Marcin RATAJCZAK
Wydział Ekonomiczno-Rolniczy, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
email: [e-mail]
Innowacje procesowe i marketingowe w sektorze małych
i średnich przedsiębiorstw w Polsce
Słowa kluczowe
małe i średnie przedsiębiorstwa  innowacje procesowe i marketingowe  nowe
technologie
Key words
small and medium enterprises  process and marketing innovations  new technologies
Streszczenie
W pracy, w części pierwszej, przedstawiono syntetycznie teoretyczne założenia innowacyj-
ności podkreślając rolę innowacji w procesie budowania przewagi konkurencyjnej firm. Część
empiryczna, w oparciu o materiał z
ródłowy pochodzący z badań Głównego Urzędu Statystycz-
nego (GUS) i Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), przedstawia analizę inno-
wacyjności procesowej i marketingowej sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce
pod kątem województw.
1. Teoretyczne aspekty innowacyjności
Konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw, jak i całych gospodarek, w coraz
większym stopniu uwarunkowana jest poprzez nowe technologie i innowacje. Innowacyjność
oddziałuje także na tworzenie się nowych form konkurowania zarówno na rynkach krajowych,
jak i światowych.
Innowacyjność jest kluczowym czynnikiem kreującym przewagę konkurencyjną przedsię-
biorstw. Świadczy o tym jej ważna funkcja przy wprowadzaniu nowych produktów i usług na
rynek, czyli zaspokajaniu potrzeb klientów i spełnianiu ich oczekiwań. Oprócz tego dzięki in-
nowacjom wzrasta efektywność firm. Dlatego w obecnych czasach bycie przedsiębiorstwem
innowacyjnym staje się koniecznością na rynku.
Poziom innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce jest nadal znacznie
niższy niż poziom innowacyjności tych firm w większości krajów Unii Europejskiej. Najważ-
niejszym elementem potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw z tego sektora jest zastosowa-
nie nowych technologii, współpraca ze sferą badawczo-rozwojową oraz poziom wykształcenia.
473
Ratajczak M.: Innowacje procesowe i marketingowe w sektorze małych i średnich...
Zagadnieniu innowacji procesowych i marketingowych w firmach tego sektora poświęcone jest
niniejsze opracowanie.
2. Innowacje procesowe w sektorze MSP w latach 2003-2005
Innowacje procesowe małych przedsiębiorstw w Polsce wdrażane w latach 2003-2005 to
głównie nowe metody wspierające procesy w przedsiębiorstwie  7% firm, natomiast w śred-
nich nowe metody z zakresu logistyki  18% przedsiębiorstw. Najmniej firm w obu grupach
wielkościowych wprowadziło nowe metody wytwarzania produktów (małe  4% oraz średnie
 10%). Oznacza to, że większość przedsiębiorstw ma już ustalone określone technologie pro-
dukcji a usprawnia głównie kwestie związane z organizacją sprzedaży.
Jeśli chodzi o małe przedsiębiorstwa to najbardziej innowacyjne pod względem zastosowa-
nia nowych metod wspierających procesy w firmie były jednostki ze Śląska, Małopolski i Pod-
karpacia (rysunek 1). Najgorzej wypadły małe firmy w województwa lubuskiego, dolnoślą-
skiego i podlaskiego. Tylko koło 4% z nich zastosowało nowe metody wspierania procesów
w przedsiębiorstwie w latach 2003-2005.
25%
20%
12%
14% 18%18%
20%
16%
10%
15%
12%
9% 14%
10%
15%
7% 11%
8%
5%
4% 10%
6%
3%
4%
5%
2%
0%
0%
y
ródło: opracowanie własne na podstawie y
ródło: Opracowanie własne na podstawie
danych GUS i PARP danych GUS i PARP.
Rys. 1. Odsetek małych firm, które wdrożyły Rys. 2. Odsetek średnich firm, które wdrożyły
nowe metody wspierające procesy w przeds. nowe metody wspierające procesy w przeds.
Natomiast z firm średnich najlepiej wypadły przedsiębiorstwa z Podkarpacia, Warmii
i Mazur oraz Opolszczyzny  około 20% wprowadziło nowe metody wspierania procesów (ry-
sunek 2). Najmniej takich nowoczesnych metod wprowadziły średniej wielkości firmy z woje-
wództwa lubuskiego  zaledwie koło 11% badanych przedsiębiorstw.
Kolejną formą innowacji procesowej są nowe metody z zakresu logistyki. Spośród średnich
przedsiębiorstw największy odsetek firm, które wprowadziły ten typ innowacji stanowią jed-
nostki z województwa mazowieckiego, lubelskiego i opolskiego  około 22% firm (rysunek 4).
Najmniej przedsiębiorstw, które wprowadziło nowe metody logistyczne było w latach 2003-
2005 na Podlasiu oraz Zachodnim Pomorzu.
