Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

SEMESTR III

Użytkowanie rozpłodowe trzody chlewnej:

08.09.2012

Objawy popędu płciowego występują u młodych loszek już w wieku 5 – 6 miesięcy. Dojrzałość do
rozpłodu lochy osiągają w wieku ok. 8 miesięcy tj. po osiągnięciu kondycji rozpłodowej (hodowlanej)
i uzyskania masy 110 – 120 kg. wówczas ciąża nie niesie za sobą ujemnych skutków dla matki i
prosiąt.
Najczęściej kryje się loszki w wieku 8 miesięcy tak aby w pierwszym roku ich odchowu uzyskać miot.
Następnie dąży się do osiągnięcia dwóch miotów rocznie. Jedynie lochy tzw. „jednorazówki” można
kryć w wieku 7 – 7,5 miesiąca życia, gdyż zaraz po odchowaniu miotu przeznacza się je na rzeź.
Opóźnienie pierwszego krycia do wieku 9 – 10 miesięcy nie zwiększa liczby prosiąt w miocie ani nie
zwiększa mleczności, zwiększa natomiast nakłady pracy i pieniędzy podczas wychowu. Lochy o
dobrej płodności użytkuje się przez 3 – 4 lata, tak aby uzyskać od nich 5 – 7 miotów, po tym czasie
liczebność miotów i mleczność lochy spada.
Ruja u loch pojawia się co 3 tyg. (z rozbieżnością 18 – 24 dni).

Głównymi objawami rui są:

obrzmienie i zaczerwienienie sromu

niespokojne zachowanie się

wydawanie charakterystycznego odgłosu zwane hukaniem (lochaniem)

obskakiwanie się nawzajem

utrata apetytu

odruch tolerancji na knura

Wykrywanie loch będących w rui często ułatwia przeprowadzenie knura wzdłuż kojców, stanowisk,
okólników. Knur zatrzymuje się przy losze będącej w rui i nie pozwala się tak łatwo przepędzić.
Okres wystąpienia rui po osadzeniu prosiąt w wieku 6 – 8 tygodni wynosi 3 – 5 dni. Skrócenie okresu
odchowu młodych przy matce często wpływa na opóźnienie tego terminu oraz powoduje spadek
liczebności miotu w kolejnej ciąży.

Ruja u loch trwa zazwyczaj 2 – 3 doby, mniej więcej po upływie doby od zauważenia pierwszych
objawów rui następuje trwająca kilkanaście godzin owulacja. Liczba komórek jajowych jest różna:

u pierwiastek od 12 – 15

u wieloródek 16 – 20 i często więcej

Komórki jajowe wykazują zdolność do zapłodnienia zaledwie kilka godzin od przedostania się do
jajowodów (8-10 h).

Knury osiągają dojrzałość płciową w wieku 5 – 6 miesięcy, jednak do rozpłodu należy ich używać w
wieku 8-10 miesięcy (10 msc knury ras polskich białych). Wcześniejsze użycie knura do rozpłodu
może zahamować jego wzrost, skrócić okres przydatności do rozpłodu oraz powodować niskie mioty,
ponieważ nasienie może nie być w pełni dojrzałe. Knury osiągając dojrzałość rozpłodową powinny
mieć masę 130 – 150 kg.

