01c bibliografieid 3300

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

Bibliografia:

Bibliografia:
1.

Spis dokumentów uporządkowany wg określonego kryterium, spełniający określone
zadania informacyjne.

Metodyka bibliograficzna ustalająca zasady sporządzania spisów bibliograficznych.

Teoria bibliografii jako jedna z dyscyplin nauki o książce, badająca przedmiot, metody
i zadania bibliografii, zajmująca się dokumentem jako przedmiotem działań
bibliograficznych oraz pracami bibliograficznymi.

Bibliografia (PN

Bibliografia (PN----89 N

89 N

89 N----01225)

01225)

−

uporządkowany zbiór opisów bibliograficznych dokumentów dobranych wg określonych kryteriów,
którego celem jest informowanie o istnieniu tych dokumentów, na ogół bez względu na miejsce ich
przechowywania

Bibliografia (PN

Bibliografia (PN----ISO 5127:2005)

ISO 5127:2005)

−

bibliograficzny system wyszukiwawczy umożliwiający dostęp do danych, które opisują i jednoznacznie
identyfikują dokumenty

Różnica między katalogiem a bibliografią:

KATALOG

−

rejestruje dokumenty należące
do określonego zbioru materialnego

−

uwzględnia cechy indywidualne
egzemplarza

−

jednostką katalogową są dokumenty
samoistne wydawniczo

BIBLIOGRAFIA

−

rejestruje dokumenty rozproszone

−

jednostką bibliograficzną mogą być
dokumenty samoistne wydawniczo, ale
też niesamoistne, np. utwory, fragmenty

Bibliografie charakteryzuje się za pomocą dwóch pojęć: zakres i zasięg.

zakres i zasięg.

Zakres bibliografii

Zakres bibliografii wyznaczony jest przez treść dokumentów objętych spisem

Typy bibliografii o zakresie pełnym

Typy bibliografii o zakresie ograniczonym

b ogólne

b. narodowe (nie wszystkie)

b. powszechne

b. uniwersalne

b. specjalne

b. dziedzin

b. zagadnień

(osobowe, przedmiotowe,
krajoznawcze, regionalne lub
lokalne przedmiotowe)

Zasięg bibliografii

Zasięg bibliografii wyznaczony jest przez cechy wydawniczo-formalne dokumentów

objętych spisem. Rodzaje zasięgu:

chronologiczny

terytorialny

językowy

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

wydawniczo-formalny

autorski

Podział bibliografii ze względu

Podział bibliografii ze względu na:

na:

zakres / zasięg nieograniczony lub ograniczony:

ogólne

specjalne

Zasięg chronologiczny:

retrospektywne

bieżące

prospektywne

Zasięg terytorialny:

uniwersalne

regionalne

narodowe

terytorialne

lokalne

Zasady doboru materiału:

kompletne

selekcyjne

zalecające

Zasady doboru materiału według treści lub cech wydawniczo-formalnych:

treściowe

wydawniczo-formalne

Podstawa opisu:

prymarne

pochodne

Rodzaj opisu:

rejestracyjne

adnotowane

analityczne

Rodzaje i podział bibliografii:

Bibliografie treściowe:

kryterium doboru stanowią cechy treściowe
dokumentów.

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

Bibliografie wydawniczo-formalne:

kryterium doboru stanowią dane tytulatury lub
forma wydawnicza czy piśmiennicza.

Bibliografie kompletne:

rejestrują wszystkie dokumenty odpowiadające
ustalonym kryteriom.

Bibliografie selekcyjne:

z góry zakłada się dokonywanie wyboru spośród
dokumentów

odpowiadających

ustalonym

kryteriom.

Bibliografie ogólne:

mają zakres pełny oraz zasięg terytorialny
obejmujący co najmniej obszar państwa

Bibliografie specjalne:

mają zakres ograniczony lub zakres pełny,
a ograniczony zasięg autorski czy wydawniczo-
formalny.

Bibliografie pochodne:

przejmują opisy z innych bibliografii.

Bibliografie rejestracyjne:

mają opisy zasadnicze.

