11/4. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeñstwa
i higieny pracy

Program instrukta¿u stanowiskowego

Stanowisko pracy:
robotnik budowlany (lub rozbiórki budowli) wykonuj¹cy prace
zwi¹zane z zabezpieczaniem lub usuwaniem wyrobów
zawieraj¹cych azbest

Stanis³aw Wójcik

Rozdzia³ 11/4.

11/4. Szkolenie w dziedzinie bhp – instrukta¿ stanowiskowy

11. Azbest

paŸdziernik 2007

Spis treœci

1. Podstawy prawne opracowania programu . . . . . . . .

1

2. Cel szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

3. Uczestnicy szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

4. Sposób organizacji szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

5. Plan instrukta¿u stanowiskowego robotnika

budowlanego (rozbiórki budowli) nara¿anego
na dzia³anie py³u azbestu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

6. Treœæ instrukta¿u. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

6.1. Usuwanie azbestu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

6.1.1. Ogólne wymagania . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

6.1.2. Strefy zagro¿enia . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

6.1.3. Tymczasowe sk³adowanie odpadów . . .

7

6.1.4. Wykonywanie prac . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

6.2. Pakowanie odpadów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

6.3. Zabezpieczanie wyrobów zawieraj¹cych azbest .

11

6.4. Zakoñczenie prac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

1. Podstawy prawne opracowania programu

Opracowuj¹c program szkolenia uwzglêdniono nastêpuj¹ce akty prawne:

l

ustawê z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz.U z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.),

l

rozporz¹dzenie MGiP z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp
(Dz.U. Nr 180, poz. 1860, ze zm.),

l

rozporz¹dzenie MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp
(tj. Dz.U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650, ze zm.),

l

rozporz¹dzenie MI z 6.2.2003 r. w sprawie bhp podczas wykonywania robót
budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401),

l

rozporz¹dzenie MZ z 20.4.2005 r. w sprawie badañ i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (Dz.U. Nr 73, poz. 645),

l

rozporz¹dzenie MPiPS z 29.11.2002 r. w sprawie najwy¿szych dopuszczalnych
stê¿eñ i natê¿eñ czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy
(Dz.U. Nr 217, poz. 1833, ze zm.),

październik 2007

1

OPINIE

Rozdział 11/4.

l

rozporz¹dzenie MG,PiPS z 23.10.2003 r. w sprawie wymagañ w zakresie wyko-
rzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania
instalacji lub urz¹dzeñ, w których by³ lub jest wykorzystywany azbest (Dz.U.
Nr 192, poz. 1876),

l

rozporz¹dzenie MG,PiPS z 2.4.2004 r. w sprawie sposobów i warunków bez-
piecznego u¿ytkowania i usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest (Dz.U.
Nr 71, poz. 649),

l

rozporz¹dzenie MGiP z 14.10.2005 r. w sprawie zasad bhp przy zabezpie-
czaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj¹cych azbest oraz programu szkole-
nia w zakresie bezpiecznego u¿ytkowania takich wyrobów (Dz.U. Nr 216,
poz. 1824),

l

rozporz¹dzenie MZ z 1.12.2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników
lub procesów technologicznych o dzia³aniu rakotwórczym lub mutagennym
w œrodowisku pracy (Dz.U. Nr 280, poz. 2771, ze zm.).

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

l

informacji o:

o

czynnikach œrodowiska pracy wystêpuj¹cych na stanowisku robotnika bu-
dowlanego (rozbiórki budowli) wykonuj¹cego, m.in. czynnoœci zabezpie-
czania lub usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest oraz

o

ryzyku zawodowym zwi¹zanym z t¹ prac¹;

l

wiedzy i umiejêtnoœci dotycz¹cych sposobów ochrony przed zagro¿eniami
wypadkowymi oraz zagro¿eniami dla zdrowia, w warunkach pracy normalnej
i w warunkach awaryjnych;

l

wiedzy i praktycznych umiejêtnoœci z zakresu bezpiecznego wykonywania po-
wierzonej pracy.

