1

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Światowe konferencje ekologiczne,

spotkania polityków, działaczy

organizacji ekologicznych służą:



analizie sytuacji w zakresie zagrożeń

oraz ochrony środowiska,



a także podjęciu decyzji,



w tym formalnych umów mających na
celu zapobieganie

niebezpieczeństwom i rozwiązanie

najistotniejszych problemów.

2

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Pierwsza specjalna konferencja

odbyła się w 1972 w

Sztokholmie

,

uchwalona tam deklaracja nakreślała

ogólny plan działań w zakresie

ekologii, jej 26 zasad dało podstawy

do tworzenia międzynarodowego

prawa ochrony środowiska.

Znaczący w sensie prawnym był

szczyt w Rio de Janeiro (1992).

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska



W 1995 w

Berlinie

odbyła się konferencja

poświęcona wyłącznie zmianom

klimatycznym, mająca na celu

wprowadzenie prawa ograniczającego

emisję szkodliwych gazów.



Mimo postępującego procesu tworzenia

aktów normatywnych w zakresie ochrony

środowiska, ich wprowadzanie w życie

postępuje bardzo powoli. W obliczu braku

postępu ponownie zwołano konferencję

161 państw w XII 1997 w

Kioto

.

4

Konwencje

Konwencja [łac. conventio = umowa,

porozumienie]- umowa międzynarodowa, jedna

z form międzynarodowego prawa ochrony

przyrody i środowiska.

Polska uczestniczy w wielu konwencjach

ekologicznych i planuje przystąpienie do kilku

następnych. Uczestnictwo w konwencjach

pociąga za sobą:



koszty (składka)



i zobowiązuje do określonych działań prawnych,
organizacyjnych i technicznych.

5

Konwencje



Na przykład w 1995 składka Polski w konwencji o

międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i

roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem

wyniosła prawie 35 tys. franków szwajcarskich, a
w konwencji w sprawie transgranicznego
zanieczyszczania powietrza prawie 27 tys.

dolarów.



Zawierane konwencje dotyczą nie tylko

problemów ekologicznych, lecz także
gospodarczych, naukowych, kulturalnych i
innych.



Zawsze wyrażają dobrą wolę i dążenie ku

lepszemu, są jednocześnie kompromisem między

różnymi interesami i poglądami.

Ratyfikacja (

fr.

ratification)

– jeden ze

sposobów wyrażenia ostatecznej zgody na

związanie się

umową międzynarodową

przez upoważniony do tego organ

państwowy.

Jest formą najbardziej uroczystą (co różni ją

od "zatwierdzenia"), z reguły dokonywaną

przez głowę państwa (prezydenta,

monarchę).

Dowodem dokonania ratyfikacji jest dokument

ratyfikacyjny, który składa się u

depozytariusza

(w przypadku umów

wielostronnych) lub wzajemnie wymienia z

drugim układającym się państwem (w

przypadku umów dwustronnych).

W Polsce ratyfikacja może przebiegać według

trzech procedur.

1. "Mała" ratyfikacja
Prezes Rady Ministrów przedkłada

prezydentowi RP wniosek o ratyfikację,
wcześniej informując o zamiarze złożenia
takiego wniosku

Sejm

. Nie jest wymagana

zgoda parlamentu.

2. "Duża" ratyfikacja
Prezydent ratyfikuje umowę dopiero po uzyskaniu

zgody parlamentu, wyrażonej w ustawie. Art. 89
Konstytucji RP wymaga takiej procedury w pięciu
sytuacjach, a mianowicie gdy umowa dotyczy:



pokoju, sojuszu, układu politycznego lub
wojskowego



nakłada znaczące obciążenie finansowe



praw, wolności lub obowiązków obywatelskich
zapisanych w Konstytucji



przystąpienia do organizacji międzynarodowej



spraw uregulowanych w ustawie lub takich, w
których Konstytucja wymaga ustawy.

3. Ratyfikacja w trybie art. 90 konstytucji
W Polsce, zgodnie z

Konstytucją RP

, ratyfikacja

umów międzynarodowych, przekazujących

niektóre kompetencje organów władzy państwowej

organom międzynarodowym, zastrzeżona jest dla

Prezydenta RP

, po uprzedniej zgodzie wyrażonej

w formie ustawy podjętej kwalifikowaną

większością głosów przez

Sejm

i

Senat

lub w

wiążącym

referendum ogólnokrajowym

.

Decyzję o wyborze formy wyrażenia zgody na

ratyfikację przez Prezydenta RP umowy

międzynarodowej podejmuje Sejm mocą

uchwały

podjętej bezwzględną większością głosów, w

obecności co najmniej połowy konstytucyjnej

liczby posłów.

Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację jest uchwalana

przez Sejm większością 2/3 głosów, w obecności co
najmniej połowy konstytucyjnej liczby posłów, oraz przez
Senat większością 2/3

głosów, w obecności co najmniej

połowy konstytucyjnej liczby senatorów. Następnie ustawa
przekazywana jest Prezydentowi RP do podpisu, który w
ciągu 21 dni może ją podpisać,

zawetować

lub przekazać

do

Trybunału Konstytucyjnego

celem zbadania zgodności

z Konstytucją RP samej ustawy lub umowy
międzynarodowej.

W wypadku zgody wyrażonej w ustawie, na prezydenta

zostanie nałożony obowiązek ratyfikacji z dniem wejścia w
życie ustawy, zaś w wypadku referendum obowiązek ten
zostanie nałożony z dniem publikacji w

Dzienniku Ustaw

obwieszczenia

Państwowej Komisji Wyborczej

wyników

głosowania referendalnego.

Sygnatariusz (od

łac.

signator

– podpisujący)

– zwykle oznacza

państwo

podpisujące

umowę międzynarodową

i zobowiązujące

się w ten sposób do wypełniania

postanowień zawartych w podpisywanym
dokumencie.

Sygnatariuszami nazywa się też osoby

podpisujące umowę w imieniu swojego
kraju.

W umowach międzynarodowych

przyjmowanych w trybie złożonym,
sygnatariusz przyjmuje traktat dopiero w
chwili jego ratyfikacji lub zatwierdzenia.

Depozytariusz to w

prawie międzynarodowym

państwo

,

organizacja międzynarodowa

lub organ

organizacji międzynarodowej przechowujący
oryginał

umowy międzynarodowej

(wielostronnej)

oraz dokumenty z nią związane (dokumenty
ratyfikacyjne, zastrzeżenia, sprzeciwy do
zastrzeżeń, oświadczenia, itd).

Depozytariusz informuje strony umowy o wszelkich

zmianach dotyczących tej umowy, np. o
przystąpieniu do niej kolejnych stron,
wypowiedzenia przez obecną stronę (strony)
umowy, itd.

13

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Dziewięć najważniejszych porozumień globalnych



Porozumienia te zostały wybrane z uwagi na ich

znaczenie globalne i znaczenie dla głównych

ogólnoświatowych kwestii ochrony środowiska.



Głównym źródłem danych był “Rocznik współpracy

międzynarodowej w dziedzinie ochrony środowiska i

rozwoju” Instytutu im. Fridtjof Nansen.



Ten rocznik, aktualizowany co roku, stanowi bardzo

użyteczne źródło informacji dla NOK-ów (Najwyższych

Organów Kontroli) poszukujących danych na temat

regionalnych i wielostronnych umów dotyczących ochrony

środowiska na świecie w danym czasie. Zawiera

szczegółowe informacje dotyczące porozumień, takie jak

dokładne zasady i standardy, procedury monitoringu i
realizacji, organy decyzyjne, itp.

(ostatni numer wyszedł w

roku 2003/2004).

14

Dziewięć porozumień globalnych

1.

Konwencja o międzynarodowej kontroli

przemieszczania niebezpiecznych odpadów i ich

składowaniu (Konwencja Bazylejska 1992)

2. Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz i

oceanów przez odpady i inne substancje

(Konwencja Londyńska 1972)

3. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu

zanieczyszczeniu mórz i oceanów przez

statki,1973,z późn. zmian. Protokołem z 1978r
(MARPOL 73/78)

4. Konwencja o ochronie obszarów podmokłych o

znaczeniu międzynarodowym, zwłaszcza jako
siedlisko ptactwa wodnego (Konwencja Ramsar,
1971)

5. Konwencja o zwalczaniu pustynnienia (CCD, 1994)

15

Dziewięć porozumień globalnych c.d.

6. Konwencja o bioróżnorodności (CBD, 1992)
7. Konwencja ramowa ONZ na temat zmian

klimatycznych (UNFCCC)

8. Konwencja o międzynarodowym handlu

zagrożonymi gatunkami dzikiej fauny i flory
(CITES, 1973)

9. Konwencja wiedeńska o ochronie warstwy

ozonowej (1985),w tym Protokół Montrealski

o substancjach powodujących ubytek
warstwy ozonu (1987)

16

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Znaczenie kontroli przestrzegania porozumień
W latach 90-

tych w skali globalnej istniało ponad 900

międzynarodowych dokumentów prawnych (w większości

obowiązujących), które dotyczyły w całości ochrony

środowiska lub

zawierały

więcej niż jedno ważne

postanowienie w tym zakresie.

Około 150 porozumień w całości dotyczyło spraw środowiska.

