Monitoring wód
Monitoring wód
powierzchniowych - rzeki
powierzchniowych - rzeki
Badanie i ocena jakości wód w
Badanie i ocena jakości wód w
rzekach
rzekach
" Jest to zadanie wykonywane w ramach
" Jest to zadanie wykonywane w ramach
podsystemu monitoring wód
podsystemu monitoring wód
powierzchniowych.
powierzchniowych.
" Cel - stworzenie podstaw do
" Cel - stworzenie podstaw do
podejmowania działań na rzecz poprawy
podejmowania działań na rzecz poprawy
stanu wód oraz ich ochrony przed
stanu wód oraz ich ochrony przed
zanieczyszczeniem.
zanieczyszczeniem.
1
Podstawy prawne
Podstawy prawne
" ustawa Prawo wodne,
" ustawa Prawo wodne,
" rozp. MŚ w sprawie wymagań, jakim powinny
" rozp. MŚ w sprawie wymagań, jakim powinny
odpowiadać wody śródlądowe będące
odpowiadać wody śródlądowe będące
środowiskiem życia ryb w warunkach
środowiskiem życia ryb w warunkach
naturalnych,
naturalnych,
" rozp. MŚ w sprawie kryteriów wyznaczania wód
" rozp. MŚ w sprawie kryteriów wyznaczania wód
wrażliwych na zanieczyszczenia związkami
wrażliwych na zanieczyszczenia związkami
azotu ze z
ródeł rolniczych,
azotu ze z
ródeł rolniczych,
" rozp. MŚ w sprawie udostępniania informacji o
" rozp. MŚ w sprawie udostępniania informacji o
środowisku.
środowisku.
Zasoby wodne (1)
Zasoby wodne (1)
25000
20000
15000
10000
5000
0
PL CZ DE ES FR LT GR HU FI
2
m3/rok/mieszkańca
Zasoby wodne (2)  Pobór wód
Zasoby wodne (2)  Pobór wód
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
pobór wód powierzchniowych pobór wód podziemnych
Zasoby wodne (3)  Pobór wód
Zasoby wodne (3)  Pobór wód
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
IT HU SK ES NO FI UK FR GR DK NL BE SI AT CZ IS IE LU PL PT SE
3
3
hm
3
m /osobę/dobę
Program badań  rok 2006
Program badań  rok 2006
" Opracowując programy monitoringu rzek wojewódzcy
" Opracowując programy monitoringu rzek wojewódzcy
inspektorzy uwzględniają sporządzone w RZGW
inspektorzy uwzględniają sporządzone w RZGW
wykazy:
wykazy:
-> wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu
-> wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu
ze z
ródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie
ze z
ródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie
narażonych,
narażonych,
-> wód powierzch. przeznaczonych do bytowania ryb,
-> wód powierzch. przeznaczonych do bytowania ryb,
-> wód powierzchniowych, które są lub mogą być
-> wód powierzchniowych, które są lub mogą być
wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę
wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia,
przeznaczoną do spożycia,
oraz
oraz
-> wody, o których mowa była w rozporządzeniu w
-> wody, o których mowa była w rozporządzeniu w
sprawie klasyfikacji wód, sposobu prowadzenia
sprawie klasyfikacji wód, sposobu prowadzenia
monitoringu i sposobu prezentacji stanu (monitoring
monitoringu i sposobu prezentacji stanu (monitoring
diagnostyczny).
diagnostyczny).
Program badań  rok 2006 (2)
Program badań  rok 2006 (2)
" A
ącznie około 2300 ppk, które pełnia rolę:
" A
ącznie około 2300 ppk, które pełnia rolę:
Sieci monitoringu diagnostycznego  ok. 1500 punktów
Sieci monitoringu diagnostycznego  ok. 1500 punktów
(dawna sieć krajowa i sieci regionalne),
(dawna sieć krajowa i sieci regionalne),
Punkty reperowe  20 ppk,
Punkty reperowe  20 ppk,
Punkty wyznaczone ze względu na sposób użytkowania
Punkty wyznaczone ze względu na sposób użytkowania
wód:
wód:
- występowanie ryb  ok. 2200 ppk,
- występowanie ryb  ok. 2200 ppk,
- azotany ze z
ródeł rolniczych  ok. 600 ppk,
- azotany ze z
ródeł rolniczych  ok. 600 ppk,
- substancje niebezpieczne  ok. 2000 ppk,
- substancje niebezpieczne  ok. 2000 ppk,
Punkty sieci EIONET-Waters
Punkty sieci EIONET-Waters
4
Program badań  rok 2006 (3)
Program badań  rok 2006 (3)
" Lokalizacja punktów:
" Lokalizacja punktów:
-> ujścia rzek dłuższych niż 60 km,
-> ujścia rzek dłuższych niż 60 km,
-> ujścia rzek pozaklasowych,
-> ujścia rzek pozaklasowych,
-> równomiernie wzdłuż biegu rzek
-> równomiernie wzdłuż biegu rzek
dłuższych niż 100 km,
dłuższych niż 100 km,
-> na rzekach wpływających lub
-> na rzekach wpływających lub
wypływających z terytorium Polski,
wypływających z terytorium Polski,
-> na rzekach Przymorza.
