PEDAGOGIKA
KULTURY
PEDAGOGIKA KULTURY
ð JAKO KIERUNEK PEDAGOGICZNY POWSTAA
A W
NIEMCZECH NA PRZEA
OMIE XIX/XX WIEKU
ð TWÓRCA  NIEMIECKI FILOZOF WILHELM
DITHLEY
ð JEJ PRZEDMIOTEM JEST KULTURA JAKO
RZECZYWISTOŚĆ HUMANISTYCZNA I
PEDAGOGICZNA
ð KSZTAA
CENIE CZA
OWIEKA ODBYWA SI
ZA
POŚREDNICTWEM WYTWORÓW KULTUROWYCH
B. Milerski, Pedagogika kultury, [w:] Pedagogika. Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji, (red.) B. Śliwerski, GWP, Gdańsk 2010,
s. 69-94
PEDAGOGIKA KULTURY JAKO NAUKA
HUMANISTYCZNA
ð Jest naukÄ… o duchu jako rzeczywistoÅ›ci
konstytuujÄ…cej to, co prawdziwie ludzkie.
Geisteswissenschaften = nauki o duchu = nauki o ludzkiej duchowości =
nauki humanistyczne (Geist- duch; Wissenschaft- nauka)
Typowo humanistyczny sposób poznawania człowieka- postrzeganie tego
co ludzkie, co stanowi o specyfice człowieka, w kategoriach
całościowych. Człowieka nie można zredukować do jednego aspektu
np. biologicznego. Zdaniem Diltheya wszystkie wymiary
życia ludzkiego kumulują się w szeroko pojętej duchowości.
tamże
PEDAGOGIKA KULTURY JAKO NAUKA
HUMANISTYCZNA
ð Przedmiotem badaÅ„ humanistyki, a w szczególnoÅ›ci
pedagogiki kultury, jest rzeczywistość specyficznie
ludzka- rzeczywistość ducha
PSYCHOLOGIA I PEDAGOGIKA
rozumiane w kategoriach nauk humanistycznych
CEL
DEDUKCYJNE I SYNTEZUJ
CE ROZUMIENIE PRZEJAWÓW
ŻYCIA DUCHOWEGO JAKO ZNACZ
CYCH CAA
OÅšCI
tamże
PEDAGOGIKA KULTURY JAKO NAUKA
HUMANISTYCZNA
ð TRIADA DILTHEYA
Życie duchowe
poznajemy w sposób
(prze)życie
zapośredniczony.
Rozumienie jest
nieustannym, spiralnym
ruchem. Ma charakter
procesualny, zawsze jest
obiektywna
rozumienie
formÄ… poznania  w
ekspresja
drodze
Tamże, s. 82
PEDAGOGIKA KULTURY
ð HUMANISTYCZNA TEORIA EDUKCAJI I
SOCJALIZACJI
ð Przedmiotem pedagogiki kultury jako subdyscypliny
pedagogicznej jest edukacja i socjalizacja :
 DO i  POPRZEZ
kulturÄ™
Tamże, S. 72-74
PEDAGOGIKA
KULTURY
PROCES
PROCES
SOCJALIZACJI
EDUKACJI
KULTURALNEJ
CEL
KSZTAA
TOWANIE
OSOBOWOÅšCI
KULTURALNEJ
Tamże, S. 72-74
OBSZARY PEDAGOGIKI KULTURY
Pedagogika kultury obejmuje obszary edukacji i
socjalizacji kulturalnej
Øðw zakresie różnych sztuk- np. ksztaÅ‚cenia muzycznego,
plastycznego; obejmuje także kulturę słowa elokwencję , kwestie
retoryki; animację kulturowo-oświatową
Øðogół treÅ›ci kulturowych- kwestie form życia spoÅ‚ecznego, obyczaju,
etosu, kultury popularnej, wielokulturowości, mitu, religii
Tamże, S.72-74
PEDAGOGIAK KUTURY
JAKO PEDAGOGIKA HERMENEUTYCZNA
ð Skupia siÄ™ na pojÄ™ciach:
Øðrozumienie
Øðsens
ØðwartoÅ›ci
ROZUMIENIE
FUNDAMENT POZNANIA
Tamże, S. 85-90
Hermeneutyka
ð CECHY:
Øð ujÄ™cie rozumienia - istotny wymiar bytowania
człowieka w świecie
ØðpodejÅ›cie do wytworów kulturowcyh jako szyfrów
Øð traktowania życia i rozumienia w kategoriach
otwartych i procesualnych
Øðtwierdzenie o poÅ›rednim charakterze rozumienia
Øðujawnienie nieuniknionego charakteru
 przedrozumienia
Tamże, S. 85-91
Kształcenie perspektywa hermeneutyczna
ð KsztaÅ‚cenie jest ustrukturyzowanym formowaniem
siÄ™ istoty jednostki( jako duchowej struktury
osobowości) umożliwiającym jej rozwój i
dokonującym się przez oddziaływania kulturowe,
uzdalniając ją do wartościowych, kulturowych
dokonań i przeżywania obiektywnych wartości
kulturowych.