Najbardziej innowacyjne pod względem nowych metod logistycznych były małe przedsię-
biorstwa z Warmii i Mazur oraz Podkarpacia (rysunek 3). Natomiast najsłabiej wypadły małe
474
e
.
e
e
e
i
ie
i
i
z
ka
k
k
k
ki
s
c
ck
s
l
s
e
e
e
e
l
e
i
i
i
i
e
ma
a
e
us
i
i
-
l
ka
o
pa
k
k
d
Po
wi
s
s
sk
sk
ub
ck
ar
sk
m.
Op
L
a
ą
r
k
l
ą
Po
zo
l
a
d
bus
pa
Pol
a
dl
Ś
ś
u
opol
W
o
ł
M
ar
Po
L
Po
n
l
Ma
Do
Podk
Krakowska Konferencja Młodych Uczonych 2007
firmy innowacyjne z województwa wielkopolskiego i podlaskiego. Zaledwie około 4% z nich
wdrożyło ten rodzaj innowacji procesowych.
9%
22%22%21%
10% 25%
8% 8%
18%
8%
20%
6%
13%
5%
6% 11%10%
15%
4% 4%
4%
10%
2%
5%
0%
0%
y
ródło: opracowanie własne na podstawie y
ródło: Opracowanie własne na podstawie
danych GUS i PARP danych GUS i PARP.
Rys. 3. Odsetek małych firm, które wdrożyły Rys. 4. Odsetek średnich firm, które wdrożyły
nowe metody z zakresu logistyki nowe metody z zakresu logistyki
Ostatnim rodzajem innowacji procesowych są nowe metody wytwarzania wyrobów. Z ma-
łych przedsiębiorstw, które wprowadziły takie metody najlepsze są wyraz
nie firmy z woje-
wództwa warmińsko-mazurskiego  ponad 11%, podzcas gdy średnia krajowa wynosi zaled-
wie 4% (rysunek 5). Bardzo słabo wypadły małe przedsiębiorstwa z Mazowsza, Podlasia i Dol-
nego Śląska  zaledwie koło 2% z nich wprowadziło nowe metody wytwarzania wyrobów
w analizowanym okresie.
11%
12% 17%
20%
10%
7%
15%
11%
8%
10% 10%
5%
4% 8%
6%
7% 7%
10%
2% 2%
4%
1%
5%
2%
0%
0%
y
ródło: opracowanie własne na podstawie y
ródło: Opracowanie własne na podstawie
danych GUS i PARP danych GUS i PARP.
Rys. 5. Odsetek małych firm, które wdrożyły Rys. 6. Odsetek średnich firm, które wdrożyły
nowe metody wytwarzania wyrobów nowe metody wytwarzania wyrobów
Największy odsetek średnich przedsiębiorstw, które wprowadziły nowe metody wytwarza-
nia wyrobów było na Warmii i Mazurach oraz na Mazowszu (rysunek 6). Najsłabiej pod tym
względem prezentowały się średnie firmy z Małopolski oraz Zachodniego Pomorza  zaledwie
7% z nich zastosowało nowe metody przy wytwarzaniu produktów.
475
.
e
e
a
e
e
e
i
i
i
z
e
i
ie
a
e
e
k
i
k
k
i
ie
i
k
ki
a
k
k
k
s
m.
k
k
sk
c
s
m
o
ls
ck
s
s
ol
l
ą
l
-
e
l
a
p
o
a
.
pac
P
ś
p
.-
P
dl
wi
m
be
opols
o
ar
r
Lubus
h
o
u
n
Podlas
ar
Opo
c
l
z
L
Po
elk
a
i
dk
odk
Wa
Z
Do
Ma
P
W
Po
e
e
e
i
a
i
e
e
z.
ie
.
e
i
k
e
e
i
a
k
i
ki
i
i
z.
a
k
k
k
sk
k
ls
a
l
sk
sk
ec
sk
m
as
i
o
ec
ą
m
ą
us
i
pom
l
ols
.-
zy
l
P
-
dl
w
ś
r
.-
pols
P
Ś
opo
o
m
o
o
ł
h.
o
m
ow
r
z
ł
P
Lub
r
n
ok
l
t
ac
az
ę
Ma
i
Z
Ma
Wa
Ma
Wa
M
Do
w
Ś
Ratajczak M.: Innowacje procesowe i marketingowe w sektorze małych i średnich...
Małe i średnie przedsiębiorstwa za główne korzyści wprowadzania innowacji procesowych
uznały zwiększenie zdolności produkcyjnych (około 30% firm innowacyjnych)1. Nieznacznie
mniej przedsiębiorców osiągnęło dzieki temu zwiększenie elastyczności produkcji, dzięki cze-
mu mogą szybciej reagować na zmienne warunki rynkowe. Około 17% przedsiębiorców dzię-
ki innowacjom procesowym dokonało obniżenia kosztów pracy, co znaczy że zwolnili po pros-
tu pracowników. Ostatni pozytywyny skutek u innowatorów to ograniczenie zakupu surowców
dla produkcji, czyli obniżenie materiałochłonności.
