utrzymanie ruchu
Kluczowe
wskaz
niki efektywności
Arkadiusz Burnos
Konsultant ds. zarządzania zasobami technicznymi, oficjalny przedstawiciel Genesis Solutions
Zarządzanie zasobami technicznymi (ang. Enterprise Asset Management) obejmuje szereg
zagadnień, które wiążą się z całym cyklem życia obecnego w firmie wyposażenia. Wszyst-
ko co ma wpływ na projektowanie, wdrażanie do eksploatacji, eksploatację i utylizację
fizycznych zasobów (maszyn produkcyjnych, środków transportu, infrastruktury) oraz
przynosi wartość dodaną, stanowi fundament działalności operacyjnej.
ednym z najistotniejszych obszarów Kluczowe wskaz
niki efektywności KPI znaczenie wskaz
ników można powiedzieć,
EAM jest utrzymanie ruchu (UR) (ang. Key Performance Indicators) są w ob- że KPI to te mierniki, których analiza ma
Jlub inaczej utrzymanie (pożądanego) szarze UR/EAM bardzo istotnym czynnikiem ułatwić kadrom zarządczym łatwiejsze po-
stanu. W wielu gałęziach przemysłu działal- sukcesu. Od ich doboru, wdrożenia, analizy dejmowanie decyzji a kadrom technicznym
ność związana z przygotowywaniem i pod- oraz wnioskowania i na ich podstawie zależy lepsze realizowanie eksploatacji wyposażenia
trzymywaniem odpowiedniej  kondycji często powodzenie wprowadzanych uspraw- i infrastruktury.
technicznej poszczególnych zasobów stała nień. Co za tym idzie KPI wpływają na końco-
się z
ródłem wielu usprawnień i oszczędno- wy efekt w postaci, oszczędności oraz korzyści Dobór, wdrażanie i analiza KPI
ści. Tematyka ta zyskała dużą popularność eksploatacyjnych i organizacyjnych. Wskaz
niki KPI można dzielić wg róż-
wśród kadr zarządczych i stanowi w wielu nych kryteriów. Ich liczba oraz to, co i w jaki
przypadkach ważną kartę przetargową Wskaz
ników KPI używa się do: sposób mierzą, zależą od kilku czynników.
w budowaniu trwałej pozycji konkurencyj- " pomiaru aktualnego stanu (statusu), Pierwszym jest ich przeznaczenie, czyli
nej firmy. " porównań (wewnętrzny i zewnętrzny określenie kto je będzie wykorzystywał.
Niezależnie od branży, wybranej me- benchmarking), W zależności od szczebla w hierarchii orga-
todologii, strategii prowadzenia działań " oceny efektywności, nizacyjnej potrzebne są inne dane. Z reguły
utrzymania, nieodłącznym elementem " diagnozy (analizy słabych i mocnych zakłada się, że im wyżej w strukturze umiesz-
pozostaje mierzenie wyników. Wskaz
niki stron), czeni są  odbiorcy tym KPI powinno być
efektywności obecne w każdym obsza- " planowania usprawnień, mniej. Przykładowy rozkład wskaz
ników
rze biznesu (zarządzaniu strategicznym, " monitorowania zmian i postępu, KPI związanych z zarządzaniem zasobami
finansach, sprzedaży, HR) mają swoje " motywowania personelu. technicznymi linii produkcyjnych został
odpowiedniki również w zarządzaniu przedstawiony na rysunku 1.
zasobami technicznymi i co za tym idzie Oczywiście są to obszary w pewien spo- Kolejną kwestią jest określenie charak-
w działaniach utrzymania. sób ze sobą powiązane. Jednak podkreślając teru wskaz
ników na każdym z poziomów
www.farmacja.e-bmp.pl
40 Przemysł Farmaceutyczny 2/2010
2_2010_farmacja.indd 40 2010-03-18 09:53:06
utrzymanie ruchu
pracowniczych. KPI dzielimy na ekono- Oczywiście systemy bazodanowe pozwa- wskaz
ników, które nie sposób streścić na
miczne, techniczne i organizacyjne. Na tzw. lają na łatwe przekształcenie tych wartości, kilku stronach artykułu. Szczególnie istotne
poziomie podstawowym (ang.  shop floor ) grupowanie i rozdzielanie, jednak w skali są tu uwarunkowania branżowe, które są
będą występowały wskaz
niki w różnych korporacji, decyzja o ich wstępnym przed- obecne na przykład w przemyśle farma-
konfiguracjach, ale głównie techniczne. stawieniu może mieć kluczowe znaczenie ceutycznym. Przy wyborze i implementacji
Odbiorcami są tu zarówno pracownicy dla wykorzystania danego wskaz
nika i jego wskaz
ników, powinniśmy kierować się
produkcyjni jak i utrzymania ruchu, którzy oddziaływania motywującego. najlepszą znaną praktyką w danej branży,
analizują wskaz
niki pod względem bieżącej Kolejnym istotnym aspektem jest którą zazwyczaj dostarczają zewnętrzni kon-
wydajności, awaryjności i jakości. Natomiast przyjęcie globalnych zasad dotyczących sultanci. Największe firmy farmaceutyczne
z punku widzenia kadry zarządczej wskaz
niki wykorzystywania KPI. Wskaz
niki nie są na świecie posiadają swoje wewnętrzne stan-
głównie będą miały charakter ekonomiczny czymś stałym. Nie tylko zmieniają swoje dardy, które z pozoru wyglądają podobnie,
i organizacyjny. wartości, ale również postać. Wraz z wszel- ale szczegółami różnią się w wielu aspektach.