tamże, S.85-92
Teoria kształcenia  perspektywa
hermeneutyczna
ð Przedmiot teorii ksztaÅ‚cenia stanowi ksztaÅ‚towanie
struktury duchowej osobowości za pośrednictwem
wytworów kultury.
Kształcenie za pośrednictwem kultury
Tamże, S. 85-92
Teoria kształcenia  perspektywa
hermeneutyczna
Teoria kształcenia
składa się z :
Hermeneutycznej
Hermeneutycznej
teorii uczenia siÄ™
teorii treści
kształcenia
ð Osobowość czÅ‚owieka jest kompleksowÄ… strukturÄ…. SkÅ‚ada
siÄ™ ze struktury psychicznej i duchowej.
ð Rozumienie jest procesem dążącym do wyinterpretowania
sensu, dzięki któremu postrzegamy coś jako znaczącą całość
Tamże, S. 85-92
Istota kształcenia  perspektywa
hermeneutyczna
ð KsztaÅ‚cenie opiera siÄ™ na zaÅ‚ożeniu, że dziÄ™ki
interpretacji wytworów kulturowych uczeń kształtuje
duchową, kulturową strukturę własnej osobowości w
kategoriach struktury spójnej, zorganizowanej wokół
sensów i wartości.
Uczeń:
Øð przeżywa, rozumie sensy i wartoÅ›ci zawarte w wytworach kulturowych,
Øð rozumie siebie wÅ‚asnÄ… egzystencjÄ™ i rzeczywistość spoÅ‚ecznÄ…,
Øð ksztaÅ‚tuje wÅ‚asny byt, wÅ‚asnÄ… duchowość
Øð staje siÄ™ zdolny do wartoÅ›ciowych dokonaÅ„ kulturowych
Tamże, S. 88-90
Istota kształcenia  perspektywa
hermeneutyczna
ð Bogdan NawroczyÅ„ski  3 elementy skÅ‚adowe
przekazu kulturowego i edukacji kulturalnej
KSZTAA
TOWANIE
WNIKAJ
CE SI
STRUKTURY
TWÓRCZOŚĆ
UŻYWANIE DUCHOWEJ
CZA
OWIEKA
" używanie dóbr
" Pod wpływem " Życie duchowe jest
kulturalnych oparte
obcowania z dobrami skorelowane z
na ich rozumieniu
kulturalnymi twórczością; obok
zachodzą zmiany w twórczości będącej
strukturach wytwarzaniem wg
wewnętrznych gotowego wzorcu
pojawia się twórczość
będąca tworzeniem
wg formułującego się
ideału
Tamże, S. 88-90
Istota kształcenia  perspektywa
hermeneutyczna
ð WARSTWICOWA KONCEPCJA WYCHOWANIA
Rozwój człowieka polega na kształtowaniu
poszczególnych warstw osobowości:
