Jak porozumieć się z innymi

Cała historia ludzkiej cywilizacji jest ewolucją porozumiewania się człowieka z człowiekiem. Wszystko zaczęło się od pierwszego przekazu informacji, jakikolwiek by on był. O tym, jak ważną rolę w życiu jednostki pełni efektywny kontakt z przedstawicielem tego samego gatunku, świadczy fakt, że wszystkie organizmy żywe na naszej planecie wykształciły jakieś swoiste formy porozumiewania się. Wszyscy, od bakterii jednokomórkowej aż po człowieka, chcemy dogadywać się w istotnych kwestiach życiowych. Nasze codzienne życie upływa pod hasłem porozumiewania się z innymi ludźmi w sposób bezpośredni lub pośredni (np. czytanie prasy). Porozumiewanie się polega na słownym lub bezsłownym przekazywaniu określonych informacji.

Słuchanie

Aktywne słuchanie umożliwia mówiącemu poczuć naszą akceptację i przez to staje się dowartościowany. Świadczy o zrozumieniu, bądź chęci zrozumienia osoby mówiącej. Aktywne słuchanie prowokuje drugą osobę do mówienia subiektywnego, zgodnego z tym jak problem widzi i przeżywa. Niezbędna jest atmosfera wzajemnego zaufania. Aktywne słuchanie pozwala uporządkować informację, umożliwia mówiącemu samodzielne odszukanie rozwiązania. Aktywne słuchanie zapobiega wyciąganiu przedwczesnych wniosków na podstawie przypuszczenia. Umożliwia nieudzielanie zbędnych rad. Aktywne słuchanie umożliwia wygadanie się. Przynosi to ulgę i problem jest łatwiejszy do zniesienia.

Zasady dobrego słuchania:

1. Pełna akceptacja drugiej osoby.

2. Szacunek dla uczuć drugiej osoby.

3. Tolerancja

Zachowanie się słuchającego:

• kontakt wzrokowy

• okazywanie zainteresowania

• zachęcanie rozmówcy do kontynuacji jego wypowiedzi

• dopytywanie o szczegóły

• dopytywanie o kolejne informacje

• regularne streszczanie

• pominięcie własnych spostrzeżeń, opinii i poglądów

• nieokazywanie dezaprobaty

• cierpliwość

• akceptowanie pauz (poszukiwanie przez mówiącego właściwych określeń)

Umiejętne słuchanie jest już formą pomocy. Jest to objaw bycia obok, zainteresowania. To dawanie człowiekowi tego, co w danym momencie jest mu potrzebne.

Podczas rozmowy należy rozmówcę informować, że usłyszeliśmy to, co mówi, poprzez werbalne i niewerbalne sposoby.

Większość z nas intuicyjnie zdaje sobie sprawę z tego, że porozumiewanie ma ogromny wpływ na stosunki międzyludzkie. Brak umiejętności porozumiewania się może prowadzić do poczucia niższej wartości, może wyzwalać agresję i chęć odwetu na innych za własne niepowodzenia. Otwarta komunikacja wzmacnia natomiast związki między ludźmi, sprzyja nawiązywaniu przyjaźni, podejmowaniu współpracy, buduje zaufanie i poczucie bezpieczeństwa. A zaczyna się ona od słuchania. Tak, na rozmowę bowiem składa się mówienie i słuchanie. Ta ostatnia umiejętność nie jest doceniana w naszym systemie edukacyjnym. Najpierw uczymy się mówić, potem w szkole pisać i czytać. Nikt nas jednak nie uczy słuchać a więc robimy to rzadko i raczej nieumiejętnie. Nie znamy korzyści, jakie płyną z dobrego słuchania. Okazuje się, że może nam ono pomoc w porozumiewaniu się z drugą osobą, w nawiązaniu nowego kontaktu, w zredukowaniu napięcia emocjonalnego w trudnych chwilach. Takie dobre słuchanie nazywane jest przez fachowców "słuchaniem aktywnym".

Polega ono na:

• nie przerywaniu toku wypowiedzi partnera żadnymi radami czy innymi uwagami, kierującymi rozmowę na nas samych,

• okazywaniu empatii, czyli próbie postawienia się na miejscu rozmówcy (chodzi głównie o jego uczucia),

• okazywaniu uwagi i zrozumienia w sposób niewerbalny: postawą ciała, spojrzeniem, gestami,

• parafrazowaniu najważniejszych myśli partnera.

Komunikacja niewerbalna

Komunikowanie się jest procesem, który umożliwia przekazywanie informacji między osobami. Przedmiotem przekazu są fakty, myśli, uczucia, etc. Można je przekazywać na różne sposoby, np. za pomocą mowy, gestów, symboli. Podstawowym środkiem przekazywania informacji między ludźmi jest język. Komunikatom werbalnym przekazywanym rozmówcy nieodłącznie towarzyszy ekspresja niewerbalna, która dostarcza kontekstu ułatwiającego interpretację usłyszanej wypowiedzi.

Wyodrębniono cztery różne rodzaje ekspresji niewerbalnej: mimika, proksemika, kinezjetyka, parajęzyk.

Mimika twarzy stanowi źródło informacji na temat stanów emocjonalnych i postaw, takich jak sympatia czy wrogość. Naukowcy stwierdzili, że istnieje sześć głównych rodzajów mimiki odpowiadających następującym emocjom: szczęście, zdziwienie, strach, smutek, gniew, pogarda.

