HISTOLOGIA
opisy preparatow histologicznych
rewrite 2008, by Nixon
_______________________________________
1
Spis tre ci
ś
Rogówka oka............................................................................................................. 4
Tkanka czna w óknista zbita ( ci gnista)
łą
ł
ś ę
................................................................ 4
Tkanka t uszczowa ó ta i brunatna
ł
ż ł
........................................................................... 4
Kostnienie na pod o u cznotkankowym.................................................................. 5
ł ż łą
Kostnienie na pod o u chrz stnym............................................................................ 5
ł ż
ę
G owa szczura (ogólnie co jest na preparacie)...........................................................6
ł
Ko
blaszkowata (przekrój poprzeczny i pod u ny) .................................................6
ść
ł ż
Mi sie szkieletowy poprzecznie pr
kowany.......................................................... 6
ę
ń
ąż
Mi sie sercowy........................................................................................................ 7
ę
ń
Mi sie sercowy – uk ad przewodz cy..................................................................... 7
ę
ń
ł
ą
Pie nerwowy............................................................................................................ 7
ń
W ókna nerwowe osmowane..................................................................................... 7
ł
Wrzecionko mi
niowe (HE/AZAN)........................................................................... 8
ęś
Preparat z otrzewnej.................................................................................................. 8
Ludzka aorta.............................................................................................................. 8
Aorta zwierz ca......................................................................................................... 9
ę
Tchawica.................................................................................................................... 9
Tchawica barwiona PAS............................................................................................ 9
Tchawica z prze ykiem............................................................................................... 9
ł
P uco.......................................................................................................................... 9
ł
J zyk........................................................................................................................ 10
ę
Warga...................................................................................................................... 10
G owa szczura.......................................................................................................... 10
ł
linianka przyuszna................................................................................................. 11
Ś
linianka podj zykowa............................................................................................. 11
Ś
ę
linianka pod uchwowa........................................................................................... 11
Ś
ż
Z b ukszta towany.................................................................................................... 11
ą
ł
Prze yk...................................................................................................................... 11
ł
Przej cie prze yku w o dek (preparat z dna)......................................................... 11
ś
ł
ż łą
Przej cie o dka w 12-tnic .................................................................................... 12
ś
ż łą
ę
Dwunastnica............................................................................................................. 12
Jelito (reakcja PAS).................................................................................................. 12
Jelito grube............................................................................................................... 12
Wyrostek robaczkowy............................................................................................... 12
W troba zwierz ca....................................................................................................12
ą
ę
W troba ludzka..........................................................................................................13
ą
W troba nastrzykni ta...............................................................................................13
ą
ę
Trzustka.....................................................................................................................13
P cherzyk ó ciowy...................................................................................................13
ę
ż ł
2
Kora mózgu – cytoarchitektonika............................................................................. 14
Kora mózgu – mieloarchitektonika........................................................................... 14
Mó d ek................................................................................................................... 14
ż ż
Rdze kr gowy........................................................................................................ 14
ń ę
W ze ch onny............................................................................................................15
ę ł
ł
ledziona....................................................................................................................15
Ś
Migda ek podniebienny...............................................................................................15
ł
Grasica p odowa.........................................................................................................16
ł
Grasica inwolucyjna....................................................................................................16
Przysadka...................................................................................................................16
Tarczyca.....................................................................................................................16
Tarczyca ludzka..........................................................................................................16
Przytarczyce...............................................................................................................17
Szyszynka..................................................................................................................17
Nadnercza..................................................................................................................17
Nerka..........................................................................................................................17
Nerka nastrzykni ta....................................................................................................18
ę
P cherz moczowy .....................................................................................................18
ę
Skóra nieow osiona....................................................................................................18
ł
Skóra ow osiona.........................................................................................................19
ł
Powieka......................................................................................................................19
Oko.............................................................................................................................19
Gruczo mlekowy........................................................................................................19
ł
Jajnikowych................................................................................................................20
Jajnik na cia ko ó te..................................................................................................20
ł
ż ł
Jajowód......................................................................................................................20
Macica........................................................................................................................21
o ysko......................................................................................................................21
Ł ż
J dro...........................................................................................................................21
ą
Naj drze.....................................................................................................................22
ą
Nasieniowód...............................................................................................................22
P cherzyki nasienne .................................................................................................22
ę
Gruczo krokowy.........................................................................................................22
ł
Pr cie.........................................................................................................................22
ą
3
Opisy preparatów histologicznych – semestr I
Rogówka oka. Na przedniej powierzchni rogówki znajduje si nab onek
ę
ł
wielowarstwowy p aski, na tylnej - jednowarstwowy p aski. Jest 5 warstw komórek:
ł
ł
–
walcowate (1 warstwa)
–
wieloboczne (2 warstwy)
–
p askie (2 warstwy)
ł
Na przedniej powierzchni rogówki, pod komórkami nab onka znajduje si
ł
ę
nietypowa b ona podstawna - b ona bowmana - jest to jasnoró owe pasmo.
ł
ł
ż
Cala reszta to rogówka w a ciwa, zbudowana z w . kolagenowych; s tam fibrocyty
ł ś
ł
ą
(ciemne punkty pomi dzy w óknami kolagen. to ich j dra).
ę
ł
ą
Pomi dzy w óknami jest p yn - albowiem w rogówce nie ma naczy krwiono nych.
ę
ł
ł
ń
ś
Na tylnej powierzchni rogówki znajduje si b ona Descemata - na której jest
ę ł
nab onek jednowarstwowy p aski. Jest ona ciemniejsza od b ony Bowmana.
ł
ł
ł
Tkanka czna w óknista zbita o uk adzie regularnym
łą
ł
ł
(inaczej ci gnista) .
ś ę
Dominuj w ókna kolagenowe u o one regularnie. zabarwienie w ókien
ą ł
ł ż
ł
kolagenowych jest ja niejsze od zabarwienia w ókien mi
niowych z którymi to
ś
ł
ęś
mo na preparat pomyli - tkanka mi
niowa barwi si na kolor ciemnoró owy,
ż
ć
ęś
ę
ż
natomiast w ókna kolagenowe barwi si bladoró owy
ł
ą ę
ż
Poza tym jadra w ókien kolagenowych s ciemniejsze i bardziej sp aszczone od j der
ł
ą
ł
ą
komórek mi
niowych, poza tym j dra tych pierwszych le
pomi dzy w óknami (!) i mog
ęś
ą
żą
ę
ł
ą
uk ada si w bardzo charakterystyczne szeregi Ranviera (wygl daj tak: - - - -).
ł
ć ę
ą
ą
Do tego przy poruszaniu rub mikrometryczn nie wida charakterystycznego
ś
ą
ą
ć
dla mi
ni szkieletowych pr
kowania (oczywi cie przy przekroju pod u nym).
ęś
ąż
ś
ł ż
Tkanka t uszczowa ó ta
ł
ż ł
(wycinek z gr. mlekowego, ale nieczynnego-spoczynkowego)
Wszystkie ciemno wybarwione elementy na preparacie to elementy gruczo owe - i one
ł
nas nie interesuj . Komorki tkanki t uszczowej ó tej s cienko cienne, ze sk p cytoplazm i
ą
ł
ż ł
ą
ś
ą ą
ą
jedn du
kropl t uszczu.
ą
żą
ą ł
Wszystkie elementy komórkowe (w cznie z j drem) s zepchni te na obwód. Tkanka ta
łą
ą
ą
ę
jest wy ugowana - tzn. usuni to j dro za pomoc rozpuszczalnika organicznego
ł
ę
ą
ą
UWAGA: Pojedyncze komórki tej tkanki mo na pomyli z naczyniem
ż
ć
18b Tkanka t uszczowa brunatna
ł
.
Komorki troch mniejsze od komórek tkanki ó tej, cytoplazma piankowata (poniewa w tej
ę
ż ł
ż
tkance, w pojedynczej komórce, jest wiele kropel t uszczu). Jadra le
mimo rodkowo Tworzy si
ł
żą
ś
ę
drobna siateczka.
Tkanka t uszczowa brunatna jest te na preparacie z g ow szczura (szuka poni ej
ł
ż
ł
ą
ć
ż
ucha) przy grasicy i tarczycy mo e by jednym ze szczegó ów o które pyta egzaminator.
ż
ć
ł
4
23b Kostnienie na pod o u cznotkankowym
ł ż łą
(lub kostnienie na pod o u b oniastym).
ł ż
ł
Pod o em na kostnienie jest tk. galaretowata dojrza a. Nie wida (przy tym
ł ż
ł
ć
barwieniu) kszta tu komórek tkanki galaretowatej, wida za to mnóstwo jader.
ł
ć
Tkanka galaretowata jest dobrze unaczyniona; s to naczynia na etapie budowy.
ą
cienko cienne; jednak mo emy tutaj ju ró nicowa :
ś
ż
ż
ż
ć
grubsza ciana - t tnica
ś
ę
cienka – y a
ż ł
Jest to preparat ko ci d ugow óknistej (p odowej). Jednostk strukturalna takiej
ś
ł
ł
ł
ą
ko ci jest beleczka kostna - jej komórki s silnie kwasoch onne (ciemnoró owy
ś
ą
ł
ż
kolor beleczek) maja mniej jader ni tkanka galaretowata. Jadra na beleczce to
ż
jadra osteocytów
Osteocyty s w jamkach, stad jasna obwódka jader.
ą
Osteoblasty natomiast znajduj si na powierzchni beleczek, sp aszczone, maja
ą ę
ł
uk ad nab onkowy (tzn. ci le do siebie przylegaj ). S ciemniej
ł
ł
ś ś
ą
ą
wybarwione.
