Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
TEMAT: Podstawy pedagogiki 05.10.2012
�� powszechność wychowania  wychowanie jest niezwykle powszechną
działalnością ludzką. Wszyscy przez całe życie mają do czynienia z
wychowaniem(sami jesteśmy wychowywani a póz
niej my wychowujemy innych)
(choć zdarzają się nieliczne wyjątki). Typowy rodzic nie przeczytał żadnej książki
pedagogicznej. Jest laikiem w tej dziedzinie, ale realizuje wychowanie na
odpowiedni sobie sposób. SKANDAL !!!
�� etymologia  gr. paidagogos (paidos  chłopiec; ago  prowadzić) funkcja
niewolnika, którego zadaniem było prowadzenie dzieci swego pana do
Palestry(miejsce ćwiczenie sprawności fizycznej) Z czasem stawiano mu coraz
wyższe wymagania. On sam kształcił dzieci, uczył je czytać i pisać.1
�� definicje pedagogiki
o tradycyjne (klasyczne)  akcentują to, że pedagogika wpływa na rozwój
(wychowanie) dzieci
o nowoczesne  akcentują szerszy kontekst  dyskurs edukacyjny, związany
z warunkami społecznymi i politycznymi, doszukuje się kontekstów, które
wcześniej się nie pojawiały  wychowanie to gwałt na naturze ludzkiej.
�� terminologia
o edukacja  przekazywanie wiedzy, synonim pedagogiki w języku ang.
o kształcenie  nadawanie kształtu, używa się do nauczani, szkół; ale np.
kształcenie charakteru
o wychowanie  to co się dzieje poza szkołą (rodzice) akcent na zmianę
osobowości, urabianie człowieka, kształtowanie osoby; wychowawca i
nauczyciel  każdy nauczyciel jest wychowawcą i każdy wychowawca jest
nauczycielem; każde nauczanie ma akcent wychowawczy;
PEDAGOGIKA(nauka o wychowaniu i nauczaniu)
o nauczanie  to co się dzieje w szkole (nauczyciele) akcent na
przekazywanie wiedzy
o socjalizacja  część wychowania (kształtowania osoby)  przygotowanie
do życie w społeczeństwie (nauka ról, zachowań, uczenie dobrych manier)
1
stąd pedagog  człowiek zajmujący się dziećmi
- 1 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
także efekt tego działania, przystosowywanie do reguł panujących w
społeczeństwie; resocjalizacja(powtórna socjalizacja)
o samowychowanie  człowiek sam wychowuje siebie, sam wpływa na swój
rozwój; bardzo trudno jest się samowychować
Definicje wychowanie:
�� tradycyjna   Wychowanie to intencjonalne dążenie do wywołania w osobowości
drugiego człowieka pożądanych zmian
Kogo dotyczy wychowania? - drugiego człowieka na każdym etapie jego życia
Osobowość  w tej osobowości dokonuje się pożądanych zmian by stała się
dojrzalsza, by ten człowiek był lepszym człowiekiem;
Jakie zmiany są pożądane ; cele wychowania?
Często wychowujemy ale nie ma zmian.
Intencjonalne  świadome, wychowawcą jest ten ko wie że wychowuje, zależy mu na
dokonywaniu zmian
Wychowawca wie lepiej, ma właściwe cechy, chce podciągnąć wychowanka do
swojego poziomu
- pedagogika dotyczy człowieka na każdym etapie życia.
- chcemy zmienić drugiego człowieka w sensie osobowościowym  tym co tworzy
naszą tożsamość (czyli nasze JA)
- pedagogika formułować będzie zawsze pewne ideały  cel, do którego chce
doprowadzić konkretnego człowieka
- moim zamiarem jest zmiana człowieka
�� nowoczesna:  Wychowanie to całość procesów we wzajemnej relacji między
dwiema osobami, pomagających im rozwijać własne człowieczeństwo
Krytykuje podejście tradycyjne za nierówność  kto dał na prawo do zmieniania
drugiego człowieka i uważania się wychowawcy za wyżej od wychowanka?
Istotne jest że jest mowa o relacji wzajemnie, równej. Można mówić o partnerstwie.
Wychowawca musi być otwarty na wychowanka, oboje  rośniemy ku górze .
- nie ma podziału na wychowawcę i wychowanka (jak w poprzedniej)
- akcentuje się we wzajemnej relacji równość, dialog, jedną płaszczyznę
- 2 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
Nie ma jednolitej wiedzy o wychowaniu, takiej ostatecznej, pełniej. Jest wiele nurtów,
wielokierunkowość. Pedagogika zajmuje się człowiekiem i nie ma jednej wiedzy o nim,
jednego podejścia.
Rodzaje wychowania:
�� podział według etapów rozwoju:
o pedologia  dotyczy wychowania dzieci i młodzieży
o andragogika  dotyczy wychowania i nauczania osób dorosłych
o gerontologia  dotyczy wychowania osób starszych
�� podział według sfery oddziaływań:
o fizyczne  nacisk na rozwój somatyczny; polega na tym, że wychowujemy
człowieka poprzez działanie na jego ciało; nauczanie wychowanka dbałości
o własne ciało; człowiek jest całością; często wuefista jest najważniejszym
wychowawcą; uprawiając sport człowiek kształtuje swoja osobowość
o umysłowe  nacisk głównie na intelekt
o estetyczne  związane ze sztuką i pięknem
o moralne  nie ważne jak człowiek wygląda, najważniejsze jest że jest
porządnym człowiekiem
o religijne
TEMAT: Podstawy pedagogiki (II) 12.10.2012
Działy pedagogiki:
�� ogólna
�� porównawcza  porównanie różnych systemów wychowania (jakie zmiany
wprowadzić?)
�� opiekuńcza  dotyczy określonej relacji wychowawca  wychowanek (dot. małych
dzieci, ale także osób starszych lub niepełnosprawnych)
�� społeczna  środowisko wychowawcze, procesy społeczne towarzyszące
wychowaniu
�� pracy  jak praca zawodowa wpływa na rozwój osobowości
�� specjalna  wychowywanie i nauczanie jednostek odchylonych od normy, które
pod pewnymi względami są inne od pozostałych
- 3 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
Nauki współpracujące:
�� psychologia2
�� biologia
�� filozofia
�� socjologia
�� polityka
Metody badań pedagogicznych:
�� empiryczne
o monografia pedagogiczna (dot. pewnego wycinka rzeczywistości
wychowawczej)
o metoda indywidualnych przypadków (badanie przebiegu wychowania
konkretnej jednostki)
o sondaż, ankieta (szybko ma się dużo informacji)
o obserwacja (uczestnicząca i nie uczestnicząca)
o rozmowa i wywiad
o eksperyment
�� nie empiryczne3
o dedukcyjne (wynikanie tez z prawd szerszych), fenomenologiczne,
intuicyjne.
