1
Aktualne problemy zdrowotne
ludności w Polsce i w Europie
Grzegorz Juszczyk
Zakład Zdrowia Publicznego
Akademia Medyczna w Warszawie
Wskaźniki oceny stanu
zdrowia populacji
n
Struktura populacji
n
Czynniki społeczno-ekonomiczne
n
Wskaźniki epidemiologiczne
n
Oczekiwana długość życia
n
Zapadalność i chorobowość wg. przyczyn
n
Umieralność
n
Umieralność wg. przyczyn
PDF created with pdfFactory Pro trial version
2
Struktura populacji
n
Piramida wieku – obraz struktury wiekowej
populacji
n
Czynniki modyfikujące – przyrost naturalny,
umieralność niemowląt, wskaźniki
umieralności populacji dorosłej,
n
Współczynnik feminizacji
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Struktura ludno
ści wg płci i wieku w wybranych krajach
Francja
5,0
8,2
9,5
13,3
15,0
15,3
14,2
13,1
5,1
1,3 1,2
4,7
11,9
13,0
14,4
14,4
12,5
9,5
9,6
8,7
16,
0
12,
0
8,0 4,0
0,0 4,0 8,0 12,
0
16,
0
poni
żej 1 r.ż
5-14 r.
ż.
25-34 r.
ż.
45-54 r.
ż.
65-74 r.
ż.
%
M
ężczyźni
Kobiety
W
êgry
3,5
7,6
9,9
13,5
15,6
13,6
16,9
13,0
4,9
1,3 0,9
4,3
11,4
14,8
12,1
14,5
13,3
11,4
10,5
6,5
16,
0
12,
0
8,0 4,0
0,0 4,0 8,0 12,
0
16,
0
poni
żej 1 r.ż
5-14 r.
ż.
25-34 r.
ż.
45-54 r.
ż.
65-74 r.
ż.
%
M
ężczyźni
Kobiety
Wielka
Brytania
5,0
8,0
9,8
13,1
14,1
16,6
13,0
13,5
5,4
1,3 1,1
4,9
12,3
11,9
15,4
13,4
12,7
9,7
9,1
9,1
16,
0
12,
0
8,0 4,0
0,0 4,0 8,0 12,
0
16,
0
poni
żej 1 r.ż
5-14 r.
ż.
25-34 r.
ż.
45-54 r.
ż.
65-74 r.
ż.
%
M
ężczyźni
Kobiety
Polska
1,2
5,3
16,8
16,7
13,6
16,9
11,7
8,8
6,3
2,5
4,9
8,7
9,8
11,7
15,9
12,5
15,2
15,2
4,8
1,0
16,
0
12,
0
8,0 4,0
0,0 4,0 8,0 12,
0
16,
0
poni
żej 1 r.ż
5-14 r.
ż.
25-34 r.
ż.
45-54 r.
ż.
65-74 r.
ż.
%
M
ężczyźni
Kobiety
Niemcy
1,0
4,2
11,8
11,7
18,0
15,8
12,7
13,1
7,7
3,9
9,1
10,4
12,8
11,8
14,3
15,9
10,5
10,7
3,7
0,9
16,
0
12,
0
8,0 4,0
0,0 4,0 8,0 12,
0
16,
0
poni
żej 1 r.ż
5-14 r.
ż.
25-34 r.
ż.
45-54 r.
ż.
65-74 r.
ż.
%
M
ężczyźni
Kobiety
Cze chy
3,1
7,4
9,2
14,9
14,7
14,1
17,4
13,4
4,7
1,0 0,8
4,2
12,1
15,8
12,8
13,7
14,5
9,9
10,0
6,2
16,
0
12,
0
8,0 4,0
0,0 4,0 8,0 12,
0
16,
0
poni
żej 1 r.ż
1-4 r.
ż.
5-14 r.
ż.
15-24 r.
ż.
25-34 r.
ż.
35-44 r.
ż.
45-54 r.
ż.
55-64 r.
ż.
65-74 r.
ż.
pow y
żej 75 r.ż.
%
M
ężczyźni
Kobiety
PDF created with pdfFactory Pro trial version
3
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Rozrodcz o
ść (dzietność) w wybranych krajach w latach 1980-1998.
1,16
1,36
1,56
1,76
1,96
2,16
2,36
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
lata
w
s
p
ó
łc
z
y
n
n
ik
n
a
1
0
0
0
l
u
d
n
o
ś
c
i
Czechy
Francja
W
ęgry
Niemcy
Polska
Wlk.