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Powszechną metodą krycia w Polsce jest krycie naturalne, zazwyczaj stosuje się krycie z ręki
(dozorowane). Pozwala ono na regulowanie liczby skoków, pory krycia => wiemy kiedy możemy się
spodziewać oproszeń.
Duzy wpływ na powodzenie zapłodnienia ma termin krycia loch. Plemniki knura docierają do
jajowodów w 2-3 godziny po stanowieniu i zachowują żywotność przez ok. 12-15 godzin. Najlepiej
zatem kryć przed początkiem owulacji czyli ok. 12-18 h (max 24 h) po dostrzeżeniu pierwszych oznak
rui. Kolejny raz kryjemy po 12-18 godzinach. Jeśli objawy zewnętrzne rui nie ustępują, po 12
kolejnych godzinach możemy dopuścić knura po raz trzeci.
Najodpowiedniejszą porą dnia na przeprowadzenie krycia są poranki bądź wieczory, podczas upałów
musimy zapewnić zwierzętom odpowiednie, zadaszone pomieszczenie. Akt krycia powinien być
dozorowany przez osobę z obsługi. Trwa ok. 10 minut, podczas stanowienia należy unikać osób
obcych, hałasu, bicia zwierząt, gdyż to może denerwować zwierzęta. Trudności z kryciem mogą
nastąpić wtedy gdy mamy odczynienia z młodym knurem, wtedy przeznaczamy dla niego
doświadczoną lochę o bardzo wyraźnych objawach rui i podobnych do knura rozmiarów. Jeśli mamy
lochę pierwiastkę to kryjemy ją knurem doświadczonym o podobnych rozmiarach na specjalnych
stanowiskach w których samiec oprze kończyny piersiowe na poręczach.
Pokrytą lochę należy umieścić na czas trwania rui w oddzielnym pomieszczeniu, żeby inne lochy jej
nie obskakiwały i nie dręczyły. Aby uzyskać pewność że locha została pokryta należy ją obserwować
od 18-24 dni po kryciu by ewentualnie zauważyć pojawiająca się ruję.

Ciąża u świń trwa 114 dni => 3 miesiące 3 tygodnie i 3 dni. Objawem ciąży jest brak rui, wzrost
apetytu, powiększające się rozmiaru brzucha. Podczas trwania ciąży dochodzi do zjawiska
obumierania zarodków, śmiertelność wynosi od 20-70% (RESORPCJA ZARODKÓW). W
pierwszych 3-ch tygodniach obumarłe embriony są resorbowane przez organizm matki, zaś te
obumarłe po okresie 3-ch tygodni są wydalane przy porodzie.

Śmiertelność zarodków warunkuje:

choroba zakaźna

rasa świń

czynnik dziedziczny

pora roku

ż

ywienie – nieprawidłowe żywienie powoduje zaburzenia w przemianie materii matki a co za

tym idzie także płodu.

Aby zapobiegać wysokiemu wskaźnikowi śmiertelności zarodków należy zapewnić odpowiednie
warunki utrzymania lochy w pierwszych tygodniach ciąży, czyli w okresie formowania się łożyska,
wtedy zamieralność zarodków jest bardzo duża. Nie należy utrzymywać ciężarnych loch w dużych
zgrupowaniach i dodatkowo narażać je na objadanie i płoszenie przez inne zwierzęta. Poziom
ż

ywienia ma również wpływ na liczbę zamarłych zarodków, w okresie ciąży nie możemy żywić lochy

„do woli” ponieważ powoduje to zamieranie zarodków. Z kolei żywienie do woli w okresie
przedrujowym powoduje dodatni wpływ na liczbę komórek jajowych. Lochy niedożywione chociaż
rodzą zdrowe prosięta bardzo szybko się wyczerpują w czasie laktacji i po odchowie miotu dłuższy
czas się jałowią. W okresie ciąży należy szczególnie zwrócić uwagę na unikanie uszkodzeń = urazów

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

mechanicznych (wysokie progi, wąskie przejścia, uskoki, śliskie podłogi etc) ponieważ prowadzi to do
kulawizn i poronień.
Na kilka dni przed porodem w okresie niskiej temperatury i wilgotności powietrza należy unikać
wypuszczania lochy na okólnik ponieważ może dojść do zaziębienia wymienia co prowadzi do
zapaleń. Na 8-10 dni przed planowanym porodem lochę umieszczamy w kojcu gdzie będzie się prosić.
Pomieszczenie takie wcześniej czyścimy i odkażamy 4% roztworem sody kaustycznej, wyścielamy
ś

ciółką = słoma o bardzo wysokiej jakości. Na 2-3 dni przed porodem obserwujemy u lochy

opuszczony brzuch, nabrzmiałe wymiona, uwidaczniają się słabizny, następuje zwiotczenie sromu, a
na dobę przed porodem locha staje się niespokojna, przygotowuje sobie legowisko, w strzykach
pojawia się siara. Na 2-3 godziny przed porodem pojawiają się bóle porodowe. Poród trwa średnio 2-3
h i powinien odbywać się pod nadzorem obsługi. Noworodki po porodzie należy osuszyć suchą ścierką
bądź ligniną, oczyścić ze śluzu nozdrza i jamę gębową i jak najszybciej dostawić do matki.
Prosięta rodzą się prawie bez warstwy termoizolacyjnej a różnice w temperaturze pomiędzy łonem
matki a środowiskiem zewnętrznym są znaczne, dlatego poprzez dostawianie młodych do ssania siary
pobudza się ich termoregulacje. Gdy młode napiją się siary należy je umieścić w skrzynce (boksie)
wyścielonej ściółką bądź innej pod promiennikiem podczerwieni (zawieszony na wysokości 60-70cm),
wtedy tez można skrócić i odkazić pępowinę, przyciąć kiełki, ponieważ locha jest zmęczona porodem i
nie reaguje agresywnie.