Antropologiczne podstawy pedagogiki:
ANTROPOLOGIA FILOZOFICZNA
Kim jest człowiek?
ETYKA
Kim być powinien? (co jest normą, ideałem)
PEDAGOGIKA
(cele, ideały, metody wychowawcze)
PRAKTYKA WYCHOWANIA
Dylematy antropologiczne
I  istota rozwoju człowieka
2
szczególnie rozwojowa i wychowawcza
3
bazujące na czystym myśleniu
- 4 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
�� biologizm (natywizm)  w człowieku od samego początku istnieją zalążki,
zdolności, dyspozycje, które go kształtują. Rozwój polega na stopniowym
ujawnianiu.
versus
�� socjologizm (kulturalizm)  rozwój człowieka wynika z wpływów zewnętrznych
(ze środowiska)
ż� argumenty (zawsze z obu biegunów)
ż� koncepcje dwu  trzy- cztero  czynnikowe
ż� dezaktualizacja sporu  zawsze interakcja
ż� konsekwencje pedagogiczne  dać to co potrzebne do pełnego rozwoju
II   jakość natury ludzkiej  czy to co w nas tkwi - jakie jest?
ż� nasza natura ludzka jest dobra  to co jest wrodzone jest dobre  bądz
tym kim
jesteś od poczęcia   bądz
sobą  Rousseau
ż� nasza natura ludzka jest zła (potrzeba walki to co w Tobie to dopiero ćwierć
człowieka)
ż� człowiek niedojrzały, prymitywny  Hobbes  człowiek z natury jest
destrukcyjny. Potrzeba zasad kultury żeby być człowiekiem.
ż� argumenty
ż� doktryna chrześcijańska- człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga.
Pierwszy człowiek sprzeciwił się Bogu  grzech pierworodny
ż� konsekwencje pedagogiczne  1) ufność do tego co z dziecka wypływa  tak
powinno się dziecko rozwijać  spontaniczność, gdy interesuje się sportem  to
dobrze, muzyką  też  etc. 2) nieufność  czy to co wypływa z dziecka jest
wartościowe?
III  kwestia wolności
ż� wolność absolutna  człowiek wolny, bez ograniczeń, wolność to
najważniejsza cecha; egzystencjaliści  człowiek jest autokreatorem 
człowiek tworzy się od A do Z4
versus
ż� pełny determinizm  nie mamy w ogóle wolności, wszystko zależy od
czynników zewnętrznych  wszystko dzieje się poza człowiekiem5
4
Wiele uwarunkowań narzuca nam jednak biologiczność !!!
5
My jednak dokonujemy wyborów każdego dnia&
- 5 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
�� mnogość stanowisk, uznających powyższe dwa bieguny
�� argumenty
�� konsekwencje pedagogiczne:
�� im większym zwolennikiem wolności jest wychowawca tym
większe wychowanie do wolności
�� problem samodzielnego decydowania przez dzieci
(stopniowe rozszerzanie wolności dziecka, by płynnie wejść
w dorosłość)
IV  stosunek do społeczeństwa
ż� indywidualizm  człowiek jako jednostka (unikat), cenne to co wyjątkowe,
niepowtarzalne, co różni człowieka od innych  stanowi o człowieku. Główny
rys naszego człowieczeństwa to akcentowanie i rozwijanie różnic.
versus
ż� kolektywizm  liczy się grupa, społeczność, naród  większa liczba ludzi  w
kontekście tej grupy człowiek jest człowiekiem. Rozwój by stawać się jak
najlepszym członkiem grupy.
�� argumenty
�� konsekwencje pedagogiczne: kwestia nacisku w trakcie wychowania na rozwój
poszczególnych aspektów. Zwolennicy indywidualizmu pochwalają i umacniają to
co dla wychowanka wyjątkowe, odróżniające go od innych. W kolektywizmie
konieczne jest dostosowanie się do grupy i nie rozwijanie swojego egoizmu.
Problemem jest połączenie dwóch aspektów w jedno. Moje życie ma aspekt społeczny ale ja
sam mogę zdecydować o swoim powołaniu.
TEMAT: Historia wychowania 19.10.2010
Początek historii wychowania sięga myślicieli starożytnych
- 6 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
PLATON (V  IV w. p.n.e.) klasyk pedagogiki, w swoich dziełach zarysował pewną wizję
wychowania;  Państwo  Prawa  mowa tu o państwie idealnym
Struktura państwa:
�� żywiciele
�� strażnicy
�� rządcy
Żeby państwo dobrze funkcjonowało  trzeba było postawić na wychowanie najmłodszych 
sterowanie przez państwo (interes państwa jest naczelny  wychowanie państwowe)
W idealnym świecie wszyscy będą szczęśliwi.
- człowiek jest określony, zdeterminowany  duży nacisk na autoryzację  wszystko co jest
cenne, wartościowe to już jest w nas  musimy tylko to dostrzec
cel: dobry obywatel, a nie indywidualność
etapy wychowania:
�� dobór rodziców (tylko warstwa żywicieli)  nie może być przypadku !!!  relacje
rodzinne są przeszkodą w pełni rozwoju człowieka.
v� 0  3  opieka nad dzieckiem (karmienie)
v� 3  6  wychowanie przedszkolne  etap koedukacyjny
v� 6 - 10  rozwój fizyczny, moralny i estetyczny  ćwiczenia gimnastyczne oraz
sportowe, kontakt z poezją i muzyką
v� 10  13  rozwój intelektualny  nauka czytania i pisania
v� 13  18  kształcenie literackie  poprzez żywe słowo, cenzura tekstów 
pismo szkodzi, uczenie polega na dyskusji;  humanistyczna religia  nacisk
na aspekty religii kształtujące moralnie  religia narzędziem opanowania
norma, nakazów, wartości etc.; wiedza praktyczna
v� 18  20 - efebia - ćwiczenia gimnastyczne (tylko sport)  wypracowanie
pewnych cech, zdrowej rywalizacji, ocena swoich sił.
v� 20  podział na strażników i przyszłych rządców
- 7 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
v� 20  30  studiowanie takich nauk ja: matematyka, astronomia, muzyka  by
zdobyć gruntowną wiedzę
v� 30  35  studia filozoficzne
v� 35  50  praktyki (urzędy, wojsko)  człowiek po studiach nie jest bowiem
przygotowany do wykonywania zawodu
v� 50 + rządzenie (bez zakładania rodziny)  lepiej mieć mniej rządców, ale
kompetentnych
Koncepcja nie była wprowadzona w życie. Pozostała na papierze w kategoriach utopii.