Bibliografie adnotowane:

spis

bibliograficzny

złożony

opisów

bibliograficznych zasadniczych uzupełnionych
adnotacją.

Bibliografie analityczne:

bibliografia adnotowana, w której adnotacje mają
charakter analiz wskazujących lub omawiających

Bibliografie bibliografii:

bibliografia spisów bibliograficznych – źródło
informacji o istniejących bibliografiach.

Bibliografie bieżące:

spis bibliograficzny rejestrujący w odcinkach
ciągłych publikacje ukazujące się w oznaczonych
kolejnych okresach współczesnych.

Bibliografie czasopism:

rejestruje tytuły wydawnictw periodycznych oraz
wydawnictw zbiorowych.

Bibliografie dziedzin lub zagadnień:

jej

tematem

są

wielkie

działy

wiedzy,

poszczególne

dziedziny,

poszczególne

zagadnienia. Bibliografiami zagadnień są także
przedmiotowe bibliografie osobowe, regionalne i
lokalne.

Bibliografie krajoznawcze:

spis bibliograficzny piśmiennictwa o danym kraju
lub państwie (o wszechstronnym zakresie), często

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

rejestrująca także dzieła literatury pięknej danego
kraju w oryginałach i przekładach.

Bibliografie krytyczne:

Opis zasadniczy jest uzupełniony adnotacją
krytyczną.

Bibliografie księgarskie:

odmiana

bibliografii

ogólnej,

rejestrująca

publikacje znajdujące się w obiegu księgarskim
oraz uwzględniająca w opisie ich cechy ważne dla
tego obiegu: rodzaj oprawy, wagę, cenę, wysokość
nakładu, dostępność w sprzedaży.

Bibliografię księgarską wydawała w Polsce powojennej
„Składnica

Księgarska”:

prospektywne

„Zapowiedzi

Wydawnicze”, bieżący „Kartkowy Katalog Nowości” i
retrospektywny „Katalog Składowy”

Bibliografie lokalne:

spis bibliograficzny dotyczący miejscowości,
mający takie same odmiany jak bibliografia
regionalna.

Bibliografie międzynarodowe:

bibliografia

rejestrująca

piśmiennictwo

ukazujące się w różnych krajach
2. bibliografia opracowywana międzynarodowo tj.
opracowywana centralnie w oparciu o materiały
nadsyłane z różnych krajów

Bibliografie narodowe:

rejestruje dokumenty opublikowane na terenie
danego kraju lub państwa, niekiedy także wydane
poza granicami, ale związane z nim tematem,
pochodzeniem autora lub językiem.

Bibliografie osobowe:

dążą do ukazania dorobku wybranego autora
(bibliografia osobowa podmiotowa) i stanu
piśmiennictwa o nim (bibliografia osobowa
przedmiotowa).

Bibliografie powszechne (uniwersalne): spis bibliograficzny o nieograniczonym zakresie

i zasięgu terytorialnym, dążący do zarejestrowania
piśmiennictwa o zasięgu światowym.

Bibliografie prospektywne:

spis publikacji, które mają się ukazać

Bibliografie prymarne:

dokonuje się opisu dokumentów z autopsji,
zasadniczo w czasie najbliższym od momentu ich
ukazania się

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

Bibliografie regionalne:

Spisy
1.

publikacji wydanych na obszarze danego
regionu (bibliografia podmiotowa)

prac autorów pochodzących z danego regionu
(bibliografia podmiotowa)

prac o danym regionie bez względu na ich
miejsce wydania (bibliografia przedmiotowa)

Bibliografie rejestracyjne:

spis

bibliograficzny

złożony

opisów

bibliograficznych zasadniczych.

Bibliografie retrospektywne:

spis

bibliograficzny

rejestrujący

publikacje

wydane w oznaczonym (zamkniętym) okresie.

Bibliografie zalecające:

spis bibliograficzny odpowiednio dobranego
piśmiennictwa

przeznaczony

zadań

kształcących (oświatowych i wychowawczych)
wobec określonego środowiska czytelniczego.