3. Uczestnicy szkolenia

Szkolenie jest przeznaczone dla:

l

pracowników nowo zatrudnianych na stanowisku robotnika budowlanego
(rozbiórki budowli), na którym wystêpuje nara¿enie na dzia³anie py³u azbestu
i innych czynników szkodliwych dla zdrowia, uci¹¿liwych lub niebezpiecz-
nych;

l

pracowników przenoszonych na ww. stanowisko;

l

pracowników wykonuj¹cych prace zwi¹zane z zabezpieczaniem lub usuwa-
niem wyrobów zawieraj¹cych azbest, w przypadku zmian warunków technicz-
no-organizacyjnych, w szczególnoœci:

o

zmian procesu technologicznego,

o

zmian organizacji stanowisk pracy,

o

zabezpieczania lub usuwania innego rodzaju wyrobów zawieraj¹cych
azbest,

o

wprowadzenia do stosowania nowych lub zmienianych narzêdzi, maszyn
i innych urz¹dzeñ.

2

październik 2007

OPINIE

11. Azbest

Rozdział 11/4.

PRZYKŁAD

Zmiany warunków techniczno-organizacyjnych mog¹ polegaæ na:

l

wprowadzeniu os³on foliowych w celu ograniczenia przestrzeni zagro¿onej py³em azbestu,

l

zmianie obiektu budowlanego, w którym dokonuje siê prac rozbiórkowych (zmiana placu roz-
biórki), co wymusza zmiany organizacji stanowisk pracy.

Zmian¹ warunków techniczno-organizacyjnych bêdzie równie¿ zmiana rodzaju wykonywanych
prac. I tak, jeœli pracownik:

l

dotychczas zabezpiecza³ przed erozj¹ p³yty eternitowe na dachu, a

l

nastêpnie zosta³ skierowany do prac polegaj¹cych na usuwaniu izolacji termicznej z ruro-
ci¹gów

– to powinien odbyæ uzupe³niaj¹cy instrukta¿ stanowiskowy.

4. Sposób organizacji szkolenia

Forma
szkolenia

Szkolenie powinno byæ prowadzone w formie instrukta¿u – na stanowisku (stano-
wiskach), na którym(ch) bêdzie zatrudniony instruowany pracownik, na podsta-
wie szczegó³owego programu szkolenia.

Szkolenie powinno uwzglêdniaæ wszystkie rodzaje prac, które bêd¹ nale¿a³y do
zakresu obowi¹zków pracownika.

PRZYKŁAD

Szkolenie powinno dotyczyæ zarówno bezpiecznych sposobów usuwania wyrobów zawieraj¹cych
azbest, sk³adowania takich wyrobów i ich pakowania, jak równie¿ obs³ugi wykorzystywanych w trak-
cie pracy maszyn, urz¹dzeñ, itp.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego czêœci nale¿y dosto-
sowaæ do:

l

przygotowania zawodowego i dotychczasowego sta¿u pracy pracownika oraz

l

innych zagro¿eñ wystêpuj¹cych przy przewidzianej do wykonywania pracy.

5. Plan instrukta¿u stanowiskowego robotnika
budowlanego (rozbiórki budowli) nara¿anego
na dzia³anie py³u azbestu

Lp.

Temat szkolenia

Liczba

godzin

1

2

3

1.

Przygotowanie pracownika do wykonywania czynnoœci zwi¹zanych
z zabezpieczaniem lub usuwaniem wyrobów zawieraj¹cych azbest,
w tym w szczególnoœci:
a) omówienie warunków pracy (w pomieszczeniu, na otwartym te-

renie), z uwzglêdnieniem elementów stanowiska roboczego (m.in.:
narzêdzi, sprzêtu technicznego, urz¹dzeñ ochronnych) maj¹cych
wp³yw na bezpieczeñstwo i higienê pracy;

3

październik 2007

3

11/4. Szkolenie w dziedzinie bhp – instruktaż stanowiskowy

OPINIE

Rozdział 11/4.

1

2

3

b) omówienie:

•

Ÿróde³ nara¿enia na py³y azbestu,

•

zagro¿eñ wystêpuj¹cych przy pracach zwi¹zanych z zabezpie-
czaniem lub usuwaniem wyrobów zawieraj¹cych azbest oraz

•

wyników oceny ryzyka zawodowego zwi¹zanego z wykony-
wan¹ prac¹;

c) omówienie zasad bezpieczeñstwa i higieny pracy podczas wykony-

wania prac w kontakcie z azbestem lub z wyrobami zawieraj¹cymi
azbest, w tym podczas zabezpieczania lub usuwania tych wyrobów:

•

prac zwi¹zanych z zabezpieczaniem lub usuwaniem wyrobów
zawieraj¹cych azbest:

–

organizacja prac (zgodnie z planem prac),

–

sposób korzystania ze sprzêtu technicznego,

–

izolowanie stref zagro¿enia py³em azbestu i ich oznakowanie,

–

metody pracy pozwalaj¹ce na minimalizacjê emisji py³u azbe-
stu do œrodowiska,

–

materia³y stosowane do zabezpieczania wyrobów zawieraj¹-
cych azbest i ich wp³yw na zdrowie pracowników,

–

ochrona zdrowia przed dzia³aniem materia³ów s³u¿¹cych do
zabezpieczania wyrobów zawieraj¹cych azbest;

•

stosowania odzie¿y i obuwia roboczego oraz œrodków ochrony
indywidualnej, w tym obchodzenia siê z nimi po zakoñczeniu
pracy;

•

utrzymania porz¹dku i czystoœci w miejscu pracy:

–

oczyszczanie terenu pracy z odpadów i py³u azbestu,

–

zasady pakowania i transportu odpadów;

•

zasad higieny osobistej i profilaktyki zdrowotnej zwi¹zanej
z prac¹ w kontakcie z azbestem:

–

spo¿ywanie posi³ków, palenie tytoniu,

–

utrzymanie higieny osobistej;

•

zasad postêpowania w razie wypadku lub awarii;

•

przygotowania wyposa¿enia stanowiska roboczego przy wyko-
nywaniu prac zabezpieczaj¹cych lub rozbiórkowych;

d) omówienie innych zagro¿eñ wystêpuj¹cych przy okreœlonych czyn-

noœciach na stanowisku pracy i metod ochrony przed tymi zagro¿e-
niami.

2.

Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku
pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp, z uwzglêdnieniem metod
bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynnoœci oraz ze szcze-
gólnym zwróceniem uwagi na czynnoœci trudne i niebezpieczne.

1

3.

Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrol¹ instruktora.

1

4.

Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.

4

5.

Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.

1

6.

Razem:

10

Jedna godzina instrukta¿u = 45 minut

Program opracowa³:

Po konsultacji z pracownikami zatwierdzi³:

...........................................

..........................................................................

(imiê i nazwisko)

(data, imiê i nazwisko, funkcja, podpis)

4

październik 2007

OPINIE

11. Azbest

Rozdział 11/4.

6. Treœæ instrukta¿u

Podana poni¿ej treœæ instrukta¿u stanowiskowego nie jest kompletna – dotyczy
bezpieczeñstwa i higieny prac zwi¹zanych z zabezpieczaniem lub usuwaniem wy-
robów zawieraj¹cych azbest w kontekœcie nara¿enia na py³ azbestu. W praktyce
prace takie sk³adaj¹ siê z wielu czynnoœci. Nie s¹ te¿ jednorodne. Zale¿¹ od:

l

rodzaju, wielkoœci i kszta³tu wyrobów zawieraj¹cych azbest,

l

umiejscowienia tych wyrobów,

l

warunków œrodowiska, w jakich przysz³o dane roboty realizowaæ,

l

wykorzystywanych technologii i narzêdzi.

PRZYKŁAD

Je¿eli pracownik bêdzie demontowa³ p³yty eternitowe z dachu, to w instrukta¿u stanowiskowym po-
winny znaleŸæ siê równie¿ zagadnienia zwi¹zane z:

l

ochron¹ przed upadkiem z wysokoœci oraz

l

bezpiecznym dŸwiganiem ciê¿arów.

W przypadku usuwania izolacji termicznej z rur, nale¿y w instrukta¿u stanowiskowym zwróciæ
szczególn¹ uwagê na stosowanie zabezpieczeñ przed nadmiernym pyleniem zdejmowanego mate-
ria³u, w tym na koniecznoœæ stosowania:

l

odci¹gów miejscowych, a tak¿e

l

ochron indywidualnych uk³adu oddechowego.

Przy opracowywaniu szczegó³owego programu szkolenia dla konkretnego stano-
wiska nale¿y wiêc uwzglêdniæ wszystkie wystêpuj¹ce uwarunkowania. Prowa-
dz¹cy instrukta¿ powinien te¿ omówiæ treœæ instrukcji bhp obowi¹zuj¹cej na stano-
wisku, a tak¿e „Szczegó³owy plan prac usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest”.