Platon zakładał zabijanie osób niepełnosprawnych.
Koncepcje tworzenia nowego świata zwykle przechodzą przez wychowanie 
zwłaszcza młodego pokolenia  ciężko zmienić człowieka już ukształtowanego.
TEMAT: J.J. Rousseau6  prekursor ekologii 26.10.2010
WYCHOWANIE NATURALNE
��  Emil czyli o wychowaniu
- krytyka cywilizacji, kult natury  wszystko to czym się chlubimy szkodzi
człowiekowi, który traci swoją dobroć, niewinność. Człowiek jest dobry
z natury, choć jest niszczony przez sztukę, naukę, technologię, kulturę etc.
�� dziecko z natury jest dobre  natura ludzka nie może ulec skażeniu
�� wychowanie negatywne  nie chodzi o to, żeby człowieka zmieniać, ale by
pozwolić na rozwój spontaniczny, naturalny  raczej chronić niż wpływać na
rozwój
�� wychowanie progresywne  zmienność potrzeb dziecka = elastyczność
wychowawcy
�� priorytet  najważniejsze jest wychowanie moralne (wartość człowieka = wartość
jego dobrego serca)  nie ważne ile człowiek wie, nie ważne jest jego ciało i
talenty, ale dobro płynące z serca.
NOWE WYCHOWANIE  pocz. XX wieku  mnóstwo koncepcji naturalistycznych
Etapy wychowania
0  2  niemowlęctwo  okres pielęgnacji, dziecko powinno być z matką,
zwolennika karmienia piersią, błędem jest ograniczać swobodność (aktywność)
dziecka
2  12  dzieciństwo  model zwierzęcy, negatywne wychowanie moralne. Do
każdego jednego dziecka przypisuje tylko jednego wychowawcę, będącego
6
Przeciwnik języków starożytnych
- 8 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
ciągle z nim i przy nim. Wychowanie nie w mieście  lecz wśród natury  na
wsi. Twarde łóżko, boso  bez butów, żadnego nakrycia głowy, mycie
w zimnej wodzie.
wychowanie moralne  nie powinno wyglądać jak my sobie to wyobrażamy 
lecz dziecko ma samo się zorientować co jest dobre, a co złe  gdy ma do
czynienia z konsekwencjami (porównanie do zwierząt)  brak elementów
edukacji, nie ma rozwoju intelektualnego.
12  15  chłopięctwo  rozwój intelektualny  nauka czytania, pisania,
liczenia  nie odrywanie od praktyki; obserwacja świata, rzemiosło (stolarstwo,
kołodziejstwo, garncarstwo)  by wiedzieć z czego to się bierze, a nie by dojść
do perfekcji.
15  20  wiek młodzieńczy  wychowanie moralne  pierwszy kontakt
z rówieśnikami  wcześniej życie w izolacji. Kontakt korzystny dla człowieka,
by nabyć cechy: szacunek, umiejętność współpracy etc. Jednak zbyt szybki
kontakt z rówieśnikami, z
le wpływa na dziecko.
religia naturalna  szacunek dla praw natury; Stwórca świata nie interesuje
się nim  to tylko konstruktor.
w wieku 20 lat wychowanie się kończy
wychowanie dziewcząt: kobiety mają inną rolę w społeczeństwie: jako matki i żony - mają
być posłuszne i oddane mężom, biegłe w pracach domowych&
postać wychowawcy  utopia, by przez 18 lat jedna osoba była wychowawcą dziecka. Ideał 
(wzór doskonałości) sam wychowany w ten sposób.
Wizję Rousseau próbowano wprowadzać w życie  efekty były niezadowalające. Rousseau 
to jednak nie praktyk bo swoje dzieci oddał do sierocińca.
Współczesne systemy wychowania:
mnogość stanowisk7
o antropologicznych
o etycznych
o politycznych
KARL MARKS  wychowanie socjalistyczne (komunistyczne)
7
wielość koncepcji wychowania, współistnienie wielu systemów wychowania
- 9 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
cel: komunizm (system idealny, gdzie wszyscy są szczęśliwi, każdy ma swoje
miejsce, równość  zaspokajanie indywidualnych potrzeb)
ideologizacja  podporządkowanie wychowania celom komunistycznym  aby
zbudować komunizm trzeba wpływać na ludzi  już od najmłodszych lat.
Człowieka trzeba przekształcić  ukazać mu prawdę o nim samym.
światopogląd naukowy  rozumowanie komunistyczne  jedyne słuszne
walka z religią  religia jest reliktem przeszłości, przeszkadza we
wprowadzaniu zmian
walka z rodziną - rodzina jest bowiem nośnikiem całości, przenosi wartości
z pokolenia na pokolenie  wyśmiewanie, zacofanie, deprecjacja
przedmioty polityczne  upolitycznienie przedmiotów (szczególnie tych,
które kształtują świadomość) : j.polski, historia, wiedza o społeczeństwie etc.
pseudo - samorządność  partie, organizacje, samorządy nie mające władzy
idea kolektywu  współzawodnictwo  rola jednostki jest lekceważona, liczy
się grupa (kolektyw)  realizacja założeń także w zakładach pracy.
wychowanie prospołeczne  prace społeczne
IDEOLOGIA LIBERALNA8
wartości: wolność, prawa jednostki, tolerancja (akceptacja różnorodności),
indywidualizm, współzawodnictwo (równość wobec prawa ale każdy z nas jest
inny)
ekonomia: wolny rynek  nie narzuca się żadnych zakazów, zasad;
spontaniczna działalność  wtedy w ekonomii będzie porządek. Najlepsze
mechanizmy wypracują się same  na wolnym rynku zostają najlepsi. Zostają
najlepsze towary  państwo nie ingeruje.
etyka: relatywizm  wolność ograniczona przez wolność innych osób  nie
każdy się zachowuje jak uważa, cenimy różnorodność.