Na przestrzeni ostatnich lat liczba porozumień znacząco

wzrosła – w latach 70-tych było ich kilkadziesiąt.

Także zakres spraw regulowanych takimi porozumieniami

ulegał rozszerzeniu, a obowiązki merytoryczne i

proceduralne zawarte w porozumieniach uległy zaostrzeniu,

uszczegółowieniu i upowszechnieniu.

Ponadto można zaobserwować zwiększenie liczby stron

porozumień.

17

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Znaczenie kontroli przestrzegania porozumień

Sam fakt istnienia porozumień dotyczących środowiska nie

gwarantuje lepszej ochrony środowiska.

W rzeczywistości niewiele wiadomo na temat wdrażania i

przestrzegania warunków tych porozumień w

poszczególnych krajach, pomimo ich znaczenia i rosnącej
liczby.

W Globalnych Perspektywach Środowiska w roku 2000

[Global Environmental Outlook 2000] (GEO 2000)

opublikowanych przez Program Ochrony Środowiska ONZ

(UNEP), jest zawarte stwierdzenie, iż ocena wdrożenia,

przestrzegania warunków i skuteczności porozumień

dotyczących środowiska:



„jest skomplikowana,



istnieją luki w danych,



istnieją trudności koncepcyjne i problemy metodologiczne.

18

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Stąd podstawowe pytanie dotyczące dostępności i przydatności danych i

informacji dotyczących przestrzegania i skuteczności polityki w

zakresie środowiska:



czy rząd i parlament są dobrze informowane o stanie wykonania

polityk związanych z porozumieniami dotyczącymi środowiska?

Najwyższe Organy Kontroli (NOK-i), z uwagi na szczególne uprawnienia

im powierzone, mogłyby odgrywać ważną rolę w ocenie luk w danych,

a nawet czynić wysiłki w celu zbadania stanu spraw w zakresie

wdrażania, przestrzegania i skuteczności porozumień w skali kraju.
NOK-

i mogą uzyskać informacje, których dotychczas brakowało, i

czynić zalecenia odnośnie poprawy na przyszłość.

Współpraca pomiędzy NOK-ami w tym zakresie mogłaby ujawnić

transgraniczny

charakter problemów ochrony środowiska.

Dałoby to możliwość zidentyfikowania najlepszych praktyk w zakresie

formułowania polityki i jej realizacji, i zwrócić na te sprawy uwagę

twórców polityki w poszczególnych krajach.

19

Międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony środowiska

W 1998 r. Grupa Robocza do Spraw Kontroli Ochrony Środowiska

Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli

(INTOSAI) opublikowała broszurę p.t. “Metody współpracy

pomiędzy NOK-ami w zakresie kontroli przestrzegania

międzynarodowych porozumień dotyczących ochrony

środowiska”.

Celem tej publikacji było przedstawienie metod przeprowadzania

kontroli przestrzegania międzynarodowych porozumień

dotyczących ochrony środowiska oraz opisanie sposobów

współpracy pomiędzy NOK-ami.

Kontrole przestrzegania międzynarodowych porozumień

dotyczących ochrony środowiska można przeprowadzać jako

kontrole przestrzegania przepisów lub kontrole wykonania

zadań (co obejmuje kontrolę gospodarności, wydajności i

skuteczności).

NOK-

i mogą je przeprowadzać równocześnie, wspólnie lub w

sposób skoordynowany.

20

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Na XII Kongresie Najwyższych Organów Kontroli

INTOSAI (INCOSAI, październik 2001) Grupa

Robocza do Spraw Kontroli Ochrony Środowiska

ogłosi też “Wytyczne przeprowadzania kontroli

działalności z perspektywy ochrony środowiska”.

Celem tej publikacji będzie zapewnienie NOK-om

podstawy zrozumienia istoty kontroli ochrony

środowiska z uwagi na fakt , że jak dotąd kontrole w

tym zakresie mały charakter kontroli rządowych.

Ta podstawa ma w zamierzeniu zapewnienie NOK-om

dobrego punktu wyjścia do rozpoczęcia kontroli z

perspektywy ochrony środowiska.

21

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Dobór porozumień do kontroli. Linia rozumowania

NOK-

i nie są w stanie skontrolować wszystkich porozumień dotyczących ochrony

środowiska ratyfikowanych przez rządy poszczególnych państw. Po prostu liczba
porozumień w tym zakresie jest zbyt duża, by NOK-i mogły przeprowadzić dogłębne
badanie ich wszystkich. Z uwagi na to przemyślany i systematyczny dobór
przedmiotu kontroli to warunek konieczny jej skuteczności. Aby współpraca
przygraniczna pomiędzy NOK-ami została uwieńczona powodzeniem, jasne punkty
wyjścia i kryteria wyboru tematów to konieczność.