-> na rzekach Przymorza.
Program badań  rok 2006 (4)
Program badań  rok 2006 (4)
" Program pomiarowy  ok. 50 oznaczeń
" Program pomiarowy  ok. 50 oznaczeń
fizykochemicznych i biologicznych.
fizykochemicznych i biologicznych.
" Częstotliwość badań:
" Częstotliwość badań:
-> punkty reperowe  1 raz / 2 tygodnie,
-> punkty reperowe  1 raz / 2 tygodnie,
-> pozostałe punkty  1 raz / miesiąc,
-> pozostałe punkty  1 raz / miesiąc,
-> punkty graniczne  zależnie od umów
-> punkty graniczne  zależnie od umów
dwustronnych między Polską i krajem
dwustronnych między Polską i krajem
sąsiednim.
sąsiednim.
5
Program badań  rok 2006 (5)
Program badań  rok 2006 (5)
" Przy ustalaniu punktów monitoringu brane będą
" Przy ustalaniu punktów monitoringu brane będą
pod uwagę istniejące punkty sieci krajowej i
pod uwagę istniejące punkty sieci krajowej i
wojewódzkiej.
wojewódzkiej.
" Listę punktów i zakres badań w roku 2006
" Listę punktów i zakres badań w roku 2006
określi wojewódzki inspektor ochrony
określi wojewódzki inspektor ochrony
środowiska poprzez wojewódzki program
środowiska poprzez wojewódzki program
monitoringu środowiska.
monitoringu środowiska.
" WPMŚ musi być uzgodniony przez RZGW i
" WPMŚ musi być uzgodniony przez RZGW i
zatwierdzony przez GIOŚ.
zatwierdzony przez GIOŚ.
Zmiany związane z akcesją do
Zmiany związane z akcesją do
UE - dyrektywy
UE - dyrektywy
" Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60WE
" Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60WE
" Dyrektywa  azotanowa 91/676/EWG
" Dyrektywa  azotanowa 91/676/EWG
" Dyrektywy  użytkowe (m.in. 76/160/EWG,
" Dyrektywy  użytkowe (m.in. 76/160/EWG,
75/440/EWG, 78/659/EWG)
75/440/EWG, 78/659/EWG)
6
Zmiany związane z akcesją do
Zmiany związane z akcesją do
UE (2)
UE (2)
" Do końca 2004 r.  warunki referencyjne,
" Do końca 2004 r.  warunki referencyjne,
typologia oraz wyznaczenie jednolitych części
typologia oraz wyznaczenie jednolitych części
wód
wód
" Do końca 2006 r.  opracowane zostaną
" Do końca 2006 r.  opracowane zostaną
programy monitoringu ( użytkowe ,
programy monitoringu ( użytkowe ,
diagnostyczne, operacyjny i ew. badawczy)
diagnostyczne, operacyjny i ew. badawczy)
" Rok 2008  powtórna interkalibracja
" Rok 2008  powtórna interkalibracja
" Rok 2009  wyznaczenie silnie zmienionych
" Rok 2009  wyznaczenie silnie zmienionych
części wód
części wód
Kalendarz działań wg RDW (1)
Kalendarz działań wg RDW (1)
Ustalanie klas
Interkalibracja b d i
(ZałącznikV, 1.4.1)
2003-6
Specyficzne dla typu
Części wód narażone na ryzyko
warunki referencyjne
Charakterystyka i
ocena ryzyka
2004
(Załącznik II)
Diagnostyczny Operacyjny
Programy monitoringu
zaczynają działać 2006
(Załącznik V)
Ekologiczna klasyfikacja wszystkich
powierzchniowych części wód
Pierwszy Plan Gospodaro-
wania Wodami w Dorzeczu
2009
(Załącznik VII)
Stany: słaby i zły określone
przez Państwa Członkowskie
7
Kalendarz działań wg RDW (2)
Kalendarz działań wg RDW (2)
Rok Kalendarz wdrażania Kalendarz interkalibracji
RDW
2003 Wstępna rejestracja punktów
sieci interkalibracyjnej
2004 Charakterystyka obszarów Ostateczna rejestracja punktów
dorzeczy (typologia, warunki sieci interkalibracyjnej
referencyjne, presje)
2005 Ćwiczenie interkalibracyjne
2006 Ustanowienie programów Koniec ćwiczenia interk.,
monitoringu ujednolicone granice klas
jakości ekologicznej
Wyniki (1) Zmiany czystości rzek wg parametrów
Wyniki (1) Zmiany czystości rzek wg parametrów
obligatoryjnych.
obligatoryjnych.
