plik

1 Jakie elementy konstytuują teorię bezpieczeństwa. Wymień trzy z nich.

  Komunikowanie, przestrzeń komunikacji, narzędzia;
  Idee, ideologie, dogmaty, doktryny;
  Narzędzia służące do urzeczywistnienia komunikacji i idei;
  Odczucia, przeświadczenia, doznania

2 Wymień dwie kategorie określające bezpieczeństwo zorganizowanych podmiotów
społecznych.

• bezp. narodowe
– państwo
– naród / społeczeństwo
– grupy społeczne
– jednostki
• bezp. międzynarodowe
– państwa i ich organizacje
– organizacje pozarządowe
– narody, narodowości,
– grupy etniczne,
– grupy społeczne,
– jednostki

3 Wymień dwie grupy czynników kształtujących bezpieczeństwo podmiotu.

Bezpieczeństwo podmiotu dzielimy na indywidualne i zbiorowe. Sposoby zapewnienia
bezpieczeństwa poprzez:
 działania społeczności, które koncentrują się na zapewnieniu im bytu –istnienia,

trwania i przetrwania – oraz rozwoju społecznego, gospodarczego, militarnego,
kulturalnego, ideologicznego, ekologicznego

 koncepcje tych działań są oparte na: wartościach, potrzebach, interesach, celach.

4 Wymień cztery organizacje, które podejmują w swoich pracach zagadnienia
związane z bezpieczeństwem międzynarodowym.

  ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych
  NATO Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego
  MON??
  ANZUS - Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku
  SCO - Szanghajska Organizacja Współpracy

5 Określ pięć czynników globalizacji mających znaczenie dla utrzymania pokoju i
bezpieczeństwa międzynarodowego.



„

”



(

)



6 Określ pięć procesów globalnych wpływających na ład międzynarodowy

• Przenoszenie ośrodków politycznych i ekonomicznych do nieustabilizowanych

obszarów

• Koncentrowanie władzy i potęgi w państwach dążących do rewizji istniejącego

porządku międzynarodowego

• Wzrost zależności państw od rozwoju sytuacji i problemów generowanych często w

oddalonych od ich granic regionach

Narastająca globalizacja procesów komunikacji na różnych szczeblach życia

politycznego, gospodarczego i socjalnego

• Powstanie geopolitycznych makroregionów jako nowej, pośredniej platformy

stosunków międzynarodowych

• Utrwalanie kolektywnych bytów politycznych, posiadających cechy etnicznie lub

religijnie

• Liczbowy i jakościowy rozwój ogółu organizacji działających na arenie

międzynarodowej

7 Scharakteryzuj w pięciu punktach „Euroazjatyckie Bałkany”.

• Tworzenie nowych ośrodków politycznych i ekonomicznych: Iran, Afganistan

(nieustabilizowany obszar)

• Koncentrowanie władzy i potęgi w państwach dążących do rewizji istniejącego

porządku międzynarodowego: Iran, państwa arabskie - Izrael

• Utrwalaniem kolektywnych bytów politycznych, posiadających cechy etnicznie lub

religijnie

• Niepokoje społeczne: migracje, konfrontacja religijna i ideologiczna
• Centra terroryzmu

8 Wymień i opisz cztery obszary, na których mają miejsce konflikty i wojny.

Obecnie na świecie toczą się 32 wojny i konflikty zbrojne. Najbardziej doświadczonymi
wojną i konfliktami częściami świata są dziś: Azja oraz Środkowy i Bliski Wschód.

 w Azji, cztery wojny toczone są w indyjskich stanach Assam (od 1990), Kaszmir (od

1990), Manipur (od 2003) i Chhattisgarh (z komunistycznymi rebeliantami Naxaliten
od 1997), w Myanmarze (dawna Birma od 1948 r.)

 w Pakistanie jedna wojna (z ruchem Taliban od 2007) i jeden konflikt (prowincja

Beludżystan od 2005)

 na Filipinach dwie wojny (na Mindano od 1970 r i z komunistycznymi rebeliantami

NPA od 1970 r.)

 w Tajlandii jedna wojna (od 2004 r.).