Osteoklasty znajduj si równie na powierzchni beleczek, s du e, o nieregularnym
ą ę
ż
ą
ż
kszta cie, kwasoch onne, wieloj drowe (!). W jadrach mo na zauwa y
ł
ł
ą
ż
ż ć
j derko (ciemna kropka w j drze). Osteoklast znajduje si zatoce
ą
ą
ę
erozyjnej (howshipa) która sam wytrawi , jednak zatoka nie zawsze
ł
jest rozpoznawalna
Beleczki kostnej szukamy w obr bie tkanki galaretowatej (albowiem z niej
ę
powstaje). Beleczka ma wygl d ciemnoró owego pasma. Beleczki kostne wywodz
ą
ż
ą
si z osteoblastów rusztowaniem jest w ókno kolagenowe.
ę
ł
25 kostnienie
na pod o u chrzestnym
ł ż
(na chrz stce szklistej - s tzw klony
ą
ą
komórek)
Jest to fragment kostnienia ko ci d ugiej z granicy miedzy trzonem a
ś
ł
nasad Wyst puje tu
ą
ę
chrz stka nasadowa - regularny uk ad komórek (s upkowy uk ad chondrocytów). Od strony
ą
ł
ł
ł
trzonu chrz stka jest niszczona. Obecno
chrz stki nasadowej okre la preparat. Poszczególne
ą
ść
ą
ś
warstwy chrz stki od nasady:
ą
1) warstwa spoczynkowa (nieregularny rozk ad chondrocytów )
ł
2) warstwa proliferuj ca (uk ad s upkowy, komórki sp aszczone, j dra te , ma a ilo
ą
ł
ł
ł
ą
ż
ł
ść
cytoplazmy
3) warstwa komórek dojrzewaj cych ( bardziej owalne, j dra te )
ą
ą
ż
4) warstwa hipertroficzna (wapniej ca) - Przerastaj i wapniej komórki
ą
ą
ą
(warstwa od strony trzonu).
Niszczone s komórki, pozostaj pasma chrzestne, które stercz jako
ą
ą
ą
beleczki. Na
powierzchni tych beleczek s osteoblasty, które oblewaj beleczki wapniem.
ą
ą
Istot kostnienia jest twór chrz stno-kostny (beleczki maja takie w a nie
ą
ę
ł ś
pochodzenie - s chrz stno-kostne). Rusztowaniem jest tkanka chrzestna.
ą
ę
Beleczki s niszczone przez osteoklasty - tworzy si strefa osteogenna i
ą
ę
w a nie w tej
ł ś
strefie szukamy tak e osteocytów i osteoblastow (jak i osteoklastów oczywi cie), które
ż
ś
ró nicujemy jak przy preparacie 23b. Poszukiwane stercza do jamek szpikowych (komórki
ż
szpikowe s okr g e).
ą
ą ł
W preparacie jest tak e jama szpikowa, szpik mo e si ju zamienia z
ż
ż
ę ż
ć
czerwonego w
ó ty (stad obecno
tkanki t uszczowej ó tej) Wida tez nasad ko ci o budowie g bczastej.
ż ł
ść
ł
ż ł
ć
ę
ś
ą
Ostatecznie chrz stka pozostaje na powierzchni nasady - jest to typowa chrz stka
ą
ą
szklista stawowa
5
14,53,86 G owa szczura
ł
.
Preparat ten jest jednym z najtrudniejszych szkie ek w zestawach egzaminacyjnych ze
ł
wzgl du na mnogo
szczegó ów.
ę
ść
ł
Na pocz tek nale y zorientowa g ow w przestrzeni. Istotne jest odnalezienie na
ą
ż
ć ł
ę
pocz tek j zyka, albowiem na jego górnej powierzchni s charakterystyczne brodawki.
ą
ę
ą
Na g owie mo na zobaczy :
ł
ż
ć
- tkank galaretowata (mezenchymatyczna)
ę
- kostnienie na pod o u cznotkankowym (wyrostki z bodo owe i ko ci)
ł ż łą
ę
ł
ś
nad mózgiem w obr bie mózgoczaszki
ę
- kostnienie na pod o u chrz stnym (w okolicy ucha i nosie)
ł ż
ę
- tkanka t uszczowa brunatna (poni ej ucha)
ł
ż
- mi
nie szkieletowe (w j zyku - wszelkie przekroje w wargach – mi
nie okr
ne ust) :
ęś
ę
ęś
ęż
- je eli jest wi kszy fragment szyi mo na zobaczy równie grasice, tarczyce
ż
ę
ż
ć
ż
23a ko
blaszkowata
ść
- przekrój poprzeczny.
Przekrój przez ko
d ug . Jama szpikowa ze szpikiem ó tym. Na obwodzie znajduje si okostna
ść ł ą
ż ł
ę
(barwi si jasnoró owo).
ę
ż
Pod ni s blaszki generalne wewn trzne i zewn trzne, na blaszkach systemowych s
ą ą
ę
ę
ą
osteocyty w jamkach.
S tak e blaszki mi dzysystemowe (rys. str 137 w Sawickim). W kana ach Haversa s ,
ą
ż
ę
ł
ą
resztki naczy i nerwów Kana y te z kolei cza si kana ami Volkmanna a ich rednica
ń
ł
łą
ę
ł
ś
mo e by równa rednicy kana ów Haversa.
ż
ć
ś
ł
Makroskopowo preparat wygl da jak pier cie - jest to mankiet kostny i na nim szukamy
ą
ś
ń
wszystkich elementów, rodek to jama szpikowa.
ś
23.Ko
blaszkowata
ść
- przekrój pod u ny
ł ż
Nie da si odró ni poszczególnych blaszek (tak e generalnych), poniewa uk adaj si one
ę
ż ć
ż
ż
ł
ą ę
równolegle Makroskopowo - dwie równoleg e linie
ł
29 mi sie szkieletowy poprzecznie pr
kowany.
ę
ń
ąż
Pomi dzy w óknami jest tkanka czna wiotka - ródmi sna. P czki w ókien s otoczone
ę
ł
łą
ś
ę
ę
ł
ą
omi sn . Na ca ym mi
niu jest tkanka zbita tworz ca nami sn . J dra znajduj si na obwodzie
ę ą
ł
ęś
ą
ę ą ą
ą ę
w ókna z jasna chromatyna pa eczkowate.
ł
ł
Nale y je odró nia od j der tkanki cznej (która znajduje si pomi dzy w óknami) oraz
ż
ż
ć
ą
łą
ę
ę
ł
od jader ródb onka naczy ,
ś
ł
ń
Tkanka czna jest jasnoró owa, mi
niowa - ciemnoró owa.
łą
ż
ęś
ż
przy poruszaniu rub mikrometryczn widoczne jest poprzeczne pr
kowanie
ś
ą
ą
ąż
UWAGA: Przy przekroju poprzecznym w ókna mi
niowego powinny by
ł
ęś
ć
widoczne pola Cohnheima (tworz je p czki miofibryli oddzielone od siebie
ą
ę
sarkoplazma). Niestety na powi kszeniu 10 (a nawet
ę
40) nie s widoczne. Je eli jednak
ą
ż
egzaminator nastawi strza k na pojedyncze w ókno przekrojone poprzecznie
ł ę
ł
to mo e chodzi o te pola, albowiem niektórzy widz wi cej.
ż
ć
ą
ę
UWAGA: Je eli na preparacie jest du o przekrojów poprzecznych przez
ż
ż
w ókna mi
niowe, to mo e to by preparat 30a lub inne na wrzecionko mi
niowe
ł
ęś
ż
ć
ęś
6
32 Mi sie sercowy.
ę
ń
Jest to przekrój poprzeczny (raczej) przez cale serce gryzonia. Tutaj nie mówimy o
w óknach, ale o komórkach mi
nia sercowego.
ł
ęś
Charakterystyczne cechy tego mi
nia to rozga zienie komórek, 1 lub 2 jadra
ęś
łę
po o one centralnie, pa eczkowate, z jasn chromatyn (w odró nieniu od j der
ł ż
ł
ą
ą
ż
ą
ródb onka naczy , których chromatyna barwi si ciemno).
ś
ł
ń
ę
W przekroju poprzecznym przez mi sie wyst puje mniej regularne u o enie komórek,
ę
ń
ę
ł ż
j dra mog by niewidoczne.
ą
ą
ć
Cz sto wida fragment komory (która ma w asny ródb onek jest to najcz
ciej jama z
ę
ć
ł
ś
ł
ęś
krwinkami. Nale y wiec sprawdzi czy jama ta ma w asny ródb onek (je eli go brak to znaczy e
ż
ć
ł
ś
ł
ż
ż
jest to jaki przypadkowy otwór). W tym preparacie nie ma uk adu przewodz cego (na to s inne
ś
ł
ą
ą
preparaty)
32a. Mi sie
ę
ń
sercowy - uk ad przewodz cy.
ł
ą
Du o wi kszy ni poprzednio, jest du o jego fragmentów, które wygl daj jednak nieco inaczej
ż
ę
ż
ż
ą
ą
ni w 32ab. S to jasnoró owe pasma (jest ich du o!), w których wida komórki uk adu
ż
ą
ż
ż
ć
ł
przewodz cego Zwykle w pobli u wida du e naczynia t tnicze przekrojone
ą
ż
ć
ż
ę
pod u nie (maj ródb onek)
ł ż
ą ś
ł
UWAGA: Elementem, który mo e pomóc w rozpoznaniu tego preparatu s
ż
ą
takie ciemne znamiona (jakby plamy) - s to prawdopodobnie paso yty zaatakowane
ą
ż
przez limfocyty. (Egzaminator o to nie pyta)
32a przekrój poprzeczny przez uk ad przewodz cy
ł
ą
oraz 32.Przekrój pod u ny
ł ż
S to preparaty specyficznie barwione (hematoksylina elazista), co nale y
ą
ż
ż
powiedzie . S to
ć
ą
ciemne preparaty, pod mikroskopem zielonkawe (zgni a ziele ). Reszta jak wy ej.
ł
ń
ż
35 Pie Nerwowy.
ń
W du ych pniach w ókna tworz wi zki zespolone sródnerwiem (tkanka czna), otoczone
ż
ł
ą
ą
łą
onerwiem, wszystkie natomiast otacza nanerwie (w preparacie brak tego ostatniego, dlatego
wi zki mog by rozrzucone).
