Pismo Święte

str. 1

List apostoła Pawła do Filemona

Przywitanie i pozdrowienia

1

Paweł, więzień

1

Chrystusa Jezusa, i Tymoteusz,

2

brat, do File-

mona,

3

ukochanego — i naszego współpracownika,

2

oraz do

Appii,

4

siostry, do Archippa, naszego współbojownika,

5

a także

do kościoła w twoim domu:

6

3

Łaska wam i pokój od Boga, na-

szego Ojca, i od Pana Jezusa Chrystusa.

1

Podobnie w Ef 3,1; 4,1. Paweł był uwięziony z powodu swojej służby

Chrystusowi, podobnie jak Jan (Obj 1,9).

2

Dz 19,22. Filemon prawdopodobnie znał Tymoteusza.

3

Filemon (mię znaczy najukochańszy lub jedyny przyjaciel), mieszkaniec

Kolosów, nawrócony przez Pawła (w. 19).

4

Appia, imię dość powszechne w inskrypcjach frygijskich, być może żona

Filemona.

5

Archippos, być może syn Filemona, a być może jeden z przełożonych

kościoła w Kolosach. Niektórzy sugerują, że był on pastorem kościoła w
Laodycei. Określenie go współbojownikiem ukazuje, że życie chrześcijań-
skie jest pracą i bojowaniem dla ewangelii (Flp 2,25).

6

W pierwszym wieku siedzibą zborów były domy bogatych chrześcijan.

Wzmianki o budynkach kościelnych pochodzą dopiero z III w. po Chr.
(Robertson, BW 5). W tym wypadku chodzi o Zbór w Kolosach. Gdy Pa-
weł pisze do Tymoteusza słowa odnoszące się do bogaczy tego świata (1
Tm 6,17-19), to Filemon jest przykładem, jak można służyć kościołowi
swoją zasobnością majątkową. W tym względzie zob. także Dz 12,12, 1
Kor 16,19; Rz 16,5; Kol 4,15.

Chrześcijanin a dobra materialne: Warte przemyślenia zasady korzy-
stania z dóbr materialnych sformułował John Wesley: „Zarabiaj najwięcej,
jak możesz; oszczędzaj, najwięcej jak możesz; dawaj najwięcej jak mo-
żesz” (Gain all you can; save all you can,give all you can). Według niego
dawanie nie powinno kończyć się na dziesięcinie. Do Boga należą wszyst-
kie dochody. Wierzący musi wszystkimi dochodami rozporządzać zgodnie
z wolą Boga. Dalsze zasady Wesleya stanowiły: (1) Dbaj o potrzeby swo-
je i rodziny. Wierzący powinien dbać o to, by rodzina miała dosyć proste-
go, zdrowego pożywienia, czyste ubranie, oraz mieszkanie i dosyć na wy-
padek, gdyby coś się miało przytrafić zarabiającemu na chleb (1 Tm 5,8).
(2) Kto ma wystarczająco pożywienia i odzienia wraz z miejscem, gdzie
położyć głowę — wszystko ponad to jest bogactwem (1 Tm 6,8). (3)
Chrześcijanin, który prowadzi własną działalność powinien mieć odpo-
wiednie narzędzia, zwierzęta i kapitał, aby ją z powodzeniem kontynu-

str. 2

Pismo Święte

Zapewnienie o modlitwie

4

Dziękuję mojemu Bogu zawsze, wspominając cię w moich

modlitwach,

7

5

słysząc o twojej miłości i wierze, którą masz

względem Pana Jezusa, i względem wszystkich świętych,

8

6

aby

wspólnota twojej wiary

9

mogła stać się skuteczna

10

we właści-

wym poznaniu wszelkiego dobra, które [jest] w nas

11

ze wzglę-

du

12

na Chrystusa.

13

ować (Rz 12,17; 13,8). (4) Chrześcijanin powinien brać na siebie odpo-
wiedzialność za innych (Gal 6,10). Wesley sformułował także pytania
pomagające zbadać własny stosunek do dóbr materialnych: Czy wydając
te pieniądze zachowuję się jako ich właściciel, czy szafarz? Jaki tekst z
Biblii wymaga ode mnie wydania tych pieniędzy? Czy mógłbym ten za-
kup złożyć jako ofiarę dla Boga? Czy Bóg wynagrodzi mi ten wydatek
przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych?