TEMAT: Liberalny system wychowania 30.11.2012
Liberalny system wychowania:
8
liberalizm  najważniejsza ideologia społeczno  polityczna
- 10 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
dobra natura dziecka  naturalizm
o liberalizm jest przeciwko pomocy społecznej !!!
o człowiek sobie poradzi  nie róbmy nic za niego
o mądrość ciała (chęć, ochota na posiłki, w których obecny jest brakujący nam
składnik)
równość szans, wolność  także jeśli chodzi o wykształcenie  rodzic ma prawo
wyboru&
decentralizacja, ważny głos rodziców  zaspokojenie potrzeb lokalnych  np. różne
podręczniki dostosowywane do potrzeb; rodzic traktowany jako klient, który kupuje
usługę edukacyjną
odrzucenie tradycji, autorytetu  nie zapatrujmy się w to co stare, ideał
kosmopolityzmu, a nie patriotyzm
twórczość, operatywność  radzenie sobie
nagrody zamiast kar
permisyzm  dziecku pozwalamy na wiele, nie wywieramy wpływu, nacisku
(wychowanie bezstresowe)
Antypedagogika  skrajny nurt liberalnego wychowania (lata 70-te XX wieku  Niemcy)
ruch ochrony praw dziecka
o pełnia praw (identyczne z dorosłymi)
o konieczność emancypacji
sprzeciw wobec wychowania
o  kto kocha, ten nie wychowuje  nie stara się go zmienić
o agresja psychiczna  dziecko ciągle czuje oddech na plecach:  Zmień się!
o człowiek jest odpowiedzialny za siebie od początku  to co jest dla mnie dobre 
wiem tylko ja
o  wspierać zamiast wychowywać
Biblijne postawy wychowania:
stosunkowo niewiele dzieci w tekstach Pisma Świętego
nie ma typowych relacji między rodzicem, a dzieckiem, nauczycielem, a uczniem
Stary Testament:
Prz 13:24  Nie kocha syna, kto rózgi żałuje, kto kocha go - w porę go karci.
Prz 22:15  W sercu chłopięcym głupota się mieści, rózga karności wypędzi ją stamtąd.
nacisk na wychowanie religijne (Pwt 6,79; Wj 13,810)
pedagogika Boga  jak Pan Bóg wychował Naród Wybrany  alegoria wychowania
indywidualnego człowieka;
akcentuje: godność człowieka, pustynia (przejście), dekalog (nacisk na sferę moralną)
9
Pwt 6:5-7  Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich
swych sił. Niech pozostaną w twym sercu te słowa, które ja ci dziś nakazuję. Wpoisz je twoim synom, będziesz
o nich mówił przebywając w domu, w czasie podróży, kładąc się spać i wstając ze snu.
10
Wj 13:8  W tym dniu będziesz opowiadał synowi swemu: Dzieje się tak ze względu na to, co uczynił Pan dla
mnie w czasie wyjścia z Egiptu.
- 11 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
Nowy Testament
dzieciństwo Jezusa
o odnalezienie w świątyni (nieposłuszeństwo ?) Pan Bóg wie, co dla
człowieka jest dobre!!!
o dziecko jest rodzicom poddane (posłuszne)
Jezus a dzieci
formacja apostołów  przez trzy lata prawie na okrągło przebywał ze swoimi
wychowankami  to dobra postawa  choć rezultat był nie zadowalający  8,5 %
zeszło na psy  Judasz J�; chrześcijański wychowawca  chce się angażować, wiele
dać, ale nie nastawiać się na wielkie efekty (nie patrzy przez pryzmat efektów)
metoda formacji:
o miłość  uczniowie czuli się kochani, wychowanek musi poczuć, że jest
kimś ważnym
o prawda  trudna prawda!!
o wolność  nie uzależnienie, brak manipulacji, wolny wybór do końca
Listy św. Pawła  właściwą relacją rodzic  dziecko jest posłuszeństwo, wychowywać należy tak by
się dzieci nie gniewały na rodziców.
Ga 3:23-25  Do czasu przyjścia wiary byliśmy poddani pod straż Prawa i trzymani w zamknięciu aż
do objawienia się wiary. Tym sposobem Prawo stało się dla nas wychowawcą, /który miał prowadzić/
ku Chrystusowi, abyśmy z wiary uzyskali usprawiedliwienie. Gdy jednak wiara nadeszła, już nie
jesteśmy poddani wychowawcy.
Ef 6:1-4  Dzieci, bądz
cie posłuszne w Panu waszym rodzicom, bo to jest sprawiedliwe. Czcij ojca
twego i matkę - jest to pierwsze przykazanie z obietnicą - aby ci było dobrze i abyś był długowieczny
na ziemi. A [wy], ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu waszych dzieci, lecz wychowujcie je stosując
karcenie i napominanie Pańskie!
Kościół zawsze angażował się w wychowanie z przekonaniem ważności tej działalności.
Encyklika Piusa XI  Divini illius Magistra z 1929 roku. ( O chrześcijańskim wychowaniu
młodzieży )
Istota wychowania chrześcijańskiego:
ż� cel: zbawienie (wychowanie w duchu wiary)  podporządkowanie nadrzędnemu
celowi.
ż� czynniki wychowawcze: miejsca, sposoby oddziaływania decydujące o
wychowaniu11
o 1) nadprzyrodzony: Kościół  najwyższym wychowawcą, wytycza,
ukierunkowuje wychowanie
ż� posłannictwo nauczycielskie Mt 28, 18-1912
ż� misja zbawiania
11
Zawsze wychowujemy całościowo
12
Mt 28:18-19  Wtedy Jezus podszedł do nich i przemówił tymi słowami: Dana Mi jest wszelka władza w
niebie i na ziemi. Idz
cie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha
Świętego.
- 12 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
ż� prawo i obowiązek czuwania nad całością wychowania
ż� silna tradycja wychowania kościelnego
o 2) naturalne:
ż� rodzina  to ona głównie wychowuje, kształtuje człowieka
�� argumenty przeciwko funkcji wychowawczej rodziny:
o rodzice to nie są fachowcy od wychowania
o nie właściwe warunki wychowania
�� zamysł stwórcy: zgodne z naturą jest to, że dziecko rodzi się
w rodzinie  jako owoc miłości małżeńskiej. To oni (rodzice)
są wychowawcami jacykolwiek by nie byli. Zaufanie Panu
Bogu w wychowaniu wiąże się z obfitością potrzebnych łask
�� prawo rodziców do wychowania  ochrona tego prawa przez
państwo
�� obowiązki rodziców wobec dzieci: wychowanie religijne,
moralne, fizyczne i obywatelskie, a także zabezpieczenie
bytu materialnego dziecka.
ż� państwo  korzystne jest, gdy pewne zadania wykonywać będzie za
nas ktoś inny&
�� państwo wychowuje dzieci w pewnej kwestii, gdyż rodzice
nie są w stanie np. nauka, wykształcenie  uzupełnia te pola
działania, których rodzice nie są w stanie zapełnić.