W regionie Środkowego i Bliskiego Wschodu wojny trwają:

  w Afganistanie (od 1978), Iraku (od 1998)
  Iranie (z Kurdami od 1998)
  Izraelu (z Palestyńczykami od 2000)
  w Jemenie dwie wojny (z rebeliantami z ugrupowania Al-Shabab al-Muminin od 2004

i Al. Kaidą od 2010)

 w Rosji jedna wojna (z Czeczenią od 1999)
 w Turcji jedna wojna (z Kurdami od 2004)

W Afryce wojny mają miejsce:

  w Etiopii jedna wojna (z Somalią o prowincję Ogaden od 2007),
  w Demokratycznej Republice Konga jedna wojna (w prowincji Kiwu od 2005),
  w Nigerii jeden konflikt zbrojny (w delcie Nigru od 2003),
  w Senegalu jeden konflikt zbrojny (z separatystami Casamance od 1990),
  w Somalii jedna wojna (od 1988),
  Sudanie  jedna  wojna  (  prowincja  Darfur  od  2003)  i  jeden  konflikt  zbrojny  (z

południem kraju od 2010),

  w Czadzie jeden konflikt zbrojny (od 2006),
  w Ugandzie jedna wojna (z rebeliantami LRA od 2009)
  Republice Środkowoafrykańskiej jedna wojna (od 2006)
  w Algierii jedna wojna (od 1992)

9 Wymień trzy dowolne typy konfliktów i wojen.

•  Konflikt o charakterze długoterminowym
•  Konflikt wymagający znacznych, stałych nakładów finansowych
•  Konflikt na odległym teatrze działań
Podział konfliktów na:
– globalne – w których angażują się czynnie siły mocarstw światowych i które
wywołują globalne napięcia;
– regionalne – toczone przy udziale największych państw regionu pretendujących do roli
regionalnych mocarstw, przy użyciu poważnych sił zbrojnych na dużym obszarze;
– lokalne – w których uczestniczą państwa o niskiej pozycji międzynarodowej, dyspo-
nujące niewielkimi siłami zbrojnymi; konflikty te nie wywołują większych napięć
i negatywnych skutków międzynarodowych.
wojny dzieli się na:
– wewnętrzne (wewnątrzblokowe) – prowadzone w ramach danego sojuszu politycz-
no-militarnego; zaliczano do nich wojny domowe w strefie wpływów supermo-
carstwa z jego ukrytą lub jawną interwencją na rzecz jednej ze stron konfliktu;
– peryferyjne – prowadzone poza obszarem sojuszy, w które mocarstwa angażowały
się pośrednio, bądź  będące konfliktem między jednym z członków sojuszu a pań-
stwem trzecim;
– regionalne – o dużym natężeniu, prowadzone między dwoma uczestnikami sojuszu
polityczno-militarnego, ich cele i zasięg są ograniczone strefą buforową mocarstwa
i traktowane jako „zastępcze pole bitwy” wobec niemożności konfrontacji bezpo-
średniej;
– światowe – to bezpośrednia konfrontacja między supermocarstwami.