Linia rozumowania opisana w poniższych punktach ma na celu objaśnienie zasad

wyboru porozumienia dotyczącego ochrony środowiska, które NOK zamierza
skontrolować. Zawiera ona dwa kryteria dotyczące aspektów wdrażania porozumień
w danym kraju (punkt 2.2.1):

I. Dostępność informacji dotyczących porozumienia,
II.oznaki braku przestrzegania porozumienia.
Następnie cztery kryteria dotyczą charakterystyki porozumienia (punkt 2.2.2):
I. Zagrożenia środowiska będące przedmiotem porozumienia,
II. Obowiązek spełniania porozumienia
III. Realizacja porozumienia,
IV. Rygorystyczność porozumienia.
Ostatnie kryterium dotyczy kontekstu, w jakim NOK ogłasza wyniki kontroli (punkt 2.2.3):
V. Zbliżające się ważne wydarzenia.

22

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Stosowanie „linii rozumowania‟
NOK musi określić priorytety przy wyborze tematów, które mają być

przedmiotem kontroli.

Kiedy NOK postanowi rozpocząć kontrolę przestrzegania międzynarodowego

porozumienia dotyczącego ochrony środowiska, nadal ma do wyboru
szereg opcji.

Niżej przedstawiono kilka argumentów, które można wziąć pod uwagę w

trakcie procesu wybierania przez NOK porozumienia dotyczącego ochrony

środowiska do skontrolowania.

Siedem kryteriów i dziewięć porozumień

Pierwsze kryterium wyboru porozumienia -

dostępność informacji

dotyczących porozumienia,

skupia się na adekwatności strumienia

informacji organizowanego przez rząd celem wsparcia realizacji polityki i jej

trwałości.

Dostęp do i korzystanie z niewłaściwych informacji zagraża wdrażaniu i

przestrzeganiu warunków porozumienia.

Ponadto dostępność informacji to ważny czynnik przy ustaleniu, jakiego typu

kontrolę można przeprowadzić.

Szczegółowa kontrola wykonania zadań, obejmująca ocenę skuteczności

założeń polityki zakłada potrzebę dobrej jakości informacji, natomiast

kontrolę polegającą na ocenie podstawowych aspektów przestrzegania

porozumienia można rozpocząć o wiele łatwiej.

23

Międzynarodowe porozumienia
dotyczące ochrony środowiska

Siedem kryteriów i dziewięć porozumień
Następujące dwa argumenty,

oznaki braku przestrzegania

porozumienia

oraz

zagrożenia środowiska będące

przedmiotem porozumienia

, dotyczą aspektu pilności

porozumień dotyczących ochrony środowiska.

Porozumieniom o wysokim stopniu pilności można nadać
priorytet w zakresie kontroli przez NOK-i.

Czwarty, piąty i szósty argument dotyczą

“słyszalności”

porozumień. Porozumienia, które państwa mają

obowiązek

wypełniać (ratyfikowane

),

zawierające surowe obowiązki

i pozostające w mocy od wielu lat

najlepiej nadają się do

kontroli przez NOK-i.

Ostatni argument dotyczy

kontekstu, w jakim wyniki kontroli

będą przyjmowane

.

Umieszczenie kontroli w kontekście ważnych zdarzeń

międzynarodowych, takich jak szczyt światowy, może

sprawić, że jej przesłanie stanie się bardziej istotne dla

twórców polityki. .

24

Międzynarodowe porozumienia
dotyczące ochrony środowiska

Kontrola czterech porozumień (NOK, Nowa Zelandia)



Nazwa kontroli:

Wielostronne umowy o ochronie środowiska.



Rodzaj kontroli:

Kontrola wykonania zadań.



Porozumienia będące przedmiotem kontroli: Konwencja o

międzynarodowym handlu zagrożonymi gatunkami dzikiej flory i

fauny (CITES), Konwencja o obszarach podmokłych o znaczeniu

międzynarodowym (RAMSAR), Protokół montrealski o substancjach

powodujących ubytek warstwy ozonu oraz Konwencja ramowa ONZ
o zmianie klimatu (FCCC).



Cel:

Przedłożenie parlamentowi sprawozdania dotyczącego tego,

czy środki są stosowane wydajnie, skutecznie i w sposób zgodny z

polityką rządu, czy nie.



Przedmiot:

Przestrzeganie i wdrażanie porozumień dotyczących

ochrony środowiska. Te konkretne porozumienia zostały wybrane w

celu przeprowadzenia analizy na szczeblu rządu, ponieważ w

przygotowania do podpisania i wypełnianie obowiązków z tych

porozumień dotyczących ochrony środowiska zaangażowane były

wszystkie departamenty rządu.

