Określenie wieku konia

Jeśli poznamy tradycyjne metody, dzięki którym łatwo będzie nam określić wiek konia, z
pewnością wówczas nie zostaniemy również oszukani podczas kupna wierzchowca u nieznanego
wcześniej hodowcy czy też handlarza końmi.

Jak wiadomo, koń w odpowiednich warunkach może dożyć wieku 25-30 lat, a nawet i więcej.
Między wiekiem konia, a jego predyspozycjami do wykonywania określonej pracy zachodzi ścisły
związek, tak więc należy po ocenie pokroju stwierdzić wiek konia. Na pewno wielu z was słyszało
o tym, że wiek konia określa się po zębach, ale nie tylko...

Wiek konia można określić również po wyglądzie. Konie różnych maści siwieją. Pamiętajmy
jednak o tym, że konie nie rodzą się siwe, lecz siwieją z wiekiem. Przyjmuje się średnio, że w
wieku 8-10 lat koń jest zupełnie wysiwiały. Jednakże ta metoda nie dotyczy wszystkich
wierzchowców oraz niestety nie jest dokładna.

Istotnymi cechami odznacza się również skóra koni. Z wiekiem jest ona mniej elastyczna, mniej
uwodniona, a sierść mniej lśniąca, mniej elegancka. W okolicy oczu i skroni pojawia się siwizna.
Warto wspomnieć, iż u starych koni, dolna warga jest obwisła. Dodatkowo, z wiekiem klaczy czy
ogierów zmienia się nieco budowa grzbietu. Staje się on łękowaty oraz mniej lub bardziej
zapadnięty.

Dawne źródła podają, iż cyganie potrafili doskonale określać wiek koni po zmarszczkach na
powiekach. Na ile to jest prawda, a na ile mit, o tym trzeba byłoby się spytać prawdziwego cygana,
który z pewnością uchyliłby choć rąbek tej techniki.

Kolejnym dowodem, świadczącym o wieku jest wygląd dołów skroniowych. U koni młodych są
one wypełnione, a u starych zapadnięte. Podobna sytuacja jest w przypadku rowu podszczękowego
– konie młode mają rów podszczękowy płytki, natomiast stare – głęboki.

Jednakże przedstawione powyżej metody nie pomogą nam w dokładniejszym określeniu wieku
zwierzęcia. Za ich pomocą możemy tylko praktycznie rozróżnić, czy koń jest młody czy stary.
Niestety są to metody zawodne, ale warto jest poznać. Dokładniej natomiast poznamy wiek konia,
jak już wcześniej wspomniałam – po zębach.

U żadnego zwierzęcia domowego wyrzynanie się zębów, ich zmiana i ścieranie się z wiekiem nie
odbywają się z taką regularnością, jak właśnie u koni. Dzięki temu jesteśmy w stanie określić wiek,
gdy nie posiadamy żadnych innych w pełni wiarygodnych danych.

Jak mówi stare porzekadło: „darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda”, jednakże jeśli
dostaniemy od kogoś konia bez żadnych dokumentów stwierdzających jego wiek, powinniśmy
spróbować dowiedzieć się ile chociaż w przybliżeniu ma lat. Jest to bardzo istotne przy
odpowiednim żywieniu, przy rozpłodzie, użytkowaniu itd. Znając już ten, jakże istotny szczegół,
możemy się nim wówczas odpowiednio zajmować, wiedząc ze spokojem, że jest odpowiednio
traktowany do swoich lat.