Øðbiologicznej
ØðspoÅ‚ecznej
Øðkulturowej
Øð duchowej
Tamże, S. 88-90
WARSTWICOWA STRUKTURA WYCHOWANIA
PIEL
GNOWANIE
UROBIENIE
WYKSZTAA
CENIE
WYCHOWANIE MORALNE
S. Hessen, O sprzecznościach i jedności wychowania. Zagadnienia pedagogiki personalistycznej, Żak, Warszawa 1997, s.160.
ŻYCIE BIOLOGICZNE NAJNIŻSZA WARSTWA
WEWN
TRZ WYCHOWANIA
ð CEL ROZWÓJ PSYCHOFIZYCZNY ORGANIZMU
CZA
OWIEKA, (PIEL
GNOWANIE)
ð PRZYKA
ADY PEDAGOGIKA NATURALIZMU,
MONTESSORI, EKSPERYMENTALNA
Tamże, S. 160
DRUGA WARTWA WEWN
TRZ
WYCHOWANIA BYT SPOA
ECZNY
ð BYT SPOA
ECZNY BYT BIOLOGICZNY+ WA
ASNA REALNOŚĆ
O CHARAKTERZE ZBIOROWYM
ð FUNKCJA ZAPEWNIENIE CI
GA
OÅšCI GRUPY SPOA
ECZNEJ I
ROZSZERZENIE JEJ MOCY
ð CEL  WA

CZENIE I PODPORZ
DKOWANIE JEDNOSTKI DO
GRUPY SPOA
ECZNEJ, (URABIANIE)
ð PRZYKA
ADY PEDAGOGIKA MARKSISTOWSKA
I NARODOWO-SOCJALISTYCZNA
Tamże, S. 161
ŻYCIE DUCHOWE I KULTUROWE JAKO
TRZECIA WARSTWA WYCHOWANIA
ð WARSTWA KULTURY DUCHOWEJ NADAJE
PODPIERAJ
CYM J
GRUPOM ICH TREŚĆ
DUCHOW

ð CEL WYKSZTAA
CENIE ORAZ WA

CZENIE JEDNOSTKI W
NURT WSPÓA
CZESNEJ MU SZTUKI, NAUKI, PRAWA itp.
OBECNY JEST PRZYMUS  WARTOÅšCI KULTURALNYCH
ð TRADYCJA FORMA PRZEDA
UŻENIA WARSTWY
KULTURY DUCHOWEJ W CZASIE
Tamże, S. 163-164
ŻYCIE DUCHOWE I KULTUROWE JAKO
TRZECIA WARSTWA WYCHOWANIA
ð DUCH OBIEKTYWNY PRZEDA
UŻA SWOJE ISTNIENIE tj.
JAKBY PRZECHODZ
C POPRZEZ OSOBOWOŚĆ I
CECHUJ
CY J
DAR TWÓRCZOŚCI I WOLNOŚCI
ð WARSTWA KULTURY DUCHOWEJ PEDAGOGIKA
KULTURY
ð PRZEDSTAWICIELE G. GENTILE, E.SPRANGER,
B. NAWROCZYC
SKI, B. SUCHODOLSKI
Tamże, S.166
CZWARTA WARSTWA WYCHOWANIE
MORALNE
ð TEZA WYCHOWANIE MORALNE JEST NATURALNYM
WYNIKIEM ROZWOJU PSYCHOFIZYCZNEGO
ORGANIZMU DZIECKA
ð WYCHOWANIE MORALNE FORMA KAÅ»DEGO DOBREGO
WYCHOWANIA
ð CEL URZECZYWISTNIENIE ABSOLUTNEJ WSPÓLNOTY
DUCHOWEJ
ð WYCHOWANIE MORALNE PRZYJMUJE CHARAKTER
WYZWOLENIA CZA
OWIEKA CZYLI ZBAWIENIA
Tamże, S. 169
Teoria treści kształcenia perspektywa
hermeneutyczna
ð Identyfikacja sensów i wartoÅ›ci organizujÄ…cych podstawowe
formy egzystencji ludzkiej i życia społecznego  koncepcja
Eduarda Sprangera
6 podstawowych form życia społecznego i 6 odpowiadających im typów osobowości ,
podporządkowanych poszczególnym wartościom:
TYPY- teoretyczny ekonomiczny estetyczny religijny polityczny społeczny
człowiek
WARTOŚCI piękno
prawda pożyteczność świętość wolność miłość
Są to idealizacje, w praktyce spotykamy różne kombinacje tych typów. W
wychowaniu z jednej strony nie powinno się absolutyzować poszczególnych typów, z
drugiej natomiast należy przystosować proces kształcenia do odrębności inklinacji
osobowościowych każdej z jednostek.