�� popieranie rodziny, uzupełnianie jej ograniczeń
�� monopol państwa w nauczaniu 13
Elementy polemiczne: 23.11.2010
�� naturalizm  bazowanie na naturze człowieka
o Papież głosi, że:
ż� Człowiek jest upadły (nie jest z natury dobry, nosi w sobie skutki
grzechu)
ż� Człowiek co jest dobre, ale jest słaby i często wybiera zło
ż� Człowiek błądzi  ma słabą wolę
o Zgoda na naturalizm  poddanie się tym rządzom
ż� fałszywy obraz człowieka
ż� człowiek upadły i odkupiony
ż� konsekwencja grzechu pierworodnego
ż� niebezpieczna wolność dla dziecka
�� wychowanie seksualne
o współczesne tendencje (np. Freud) w szkole
o ostrożne, indywidualne, w rodzinie
papież nie jest przeciwko, ale ma inne zdanie
ż� koedukacja  papież jest zdecydowanie przeciwko
o grozi niwelowaniem różnic płciowych
o zagrożenia światowe: środki masowego przekazu (prasa, radio, telewizja)
13
Kościół potępia monopol  jest za umożliwieniem istnienia szkół wyznaniowych
- 13 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
Paweł VI  Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim
(Gravissimum educationis) z 1965 roku
1. Potwierdzenie encykliki Piusa XI  O chrześcijańskim wychowaniu młodzieży
z 1929 roku, ale w złagodzonym tonie,
2. Rola rodziny w wychowaniu  rodzice są niemal nie do zastąpienia w procesie
wychowania,
3. Wychowanie w szkole  w odpowiedniej atmosferze (hierarchia wartości
chrześcijańskich):
prawo rodzica do wyboru szkoły dla dziecka,
nauczyciel to apostoł   funkcja apostolatu .
4. Szkolnictwo wyższe,
5. Wiara a Nauka  inne wydziały powinny ze sobą nawiązywać współprace, a także
współpracować powinny ze świeckim nurtem:
fides et ratio  nie ma konfliktów między wiarą a rozumem.
WYCHOWANIE W MYŚLI JANA PAWA
A II
1. Mnogość dokumentów papieskich,
2. Personalistyczna Koncepcja człowieka  książka pod tytułem osoba i czyn, w której
papież pisze, że najistotniejsze jest to, że człowiek to osoba:
�� godność człowieka, wolność,
�� istota powołana do pełni,
�� człowieczeństwo to zadania.
3. Wychowanie = uczłowieczenie człowieka,
4. Wolność i Miłość:
�� Wolność  wiedza ma wyzwalać człowieka. Pierwszy cel uniwersytetu to kształtowanie
osobowości, a drugi to wiedza i jej przekazywanie (człowiek ma poznać samego
siebie),
�� Miłość  im więcej kochasz, tym bardziej jesteś człowiekiem. Miłość ta nie jest
spontaniczna.
5. Samostanowienie  cel do którego osoba powinna dążyć (wolny to znaczy
odpowiedzialny):
v� samoopanowanie14  człowiek panuje nad sobą i kieruje się wartościami, które poznał.
Często przeszkadzają w tym nasze emocje, tzw. zachowanie emocjonalne, które
powoduje odczucie popędów, nad którymi często nie umiemy zapanować,
v� samoposiadanie15  poczucie  JA , tożsamości (znajomość siebie).
WARUNKIEM KOCHANIA JEST SAMOPOSIADANIE!!!
Ideowe podstawy wychowania katolickiego:
1. Chrystocentryzm  przez Chrystusa, w Chrystusie i z Chrystusem,
14
Człowiek potrafi wybrać to co dobre
Ojcze Ty kochasz mnie, nie dlatego że jestem dobry, ale dlatego, że jestem dzieckiem.
A
atwiej kobietą kochać dziecko.
15
Dotyczy naszej tożsamości, stosunku do własnego ja
- 14 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
2. Moralizm  hierarchie wartości w sferach wychowania człowieka,
3. Personalizm  podkreśla godność i wartość osoby od poczęcia (ta osoba nie zależy od
innych ludzi). Drugiej osobie należy się szacunek (tendencje do integracji).
4. Humanizm  miłość do człowieka w, którym odbija się obraz Boga (wrażliwość na
drugą osobą). Wychowanie do altruizmu, otwartości i wrażliwości.
UZUPEA
NIĆ WYKA
AD z 30.11.2010
07.12.2010
14.12.2010
WST
P DO WYCHOWANIA
K i e d y z a c z y n a s i ę w y c h o w a n i e ?
- gdy dziecko zaczyna rozumieć co do niego mówimy, wtedy za pomocą słowa,
argumentu możemy to dziecko jakoś zacząć przekształcać.16
- w okresie wczesnego dzieciństwa
- już w okresie prenatalnym (na krótko po poczęciu, jeszcze przed przyjściem na świat)
psychoanaliza  istota rozwoju człowieka  Freuda  osobowość człowieka kształtuje się
bardzo wcześnie  5-6 rok życia; reszta to ujawnianie tego co jest  już tam się nie ma prawa nic
zdarzyć. Widzimy tylko manifestacje tego co już jest - wiele więc w człowieku nie zmienimy.
Należy wychowywać dziecko już w pierwszych latach życia. Ważna jest relacja z matką i ojcem.
Akcentowanie przede wszystkim aspektów psychoseksualnych. Wczesne lata są niezwykle ważne
dla kształtowania się jego osobowości.
Przygotowanie narzeczonych/małżonków do wychowania:
v� plany prokreacyjne  stosunek do potomstwa; niestety te rozmowy najczęściej dopiero
rozpoczynają się po ślubie - kursy przedmałżeńskie przed ślubem kościelnym, ustalenie ilości
planowanych dzieci, reakcja na wiadomość o bezpłodności, stosunek do dziecka
niepełnosprawnego,
v� wizje wychowania wspólnych dzieci  co jest najważniejsze? Czego chciałbym
uniknąć? Czego się będę ściśle trzymał bo uważam to za konieczne? Różnice nie
dyskwalifikują planów małżeńskich. Tylko dojrzała relacja to znajomość tych różnic. y
le, gdy
na ten temat rozmowy toczyć się będą dopiero po narodzinach (pierwszego) dziecka.
v� pielęgnowanie więzi małżeńskiej  kręgosłupem rodziny jest więz
małżeńska, najlepszą
podstawą wychowania jest dobra więz
między rodzicami (szczęśliwe dzieci to dzieci
szczęśliwych rodziców!)  troska o małżeństwo (także) dla dobra dzieci; cele
chrześcijańskiego małżeństwa: jedność osobowa (dwóch staje się jednym ciałem), wydanie
potomstwa (i dobrego jego wychowanie)  jak nie tworzymy jedności zawalimy wychowanie.
v� gotowość na przyjęcie dziecka  debata między koncepcjami wyznaniowymi; gdy
mówimy, że nie chcemy dziecka  mówimy Bogu  nie chcemy Twoich darów; małżeństwo
16
kiedyś miał miejsce obrzęd postrzyżyn (ok. 7 lat)  początek kształtowania człowieka  wychowywanie
przyszłego mężczyzny  to co było wcześniej to tylko podstawa.