Konie, tak jak i człowiek przechodzi zmianę uzębienia. Najpierw powstają zęby mleczne, które z
czasem zastępowane zostają stałymi. Oba rodzaje zębów łatwo odróżnić. Zęby mleczne są perłowo-
białe, mniejsze i kształtem zwężają się w stronę podstawy. Wzór zębów mlecznych wygląda
następująco:

Zęby stałe natomiast z wiekiem robią się barwy od żółtej do ciemnopomarańczowej. Gdy koń ma
takie ciemnopomarańczowe, rzekłabym nawet podchodzące pod brąz, świadczy to o tym, że jest już
dosyć starym koniem. Kształt zębów stałych jest taki prostokątny, równy od góry do dołu. Ich wzór
zębowy natomiast przedstawiam poniżej:

Tak więc, źrebięta mają 28 zębów mlecznych, wśród których nie ma zębów trzonowych.
Wspomnieć należy również o kłach. Dorastają one u nich do długości od 3-5mm i przeważnie nie
wyżynają się z dziąseł. W przypadku dorosłych ogierów czy wałachów, z kolei występuje

najczęściej 40 zębów.

Aby prawidłowo określić wiek naszego konia, należy dokładnie poznać strukturę zębów. Dzięki ich
specyficznej budowie oraz właściwościom, zdecydowanie łatwiej będzie nam dokonać tego
pomiaru. Warto zapamiętać, w jakim wieku, jakie zęby wyrastają, dzięki temu precyzyjniej
określimy wiek konia.

Tu oto zwracamy uwagę na zęby sieczne. Mają one oczywiście odpowiednie nazwy, dzięki czemu
łatwiej je rozróżnić. I tak dwa zęby sieczne, które występują na samym środku są to cęgi. Obok
nich, z obu stron znajdują się średniaki, a z kolei na zewnątrz – okrajki.

Wspomniałam, iż bardzo istotne jest znanie budowy właśnie zębów siecznych. Pewnie
zastanawiacie się w tej chwili dlaczego. Otóż zęby te na swej powierzchni trącej mają
charakterystyczne wgłębienia, tzw. rejestry. Występują one zarówno w zębach mlecznych, jak i
stałych, z tym zaznaczeniem, że na zębach stałych są one znacznie silniej zaznaczone.

Źrebięta przy urodzeniu, lub w kilka dni później zaopatrzone są już w parę cęgów mlecznych.
Występują one zarówno w górnej, jak i dolnej szczęce. Jeśli chodzi średniaki mleczne – te z kolei
wyrastają między 4 a 6 tygodniem, okrajki zaś między 6 a 9 miesiącem życia.

U rocznych źrebaków krawędzie trące cęgów (rejestry) są starte, a powierzchnia cęgów jest już
prawie gładka. W wieku 18 miesięcy ulegają starciu rejestry na średniakach, a u dwulatka – starte
są również na okrajkach.

W wieku około 2roku następuje rozpoczęcie wymiany uzębienia mlecznego na stałe. W pierwszej
kolejności wypadają cęgi mleczne, a w ich miejscu powoli zaczynają wyrastać cęgi stałe.
Wyrośnięte całkowicie są one dopiero po pół roku, tyle więc trzeba czasu aby zetknęły się z
przeciwległą parą cęgów i zaczęły się ścierać. Tak więc trzyletni koń ma w obu szczękach po dwa

wyrośnięte cęgi stałe oraz po cztery siekacze mleczne.

W wieku 3 roku dochodzi do wymiany średniaków, które znów potrzebują odpowiednio około 6
miesięcy na całkowite wyrośnięcie. Koń w wieku czterech lat ma więc cztery stałe i dwa mleczne
siekacze w każdej szczęce.

U 4-letniego konia wymieniane są okrajki. W związku z tym, koń, który ma 5 lat ma już wyrośnięte
i wyrównane stałe zęby sieczne.

Jeśli chcemy określić wiek konia, który jest już starszy niż 5 lat, wówczas ilość jego lat określamy
na podstawie ścierania się rejestrów, a po ich zniknięciu z kolei po kształcie płaszczyzn trących,
które zmieniają się stopniowo, tak zresztą jak kształt całego zęba.

Powróćmy jeszcze na chwilę do rejestrów. Ich głębokość w zębach siecznych żuchwy wynosi około
0,6 cm, a w górnej szczęce ok. 1,2cm. Przy normalnym żywieniu, zęby ścierają się średnio o 0,2 cm
w ciągu roku, tak więc rejestry w dolnych siekaczach zanikają po trzyletnim tarciu, w górnych zaś
po upływie 6 lat. Tak więc koń w wieki 6 lat ma całkowicie starte rejestry na cęgach szczęki dolnej.