Podczas zabezpieczania i usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest wystêpuj¹, oprócz
py³u azbestu, inne czynniki zagra¿aj¹ce zdrowiu i ¿yciu pracownika, takie jak:

l

upadek z wysokoœci,

Inne zagrożenia

l

pora¿enie pr¹dem elektrycznym,

l

obci¹¿enie fizyczne,

l

spadaj¹ce materia³y i przedmioty,

l

ostre krawêdzie,

l

wystaj¹ce elementy.

Wszystkie te czynniki nale¿y uwzglêdniæ podczas tworzenia szczegó³owego,
obejmuj¹cego ca³oœæ zagadnieñ, programu. Warto przy tym skorzystaæ ze wskazó-
wek zawartych w Opinii 2/2. i w innych, dotycz¹cych poszczególnych programów
instrukta¿y stanowiskowych, np. w Opinii 2/4.A.1.

6.1. Usuwanie azbestu

6.1.1. Ogólne wymagania

Wykonawca prac polegaj¹cych na usuwaniu wyrobów zawieraj¹cych azbest,
bêd¹cy pracodawc¹ (zatrudniaj¹cy pracowników) obowi¹zany jest przestrzegaæ
przepisów prawa pracy, w tym wymienionego powy¿ej rozporz¹dzenia MGiP
z 14.10.2005 r. w sprawie zasad bhp przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów za-

październik 2007

5

11/4. Szkolenie w dziedzinie bhp – instruktaż stanowiskowy

OPINIE

Rozdział 11/4.

wieraj¹cych azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego u¿ytkowania
takich wyrobów.

Obowiązki
wykonawcy
prac

Wykonawca prac polegaj¹cych na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawie-
raj¹cych azbest zobowi¹zany jest do:

l

odizolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie odpowiednich os³on
zabezpieczaj¹cych przed przenikaniem azbestu do œrodowiska,

l

ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odleg³oœci od ci¹gów ko-
munikacyjnych dla osób pieszych (co najmniej 1 m, w przypadku zastosowania
os³on),

l

umieszczenia w strefie prac w widocznym miejscu tablic ostrzegawczych
o treœci: „Uwaga! Zagro¿enie azbestem”, a w przypadku prowadzenia prac z wy-
robami zawieraj¹cymi krokidolit treœæ tablic informacyjnych powinna byæ na-
stêpuj¹ca: „Uwaga! Zagro¿enie azbestem-krokidolitem”,

l

zastosowania odpowiednich œrodków technicznych celem zmniejszenia do
minimum emisji w³ókien azbestu do otoczenia.

PRZYKŁAD

Œrodki techniczne, które pozwol¹ na ograniczenie emisji w³ókien azbestu, to np.:

l

nawil¿anie wod¹ wyrobów zawieraj¹cych azbest przed ich usuwaniem lub demonta¿em w taki
sposób, aby by³y one utrzymywane w stanie wilgotnym przez ca³y czas pracy a¿ do jej zakoñcze-
nia,

l

demonta¿ ca³ych wyrobów (p³yt, rur, kszta³tek) bez jakiegokolwiek uszkadzania, o ile jest to tylko
mo¿liwe,

l

odspajanie materia³ów trwale zwi¹zanych z pod³o¿em przy zastosowaniu wy³¹cznie narzêdzi
rêcznych lub wolnoobrotowych, wyposa¿onych w miejscowe odci¹gi.

6.1.2. Strefy zagro¿enia

Strefy dużego
zagrożenia

Za strefy du¿ego zagro¿enia py³em azbestu przyjmuje siê:

l

rejon prac przy usuwaniu wyrobów:

o

klasy I oraz

o

zawieraj¹cych azbest-krokidolit;

l

wnêtrza zamkniêtych pomieszczeñ, w których trwaj¹ prace przy usuwaniu wy-
robów zawieraj¹cych azbest.

Usuwanie wyrobów klasy I oraz zawieraj¹cych azbest-krokidolit, powinno odby-
waæ siê:

l

pod sta³ym nadzorem technicznym prawid³owoœci wykonywania tych prac,
czyli badañ jakoœci powietrza, ze strony wykonawcy robót oraz

l

przy zachowaniu okreœlonych w planie prac warunków ochrony pracowników
i œrodowiska.

Strefy du¿ego zagro¿enia py³em azbestu powinny byæ odizolowane od reszty oto-
czenia hermetycznymi namiotami foliowymi zaopatrzonymi w œluzy, w celu doko-
nywania w nich czyszczenia ubrañ roboczych i pozostawiania wierzchnich okryæ
ochronnych.
W namiocie i œluzie nale¿y utrzymywaæ odpowiednie podciœnienie, które nie po-
zwoli na wydostawanie siê py³ów na zewn¹trz.