Pojęcie remont stada => remont stada polega na wprowadzeniu młodych loszek w ilości 20-30%
rocznie a usuwaniu loch starych.

PŁODNOŚĆ I PLENNOŚĆ:

Płodność to liczba prosiąt uzyskanych w jednym miocie od jednaj matki; płodność dzielimy na :

płodność rzeczywista => liczba żywych prosiąt uzyskanych w miocie

płodność potencjalna => liczba Komorek jajowych zdolnych do zapłodnienia w czasie trwania
owulacji w jednej rui.

Płodność zależy od:

wieku samicy => największa w pierwszych miotach samicy

ż

ywienia i pielęgnacji

terminu krycia i jakości nasienia

rasy (genetycznie)

kondycji

Plenność to ilość prosiąt uzyskanych od lochy w ciągu jednego roku kalendarzowego; plenność
dzielimy na:

fizjologiczna => liczba prosiąt uzyskanych w ciągu roku

gospodarcza => liczba prosiąt żywych w okresie do 21 dnia życia

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Plenność gospodarcza zależy od:

płodności

troskliwości i macierzyńskości

mleczności

warunków wychowu i bytu

Skuteczność krycia knura wyraża się stosunkiem ilości loch przez niego pokrytych do loch
zapłodnionych w %; zależy od:

kondycji knura

ż

ywienia => białko, mikro- i makro- elementy.

TUCZ TRZODY CHLEWNEJ:

09.09.2012

Tucz trzody chlewnej polega na zamianie paszy na produkty tj. mięso i tłuszcz.

Wzajemny udział tych składników w tuszy stał się podstawą podziału tuczu na 4 rodzaje:

1.

tucz mięsny – celem jest osiągniecie młodych zwierząt o obfitym umięśnieniu z cienką
warstwą słoniny. Najlepiej do tego tuczu nadają się rasy:

o

wielka biała polska wbp

o

polska biała zwisłoucha pbz

o

złotnicka biała złb

Tucz ten prowadzi się do osiągnięcia masy 110 kg w wieku 6 – 7 miesięcy. Polega on na
skarmianiu duża ilością pasz białkowych w okresie intensywnego wzrostu zwierząt.

2.

tucz tłuszczowo-mięsny – prowadzony jest w celu uzyskania tuczników młodych o grubej
warstwie słoniny, obfitym i częściowo otłuszczonym mięsie. Najbardziej do tego rodzaju tuczu
nadają się świnie ras:

o

puławska

o

złotnicka pstra

Tucz prowadzi się do masy 110-120 kg osiągniętej w wieku 8 miesięcy. Prowadzi się go do
momentu gdy zaczyna się intensywny rozwój tkanki tłuszczowej (obejmuje go)

Zarówno tucz mięsny jak i tłuszczowo-mięsny są to tzw. tucz szybki = intensywny

3.

tucz słoninowy – poddaje się mu osobniki wybrakowane i knury kastraty, w celu uzyskania
starszych, ciężkich tuczników o grubej warstwie słoniny

4.

tucz mięsno-słoninowy – jego celem jest produkcja starszych, cięższych tuczników o obfitym
umięśnieniu ale nieprzetłuszczonym i o grubej warstwie słoniny.

Zarówno tucz słoninowy i mięsno-słoninowy jest to tucz powolny zwany ekstensywnym.