25

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Pytania i kryteria kontrolne:



Czy parlament i zainteresowane grupy zawiadamiały się i konsultowały

wzajemnie na etapie negocjowania umów?



Czy oceny oddziaływania na zostały wykonane w związku z propozycjami

nowych umów w następującym zakresie: przyczyn zostania stroną umowy,

zalet i wad bycia stroną umowy, nałożonych obowiązków, skutków

gospodarczych, społecznych, kulturalnych i środowiskowych, kosztów

przestrzegania tych umów, środków, jakie należy przyjąć, postanowienia

umożliwiającego wycofanie się z umów, oświadczeń dotyczących
konsultacji z innymi zainteresowanymi stronami?



Czy oryginalne brzmienie umów zostało wykorzystane w nowych

przepisach lub zmianach istniejących przepisów w związku z realizacją

umów?



Czy odpowiedzialnym organom powierzono role i zadania im

przeznaczone, i czy zostało to prawidłowo udokumentowane i

zrozumiane? Czy istnieją luki między rolami i obowiązkami organów?



Czy przydzielone środki, ustanowione przepisy i/lub nadzór rządu nad

wypełnianiem obowiązków z tych umów odpowiada przydziałowi ról i

obowiązków?



Czy Nowa Zelandia wypełnia obowiązki z Umowy (przykłady)?



-

Czy Nowa Zelandia wyznaczyła co najmniej jeden obszar podmokły jako

mający znaczenie międzynarodowe? (Konwencja Ramsar)

26

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska



Pytania i kryteria kontrolne:



-

Czy Nowa Zelandia uchwaliła założenia krajowej polityki łagodzenia

skutków zmian klimatu poprzez ograniczenie antropogenicznych

(stworzonych przez ludzi) zbiorników gazu powodującego efekt
cieplarniany? (UNFCCC)



-

Czy Nowa Zelandia podjęła odpowiednie działania w celu wdrożenia

konwencji i zakazu handlu gatunkami sprzecznego z konwencją? (CITES)



-

Czy Nowa Zelandia wprowadziła środki kontrolne mające na celu wstępne

zmniejszenie zużycia freonów? (Protokół Montrealski)



Czy takie aspekty jak planowanie, budżet, zobowiązania operacyjne,

monitoring i sprawozdania dla parlamentu w zakresie wypełniania lub

niedostatecznego wypełniania obowiązków są odpowiednie?



Czy obowiązki z umów są wypełniane, monitorowane i czy są przedmiotem

sprawozdań oraz, w razie potrzeby przedmiotem sprawozdań zbiorczych w

sytuacji, kiedy nad danym zagadnieniem pracuje kilka organów?



Czy konsekwencje niewypełnienia obowiązków zostały w sposób wyraźny

rozważone i zgłoszone parlamentowi?



Czy korzyści i koszty, które posłużyły do uzasadnienia ratyfikacji umów,

narastają, lub czy ewentualne odstępstwa zostały zgłoszone parlamentowi?

27

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska



Czynności kontrolne:



Każda umowa zostanie zbadana w celu ustalenia

zakresu obowiązków Nowej Zelandii i wykonania

porównania ze sprawozdaniami z ich wypełniania.

Zostaną przeprowadzone rozmowy z pracownikami

organów, a akta organów i inne dokumenty zostaną
zbadane w celu ustalenia procesu przed podpisaniem,

zasad wdrażania i sprawozdawczości dla parlamentu.

Wypełnianie obowiązków zostanie ustalone w drodze

badania budżetów i raportów dotyczących wyników. Role

i obowiązki agencji zostaną ustalone za pomocą różnych

środków, takich jak rozmowy, dokumenty rządowe,

ustawodawstwo, i inne dokumenty opisujące procesy

rządowe, takie jak umowy kupna i umowy o

wykonywanie usług. Ponadto wykonane zostanie

badanie adekwatności konsultacji, które miały miejsce

przed podpisaniem umów, oraz ocena oddziaływania

tych umów.

28

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Wynik:

Sprawozdanie dla parlamentu obejmujące:



Intensywność i kompletność procesów negocjowania i

przyjęcia umów o ochronie środowiska. W szczególności

opisane zostaną konsultacje z zainteresowanymi grupami

przed podpisaniem umów, przyczyny, zalety i wady,

obowiązki, skutki, koszty i środki ratyfikacji umów.



Wypełnianie obowiązków z umów.



Adekwatność informacji przekazywanych rządowi.



Wnioski do wykorzystania w wypadku przyszłych umów

wielostronnych o ochronie środowiska.