Niezależnie jednak od tej ogólnej kimi zmianami w firmie mogą się również Wielokrotnie okazuje się, że w niektórych
tendencji należy przyjrzeć się narzędziom zmieniać potrzeby informacyjne. Dlatego firmach analizowane są wskaz
niki (o dużej
obecnym już w firmie i jeżeli pewne obszary podczas definiowania wskaz
ników, jakie wartości informacyjnej), których w innej
zostały już  wyposażone w KPI, to być będą najlepiej oddawały efektywność, na- firmie nikt nawet nie bierze pod uwagę jako
może możliwe będą do zastosowania pewne leży przyjąć pewne zasady, które będą nie- potencjalnie przydatne. Dlatego dobrze jest
analogie z innych działów. Taka sytuacja zmienne niezależnie od rodzaju i charakteru przeanalizować stosowane już rozwiązania
jest szczególnie widoczna przy strategicz- danego wskaz
nika w przyszłości. Dotyczy i skorzystać z doświadczeń najlepszych.
nej karcie wyników (ang. Balanced Score to na przykład czasu zdatności, który dla Kolejnym zagadnieniem związanym
Card), która jako narzędzie wspomagające wielu wskaz
ników jest wartością składową. z oceną efektywności w zakresie zarządzania
zarządzanie strategiczne zakłada mierze- Definicja jest jedna, a w praktyce spotyka zasobami technicznymi jest pozyskiwanie,
nie/kontrolę różnych obszarów. Wdrażanie, się różne interpretacje. Wiele rozbieżności gromadzenie i przetwarzanie informacji.
czy modyfikacja mierników efektywności pojawia się również w zakresie interpretacji Dane mogą pochodzić bezpośrednio
w działach technicznych powinna iść w zgo- działań zapobiegawczych (PM  Preventive z maszyn (poprzez urządzenia kontrolno-
dzie z przyjętą metodyką BSC. Maintenance) oraz obsługiwania w oparciu pomiarowe) lub od pracowników. Natomiast
Czynnikiem determinującym wiele o stan techniczny (CBM  Condition Based do ich gromadzenia i opracowywania służą
w wykorzystaniu KPI jest możliwość ich Maintenance). Dlatego podczas ustalania komputerowe systemy zarządzania zasobami
grupowania. Podczas podejmowania decyzji tzw. dystrybucji informacji dobrze jest, dla technicznymi EAM/CMMS. Do najbardziej
o przydatności poszczególnych wskaz
ni- uniknięcia w przyszłości problemów, zde- rozbudowanych i znanych systemów tego
ków istotnym jest określenie w jakiej wersji finiować poszczególne pojęcia i wskaz
niki, typu należą Maximo, SAP PM oraz dedyko-
powinny one być dostarczane odbiorcom. a wszystkie póz
niejsze modyfikacje wykony- wane moduły dla MS Dynamics NAV.
Przykładowo: czy dla każdej linii produk- wać w oparciu o ten sam dokument. W niektórych warunkach znajdują
cyjnej (ciągu technologicznego, maszyny) Istnieje wiele czynników wpływających zastosowanie również systemy znacznie
z osobna, czy jako wskaz
nik grupujący. na kształt i użyteczność poszczególnych mniej skomplikowane, wspomagające głów-
nie planowanie napraw i remontów oraz
kontrolę stanów magazynowych. Jednym
z aspektów, na który powinno się zwracać
uwagę podczas wyboru systemów tego typu,
jest łatwość gospodarowania wskaz
nikami
na różnych szczeblach korporacji, swobodny
dostęp do danych, szybkość pracy (również
zdalnej) oraz prostota obsługi. Z punktu
widzenia zarządzania informacją należy
docenić ewentualne możliwości korzysta-
nia z przygotowanych szablonów KPI dla
utrzymania ruchu/EAM.
Jakich wskaz
ników używamy naj-
częściej w UR?
Spośród wskaz
ników technicznych
jednym z najczęściej wykorzystywanych
KPI jest dostępność A określonej maszyny
lub linii technologicznej, która w polskich
normach pokrywa się z pewnym obszarem
nazywanym gotowością K. Rozróżniamy
dostępność techniczną A oraz dostęp-
t
ność operacyjną A . Ich definicje podano
Rys. 1. Przykładowy rozkład wskaz
ników KPI
o
poniżej.
www.farmacja.e-bmp.pl
2/2010 Przemysł Farmaceutyczny 41
2_2010_farmacja.indd 41 2010-03-18 09:53:08
utrzymanie ruchu
A = TOT / ( TOT +TDT.M ) (1)
t
A = TUT.t / t (2)
o
gdzie:
TOT  całkowity czas pracy urządzenia/
maszyny
TDT.M  sumaryczny czas spoczynku
spowodowany działaniami UR
TUT.t  czas zdatności w czasie t
Innym wskaz
nikiem technicznym często
używanym do opisania niezawodności jest
średni czas pomiędzy uszkodzeniami MTBF
(ang. Mean Time Between Failures).