Bibliografie załącznikowe:

(krypto-bibliografie)

spis

bibliograficzny

dołączony

wydawnictwa

lub

utworu,

zawierający najczęściej wykaz wykorzystanych
przez autora źródeł lub lekturę uzupełniającą.

Bibliografie zawartości czasopism:

rejestrują artykuły z czasopism, niekiedy rozprawy
zamieszczone w wydawnictwach lub dziełach
zbiorowych.

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

CZĘŚCI BIBLIOGRAFII
Bibliografia składa się ze:
1/ wstępu
2/ zrębu głównego
3/ spisów pomocniczych, w tym indeksów

Główny zrąb bibliografii - uporządkowany stosownie do przyjętego układu szereg opisów
bibliograficznych reprezentujących zespół dokumentów dobranych według ustalonych z
góry kryteriów. Układ zrębu głównego bibliografii odzwierciedla jej spis treści

UKŁAD BIBLIOGRAFII
- ustalona według określonego kryterium kolejność haseł.
Wyróżnia się układy mechaniczne (formalne) i rzeczowe

mechaniczne (formalne) i rzeczowe

Układ mechaniczny

mechaniczny

mechaniczny powstaje, gdy porządkowania dokumentów dokonuje się wg ich cech

formalno-wydawniczych, biorąc pod uwagę autora, tytuły, miejsce lub daty wydania. Do
układów mechanicznych należą:

Układ alfabetyczny (autorsko-tytułowy) szereguje opisy w porządku abecadłowym
według nazw autorów lub tytułów dokumentów anonimowych.
Układ topograficzny (geograficzny) przyjmuje jako kryterium porządkowe miejsce
wydania lub druku dokumentów (podział wg krajów, regionów, miejscowości).
Układ typograficzny porządkuje dokumenty wg drukarń będących ich
wytwórcami.
Układ chronologiczny. Wyróżnia się tu chronologię wydawniczą i przedmiotową.
Pierwsza szereguje dokumenty według dat wydania. W drugiej grupuje się
materiał wg dat rocznych i okresów historycznych.
Układ wg podziału na formy wydawnicze (książki, artykuły) lub piśmiennicze
(gatunki literackie).

Układ rzeczowy

rzeczowy

rzeczowy powstaje, gdy porządkowania dokumentów dokonuje się wg ich cech

treściowych, biorąc pod uwagę temat lub ujęcie. Do układów rzeczowych należą:

Układ działowy występuje, gdy cały materiał jest podzielony na pewną ilość
podstawowych działów, a dzieła sklasyfikowane na podstawie treści, przydzielone
są do działów przewidzianych w układzie danej bibliografii. Ilość działów jest
zależna od posiadanego materiału.
Układ systematyczny porządkuje materiał w zależności od treści w ramach
określonych grup, w obrębie których przeprowadzony jest dalszy podział. Cechą
tego układu jest hierarchia nadrzędnych i podrzędnych grup.
Układ przedmiotowy szereguje materiał w kolejności abecadłowej haseł
przedmiotowych. Ta sama pozycja bibliograficzna może wystąpić w kilku
miejscach, gdy dzieło dotyczy kilku tematów.
Układ klasowy to układ opisów bibliograficznych wg dziedzin i klas
piśmienniczych następujących po sobie w porządku abecadłowym ich nazw. Klasy
nie są równe co do szerokości zakresu, nie są współrzędne treściowo i nie są
powiązane logicznie.