Proksemika dostarcza informacji o partnerach interakcji na podstawie przestrzennej odległości miedzy nimi, sposobu strukturyzowania i wykorzystania mikroprzestrzeni. Zachowania proksemiczne pozostają pod wpływem dwóch sprzecznych potrzeb: afiliacji i prywatności.

Kinezjetyka analizuje postawy ciała, gesty i inne ruchy ciała. Jeden z podstawowych aksjomatów komunikowania brzmi, iż jest to zjawisko nieuchronne. Można przestać mówić w sensie wokalnym ale nie można w ogóle wstrzymać emitowania informacji- intencjonalnie lub nieintencjonalnie ciało stale wysyła sygnały poprzez postawę, pochylenie, rozluźnienie, napięcie, gesty.

Czwartym systemem komunikacji niewerbalnej jest parajęzyk. Źródłem informacji są cechy głosu- wysokość, natężenie, tempo mówienia, wahania i inne zakłócenia płynności mowy.

Język słów, ze swą zadziwiającą złożonością struktury i bogactwem słownika, jest głównym środkiem, za pomoc którego ludzie wyrażają swoje myśli i uczucia. Przyjęcie założenia, że język słów jest jedynym środkiem porozumiewania się, byłoby poważnym błędem.

Ważną zasadą w zakresie komunikacji interpersonalnej jest zachowanie spójności pomiędzy przekazem werbalnym a ekspresją niewerbalną.

Najważniejsza natomiast pozostaje przyjazna i życzliwa postawa wobec rozmówcy. Potrafi ona zrekompensować wszelkie deficyty kompetencji komunikacyjnej.

Bariery komunikacyjne

Mianem barier komunikacyjnych określa się wszystkie czynniki, które utrudniają zrozumienie przekazu zawartego w wypowiedzi. Można wyodrębnić bariery o charakterze fizycznym i psychologicznym.

Różnice kulturowe - nasza przeszłość i wpisane w nią doświadczenia w decydujący sposób wpływają na nasz system poznawczy. Różnice w interpretacji tej samej wypowiedzi przez kilka osób wynikają z faktu, iż każdy posiada własny kontekst poznawczy (bagaż doświadczeń), który w sposób nieświadomy wpływa na sposób myślenia.

Brak umiejętności decentracji - pełne zrozumienie rozmówcy możliwe jest dzięki przyjęciu jego perspektywy. Ktoś kto całą swoja świadomość skupia na własnej osobie- nie jest zdolny przyjąć innego niż własny punktu widzenia nie może być dobrym słuchaczem a tym samym dobrym rozmówcą.

Utrudnienia percepcyjne - trudno o efektywną komunikację jeżeli nie rozumiemy rozmówcy ponieważ ten mówi zbyt szybko, niewyraźnie artykułuje wyrazy, jąka się, etc.

Stereotypy - Chętniej słuchamy osób o wysokim statusie społecznym niż tych, których status jest niski. Jeżeli rozmówca posiada określone atrybuty wskazujące na wysoki status społeczny wówczas poświecimy mu więcej uwagi, okażemy więcej uprzejmości i chętniej zgodzimy się z jego poglądami. W sposób diametralnie inny będziemy traktować osobę, której status społeczny jest niski.

Wybiórczość uwagi - poważnym utrudnieniem jest koncentrowanie się jedynie na określonych faktach zamiast na całokształcie wypowiedzi. Jeżeli słuchacz całą swoją uwagę skupia na tym by zrekonstruować przebieg zdarzenia, które jest przedmiotem opowieści, może nie dostrzec innych ważnych aspektów.

Samopoczucie - sposób patrzenia na życie w dużej mierze zależy od uwarunkowań psychologicznych. Wartości, poglądy, cele wyznaczają ogólne i relatywnie stałe ramy natomiast stan psychofizyczny doraźnie zmienia sposób postrzegania zdarzeń.

Wymienione czynniki stanowią swoiste filtry, przez które przenika wypowiedź zanim zostanie odkodowana w umyśle słuchacza. Owe filtry, różne u poszczególnych osób, w różny sposób zniekształcają przekaz zawarty w wypowiedzi.

Narzędziem, które pozwala zminimalizować niezgodności pomiędzy treścią wypowiedzianą przez nadawcę i odebraną przez odbiorcę jest aktywne słuchanie.

Dobre porozumiewanie się moim zdaniem to skuteczne porozumiewanie się. Które stwarza porozumienie między ludźmi i ułatwia rozwiązywanie problemów jak też zaspokaja ludzkie potrzeby komunikacji z otaczającym go światem. Każdy z nas komunikuje się z otaczającym go światem, jednym wychodzi to lepiej drugim gorzej, jednak każdy musi. Myślę, że zasady aktywnego słuchania i zrozumienie procesu poprawnej skutecznej komunikacji przysparzają człowiekowi wartości znalezienia się w określonych warunkach społecznych. Ludzie komunikują się na różne sposoby. Ostatnio zauważyłem, że dużą rolę odgrywają w komunikacji nowoczesne media takie jak np. Internet. Za pomocą którego komunikuje się coraz więcej ludzi, który jednak moim zdaniem odziera proces komunikowania się z chociażby weryfikacji czy słuchacz słucha nas aktywnie. Z drugiej strony jednak łamie bariery komunikacyjne w tym stereotypy i odległości przestrzenne co jest jego zaletą.

Uważam jednak że ludzie powinni w miarę możliwości wrócić do komunikacji w sposób tradycyjny.

5

---