B. Milerski, Pedagogika kultury, [w:] Pedagogika. Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji, (red.) B. Śliwerski, GWP, Gdańsk
2010, s. 90
Teoria treści kształcenia perspektywa
hermeneutyczna
Refleksja nad kryteriami wyróżnienia wytworu
kulturowego
ð Bogdan NawroczyÅ„ski-
życie duchowe składa się z
Øð czynnoÅ›ci kulturalnych ( majÄ… charakter telehormiczny- sÄ… ukierunkowane na
cel; nie wynikają z  podniet i zaspakajania instynktów, lecz skierowane są na
transcendencjÄ™ )
Øð wytworów kulturalnych czynnoÅ›ci majÄ…ce charakter dodatni
Wartości
üðnienormatywne dodatnie dla watoÅ›ciujÄ…cego podmiotu, ale nieobowiÄ…zujÄ…ce ludzi o
wyrobionym sumieniu
üð normatywne- obowiÄ…zujÄ…ce każdnego kto umie trafnie ocenić
Tamże, S. 90-91
Hermeneutycznie zorientowana teoria uczenia siÄ™
ð KsztaÅ‚cenie w ujÄ™ciu pedagogiki kultury polega na
uwewnętrznieniu struktur duchowych zawartych w
zewnętrznych wytworach kulturalnych ( treści
kształcenia) poprzez specyficzny rodzaj ich przekazu
dydaktycznego. IstotÄ… tego przekazu jest uczenie siÄ™
poprzez rozumiejÄ…cy, egzystencjalny kontakt z
treściami kształcenia.
Tamże, S.91-92
Hermeneutycznie zorientowana teoria uczenia siÄ™
Edukacja szkolna powinna realizować funkcje:
Øðadaptacyjne (przystosowanie np. do ról spoÅ‚ecznych)
Øðemancypacyjne (upodmiotowienie jednostek poprzez umiejÄ™tność konstruktywnej
krytyki zastanej rzeczywistości)
Øðrekonstrukcyjne ( przekaz szeroko pojÄ™tego dziedzictwa kulturowo-cywilizacyjnego)
Øðhermeneutyczne ( powiÄ…zanie rozumienia z kategoriÄ… sensu i z samorozumieniem)
ØðkoncentrujÄ…ce siÄ™ na wspieraniu ksztaÅ‚towania rozumienia
egzystencjalnego ucznia
Tamże, s. 92
PEDAGOGIKA KULTURY
Øð ZakÅ‚ada korelacjÄ™ pomiÄ™dzy sensami i wartoÅ›ciami upostaciowionymi w dobrach
kulturowych a procesem kształtowania osobowości
Øð Wychowanie oparte na przeżywaniu i interpretacji kultury, które zmierza do
rozumienia i kształtowania jednostkowego bytu ludzkiego
Øð Priorytet ksztaÅ‚cenia ogólnego wobec ksztaÅ‚cenia praktycznego
Øð Uczenie poprzez rozumienie- hermeneutyczna teoria uczenia
Øð RolÄ™ nauczyciela postrzega w kategoriach odpowiedzialnoÅ›ci za pozyskiwane przez
ucznia sposoby samorozumienia- nauczyciel jest nie tylko informatorem
rzeczywistości, potrafiącym ujawnić swoje przekonania, odpowiedzialnym za
kreowane w procesie dydaktycznym wykładnie
Øð Jest pochwaÅ‚Ä… pluralizmu- ukazuje różne sensy i wartoÅ›ci okreÅ›lajÄ…ce życie
człowieka oraz możliwości nadawania im różnych znaczeń w procesie
egzystencjalnego przyswajania
Tamże, str. 93-94
WYKSZTAA
CENIE OGÓLNE
ð PRAWDZIWE WYKSZTAA
CENIE JEST TYLKO WTEDY
GDY UWZGL
DNIAMY OSOBOWOŚĆ UCZNIA JAKO
DUCHOW
CAA
OŚĆ
ð MATERIAA
EM I y
RÓDA
EM OGÓLNEGO
WYKSZTAA
CENIA JEST PRAWDZIWA PRACA, KTÓRA
JEST PRZENIKNI
TA PIERWIASTKIEM
TWÓRCZOŚCI
ð W PROCESIE KSZTAA
CENIA WYTWARZA SI
CAA
A
POSTAWA CZA
OWIEKA WOBEC ÅšWIATA tj.