6

październik 2007

OPINIE

11. Azbest

Rozdział 11/4.

Je¿eli prace prowadzone s¹ w obiekcie zamkniêtym, pomieszczenia, z których
usuwa siê wyroby zawieraj¹ce azbest powinny byæ wydzielone i zabezpieczone
przed przedostawaniem siê py³u do pomieszczeñ s¹siednich.

PRZYKŁAD

Skutecznym zabezpieczeniem przed przedostawaniem siê py³u do pomieszczeñ s¹siednich mo¿e
byæ, np.:

l

uszczelnienie okien i drzwi,

l

zastosowanie wentylacji wyci¹gowej.

Strefy mniejsze-
go zagrożenia

Za strefy o mniejszym zagro¿eniu py³em azbestu przyjmuje siê:

l

przestrzenie otwarte przy usuwaniu wyrobów klasy II,

l

obiekty wielkoprzestrzenne, typu ch³odnie kominowe lub wentylatorowe.

Pomimo mniejszego zagro¿enia, nale¿y jednak pamiêtaæ o zabezpieczeniach przed
emisj¹ py³u do œrodowiska.

PRZYKŁAD

Przed emisj¹ py³u azbestu do œrodowiska ze stref o mniejszym zagro¿eniu, skutecznie zabezpiecza
zastosowanie:

l

technologii usuwania wyrobów zapewniaj¹cej minimalne pylenie (np.: prace na mokro, rêczne
lub wolnoobrotowe narzêdzia),

l

ekranów foliowych na ca³ej wysokoœci prowadzenia prac,

l

os³on foliowych lub innych, izoluj¹cych poszczególne odcinki prac.

6.1.3. Tymczasowe sk³adowanie odpadów

Tymczasowe miejsce magazynowania odpadów zawieraj¹cych azbest na placu
rozbiórki nale¿y:

l

wydzieliæ i zabezpieczyæ przed dostêpem osób nieupowa¿nionych oraz

l

oznakowaæ znakami ostrzegawczymi.

PRZYKŁAD

Tymczasowe miejsce sk³adowania nale¿y oznakowaæ tablicami informacyjnymi z napisem: „Uwaga!
Zagro¿enie azbestem! Osobom nieupowa¿nionym wstêp wzbroniony”.

6.1.4. Wykonywanie prac

Usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest dokonuje siê na podstawie „Szcze-
gó³owego planu prac usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest”, który powinien
zawieraæ informacje i dane dotycz¹ce:

l

rodzajów azbestu w wyrobach;

l

oceny stanu technicznego wyrobów zawieraj¹cych azbest;

l

sposobów usuwania wyrobów;

l

rodzajów i metod pracy, z uwzglêdnieniem technicznych œrodków pracy ma-
j¹cych na celu wyeliminowanie lub ograniczenie emisji py³u azbestu, a miano-
wicie:

o

mechanizacji prac,

październik 2007

7

11/4. Szkolenie w dziedzinie bhp – instruktaż stanowiskowy

OPINIE

Rozdział 11/4.

o

stosowania (w miarê mo¿liwoœci) metod mokrych,

o

stosowania narzêdzi rêcznych lub wolnoobrotowych narzêdzi mecha-
nicznych,

o

spajania w³ókien azbestowych przy u¿yciu œrodków wi¹¿¹cych (klejów),

o

odseparowywania z pomieszczeñ miejsc pracy i procesów stwarzaj¹cych
zagro¿enie lub izolowanie ca³ych pomieszczeñ,

o

stosowania wentylacji miejscowej,

o

utrzymywania podciœnienia w pomieszczeniach lub w wydzielonych stre-
fach pracy;

l

sposobów wyeliminowania lub ograniczania uwalniania siê py³u azbestu do
otoczenia;

l

stê¿enia py³u azbestu w powietrzu;

l

organizacji prac w sposób zapewniaj¹cy bezpieczne i higieniczne warunki pracy;

l

œrodków ochrony zbiorowej i indywidualnej;

l

zasad postêpowania pracowników i niezbêdnych œrodków ochronnych.

Plan prac

Pracownicy zatrudnieni bezpoœrednio przy usuwaniu wyrobów zawieraj¹cych
azbest powinni byæ zapoznani z planem prac, np. podczas instrukta¿u stanowi-
skowego.