29

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska

Kontrola Konwencji RAMSAR (NOK, Holandia)
Nazwa kontroli:

Przestrzeganie międzynarodowych umów o obszarach

podmokłych

Rodzaj kontroli:

Kontrola przestrzegania przepisów

Porozumienie będące przedmiotem kontroli: Konwencja o obszarach

podmokłych o znaczeniu międzynarodowym, szczególnie jako

siedlisko dzikiego ptactwa (Konwencja RAMSAR, 1971). Także

Dyrektywa dotycząca dzikiego ptactwa Unii Europejskiej (1981) i

Dyrektywa dotycząca siedlisk naturalnych (1994) są bezpośrednio

związane z przedmiotem tej kontroli.

Przedmiot: Celem Konwencji RAMSAR jest ochrona funkcji

ekologicznej obszarów podmokłych dzięki mądremu
wykorzystywaniu ich innych funkcji (gospodarczych, rekreacyjnych,
kulturalnych). Kontrola oceni, czy konwencja jest realizowana w

sposób właściwy na szczeblu kraju oraz czy podjęto właściwe

działania na rzecz wypełniania obowiązków w zakresie wiedzy,

ochrony, gospodarki i korzystania z obszarów podmokłych.

Cel:

Sformułowanie opinii na temat wypełniania przez Holandię

Konwencji RAMSAR oraz wkład w skuteczność realizacji konwencji

w formie zaleceń dla odpowiedzialnego ministra.

30

Międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony

środowiska



Pytania i kryteria kontrolne:



Czy założenia i dokumenty polityki są zgodne z postanowieniami
Konwencji RAMSAR?



Czy wiedza na temat obszarów podmokłych jest głębsza?



Czy ochrona, gospodarka i korzystanie z obszarów podmokłych są

zgodne z konwencją?



W jaki sposób wyznacza się, które obszary podmokłe są
przedmiotem Konwencji RAMSAR?



Czy ten tryb wyznaczania jest zgodny czy niezgodny z

wyznaczaniem obszarów podmokłych na potrzeby Dyrektyw

dotyczących siedlisk naturalnych i/lub dzikiego ptactwa?



Czy istnieją znaczące różnice w zakresie ochrony, gospodarki i

korzystania z obszarów, które nie zostały wyznaczone w związku z

konwencją?



Czy minister dysponuje prognozami wyników krótko-i

długofalowych?

31

Międzynarodowe porozumienia dotyczące

ochrony środowiska



Czynności kontrolne: Zostanie przeprowadzona ogólna analiza

formułowania polityki, ochrony, gospodarki i korzystania z obszarów

podmokłych oraz wyznaczania obszarów podmokłych dla biura

RAMSAR. W tym celu wyznaczono 64 obszary podmokłe; niektóre z

nich także zostały wyznaczone na potrzeby Dyrektyw dotyczących
siedlisk naturalnych i/lub dzikiego ptactwa Unii Europejskiej. Analiza

koncentruje się na dostępności i ocenie planów zagospodarowania

i/lub rekonstrukcji, ocenie mądrego korzystania i dostępności

sprawozdań z postępu prac.



Dziesięć obszarów podmokłych jest przedmiotem szczegółowego

badania w celu uzyskania dogłębnego zrozumienia problemów

gospodarki obszarami podmokłymi w praktyce. Ponadto badaniu

poddano różnice w statusie obszarów wyznaczonych i nie

wyznaczonych dla celów konwencji, oraz praktyczne aspekty
gospodarki i rekonstrukcji.



Wynik:

Sprawozdanie dla parlamentu. Sprawozdanie zostało

przetłumaczone na język angielski i hiszpański.

Zadania

1.

Podział grupy na 8 mniejszych

2.

Każda z grup dostaje kartę z ogólnymi informacjami dotyczącymi jednej z 8 konwencji

3.

Każda z grup ma za zadanie przeprowadzić jako NOK kontrolę przestrzegania swojej konwencji

i wypełnić formularz wg poniższego wzoru:

Tytuł: Kontrola Konwencji ………………………… (NOK, ………………..)
Nazwa kontroli:

……………………………………………………………………

Rodzaj kontroli:

Kontrola przestrzegania przepisów

Porozumienie będące przedmiotem kontroli:

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Przedmiot:

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Cel:

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

Pytania i kryteria kontrolne:
……………………………………………………………………………………………………………………………
Czynności kontrolne:

………………………………………………………………………………………………………………………

Wynik: …………………………………………………………………………………………………………………..

32

33

Międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony

środowiska

Kontrola Konwencji MARPOL (NOK, Holandia)



Przedmiot:

Zanieczyszczenia ropą, chemikaliami i śmieciami

wyrzucanymi ze statków to główne źródło zanieczyszczania mórz i

oceanów przez statki w regionie (duże zagrożenie dla środowiska).