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Czynniki wpływające na wyniki tuczu:

odpowiedni dobór rasy do krzyżówek

płeć

wiek

poziom żywienia

warunki inwentarskie (powierzchnia, pomieszczenia, temperatura, wilgotność powietrza)

stan pobudzenia układu odpornościowego

stan kondycyjno – zdrowotny

inwazje pasożytnicze

Czynniki wpływające na opłacalność produkcji trzody chlewnej:

region kraju

zasoby i jakość ziemi

zasoby pomieszczeń inwentarskich

skala produkcji

cykl produkcji (zamknięty, otwarty)

jakość materiału zwierzęcego

intensywność tuczu i masa docelowa

plenność loch

organizacja stada

obsługa

urządzenia.

Systemy utrzymania świń:

system alkierzowy – świnie są stale trzymane w pomieszczeniach, ich kojce są zaopatrzone w
koryta i poidła

system okólnikowy – kojce w pomieszczeniach połączone są z przyległymi do budynków
okólnikami, obsługa reguluje zwierzętom czas przebywania na okólniku

system wolno wybiegowy – zwierzęta przebywają w pomieszczeniach ale kojce nie sa
zamykane i istnieje połączenie wahadłowymi drzwiami z okólnikiem, na którym znajdują się
koryta do karmienia i pojenia.

DRÓB – Do drobiu zaliczamy:

kury

gęsi

kaczki Pekin

indyki

kaczki piżmowe

gołębie

strusie

perliczki

przepiórki

bażanty

kuropatwy.

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

W toku pracy hodowlanej i udomowienia uzyskano:

eliminacje lub częściowy zanik instynktu kwoczenia

zniesienie sezonowości produkcji

przyspieszenie tempa dojrzewania i wzrostu

lepsze wykorzystanie paszy

poprawienie nieśności i mięsności

uzyskanie różnorodnych ras, typów użytkowych, linii hodowlanych i rodów.

KURY – u kur wyróżniamy 3 typy użytkowe:

typ nieśny – lekki

typ nieśny – średnio-ciężki = ogólnoużytkowy

typ ciężki = mięsny

Typ nieśny lekki – ptaki charakteryzują się:

szybkim tempem wzrostu

wcześnie dojrzewają

szybko się opierzają

maja niska masę

wysoka plenność

niskie zużycie paszy na produkcje jednego jaja

brak instynktu kwoczenia i wysiadywania

Typ nieśny średnio – ciężki (ogólnoużytkowy):

późniejszy okres dojrzewania

wyższa masa ciała

wolniejsze tempo wzrostu niż u kur w typie nieśnym

łączą w sobie cechy dobrej nioski przy równoczesnym dobrym umięśnieniu i wysokiej
odporności na warunki środowiskowe

Typ mięsny:

bardzo dobre umięśnienie

szybkie tempo wzrostu

dobre wykorzystanie paszy

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Budowa jaja kurzego:

1.

skorupka – stanowi ochronę mechaniczną treści jaja, wapienna, porowata, umożliwia
wymianę gazową, o barwie białej lub kremowej do jasno brązowej, zależnej od rasy kury,
pokryta proteinową otoczką = mucyną = kutikulą, która jest naturalną barierą ochronną

2.

dwie błony skorupkowe => podskorupkowa i białkowa – cienkie przepuszczalne dla gazów,
wody i elektrolitów, rozwarstwiają się tworząc komorę powietrzną (cela powietrzna),
ochraniają treść jaja przed bakteriami

3.

białko – to koloidalny roztwór substancji białkowych, jest przezroczyste i galaretowate, składa
się z 4-ch warstw:

chalazo twórcze otaczające żółtko

białko płynne wewnętrzne

białko gęste strukturalne

białko płynne zewnętrzne

4.

chalazy – spiralnie skręcone włókna białkowe, utrzymują żółtko w środku białka

5.

żółtko – półpłynne, lepkie, o barwie jasnożółtej do pomarańczowej w zależności od sposobu
karmienia kur, powinno znajdować się w środku, błona witelinowa otacza żółtko, przepuszcza
wodę, cukry i elektrolity

6.

komora powietrzna = cela powietrzna – znajduje się w zaokrąglonym boku, w miejscu gdzie
błony nie są przyklejone, powstaje w wyniku gwałtownej zmiany temperatury bezpośrednio po
zniesieniu, w miarę upływu czasu komora ta powiększa się i dzięki niej określa się świeżość
jaja

