11 gdrudnia 2010r.
Istnieje możliwość zdawania egzaminu zerowego na przedostatnich zajęciach (tj. gdzieś w okolicy
drugiej połowy styczna) lub na dyżurze we wtorki między godz. 11-13 (mniej więcej w tym samym czasie tj. duga
połowa stycznia i w tym przypadku należy skontaktować się z wykładowcą wcześniej przez maila). Do egzaminu
zerowego należy dopodejść serio  jeśli dostanie się ocenę pozytywną, to nie będzie mozliwości poprawy jej.
FILOZOFIA1 WYCHOWANIA
Zadania filozofii wychowania:
1. analizuje język pedagogiczny  określone pojęcia, pogłębia sens wypowiedzi pedagogicznej;
2. zadania krytyczne i antydogmatyczne  krytyka założeń pedagogicznych, koncepcji pedagogicznych, teorii
wychowawczych; krytyka nie musi oznaczać czegoś negatywnego. Jednak nie można krytykować ideologii 
one są trwałe i niezmienne;
3. zadania holistyczne  całościowej ujmowanie zjawisk pedagogicznych, synteza wiedzy pedagogicznej;
4. poszukiwanie sensu wychowania, znaczenia i genezy wychowania;
5. myślenie perspektywiczne o wychowaniu  przewidywanie różnych zjawisk pedagogicznych, myślenie o
przyszłości wychowania;
W filozofii wychowania istnieją trzy podstawowe działy:
I. ONTOLOGIA2 WYCHOWANIA  to pytanie:
" o istotÄ™ bytu,
" o naturÄ™ zjawisk edukacyjnych,
" o naturÄ™ porzÄ…dku edukacyjnego,
" o ogenezÄ™ interakcji edukacyjnych,
" o przemianach systemu edukacyjnego
II. EPISTEMOLOGIA3 WYCHOANIA:
" poznanie porzÄ…dku edukacyjnego,
" pytanie kto i po co poznaje ten porzÄ…dek edukacyjny,
" jaki jest stan realny i idealny w poznaniu zjawisk edukacyjnych,
III. AKSJOLOGIA4 WYCHOWANIA:
" wartości w wychowaniu,
" normatywny porzÄ…dek edukacyjny,
1 FILOZOFIA (gr. ĆÄ…żÃżĆŻą, Å‚ac. philosophia) pochodzi (prawdopodobnie) od matematyka i filozofa Pitagorasa żyjÄ…cego w VI wieku p.n.e.
Pierwotnie miaÅ‚o sens dosÅ‚owny i oznaczaÅ‚o poszukiwanie, umiÅ‚owanie mÄ…droÅ›ci lub posiadanie mÄ…droÅ›ci (gr. ĆÄ…­É phileo  kochać, ÃżĆŻą
sophia  mądrość).
2 ONTOLOGIA  teoria bytu
3 EPISTEMOLOGIA  teoria poznania
4 AKSJOLOGIA  teoria wartości
" status wartości wychowawczych,
" geneza wartości wychowawczych;
Oprócz tych trzech podstawowych działów istnieją następujące kierunki:
1. kierunek TEISTYCZNY  zakłada boski akt pochodzenia człowieka, zalęzy od przyjętej religii i
światopoglądu; człowiek stworzony jest na obraz i podobieńtwo Boga w związku z czym jest z natury dobry;
CZA
OWIEK = CIAA
O + DUSZA dualistyczne podejście do człowieka (z tego nurtu wywodzą się teorie
pedagogiczne);
2. kierunek NATURALISTYCZNY  biologiczny aspekt bytu ludzkiego. Człowiek jest twórcą i tworem
przyrody, jest jej elementem i tak samo jak ona funkcjonuje; między człowiekiem a przyrodą nie ma różnic
(przekłada się na zasady epigenezy  Erik Erikson5 - 8 stadiów rozwoju człowieka  człowiek musi przejść
pokolei przez wszystkie stadia rozwoju inaczej nie rowinie się prawidłowo). Wychowanie to naturalny rozwój
człowieka, czyli najważniejsza jest swoboda rozwoju, uczenie się przez obserwację, naśladownictwo  dzięki
temu człowiek uczy się i wychowuje. CZA
OWIEK ROZWIJA SI
NATURALNIE W NATURALNYM
ŚORDOWISKU W ODPOWIEDNIM DLA SIEBIE TEMPIE. W tym nurcie zakłada się brak ideałów  każdy
jest inny i potrzebuje czegoÅ› innego. RolÄ… nauczyciela (wychowawcy) jest pobudzanie, motywowanie, a nie
przymuszania. Koncepcje pedagogiczne: John Devey, Jean Jacob Rousseau, cała antypedagogika, Korczak.