7

Paweł miał zwyczaj informowania swoich adresatów o tym, co jest

przedmiotem jego modlitwy i modlitwy jego przyjaciół (Kol 4,12). Inne
modlitwy Pawła znajdujemy w: Rz 1,8; 1 Kor 1,4-9; Ef 1,17-23; Flp 3,3-
6; Kol 1,3-14; 2,1-3; 1 Ts 1,2-10; 2 Tm 1,3.

8

Podobne wyrażenia znajdujemy w Gal 4,4; Ef 1,15; Kol 1,4. Chodzi o

wiarę w Chrystusa i miłość względem świętych. Pierwsza powinna zawsze
przekładać się na drugą.

9

Lub: aby to, że wspólnie z nimi wierzysz...

Znaczenie słów: Wspólnota twojej wiary: (1) Jeśli odnieść wspólnotę do
materialnego wsparcia, a wiarę potraktować jako genetivus źródła, wyra-
żenie mogłoby oznaczać wypływające z wiary wsparcie materialne. (2)
Jeśli potraktować wspólnotę jako dzielenie się, a wiarę jako genetivus
obiektu, wyrażenie mogłoby się odnosić do dzielenia się wiarą, a zatem do
ewangelizacji. (3) Jeśli rozumieć wspólnotę w sensie dystrybutywnym, a
wiarę w sensie wspólnego wszystkim chrześcijanom zaufania do Boga, to
wyrażenie oznacza współudział w społeczności chrześcijan skupionych
wokół Chrystusa. (4) Jeśli wspólnota oznacza uczestnictwo, a wiara sferę
w której się uczestniczy, to w wyrażeniu chodzi o udział w wierze.

10

Lub: czynna.

11

Wiele ważnych manuskryptów zamiast nas ma was (zob. NET 680).

12

Lub: względem, z powodu.

13

To, co posiadamy w Chrystusie, poznajemy nie samym rozumem, ale

przez rozum i wiarę — i na drogach życia wiary. Praktycznie wygląda to
tak: gdy napotkasz w Piśmie Świętym obietnicę, proś by Pan dał ci zro-
zumieć jej sens, następnie zaufaj jej prawdzie i czekaj w modlitwie, aż On
przerodzi ją w rzeczywistość twojego życia.

Pismo Święte

str. 3

Prośba

7

Doznałem bowiem wielkiej radości i pociechy z powodu twojej

miłości, gdyż wnętrza

14

świętych zostały przez ciebie, bracie,

odświeżone.

15

8

Dlatego, mając w Chrystusie wielką śmiałość

nakazać ci, co należy,

16

9

raczej ze względu na miłość proszę,

17

taki, jaki jestem, jako stary

18

Paweł, a teraz także więzień Chry-

stusa Jezusa,

10

proszę cię za moim dzieckiem, które urodziłem

w więzach,

19

za Onezymem,

20

11

niegdyś tobie nieprzydatnym, a

teraz i tobie i mnie użytecznym,

12

które ci odesłałem

21

— jego,

to jest wnętrzności moje.

13

Zamierzałem ja go przy sobie za-

14

Por. Flp 2,1; Kol 3,12.

15

Jak w Mt 11,28, por. także Mk 6,31; Obj 14,13.

16

Nakazać ci, co należy, zob. Kol 3,18; Ef 5,4. Idiom spotykany u później-

szych pisarzy (Robertson, BW 5).

17

Z prośby Pawła wyłaniają się zasady jego współżycia z innymi chrześci-

janami: (1) Nie uważa się on za wodza, który rozkazuje, ale za kochające-
go brata, który prosi (w. 9). (2) Liczy on na współpracę, która wypływa z
dobrej woli wierzących (w. 14). (3) Nie podważa on zasad sprawiedliwo-
ści, ale kieruje się zasadą, że łaska góruje nad sprawiedliwością (w. 17n).
(4) Jego stosunek do innych przeniknięty jest przekonaniem o tym, co naj-
lepsze — wierzy bowiem w moc nowego narodzenia (w.20n).

18

Paweł nazwany jest młodzieńcem (neanias) w czasie, gdy Szczepan był

kamienowany (Dz 7,58). W czasie pisania niniejszego listu ma prawie
sześćdziesiąt lat. Hipokrates określa człowieka starym, gdy wchodzi on w
wiek od 49 do 56, a potem jako starca (gr. gerôn). Papirusy odnoszą słowo
presbutês do starszych ludzi, jak w Łk 1,18 mówi się o Zachariaszu oraz
w Tt 2,2. Ef 6,20 Paweł określa siebie jednak presbeuô en halusei (jestem
ambasadorem w kajdanach). Stąd Lightfoot utrzymuje, że w tym tekście
presbutês = presbeutês, co wynika z powszechnego mylenia przez skry-
bów literki u i dwugłoski eu. W LXX 4 razy słowa te używane są zamien-
nie. O podobnej niejednoznaczności świadczą również papirusy i inskryp-
cje. Niewątpliwie słowo ambasador (presbeutês) jest tu możliwe, podob-
nie jak w Ef 6,20 (presbeuô) chociaż nie ma powodu, dla którego Paweł
nie mógłby o sobie powiedzieć, że jest starym człowiekiem.

