Nazwa: Pedagogika ogólna
Prowadzący: Katarzyna Wasilewska
Liczba godzin: 20 godz. (18 h wykładu + 2 h egzamin) + 10 h ćwiczenia
forma zaliczenia: egzamin (pytania otwarte, opisowe, treść tylko z wykładów  uwaga na dobre notatki!!!)
Literatura:

Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika podręcznik akademicki, 2003

Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1993

Hejnicka  Bezwińska T., Pedagogika ogólna,

A
obocki M., ABC wychowania,
17 paz
dziernika 2010r.
Pedagogika (z grec.):
paide ---------> chłopiec
ago -----------> prowadzić
agagos -------> prowadzący
paidagogos ------> prowadzący chłopca,był to niewolnik, który miał za zadanie zaprowadzić chłopca na
miejsce ćwiczeń.
Pedagogika była zawsze, jednak jako nauka powstała dopiero w XIX w. za sprawą J.F. Herbarta 1
(pierwszy dr. hab. pedagogiki). Stwoerdził on, że pedagogika to nauka, w której sklad wchodzą elementy folozofii
(wyznaczają cele wychowania) i elementy psychologii (wyznaczają środki jak te cele zrealizować). Tak więc
pedagogika jako nauka jest nauką bardzo młodą. Do dnia dziesiejszego jest wiele dyskursów, elementów, co do których
nie mamy pewności jak to do końca jest z tą pedagogiką2. W Polsce kierunki pedagogiczne powstały w latach '70 ub.
wieku. Powszechnie mówi się, że pedagog to nauczyciel od dzieci  co oczywiście nie jest prawdą, a przynajmniej nie
jest to pełną prawdą ponieważ pedagogika zajmuje się człowiekiem w każdym wieku.
Aby można było mówić, że dana dziedzina jest nauką musi mieć ona swoisty przedmiot badania, który
nie wystąpi w żandej innej nauce. Przedmiotem pedagogiki jest WYCHOWANIE i KSZTAA
CENIE.
Pedagogika  wg. S. KUNOWSKIEGO  to wszechstronna nauka o całej rzeczywistości wychowawczej,
w której istotę stanowi całościowy rozwój człowieka, tak dodatnie jak i ujemne wpływy jednych ludzi na drugich oraz
wpływy środowiska.
Jesli chodzi o pedagogikę jako naukę, jest to dzidzina bardzo szeroką, w skład której wchodzi bardzo
dużo subdyscyplin:
I. Podstawowe dyscypliny pedagogiczne  te, które każdy student pedagogiki, niezależnie od kierunku musi
mieć na swoich studiach:
a) teoria wychowania
1 (ur. 4 maja 1776 w Oldenburgu, zm. 11 sierpnia 1841 w Getyndze)  niemiecki filozof, psycholog i
pedagog. Uważany za twórcę współczesnej pedagogiki naukowej.
2 Do dnia dzisiejszego często w mediach słyszymy zamiennie NAUCZYCIEL  PEDAGOG, PEDAGOG  NAUCZYCIEL  używamy tych pojęć
zmiennie, co jest oczywiście błedem, bo nie każdy pedagog może być nauczycielem, a nie każdy nauczyciel jest pedagogiem. Ale to jest wynik
tego, że pedagogika jest nową nauką.
Pedagogika ogólna - wykłady
b) historia wychowania
c) dydaktyka (teoria kształcenia)
d) pedagogika ogólna
II. Dyscypliny szcegółowe  te, które wchodzą w skład danej specjalizacji:
a) pedagogika opiekuńczo wychowawcza
b) pedagogika szkolna
c) pedagogika wczesnoszkolna
d) pedagogika dorosłych (andragogika)
e) pedagogika pracy
f) pedagogika ludzi starszych
g) pedagogika rodziny
h) pedagogika kultury
i) pedagogika specjalna (oligofrenopedagogika, surdopedagogika, tyflopedagogika, resocjalizacja,
pedagogika zdolności, pedagogika lecznicza, pedagogika terapeutyczna)
Każda z dyscyplin szczegółowych jest zlożona z jeszcze mniejszych dyscyplin szczegółowych (co widać
na przykładzie pedagogiki specjalnej), ponieważ np. nie wystarczy skończyć pedagogikę specjalną, żeby móc pracować
w okreslonym miejscu.
III. Dyscypliny pedagogiczne pośredniczące pomiędzy pedagogiką a inną nauką:
a) socjologia wychowania (edukacji)
b) filozofia wychowania (edukacji)
c) psychologia wychowania (edukacji)
d) polityka oświatowa
e) ekonomika oświaty
f) biologiczne podstawy wychowania
Pedagogika współpracuje z nastepującymi naukami:
"' psychologia,
"' socjologia,
"' filozofia,
"' ekonomia,
"' politologia,
"' medycyna,
W zasadzie nie ma takiej dyscypliny z jaką by nie współpracowała  nawet z matematyką.
PEDAGOGIKA OGÓLNA  mieści się w ramach dyscyplin podstawowych. Pedagogika ogólna to taki
dział pedagogiki, który zajmuje się jej podstawami teoretycznymi. W ramach pedagogiki ogólnej występują pewne
kompleksy tematyczne:

współczesne kierunki i ideologie pedagogiczne,

filozofia wychowania,
Pedagogika ogólna - wykłady

aksjologia wychowania (wartości wychowania),

metodologiczne przesłanki pedagogiki,

język pedagogiki (podstawowe terminy),

tożsamość pedagogiki,

relacje między teorią a praktyką edukacyjną (jak wykorzystać te wszystkie teorie w życiu),

metateoria pedagogiki (teoria danej teori, wyższa teoria),

współczesne konteksty wychowania.
WYCHOWANIE  cechy charakterystyczne wychowania:
a) dłogotrwałość wychowania (proces trwający całe życie)  teraz powstaje pytanie, czy osoba pełnoletnia,
samodzielna jest jeszcze wychowywana? W momencie, gdy dana osoba nie ma jeszcze 18 lat, to ma osoby
odpowiedzialne za jego proces wychowania (są to jego rodzice lub opiekunowie prawni, którzy ponoszą
odpowiedzialność za ten proces). W momencie ukończenia 18 lat jednostka staje się dorosła i w tym
momencie musi wziąć sama za siebie odpowiedzielność za ten proces wychowania. Nie znaczy to, że ona się
już nie wychowuje  wychowanie to kształtowanie własnej osobowości, zmiana pewnych postaw, poglądów.
Oczywiście w przypadku osoby starszej te zmiany następują coraz wolniej, bo człowiek ma już swój dany,
ukształtowany system, ale nie oznacza to, że wogóle nie występują. Inaczej wygląda to w przypadku osoby,
która ma lat 20, a inaczej u osoby, która ma lat 80.
b) intencjonalność  celowe i świadome działanie. O wychowaniu możemu mówić tylko wtedy, gdy
wychowawca wie, co chce osiągnąć przez swoje dzialania. Świadome wychowanie nie odbywa się pod
wływem emocji.
c) interakcyjność - między wychowawcą, a wychowankiem musi wystąpić współpraca. Musi być między nimi
relacja.
d) relatywność (trudność z przewidzeniem efektu wychowania)  z jednej strony jest to proces, który trwa całe
życie. Dziecko może być wychowywane przez rodziców i innych członków szeroko pojętęj rodziny, przez
nianię, przez grupę rówieśniczą i szeroko pojęte media, przez instytucje takie jak szkoła, przedszkole, Kościół,
przez środowisko lokalne  te wszystkie podmioty wpływają na jednego człowieka prze co trudno jest
przewidzieć efekt wychowania, gdy tak wiele czynników na niego wpływa.
e) złożoność  wychowanie zależy zarówno od czynników wewnętrznych (tkwiących w człowieku
tj.: osobowość, charakter, zainteresowania, talenty, zdolności) i zewnętrznych (tych, które otaczają człowieka 
patrz wyżej).
O WYCHOWANIU MOŻEMY MÓWIĆ PO KUMULACJI TYCH CZYNNIKÓW !!!!
Cele wychowania:
1. cele tradycyjne  wynikające ze szkoły J.F.Herbarta (narzucanie celów wychowania z góry, w tym przypadku
wychowawca decyduje co wychowanek ma osiągnąć  obrazuje to następująca sytuacja: gdy rodzice idą z
dzieckiem na spacer to rodzice idą jako pierwsi i wyznaczają szlak)
2. cele postmodernistyczne szkoły Dewey'a (wychowanek współuczestniczy w osiągnięciu celu wychowania,
obrazuje to następująca sytuacja: gdy rodzice idą z dzieckiem na spacer, to dziecko decyduje gdzie i jak idzie,
a rodzice idą za nim i tylko motywują i inspirują dziecko do działania. Rodzic interweniuje tylko wtedy, gdy
Pedagogika ogólna - wykłady
dziecko ma przed sobą przeszkodę, której w żaden sposób nie może samo pokonać).
Zadania wychowania:
1. społeczne przygotowanie człowieka do życia w społeczeństwie (uczenie go zasad i norm społecznych, wzorów
zachowań),
2. kulturowe przyswojenie dorobku materialnego i duchowego ludzkości,
3. moralne (egzystencjalne)  ma pomóc wychowankowy w jego problemach egzystencjalnych,
tożsamościowych, uczyć wyborów natury etycznej,
4. biologiczne dbanie o rozwój fizyczny i psychiczny człowieka (rozwój fizyczny i psychiczny muszą iść w
parze).
30 paz
dziernika 2010r.
Funkcje wychowania:
1. funkcja KULTUROTWÓRCZA  tworzenie i rozwój kultury,
2. funkcja PSYCHOLOGICZNA  uczenie myślenia, rozwijanie pamięci, uczenie radzenia sobie ze stresem itp.3
3. funkcja TECHNICZNA  przygotowanie do pracy,4
4. funkcja BIOLOGICZNA  oznacza, że wychowanie wpływa na sytuację zdrowotną, emocjonalną i fizyczną
swojego i odwrtonie, sytuacja zdrowotna, emocjonalna i fizyczna wpływa na wychowanie.
5. funkcja PATRIOTYCZNA  uczenie miłości do ojczyzny, do miejsca zamieszkania,
6. funkcja EKONOMICZNA  uczenie oszczędności, wydajności pracy  jak już coś robię, to robię to dobrze w
jak najbardziej optymalnym czasie,
7. funkcja POLITYCZNA  uczenie pokoju międzynarodowego, tolerancji i współpracy między narodami,
wyznań, kultur (ale tylko wtedy, gdy je poznamy).
FORMY wychowania  organizacja działań wychowawczych, sytuacje w których to wychowanie przebiega:
" indywidualne,
" grupowe;
Inaczej wychowujemy jednostkę, inaczej pracujemy z grupą. Podział form wychowania ze względu na:

ze względu na relacje  rywalizacja lub współpraca  rywalizację stosujemy bardzo często aby osiągnąć
dobre wyniki, aby zmobilizować jednostkę do działania, natomiast współpracę stosuje się wówczas, kiedy
grupa jest podzielona  wspólny cel łaczy grupę;