Kontrola objęła zarówno nielegalny zrzut takich substancji do morza

przez statki jak też wypadki zdarzające się na morzu. Istnieją dwa

aspekty kontroli. Po pierwsze, środki podjęte w celu zapobiegania

zanieczyszczaniu ze statków (przykładowo wymagania w zakresie

budowy i wyposażania statków morskich i urządzeń portowych), po

drugie walka z zanieczyszczaniem ze statków (śledzenie

zanieczyszczeń i źródeł zanieczyszczeń, czyszczenie, sankcje

(odzysk)). Główne pytanie kontroli brzmi następująco: czy polityka

państwa w zakresie zapobiegania i walki z zanieczyszczeniem jest

wydajna i skuteczna? Które aspekty polityki lub władzy

wykonawczej wymagają poprawy?



Cel:

Zalecenia w zakresie polityki państwa i procesu wdrażania.

Oraz opisanie możliwości poprawy na płaszczyźnie międzykrajowej.

34

Międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony

środowiska

Pytania i kryteria kontrolne:
Zapobieganiu zanieczyszczaniu mórz i oceanów przez statki:
Czy istnieje właściwa polityka państwa w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniu mórz

i oceanów przez statki?

Czy polityka państwa przekłada się odpowiednio na plany operacyjne?
Czy jakość kontroli statków jest wystarczająca?
Czy przeprowadza się wystarczająca liczbę inspekcji?
Czy typowanie statków do inspekcji jest skuteczne (na postawie analizy ryzyka)?
Czy jakość przeprowadzanych inspekcji jest odpowiednia?
Czy informacje uzyskane w wyniku inspekcji są wykorzystywane w sposób wydajny i

skuteczny w celu zapobiegania zanieczyszczaniu mórz i oceanów przez statki?

Czy organy administracji zapewniły odpowiednie, wydajne portowe urządzenia

odbiorcze?

Czy istnieje odpowiednia polityka państwa w zakresie portowych urządzeń odbiorczych?
Czy organy administracji zapewniły, w dostatecznym stopniu, ograniczenie do minimum

nielegalnego braku korzystania z portowych urządzeń odbiorczych?

Czy wykrywanie zanieczyszczenia ze statków oraz wyśledzenie i karanie sprawców jest

realizowane w sposób, co do którego można oczekiwać, że będzie odstraszać od

umyślnego zanieczyszczania ropą?

Czy zapewniono odpowiedni system reagowania na wady i wykroczenia?
Czy istnieje odpowiedni system upowszechniania informacji dotyczących reagowania na

braki w tym zakresie?

Czy funkcjonuje odpowiedni system oceny polityki?

35

Międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony

środowiska

Pytania i kryteria kontrolne:
Walka z zanieczyszczaniem mórz i oceanów przez statki
Czy istnieją odpowiednie narodowe plany awaryjne zapewniające właściwe

reagowanie w wypadku zanieczyszczenia?

Czy środki stosowania narodowych planów awaryjnych są realizowane w sposób

właściwy?

Czy plany awaryjne istniejące na różnych poziomach są zgodne i spójne?
Czy istnieje odpowiedni plan wykrywania zanieczyszczeń?
Czy informacje na temat tego, co zostało wykryte, są rozpowszechniane w sposób

zapewniający szybką, właściwą reakcję, i czy system ten jest stosowany?

Czy wykrywanie zanieczyszczeń jest skuteczne?
Czy system wykrywania zanieczyszczeń przez statki w porcie jest odpowiedni?
Czy istnieją właściwe scenariusze pierwszej reakcji w wypadku zanieczyszczenia i czy

są stosowane?

Czy sposób reagowania w wypadku zanieczyszczenia jest wystarczający?
Czy istnieją odpowiednie urządzenia i mechanizmy wyśledzenia, kto jest sprawcą

wycieków i nielegalnych zrzutów zanieczyszczeń?

Czy informacje na temat wyśledzonych sprawców zanieczyszczeń są upowszechniane

w sposób właściwy?

Czy zapewniono odpowiednią reakcję administracyjną i prawną w wypadku

zanieczyszczeń?

Czy informacje na temat reagowania na wady są upowszechniane w sposób

właściwy?

Czy istnieje odpowiedni sposób oceny (poszczególnych elementów) polityki?

36

Międzynarodowe porozumienia
dotyczące ochrony środowiska



Czynności kontrolne: Kontrolę rozpoczynają trzy analizy

konkretnych przypadków, skoncentrowanych na działaniach

prowadzonych w przypadku inspekcji statków i wycieków ropy. W

ten sposób badana jest wszechstronność formatu kontrolnego.

Następnie przeprowadzane są rozmowy z pracownikami organów

odpowiedzialnych za wdrażanie polityki i przegląd akt tych organów.