10 Wymień i opisz uprawnienia Rady Bezpieczeństwa ONZ w zakresie konfliktów i
wojen.

Rada Bezpieczeństwa – jeden z sześciu organów głównych ONZ powołany na mocy Karty
Narodów Zjednoczonych, na Radzie Bezpieczeństwa ciąży główna odpowiedzialność za
utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Podobnie jak Zgromadzenie Ogólne, może
ona nakładać sankcje na państwa członkowskie. Ma główną odpowiedzialność za utrzymanie
międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Ma ona rozpatrywać sporne sytuacje, oceniać
stan zagrożenia konfliktem i w razie niebezpieczeństwa wydawać zalecenia lub podejmować
środki zapobiegawcze. W wyniku agresji Iraku na Kuwejt (1990) Rada Bezpieczeństwa NZ
stwierdziła naruszenie pokoju międzynarodowego i zażądała wycofania sił zbrojnych. Do
regionu Zatoki Perskiej skierowano znaczne siły wojskowe członków ONZ. Irak został
pokonany, a Kuwejt odzyskał terytorium. Ta akcja wojskowa miała charakter zbiorowej
interwencji. Kiedy dochodzi do naruszenia zagrożenia pokoju, albo aktów agresji Rada
Bezpieczeństwa może zadecydować, jakie środki należy zastosować dla wykonania jej
decyzji. Może również zażądać od członków ONZ zastosowania takich środków. Z Karty
Narodów Zjednoczonych wynika, że dopuszczane jest użycie środków niemilitarnych, czyli
ekonomicznych i politycznych. Środki te mogą obejmować całkowite lub częściowe zerwanie
stosunków gospodarczych, komunikacji kolejowej, lotniczej, morskiej, radiowej, pocztowej
oraz zerwanie stosunków dyplomatycznych.

11 Wymień i opisz dwa instrumenty polityki państw wykorzystywane w stosunku do
innych państw/podmiotów.

Przyjmując kryterium charakter (rodzaj) narzędzia, instrumenty polityki gospodarczej można
podzielić na:

 Narzędzia ekonomiczne (parametryczne):

• Ceny rynkowe, urzędowe, regulowane

• Stawki taryfowe, celne, ubezpieczeniowe
• Premie
• Subwencje, dotacje
• Ulgi podatkowe

 Narzędzia pozaekonomiczne (nieparametryczne):

• Administracyjne – zarządzenia i uchwały organów władzy o charakterze
imperatywnym (nakazy, zakazy), koncesje i limity, licencje, zezwolenia, narzędzia
polityki kadrowej (kształcenie, przeszkolenie), koordynowanie, etatyzacja i
deetatyzacja, przydziały (lokali, terenów), rozdzielnictwo, reglamentacja, zalecenia
(bhp, przeciwpożarowe)
• Prawne – akty normatywne, normatywy techniczne dotyczące konstrukcji i
eksploatacji środków trwałych
• Informacyjne – informacje o sytuacji popytowo-podażowej, prognozy
demograficzne, informacje o spodziewanych zmianach strukturalnych,
funkcjonalnych, przestrzennego zagospodarowania, bilansach materiałowo-
surowcowych w gospodarce narodowej i na świecie, informacje o spodziewanych
bilansach pieniężnych dochodów i wydatków ludności
• Moralne – odznaczenia, wyróżnienia, apele nakłaniające do określonych postaw

 Stosując kryterium sposobu oddziaływania organów władzy można wyróżnić:



Oddziaływanie bodźcowe (pośrednie) - realizowane za pomocą narzędzi
ekonomicznych i części pozaekonomicznych (przede wszystkim moralnych i
niektórych informacyjnych), są również dzielone na: politykę fiskalną, politykę
pieniężną i politykę kursową,



Oddziaływanie imperatywne (bezpośrednie)- realizowane za pomocą narzędzi
administracyjno-prawnych (nakazów, zakazów i decyzji – np. racjonowanie
konsumpcji, kwoty importowe, czy kontrola płac i cen).

 Instrumenty polityki gospodarczej można podzielić również na:



Instrumenty dyskrecjonalne (środki uznaniowe) – użycie takiego instrumentu

wymaga każdorazowo podjęcia decyzji politycznej, co często wydłuża okres ich
wprowadzania oraz może prowadzić do reagowania w sposób krótkowzroczny;
pozwalają jednak wybrać rozwiązanie optymalne,



Instrumenty automatyczne (automatyczne reguły) – instrument działa samoczynnie

po wystąpieniu określonych zdarzeń; zaliczamy do nich automatyczne stabilizatory
koniunktury, które nie podlegają bieżącej polityce, choć zarzuca się im usztywnianie
polityki gospodarczej

12 Czym jest wojna według Carla von Clausewitza

 Wojna jest wtedy aktem przemocy, mającym na celu zmuszenie przeciwnika do

spełnienia naszej woli (przy jej stosowaniu nie ma granic)