3. kierunek SOCJOLOGICZNO  KULTUROWY  czlowiek jest twórcą i tworem kultury i społeczeństwa;
należy zwrócić przy tym uwagę na takie pojęcia jak INKULTURACJA  wchodzenie w kulturę oraz
SOCJALIZACJA  uspołecznianie, wchodzenie w społeczeństwo; jest to nurt bardzo szeroki, w którym
wyróżniamy następujące podgrupy:
a) nurt TECHNO  EKONOMICZNY  akcentuje sie tu wagę kultury materialnej, która wg tego nurtu jest
najważniejsza w życiu człowieka. W związku z tym pojawia się wychowanie przez pracę  założenia:
" człowiek ma potrzeby materialne (wg niektórych autorów jest to najważniejsze);
" człowiek zaspokaja te potrzeby wytworami własnej pracy, a nie darami przyrody;
" w procesie wytwarzania dóbr człowiek posługuje się narzędziami, które sam stworzył;
" człowiek przejawia zachowania adaptacyjno  czynne, demonstruje takie zachowania w życiu tzn.
Sam przekształca przyrodę dla własnych potrzeb;
b) nurt SPOA
ECZNY  czołowe miejsce w tym nurcie zajmują relacje interpersonalne (międzyludzkie).
Człowiek jest twórcą i tworem organizcji społecznych, czyli świata sztucznego wytworzonego przez ludzi.
Celem wychowania jest uczenie zachowań prospołecznych opartych na akceptowanych w danej
społeczności normach. W praktyce oznacza to, że wiele osób musi się wyrzec swoich talentów na rzecz
grupy (musi się podporządkować);
c) nurt SYMBOLICZNY  najważniejsze są znaki, język, symbole dla potrzeb komunikacji;
d) nurt ÅšWIATOPOGL
DOWY  najważniejsza staje się kultura duchowa i umysłowa czyli wytwory
świadomości;
5 Angielski psychoanalityk zburzył dotychczasową strukturę freudowskiej teorii osobowości. Przede wszystkim, według niego osobowość
kształtuje się przez całe życie, a nie tylko przez kilka pierwszych lat. Stworzył on więc koncepcję ośmiu stadiów psychicznych, w jakich znajduje się
człowiek. Mają one zawsze charakter wewnętrznego konfliktu, którego względne rozwiązanie (bo nie da się rozwiązać całkowicie) prowadzi do coraz
większego formowania się charakteru, a to determinuje dalszą bytność. Konflikty powodowane są przede wszystkim sprzecznością interesów między
superego (nakierowanie na wartości kulturowo oczekiwane) a id (próba realizowania czynności elementarnych). Rolę rozjemcy pełni tutaj ego.
Załagodzenie konfliktu zależy od otoczenia jednostki.
4. kierunek PERSONALISTYCZNY  najważniejsza jest osoba człowieka. Człowiek jest wolny, samodzielny,
autonomiczny, jest wewnątrzsterowny (zatem podejmuje decyzje, dokonuje wyborów, nie potrzebuje osób z
zewnątrz, które będą nim kierowały), jest zdolny do samodzielnego rozwoju
WSPÓA
CZESNE IDEOLOGIE WYCHOWANIA  teoria jest zmienna, można ją badać, zmieniać,
krytykować  ideologii nie!!!
Ideologia Ideologia Ideologia
ROMANTYCZNA TRANSMISJI KULTUROWEJ PROGRESYWNA
NAJWAŻNIEJSZE ZAA
OŻENIA
To co pochodzi od wychowanka jest Wychowanie jest transmisją zdobyczy W wychowaniu najważniejsze są
najważniejszym spektem jego kulturowych czyli najważniejsze jest relacje wychowanka z jego
rozwoju. Najważniejsze jest wnetrze to, co człowieka otacza, to co jest otoczeniem (środowieksiem, w
człowieka, to co się w nim dzieje. obiektywne. którym żyje). A
aczenie tego, co jest w
środku, a tym co na zewnątrz.
POGL
D NA TY CZYM JEST WIEDZA
Wiedza to wewnętrzne przeżycia Wiedza to to, co jest obiektywne, Wiedza to równowaga relacji między
jednostki. Wiedza jest subiektywna  sprawdzone, akceptowane,uznane. jednostką, a światem. To to, co
każdy ocenia świat na swój sposób. pozwala równoważyć te relacje
(ważne przy tym są kompetencje
poznawcze i instrumentalne jednostki
 jednostka musi umieć się
kominikować).