Izba zwraca się do organów, których nie obejmuje jej upoważnienie

do przeprowadzenia kontroli, z prośbą o dobrowolne przekazywanie

informacji (jednostki władz lokalnych, strony prywatne takie jak

organizacje klasyfikujące, Międzynarodowa Organizacja Morska).



Wynik:

Sprawozdanie dla parlamentu, w którego skład wchodzą

ustalenia, wnioski i zalecenia poprawy w zakresie zapobiegania i

walki z zanieczyszczaniem mórz i oceanów przez statki. Z uwagi na

charakter kontroli (koordynowana), którą miało przeprowadzać

jednocześnie kilka NOK-ów, , z kontroli można sporządzić wspólne

sprawozdanie zawierające pomysły w zakresie poprawy,

opracowane według najlepszej praktyki.

37

Pozostałe globalne i regionalne konwencje



konwencja berneńska -> konwencja o ochronie gatunków
dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk
naturalnych.



konwencja bońska -> konwencja o ochronie wędrownych

gatunków dzikich zwierząt.



konwencja genewska -> konwencja w sprawie
transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie

odległości.



konwencja helsińska -> konwencja o ochronie środowiska

morskiego obszaru Morza Bałtyckiego.



konwencja gdańska -> konwencja o rybołówstwie i

ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i w Bełtach



Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w

kontekście transgranicznym, konwencja z Espoo



Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa
kulturalnego i naturalnego, konwencja paryska

38

Konwencja o ochronie środowiska morskiego

obszaru Morza Bałtyckiego, konwencja helsińska



Konwencja zawarta w Helsinkach (Finlandia) w
1974, ponownie w 1992, ratyfikowana przez

Polskę w 1980. Konwencja reguluje sprawy

badań stanu środowiska Bałtyku oraz jego

ochrony przez poszczególne kraje i we

współpracy międzynarodowej.



Są opracowywane programy poprawy stanu

środowiska i rozszerzany zakres spraw objętych

regionalną współpracą międzynarodową (m.in.

ochrona zagrożonej flory i fauny w zlewisku

Bałtyku). Główną ideą konwencji jest poprawa

czystości wód przez ograniczenie dopływu

zanieczyszczeń z lądu i wykluczenie
zanieczyszczania morza przez statki.

39

Konwencja o rybołówstwie i ochronie żywych

zasobów w Morzu Bałtyckim i w Beltach,

konwencja gdańska



Konwencja o rybołówstwie i ochronie

żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i w
Beltach

, konwencja gdańska, konwencja

zawarta 13 IX 1973 w Gdańsku.



Konwencja wyraża wolę państw bałtyckich

ponoszenia wspólnej odpowiedzialności za

ochronę i zwiększenie żywych zasobów

Bałtyku. W tym celu mają być rozszerzane i
koordynowane badania naukowe oraz

rozmnażane cenne gatunki ryb.

40

Konwencja o ocenach oddziaływania na

środowisko w kontekście transgranicznym,

konwencja z Espoo



Konwencja o ocenach oddziaływania na

środowisko w kontekście transgranicznym,
konwencja z Espoo, konwencja zawarta 25 II
1991 w Espoo

(Finlandia). Zobowiązuje

państwa do organizacji systemu

sporządzania -> ocen oddziaływania na

środowisko i wymiany informacji w

przypadku inwestycji mających znaczne

oddziaływanie transgraniczne (mających

wpływ poza granicami danego państwa).

Polska podpisała tę konwencję.

41

Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa

kulturalnego i naturalnego, konwencja paryska

Konwencja zawarta 23 XI 1972 w Paryżu

(Francja), ratyfikowana przez Polskę w 1976.

Depozytariuszem konwencji jest dyrektor

generalny -> UNESCO.

Konwencja ma na celu pobudzenie aktywności

narodów w ochronie własnego dziedzictwa, wy

damą poprawę ochrony najcenniejszych

obiektów o światowym znaczeniu i tworzenie
pomocy intelektualnej, technicznej i finansowej

dla krajów, które nie są w stanie własnymi

siłami te obiekty ochronić.

42

Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa

kulturalnego i naturalnego, konwencja paryska

Konwencja wprowadza dwa instrumenty służące

osiągnięciu celu:

l) listę obiektów światowego dziedzictwa kulturalnego i

naturalnego, do której kraje zgłaszają swoje

propozycje (Polska zgłosiła sześć obiektów

kulturalnych i jeden przyrodniczy, zostały wpisane na

tę listę);

2) fundusz ochrony światowego dziedzictwa, powstający

z wpłat sygnatariuszy konwencji, z którego jest
udzielana pomoc na prace konserwatorskie krajom

potrzebującym. Konwencja ta uświadamia wszystkim

jedność ochrony przyrody i zabytków kultury.