MTBF = TOT / F (3)
gdzie:
F  liczba awarii
KPI, który określa nie tylko efektywność
prac utrzymania, ale tzw. podatność wyposaże-
nia na odnowę/naprawę jest średni czas napra-
wy MTTR (ang. Mean Time To Repair).
MTTR = TM / F (4)
Rys. 2. Widok panelu systemu EAM/CMMS Maximo 7
gdzie:
TM  sumaryczny czas napraw i remontów
Lub wskaz
nik kosztów utrzymania ruchu w obszarze wdrażania KPI. W zależności od
Spośród wskaz
ników organizacyjnych na sztukę wyprodukowanego produktu. rodzaju wskaz
ników, ich  zasięgu oraz cha-
stosuje się wiele dotyczących personelu. CP = CM / P (8) rakterystyki danego przemysłu rozróżnia się
Jednym z nich jest czas pracy obsługowej gdzie: szereg sposobów wyznaczenia kluczowych
pracowników produkcyjnych stosowany CM  całkowity koszt utrzymania wartości. Nie bez znaczenia pozostaje jed-
do oceny tzw. utrzymania autonomicznego P  wydajność produkcyjna (szt) nak póz
niejsze zilustrowanie KPI. Niektóre
(AM  Autonomous Maintenance). systemy EAM/CMMS pozwalają nie tylko
OAM = AM / M (5) Ciekawym przykładem może być rów- na łatwe opisanie wskaz
nika, ale również na
t t
gdzie: nież wskaz
nik mówiący o efektywności jego przedstawienie w sposób jednoznaczny
AMt  suma osobogodzin działań AM gospodarki magazynowej liczony jako sto- dla pracowników. Na rysunku 2 przedsta-
w czasie t sunek wartości całkowitych kosztów środ- wiono widok panelu systemu EAM/CMMS
Mt  suma osobogodzin wszystkich ków/części zamiennych wykorzystywanych Maximo 7 dotyczący KPI.
działań UR w czasie t do utrzymania ruchu i wartości zapasów
w danym przedziale czasu t. Po co nam KPI w EAM?
Innym przykładem KPI organizacyj- EWT = CMaterials.t / VMaterials.t (9) Zasoby techniczne to szczególny ob-
nego jest stosunek zaplanowanych zadań gdzie: szar, w którym łączą się wszystkie możliwe
w stosunku do wszystkich dostępnych CMaterials.t  całkowity koszt materiałów rodzaje informacji. Podejmowanie decyzji
osobogodzin. stosowanych w utrzymaniu w oparciu o intuicje jest tu rzadko skuteczne.
OW = WO / WF (6) ruchu w czasie t Posiadamy w dzisiejszych czasach narzędzia,
gdzie: VMaterials.t  średnia wartość metodologie i strategie, które pozwalają na
WO  suma osobogodzin działań UR zmagazynowanych materiałów podniesienie efektywności (opłacalności,
zaplanowana stosowanych w utrzymaniu niezawodności, jakości...) w sposób korzyst-
WF  suma osobogodzin działań UR ruchu w czasie t ny dla wszystkich zaangażowanych w naszą
dostępna działalność. Jednak, aby móc dokonać
Powyższe KPI stanowią jedynie nie- pozytywnych zmian i być tego świadomym,
Z punku widzenia ekonomicznego wielki przykład stosowanych w utrzymaniu niezbędne jest odpowiednie mierzenie
stosuje się często wskaz
nik opłacalności mó- ruchu oraz ogólniej  zarządzaniu zasobami efektywności i odpowiednia interpretacja
wiący o kosztach utrzymania ruchu w aspekcie technicznymi  mierników efektywności. Ich wyników. Możemy to zrobić dzięki dobrze
ewentualnej wymiany wyposażenia na nowe. wdrożenie, odpowiedni pomiar oraz analiza dobranym i wdrożonym KPI, które w wielu
E1 = CM / CRe (7) mogą znacznie ułatwić procesy decyzyjne firmach pomagają zarówno w codziennej
gdzie: w obszarze całej firmy. pracy jak i w tworzeniu długofalowych
CM  całkowity koszt utrzymania Istotne jest również określenie wartości strategii.
CRe  całkowity koszt wymiany lub normalnych, ostrzegawczych oraz kry-
zastąpienia tycznych, co stanowi odrębne zagadnienie
www.farmacja.e-bmp.pl
42 Przemysł Farmaceutyczny 2/2010
2_2010_farmacja.indd 42 2010-03-18 09:53:09