ÅšWIATOPOGL
D
S. Hessen, O sprzecznościach i jedności wychowania. Zagadnienia pedagogiki
personalistycznej, Żak, Warszawa 1997, s. 142.
WYKSZTAA
CENIE OGÓLNE
ð KAÅ»DY PRAWDZIWY AKT KSZTAA
CENIA, KTÓRY
PORUSZA OSOBOWOŚĆ JAKO CAA
OŚĆ ZAKA
ADA
WOLNY WYSIA
EK WYCHOWANKA, KTÓRY NIE
PRZYSWAJA PODMIOTU NAUKI BIERNIE LECZ
STWARZA TEN PRZEDMIOT W SWOJEJ
ÅšWIADOMOÅšCI NA NOWO
ð KSZTAA
CENIE JEST ZAWSZE
SAMOKSZTAA
CENIEM
Tamże, s.144
CECHY SZKOA
Y PRACY
ð WSZYSTKIE DZIAA
ANIA PODEJMOWANE W TEJ
SZKOLE MAJ
KSZTAA
TOWAĆ UMIEJ
TNOŚĆ
STAWIANIA SOBIE I ROZWI
ZYWANIA
PROBLEMÓW W RÓŻNYCH DZIEDZINACH
ð KAÅ»DA UMIEJ
TNOŚĆ JEST PODAWANA
UCZNIOM, ABY JAK NAJBARDZIEJ MOGLI
ROZSZERZAĆ SWOJE DOŚWIADCZENIE
Tamże, s.143
CECHY SZKOA
Y TECHNICZNEJ
ð NAUKA W TEJ SZKOLE MA CHARAKTER
ZAMKNI
TY I OGRANICZONY NARZUCANYM
PROGARMEM
ð BRAK TROSKI O TO CZY W PROCESIE
PRZYSWOJENIA INFORMACJI CZYNNY UDZIAA

BIERZE OSOBOWOŚĆ WYCHOWANKA
Tamże. s.143
TRZY ASPEKTY WYCHOWANIA OGÓLNEGO
1. WYKSZTAA
CENIE KSZTAA
TOWANIE CAA
OÅšCI
DUCHOWEJ STRUKTURY CZA
OWIEKA,
DECYDUJ
C
ROL
GRA TU WOLNY
WYSIA
EK CZA
OWIEKA STWARZAJ
CEGO
SOBIE ÅšWIATOPOGL
D
2. WYKSZTAA
CENIE WDROŻENIE OSOBOWOŚCI
CZA
OWIEKA DO TRADYCJI KULTURALNEJ,
W KTÓREJ CZA
OWIEK WINNY WZI
Ć
CZYNNY UDZIAA

3. WYKSZTACENIE ROZUMIENIE MATERIALNYCH
ZABYTKÓW TWÓRCZOŚCI DUCHOWEJ
Tamże, S. 152
SZKOA
A
POWSZECHNA
PRACA
ZABAWA
WZAJEMNIE ODDZIAA
UJ

SA
UÅ»
C WSPÓLNEMU CELOWI
ROZWOJU OSOBOWOÅšCI JAKO
CAA
OSTKOWEJ STRUKTURY
DORASTAJ
CEGO CZA
OWIEKA
Tamże, s. 145
WSPÓA
CZESNE A NEOHUMANIZSTYCZNE
UJ
CIE OGÓLNEGO KSZTAA
CENIA
ð NEOHUMANIZM WYKSZTAA
CENIE OGÓLNE
PRZEZNACZONE TYKO DLA UPRZYWILEJOWANEJ ELITY
ð WSPÓA