- 15 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
chrześcijańskie  zawsze postawa otwartości, gotowości& dobrze jest, gdy poczęcie jest
aktem świadomym i współczesną, nowego rodzaju patologią, jest strach przed dzieckiem
(sztuczna antykoncepcja). Istotne jest z jakim nastawieniem następuje poczęcie dziecka.
Dziecko odczuwa, że jest przyjęte jako zagrożenie, ciężar, niebezpieczeństwo. Konieczne jest
tworzenie właściwej postawy wobec dziecka.
v� Przygotowanie indywidualne  jednym z głównych mechanizmów wpływu na dziecko jest
przykład rodziców.
PEDAGOGIKA PRENATALNA
�� kontakt z dzieckiem poczętym  jest to kontakt specyficzny
ż� dotyk  zarówno przez matkę jak i ojca  dziecko to czuje
ż� muzyka  zwłaszcza w 3 trymestrze narządy słuchu są na tyle dobrze
rozwinięte, że dziecko słyszy, dochodzą do niego dz
więki (trochę
zniekształcone)  dziecko zapamiętuje to co słyszy. Dzieci preferują
muzykę klasyczną (Mozart), instrumenty takie jak fagot.
ż� monolog, czytanie na głos, dialog  przemawianie do dziecka, dziecko
wyczuwa, reaguje na głosy  zapamiętuje je. Zaleca się czytanie bajek
nawet na głos, to uczy staranności.
ż� pisanie listów do nienarodzonego dziecka
�� przygotowanie do narodzin  szkoła rodzenia17
ż� ćwiczenia usprawniające i oddechowe  do dobrego porodu ważne
jest by kobieta była w dobrej formie fizycznej, musi trzymać się
w dobrej kondycji. Gimnastyka, wzmacnianie mięśni przyszłej matki.
Oddech podczas porodu nie jest taki sam jak ten spontaniczny.
Należy więc nauczyć się właściwego oddychania.
ż� edukacja  zdobywanie wiedzy o przebiegu porodu (jakie ma fazy, co
jest ważne, na co zwrócić uwagę, co powoduje komplikacje, co jest
normą?, jaki jest sygnał początku akcji porodowej? Na co zwrócić
uwagę? Jaki szpital wybrać? Jak się przygotować na wyjazd do szpitala?
ż� pielęgnacja noworodka  nauka kąpieli dziecka, jak dojść do dobrej
formy kobiety, co można kupić jeszcze przed narodzeniem&
NARODZINY
�� rola narodzin: Freud: narodziny są momentem dramatycznym, ogromnym
cierpieniem  główny problem w przejściu oddychania przez pępowinę na
oddychanie płucami. Dziecko mimo bólu musi oddychać, żeby przeżyć. (duszenie)
Przeżycie przy porodzie tworzy  matrycę lęku  każdy lęk w życiu odnosi nas do
pierwszego lęku narodzin (leku duszenia)
�� ewolucja podejścia do porodu:
ż� przez wiele wieków rodzenie dzieci odbywało się gdzieś pod domach
przy pomocy akuszerki  zdarzało się, że dzieci lub matka umierali w
czasie porodu.
17
często przy oddziałach położniczych (w szpitalach, kościołach)
- 16 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
ż� wraz z rozwojem cywilizacji mamy środki by zaradzić problemom
porodu. Poród odbywa się przy udziale specjalisty  lekarza, doktora.
ż� z czasem służba zdrowia okazała się dostępna dla wszystkich 
hospitalizacja porodu  od ok. XX wieku niemal wszystkie porody
odbywały się w szpitalu. Tam byli specjaliści potrafiący ratować
matkę lub dziecko w przypadku komplikacji.
ż� patologizacja i medykalizacja porodu - spojrzenie na poród jak na
chorobę i w konsekwencji hospitalizowanie i traktowanie kobiet
jako chorych (ubezwłasnowolnionych),
ż� formy ingerencji medycznej:
�� leki zwalniające albo przyspieszające poród
�� znieczulenie zewnątrzoponowe18  sposób na uniknięcie bólu
związanego z porodem
�� cięcie cesarskie  w 1  2 % porodów to interwencja
konieczna, wydaje się to być wygodne  ale to poważna
operacja  często nadużywana.
�� Nacięcie krocza  procedura mająca ułatwić drugą fazę
porodu (przejście przez drogi rodne kobiety). Wskazanie do
tego zabiegu jest bardzo rzadkie  powoduje wiele poważnych
konsekwencji
�� Przebicie pęcherza płodowego  nie ma uzasadnienia aby ten
zabieg przeprowadzać  możliwe jest bowiem powikłanie
porodu.
�� Próżnociąg  wyciąganie siłą powoduje szereg obrażeń u
dziecka, kleszcze  chwytanie za głowę dziecka co powoduje
często deformację, nacisk na brzuch
Poród naturalny (ekologiczny)  odchodzi się od tych standardów które panowały od
kilkunastu lat. Współcześnie coraz bardziej popularne jest stanowisko porodu naturalnego 
ogólna idea by wrócić do podstaw. By odsunąć te nie korzystne oddziaływania, które wynikają z
zachłyśnięcia się dokonaniami medycyny.
ż� akcje:  Rodzić po ludzku oraz  Szpital przyjazny dziecku (certyfikat, określone
standardy, wymogi, które szpital musi spełnić)  relacje kobiet z porodów opisywane
w prasie spowodowały pomysł zmiany warunków na oddziałach położniczych;
ż� poród rodzinny  ojciec ma możliwość bycia przy porodzie (osobna, specjalna sala)
ż� narodziny bez przemocy  F. Leboyer19,
ż� rooming in  kobieta po porodzie jest cały czas przy dziecku,
ż� pozycja porodowa  pozycja badania ginekologicznego jest nie właściwa dla porodu,
naturalnie kobieta wybiera sobie inną pozycję  na stojąco, na czworakach, z podparciem
itp.
18
Kobieta znieczulona traci kontakt z rzeczywistością porodu& poród nie jest wydarzeniem świadomym
19
Francuski lekarz, który był prekursorem ekologicznego podejścia do porodu. Znany z książki  Narodziny bez
przemocy  gdzie pokazuje, że typowe szpitalne narodziny mają wiele wspólnego z przemocą. Zwraca uwagę
na to, że dziecko w trakcie porodu traktowane jest jako istota nie czująca. Zwraca uwagę, że lekceważy się to co
dzieje się wokół zmysłów dziecka. Dziecko wychodząc z łona matki napotyka mocny strumień światła
z reflektorów skierowane w jego stronę  sytuacja jak na przesłuchaniu. Tak musi być jeśli poród jest powikłany
 kiedy potrzebna jest interwencja lekarza lub położnej. Normalny poród niech się odbywa w półmroku.
