Margaret Mead  Kultura i to\
samość
Wstęp
Centralnym problemem w dzisiejszych czasach staje siÄ™ identyfikacja czyli pytanie o
to z jaką przeszłością, teraz
niejszością i przyszłością mo\
e siÄ™ uto\
samiać młody człowiek
szukający ideałów.
Człowiek pierwotny był jednym ze swojego ludu (tych z którymi \
ył i
współbiesiadował), identyfikował się z grupą. Mimo \
e czasem zdarzało się, \
e grupa takiego
osobnika odrzucała, to nie mogła ona zmienić swojej identyfikacji: była tym, kim była.
Mo\
liwość identyfikacji pojawiła się kiedy współzawodniczące style \
ycia uzyskały
nowy rodzaj sankcji płynących z religii i ideologii politycznych. Identyfikacja stała się
wyborem pomiędzy całymi systemami myślenia a nie tylko drobną ró\
nicą między
plemionami.
Wprowadzenie
Mimo \
e dÄ…\
ymy do uniwersalizacji naszej kultury to nadal spotykamy ludzi, \
yjÄ…cych
tak jak ich przodkowie (pierwotni rybacy, myśliwi). Na świecie są ogromne zró\
nicowania
kulturowe (w Nowej Gwinei ludzie z niektórych plemion nie potrafią liczyć, a naukowcy z
 cywilizowanych części świata liczą rzeczy w dziesiętnych sekundy).
Następują roszady w strukturach władzy, relacjach między silnymi i słabymi (Np.:
strajki uczniów ), jednak nadal na forum międzynarodowym nie dopuszczamy do głosu, tych
z najdalszych zakątków, tych z ludów pierwotnych.
Ludzie w dzisiejszych czasach sÄ… niepoprawnymi optymistami, wydaje im siÄ™ \
e cały
świat mo\
e ulec zagładzie a oni i tak ocaleją. Nie wykorzystują wiedzy, którą posiadają.
WciÄ…\
bardzo mało wiemy o historii, o ludziach z przeszłości. Ksią\
ka oparta jest na
badaniach nad ludami \
yjącymi współcześnie, nie odwołuje się do przeszłości jako takiej.
Przeszłość. Kultury postfiguratywne, czyli nieocenieni przodkowie
Autorka wprowadza podział na kultury:
· postfiguratywne (dzieci uczÄ… siÄ™ głównie od rodziców)
· kofiguratywne (dzieci i doroÅ›li uczÄ… siÄ™ od rówieÅ›ników)
· prefiguratywne (doroÅ›li uczÄ… siÄ™ od swoich dzieci)
Społeczeństwa pierwotne, wąskie grupy religijne, ideologiczne enklawy są głównie
postfiguratywne, opierają się na autorytecie pochodzącym z przeszłości. W tej kulturze
zmiany zachodzÄ… wolno i sÄ… trudne do zauwa\
enia. Dzieci mogÄ… siÄ™ w odpowiednim czasie
spodziewać tego samego co w tym samym momencie \
ycia prze\
yli ich rodzice czy
dziadkowie.