Podczas szkolenia (instruowania) pracownika nale¿y zwróciæ szczególn¹ uwagê na
podstawowe zasady pracy, które zamieszczamy poni¿szych punktach.

1. Stosowane maszyny, sprzêt i metody pracy powinny umo¿liwiaæ ograniczanie
do minimum powstawania py³u azbestu (jego emisjê do atmosfery).

Zasady bez-
piecznej pracy

Maszyny i inne urz¹dzenia powinny byæ:

l

wyposa¿one w instalacje odci¹gów miejscowych, zaopatrzone w wysoko
efektywne filtry (o skutecznoœci 99,99%), tzw. HEPA (High Efficiency Particulate
Air

) oraz

l

sprawne – nale¿y je regularnie poddawaæ przegl¹dom, regulacji, konserwacji.

Poniewa¿ odpady azbestu nale¿¹ do niebezpiecznych (uwalnianie w³ókien),
nale¿y podczas usuwania wyrobów zawieraj¹cych azbest unikaæ powstawania
drobnych i s³abo zwi¹zanych ich fragmentów. Dlatego zabronione jest:

l

³amanie,

l

t³uczenie oraz

l

zrzucanie usuwanych wyrobów.

2. Liczba osób nara¿onych na dzia³anie py³u azbestu oraz czas ich nara¿ania po-
winny byæ ograniczone do minimum. Pracownik nie powinien przebywaæ w strefie
zagro¿enia d³u¿ej ni¿ jest to niezbêdne.

3. Czynnoœci wykonywane przez osoby nara¿one nie powinny wymagaæ du¿ego
wysi³ku fizycznego. Ponadto osoby te nie mog¹ byæ nara¿one na dzia³anie innego
czynnika rakotwórczego.

4. Prace mo¿na wykonywaæ wy³¹cznie wtedy, gdy stê¿enie py³u azbestu nie prze-
kracza wartoœci NDS.
W przypadku, gdy utrzymanie stê¿enia py³u azbestu na poziomie NDS lub ni¿-
szym jest niemo¿liwe lub istnieje niebezpieczeñstwo niekontrolowanego wzrostu
jego stê¿enia, nale¿y zapobiegawczo stosowaæ œrodki ochrony uk³adu oddechowe-
go, które skutecznie redukuj¹ stê¿enie py³u azbestu we wdychanym powietrzu do
wartoœci NDS lub ni¿szego.

8

październik 2007

OPINIE

11. Azbest

Rozdział 11/4.

5. Niezbêdne jest wydzielenie i oznakowanie stref zanieczyszczonych py³em azbestu.

6. Nale¿y stosowaæ odpowiedni¹:

l

odzie¿ i obuwie robocze oraz

l

œrodki ochrony indywidualnej.

Œrodki ochrony uk³adu oddechowego nie mog¹ jednak zastêpowaæ trwale innych,
dostêpnych œrodków technicznych ograniczaj¹cych nara¿enie pracowników na
dzia³anie py³u azbestu (np. odci¹gów miejscowych z filtrami HEPA).

7. Rêkawy w nadgarstkach i nogawki spodni w kostkach powinny szczelnie przy-
legaæ do cia³a.

8. Nale¿y wymieniaæ œrodki ochrony uk³adu oddechowego jednorazowego u¿yt-
ku (pó³maski filtruj¹ce):

l

po ka¿dej zmianie roboczej lub

l

wczeœniej, gdy opory oddychania odczuwalnie wzrosn¹.

Wymiany tej nale¿y dokonywaæ poza stref¹ zanieczyszczon¹ py³em azbestu.

9. Pod ¿adnym pozorem nie wolno zdejmowaæ œrodków ochrony uk³adu odde-
chowego w strefie zanieczyszczonej py³em azbestu.

10. W przypadku stosowania indywidualnych œrodków ochrony uk³adu oddecho-
wego nale¿y przewidzieæ (zaplanowaæ) przerwy w pracy przeznaczone na wypo-
czynek. Stosowanie tych œrodków utrudnia swobodne oddychanie, przez co pra-
cownik szybciej siê mêczy i wymaga czêstych przerw na wypoczynek.

11. Pod koniec ka¿dej zmiany roboczej koniecznie nale¿y oczyœciæ i posprz¹taæ:

l

stanowiska pracy,

l

drogi komunikacyjne oraz

l

maszyny, urz¹dzenia i narzêdzia.

