Reżim polityczny. Demokracja
1. Pojęcie reżimu politycznego.
2. Funkcje norm politycznych.
3. Proceduralne minimum demokracji.
- Czym nie jest demokracja?
4. Uwarunkowania stabilności demokracji.
5. Demokracja w n-Mmh.
- Kryteria typu ustroju
- Typy ustrojów państwowych.
6. Typologia teorii demokracji.
1. Pojęcie reżimu politycznego
Reżim to normatywny podsystem polityczny
jako składnik wartości i zasad ustrojowych 
wolności, równości, podziału władzy, reguł gry
politycznej, zależności między podmiotami
polityki. (wg. D.Eastona)
Funkcją reżimu jest wyznaczanie granic swobody
działań politycznych
Treści norm
działania
+
Reżim =
2. Funkcje norm politycznych
1. Regulacja relacji makrostrukturalnych.
2. Asymetryczność

uzyskiwanie władzy,

ograniczanie rywalizacji politycznych,

struktury naczelnych władz w państwie,

podział władzy,

dystrybucja dóbr,

egzekwowanie odpowiedzialności
politycznej.
3. Ograniczony zasięg regulacji (stos. władzy).
Reguły
gry politycznej
3. Proceduralne minimum demokracji
J.
Sc
hum
pe
te
r
Sc
hum
pe
te
r
 Demokracja to układ instytucjonalny,
w ramach którego podejmowane są decyzje
polityczne, a który nadaje jednostkom władcze
prerogatywy w drodze współzawodnictwa o głosy
obywateli.
(cykliczność wyborów, rywalizacja)
wg. Roberta Dahla

politycy z wyboru kontrolują rząd,

urzędy obieralne pochodzą z wolnych i
regularnych wyborów,

wszyscy dorośli mają prawo
wybierania i kandydowania i wypowiadania się
w sprawach publicznych bez groz
by kary,

obywatele mają prawo stowarzyszać się i
szukać alternatywnych informacji.
-
C
z
y
m
n
ie
j
e
s
t
de
m
o
kr
a
c
ja
?
1. Nie jest bardziej efektywna ekonomicznie niż
inne ustroje.
2. Nie musi być najbardziej skuteczną formą
rządzenia.
3. Wcale nie jest ustrojem większego ładu,
bezpieczeństwa, porozumienia i stabilności
4
.
U
w
a
r
unko
w
a
nia
s
ta
bilno
ś
c
i
de
m
o
kr
a
c
ji
1. Ekonomiczne  wzrost gospodarczy i wzrost
dobrobytu
2. Społeczne  rola klasy średniej.
3. Kulturowe  poziom wykształcenia i typ kultury
politycznej społeczeństwa i elit.
4. Polityczne  forma rządu, zdolność do reprezentacji
podziałów i marginalizacji ekstremizmów
5
.
D
e
m
o
kr
a
c
ja
w
n-Mm
h
Faktyczna hierarchia władzy Piramida władzy państwowej
jest wyznaczana przez ujawnia
 wielkość sfery panowania - zinstytucjonalizowaną
zakres obszaru wpływu hierarchię pozycji i stanowisk
(nie osób).
P
PP
PP P
Kryte
ria
typu
ustroju
Kryte
ria
typu
ustroju
Kryterium wyróżnienia typu ustroju jest, czy dana
piramida dopuszcza, by dolne jej składowe decydowały
o obsadzie górnych stanowisk, a więc czy zawiera
instytucjonalne kanały oddolnej kontroli:
(k)  oficjalnej władzy przez społ. obyw.
(kk)  ekipy kierowniczej przez aparat
(kkk)  władcy najwyższego przez elitę
Kontrola a typ ustroju
P
KKK
PP
PPP
KK
K
SO
T
y
py
us
tr
o
jó
w
pa
ńs
tw
o
w
y
c
h
T
y
py
us
tr
o
jó
w
pa
ńs
tw
o
w
y
c
h
k kk kkk
Demokracja
+ + +
Autokracja
+
- +
Dyktatura
-
-
+
Despotia
-
-
-
Typy demokracji
Demokracje jednoskładnikowe:
D-1: Demokracja prezydencka
D-2: Demokracja rządowa
Demokracja pełna
D-3: Demokracja komitetowa (trójskładnikowa):
D-7: Demokracja
prezydencko-rządowo-
Demokracje dwuskładnikowe:
komitetowa
D-4: prezydencko-komitetowa
D-5: prezydencko-rządowa
D-6: rządowo-komitetowa
Ustroje niedemokratyczne
k kk kkk
Demokracja
+ + +
Autokracja
+
- +
Autokracja  3
Dyktatura
-
-
+
Dyktatura  1
Despotia - 1
Despotia
-
-
-
6
.
T
y
po
lo
g
ia
te
o
r
ii
de
m
o
kr
a
c
ji
6
.
T
y
po
lo
g
ia
te
o
r
ii
de
m
o
kr
a
c
ji
Bezpośrednia (partycypacyjna),
Normatywne
pośrednia
komitetowa
Empiryczne
Prezydencka, parlamentarna
Instytucjonalne
semiprezydencjalizm,
większościowa i konsensualna
3 modele 1-składnikowe,
Materialistyczny
3 modele 2-składnikowe,
1 model 3-składnikowy
(w trzech wariantach każdy) = 21