19

Onezym u Pawła w Rzymie przeżył nowe narodzenie. Apostoł zatem

postrzega ewangelizację jako rodzenie nowego człowieka!

20

Onezym znaczy użyteczny. Apostoł używa tego imienia w swojej grze

słownej w w. 11.

21

Odesłałem, aoryst epistolarny, tzn. gdy Filemon będzie czytał list, będzie

to wówczas czas przeszły dokonany.

str. 4

Pismo Święte

trzymać, aby mi zamiast ciebie usługiwał

22

w więzach ewange-

lii,

14

ale bez twojej zgody nie chciałem nic uczynić, aby twoje

dobro nie było jakby z musu, lecz z dobrej woli.

15

Bo może

dlatego opuścił cię na godzinę, abyś mógł go odzyskać na wieki
—

16

już nie jako sługę, ale więcej niż sługę, bo jako brata uko-

chanego, szczególnie dla mnie, a tym bardziej dla ciebie, za-
równo w ciele, jak i w Panu.

23

17

Skoro więc masz mnie za

uczestnika [wspólnej sprawy], przygarnij go jak mnie.

18

Jeśli

zaś wyrządził ci jakąś szkodę albo jest ci coś winien, mnie to
przypisz.

19

Ja, Paweł, napisałem

24

własnoręcznie: ja wynagro-

dzę; by już ci nie mówić, że i siebie samego jesteś mi w zamian
winien.

20

Tak, bracie, obym ja przez ciebie odniósł korzyść w

Panu; odśwież

25

moje wnętrze w Chrystusie.

21

Napisałem

26

do

ciebie przekonany o twoim posłuszeństwie, świadom, że uczy-
nisz więcej niż mówię.

22

Jednocześnie zaś przygotuj mi gości-

nę, ponieważ mam nadzieję, że dzięki waszym modlitwom będę
wam z [Jego] łaski dany.

Pozdrowienia końcowe

23

Pozdrawia cię Epafras,

27

mój współwięzień w Chrystusie Je-

zusie,

24

Marek, Arystarch,

28

Demas,

29

Łukasz, współpracowni-

22

Najwyraźniejsza w NT idea zastępstwa (NET 681).

23

Nowe narodzenie czyni nas w najpełniejszym sensie braćmi i siostrami.

Słowa te streszczają prawdziwie chrześcijańską postawę wobec niewolnic-
twa tamtych czasów.

24

Tzw. aoryst epistolarny. Autor mówi napisałem, zamiast piszę, gdyż w

czasie czytania jego listu jego czynność będzie dla czytającego przeszła.

25

Trzy raz słowo to pojawia się w Liście: w 7, 12 i 20 w.

26

Napisałem — aoryst epistolarny, jak w w. 12.

27

Epafras: mieszkaniec (Kol 1,7; 4,12) i prawdopodobnie założyciel zboru

w Kolosach, ewangelista w pobliskiej Laodycei i Hierapolis (Kol 4,13).
Paweł kochał go i cenił, nazywając Epafrasa współwięźniem i swoim
współpracownikiem (Flm 23n). To Epafras opowiedział Pawłowi w Rzy-
mie o problemie zboru w Kolosach i prawdopodobnie on zainspirował
Apostoła do napisania Listu do Kolosan (Kol 1,4.8). Jego imię, skrócona
forma od Epafroditus (od Afrodyty, greckiej bogini miłości), sugeruje, że
był on człowiekiem nawróconym z pogaństwa. Nie jest to sama postać, co
Epafrodyt wspomniany w Flp 2,25; 4,18. Co do wymienionych w tym
wierszu imion zob. Kol 4,10-14.

Pismo Święte

str. 5

cy moi.

30

25

Łaska Pana Jezusa Chrystusa, niech będzie z du-

chem waszym.

28

Zob. Dz 27,2; Kol 4,10.

29

Prawdopodobnie ta sama postać, co w 2 Tm 4,12.

30

Zob. Kol 4,10-14 wraz z przypisami.