 Wojna jest nie tylko czynem politycznym, lecz prawdziwym narzędziem polityki,

dalszym cięgiem stosunków politycznych, przeprowadzeniem ich innymi
środkami

 Nieznaczne, zaledwie godne wzmianki ograniczenia, które nakłada sobie pod nazwa

prawa międzynarodowego, towarzysza jej nie osłabiając utracie jej siły

13 Opisz jedno z praw wojny

 Lus ad bellum – prawo do prowadzenie wojny; dawniej traktowane jako atrybut

podmiotowości prawa

 Ultimatum – w prawie międzynarodowym żądanie jednego państwa wobec drugiego

spełnia określonych warunków w określonym czasie pod groźba wojny

 Casus belli – powód lub pretekst do wypowiedzenia wojny ( łacińskie wyrażenie

pochodzące z teorii prawa międzynarodowego)

 Agresja – określenie zbrojnej napaści (najazdu, ataku) jednego lub kilku państw na

inne.

 Lus in bello – „prawo w wojnie”, „prawo w czasie wojny”; obecnie określane jako

prawo konfliktów zbrojnych lub międzynarodowe prawo humanitarne tj. zbiór
przepisów zaakceptowanych przez społeczności międzynarodowe dotyczące
sposobów prowadzenia

Określ dwa strategiczne cele długoterminowe państw Ameryki Północnej i Europy

  Utrzymanie władzy i kontroli nad międzynarodowym systemem bankowym
  Kontrola wszystkich mocnych walut
  Utrzymanie pozycji głównego światowego kontrahenta
  Utrzymanie pozycji dostawcy większości wyrobów gotowych
  Utrzymanie dominacji nad międzynarodowymi rynkami kapitałowymi
  Utrzymanie wysokiego poziomu cywilizacyjnego (technicznego,  technologicznego)
  Utrzymanie kontroli dostępu do przestrzeni kosmicznej
  Sprawowanie przywództwa:

–  moralnego
–  politycznego
–  ekonomicznego
–  militarnego

15 Określ cztery wyróżniki potęgi wg. Nicolasa Spykmana.

  wielkość terytorium,
  charakter granic,
  liczba ludności,
  brak lub występowanie surowców,
  rozwój gospodarczy i technologiczny,
  siła finansowa,
  jednorodność narodowościowa,
  stopień integracji społecznej, stabilność polityczna i morale narodu.

16 Opisz stabilność systemu bezpieczeństwa wg. Roberta Gilpina.

 System jest stały jeśli państwo nie widzi korzyści z jego zmiany
 Państwo dąży do zmiany jeżeli spodziewa się korzyści przewyższające ewentualne

straty

 Zmiany mogą się dokonywać na skutek: poszerzenia terytorium, wzrostu siły

ekonomicznej, zdobycia i/lub kontroli zasobów, itp.

 Osiąganie stanu równowagi między stratami i korzyściami dalszej ekspansji sprawia,

że wzrasta tendencja do zachowania status quo

 System stabilizuje się jeżeli państwa zdolne są utrzymywać równowagę

17 Wymień i pokrótce charakteryzuj elementy decydujące o projektowaniu struktur i
działań strategicznych.

Czynnikami, które decydują o jakości procesu zarządzania są:

  zakres wiedzy organu zarządzającego;
  jasno i precyzyjnie określone zasady funkcjonowania organizacji;
  system motywacyjno-edukacyjny,
   planowanie.

Cele długoterminowe to sprawowanie przywództwa: moralnego, politycznego,
ekonomicznego, militarnego