Brytania
Czynniki społeczno-ekonomiczne
n
Współczynnik urbanizacji – procent ludności
zamieszkującej w miastach
n
Poziom wykształcenia
n
Poziom dochodów
n
Poziom bezrobocia
n
Główne czynniki ryzyka chorób przewlekłych
– szkodliwe zachowania zdrowotne
PDF created with pdfFactory Pro trial version
4
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Ludno
ść zamieszkująca miasta ( w procentach)
60,0
65,0
70,0
75,0
80,0
85,0
90,0
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
Rok
%
Czechy
Francja
Niemcy
Polska
W
ęgry
Wlk.
Brytania
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Poziom wykszta
łcenia.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
lata
w
s
p
ó
łc
zy
n
n
ik
w
yk
s
zt
a
łc
e
n
ia
Czechy
Francja
Niemcy
W
ęgry
Polska
Szwecja
Wielka
Brytania
PDF created with pdfFactory Pro trial version
5
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Wynagrodzenie w wybranych krajach w PPP (lata 1980-1999).
4 000
9 000
14 000
19 000
24 000
29 000
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
Rok
P
P
P
Czechy
Francja
Niemcy
Polska
Szwajcaria
Wlk.
Brytania
Przeciętny tygodniowy dochód i standaryzowane
współczynniki umieralności
77
81
99
106
114
137
0
20
40
60
80
100
120
140
160
44.14
34.02
24.12
27.05
22.46
22.09
st. współczynnik umieralności
( Żródło: zaadaptowane z Occupational Mortality 1970 - 72, s. 151 ( mężczyźni 15-64 lat)
Ł
PDF created with pdfFactory Pro trial version
6
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Poziom bezrobocia (w procentach).
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
lata
P
o
z
io
m
b
e
z
ro
b
o
c
ia
(
w
p
ro
c
e
n
ta
c
h
).
Czechy
Francja
Niemcy
W
ęgry
Polska
Hiszpania
Szwajcaria
Wlk.
Brytania
NADWAGA DOROSŁYCH (World Health Report 2002)
PDF created with pdfFactory Pro trial version
7
Narkotyki
NARKOTYKI (World Health Report 2002)
Noworodki z niedowagą
NOWORODKI Z NIEDOWAGĄ (World Health Report)
PDF created with pdfFactory Pro trial version
8
Palenie Tytoniu
PALENIE TYTONIU (World Health Report 2002)
Spożycie Alkoholu
SPOŻYCIE ALKOHOLU (World Health Report 2002)
PDF created with pdfFactory Pro trial version
9
Palenie papierosów
Wskaźniki epidemiologiczne
n
Oczekiwana długość życia
n
Zapadalność i chorobowość wg. przyczyn
n
Umieralność
n
Umieralność wg. przyczyn
PDF created with pdfFactory Pro trial version
10
Wskaźniki epidemiologiczne -
definicje
Wspó
łczynnik umieralności
Liczba zgonów w okre
ślonym przedziale czasu x k
Przeci
ętna liczba osób w populacji w określonym przedziale czasu
Wspó
łczynnik zapadalności
Liczba nowych zachorowa
ń w określonym przedziale czasu x k
Przeci
ętna liczba osób w populacji w określonym przedziale czasu
Wskaźniki epidemiologiczne –
definicje – c.d.
Wspó
łczynnik chorobowości (zapadalność x czas trwania choroby)
Liczba osób choruj
ących na daną chorobę w danym przedziale czasu x k
Liczba osób w populacji obj
ętej ryzykiem w określonym przedziale czasu
Wspó
łczynnik śmiertelności
Liczba zgonów z powodu choroby w okre
ślonym przedziale czasu x k
Liczba zdiagnozowanych przypadków tej choroby w tym samym przedziale czasu
PDF created with pdfFactory Pro trial version
11
Wskaźniki epidemiologiczne –
definicje – c.d.
Umieralno
ść niemowląt
Liczba zgonów w ci
ągu pierwszego roku życia w danym przedziale czasu x k
Liczba
żywych urodzeń w tym samym przedziale czasu
Umieralno
ść noworodków
Liczba zgonów w ci
ągu pierwszego miesiąca życia w danym przedziale czasu x k
Liczba
żywych urodzeń w tym samym przedziale czasu
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Oczekiwana d
ługość życia noworodka w wybranych krajach w latach 1980-1996.
64
66
68
70
72
74
76
78
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996
lata
d
u
łu
g
o
ś
ć
ż
y
c
ia
w
l
a
ta
c
h
Czechy
Francja
W
ęgry
Polska
Rosja
Szwecja
Wlk.
Brytania
PDF created with pdfFactory Pro trial version
12
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Umieralno
ść ogólna- współczynnik na 100 tys.
