Ekonomia

wywodzi się ze Starożytnej Grecji i w języku starogreckim słowo „ojkos”

oznaczało gospodarstwo domowe, natomiast „ nonos” oznaczało reguły prawa, zasady.

Ekonomia oznaczała wówczas wiedzę o prawach rządzących gospodarowaniem w domu.
Od XVIII

wieku upowszechnia się termin ekonomii politycznej. Przy czym „polityczny

oznacza to samo co społeczna.

Pomija się to wszystko i mówimy o terminie ekonomia.

Po II wojnie światowej dokonano podziału na: mikro i makro ekonomię.

Sama ekonomia jest nauką społeczną, która zajmuje się badaniem prawidłowości i

działaniem mechanizmu rozwoju społeczno-ekonomiczny.
Ekonomia

zajmuje się zachowaniem człowieka w społeczeństwie. Bada w jaki sposób

ludzie pojedynczo lub w zorganizowanych zespołach wykorzystują zasoby będące w ich
dyspozycji, w celu

zaspokajania różnych potrzeb.

Zasoby

te przekształcane są w trakcie procesów wytwórczych w dobra i usługi, które

zaspakajają wspomniane potrzeby. Ludzie dążą do zaspakajania potrzeb w stopniu
maksymalnym. Na przeszkodzie stoi og

raniczoność dostępnych zasobów. Dlatego też

człowiek zmuszany jest do gospodarowania tzn. do dokonywania wyborów ekonomicznych.

Decyduje, podejmuje decyzje na co przeznaczyć i na rzadkie potrzeby.

Działalno ć gospodarcza ma aspekt społeczny. Podejmowane decyzje zarówno przez

jednostki czy zorganizowane zespoły dotyczą innych ludzi i innych grup społecznych.

Przedmiot badań ekonomii to proces gospodarczy i jego podmioty. Proces gospodarczy

obejmuje proces wytwarzania (produkcję) dóbr i usług, ich podział, wymianę i konsumpcję.

rodki zaspakajania potrzeb dzielimy naŚ

a. materialne-

obejmują naturalne zasoby przyrody oraz rzeczy będące wynikiem

działalności człowieka.

b. niematerialne -

to przekazywanie informacji, wiedzy, usługi niematerialne.

Potrzeby

zgłaszane przez człowieka dzielimy naŚ

a. biologiczne -

to te, których zaspokajanie jest konieczne dla życia ( wyżywienie,

mieszkanie, ubranie)

b. socjologiczne

– są efektem, warunkiem współżycia ludzi w grupie (potrzeby

komunikowania, komunikacja)

c. psychologiczne -

określają potrzeby duchowe jednostki i człowieka (

samorealizacja, samorozwój)

Jest to kryterium z uwagi na rodzaj.

Podział potrzeb na rzędyŚ

a.

I rzędu - to zestaw niezbędnych dóbr i usług wymaganych dla egzystencji

biologicznej człowieka.

b. w

yższego rzędu – są wynikiem rozwoju jednostki i społeczeństwa.

Z uwagi na sposób zaspakajania potrzeb dzielimy naŚ

a. indywidualne

– indywidualna konsumpcja

b.

zbiorowe inaczej społeczne – można zaspokoić tylko konsumpcja zbiorową

(obrona kraju, porządek publiczny)

Do czynników kreujących nasze potrzeby zaliczamyŚ

a. proces produkcji
b.

zmiany stylu życia

c.

tworzenie nowych cech człowieka, które wynikają z postępu naukowo- technicznego.

d.

konieczność przeciwdziałania tym skutkom negatywnym

Obok potrzeb konsumpcji istnieją potrzeby produkcyjnych podmiotów gospodarczych.
Decyzja gospodarcza posiada aspekt negatywny i pozytywny.

Aspekt pozytywny

oznacza dokonanie wyboru jakie cele gospodarcze będziemy

dokonywać oraz jakie zasoby przeznaczymy na osiągnięcie tych celów.
Aspekt negatywny

oznacza konieczność rezygnacji z innych celów na osiągnięcie, których

moglibyśmy przeznaczyć posiadane zasoby (koszty alternatywne). Dokonujemy wyboru

albo… albo.

Zasoby wyróżniają 3 podstawowe grupy:

a. zasoby ludzkie

– to ludzie wraz z ich umiejętnościami, doświadczeniami, wiedzą i

przedsiębiorczością.

b. zasoby naturalne

– to dobra dane przez naturę, nie wytwarzane przez człowieka.

Człowiek staje się ich właścicielem, dla wytworzenia dóbr i usług
Dzielimy na:

 odnawialne – możemy odtworzyć choć wymaga to określonego dłuższego

czasu np. las

 nieodnawialne tzn. nie możemy już odnowić zużytych zasobów np. ropa

naftowa, minerały.