Podobnie rzecz ma się ze słuchem, oddychaniem oraz przejściem z życia w wodzie na życie w normalnym
środowisku. Nie powinno odcinać się pępowiny od razu  dopóki tętni  przewodzi krew  dziecko samo powoli
przechodzi na oddychanie płucne.
- 17 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
ż� poród poza szpitalem: izby porodowe20 (ginekolog na telefon, doświadczona położna
24h/dobę);
ż� poród w domu  kobiety rodzą w domu  swoim naturalnym środowisku  obecna jest
położna; warunkiem jest niepowikłany przebieg ciąży, ciąża musi być donoszona, dziecko
nie może być wcześniakiem, odległość od najbliższego szpitala nie dłuższa niż 20-30 min
jazdy samochodem. (np. Anglia blisko 30 - 40%).
KARMIENIE PIERSI

1. człowiek to ssak!  budowa ciała matki, dziecko uczy się ssania jeszcze w łonie
matki. Nie ma lepszego pokarmu dla dziecka niż pokarm matki!!!
2. złoty okres  1 godzina po narodzinach  należy już przystawić dziecko do piersi
matki,
3. na żądanie  wtedy kiedy dziecko chce i tyle ile dziecko chce,
4. do 6 miesięcy tylko mleko  potem inne pokarmy (stopniowo),
5. wady karmienia piersią:
�� matki mają kłopoty ze snem,- częste wstawanie w nocy
�� czas dla dziecka  poświęcenie ze strony matki,
�� duża dyspozycyjność matki, trudniej jest korzystać z dóbr kultury (kina etc.)
�� wysypki na ciele dziecka, problemy gastryczne  kobieta musi utrzymać dietę.
6. zalety karmienia piersią:
�� ekonomiczne  najtańsze, bezpłatne,
�� długotrwały kontakt matki z dzieckiem  najlepsze co można dać dziecku
�� karminie jest przyjemne dla obu stron, w czasie karmienia wydziela się hormon
relaksyna
�� buduje więz
matki z dzieckiem, dziecko widzi ostro tylko do 21 cm  gdy dziecko
jest przystawione do piersi wyraz
nie widzi twarz matki.
�� mleko matki ma najlepszy skład odżywczy (najbardziej optymalne).
�� lecznicze znaczenie piersi matki  mleko jako lekarstwo  dzieci karmione piersią
mało chorują (prawie wcale).
�� jest łatwe technicznie, nie wymaga specjalnych procedur, sprzętów etc.
Mity  konflikty pokoleń wokół karmienia piersią:
20
Ostatnia izba porodowa zamknięta około dwóch lat temu w Lędzinach (Hołdunowie)
- 18 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
�� nie wystarczające dla dziecka  teściowe chcą dokarmiać dziecko dla jego dobra&
- pierś to za mało bo nie urośnie& dzieci karmione wyłącznie mlekiem mają
większe przyrosty&
�� piersią może karmić także matka nie biologiczna  przystawiając dziecko do piersi
może wywołać laktację.
WYCHOWANIE JAKO ZASPOKAJANIE POTRZEB DZIECKA
TEORIA POTRZEB MASLOWA
Potrzeby człowieka są ułożone hierarchicznie:
potrzeby samorealizacji
(to wyjątkowe potrzeby  jedyna grupa potrzeb wyższych  nie do zaspokojenia  można jest zaspokajać, to
potrzeby prawdziwie ludzkie.)
ę!
potrzeby szacunku
(człowiek potrzebuje poczucia własnej wartości, że jestem kimś ważnym, cenionym, docenianym przez innych)
ę!
potrzeby miłości
(przynależność, akceptacja  człowiek potrzebuje do swojego rozwoju być kochanym, postawa przyjęcia,
akceptacja itp.)
ę!
potrzeby bezpieczeństwa
(stałe środowisko, rozumienie, znane zasady i reguły gry, konsekwencja, budowanie klarownego świata, nie
zmieniajmy zasad)
ę!
potrzeby fizjologiczne
(jeść, pić, spać, oddychać etc.)  gdy nie jest zaspokojona wszystko kręci się wokół niej.
KONCEPCJA CAMPBELLA
 MIA
OŚĆ DO DZIECKA WYRAŻA SI
W ZASPOKAJANIU JEGO POTRZEB
cztery główne potrzeby człowieka
1. Potrzeba kontaktu wzrokowego:
�� czym jest kontakt wzrokowy?  wyraża zaufanie, dodaje pewności, przekonania, że
dobrze się czujemy z tą osobą, że jej ufamy  często takie przeczucie występuje nie
dotykając racji rozumowych;
�� kwestie szczerości  oczy mówią prawdę, kontakt wzrokowy przekazuje akceptację,
miłość, jesteś dla mnie ważny, interesuje się Tobą! Nawiązuję z Tobą kontakt& ;21
�� groz
ba instrumentalizacji  nie można patrzenia w oczy wykorzystywać podczas
przesłuchania  kojarzony z lękiem.
�� efekt rozwojowy - lepiej się rozwijają dzieci, którym patrzymy w oczy;
�� większą intuicję ważności kontaktu wzrokowego mają kobiety
21
gdy się na kogoś obrazimy to unikamy kontaktu wzrokowego&
- 19 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
2. Potrzeba kontaktu fizycznego (cielesnego):
�� kontakt fizyczny jest potrzebny dziecku w każdym wieku
�� różnorodność sposobów  podnoszenie, klepanie po ramieniu, rozwichrzanie
włosów, taniec, podanie ręki, sadzanie na kolanach
�� różnice płciowe w zaspokajaniu kontaktu fizycznego:
- dziewczynki w każdym wieku dostają znacznie więcej kontaktu fizycznego niż
chłopcy
- dziewczynki są o wiele częściej głaskane, brane na ręce i przytulane; im dziecko
starsze tym różnice się pogłębiają
- chłopca nie można tak rozmiękczyć, to odbieranie cech męskich  grozi
zniewieściałością, mężczyzna musi być twardy!
- już niemowlęta traktujemy inaczej  najbardziej męscy mężczyz
ni to często
mężczyz
ni bardzo wypieszczeni, zaznający wiele ciepła w dzieciństwie&
- chłopcy częściej popadają w choroby psychiczne  można podejrzewać, że są
częściej ranieni, są mniej kochani&
�� okres krytyczny, w którym najbardziej dziecku potrzeba kontaktu fizycznego 
zwłaszcza z rodzicami (chłopcy  kilka lat/ dziewczyny -11/12 lat22)
�� okres dorastania  może powstać pewien blok, który zmusza do modyfikacji kontaktu
fizycznego
�� problem molestowania  współczesne tendencje nagłaśniania niewłaściwych relacji
pomiędzy wychowawcą a wychowankiem  relacje wychowawcze przechodziły
w relacje seksualne.