Sprz¹tanie powinno byæ wykonywane z maksymaln¹ starannoœci¹, z wykorzys-
taniem:

l

podciœnieniowego sprzêtu odkurzaj¹cego typu H zaopatrzonego w wysoko sku-
teczne filtry HEPA lub

l

metod¹ czyszczenia na mokro.

Kategorycznie zabronione jest:

l

rêczne zamiatanie na sucho lub

l

czyszczenie przy u¿yciu sprê¿onego powietrza.

12. Nie wolno:

l

spo¿ywaæ posi³ków,

l

piæ napojów,

l

paliæ tytoniu,

l

przechowywaæ rzeczy osobistych oraz

l

przebywaæ bez uzasadnionej potrzeby

– w miejscach nara¿enia na py³ azbestu.

13. Czyszczenie odzie¿y i obuwia roboczego oraz œrodków ochrony indywidual-
nej z py³u azbestu powinno odbywaæ siê:

l

wysoko skutecznymi urz¹dzeniami filtracyjno-wentylacyjnymi (99,99%) lub

l

na mokro

– w sposób uniemo¿liwiaj¹cy uwalnianie siê py³u do œrodowiska – po zakoñczeniu
pracy.

październik 2007

9

11/4. Szkolenie w dziedzinie bhp – instruktaż stanowiskowy

OPINIE

Rozdział 11/4.

14. Odzie¿ i obuwie robocze oraz œrodki ochrony indywidualnej powinny byæ
przechowywane wy³¹cznie w wyznaczonym miejscu, w sposób wykluczaj¹cy ich
kontakt z odzie¿¹ w³asn¹ pracowników.

15. Odzie¿ i obuwie robocze oraz œrodki ochrony indywidualnej nie mog¹ byæ
u¿ywane poza miejscem pracy. Odzie¿ zanieczyszczona py³em azbestu przezna-
czona do prania powinna byæ szczelnie zapakowana i oznakowana (por. Program
instrukta¿u ogólnego – Opinia 11/3.).

16. Nie wolno regenerowaæ filtrów ani u¿ywaæ powtórnie tych samych worków do
gromadzenia py³u azbestu.

Py³ azbestu powinien byæ regularnie usuwany z urz¹dzeñ filtruj¹cych.

17. Po zakoñczeniu pracy nale¿y obmyæ ca³e cia³o pod prysznicem w celu usuniêcia
ewentualnych resztek py³u azbestu ze skóry (py³y azbestu, po pierwsze – wp³ywaj¹
dra¿ni¹co na skórê, a po drugie – k¹piel zapobiega przenoszeniu py³ów do innych
œrodowisk).

6.2. Pakowanie odpadów

Zawieraj¹cych azbest odpadów nie nale¿y mieszaæ z innymi rodzajami odpadów.

Odpady wyrobów zawieraj¹cych azbest powinny byæ pakowane w foliê o gruboœci
co najmniej 0,2 mm. Dopuszczalne jest pakowanie takich odpadów równie¿ w inne
szczelne opakowania.

Zasady
pakowania

Opakowania powinny byæ szczelnie zamykane bezpoœrednio po ich nape³nieniu
i po ka¿dorazowym ich dope³nieniu przez:

l

zgrzewanie folii lub

l

zalepianie taœm¹ samoprzylepn¹ o odpowiednio du¿ej wytrzyma³oœci, unie-
mo¿liwiaj¹cej ich przypadkowe otwarcie.

Samo opakowanie powinno mieæ równie¿ wystarczaj¹c¹ wytrzyma³oœæ na uszko-
dzenie oraz na dzia³anie czynników atmosferycznych.

Niedopuszczalne jest stosowanie worków papierowych.

Zu¿yte filtry, odzie¿ i œrodki ochrony indywidualnej nale¿y traktowaæ jako odpa-
dy zawieraj¹ce azbest.

Odpadów azbestu nie przepakowuje siê – pierwsze opakowanie jest zarazem tym
ostatnim – s³u¿¹cym do ostatecznego sk³adowania.

PRZYKŁAD

W przypadku uszkodzenia opakowania (np. naderwania) nale¿y odpady wraz z uszkodzonym opako-
waniem w ca³oœci w³o¿yæ do nastêpnego opakowania.

Oznakowanie

Opakowania z odpadami nale¿y oznakowaæ tak, jak opakowania wyrobów zawie-
raj¹cych azbest z dopiskiem „Odpady” (por. Opinia 11/3. str. 9).