CZEÅšNIE WYKSZTAA
CENIE OGÓLNE JEST
DOST
PNE DLA WSZYSTKICH, TWORZENIE ELITY
UWARUNKOWANE JEST PRZEZ OSI
GNI
CIA
JEDNOSTKI W PROCESIE KSZTAA
CENIA
Tamże, s. 146
WSPÓA
CZESNE A NEOHUMANIZSTYCZNE UJ
CIE
OGÓLNEGO KSZTAA
CENIA
ð NEOHUMANIZM STAROÅ»YTNOŚĆ UZNAWANA ZA
WYIDEALIZOWAN
FORM
TRADYCJI KULTURALNEJ,
UPROSZCZENIE KTÓRE NIE JEST W STANIE WPROWADZIĆ
UCZNIA W ŻYW
TRADYCJ
KULTURALN

ð WSPÓA
CZESNOŚĆ ZAINTERESOWANIE TROSKAMI I
KONFLIKTAMI WSPÓA
CZESNOÅšCI
ð  DZIEJE BOWIEM NIE S
PRZESZA
OÅšCI
MARTW
,
LECZ JAK SA
USZNIE MÓWI G. GENTLIE,
PRZESZA
OÅšCI
ŻYW
, ZACHOWAN
WA
AÅšNIE JAKO
TRADYCJA, KTÓRA PRZEMAWIA DO NAS WE
WPÓA
CZESNEJ TWÓRCZOŚCI KULTURALNEJ
Tamże, s. 147
WSPÓA
CZESNE A NEOHUMANIZSTYCZNE
UJ
CIE OGÓLNEGO KSZTAA
CENIA
ð NEOHUMANIZM y
RÓDA
O KSZTAA
C
CE TO
STAROŻYTNE DZIEA
O LITERACKIE
ð WSPÓA
CZESNOŚĆ NAUKOWA ROZPRAWA
WSPÓA
CZESNEGO UCZONEGO POA

CZONA Z
ODPOWIEDNI
PRAC
LABORATORYJN
,
UTWÓR TECHNICZNY
Tamże, s. 150
WYKSZTAA
CENIE OGÓLNE wg. Humboldta
ð STUDIA AKADEMICKIE JEDNOŚĆ NAUCZANIA I BADANIA
ð RELACJE STUDENT I PROFESOR JEDNAKOWO I
WSPÓLNYM WYSIA
KIEM POSUWAJA NAUK
NAPRZÓD.
ð WYKSZTAA
CENIE PRACA SAMODZIELNA CZYLI
SAMOKSZTAA
CENIE
Tamże, s.150
WYCHOWANIE MORALNE
ð MORALNOŚĆ WEWN
TRZNA FORMA KAŻDEJ LUDZKIEJ
DZIAA
ALNOÅšCI
ð CEL WYCHOWANIE OSOBOWOÅšCI CZYLI KSZTAA
TOWNIE
CHARAKTERU CZA
OWIEKA
ð WYCHOWANIE MORALNE NATURALNY WYNIK
WYCHOWANIA, WEWN
TRZNA FORMA
KAŻDEGO WYCHOWANIA W OGÓLE
ð ÅšRODKI WYCHOWANIA MORALNEGO CZYNY
ð UCZENIE POZBAWIENIE TENDENCYJNOÅšCI, WTEDY
B
DZIE TO KSZTAA
CENIE MORALNE
Tamże, s.157
KONIEC !
PREZENTACJ
DLA PAC
STWA PRZYGOTOWAA
Y
POLA I OLA
DZI
KUJEMY ZA UWAG
!
tamże