Niektóre zasoby naturalne zastępowane są surowcami sztucznymi, włókna naturalne

włóknami syntetycznymi. Inne nie doczekały swoich zastępców.

c.

zasoby kapitałowe – obejmują kapitał:

 rzeczowy dzielimy na:

 środki pracy to maszyny, narzędzia, urządzenia za pomocą których

człowiek wytwarza dobra

 przedmiot pracy to surowce i półfabrykaty, które służą do przedmiotu

pracy

 finansowy to środki pieniężne w różnych postaciach( gotówka, kredyt, papiery

wartościowe)

Istniejące zasoby stają się nakładem, które są potrzebne do produkcji. Inaczej jest to czynnik

produkcji. Do najważniejszych czynników produkcji zaliczamy:

 praca

 ziemia

 kapitał

W gospodarce rynkowej użytkowanie każdego czynnika produkcji przynosi dochód.

Wynagrodzeniem pracy jest płaca, ziemi – renta, kapitał – zysk.
Praca

jest to zespół celowych i świadomych czynności człowieka, dzięki którym obdarowuje

je na

otaczającąprzyrodę i je przekształca. Pracując człowiek wpływa na przyrodę ale także

siebie. Poszerza skale swoich potrzeb.
Ziemia obejmuje szeroko rozumiane zasoby

naturalne czyli ziemię w ścisłym znaczeniu

tego słowa, grunty, ziemia uprawna, tereny rekreacyjne oraz wszelkie zawarte w niej

bogactwa, drogi, lasy, lądy.

Kapitał to środki pracy i zespoły

Lista tych 3 czynników jest albo skracana albo wydłużana. Marshall dodał 4 czynnik
organizacja, wg Schumperta

4 czynnik to przedsiębiorczo ć.

Mówimy tylko o kapitale i pracy, wówczas kapitał rozumiany jest szeroko, obejmuje czynniki
produkcji i ziemie.

Ekonomi ci wyjaśniają zjawiska gospodarcze, posługują się modelem.
Model to uproszczona i syntetyczna forma teoretycznego opisu ekonomicznej

rzeczywistości. Uogólnia on najczęściej w matematycznej formie związki jakie zachodzą

między zmiennymi, wskazując przy tym które są przyczyną a które skutkiem. Koncentruje

się na związkach najistotniejszych pomijając drugorzędne.

Ekonomia to nomotetyczna nauka tzn. nauką teoretyczną, która zajmuje się wykrywaniem

prawidłowości i formowaniem praw ekonomicznych.

Prawa ekonomii

stanowią sformułowania wyrażające obiektywne związki pomiędzy

poszczególnymi składnikami realnych procesów społeczno-gospodarczych.

Wyróżnia się 3 rodzaje praw:

a. prawa przyczynowe inaczej przyczynowo -

skutkowe są to związki relacje między

elementami procesu gospodarczego, polegające na tym, że po pewnym określonym

zderzeniu działają czynności, stale następują inne określone zdarzenia. Przy czym

następstwo odbywa się w czasie. Wcześniejsze zdarzenie nazywamy przyczyną a

późniejsze to skutek.

b. prawa

współistnienia inaczej strukturalne to związki polegające na łącznym

współistnieniu zdarzeń, które tworzą strukturę opisywanego zjawiska

c. prawa funkcjonalne

inaczej funkcyjne wyrażają związek między ilościowo

wymiernymi zdarzeniami, które przedstawiamy za pomocą funkcji matematycznych.

Ogólne zależności dają się zapisać za pomocą wzoru równania.

Prawa

ekonomiczne działają obiektywnie. Wyraża się tym iż po pierwsze:

1)

są one rzeczywistą, realną cechą procesu gospodarczego

2)

ich istnienie i działanie nie zależy od świadomości i woli ludzi.

Ekonomia tworzy pewne abstrakcyjne

pojęcie, które wyrażają ogólne właściwości różnych

elementów i aspekty procesu gospodarczego. Te abstrakcyjne pojęcia to kategorie

ekonomiczne i są to np. kategorie ekonomiczne: praca, produkcja, wymiana, rynek,

pieniądz, cena, płaca, dochód, procent, zysk. Wyrażają istotę i sens opisywanego zjawiska
lub procesu.

Ekonomia pełni funkcję:

a.

poznawczą – polega na tym, że dostarcza wiedzy o kategoriach, zjawiskach,

procesach gospodarczych o rządzących nimi prawidłowościach oraz ich przyczynach
i skutkach. Pozwal

a to odpowiedzieć co, jak i dla kogo produkować.

b. a

plikacyjną– polega głównie na tym, że jej ustalenia i wnioski ekonomiczne

dostarczają wskazówek ułatwiających podjęcie prawidłowych decyzji.

Nowoczesne ujęcie przedmiotu ekonomii dzieli się na:

1)

pozytywną – inaczej opisowa polega na opisie istniejącej rzeczywistości społeczno-

gospodarczej. Zajmuje się gospodarką jaką jest a nie taką jaką powinna być.

Przedmiotem analizy są konsekwencje zmian warunków ekonomicznych oraz

kierunków polityki gospodarczej.