3. Innowacje marketingowe w małych i średnich firmach w regionach Polski
Innowacje marketingowe wprowadzane w małych i średnich przedsiębiorstwach mogą do-
tyczyć zmian w wyglądzie produktów, może to być także nowa strategia promocyjna lub nowy
sposób sprzedaży. Sektor MSP w Polsce wprowadzał w latach 2003-2005 częściej zmiany
w wyglądzie, kształcie lub opakowaniu produktów niż zmiany sposobów sprzedaży (było to
odpowiednio 14% i 9%).
Najczęściej innowacje marketingowe polegające na istotnym zmianie wyglądu , formy,
kształtu lub opakowania produktów stosowały małe i średnie przedsiębiorstwa z Małopolski,
Podkarpacia oraz Lubelszczyzny (rysunek 7). Najrzadziej innowacje dotyczące formy, kształtu
wyrobów lub opakowania wdrażały MSP z Warmii i Mazur oraz Podlasia  około 10%.
12%
17%
20% 14%
11%11%
15%
14% 14%
12%
9%
15%
10%
10% 10%
9%
6%
8%
5% 5%
10%
6%
4%
5%
2%
0%
0%
y
ródło: opracowanie własne na podstawie y
ródło: Opracowanie własne na podstawie
danych GUS i PARP danych GUS i PARP.
Rys. 7. Odsetek MSP, które wprowadziły zmiany Rys. 8. Odsetek MSP, które wprowadziły zmiany
w wyglądzie lub kształcie produktów w sposobie sprzedaży produktów
Największe zmiany w sposobie sprzedaży produktów wprowadziły innowacyjne przedsię-
biorstwa z województwa podkarpackiego, lubuskiego i zachodnio-pomorskiego (rysunek 8).
Ponad dwukrotnie rzadziej takie innowacje wdrażały firmy z Wielkopolski oraz Lubelszczyz-
ny.
Za podstawowe korzyści wprowadzania innowacji marketingowych mali i średni przedsię-
biorcy uznali szybszą reakcję na potrzeby klientów oraz dostawców, a także poprawę jakości
oferowanych produktów2.
1
www.parp.gov.pl
2
www.parp.gov.pl
476
.
e
e
.
a
e
e
e
ie
a
e
e
i
z
i
ie
i
i
ie
i
i
k
k
ki
k
k
a
k
k
k
k
k
s
sk
s
sk
l
s
c
s
om
ls
s
rs
u
a
u
p
ol
la
-m
el
ols
o
b
p
b
p
Po
pac
d
.-
Po
bel
r
u
o
h
rm
ub
ł
op
ar
a
L
Lu
c
a
L
Po
a
Lu
lk
Pom
dk
dk
e
M
W
Za
Po
Po
Wi
Krakowska Konferencja Młodych Uczonych 2007
4. Podsumowanie
Przeprowadzane badania oraz literatura przedmiotu wyraz
nie pokazują rosnącą rolę in-
nowacji w pozyskiwaniu i utrzymywaniu przewagi konkurencyjnej przez małe i średnie przed-
siębiorstwa.
Powyższa analiza pokazuje, że sektor MSP w Polsce najczęściej stosuje nowe metody z za-
kresu logistyki. Bardzo istotne dla tych przedsiębiorstw jest także wprowadzanie zmian w wy-
glądzie, formie, kształcie lub opakowaniu oferowanych wyrobów.
Firmy na południu Polski specjalizują się przede wszystkim we wdrażaniu nowych metod
wspierających procesy produkcyjne, natomiast centralna Polska, głównie z uwagi na Warsza-
wę, stosuje coraz to nowsze metody z zakresu logistyki. Nowe metody wytwarzania produktów
wprowadzają w największym stopniu firmy z północno-wschodnich obszarów naszego kraju.
Jeśli natomiast chodzi o innowacje marketingowe, to największy odsetek przedsiębiorstw
wprowadzających ten rodzaj zmian występuje w Polsce południowo-wschodniej.
Literatura
[1] Chmiel J. 2005. Stan sektora MSP w 2003 roku w Polsce. PARP, Warszawa.
[2] Żołnierski A. (red.) 2006. Innowacyjność 2006. Stan innowacyjności, metody wspierania, progra-
my badawcze. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
[3] www.parp.gov.pl
[4] www.stat.gov.pl
Process and marketing innovations in sector
of small and medium enterprises in Poland
Abstract
In work, in part first, it present theoretical foundation of innovative in process of
construction of competitive superiority of firm synthetically underlining role innovation. In
empirical part, in foothold about material from research of Central Statistical Office and Polish
Agency for Enterprise Development, it presents analysis of process innovative and in Poland
under corner of province marketing sector of small and medium enterprises.
477