Charakterystyka:
Wiedza przekazywana dzieciom wcześnie, wymaga się od nich posłuchu  stąd
przeświadczenie dziecka \
e czeka je jedno określone przeznaczenie
Sposób \
ycia nie ulega zmianom, jest zawsze ten sam
Ka\
dy przedmiot coÅ› przez siebie wyra\
a, ka\
dy gest wzmacnia, przypomina, ka\
da
wypowiedz
składa się z form znanych ju\
wcześniej, ka\
de zachowanie kulturowe jest na
bazie znanego i odwiecznego wzoru
Kultura zwiÄ…zana z miejscem zamieszkania, mimo \
e ono mo\
e siÄ™ w trakcie \
ycia
zmieniać
Decyzja o przyłączeniu się do takiej kultury zawsze wymaga absolutnego przyjęcia nowej
to\
samości, wraz z zobowiązaniem do przekazywania jej potomkom, członkowstwo
wymaga totalnej i bezwarunkowej identyfikacji
Wymagana obecność trzech generacji: ciągłość opiera się na pokoleniach
Bezczasowość
Kultury te jednocześnie przewidują nieuchronność porzucenia własnej kultury i przyjęcia
obcej jak i mogą zawierać normę wykluczającą taką zmianę
Zawsze istnieje obawa, \
e nowa generacja podniesie bunt i przeciwstawi siÄ™
oczekiwaniom starszych (ale poczucie to\
samości kulturowej umacniane przez groz
bÄ™
czy karę odrzucenia jest bardzo trwałe)
Modelem kultury postfiguratywne jest wyizolowana kultura pierwotna, zacierajÄ…ca
pamięć o przeszłości i zachowująca jedynie wybrane jej części (jest to związane z tym, \
e
nie zachowujÄ… siÄ™ \
adne dokumenty pisane odnośnie historii ludów)
Ciągłość jest zachowana poprzez wyparcie z pamięci wszystkiego, co zakłóca poczucie
to\
samości i trwałości
Niepodwa\
alność zachowania i ich nieuświadomiony charakter, z
ródłem trwałości
kultury
Przykłady:
Arapeshowie z Nowej Gwinei
Mieszkańcy Bali (mimo ró\
nych wpływów, dyfuzji kulturowych potrafili w sobie
zachować tą jedną to\
samość)
Amisze
Emigranci, w nowym miejscu zamieszkania
Teraz
niejszość. Kultury kofiguratywne, czyli odnalezieni rówieśnicy.
Charakterystyka:
Dominujący wzór to zachowanie rówieśników
Starsi nadal określają granice i formy w jakich kofiguracja mo\
e wystąpić w
zachowaniu młodszych
Kofiguracja bierze poczÄ…tek z rozpadu sytemu postfiguratywnego:
spowodowanego kataklizmem, nowymi technologiami, osiedleniem w nowym
kraju, podbojem, przewrotem religijnym, przemianami rewolucyjnymi
MÅ‚odzi ludzie sami muszÄ… wynalez
ć nowe style zachowania- potrzeba pionierów,
ludzi którzy przystosowali się do nowego środowiska
Konflikt między pokoleniami pojawia się w momencie kiedy metody wychowania
do tej pory stosowane okazujÄ… siÄ™ niewystarczajÄ…ce lub nieodpowiednie do
uformowania takiej postawy jakiej oczekujÄ… pionierzy
A
atwiej siÄ™ uto\
samiać z rówieśnikami ni\
z rodziną, od której oddziela nas
przepaść nowych doświadczeń
Zachowania konformistyczne
Zauwa\
alny brak pokolenia dziadków (przyjęcie nowego stylu \
ycia, nowych
zachowań jest wtedy łatwiejsze), to te\
sprawia \
e słabsze są kontakty między
kuzynami, gdy\
starsze pokolenie takie kontakty podtrzymywało
Przeszłość staje się czymś chwiejnym, łatwym do wyparcia lub zafałszowania bo
nie ma ludzi, którzy by podtrzymywali wersję wydarzeń
Brak ciągłości form tego wszystkiego co dziadkowie przekazują ojcom a ojcowie
synom
 Wychowanie dzieci się zmienia: pojawiają się opiekunki, szkoła, wy\
sze
wymagania rodziców, przekazują dzieciom bardziej zło\
ony wzór kulturowy
Zaczyna dziać się tak, \
e to dzieci stajÄ… siÄ™ autorytetami w sprawach nowego stylu
\
ycia i rodzice tracÄ… mo\
liwość osądzania ich i kontrolowania.
Gdy kofiguracja wśród grup rówieśniczych ulegnie instytucjonalizacji przez
kulturę, pojawia się zjawisko kultury młodzie\
owej lub kultury nastolatków
Trwałe elementy tej kultury to: podział na grupy wieku, bunt okresu dojrzewania,
konflikt międzypokoleniowy i systematyczne oddalanie się dzieci od wzorców
przyjętych przez ich rodziców
Przykłady:
Społeczeństwo klasowe (zmiana zawodów, statusów)
Dalsze pokolenia emigrantów (przystosowanie do nowych warunków,
wychowywanie dzieci)
Przybysze (mogą wprowadzać nowy język, sposób zachowania)
Manusowie z Wysp Admiralicji
Przyszłość. Kultury prefiguratywne, czyli zagadkowe dzieci.