ze względu na przedmiot:
ć% wychowanie przez pracę (cały dział ergoterapii),
ć% wychowanie przez naukę,
ć% wychowanie przez zabawę,
ć% wychowanie przez sztukę (szeroko rozumianą).
3 Są osoby np. mniej zdolne, a mimo to kończą dobre studia, natomiast te zdolne osoby mogą rezygnować z rozwijania się... Są też np. osoby
zdolne, ale tak boją się form sprawdzania ich wiedzy, np. sprawdzianów, że rezygnują z podejmowania dalszej edukacji, po ukończeniu szkół
obowiązkowych wolą pójść do pracy, niż dalej się uczyć.
4 Np. w szkole wymaga się od uczniów punktualność, co ma służyć w przyszłości do tego, aby dany człowiek nie spóz
niał się np. do pracy. Tego
uczymy dzieci od najmłodszych lat, takich prostych oczyistych rzeczy. Jesli dziecko nie nauczy się takich technicznych rzeczy, to póz
niej w
dorosłości może mieć ogromne problemy z funkcjonowaniem w grupie, z zaadaptowaniem się.
Pedagogika ogólna - wykłady
ZASADY WYCHOWANIA  normy, reguły postępowania wychowawczego, które obowiązują wychowawcę w pracy
wychowawczej:
1. zasady OPERACYJNE:
a) poszanowanie godności wychowanka  w praktyce oznacza to traktowanie podmiotowe, akceptacja
wychowanka takiego jakim on jest; nie oceniami poglądów wychowanka i jego rodziny czy środowiska,
ale możeby mówić na temat tego co robi  nie mówi się "Jesteś....." tylko "Zachowujesz się.....".
b) stopniowanie wymagań wychowawczych  w wychowaniu nie ma możliwości wymagania od dziecka,
żeby w ciągu kilku godzin czy dni osiągnął szczyty. Jest to ważne, ponieważ dziecko będzie się bardziej
starało osiągnąć stopniowe sukcesy. Dziecko może walczyć z presją małymi krokami to to, żeby uwierzyć
w siebie.
c) konsekwencja wymagań wychowawczych  wychowanie bez konsekwencji to nie wychowanie.
W wychowaniu są potrzebne zasady. Jesli my jako rodzic nie ustalimy zasad i nie będziemy konsekwentni
to dzieci uzgodnią te zasady za nas.
d) dyscyplinowanie zachowań  nie można całe życie głaskać swojego dziecka. Jeśli widzimy niewłaściwe
zachowanie dziecka, to trzeba go natychmiast dyscyplinować. Dziecko musi mieć obowiązki poza tym, że
się uczy. Musimy dostrzegać każdy element niewłaściwego zachowania.
2. zasady KIERUNKOWE:
a) indywidualizacja procesu wychowawczego  każde dziecko jest inne, potrzebuje innych metod
wychowawczych. Ta zasada jest latwa w zastosowaniu w przypadku, kiedy mamy 1, 2, 3 wychowanków,
a co jeśli mamy klasę?
b) zasada nauczania wychowującego  nie ma nauczania bez wychowania i wychowania bez nauczania. Są
nauczyciele, którzy mówią, że są tylko nauczycielami, ale tego nie da się oddzielić, bo nauczyciel
oddziałuje na ucznia.
c) integracja oddziaływań wychowawczych  oznacza to, że wszystkie środowiska wychowujące powinny
pracować nad jednostką w jednym kierunku  nie może być tak, że rodzice swoje, nauczyciele swoje,
grupa rówieśnicza swoje, media swoje. Najważniejsza z tych wszystkich jest integracja w rodzinie, bo
jeśli tam jest silna integraja, to wszystkie inne środowiska mają mniejszwpływ na jednostkę.
d) aktywizowanie wychowanka do samowychowania  zadaniem wychowania jest przygotowanie dziecka
od najmłodszych lat to tego, że powinien wziąć odpowiedzialność za swoje samowychowanie.
Wychowawca powinien to robić świadomie (często jest tak, ze rodzice cały czas wyręczają swoje dziecko