18 Wymień i opisz cztery cele strategiczne Polski w zakresie bezpieczeństwa.

Za główne cele strategiczne należy uznac:
- zapewnienie niepodległosci i nienaruszalnosci terytorialnej Rzeczypospolitej
Polskiej oraz suwerennosci w decydowaniu o wewnetrznych sprawach życia
narodu, jego organizacji oraz ustroju panstwa;
- stworzenie warunków rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego, decydujacych
o możliwosciach działania narodu i panstwa;
- zapewnienie możliwosci korzystania przez obywateli z konstytucyjnych wolnosci,
praw człowieka i obywatela oraz stworzenie bezpiecznych warunków do
godziwego życia obywateli i rozwoju całego narodu, w wymiarze materialnym
i duchowym;
- zapewnienie możliwosci aktywnego kształtowania stosunków w otoczeniu
miedzynarodowym i zdolnosci skutecznego działania poprzez obrone interesów
narodowych i promowanie wizerunku wiarygodnego uczestnika stosunków
miedzynarodowych, a także realizacji zobowiazan sojuszniczych, stanowiacych
o wiarygodnosci Polski;
- zapewnienie bezpieczenstwa, ochrony i opieki nad obywatelami polskimi
przebywajacymi poza granicami kraju;
- promocja polskiej gospodarki i wspieranie polskich przedsiebiorców oraz budowa
prestiżu Polski w otoczeniu miedzynarodowym;
- zapewnienie poczucia bezpieczenstwa prawnego obywateli Rzeczypospolitej
Polskiej;
- ochrone duchowego i materialnego dziedzictwa narodowego (bogactw
naturalnych, majatku indywidualnego obywateli i zbiorowego majatku
narodowego) oraz zapewnienie możliwosci jego bezpiecznego rozwijania we
wszystkich sferach aktywnosci narodowej, w tym zwłaszcza ekonomicznej,
społecznej i intelektualnej;
- ochrone srodowiska naturalnego i ochrone przed skutkami klesk żywiołowych,
a także katastrof spowodowanych poprzez działalnosc człowieka;
- zapewnienie szerokiego dostepu do informacji, podniesienie poziomu edukacji
narodowej oraz stworzenie silnego zaplecza naukowo-badawczego, połaczonego
z potencjałem wytwórczym, poprawiajacym konkurencyjnosc gospodarki.

19.Wymień trzy interesy narodowe Polski w zakresie bezpieczeństwa.

Interesy narodowe (niezmienne)
• - bezpieczeństwo Polski, jej obywateli,
sojuszników i partnerów
• - konkurencyjna, innowacyjna i rosnąca polska
gospodarka w otwartym systemie
międzynarodowym
• - poszanowanie dla demokratycznych wartości
• - porządek międzynarodowy oparty na
współpracy

20 Wymień i opisz cztery cele strategiczne zawarte w Koncepcji Strategicznej NATO.

 Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i

pokojowych wysiłków.

 Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i

równouprawnienia.

 Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych,

społecznych, kulturalnych, humanitarnych, czy dotyczących praw człowieka) na
zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i
wyznań.

 Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów w imię wspólnych celów.
 Organizacji Narodów Zjednoczonych starają się: wykorzenienie największej biedy i

głodu; upowszechnienie edukacji na poziomie podstawowych; promowanie
równouprawnienia płci oraz swobody wyboru przez kobiety; ograniczenie
śmiertelności dzieci; podniesienie poziomu zdrowia matek (i dzieci); zwalczanie
HIV/AIDS, malarii oraz innych chorób zakaźnych; podtrzymanie środowiska
naturalnego (przeciwdziałanie jego degradacji); globalne partnerstwo na rzecz
rozwoju.

21 Wymień i opisz cztery trendy determinujące postać bezpieczeństwa w XXI wieku.



–



(

)



Konstytucja: zapewnienie bezpiecznego bytu i rozwoju jest podstawą działalności państwa,
określającą funkcje, które ono spełnia. Zarządzanie strategiczne bezpieczeństwem stanowi w
dużej mierze wykładnię H. Fayola. Jako takie, zawiera w sobie:
– przeciwdziałanie negatywnym tendencjom, trendom, zjawiskom i procesom
zewnętrznym i wewnętrznym poprzez tworzenie skutecznej przewagi
zapewniającej realizację celów państwa, tj. przetrwanie oraz rozwój;
– reagowanie na zagrożenia, podejmowanie licznych i różnorodnych wyzwań oraz
wykorzystywanie towarzyszących im szans, minimalizowanie ryzyk;
– planowanie, organizowanie, motywowanie, administrowanie, kontrolowanie,
pojmowane jako działanie kierownicze