ą
ą
ć
W obr bie pnia mo na zró nicowa w ókna jednoos onkowe (mielinowe) i dwuos onkowe
ę
ż
ż
ć ł
ł
ł
- jadra komórek Schwanna (czyli lemocytów) maj jasn chromatyn
ą
ą
ę
(jadra fibrocytów tkanki
cznej tworz cej ródnerwie s ciemne).
łą
ą
ś
ą
W preparacie mog by tak e naczynia w osowate - wygl daj jak w ókna dwuos onkowe,
ą
ć
ż
ł
ą
ą
ł
ł
lecz nie maj kropki w rodku (kropk jest akson). Pod u ny przekrój to w ókna "faluj ce".
ą
ś
ą
ł ż
ł
ą
W innych preparatach pnie s mniejsze z widocznymi j drami komórkowymi.
ą
ą
33. W ókna nerwowe osmowane
ł
(barwione czterotlenkiem osmu).
Jest to przekrój pod u ny przez pie nerwowy. Mielina barwi si na kolor zielony. S
ł ż
ń
ę
ą
przew
enia Ranviera - ale uwaga - musz by symetryczne i regularne (mo na je pomyli z
ęż
ą
ć
ż
ć
obkurczeniami, które powstaj przy preparowaniu).
ą
7
30a. Wrzeciono mi
niowe
ęś
(barwienie tradycyjne - HE).
Pojedyncze wrzecionko ma os onk cznotkankowa, która otacza w ókna mi
niowe
ł
ę łą
ł
ęś
intrafuzalne (sródwrzecionkowe) nazywane tak dla odró nienia od zwyk ych w ókien mi
niowych
ż
ł
ł
ęś
otaczaj cych wrzecionko - ekstrafuzalnych (pozawrzecionkowych).
ą
Wrzecionko najcz
ciej mylone jest z naczyniem lub pniem nerwowym. W przekroju
ęś
poprzecznym jest to okr g a struktura, w rodku malutkie w ókna mi
niowe
ą ł
ś
ł
ęś
intrafuzalne.
W przekroju pod u nym natomiast ma kszta t wrzeciona. Przekrój wrzeciona okre lamy
ł ż
ł
ś
po przekroju w ókien ekstrafuzalnych. Wrzeciono jest ma e – o du ym mówimy gdy ca e ma
ł
ł
ż
ł
rednic w ókna ekstrafuzalnego.
ś
ę ł
UWAGA: Wrzeciono mo e si znajdowa tak e w innych preparatach, gdzie
ż
ę
ć
ż
s mi
nie
ą
ęś
30a Wrzeciono mi
niowe
ęś
(barwienie azanem -zaznaczy ).
ć
tkanka czna przy tym barwieniu jest niebieska mi
nie s ró owe. Wrzeciona liczne i du e (o
łą
ęś
ą
ż
ż
wiele wi ksze ni w poprzednim preparacie).
ę
ż
30. Wrzeciono mi
niowe
ęś
(barwienie hematoksylin elazist ).
ą ż
ą
Preparat pod mikroskopem jest barwy ciemno bordowej Krwinki w naczyniach barwi si
ą ę
ciemno. Pnie nerwowe tworz siateczk (puste punkty z kropk w rodku, która j e s t
ą
ę
ą
ś
akson). Oczywi cie s wrzecionka.
ś
ą
37 preparat z otrzewnej (widok z góry).
Ogl damy drobne naczynia krwiono ne
ą
ś
–
arteriole (t tniczki),
ę
–
w o niczki,
ł ś
–
venule ( y ki).
ż ł
W o niczki maja grubo
krwinek mo na je widzie w postaci jader ródb onka: - - - - . Venule
ł ś
ść
ż
ć
ś
ł
maja wi ksza rednic Arteriole z kolei (w przekroju pod u nym) maja j dra ródb onka u o one
ę
ś
ę
ł ż
ą
ś
ł
ł ż
tak: - - - - (wzd u osi d ugiej), oraz prostopadle do nich jadra mi
niówki: | | | | | stad
ł ż
ł
ęś
charakterystyczne skrzy owanie jader.
ż
W przekroju poprzecznym arteriola ma jedna lub dwie warstwy mi
ni, których j dra s
ęś
ą
ą
wpychane do wiat a t tniczki. W tle preparatu jest mezotelium jednowarstwowy nab onek plaski
ś
ł ę
ł
tworz cy otrzewna.
ą
Mo na tez zobaczy przekroje przez naczynia limfatyczne - w nich nie ma krwinek,
ż
ć
limfa barwi si na ró owo, w przekroju pod u nym maj kszta t bardziej nieregularny
ę
ż
ł ż
ą
ł
ni y ki
ż ż ł
UWAGA: Mo na si pomyli i nale y uwa a , czy egzaminator nie wskazuje
ż
ę
ć
ż
ż ć
naczynia limfatycznego.
40I Ludzka aorta (barwienie orcein na w ókna spr
yste (elastyna) zaznaczy !).
ą
ł
ęż
ć
Od wewn trz znajduj si : endarteria ( cznotkankowa b ona wewn trzna), b ona
ą
ą ę
łą
ł
ę
ł
spr
ysta wewn trzna (dwublaszkowa), b ona rodkowa jest to kilkadziesi t pofa dowanych b on
ęż
ę
ł
ś
ą
ł
ł
spr
ystych, b ona zewn trzna.
ęż
ł
ę
Dalej znajduje si cznotkankowa przydanka - mo na w niej zobaczy naczynia naczynia
ę łą
ż
ć
naczy Charakterystyczn cech aorty jest brak mi
ni
ń
ą
ą
ęś
8
40 Aorta zwierz ca
ę
- zasadnicza ró nica w wielko ci (ta jest mniejsza od ludzkiej).
ż
ś
tutaj dobrze wida ródb onek,ale zredukowana j e s t b ona wewn trzna. Bona
ć ś
ł
ł
ę
spr
ysta jest jednoblaszkowa. B ona rodkowa sk ada si z kilku (!) b on, brak
ęż
ł
ś
ł
ę
ł
b ony zewn trznej. Jest przydanka
ł
ę
11Tchawica
Nab onek jednowarstwowy walcowaty wielorz dowy migawkowy z
ł
ę
komórkami kubkowymi
(ja niejsze plamki w obr bie nab onka). Nab onek ten pokrywa b on luzow -w której mog by
ś
ę
ł
ł
ł ę ś
ą
ą
ć
widoczne gruczo y – g ównie p cherzykowe (chocia s mieszane) o ciemnych komórkach.
ł
ł
ę
ż ą
S tez cz sto grudki ch onne B ona pod luzowa to przede wszystkim chrz stka, spi ta
ą
ę
ł
ł
ś
ą
ę
mi
niem tchawicznym. Chrz stk
ęś
ą
ę
pokrywa ochrz stn z komórkami typu chondroblastów o
ę
ą
wyd u onych j drach. W obr bie chrz stki wyst puj tez wi zad a z w ókien kolagenowych. W b onie
ł ż
ą
ę
ą
ę
ą
ę
ł
ł
ł
pod luzowej tez mog by gruczo y.
ś
ą
ć
ł
W przydance s charakterystyczne struktury jak naczynia, pnie nerwowe.
ą
70 Tchawica barwiona metoda PAS
Jest to barwienie na mukopolisacharyd, barwi si : komórki kubkowe, substancja
ą ę
mi dzykomórkowa w chrz stce szklistej, gruczo y Preparat jest bardzo blady.
ę
ą
ł
Chrz stka barwi si na ró owo W nab onku wida komórki kubkowe - barwi si ich wydzielina.
ą
ę
ż
ł
ć
ę
W b onie luzowej s gruczo y jasno wybarwione (jasne pola, wydzielina wyp ukana).
ł
ś
ą
ł
ł
99 tchawica z
prze ykiem.
ł
W prze yku nab onek wielowarstwowy p aski, pod nim
ł
ł
ł
b ona luzow i pod luzowa oraz
ł
ś
ą
ś
dwuwarstwowa mi
niówka (warstwa okr
na i pod u na). Na obwodzie przydanka.
ęś
ęż
ł ż
Tuz pod b ona luzow znajduje si blaszka mi
niowa b ony luzowej (cz sty szczegó
ł
ś
ą
ę
ęś
ł
ś
ę
ł
egzaminacyjny). W tchawicy mog by gruczo y.
ą
ć
ł
UWAGA: We wszystkich preparatach na tchawic mo e by rozlana krew poza przydank – s tam
ę
ż
ć
ą
ą
widoczne erytrocyty i czarne j dra leukocytów.
ą
71 P uco
ł
Preparat ma wygl d siateczki, jak tworz p cherzyki. S drogi
ą
ą
ą ę
ą
oddechowe, naczynia, grudki
ch onne. Mo e by wida ko cowe odcinki oskrzeli ( w ich otoczeniu jest sporo p ytek chrz stnych) lub
ł
ż
ć
ć
ń
ł
ę
oskrzeliki mi dzyzrazikowe (1 lub co najwy ej 2 p ytki chrz stne) z nab onkiem wielorz dowym
ę
ż
ł
ę
ł
ę
walcowatym.
Pod nab onkiem jest b ona luzowa (a raczej jej pierwsza blaszka – b ona luzowa w a ciwa),
ł
ł
ś
ł
ś
ł ś
mi
niowa b ona Reisessena (druga blaszka b ony luzowej zbudowana z mi
ni g adkich
ęś
ł
ł
ś
ęś
ł
przeplecionych w óknami tkanki cznej), b ona pod luzowa (trzecia blaszka) oraz wymienione p ytki
ł
łą
ł
ś
ł
chrz stne.
ę
UWAGA:
W ksi
kach podaje si informacj , ze oskrzeliki mi dzyzrazikowe
ąż
ę
ę
ę
nie posiadaj ju p ytek chrz stnych oraz ze nast puje redukcja poszczególnych
ą ż ł
ę
ę
warstw b ony luzowej do rodkowej blaszki – b ony Reisessena. Jednak e
ł
ś
ś
ł
ż
egzaminator uwa a, ze w oskrzelikach mi dzyzrazikowych s jeszcze p ytki
ż
ę
ą
ł
chrz stne, dlatego ko cowe odcinki oskrzeli nale y odró nia od oskrzelików wg.