Długość rzek
Udział wód rzecznych zaliczonych do danej klasy czystości
objętych
w % długości kontrolowanych odcinków
Rok
monitoringiem
(km)
I II III non*
1990 8620,9 23,7 29,9 24,9 21,5
1995 6188 22,3 41 24 12,7
1996 6188 26 51,2 11,7 11,1
1997 6188 20,5 48,6 18,9 12
1998 6175,3 25,8 36,5 23,5 14,2
1999 6175,3 21,9 44,9 20,8 12,4
2000 6175,3 32,1 46,5 13,3 8,1
2001 6175,3 40,8 40,5 8,8 9,9
2002 6175,3 34 45,5 13,8 6,7
2003 6175,3 39 35,5 16,6 8,9
* - wody nadmiernie zanieczyszczone
8
Wyniki (2) Stan czystości rzek wg kryterium
Wyniki (2) Stan czystości rzek wg kryterium
sanitarnego.
sanitarnego.
Długość rzek
Udział wód rzecznych zaliczonych do danej klasy czystości
objętych
w % długości kontrolowanych odcinków
Rok
monitoringiem
(km)
I II III non*
1990 8135,4 0 3 16,8 80,2
1995 6188 0 3,1 11,8 85,1
1996 6188 0,1 2,6 13,4 83,9
1997 6188 0,1 3,1 12,3 84,5
1998 6175,3 0 2,4 26,6 71
1999 6175,3 0 3,9 29,7 66,4
2000 6175,3 0 4,3 34,6 61,1
2001 6175,3 0 4,4 43,2 52,4
2002 6175,3 0,1 6,3 52,9 40,7
2003 6175,3 0,1 8,3 50 41,6
* - wody nadmiernie zanieczyszczone
Wyniki (3) Stan czystości rzek wg kryterium
Wyniki (3) Stan czystości rzek wg kryterium
fizykochemicznego.
fizykochemicznego.
Długość rzek
Udział wód rzecznych zaliczonych do danej klasy czystości
objętych
w % długości kontrolowanych odcinków
Rok
monitoringiem
(km)
I II III non*
1990 8620,9 7 27,9 30,3 34,8
1995 6188 2,9 20,3 33,8 43
1996 6188 4,8 23,7 38,7 32,8
1997 6188 1,8 24,9 42,4 30,9
1998 6175,3 3 21,7 36,1 39,2
1999 6175,3 3,3 25,8 39 31,9
2000 6175,3 6,3 34,2 42,3 17,2
2001 6175,3 8,6 32,2 39,5 19,7
2002 6175,3 7,3 34 39,4 19,3
2003 6175,3 5 46,9 35,5 12,6
* - wody nadmiernie zanieczyszczone
9
Wyniki (4) Klasyfikacja wód w roku 2004  wyniki
Klasyfikacja wód w roku 2004  wyniki
Wyniki (4)
monitoringu diagnostycznego
monitoringu diagnostycznego
RZGW
Klasy
Gdańsk Gliwice Kraków Poznań Szczecin Warszawa Wrocław
L jakości Suma
p
wody
.
Ilość punktów pomiaru jakości wód w klasach
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 1 0 0 0 0 0 0 0 0
2 2 1 7 11 5 2 10 0 36
3 3 31 38 112 84 31 186 77 559
4 4 37 29 57 139 10 264 98 634
5 5 4 72 18 61 2 40 37 234
Brak
6 28 1 3 26 1 26 18 103
danych
7 Razem 101 147 201 315 46 526 230 1566
Wyniki (5) Udział procentowy przekrojów
Wyniki (5) Udział procentowy przekrojów
badawczych w poszczególnych klasach jakości wód w 2004
badawczych w poszczególnych klasach jakości wód w 2004
roku (monitoring diagnostyczny)
roku (monitoring diagnostyczny)
0%
2,5%
16,0%
38,2%
43,3%
I klasa II klasa III klasa IV klasa V klasa
10
Wyniki (5) Ścieki w Polsce, wymagające
Ścieki w Polsce, wymagające
Wyniki (5)
oczyszczenia.
oczyszczenia.
3000 25000
2500
20000
2000
15000
1500
10000
1000
5000
500
0 0
1980 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004
oczyszczone nieoczyszczone PKB
Wyniki (6) Ilość ścieków odprowadzanych do
Wyniki (6) Ilość ścieków odprowadzanych do
wód.
wód.
W latach 1990-2004 ilość odprowadzanych do wód
powierzchniowych ścieków komunalnych zmniejszyła się z
2 314 mln m3 w 1990 roku do 1 294 mln m3 w 2004
roku, tj. o 44,1%, a ścieków przemysłowych z
9 054 mln m3 w 1990 roku do 7 826 mln m3 w 2004
roku, tj. o 13,6%.
11
3
PKB per capita
ilo
ść ś
cieków [hm ]
Wyniki (7) A
adunki zanieczyszczeń w ściekach
A
adunki zanieczyszczeń w ściekach
Wyniki (7)
komunalnych odprowadzanych po oczyszczeniu do wód lub
komunalnych odprowadzanych po oczyszczeniu do wód lub
do ziemi
do ziemi
300
BZT5
ChZT
Zawiesina
200
Azot ogólny
Fosfor ogólny
100
0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
rok
12
[tys. ton / rok]