630
730
830
930
1030
1130
1230
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
lata
w
s
p
ó
łc
z
y
n
n
ik
n
a
1
0
0
t
y
s
.
Czechy
Francja
Niemcy
W
ęgry
Polska
Wielka
Brytania
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Umieralno
ść niemowląt w latach 1980-1999 - współczynnik na 1000 żywych urodzeń
3,0
6,0
9,0
12,0
15,0
18,0
21,0
24,0
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
lata
w
s
p
ó
łc
zy
n
n
ik
n
a
1
0
0
0
ż
yw
yc
h
u
ro
d
ze
ń
Austria
Czechy
Niemcy
Francja
W
ęgry
Polska
Szwecja
Wielka
Brytania
PDF created with pdfFactory Pro trial version
13
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Umieralno
ść okołoporodowa - współczynnik na 1000 urodzeń
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
20,0
22,0
24,0
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
Lata
w
s
p
ó
łc
z
y
n
n
ik
n
a
1
0
0
0
u
ro
d
z
e
ń
Czechy
Francja
Niemcy
W
ęgry
Polska
Wlk.
Brytania
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
48,20%
24,80%
4,40%
22,60%
50,40%
20,70%
7,10%
21,80%
42,60%
24,90%
3,00%
29,50%
51,20%
22,20%
4,40%
22,20%
41,70%
19,40%
5,40%
33,50%
48,90%
22,90%
4,50%
23,70%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
%
Niemcy
Polska
Wielka Brytania
Grecja
Portugalia
Szwecja
pa
ństwa
Przyczyny zgonów w wybranych krajach w 1996 roku
Choroby uk
ładu krążenia
Nowotwory
Zewn
ętrzne przyczyny urazów i zatruć
Inne
PDF created with pdfFactory Pro trial version
14
Zmiana schematu umieralno
ści
1900
Zapalenie p
łuc / grypa
(influenca)
Gru
źlica
Choroby serca
Udar
Choroby biegunkowe
Zapalenie nerek
Rak
Wypadki
B
łonica
1990
Choroby serca
Rak
Udar
Przewlek
łe choroby płuc
Urazy / Wypadki
Zapalenie p
łuc / grypa
(influenca)
Cukrzyca
HIV/AIDS
Samobójstwa
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Samobójstwa na 100 000 osób w wybranych krajach w latach 1988-1996
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
lata
Francja
Niemcy
W
ęgry
Polska
Hiszpania
Szwecja
Wielka Brytania
PDF created with pdfFactory Pro trial version
15
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Samobójstwa na 100 000 m
ężczyzn w wybranych krajach w latach 1988-1996
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
lata
li
c
z
b
a
s
a
m
.
m
ę
żc
z
y
z
n
n
a
1
0
0
0
0
0
o
s
.
Francja
Niemcy
W
ęgry
Polska
Hiszpania
Szwecja
Wielka
Brytania
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Samobójstwa na 100 000 kobiet w wybranych krajach w latach 1988-1996
2,0
7,0
12,0
17,0
22,0
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
lata
Francja
Niemcy
W
ęgry
Polska
Hiszpani
a
Szwecja
Wielka
Brytania
PDF created with pdfFactory Pro trial version
16
Zgony z powodu urazów i zatruć w
latach 1990-2000
Lata
Ogó
łem
% wszystkich zgonów
Liczba zgonów
na 100 tys. ludno
ści
1990
29817
7,7
78,2
1991
31501
7,8
82,4
1992
30020
7,6
78,3
1993
28066
7,2
73,0
1994
29056
7,5
75,4
1995
28768
7,5
74,6
1996
27222
7,1
70,5
1997
25973
6,8
67,2
1998
25119
6,7
65,0
1999
27348
7,2
70,8
2000
25763
7,0
66,7
Źródło: Biuletyn Statystyczny COiEOZ. Warszawa, wyd. 1992–1999.
Rocznik Demograficzny 2002. GUS, Warszawa 2002.