ę
ń
ż
ż
ć
powy szego klucza: zale nie od ilo ci p ytek chrz stnych.
ż
ż
ś
ł
ę
Dalej oskrzeliki mi dzyzrazikowe przechodz w zrazikowe ko cowe
ę
ą
ń
pofa dowana b ona,
ł
ł
nab onek staje si jednowarstwowym walcowatym, Wyeksponowana zostaje b ona Reisessena; nie
ł
ę
ł
ma p ytek chrzestnych. Dalej nab onek obni a si , zanika pofa dowanie w cianie oskrzelika
ł
ł
ż
ę
ł
ś
oddechowego pojawiaj
ą
si
ę
uwypuklenia, którymi s p cherzyki p ucne.
ą ę
ł
Te oskrzeliki przechodz z kolei w przewody oddechowe p cherzykowe- jego cian buduj
ą
ę
Ś
ę
ą
p cherzyki p ucne, które na ko cu tego przewodu tworz lejek
ę
ł
ń
ą
UWAGA: Cz sto w drogach oddechowych mog by krwinki. Ten preparat
ę
ą
ć
jest mylony z gruczo em krokowym.
ł
9
54 J zyk
ę
– przekrój pod u ny
ł ż
Na górnej powierzchni znajduj si brodawki nitkowate (spiczaste jak z by rekiny), innych
ą ę
ę
brodawek raczej nie ma (s na to inne preparaty). Nab onek wielowarstwowy plaski, b ona
ą
ł
ł
luzow (na dolnej powierzchni tak e pod luzowa). Liczne naczynia i nerwy. W j zyku mog by
ś
ą
ż
ś
ę
ą
ć
gruczo y. Wpuklenia w b on luzow to brodawka wtórna, pierwotna j otacza (jakby obwód
ł
ł ę ś
ą
ą
wtórnej)
54a Brodawki grzybowate – kuliste (i pierwotna i wtórna). Mog by widoczne kubki smakowe
ą
ć
54A Brodawki li ciaste
ś
– brodawka wtórna tworzy charakterystyczny trójz b (lub dwuz b),
ą
ą
powierzchnia pierwotnej jest sp aszczona. Mog by widoczne kubki smakowe
ł
ą
ć
54b.Brodawka okolona - naiwniejsza ze wszystkich brodawek (cz sto nie mie ci si
ę
ś
ę
w polu widzenia). Otoczona rowem oko obrodawkowym. W nab onku rowu znajduj si kubki
ł
ł
ą ę
smakowe (jasne), podobne do beczu ki Do rowu uchodz gruczo y tylne (Ebnera), s wi c
ł
ą
ł
ą
ę
przewody wyprowadzaj ce z dwuwarstwowym (!) nab onkiem. S to gruczo y nietypowe (!)
ą
ł
ą
ł
albowiem cewki te wydzielaj surowiczo (!!!) i z tego powodu s ciemne. Oczywi cie rozró niamy
ą
ą
ś
ż
brodawk pierwotn i wtórn , s grudki ch onne. Mo e by gruczo luzowy rodkowy.
ę
ą
ą ą
ł
ż
ć
ł ś
ś
98. Warga
W cz
ci przedniej znajduje si skóra ow osiona z cienkim naskórkiem,
ęś
ę
ł
znajduj si tutaj przekroje przez w osy (tak e poprzeczne - wtedy rozró niamy
ą ę
ł
ż
ż
rdze i pochewk w osa).
ń
ę ł
S gruczo y ojowe przyw o ne, z du ymi, jasnymi komórkami, nak adaj cymi si na
ą
ł ł
ł ś
ż
ł
ą
ę
siebie na podobie stwo „rybich usek” (je eli przekrój zrobiono w pobli u k cika – to mog by
ń
ł
ż
ż
ą
ą
ć
samotne gruczo y k cikowe (gr. ojowy bez w osów) .
ł
ą
Ł
ł
Mo emy tak e zobaczy mi
nie napinaj ce w osy (m. G adkie), gruczo y potowe
ż
ż
ć
ęś
ą
ł
ł
ł
wys ane nab onkiem sze ciennym. W dalszej cz
ci liczne brodawki skórne, drobne naczynia
ł
ł
ś
ęś
krwiono ne, jest to czerwie wargowa. Wewn trzna cz
wargi = skóra zast piona b on
ś
ń
ę
ęść
ą
ł ą
luzow , nab onek staje si p aski.
ś
ą
ł
ę ł
We wszystkich warstwach naskórka s j dra. W wardze znajduje si szkieletowy mi sie
ą ą
ę
ę
ń
okr
ny ust.
ęż
G owa szczura
ł
Na tym preparacie pokazuje si rozwój
ę
z ba.
ę
Szczur nie ma k ów,
ł
s siekacze i z by
ą
ę
trzonowe (w preparacie mamy albo siekacz albo trzonowy, zale nie od tego jak poszed przekrój
ż
ł
- przy bocznym np nie ma j zyka) Z by trzonowe maja kilka g ówek
ę
ę
ł
W preparatach jest rozwój z ba na etapie dzwonu. rodek zawi zka to
ę
Ś
ą
brodawka z ba (tkanka mezenchymatyczna). Na obwodzie brodawki s walcowate
ę
ą
komórki - odontoblasty. Na ich powierzchni jest prez bina (jasna), dalej z bina i
ę
ę
fioletowa warstwa szkliwa.
Warstwa enameloblastow reprezentuje narz d
ą
szkliwotwórczy. Na nich komórki miazgi
lub p aski nab onek zewn trzny narz du szkliwotwórczego. Tkanka wokó zawi zka z ba to
ł
ł
ę
ą
ł
ą
ę
woreczek z bowy (tk. Mezenchymatyczna).
ę
Z by trzonowe - s enameloblasty lecz niekoniecznie odontoblasty (mog
ę
ą
ą
by tylko w pewnych miejscach). Dobrze wida brodawk i miazg narz du
ć
ć
ę
ę
ą
szkliwotworczego.
Wokó zawi zków z bów wyst puje kostnienie na pod o u tkanki cznej
ł
ą
ę
ę
ł ż
łą
(wyrostki z bodo owe).
ę
ł
10
55 linianka przyuszna
Ś
gruczo surowiczy o budowie p cherzykowej P cherzyki s ciemno wybarwione.
ł
ę
ę
ą
Budowa zrazikowa (tkanka czna).
łą
S przewody wyprowadzaj ce - najmniejsze z nich to wstawki zbudowane z 4-6
ą
ą
kwasoch onnych komórek o ciemnych j drach. Wstawki przechodz ,w przewody pr
kowane
ł
ą
ą
ąż
(cewki Fligera) - s to przewody o wi kszej rednicy, wys ane nab onkiem walcowatym, jadra
ą
ę
ś
ł
ł
kwasoch onne z jasna chromatyna. Wstawki i przewody pr
kowane to przewody ródzrazikowe.
ł
ąż
ś
Przewody mi dzyzrazikowe wyst puj w obr bie tkanki cznej, nab onek
ę
ę
ą
ę
łą
ł
jednowarstwowy walcowaty.
Przewody g ówne tez znajduj si w obr bie tkanki cznej, lecz maja nab onek
ł
ą ę
ę
łą
ł
dwuwarstwowy (komórki walcowate i sze cienne).
ś
Mo e wyst powa zwój nerwowy – jest podobny do pnia, lecz nie wyst puj ,
ż
ę
ć
ę
ą
w ókna nerwowe (jak w pniu), ale komórki nerwowe. O splocie natomiast mówimy,
ł
gdy w ókna si krzy uj
ł
ę
ż ą
linianka podj zykowa
Ś
ę
- luzowo - surowicz
Ś
a (przewaga cewek).
Mo na ju tutaj odró nia pó ksi
yce Gianuzziego (tworz je ciemne komórki na ko cu
ż
ż
ż
ć
ł ęż
ą
ń
cewek) – ale trudno je wskaza nawet asystentom (jednak egzaminator mo e je „widzie ”). Brak
ć
ż
ć
przewodów ródzrazikowych (!). Do tej linianki wpukla si mi sie szkieletowy (!) co jest
ś
ś
ę
ę
ń
specyficzn cech preparatu.
ą
ą
Cewki - wydzielanie luzowe, jadra s przy podstawie, jasna
ś
ą
cytoplazma. Aby okre li jak , liniank mamy w preparacie nale y stwierdzi , których
ś ć
ą ś
ę
ż
ć
elementów wydzielniczych jest wi cej
ę
linianka pod uchwowa
Ś
ż
- Surowiczo - luzow (przewaga p cherzyków).
ś
ą
ę
Tutaj s bardzo wyra ne pó ksi
yce Gianuzziego. Przewody jak w przyusznej, jednak wstawki
ą
ź
ł
ęż
s krótsze i dlatego trudniej jest je zobaczy .
ą
ć
Z b – ukszta towany
ą
ł
wi ksz cz
stanowi z bina (fioletowo-niebieska)., szkliwa brak (zosta o wyp ukane).
ę
ą
ęść
ę
ł
ł
Na z binie znajduje si cement. W rodku komora (a nawet kana ) z miazg . Na granicy miazgi i
ę
ę
ś
ł
ą
z biny s odontoblasty.