CZYM JEST ROZWÓJ
Organiczny wzrost; rozwój rozumiany Koncepcja rozwoju behawioralnego6. To interakcje między jednostką, a
jako dojrzewanie fizyczne, Człowiek musi mieć okreslone otoczeniem.
psychiczne, społeczne, intelektualne, bodz
ce, żeby były określone reakcje.
u każdego przebiegające inaczej i w Człowiek musi być kierowany z
innym tempie. zewnątrz (osobowość zewnątrzsterow-
na)
CELE WYCHOWANIA
Celem jest rozwój człowieka, jego Celem jest tworzenie Budzenie aktywności człowieka w
tożsamości, wydobycie jego bezkonfliktowego środowiska i rozwiązywaniu konfliktów między
predyspozycji i talentów (jego wpływanie na zachowanie człowieka jednostką, a jej otoczeniem, po to by
potencjału). tak, aby zachowywał się w sposób wejść na wyższy poziom rozwoju.
akceptowany społecznie.
ZADANIA WYCHOWAWCY
Ochrona wewnętrznego "ja" Uczenie, przekazywanie dóbr Pomoc wychowankowi w osiąganiu
wychowanka poprzez stworzenie mu kulturowych (wiedzy, umiejętności, coraz wyższych stadiów rozwoju
jak najlepszych psychicznych wzorów społecznych, wartości). fizycznego, społecznego, kulturowego
warunków rozwoju (chodzi o to, aby po to, by mógł lepiej funkcjonować w
dać wychowankowi maksymalnie relacjach z innymi.
wolności, ale bez naruszania wolności
innych ludzi).
6 Behawioryzm (angielskie behaviour  zachowanie się), kierunek w psychologii XX w., popularny szczególnie w USA. Polega na odrzuceniu
pojęcia świadomości oraz introspekcji jako metody subiektywnej i na badaniu wyłącznie bodz
ców bądz
ich układu (sytuacji) i reakcji
fizjologicznych im odpowiadających, czyli na analizie obiektywnego zachowania się człowieka lub zwierzęcia.
Oreirntacje psychologiczne w pedagogice:
1. WYCHOWANIE W UJ
CIU BEHAWIORYZMU  w wychowaniu należy stosować wzmocnienia.
Człowiek jest zewnątrzsterowny, a dzięki wzmocnieniom wywołuje się w wychowanku okreslone oczekiwane
zachowania. Wychowawca musi mieć jednak swój plac, wzór do którego pragnie dążyć, często decyduje za
wychowanka w kwesti tego co jest dla wychowanka dobre, a co złe;
2. TEORIE HUMANISTYCZNE  najważniejszy jest człowiek, najważniejsze jest to, że jest wolny, ma prawo
wyboru, sam podejmuje decyzje. Człowiek powinien sam się realizować, wychowawca ma go wspierać,
uwalniać jego potencjał, towarzyszyć, pozwolić na samorealizację i dać możliwości do tej samorealizacji;
3. TEORIE PSYCHOSPOA
ECZNE  kładą nacisk na relacje człowieka z jego otoczeniem, mówią o tym, ze
należy zajmować się nie tylko jednostką ale i jej środowiskiem. Wychowawca ma zatem pracować z jednostką,
a przede wszystkim z jej otoczeniem (rodzina, rówieśnikami, dzielnicą utp.);
METATEORIA7 PEDAGOGIKI /wychowania/ to:
1. analiza teoretyczna róż nych procesów, teorii, poglądów, nurtów pedagogicznych;
2. dyscyplina odrywająca i systematyzująca prawidłowości wychowania, kształcenia człowieka nieograniczone
czasowo i przestrzennie (wchodzimy w historiÄ™ i nie ograniczamy do danego kraju);
3. jest to dyscyplina, która analizuje i porządkuje dorobek naukowy pedagogikich praktycznych;
4. jest to dyscyplina względnie niezależna od doraz
nych sytuacji ideologicznych, światopoglądowych,
kulturowych.
ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE:
1. Co to jest pedagogika?
2. Co to jest pedagogika ogólna? ROZUMIEĆ!!!
3. Co to jest wychowanie?
4. Nauki współpracujące z pedagogiką.
5. Sybdyscypliny pedagogiczne.
6. Cechy wychowania, cele, zadania, funkcje, formy, zasady, metody.
7. Typy wychowawców wg Korczaka.
8. Wychowanie w ujęciu psychologicznym.
9. Filozofia wychowania.
10. Ideologie wychowania.
11. Co to jest metateoria?
12. Dziesięciościan ...
7 METATEORIA  z gr. META  poza, THEORIA  ogląd, badanie czegoś, dosłownie METATEORIA  poza daną teorią  rozumiemy jako 
teoria danej teorii. Inaczej teria wyższego stopnia w stosunku do opisywanej.