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Wartość odżywcza jaja kurzego:

jajo stanowi najbardziej wartościowy produkt spożywczy

białko jaja kurzego przyjęto jako białko wzorcowe

tłuszcz znajduje się w żółtku, jest źródłem cholesterolu i lecytyny która zapobiega odkładaniu
się tego cholesterolu w żyłach i naczyniach krwionośnych

zawiera 13 witamin oraz związki mineralne - (oprócz Wit C) wit z gr. B + ADEK zawarte w
ż

ółtku, a białko zbudowane z doskonale zbilansowanych aminokwasów

Zmiany zachodzące w jajach w czasie przechowywania:

1.

zmniejszanie się masy spowodowane parowaniem wody i utlenianiem się CO

2

w wyniku czego

powiększa się komora powietrzna

2.

rzedniecie białka

3.

wiotczenie i częściowe zanikanie chalaz

4.

zmiana centralnego położenia żółtka oraz zmiana barwy żółtka i białka

5.

osłabienie błonki witelinowej, co może być przyczyną rozlewania się żółtka

6.

rozkład białek, którego końcowym produktem jest m.in. siarkowodór (H

2

S), zmiana pH treści

jaja => z pH 6 w jaju świeżym do pH 9.7 w jaju starym.

Rozporządzenie nr 2295/2003 szczegółowo określa zasady znakowania jaj wg klas:

Klasa A – jaja świeże, charakteryzują się czystą, nieuszkodzoną skorupką, wysokość komory
powietrznej jaja klasy A nie może przekraczać 6 mm, białko powinno być przezroczyste i
klarowne
Klasa dodatkowa A Extra dla jaj klasy A nie starszych niż 7 dni od pakowania, wysokość
komory powietrznej jaja klasy A Extra nie może przekraczać 4 mm,
Jaja klasy A nie mogą być myte ani czyszczone w inny sposób!!!

Klasa B – jaja drugiej jakości lub jaja nieklasyfikowane, wysokość komory powietrznej w
jajach klasy B nie może przekraczać 9 mm, przeznaczone są dla zakładów przemysłu
spożywczego oraz do przemysłu niespożywczego

Klasa C – jaja nie sortowane, dla przemysłu!!! obecnie jaja klasy C zostały wyeliminowane z
rynku.

Kryteriami do podziału jaj na klasy są m.in.:

stan skorupy

stan komory powietrznej

zapach jajka

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Wielkość kom powietrznej:

Na skorupie jaja obowiązkowo musi być podane (ostemplowane):

oznaczenie kodu systemu chowu kur => „1” wolny wybieg; „2” sciolka; „3” klatka; „0” chow
ekologiczny

oznaczenia państwa członkowskiego => PL dla Polski; CZ dla Czech; D – Niemcy; UK –
Wielka Brytania etc

weterynaryjny numer identyfikacyjny składający się z 8-miu cyfr.

Dodatkowo można umieścić także dobrowolne informacje np.: data domniemanej trwałości, klasa
jakości, klasa wagowa; przykład
3 – PL – 01010101

Obowiązkowe oznakowania jednostkowych opakowań jaj konsumpcyjnych oferowanych w
handlu detalicznym:

nazwa, adres i numer zakładu pakującego

klasa jakości – wyrażana za pomocą słów => Klasa A lub litery A samodzielnie lub połączone
ze słowem „świeże”

klasa wagowa – może być podana za pomocą liter i/lub opisów oraz może być uzupełniona
odpowiednim przedziałem wagowym

liczba zapakowanych jaja

data minimalnej trwałości – data nie powinna być większa niż 28 dni (21 dni przy zakupie + 7
dla konsumenta)

metoda chowu.

Oznaczenia sposobu chowu:
0 – chów Eko – kura ma stały dostęp do wolnego wybiegu na świeżym powietrzu, żywiona paszą
ekologiczną
1 – chów wolno wybiegowy – kura ma stały dostęp do wolnego wybiegu na świeżym powietrzu, może
zaspokajać swoje naturalne potrzeby
2 – chów ściółkowy – kura może się swobodnie przemieszczać ale tylko po kurniku, zagęszczenie
7/m

2

3 – chów klatkowy – kury przez cały czas trzymane w klatkach.