ę
ą
Jest dzi s o pokryte nab onkiem wielowarstwowym p askim (w rowku ten nab onek jest
ą ł
ł
ł
ł
cienki). Wokó korzeni
ł
a wi zad a mocuj ce z b (jasne). Dalej wyrostek z bodo owy (ko
ę
ł
ą
ą
ę
ł
ść
z bodo owa)
ę
ł
Prze yk
ł
– nab onek wielowarstwowy p aski, b ona luzowa, blaszka mi
niowa b ony luzowej,
ł
ł
ł
ś
ęś
ł
ś
b ona pod luzowa. Dwuwarstwowa mi
niówka i przydanka na obwodzie (z jej elementami)
ł
ś
ęś
Przej cie prze yku w o dek
ś
ł
ż łą
– preparat z dna
pofa dowana luzówka. Wpuklony nab onek tworzy gruczo y. Na pó kach, w do kach, na
ł
ś
ł
ł
ł
ł
pocz tku gruczo ów znajduj si kom. luzowe, g biej ok adzinowe (kwasoch onne). W dnie
ą
ł
ą ę
Ś
łę
ł
ł
gruczo ów mo na zobaczy zasadoch onne komórki g ówne (mog by wymieszane z
ł
ż
ć
ł
ł
ą
ć
ok adzinowymi). Mi
niówka b ony luzowej jest dwuwarstwowa.
ł
ęś
ł
ś
Dalej mamy b on pod luzow i trój warstwow b on w a ciw mi
ni (warstwa sko na,
ł ę
ś
ą
ą ł ę ł ś
ą
ęś
ś
okr
na i pod u na). Na obwodzie b ona surowicza (otrzewna)
ęż
ł ż
ł
11
Przej cie o dka w dwunastnic .
ś
ż łą
ę
W cz
ci od wiernikowej o dka s g bokie do ki, wysmuk e fa dy pokryte jasnymi
ęś
ź
ż łą
ą łę
ł
ł
ł
komórkami. Kosmki jelita s pokryte nab onkiem jednowarstwowym walcowatym. Kosmki s
ą
ł
ą
bardziej palczaste.
W luzówce od wiernika znajduj si gruczo y; w luzówce jelita s krypty Leiberkuhna.
ś
ź
ą ę
ł
ś
ą
W b onie pod luzowej o dka nie ma gruczo ów; w dwunastnicy mamy gruczo y Brunnera.
ł
ś
ż łą
ł
ł
W o dku mi
niówka jest gruba a w jelicie cienka (w obr bie przej cia jest mi sie
ż łą
ęś
ę
ś
ę
ń
zwieracz). Najpewniejszym miejscem przej cia jest wspomniana zmiana grubo ci mi
niówki. W
ś
ś
ęś
12tnicy cz sto wyst puj grudki ch onne.
ę
ę
ą
ł
63 Dwunastnica
wysokie kosmki utworzone przez nab onek walcowaty i bon luzow W nab onki s
ł
ę ś
ą
ł
ą
komórki kubkowe. W kosmkach znajdziemy naczynia limfatyczne i krwiono ne (pami taj – puste
ś
ę
lub ze mieciami to naczynia limfatyczne, z krwinkami – krwiono ne). Krypty Lieberkuhna –
ś
ś
nab onek wpukla si w luzówk .
ł
ę
ś
ę
Dalej jest blaszka mi
niowa b ony luzowej. W pod luzowej s oczywi cie gruczo y
ęś
ł
ś
ś
ą
ś
ł
Brunnera. Tutaj te znajdziemy sploty nerwowe b ony pod luzowej (Meissnera).
ż
ł
ś
W a ciwa mi
niówka sk ada si z dwóch warstw (mi dzy nimi liczne sploty nerwowe
ł ś
ęś
ł
ę
ę
b ony mi
niowej – Auerbacha). Przy tym preparacie zwykle jest widoczny fragment trzustki, s
ł
ęś
ą
tak e grudki ch onne.
ż
ł
Jelito (reakcja PAS).
Reakcja na mukopolisacharydy - wida wiec g ownie
ć
ł
glikokaliks i komórki kubkowe. Mo na
ż
rozró ni krypty Lieberkuhna i kosmki z nab onkiem, w obr bie którego s , komórki kubkowe.
ż ć
ł
ę
ą
Jelito grube
Nie ma kosmków, s fa dy utworzone przez b on luzowa i
ą ł
ł ę ś
pod luzowa, tzw. Haustracje. Uk ad
ś
ł
warstw typowy. Nab onek jednowarstwowy walcowaty z komórkami kubkowymi. W b onie luzowej
ł
ł
ś
krypty Lieberkuhna. B ona mi
niowa dwuwarstwowa - warstwa wewn trzna okr
na i zewn trzna
ł
ęś
ę
ęż
ę
pod u na, która tworzy ta my (lepiej powiedzie , ze jest to w a nie ta ma).
ł ż
ś
ć
ł ś
ś
Wyrostek robaczkowy
Nab onek
ł
jednowarstwowy walcowaty, nie ma kosmków. W luzówce krypty Lieberkuhna,
ś
grudki ch onne (grudki te mog , wchodzi w b on pod luzow ).
ł
ą
ć
ł ę
ś
ą
Grudki, które le
, najbli ej wiat a wyrostka, maja na
żą
ż ś
ł
powierzchni od strony wiat a taki sam
ś
ł
nab onek jaki wy ciela wiat o - nazywamy go nab onkiem limfoidalnym. Jasne przestrzenie pomi dzy
ł
ś
ś
ł
ł
ę
grudkami to zatoki limfatyczne. W a ciwie nie ma blaszki mi
niowej b ony luzowej
ł ś
ęś
ł
ś
(zosta a
ł
zredukowana). Jest dwuwarstwowa mi
niówka w a ciwa, b ona surowicza. Ze
ęś
ł ś
ł
wzgl du na obecne
ę
wiat o - nie powinien si myli ten preparat z jakimkolwiek narz dem limfatycznym.
ś
ł
ę
ć
ą
W troba zwierz ca ( wi ska)
ą
ę
ś ń
Poznajemy ja, po tym, ze zraziki s wyra nie
ą
ź
od siebie oddzielone tkanka czn . W rodku
łą
ą
ś
zrazika znajduje si y a centralna która ma bardzo cienk cian (w zasadzie wida tylko
ę ż ł
ą ś
ę
ć
ródb onek). Pomi dzy hepatocytami s naczynia zatokowe
ś
ł
ę
ą
(s
ą
to cz sto niewielkie przestrzenie z
ę
jedna lub kilkoma komórkami ródb onka - i po tym rozpoznajemy). W „rogach" zrazika s triady (a
ś
ł
ą
nawet tetrady). W obr bie tej struktury jest przewód ó ciowy
ę
ż ł
mi dzyzrazikowy (ma zasadoch onny, wysoki nab onek), y a mi dzyzrazikowa,
ę
ł
ł
ż ł
ę
t tnica
ę
mi dzyzrazikowa
ę
(cz sto dwie!).
ę
Mo e
ż
tak e wyst powa naczynie
ż
ę
ć
limfatyczne, które rozpoznajemy po nieregularnym kszta cie
ł
i absencji krwinek.
12
Aby rozpozna , czy mamy do czynienia z triad musz by obecne przynajmniej 2 z
ć
ą
ą
ć
wymienionych elementów nale y zwróci uwag na fakt, ze naczynia triady s
ż
ć
ę
ą
do siebie bardzo
podobne (pod wzgl dem wielko ci) i trudno je ró nicowa Z y centralnych krew sp ywa do y y
ę
ś
ż
ć
ż ł
ł
ż ł
podzrazikowej (sko ni lub poprzecznie przekrojona) o grubej cianie: jest to najwi ksze naczynie
ś
ś
ę
preparatu. Jest to (podobnie jak y a centralna) samotne naczynie
ż ł
wiec aby wykluczy mo liwo
ć
ż
ść
pomy ki z naczyniami triady, sprawdzamy na obwodzie, czy nie ma tam jakiego innego elementu
ł
ś
triady.
W troba ludzka
ą
Nie ma tak du o tkanki cznej, trudniej (a cz sto jest to
ż
łą
ę
niemo liwe) wskaza granice zrazika.
ż
ć
W tym preparacie s ju du e ró nice miedzy naczyniami triady (a wiec inaczej ni w zwierz cej).
ą ż
ż
ż
ż
ę
Elementy jak wy ej
ż
W troba nastrzykni ta
ą
ę
Wida
ć
g ownie system krwiono ny w troby. Stosunkowo atwo wskaza y
ł
ś
ą
ł
ć ż łę
centralna oraz
promieni cie rozchodz ce si od niej naczynia zatokowe. Reszt naczy ( cznie z elementami triady)
ś
ą
ę
ę
ń łą
trudno zró nicowa albowiem nie wida (lub bardzo s abo) cian naczy - troch wiec zgadujemy czy
ż
ć
ć
ł
ś
ń
ę
jest to np. y a podzrazikowa, czy y a miedzyrazikowa.
ż ł
ż ł
Barwienie na glikogen. Jest to rodzaj reakcji PAS. Glikogen znajduje si w
ę
hepatocytach, w wielu komórkach barwnik zepchni ty jest na biegun komórki - nie
ę
naturalne zjawisko, powstaje na skutek b du preparowania (z e p ukanie).
łę
ł
ł
Barwienie na komórki Browicza - Kupffera.
Komórki te poch aniaj tusz s wi c widoczne w postaci ciemnych kleksów. Oczywi cie pozosta e
ł
ą
ą
ę
ś
ł
elementy w troby s obecne.
ą
ą
Trzustka
Podzielona na zraziki, sk ada si z dwóch cz
ci - egzokrynowej i
ł
ę
ęś
endokrynowej. Egzokrynowy gruczo p cherzykowy; ka dy p cherzyk jest
ł ę
ż
ę
dwubarwny - w rodku barwi si kwasoch onnie, na zewn trz zasadoch onnie.
ś
ę
ł
ą
ł
Przewody wyprowadzaj ce - wstawki (z p askim lub sze ciennym nab onkiem),
ą
ł
ś
ł
sródzrazikowe (z nab onkiem walcowatym).
ł
Przewody mi dzyzrazikowe znajduj . si
ę
ą
ę
w tkance cznej; mo e by przewód g ówny z
łą
ż
ć
ł
komórkami kubkowymi i wysokim nab onkiem.