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

SPISY POMOCNICZE

Indeksy czyli spisy, które zestawiają materiał zawarty w głównym zrębie bibliografii w
formie bardzo skróconej, lapidarnej, podając tylko wybrane elementy opisu
bibliograficznego właściwe dla danego rodzaju indeksu i wskaźniki cyfrowe. Zadaniem
indeksu jest wykazanie zawartości bibliografii z odmiennego punktu widzenia.
Można wyróżnić następujące rodzaje indeksów:
Indeksy formalne

formalne

Indeks alfabetyczny wykazuje w kolejności abecadłowej nazwiska autorów
dokumentów nieraz z tytułami prac, nazwiska współpracowników, tytuły
samoistnych wydawniczo prac anonimowych i zbiorowych oraz wydawnictw
ciągłych.
Indeks autorski wykazuje tylko autorów (z wyjątkiem korporatywnych), zazwyczaj
także współpracowników.
Indeks tytułowy wykazuje tytuły prac zamieszczonych w opisach zrębu głównego.
Indeks chronologiczny wykazuje piśmiennictwo uszeregowane wg dat, wg
chronologii wydawniczej lub piśmienniczej

Indeksy rzeczowe

rzeczowe

Indeks przedmiotowy wykazuje w szeregu abecadłowym tematy dokumentów
opisanych w bibliografii, może ponadto wymieniać nagłówki działów i
poddziałów bibliografii.
Indeks klasowy zestawia piśmiennictwo w jednym szeregu abecadłowym wg nazw
klas (dziedzin) niewspółrzędnych logicznie.
Indeks systematyczny podaje zawartość bibliografii w działach i poddziałach wg
przyjętej klasyfikacji

Indeks krzyżowy jest połączeniem indeksu alfabetycznego z przedmiotowym. W jednym
szeregu alfabetycznym występują tam nazwy autorów, współpracowników, tytuły dzieł
anonimowych i autorskich oraz tematy.
Indeks osobowy (formalno-rzeczowy): wykazuje w szeregu abecadłowym nazwy autorów,
współpracowników oraz osób będących przedmiotem opracowania wymienionych w
tytule lub adnotacji poszczególnych pozycji bibliograficznych.
Indeks nazw geograficznych (formalno-rzeczowy): wykazuje w szeregu abecadłowym
nazwy jednostek geograficznych, występujących w tytułach dokumentów lub
adnotacjach.
Indeksy permutacyjne – rodzaj alfabetycznych indeksów tytułowych, przedmiotowych
lub krzyżowych, opartych na zasadzie rotacji elementów hasła

indeks słów kluczowych typu KWIC – jeden tytuł dokumentu umieszczany jest w
indeksie tylukronie, ile słów kluczowych wchodzi w jego skład; za każdym razem
inne z tych słów wyróżnione jest graficznie
indeks typu KWOC tworzy się ze słów kluczowych pochodzących z tytułów
dokumentów, które przekształcone na formę podstawową (mianownik w l. poj.)
stanowią hasła, pod którymi umieszcza się autorów i pełną formę tytułów

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

inne spisy pomocnicze
1.

wykaz tytułów czasopism i innych wydawnictw ciągłych, z których zaczerpnięto
materiały do bibliografii ze skrótami tytułów

wykaz skrótów i symboli zastosowanych w bibliografii

HEURYSTYKA BIBLIOGRAFII - umiejętność wyszukiwania i zbierania informacji za
pomocą źródeł bibliograficznych polegająca na:
1)

znajomości ogólnych zasad sporządzania spisów bibliograficznych;

orientacji w podstawowym warsztacie bibliograficznym (ogólnym i danej dziedziny);

wyborze najbardziej właściwej bibliografii;

odszukaniu w jak najkrótszym czasie pełnej informacji.

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

charakterystyka i typologia bibliografii (konspekt)

dr M. Jaskowska

Ważniejsze normy (PKN, symbol 01.140.20 w wyróżniku ICS, www.pkn.pl):

PN----ISO 5127:2005

ISO 5127:2005

ISO 5127:2005 Informacja i dokumentacja -- Terminologia

Wprowadza:

Wprowadza: ISO
5127:2001 [IDT],
Zastępuje

Zastępuje

Zastępuje:::: PN-87/N-
09127, PN-92/N-
01227, PN-91/N-
01226

PN----ISO 5127:2005

ISO 5127:2005

ISO 5127:2005 Bibliotekarstwo i bibliografia -- Typologia dokumentów --

Terminologia

Zastępuje:

Zastępuje: PN-N-
01227:1992

PN----ISO 5127:2005

ISO 5127:2005

ISO 5127:2005 Informacja naukowa -- Zagadnienia organizacyjne i

prawne -- Terminologia

Zastępuje

Zastępuje: PN-N-
09127:1987

PN----ISO 999:2001

ISO 999:2001

Indeksy do bibliografii

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-
01159

PN----ISO 7154:2001

ISO 7154:2001

ISO 7154:2001 Dokumentacja -- Zasady szeregowania bibliograficznego

Wprowadza:

Wprowadza: ISO
7154:1983 [IDT]

PN----N

N----01224:1989

01224:1989

Bibliotekarstwo i bibliografia -- Opracowywanie zbiorów
informacji o dokumentach -- Terminologia

Wprowadza:

Wprowadza: ISO
5127-1:1983 [NEQ],
ISO 5127-2:1983
[MOD], ISO 5127-
3A:1981 [MOD]

PN----89/N

89/N

89/N----01225

01225

Bibliotekarstwo i bibliografia -- Rodzaje i części składowe
bibliografii -- Terminologia

Wprowadza:

Wprowadza: ISO
5127-2:1983 [NEQ],
ISO 5127-3A:1981
[MOD]

PN----85/N

85/N

85/N----01158

01158

Skróty wyrazów i wyrażeń w opisie bibliograficznym

Zastępuje:

Zastępuje: PN-70/N-
01158

PN----N

N----01152:1973

01152:1973

Przepisy bibliograficzne -- Opis zasadniczy w bibliografii
bieżącej dziedzin lub zagadnień

Zastępuje:

Zastępuje: PN-N-
01152:1952

PN----82/N

82/N

82/N----01152.00

01152.00

01152.00 Opis bibliograficzny -- Postanowienia ogólne Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-01152

PN----82/N

82/N

82/N----01152.01

01152.01

01152.01 Opis bibliograficzny -- Książki Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-01152

PN----N

N----01152

01152

01152----1/A1:1997

1/A1:1997

1/A1:1997 Opis bibliograficzny -- Książki

PN----N

N----01152

01152

01152----2:1997

2:1997

2:1997 Opis bibliograficzny -- Wydawnictwa ciągłe Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-01152

PN----87/N

87/N

87/N----01152.03

01152.03

01152.03 Opis bibliograficzny -- Dokumenty normalizacyjne Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-

01152

PN----N

N----01152

01152

01152----5:2001

5:2001

5:2001 Opis bibliograficzny -- Dokumenty kartograficzne

PN----83

83/N

/N----01152.06

01152.06

01152.06 Opis bibliograficzny -- Druki muzyczne Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-01152

PN----85/N

85/N

85/N----01152.07

01152.07

01152.07 Opis bibliograficzny -- Dokumenty dźwiękowe Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-

01152

PN----N

N----01152

01152

01152----8:1994

8:1994

8:1994 Opis bibliograficzny -- Stare druki Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-01152

10.

PN----91/N

91/N

91/N----01152.1

01152.1

01152.10

0 Opis bibliograficzny -- Dokumenty techniczno-handlowe

11.

PN----N

N----01152

01152

01152----12:1994

12:1994

12:1994 Opis bibliograficzny -- Filmy Zastępuje:

Zastępuje:

Zastępuje: PN-73/N-01152

12.

PN----N

N----01152

01152

01152----13:2000

13:2000

13:2000 Opis bibliograficzny -- Dokumenty elektroniczne

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
01c bibliografie
Biblioteki naukowe gromadzenie
bibliografia 4
OPRACOWANIE FORMALNE ZBIORÓW W BIBLIOTECE (książka,
Fotografia Bibliografia
III semestr INiB Teoria i organizacja bibliografi0003
biblioterapia zestawienie
Modul matem bibliografia
Apollodoros Bibliotheke ksiega I id 67143 (2)
biblioterapia
ocena ryzyka dla bibliotekarza
03 Polska Bibliografia Narodowa Biezacaid 4445
Linki bibliotek
III semestr INiB Teoria i organizacja bibliografi0008

więcej podobnych podstron