Ekonomiści w tym przypadku nie wyrażają osądów wartościujących.
Analiza pozytywna polega na systematyzowaniu rzeczywistego poznawaniu zjawisk i
prawd ekonomicznych bez dokonywania ocen.

2) n

ormatywnąinaczej postulowana dokonuje ocen wartościujących. Celem jej jest

wydanie orzeczenia. Przy tym nie tylko ocenia, lecz także postuluje pożądane

kierunki zmian. Stąd postulowana.

Analiza pozytywna opisuje fakty, dotyczy ekonomii jako nauki.

Ekonomia normatywna odnosi się do polityki gospodarczej w ramach której podejmowane

decyzje muszą uwzględnić teorię ekonomii tej ekonomii pozytywnej.

Przedmiot mikro i makro ekonomii.
Mikroekonomia

bada działalność poszczególnych podmiotów gospodarczych tak jak

przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, poszczególne regiony, poszczególne elementy

tworzące gospodarkę. Jest przedmiotem wszystkiego teorią funkcjonowania rynków.

Formułuje problemy teoretyczne oraz sposoby ich rozwiązywania w polityce
mikroekonomicznej. Celem

polityki mikroekonomii może być zachęcanie do działalności

gospodarczej, do podejmowania ryzyka gospodarczego, do restrukturyzacji. Narzędzia

polityki mikroekonomii to polityka podatkowa, ochrona środowiska, polityka socjalna.

Tworzenie podstaw prawnych działalności gospodarczej.
Makroekonomia

skupia się na kilku kluczowych relacji zachodzącymi pomiędzy

wielkościami zespalającymi cała gospodarkę. Zajmuje się analizą agregaty ekonomiczne –

zaliczamy produkt narodowy brutto, stopa inflacji, stopa procentowa, deficyt handlu
zagranicznego, inwestycje, stopa podatko

wa, stopa bezrobocia, deficyt budżetowy, płace

realne, konsumpcja, oszczędności.

Poziom produktywno ci

Słowo „makro” oznacza z greckiego duży.

Ekonomia to nauka bogata i niejednorodna. Z uwagi na niejednokrotny przedmiot badań.

Ekonomia jest nauką prowadzącą prawdziwą wiedzę o gospodarowaniu. Gospodarowanie to

produkcja, podział, konsumpcja. Dobrem jest to wszystko to co zaspokaja nasze potrzeby:

rzecz, usługa prawa.

Dobra sąŚ

a. ekonomiczne

powstają z zasobów przyrody

b. wolne

nie wymagają działalności człowieka w postaci wydobywania, przetwarzania,

przemieszczania, przechowywania.

Zasoby są rzadkie a więc jest ich mniej niż potrzeba. Rzadkość rozumiana jako

ograniczoność środków. Niedobór to nie tylko fizyczna ograniczoność o ile nie możność

nieograniczonych potrzeb ludzkich. Nasze potrzeby zawsze przekraczają potrzeby

zaspokajane, co oznacza, że nie można mieć wszystkiego. Ta rozbieżność jest
ekonomiczna . Konieczna jest decyzja ekonomiczna. Co, ile, jak, dla kogo i kiedy?

Nie każda wiedza jest prawdziwa, tylko ta która jest zgodna z rzeczywistością. O

prawdziwości wypowiedzi ekonomicznej decyduje obserwacja zjawisk gospodarczych i

skuteczność działań opartych na ich wynikach.
Metoda polega na:

1. obserwacji gospodarczej
2.

uogólnieniu, indukcji

3. wnioskowaniu, dedukcji
4. krytycy

Obserwacja

to celowe spostrzeganie, zmysłowe. W wyniku obserwacji i wstępu

interpretującego faktu powstaje m.in. wyrażenie definicji i klasyfikacji. Wyrażenia czyli

wyrazy służą oznaczeniu zjawisk, dzięki temu umożliwiają ludziom przekaz informacji.

Precyzyjne charakterystyki lub wyjaśnianie znaczeń używanych wyrażeń to definicje.

Klasyfikacja porządkuje przedmioty objęte

definicją. Przedmioty te grupujemy tak by

należały do tej samej grupy., były z interesującego nas punktu widzenia bardziej podobne

niż wzięte z innych grup.
Indukcja

jest to uogólnienie wiedzy zdobytej w drodze obserwacji w celu nazwania

powtarzających się związków działań z których składa się gospodarowanie. W wyniki

uogólnień powstają hipotezy – to .
Dedukcja

jest to wnioskowanie logiczne, dzięki któremu na podstawie uznania prawdziwości

pewnych sądów, przesłanek uznajemy prawdziwość innych sądów czyli wniosków.

Usystematyzowany czyli powiązany logicznie zbiór praw, hipotez, definicji i klasyfikacji

sformułowanym w pewnym języku nazywamy teorią. Wartość teorii polega na tym, że

wyjaśnia ona przyczynę zjawisk a czasem umożliwia ich prognozowanie. Natomiastkrytyka

polega na konfrontacji torii ekonomicznej z rzeczywistością i na jej analizie logicznej.