ł
Cz
endokrynow stanowi zgrupowania jasnych komórek w obr bie
ęść
ą
ą
ę
ciemnego t a cz
ci gruczo owej - wyspy Langerhansa.
ł
ęś
ł
UWAGA : s pojedyncze komórki tkanki t uszczowej ó tej,
ą
ł
ż ł
które mog by
ą
ć
mylone z przewodami
P cherzyk ó ciowy
ę
ż ł
nab onek jednowarstwowy walcowaty, pod nim silnie pofa dowana b ona luzowa.
ł
ł
ł
ś
Najg bsze pofa dowania t
łę
ł
o uchy ki
ł
Luschki. Cech luzówki jest bogate unaczynienie (sploty
ą ś
ylne, liczne naczynia limfatyczne). Nie ma b ony pod luzowej, jest mi
niówka. Jest tzw. b ona
ż
ł
ś
ęś
ł
podsurowicza – tkanka czna z nab onkiem p askim.
łą
ł
ł
W niektórych mog by gruczo y (w obr bie szyjki). Naczynie limfatyczne mo e by
ą
ć
ł
ę
ż
ć
wype niony
ł
tak „powik an ” struktur – ten w a nie mietnik i brak krwinek wskazuje na fakt, e
ą
ł ą
ą
ł ś
ś
ż
jest to naczynie limfatyczne. Po nab onku p askim poznajemy, e jest b ona podsurowicza, a nie
ł
ł
ż
ł
przydanka.
13
87 Kora mózgu - cytoarchitektonika
Na obwodzie mog by resztki opony mi kkiej, rozró niamy nast puj ce warstwy:
ą
ć
ę
ż
ę
ą
–
drobinowa – najbardziej zewn trzna, najmniej j der
ę
ą
–
ziarnista zewn trzna – bardzo cienka, j dra okr g e i trójk tne
ę
ą
ą ł
ą
–
piramidalna zewn trzna – ma e, piramidalne komórki
ę
ł
–
ziarnista wewn trzna – j dra okr g e
ę
ą
ą ł
–
piramidalna wewn trzna (zwojowa) – du e, trójk tne komórki
ę
ż
ą
–
warstwa kom wielokszta tnych – graniczy z istot bia , j dra tej warstwy s ciemniejsze od
ł
ą
łą ą
ą
j der istoty bia ej
ą
ł
W istocie bia ej znajduje si fragment komory trzeciej ze splotem naczyniówkowym, który
ł
ę
pokrywa ependymalny nab onek sze cienny. Komor równie wy ciela ependyma
ł
ś
ę
ż
ś
87a. Kora mózgu – mieloarchitektonika – barwienie metod Kajala
ą
barwienie ukazuj ce rozmieszczenie w ókien nerwowych. Równolegle do powierzchni
ą
ł
kory mózgu jest warstwa styczna – tangencjalna – ciemna kreska tu pod powierzchni . Czasami
ż
ą
mo e jej nie by . Nast pna kreska to warstwa nadpromienista. Dalej s dwie warstwy Baillargera
ż
ć
ę
ą
– zewn trzna i wewn trzna. Pi t warstw w ókien jest warstwa promienista – w ókna u o one
ę
ę
ą ą
ą ł
ł
ł ż
prostopadle do istoty bia ej. G biej jest istota bia a z wi zkami w ókien
ł
łę
ł
ą
ł
88I. Mó d ek ludzki
ż ż
Bardzo silnie pofa dowana powierzchnia i dlatego nale y uwa a , alby nie pomyli
ł
ż
ż ć
ć
kolejno ci warstw, mylnie zaczynaj c od istoty bia ej. Pod opon s 3 warstwy:
ś
ą
ł
ą ą
–
drobinowa
–
zwojowa – warstw t tworz pojedyncze, du e neurony – komórki Purkinjego i po tej
ę ę
ą
ż
warstwie poznajemy, gdzie jest powierzchnia a gdzie istota bia a mó d ku.
ł
ż ż
–
Ziarnista
W obr bie istoty bia ej s j dra mó d ku.
ę
ł
ą ą
ż ż
36 Rdze kr gowy
ń ę
Na obwodzie resztki opony twardej (mo e jej nie by ), nast pnie cienka ciemnoró owa
ż
ć
ę
ż
opona paj cza oraz jasnoró owa opona mi kka otaczaj ca bezpo rednio rdze .
ę
ż
ę
ą
ś
ń
Pomi dzy oponami mog znajdowa si poprzeczne przekroje w ókna wychodz ce z
ę
ą
ć ę
ł
ą
rdzenia. Istota szara znajduje si wewn trz rdzenia – ma charakterystyczny kszta t motyla. Istota
ę
ą
ł
bia a na obwodzie.
ł
W rodku istoty szarej jest kana centralny wys any emendym . W istocie tej wyró niamy
ś
ł
ł
ą
ż
rogi przednie (szerokie, zaokr glone, nie dochodz ce do brzegu, tutaj szukamy motoneuronów)
ą
ą
oraz rogi tylne (smuk e, dochodz ce do brzegów rdzenia).
ł
ą
Substancja bia a – s poprzecznie przekrojone nerwy, które ró nicujemy podobnie jak w
ł
ą
ż
pniu – wida aksony, os onki. W przedniej cz
ci rdzenia znajduje si bruzda po rodkowa.
ć
ł
ęś
ę
ś
14
Opisy preparatów histologicznych – semestr II
16,45 W ze ch onny
ę ł
ł
- mo ne
ż
by jeden lub kilka.
ć
Otoczony jest torebka cznotkankow poni ej jest kora, pod ni rdz
łą
ą
ż
ą
ę
W korze (która jest ciemniejsza od rdzenia) s grudki ch onne. Od kory wpuklaj si do rdzenia
ą
ł
ą ę
beleczki tworz c nisze (krypty). W grudkach ch onnych wyró niamy o rodek
ą
ł
ż
ś
namna ania (w rodku ja niejszy) i o rodek zag szczenia.
ż
ś
ś
ś
ę
Przestrze pomi dzy grudk a torebk to zatoka brze na, mi dzy grudk a beleczk
ń
ę
ą
ą
ż
ę
ą
ą
promienist jest zatoka promienista.
ą
Cz
kory znajduj ca si pod grudkami ch onnymi to kora g boka- jest to strefa T-
ęść
ą
ę
ł
łę
zale na (w niej gromadz si limf. T z krwi). Tutaj szukamy venul postkapilarnych (ró owa, z
ż
ą ę
ż
sze ciennym nab onkiem), z których wydostaj si limfocyty T z krwi.
ś
ł
ą ę
Poni ej kory g bokiej zlokalizowany jest dwubarwny rdze . Ciemniejsze miejsca to
ż
łę
ń
sznury rdzeniowe (przed u enia o rodków zag szczania), ja niejsze to zatoki rdzeniowe
ł ż
ś
ę
ś
(przed u enia beleczek promienistych) Mo e by tak e beleczka promienista. Zr b w z a tworzy
ł ż
ż
ć
ż
ą
ę ł
tkanka czna siateczkowata (z komórkami dendrytycznymi). Je eli egzaminator nastawi miejsce
łą
ż
ł
gdzie "nic" nie ma, mo e chodzi o t tkank . W rdzeniu s liczne naczynia t tnicze, ylne i
ż
ć
ę
ę
ą
ę
ż
limfatyczne odprowadzaj ce.
ą
ledziona
Ś
Na obwodzie torebka cznotkankowa. Nie ma kory i rdzenia, jest natomiast miazga bia a
łą
ł
i czerwona. Przez ka d grudk przechodzi naczynie t tnicze – t tniczka rodkowa. Grudki to
ż ą
ę
ę
ę
ś
miazga bia a, ca a reszta jest miazg czerwon .
ł
ł
ą
ą
Grudki s porozrzucane chaotycznie. Zr b tworzy równie tkanka czna siateczkowata.
ą
ą
ż
łą
S zatoki ledzionowe z charakterystycznym ródb onkiem zbudowane z komórek pr cikowych
ą
ś
ś
ł
ę
(ich j dra wpuklaj si do wiat a zatoki – st d nazwa). W rodku zatoki mog by krwinki.
ą
ą ę
ś
ł
ą
ś
ą
ć
Dobrej zatoki szukamy w pobli u grudki ch onnej (szukaj jasnej przestrzeni, sprawd
ż
ł
ź
nab onek na obecno
komórek pr cikowych – nie s one atwo rozpoznawane i dlatego je li
ł
ść
ę
ą
ł
ś
egzaminator nastawi na tak przestrze
ą
ń
to mo na z du ym prawdopodobie stwem powiedzie
ż
ż
ń
ć
e jest to zatoka ledzionowa).
ż
ś
Torebka cznotkankowa wnika w miazg tworz c beleczki ledzionowe o uk adzie
łą
ę
ą
ś
ł
nieregularnym. W beleczkach s tt. Beleczkowa i miocyty. Grudki mog by wybarwione jak w
ą
ą
ć
w
le, rozró niamy o rodki. Grudki w ledzionie ró ni si od tych w w
le nieuporz dkowanym
ęź
ż
ś
ś
ż ą ę
ęź
ą
uk adem oraz tym e przechodzi przez nie naczynie.
ł
ż
Preparat ma charakterystyczn czerwon barw (w z y s fioletowe)
ą
ą
ę
ę ł
ą
Migda ek podniebienny
ł
Od strony wolnej pokryty nab onkiem wielowarstwowym p askim (najlepiej wida ten
ł
ł
ć
nab onek w miejscach po czenia przy brzegach). Nab onek wpukla si w g b migda ka
ł
łą
ł
ę
łą
ł
wytwarzaj c krypty (krypta jest wi c du ym wg bieniem pokrytym nab onkiem).
ą
ę
ż
łę
ł
Zr b nab onka tworzy tkanka czna siateczkowata, mo na tu zobaczy grudki ch onne,
ą
ł
łą
ż
ć
ł
które mog by dwubarwne.
ą
ć
Od wewn trz migda ek pokryty jest torebk cznotkankow w óknista.