�� kontakt fizyczny podobnie jak kontakt wzrokowy pokazuje jesteś dla mnie ważny,
jesteś mi bliską osobą, znajduje emocjonalną przyjemność kontaktu z Tobą, dobrze
mi z Tobą&
�� do tego kontaktu nie potrzeba szczególnych umiejętności
3. Potrzeba ukierunkowanej uwagi:23 - spędzanie takiego czasu z dzieckiem, kiedy rezygnuję
z innych form aktywności  rezerwuje siebie dla dziecka na wyłączność.
�� eliminacja przeszkód,
�� związek wyłączności i przeszkód,
�� wyraz miłości, jesteś dla mnie ważny, Tobie poświęcam mój cenny czas&
�� miłość się wyraża czasem  zakochani chcą mieć jak najwięcej czasu dla siebie,
wystarcza obecność, miłość nie wymaga konkretnych zachowań  zakochani tracą
rachubę czasu, orientacje w czasie i przestrzeni J�
�� metoda podążania za dzieckiem  patrzę co dziecko mi zaproponuje; ważna
asystencja  abyś był  ale na całego!!!
POWYŻSZE POTRZEBY:
22
początek dojrzewania  potrzeba kontaktu z mężczyzną (ojcem), gdy jego brak następuje poszukiwanie
kontaktu z rówieśnikami, innymi mężczyznami& dziewczyny potrzebują potwierdzenia, że jest ok.
23
Adoracja  ja patrzę na Niego  On patrzy na mnie  bycie w obecności Kogoś
- 20 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
�� nie wymagają specjalnych umiejętności
�� są konieczne dla rozwoju emocjonalnego (właściwe kształtowanie osobowości)
�� wyrażają miłość macierzyńską,
�� są jak zbiornik emocjonalny (nie należy spotykać się z dzieckiem raz na tydzień,
ale codziennie po kilkanaście minut), im wyższy poziom tym dziecko bardziej
szczęśliwe lepiej się rozwija, tym dojrzalsze, tym sprawia mniej problemów
wychowawczych. Trzeba stale napełniać zbiornik  bo na jego dnie jest dziura -
trzeba zaspakajać systematycznie  wtedy utrzymujemy stały poziom&
�� mają znaczenie profilaktyczne, dziecko które ma zaspokojone potrzeby
emocjonalne  czuje się kochane, szczęśliwe, dobrze się rozwija  oszczędza nam
tym samym problemy wychowawcze.
�� są priorytetowe w wychowaniu  powinny zajmować pierwsze miejsce. Co chcę
dać dziecku?
04.01.2011
4. Potrzeba dyscypliny - kojarzona z miłością ojcowską, to ona przyspiesza rozwój dziecka,
umacnia dziecko, kształtuje jego osobowość, jest związana z pewnym wysiłkiem, pewną
pracą.
�� kształtowanie osobowości (jako główny cel)
�� formy dyscyplinowania dziecka:
ż� przykład!  dziecko rozwija się w oparciu o to co widzi, jakie
obserwuje zachowania  najsilniejszy mechanizm wychowywania.
W różnych sytuacjach człowiek powtarza to co czynią bliskie mu
osoby. Dziecko naśladuje wychowawców. (kwestia przeklinania,
kłamstwa etc.)
ż� prośby, polecenia, groz
by, manipulacje
ż� modyfikowanie zachowania:
- wzmocnienia (nagrody i kary)
NAGRODY I KARY24
NAGRODY
Człowiek nagrodzony uczy się szybciej niż karany!!!
1. skuteczniejsze (badania behawiorystów), niezwykle trudno jest właściwie stosować
nagrody.
2. różne procedury (regularne nagradzanie)  najbardziej powszechnym ale mniej
skutecznym sposobem nagradzania jest wypłata za wykonaną pracę. Jakość pracy nie
jest zależna od otrzymanego wynagrodzenia. Nie można nagradzać nie właściwych
24
Badania w tej materii prowadzili Behawioryści  na przykładzie szczurów; jak przebiega proces nabywania
przez szczura nowych zachowań pod wpływem karcenia lub nagradzania  np. zapamiętanie drogi w labiryncie.
Nagrody są skuteczniejsze!!!
- 21 -
Pedagogika ogólna  WYKA
ADY  dr Marek Wójtowicz
WTL UŚ Katowice  semestr I rok II
zachowań!! Gdy dziecko płacze wtedy nie należy podchodzić  dopiero gdy będzie
przerwa w płaczu&
KARY
1. bardzo ograniczona skuteczność - kara przynosi sukces krótkoterminowy (uwaga
uspokoi ucznia do końca lekcji, ale nie przyniesie sukcesów wychowawczych)
2. skutki uboczne karania dzieci:
�� generalizacja hamowania  kara zniechęca do jakiegokolwiek działania -
wzbudzenie postawy pasywnej a nie aktywnej;
�� unikanie z
ródła kary zamiast zahamowania, - dziecko stara się by znowu nie
zostać ukaranym; uczeń złapany podczas rozmowy na lekcji na drugi raz będzie
się starał nie dać złapać.
�� osłabienie kontaktu wychowawczego, - osłabiamy relację z karcącym (niechęć do
kontaktu z nim, chęć agresji)
�� zaburzenia emocjonalne, - kara może prowadzić przy regularnym karceniu
(przemocy) niesie to za sobą nerwice, lęki etc.
�� identyfikacja z agresorem  karcąc uczymy dziecko karcić.
JAK KARAĆ?
1. mit kary jako przemocy,
2. karać:
�� nie pod wpływem emocji,
�� bez zrywania kontaktu psychicznego z dzieckiem (nie obrażać się na dziecko  bo
to bardziej szkodliwe niż klaps, być blisko niego),
�� metodycznie  procedura Pameli Butler (podczas sytuacji rodzących złość):
- informacja  mówimy dziecku co robi z
le,
- informacja + uczucia  informujemy podnosząc głos, lub używamy gestu,
- zasygnalizowanie  zaplecza  informacja o tym co zrobimy gdy dziecko nie
przestanie robić z
le,
- zastosowanie  zaplecza
Stopniowe sygnalizowanie problemu daje szanse na rozwiązanie problemu
ZALICZENIE:
Jeżeli nie będzie zajęć dydaktycznych 7 stycznia 2011 godz. 10:00  zaliczenie / s. 101/
11 stycznia 2011  podczas zajęć o 9:45 /s.101/
TEST mieszany (jedno pytanie opisowe) jedna możliwa odpowiedz
spośród czterech.
(długopis i coś do pisania)
- 22 -