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Na weterynaryjny numer identyfikacyjny zakładu (8 cyfr) składa się z:

kod województwa = 2 cyfry

kod powiatu = 2 cyfry

kod zakresu działalności = 2 cyfry

kod firmy w danym powiecie = 2 cyfry

Klasy wagowe jaj kurzych:
S poniżej 53 g
M 53 – 63 g
L 63 – 73 g
XL powyżej 73 g

Przechowywanie jaj:

temperatura 12 - 15

o

C

poniżej 5

o

C gdy są to jaja chłodnicze przeznaczone dla przetwórstwa

jajka po zakupie należy przechowywać w lodówce

Rasy kur – Leghorn, New Hampshire, Rhode Island Red, White Rock, Zielononóżka Kuropatwiana…

Kury użytkujemy w dwóch kierunkach – nieśnym i mięsnym.
W użytkowaniu nieśnym chodzi o uzyskanie równomiernie w ciągu roku jak największej liczby jaj.
O opłacalności produkcji decyduje:

wybór właściwego rodu kur lub mieszańców między rasowych lub między rodowych

odpowiednie warunki środowiskowe – światło = melatonina

ż

ywienie

Kury nieśne powinny charakteryzować się dużą wydajnością nieśną, małym zużyciem paszy na
produkcje jaj.
Nioski użytkujemy 8 – 10 miesięcy w systemie intensywnym, czyli najbardziej opłacalnym dla
producenta.
W użytkowaniu nieśnym wyróżnia się produkcje jaj przeznaczonych do konsumpcji i do wylęgu.
Użytkowanie mięsne może być związane z tuczem młodego drobiu (brojlery) i z dotuczaniem ptaków
dorosłych.
Tucz młodych ptaków rzeźnych prowadzi się wyłącznie w systemie intensywnym, w którym następuje
kilka rotacji w ciągu roku = wymiana stada.
Dotuczanie kur dorosłych jest sezonowe i związane z wymianą stada w kurnikach. Kury osiągają
dojrzałość płciową w 160 dniu życia (kury ras lekkich) i ok. 180 dnia życia kury ras ciężkich.
Kury osiągające dojrzałość rozpłodową powinny być odpowiednio wyrośnięte i nie zatuczone, o
masie:

kury ras lekkich ok. 1.5kg

ogólnoużytkowe ok. 1.75kg

kury ras ciężkich od 2.5 - 3kg

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Koguty uzyskują dojrzałość płciową w wieku ok. 12 tyg. życia. Zarówno kury jak i koguty użytkuje
się rozpłodowo mniej więcej tak samo długo.
Kury można użytkować rozpłodowo przez dwa lata, często w drugim roku wykazują one wyższą
nieśność niż w roku pierwszym użytkowania.






WIOSNA

LATO

JESIEŃ

ZIMA

WIOSNA

2011

dojrzałość

2012

wylęg

pierwsze 5 miesięcy użytkowania

Kury wylężone wiosną uzyskują dojrzałość płciową – tzn. zniosą pierwsze jaja na jesień, w okresie
skracającego się dnia świetlnego, wtedy wydajność nieśna jest niska i spowodowana porą roku. Na
wiosnę roku kolejnego czyli w ok. 5-tym miesiącu użytkowania nieśnego kury wydajność nieśna
osiąga dopiero pierwszy szczyt. Takie zjawisko występuje w chowie ekstensywnym lub w warunkach
ś

wietlnych (programy świetlne).

Zasadniczą rolę w stymulowaniu nieśności u kur ma światło. Promienie świetlne pobudzają przysadkę
mózgową do wydzielania hormonów gonadotropowych wpływających na dojrzewanie pęcherzyków
jajnikowych.
Na płodność kogutów wpływa również typ ptaka – koguty ras mięsnych są mniej płodne.
3 systemy użytkowania kur:

ekstensywny

intensywny

półintensywny

System intensywny jest najbardziej nowoczesny, polega na utrzymaniu dużych stad drobiu, nawet do
kilku tysięcy sztuk w pomieszczeniach zamkniętych, bez wybiegów, bez okien. Intensyfikacja polega
na zwiększeniu liczby kur przypadających na 1 m

2

, duża obsada ptaków pozwala na wprowadzenie

mechanizacji pojenia, karmienia, sprzątania i zbierania jaj. W takich budynkach dzięki braku okien
przez cały okres nieśności producent może stosować odpowiedni program świetlny, co pozwala na
unikniecie sezonowości produkcji. Nioski w takim systemie eksploatuje się przez okres 8-10 miesięcy.