ą
ł
ą łą
ą ł
Pod migda kiem jest typowy gruczo luzowo-cewkowy (nie myli z tkank t uszczow
ł
ł ś
ć
ą ł
ą
ó t !). Cewki stanowi cz
wydzielnicz .
ż ł ą
ą
ęść
ą
S przewody wyprowadzaj ce wy cielone nab onkiem (od sze ciennego po walcowaty,
ą
ą
ś
ł
ś
na ko cu nawet dwuwarstwowy walcowaty) zale nie od typu. Przewody te wygl daj jak wi ksze
ń
ż
ą
ą
ę
y y (du e wiat o) jednak maj fioletowy nab onek. Przewody uchodz poza kryptami, w pobli u
ż ł
ż ś
ł
ą
ł
ą
ż
gruczo u.
ł
Gruczo u luzowego nie ma w adnym innym narz dzie limfatycznym, nab onka te !
ł ś
ż
ą
ł
ż
Preparat mo e by fioletowy ale i czerwony
ż
ć
15
Grasica p odowa
ł
S dwubarwne p aciki, które mo na pomyli z grudkami (nie ma grudek w grasicy!).
ą
ł
ż
ć
W p aciku jest cz
korowa i rdzenna (ja niejsza). Ka dy p acik jest otoczony torebk
ł
ęść
ś
ż
ł
ą
cznotkankow wpuklaj c si do kory – dzieli p acik na zraziki.
łą
ą
ą ą ę
ł
Zr b grasicy tworzy nab onek ENDOdermalny (nie ma tk. Siateczkowatej). Komórki tego
ą
ł
nab onka s do
du e, j dra z jasn chromatyn , mog le e w grupach. W grasicy s drobne
ł
ą
ść
ż
ą
ą
ą
ą ż ć
ą
naczynia krwiono ne, ale krwinki dobrze si barwi .
ś
ę
ą
Z przekszta conych komórek nab onkowych powstaje cia ko Hassala o
ł
ł
ł
charakterystycznym uk adzie innych komórek wokó jednej. Zewn trzne komórki ulegaj
ł
ł
ę
ą
sp aszczeniu, j dra komórek s ciemne. Cia ek Hassala szukamy w cz
ci rdzennej. W tym
ł
ą
ą
ł
ęś
preparacie cia ka (o ile s ), s bardzo ma e i mo na je pomyli z jakimi naczyniami (nale y wi c
ł
ą
ą
ł
ż
ć
ś
ż
ę
sprawdzi czy s sp aszczone komórki na obwodzie). Cia ka barwi si bladoró owo (podobnie
ć
ą
ł
ł
ą ę
ż
jak komórki nab onka), dlatego mo na je pomyli równie z nab onkiem endodermalnym.
ł
ż
ć
ż
ł
W okolicy grasicy znajdziemy równie tkank t uszczow brunatn która mo e ju
ż
ę ł
ą
ą
ż
ż
przerasta ó t
ć ż ł ą
G
rasica inwolucyjna
Zanika struktura p acikowa (mo e si wydawa e jest to preparat na tkank t uszczow
ł
ż
ę
ć ż
ę ł
ą
ó t !).
ż ł ą
W tej strukturze pozostaje cz
rdzenna, zanika korowa. W cz
ci rdzeniowej
ęść
ęś
powi kszaj si cia ka Hassala i jest ich coraz wi cej
ę
ą ę
ł
ę
Przysadka
Cze
gruczo owa barwi si ciemno, nerwowa jasno, dlatego ju
ść
ł
ę
ż
makroskopowo widzimy, ze preparat jest dwukolorowy.
W cz
ci gruczo owej rozró niamy
ęś
ł
ż
3 typy komórek: kwaso, zasado i oboj tnoch onne (w
ę
ł
tych ostatnich wida tylko jadro). Przysadka jest dobrze unaczyniona - wyst puj .
ć
ę
ą
naczynia w osowate zatokowe) i limfatyczne (które ró nicujemy po obecno ci
ł
ż
ś
limfy). S tez du e y y (poznajemy je porównuj c z mniejszymi naczyniami
ą
ż ż ł
ą
zatokowymi).
W granicy pomi dzy cz
ciami mog by jamy i torbiele (nie ró nicujemy
ę
ęś
ą
ć
ż
ich oddzielnie)
lub szczelina wype niona ró owym koloidem z nab onkiem
ł
ż
ł
W granicy znajduj si komórki inwazyjne – s to komórki zasadoch onne, które
ą ę
ą
ł
przechodz ze strony gruczo owej na stron nerwowa (mo na wiec zobaczy w tym miejscu jak
ą
ł
ę
ż
ć
wygl daj komórki zasadoch onne cz
ci gruczo owej - s ciemniejsze od kwasoch onnych - i na
ą
ą
ł
ęś
ł
ą
ł
podstawie poczynionych obserwacji zró nicowa komórki w cz
ci gruczo owej).
ż
ć
ęś
ł
Cze
nerwowa – ja niejsza, ciemne kropki w
ść
ś
jej obr bie
ę
to jadra pituicytów!
46 Tarczyca.
atwo ja rozpozna , poniewa ma budow p cherzykowa P cherzyki
Ł
ć
ż
ę ę
ę
otoczone s jedna warstwa komórek p cherzykowych (od p askich po walcowate).
ą
ę
ł
Wysoko
nab onka w p cherzyku wyst puje zgodnie z zale no ci - du y
ść
ł
ę
ę
ż ś ą
ż
p cherzyk niski nab onek, ma y – wysoki.
ę
ł
ł
Pomi dzy p cherzykami znajduje si tkanka
ę
ę
ę
czna wiotka silnie unaczyniona. W obr bie
łą
ę
tej tkanki, pomi dzy p cherzykami wyst puj , komórki C (ich cytoplazma si nie barwi, jadra
ę
ę
ę
ą
ę
okr g e lub owalne z jasna chromatyn - komórki C s ja niejsze od komórek p cherzykowych i
ą ł
ą
ą ś
ę
znajduj si w pobli u naczy ).
ą ę
ż
ń
W tarczycy nie wyst puj adne przewody wyprowadzaj ce (gruczo endokrynowy!). W
ę
ą ż
ą
ł
p cherzykach koloid mo e si s abo barwic, ale jest.
ę
ż
ę ł
46I Tarczyca ludzka
Posiada wi cej tkanki cznej od powy szej
ę
łą
ż
UWAGA: Niektórzy myl tarczyc z p cherzykami nasiennymi, jednak e
ą
ę
ę
ż
koloid w p cherzykach nasiennych barwi si intensywniej, a nablonek-ciemniej. S
ę
ę
ą
tak e inne ró nice
ż
ż
16
93 Przytarczyce
Komorki kwasoch onne (oksyfilne) i komórki g ówne z bezbarwn cytoplazm
ł
ł
ą
ą
(najliczniejsze) Komorki kwasoch onne s wi ksze ni g ówne
ł
ą
ę
ż ł
, tworz , skupienia w postaci
ą
pseudop cherzyków (!).
ę
Brak przewodów wyprowadzaj cych, silnie rozwini ta torebka cznotkankowa z
ą
ę
łą
beleczkami, w których s liczne naczynia krwiono ne. Co mo e by pomocne przy
ą
ś
ż
ć
rozpoznawaniu przytarczyc:
- fragment tarczycy (wada preparatora)
- fragment grasicy (UWAGA: mo e mie wszystkie szczegó y cznie z
ż
ć
ł łą
cia kiem Hassala i o to egzaminator mo e tak e spyta )
ł
ż
ż
ć
Szyszynka
Jej obraz zmienia si z wiekiem – m ode maj cechy budowy zrazikowej, tkanka czna otacza
ę
ł
ą
łą
pinealocyty. Ulegaj c inwolucji wykazuje obecno
piasku szyszynkowego i pól glejowych.
ą
ść
Piasek szyszynkowy jest na ogó ciemno fioletowy i bardzo u atwia rozpoznanie preparatu. Pola
ł
ł
glejowe s to ró owe obszary o rzadkim, lu nym utkaniu komórkowym (j dra rozproszone);
ą
ż
ź
ą
komórki mog tworzy nawet drobn siateczk . Pola te przerastaj szyszynk ulegaj c
ą
ć
ą
ę
ą
ę
ą ą
inwolucji. W szyszynce mo e by widoczny (cho rzadko) zachy ek komory trzeciej wys any
ż
ć
ć
ł
ł
ependym . Poza tym w szyszynce wyst puje sporo naczy
ą
ę
ń
UWAGA: Na szyszynk i przytarczyce zwraca szczególn uwag
ę
ć
ą
ę
Nadnercze – barwienie HE
Na obwodzie znajduje si torebka cznotkankowa. Pod torebk jest gruba warstwa kory –
ę
łą
ą
rozró niamy w niej nast puj ce warstwy:
ż
ę
ą
1) k buszkowa – bezpo rednio pod torebk , du e zag szczenie j der
łę
ś
ą
ż
ę
ą
2) pasmowata – j dra tworz pasma (tak samo, to znaczy wzd u tej samej osi biegn
ą
ą
ł ż
ą
naczynia)
3) siateczkowata – graniczy bezpo rednio z rdzeniem
ś
Komórki rdzenia w przeciwie stwie do komórek warstwy siateczkowatej kory, s zasadoch onne,
ń
ą
ł
wi ksze, a ich j dra maj jasn chromatyn . W rdzeniu s du e naczynia ylne – najwi ksza to
ę
ą
ą
ą
ę
ą
ż
ż
ę
y a rodkowa.
ż ł ś
Barwienie na wykrycie rdzenia – rekacja chromoch onna (Henlego)
ł
Nerka
Mo e by zwierz ca (wtedy jest w ca o ci), a mo e to by tak e fragment ludzkiej (du y
ż
ć
ę
ł ś
ż
ć
ż
ż
trójk t). Najcz
ciej nie ma torebki (w preparacie oczywi cie), na obwodzie jest kora kory ( w niej
ą
ęś
ś
znajduj si przeci te poprzecznie kanaliki II rz du). Nie ma tutaj cia ek nerkowych.