Przyszłość jest w zasadzie pewnym przedłu\
eniem przeszłości. Obecnie rozłam
międzypokoleniowy ogarnął cały świat. Tempo zmian jest najbardziej widoczne w krajach
najmniej i najbardziej uprzemysłowionych.
Pojawia się pytanie  Jakie nowe okoliczności wyzwoliły bunt młodzie\
y na całym
świecie? : pojawienie się społeczności ogarniającej cały świat (dowiedzieliśmy się o innych
ludziach, w ró\
nych zakątkach świata), jesteśmy społeczeństwem połączonym wspólną
wiedzÄ… i zagro\
eniami. Zmiany nastąpiły w ciągu zaledwie jednego pokolenia.
Charakterystyka:
MÅ‚odzi widzÄ…, \
e starsze pokolenie chodzi po omacku, bezskutecznie próbuje
rozwiązać pojawiające się problemy, \
e u\
ywają przedmiotów, które dziś na nie
wiele się mogą zdać
 MÅ‚odzie\
szuka nowych rozwiązań, uwa\
a \
e zawsze mo\
na znalez
ć lepsze
wyjście z sytuacji zaczyna się wyścig szczurów, kto zrobi lepiej, kto spełni
więcej wymagań, standardów
Brak ju\
przewodników (którymi wcześniej byli rodzice albo dziadkowie)
MÅ‚ode pokolenie stanowi wyizolowanÄ… generacjÄ™
Ka\
da generacja jest na swój sposób samotna i pozbawiona oparcia w przeszłości,
nie ma łączności między pokoleniami
Kryzys wiary: ludzie stracili wiarÄ™ ale te\
przestali ufać ideologiom politycznym i
nauce, nie majÄ… \
adnej formy bezpieczeństwa
Jednocześnie nadal gdzieś obok istnieją środowiska postfiguratywne
MÅ‚odzie\
dyskredytuje działanie starszych, chce wszystko zacząć od nowa bez
odwoływania się do przeszłości, bo ona jest z
ródłem zawodu, natomiast
przyszłość to tylko widmo masowej zagłady całej ludzkości
Niezadowolenie wyra\
ane jest poprzez bierność, bezosobowe i powierzchowne
wypełnianie zasad uznanych za bezsensowne
Symbolem kultury prefiguratywnej staje siÄ™ nienarodzone dziecko (nie wiadomo
jak będzie wyglądać, jakiej będzie płci, czy będzie geniuszem czy upośledzonym-
to zwiastuje niepewność tego co będzie w przyszłości)
Jesteśmy jedynie w stanie zapewnić takiemu dziecku opiekę i bezpieczeństwo-
dziecko jest uzale\
nione od rodziców, tak samo i cechą kultury jest zale\
ność
Przyszłość \
yjÄ…cych dziÅ› dzieci, jest czymÅ› tak nieprzewidywalnym, \
e nie mo\
na
się z nią uporać w kulturach stanowiących mieszankę elementów
postfiguratywnych i kofiguratywnych.
Nale\
y szukać prefiguratywnych sposobów uczenia się i przekazywania wiedzy, które
uchronią nas przed zamknięciem się wielu mo\
liwości na przyszłość, nale\
y stwarzać nowe
wzorce dla dorosłych, którzy powinni nauczyć swoje dzieci jak powinny się uczyć i jaką
wartość ma identyfikacja. Powinno się umo\
liwić młodemu pokoleniu kształtowanie
przyszłości wtedy być mo\
e nastÄ…pi uwolnienie siÄ™ wyobraz
ni od tego co było w przeszłości.
To dzieci i młodzie\
powinni pytać po to aby cała wiedza z przeszłości mogła być
wykorzystana jako z
ródło odpowiedzi.
Jeśli mamy zbudować kulturę prefiguratywną, w której przeszłość będzie odgrywać
rolę narzędzia a nie środka przymusu, musimy zmienić lokalizację przyszłości. Musimy
umiejscowić przyszłość w istniejącej ju\
społeczności kobiet, mę\
czyzn i dzieci, otoczyć je
opieką, troską i staraniem. Przyszłość jest ju\
teraz.