System ekstensywny – zbliżony do naturalnego, polega na utrzymywaniu niewielkiego stada kur
(100-150 niosek); pomieszczenia służą im tylko za miejsce noclegowe, ponieważ w ciągu dnia
przebywają na nieograniczonym wybiegu, gdzie w okresie wiosny, lata i jesieni wyszykują sobie
pasze. Resztę paszy uzupełnia hodowca, który stosuje żywienie pełne w okresie zimy. Ponieważ
koszty wychowu kurcząt są bardzo wysokie stosuje się dwuletnie użytkowanie niosek. Do tego
systemu najbardziej nadają się kury ras ogólnoużytkowych, które po zakończeniu nieśności stanowią
dobry materiał rzeźny. Chów ekstensywny jest stosowany w gospodarce drobnotowarowej, gdzie przy
niewielkich kosztach utrzymania otrzymuje się również niezbyt wysoka wydajność.

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

Jolanta Data, Akademia Zdrowia, Rzeszów, TW A 2012/2013

Chów zwierząt gospodarskich oraz zwierząt towarzyszących.

Wykłady: mgr inż. Karolina Koszela

System półintensywny – stosowany w stadach 1-2 tysięcy sztuk niosek; kury trzymane w
pomieszczeniach specjalnie do tego przygotowanych, korzystają z wybiegów ograniczonych, które
dostarczają im tylko niewielkiej ilości pokarmu (składniki mineralne i witaminy w niewielkich
ilościach) wszystkie składniki pokarmowe niezbędne dla życia dostarcza hodowca. Do tego systemu
przeznacza się nioski typu lekkiego i użytkuje się je nie dłużej niż rok. Jest to system kosztowny,
ponieważ normalne koszty utrzymania kur zwiększają się o koszty utrzymania wybiegów – oddalenie
budynków, utrudnione wprowadzenie pełnej mechanizacji.

STRUSIE – na świecie żyje ok. 2 mln strusi. Hodowcy przyjęli podział na:

strusie czerwono szyje

strusie niebiesko szyje

strusie afrykańskie czarne (czarno szyje) – najczęściej hodowane

Strusina – mięso strusia, posiada wysokie walory zdrowotne – niska zawartość tłuszczu i
cholesterolu, korzystny profil kwasów sprawiają że staje się coraz bardziej popularna.

Perliczka ( panterka)

07/10/2012

Przepiórka
Gołąb (lotowe, ozdobne, mięsne)
Bażant
Kuropatwa

Wydajność jaj wylęgowych (zdolność do wylęgu) zdrowych piskląt zależy od:

zdrowotności stada

liczby kogutów w stadzie

ż

ywienia kur od których pochodzą jaja

warunków hodowlanych

budowy jaja i jakości jego treści

ś

wieżości jaja

warunków przechowywania i transportu.

Jaja przeznaczone do wylęgu przechowujemy w szufladach regału w temp: 15-18

o

C i wilgotności powietrza

65% . Jaja ustawiamy tępym końcem do góry. Jaja przeznaczone do wylęgu powinny ważyć w granicach 54-65
g powinny mieć skorupkę nie uszkodzoną , niezbyt kruchą niezabrudzoną ale nie mytą, bez zgrubień i
pierścieni. Jaja które przeznaczone są do wylęgu nie powinny być starsze niż 10 dni (ponieważ później spada
zdolność wylęgowa).

Lęgi naturalne przeprowadza się obecnie w małych gospodarstwach i związane są z sezonowością kwoczenia u
samic.

Lęgi sztuczne przeprowadza się w zakładach wylęgowych w specjalnych inkubatorach przed inkubacją jaja
prześwietla się w celu sprawdzenia czy jajo jest zapłodnione czy nie ma ciał obcych albo przekrwień. Warunki
w inkubatorze przez pierwsze 17 dni wylęgu to :

Temperatura ok 38

o

C

Wilgotność powietrza 80-95%

Stała wymiana gazowa ( 21% tlenu, 0,4 CO

2

, bardzo ważne jest zmiana położenia jaja o 45

o

)

Wylęgi w inkubatorach trwają 21 dni. Po wylęgu następuje seksowanie piskląt ( jest to podział piskląt na płeć)