Pakowane odpady zawieraj¹ce azbest powinny byæ wilgotne.

10

październik 2007

OPINIE

11. Azbest

Rozdział 11/4.

PRZYKŁAD

Sposoby pakowania ró¿nych odpadów, uwzglêdniaj¹ce ich rodzaj i wielkoœæ:

1. Zdemontowane p³yty azbestowo-cementowe nale¿y z³o¿yæ na placu rozbiórki na paletach jednora-
zowego u¿ytku, polaæ wod¹ i wilgotne zapakowaæ w grub¹ foliê polietylenow¹ (w worki big-bag).
2. Odpady wyrobów klasy I

, a tak¿e zu¿yte:

l

wk³adki do maseczek ochronnych,

l

filtry w³ókninowe,

l

odzie¿ i rêkawice,

l

worki z py³em azbestu z urz¹dzeñ czyszcz¹cych

– nale¿y pakowaæ w szczelne worki z grubej folii polietylenowej, a nastêpnie umieœciæ te worki w opa-
kowaniu zbiorczym z folii lub scaliæ je w bloczki przez zacementowanie (lub zespolenie ¿ywic¹ synte-
tyczn¹). Po utwardzeniu bloczków nale¿y je szczelnie opakowaæ w foliê polietylenow¹.
3. Podczas czyszczenia z py³u azbestu pomieszczeñ wod¹, nale¿y sp³ywaj¹c¹ wodê filtrowaæ, aby
wy³apaæ czêœci sta³e. Czêœci te powinny byæ nastêpnie poddane scaleniu cementem lub ¿ywic¹ synte-
tyczn¹ i zapakowane, jak w przyk³adach powy¿ej.

6.3. Zabezpieczanie wyrobów zawieraj¹cych azbest

Warunkiem bezpiecznego u¿ytkowania wyrobów zawieraj¹cych azbest (tych, któ-
re nie zosta³y w wyniku kontroli zakwalifikowane do natychmiastowego usuniêcia
lub naprawy) jest zabezpieczenie ich poprzez:

Sposoby
zabezpieczeń

l

zabudowê (zamkniêcie, izolowanie) przestrzeni, w której siê one znajduj¹,
szczeln¹ przegrod¹ bez naruszania samego wyrobu,

l

pokrycie urz¹dzeñ budowlanych, instalacji przemys³owych lub powierzchni za-
wieraj¹cych azbest szczeln¹ pow³ok¹ z g³êboko penetruj¹cych œrodków wi¹-
¿¹cych azbest, posiadaj¹cych odpowiedni¹ aprobatê techniczn¹ (atestowanych).

Przy pracach zabezpieczaj¹cych nie mo¿na stosowaæ jakiejkolwiek obróbki me-
chanicznej ze wzglêdu na pylenie.

PRZYKŁAD

Jako materia³ do zabudowy mo¿e s³u¿yæ, np.: styropian, we³na mineralna, itp.
Powierzchniê wyrobów nale¿y zabezpieczyæ poprzez pomalowanie lub impregnowanie jej preparata-
mi posiadaj¹cymi aprobatê techniczn¹ Instytutu Techniki Budowlanej.

Do malowania s³u¿¹ zazwyczaj farby akrylowe, natomiast do impregnowania dachów lub elewacji, ta-
kie œrodki impregnuj¹ce, jak: ASLAK, FIBRELOK, SIKAGARD, AKROFARB.
Podczas u¿ywania œrodków zabezpieczaj¹cych (farb, impregnatów) nale¿y œciœle stosowaæ siê do uwag
i zaleceñ podanych na etykietach lub ulotkach do³¹czonych do tych œrodków.

6.4. Zakoñczenie prac

Niezbędne
czynności

Po zakoñczeniu prac zwi¹zanych z zabezpieczaniem wyrobów zawieraj¹cych
azbest lub ich usuwaniem nale¿y:

l

uprz¹tn¹æ teren wykonywania prac z odpadów zawieraj¹cych azbest oraz

l

oczyœciæ teren z py³u azbestu, w sposób uniemo¿liwiaj¹cy jego emisjê do œro-
dowiska.

październik 2007

11

11/4. Szkolenie w dziedzinie bhp – instruktaż stanowiskowy

OPINIE

Rozdział 11/4.

12

październik 2007

OPINIE

11. Azbest

Rozdział 11/4.