Średniaki i okrajki, podobnie jak cęgi, do zupełnego starcia potrzebują 3 lat. Dzięki temu łatwo
określić wiek 7-letniego konia, który ma starte rejestry na średniakach. Podobnie się dzieje z 8-
letnim koniem. Ten z kolei ma również starte na okrajkach, a tym samym na wszystkich siekaczach.

Jak przed chwilą wspomniałam, iż rejestry w szczęce górnej różnią się głębokością niż w dolnej,
tak więc z tego powodu ich ścieranie następuje o 3 lata później. I tutaj mamy następująco: cęgi
ścierają się po 9-latach, średniaki – po 10-latach, a okrajki – po 11-latach.

Dzięki przedstawionej metodzie określania wieku konia do 12 roku życia, z łatwością możemy
sprawdzać, ile lat liczy nasz kochany rumak. Jednak, określanie wieku wzwyż przeprowadzamy
nieco inaczej, a mianowicie na podstawie kształtu powierzchni trącej zębów siecznych. Jednak ta
metoda nie jest tak dokładna, jak określanie po ścieraniu rejestrów.

Ponadto przy ocenie uwzględnia się również przemieszczenie żuchwy. Mam tu na myśli okrajki,
które nierówno zachodzą na siebie, przez co w konsekwencji górne okrajki nie ścierają się na całej
powierzchni i tylna cześć wystaje w postaci zęba zwanego wrębem. Pojawia się on trzy razy w
życiu koni. Po raz pierwszy w pojawia się 9 roku i zanika w 11roku. Drugim razem w wieku 15 lat,
a po raz trzeci u koni w 20 roku życia. Muszę zaznaczyć, iż wrąb, który jest utworzony za
pierwszym razem jest zdecydowanie najbardziej widoczny, pozostałe dwa są już mniej wyraźne i
przede wszystkim mniejsze.

Zdarza się czasem i tak, że ścieranie zębów odbywa się w sposób nieprawidłowy. Wówczas bardzo
trudno będzie nam określić wiek konia, wszystko to jednak zależy od rodzaju nieprawidłowości i od
jego stopnia. Może to być spowodowane wielorakimi przyczynami np. nieodpowiednim żywieniem
lub zbyt miękkim szkliwem zęba, nieprawidłowym zgryzem ale też również na skutek obgryzania
przez konia twardych przedmiotów. Jeśli zaobserwowalibyśmy nieprawidłowo starte od przodu
siekacze obu szczęk, to wówczas wskazuje o łykawości konia.

Niestety czasami nieprawidłowości wynikają z nierównomiernego ścierania się przedtrzonowych
zębów i trzonowych. Skutki tego są bardzo niepożądane. Konie zaczynają sobie kaleczyć wnętrze
jamy gębowej, gdyż powstające ostre krawędzie tych zębów kaleczą od środka ich policzki i język.
Zdecydowanie utrudniają jedzenie, żucie, więc z tego powodu konie po prostu nie chcą jeść oraz
zaobserwowano też objaw przerzucania przez nich jedzenia z jednej na drugą stronę, mając
nadzieję, że to złagodzi ich cierpienie. Tak więc chyba nie muszę dawać więcej przykładów na to,
jak istotnym jest zwracanie uwagi na prawidłowe uzębienie koni.

Reasumując, mam nadzieję, że zaproponowane przeze mnie sposoby na sprawdzenie wieku konia,
wyjaśniły wam wszelkie niejasności w tej dziedzinie. Moim celem było przedstawienie tego, jak w
łatwy sposób odróżnić wiek konia młodego od koni starszych, spracowanych. Mimo, iż czasami
mamy do czynienia z rozmaitymi anomaliami w budowie obu szczęk, gdzie trudno taką czynność
przeprowadzić - wówczas znacznie lepiej poradzić się o pomoc fachowca.