ze wszystkiego, a kiedy ono kończy 18 lat, to się dziwią, że ono nic nie potrafi). Rodzic musi być
świadomy tego, że dziecko kiedyś będzie samodzielne.
e) kształtowanie środowiska wychowawczego  nie wystarczy pracować z wychowankiem, ale czasem
trzeba pracować z jego środowiskiem.
METODY WYCHOWAWCZE  to pewien sposób postepowania wychowawczego, które ma jakiś rezultat. Musimy
najpierw określic cel jaki chcemy osiągnąć. Metody wychowania wg. M. A
obockiego:
a) metoda MODELOWANIA (inaczej NAŚLADOWNICTWO)  pokazywanie dziecku pewnych modelów
Pedagogika ogólna - wykłady
zachowań poprzez dawanie własnego przykładu  nie trzeba dziecku mówić, że trzeba uprawiać sport,
wystarczy mu to pokazać.
b) PERSWAZJA  przekazywanie dziecku informacji poprzez komunikaty co ma zrobić, a czego robić nie
powinno,
c) metoda ZADANIOWA  dajemu dziecku pewne zadania do wykonania, a póz
niej go z tego rozliczamy,
d) metoda KAR i NAGRÓD  wzmocnień negatywnych i pozytywnych:
Nagroda:
" wzmacnia i motywuje do działania,
" poprzez nagradzanie realizujemy potrzebę sukcesu wychowanka, dzięki czemu wzmacniamy poczucie
jego własnej wartości,
" daje przyjemne uczucia,
" wzmacnia relacje między nagradzanym a nagradzającym,
" zawsze powinna być publiczna, przez co motywuje do działania inne jednostki.
Błedy popełniane przy nagradzaniu:
" zbyt póz
ne nagradzanie (nagradzanie musi wystąpić zaraz po reakcji),
" nagrody nieproporcjonalne do reakcji (czasem zbyt duże, czasem zbyt małe),
" brak konskwencji (czasami nagradzamy dane zachowanie, a czasem zapominami o nagrodzie),
" sprawiedliwość w nagradzaniu (szczególnie zauważalne u rodzeństwa, kiedy jedno dziecko jest bardziej
wyróżniane),
" nagradza sie bierność i nic nie robienie (np. nagradzanie dzieci w klasie tylko dlatego, że kompletnie nic nie
robiły, tylko grzecznie siedziały),
Rodzaje nagród:
" rzeczowe,
" uznanie, pochwała,
" nagroda przez sprawienie przyjemności (pozwolenie wychowankowi na robienie czegoś co lubi),
" okazanie zaufania.
Kary  mają za zadanie wyeliminować niewłaściwe zachowanie, żeby wychowanek w przyszłości nie
powtarzał tego zachowania. Warunki dawania kary:
" karę stosujemy w "cztery oczy", a nie na forum (inaczej wyśmiewamy i poniżamy wychowanka),
" spójność kary  to samo zachowanie nie może być raz karane a raz nagradzane,
" brak nagród to też kara,
" wielkość i natężenie kary  kara musi być odpowiednia do przewinienia,
" kara powinna być sprawiedliwa,
" zanim damy karę nalezy upewnić się, czy istnieją jakieś inne metody (należałoby zadać sobie pytanie"Czy to
jest dobre, że ja tę karę zastosuję?").
" W konstytucji RP jest zapisane, że żaden obywatel kraju nie może być karany fizycznie.
Pedagogika ogólna - wykłady
Rodzaje kar:
" naturalna  naturalna reakcja po niewłaściwym zachowaniu (dziecko nie chce ubrać kurtki  będzie mu
zimno). Można jak najbardziej stosować tego typu kary, ale przy zapewnieniu dziecku maksymalnego
bezpieczeństwa.
" tłumaczenie i wyjaśnianie  ciągłe omawianie czego dziecko robić nie powinno. Trzeba przy tym wyjść z
założenia, że jedna rozmowa nie wystarczy, czesem trzeba miesięcy, albo nawet lat. Trzeba pamiętać, że jesli
coś tłumaczymy, to nigdy pod wpływem emocji.
" odmawianie przyjemności,
" wyrażanie swego smutku i zawodu,
" czasowe odebranie przywileju lub pełnionej funkcji.
Pedagogika ogólna - wykłady