LEGENDA:
Ch. uk
ładu
kr
ążenia
Nowotwory
Ch. uk
ładu
oddechowego
Ch
Ch
. uk
ładu
. uk
ładu
trawiennego
trawiennego
Urazy i zatrucia
Ch. zaka
źne i
paso
żytnicze
Pozosta
łe
Pozosta
łe
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Austria
14,6%
11,1%
7,0%
8,9%
11,6%
2,4%
44,4%
W
ęgry
15,5%
8,0%
9,9%
8,2%
7,0%
1,7%
49,7%
Czechy
16,1%
11,3%
9,0%
2,6%
8,4%
43,1%
9,5%
Polska
15,7%
8,5%
9,7%
10,0%
8,2%
2,5%
45,4%
Niemcy
13,9%
9,5%
5,7%
8,1%
9,0%
1,6%
52,2%
Szwecja
16,8%
10,1%
7,0%
7,6%
9,9%
2,6%
46,0%
Struktura
hospitalizacji
wed
ług
przyczyn w
roku 1996
PDF created with pdfFactory Pro trial version
17
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Nowotwory z
łośliwe - współczynnik na 100 tys. ludności
180
230
280
330
380
430
480
530
580
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
lata
w
s
p
ó
łc
z
y
n
n
ik
Austria
Bu
łgaria
Czechy
W
ęgry
W
łochy
Polska
Szwecja
Wielka
Brytania
Nowotwory złośliwe w Polsce
1963-1999 Mężczyźni
1963
1.
Żołądek
2.
Płuco
3.
Warga
4.
Krtań
5.
Pęcherz moczowy
6.
Gruczoł krokowy
7.
Przełyk
8.
Jelito grube
9.
Odbytnica
10.
Trzustka
11.
Nerka
1999
1.
P
łuco
2.
Gruczo
ł krokowy
3.
Żołądek
4.
P
ęcherz moczowy
5.
Jelito grube
6.
Krta
ń
7.
Nerka
8.
Odbytnica
9.
Trzustka
10.
Mózg
Źródło:Inst. Onkologii, Warszawa
ZAPADALNO
ŚĆ
ZGONY
1999
1.
P
łuco
2.
Żołądek
3.
Gruczo
ł krokowy
4.
Jelito grube
5.
P
ęcherz moczowy
6.
Trzustka
7.
Krta
ń
8.
Nerka
9.
Mózg
10.
Prze
łyk
PDF created with pdfFactory Pro trial version
18
Nowotwory złośliwe w Polsce
1963-1999 Kobiety
1963
1.
Szyjka macicy
2.
Sutek
3.
Żołądek
4.
Jajnik
5.
Trzon macicy
6.
Jelito grube
7.
Odbytnica
8.
Płuco
1999
1.
Sutek
2.
Szyjka macicy
3.
P
łuco
4.
Jajnik
5.
Trzon macicy
6.
Jelito grube
7.
Żołądek
8.
Mózg
9.
Odbytnica
10.
Nerka
Źródło:Inst. Onkologii, Warszawa
1999
1.
Sutek
2.
P
łuco
3.
Jelito grube
4.
Jajnik
5.
Szyjka macicy
6.
Żołądek
7.
Trzustka
8.
Mózg
9.
P
ęcherzyk żół.
10.
W
ątroba
ZAPADALNO
ŚĆ
ZGONY
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Zapadalno
ść na WZW B - współczynnik na 100 tys.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
lata
w
s
p
ó
łc
z
y
n
n
ik
Austria
Bu
łgaria
Czechy
Niemcy
Polska
Rumunia
Szwecja
Szwajcaria
Europa
PDF created with pdfFactory Pro trial version
19
Copyright © by
entrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Zapadalno
ść na gruźlicę - współczynnik na 100 tys. Ludności
5
15
25
35
45
55
65
75
85
19
74
19
75
1 9
7 6
1 9
7 7
19
78
1 9
7 9
1 9
8 0
19
81
1 9
8 2
19
83
19
84
1 9
8 5
19
86
19
87
1 9
8 8
1 9
89
1 9
9 0
1 9
9 1
19
92
19
93
1 9
94
19
95
19
96
1 9
9 7
lata
w
s
p
ó
łc
zy
n
n
ik
n
a
1
0
0
t
ys
.
lu
d
n
o
śc
i
Czechy
Francja
W
ęgry
W
łochy
Polska
Szwecja
Wielka
Brytania
Tabela 1
Przeci
ętne roczne tempo (w %) spadku współczynników zgonów w wieku 25-64 lata z
powodu wybranych przyczyn w UE i w Polsce i okres czasu potrzebny do osi
ągnięcia w
Polsce obecnego poziomu umieralno
ści w UE
Unia Europejska
POLSKA
Przyczyna
zgonu
Δ 1991-1998
Δ 1991-2000
Lata do UE teraz
Ch. uk
ładu
kr
ążenia
3.42%
4.67%
17 lat
Nowotwory
z
łośliwe
1.47%
1.11%
29 lat
Rak p
łuc –
m
ężczyźni
2.23%
2.56%
23 lata
Rak szyjki
macicy
2.68%
2.45%
55 lat
Przyczyny
zewn
ętrzne
2.31%
3.07%
22 lata
PDF created with pdfFactory Pro trial version