ą ę
ę
ę
ł
Pod kor kory znajduje si kora w a ciwa, a w niej cia ka nerkowe – sk adaj si z
ą
ę
ł ś
ł
ł
ą ę
k buszka naczyniowego zawieszonego w mezangium i otoczonego torebk Bowmana.
łę
ą
W cia ku wyró nia si biegun naczyniowy (gdzie znajduje si t tniczka doprowadzaj ca i
ł
ż
ę
ę ę
ą
odprowadzaj ca) - wy tym biegunie jest mezangium zewn trzne. Po przeciwnej stronie mamy
ą
ę
biegun kanalikowy w którym rozpoczyna si kanalik I rz du. W obr bie kory w a ciwej, w pobli u
ę
ę
ę
ł ś
ż
cia ek nerkowych szukamy kanalików I, II rz du oraz plamki g stej.
ł
ę
ę
Kanalik I rz du
ę
– wida 4 do sze
j der, s abo widoczne granice mi dzy komórkami, wysoki
ć
ść ą
ł
ę
r bek szczoteczkowy
ą
Kanalik II rz du
ę
– rednio 8 j der, nab onek sze cienny, widoczne granice mi dzy komórkami,
ś
ą
ł
ś
ę
wiat o kanalika dobrze widoczne.
ś
ł
17
Plamka g sta
ę
– na wysoko ci bieguna naczyniowego w kanaliku II rz du nast puje przej cie
ś
ę
ę
ś
nab onka sze ciennego w walcowaty
ł
ś
Od cz
ci rdzennej (z piramid nerkowych) w kierunku kory biegn pasmowate wypustki
ęś
ą
u o one promieni cie zwane promieniami Ferreina (rdzennymi). Cz
korowa nerki le
ca
ł ż
ś
ęść
żą
pomi dzy promieniami rdzennymi a podzielon przez nie na pod u ne klinowate odcinki tworzy
ę
ą
ł ż
labirynty nerkowe. Piramid pokrywa nab onek walcowaty, wy ciela tak e kielich mniejsze. Na
ę
ł
ś
ż
szczycie (brodawce) piramidy uchodz przewody brodawkowe.
ą
Na granicy kora-rdze znajduj si naczynia ukowate (s to w ogóle najwi ksze naczynia
ń
ą ę
ł
ą
ę
w preparacie). W korze s liczne t tnice mi dzyp acikowe, z których powstaj t tniczki
ą
ę
ę
ł
ą ę
doprowadzaj ce. W rdzeniu s tak e cewki cienkie – 3 lub 4 komórkowy nab onek. Mo na te
ą
ą
ż
ł
ż
ż
zobaczy (o ile jest to przekrój pod u ny) p tle nefronu w kszta cie rogalika.
ć
ł ż
ę
ł
Nerka nastrzykni ta
ę
Podany do serca tusz chi ski wype nia naczynia krwiono ne nerki. Rozró niamy cze
ń
ł
ś
ż
ść
korow ( c cia kami nerkowymi) i rdzeniow .
ą
ł
ą
Cz
korowa jest lepiej unaczyniona.
ęść
Na granicy kora – rdze s naczynia ukowate – t tnica pusta lub prawie pusta, w yle
ń ą
ł
ę
ż
krwinki i tusz (lub sam tusz). T tnic szuka w pobli u y ( y y s lepiej widoczne).
ę
ć
ż ż ł ż ł
ą
W korze wyst puj t tnice mi dzyzrazikowe (mi dzyp acikowe). Drobne to t tniczki
ę
ą ę
ę
ę
ł
ę
Ludwiga (jest to unaczynienie od ywcze), wida tak e naczynia doprowadzaj ce i
ż
ć
ż
ą
odprowadzaj ce do k buszków. T tniczka jest grubsza ale raczej s nierozró nialne.
ą
łę
ę
ą
ż
W korze wyst puj te k buszki prawie wype nione tuszem – wynika to z faktu e jest to
ę
ą ż łę
ł
ż
k buszek spoczynkowy. Pod torebk nerki wyst puj y y gwia dziste. W rdzeniu wyró niamy
łę
ą
ę
ą ż ł
ź
ż
naczynia proste.
74 P cherz moczowy
ę
Charakterystyczny nab onek przej ciowy (3-5 warstw).Komorki zasadoch onne, na
ł
ś
ł
powierzchni wyst puj komórki baldaszkowate
ę
ą
(szukamy ich w zachy kach) - jedno- lub
ł
dwuj drowe, z charakterystycznym zag szczeniem cytoplazmy (szczegó egzaminacyjny).
ą
ę
ł
Nab onek le y na silnie pofa dowanej b onie luzowej (fa dy mog przeci te poprzecznie,
ł
ż
ł
ł
Ś
ł
ą
ę
tworz wtedy zamkni t struktur Pod ni jest b ona pod luzowa bogato unaczyniona. Dalej
ą
ę ą
ę
ą
ł
ś
znajduje si 3-warstwowa mi
niówka. Warstwy: pod u na - okr
na – pod u na (granice mi dzy
ę
ęś
ł ż
ęż
ł ż
ę
nimi nieczytelne).
Czasami nie wyst puje b ona pod luzowa - w tym miejscu jest dobra mi
niówka i
ę
ł
ś
ęś
odwrotnie. Na obwodzie znajduje si przydanka z wszystkimi jej elementami. Mo e by widoczne
ę
ż
ć
uj cie moczowodu (z b on luzow , pod luzowa i mi
niow ) ale zdarza si to bardzo rzadko
ś
ł ą ś
ą
ś
ęś
ą
ę
(mo na pomyli ten element z poprzecznie przeci tym fa dem)
ż
ć
ę
ł
Skóra nieow osiona
ł
Bardzo gruby naskórek. Warstwa podstawna jest po o ona najg biej w naskórku –
ł ż
łę
tworz j walcowate komórki (zasadoch onne). Nast pnie, id c do góry, mamy warstw
ą ą
ł
ę
ą
ę
kolczyst , ziarnist , jasn (kwasoch onna, wyst puje tylko w grubym naskórku) oraz najgrubsz –
ą
ą
ą
ł
ę
ą
warstw zrogowacia .
ę
łą
W naskórku s kana y utworzone przez komórki naskórka – uj cia gruczo ów potowych.
ą
ł
ś
ł
Pod naskórkiem znajdujemy warstw brodawkow skóry w a ciwej – w brodawkach mog
ę
ą
ł ś
ą
znajdowa si cia ka Meissnera (owalne, z j drami u o onymi poprzecznie), rejestruj ce wibracje
ć ę
ł
ą
ł ż
ą
ma ej cz stotliwo ci.
ł
ę
ś
W tkance podskórnej jest du o tkanki t uszczowej ó tej, podzielonej przez tkank czn
ż
ł
ż ł
ę łą
ą
na zraziki nazywane rombami Langera (mówimy wi c romby a nie tkanka t uszczowa ó ta!).
ę
ł
ż ł
Znajdziemy tutaj tak e gruczo y potowe ma e (z nab onkiem walcowatym) oraz ich przewody
ż
ł
ł
ł
wyprowadzaj ce (nab onek dwuwarstwowy sze cienny). Poza tym cia ko Vatera-Paciniego,
ą
ł
ś
ł
rejestruj ce wibracje wi kszej cz stotliwo ci, zbudowane z cznotkankowych blaszek u o onych
ą
ę
ę
ś
łą
ł ż
jak s oje w drewnie, na blaszkach s j dra fibrocytów. Mo na oczywi cie dopatrze si pni
ł
ą ą
ż
ś
ć ę
nerwowych i naczy . S anastomozy t tniczo- ylne oraz k bki Hoyera. Anastomozy i k bki to
ń
ą
ę
ż
łę
łę
rodzaje po cze mi dzy naczyniami, struktury te wyst puj w obr bie tk.
cznej.
łą
ń
ę
ę
ą
ę
Łą
18
Skóra ow osiona
ł
Cienki naskórek, przekroje przez w osy. S mi
nie napinaj ce w osy, gruczo y ojowe
ł
ą
ęś
ą
ł
ł ł
przyw o ne oraz potowe. W tk. podskórnej r by Langera (je eli egzaminator ustawi strza k na
ł ś
ą
ż
ł
ł ę
tk. t uszczow ó t ). Gruczo y potowe apokrynowe (wonne) s du e w porównaniu z potowymi
ł
ą ż ł ą
ł
ą
ż
ekrynowymi, nab onek sze cienny
ł
ś
Powieka
Sk ada si z 3 cz
ci. Szkielet powieki tworzy tarczka (z tkanki cznej).
ł
ę
ęś
łą
Cz
skórna (zewn trzna) o budowie skóry ow osionej. W pobli u rz s gruczo y Molla (potowe
ęść
ę
ł
ż
ę
ł
apokrynowe ze sze ciennym nab onkiem). Cz
wewn trzna – nab onek wielowarstwowy p aski
ś
ł
ęść
ę
ł
ł
nierogowaciej cy. Gruczo y Meiboma ( ojowe samotne, inaczej tarczkowe). Przewód
ą
ł
ł
wyprowadzaj cy tego gruczo u ma nab onek wielowarstwowy p aski. Znajduje si w pobli u
ą
ł
ł
ł
ę
ż
przej cia skóry w b on luzow . W powiece znajduje si mi sie okr
ny oka. Tylna
ś
ł ę ś
ą
ę
ę
ń
ęż
powierzchnia jest poryta spojówk .
ą
Oko
Twardówka (ró owa, w óknista) oraz naczyniówka (czarna) i siatkówka.
ż
ł
Siatkówka – mi dzy siatkówk a naczyniówk znajduje si nab onek barwnikowy. Nast pnie
ę
ą
ą
ę
ł
ę
warstwa ziarnista zewn trzna, wewn trzna i zwojowa. Mniej wi cej w osi optycznej ga ki ocznej
ę
ę
ę
ł
znajduje si nerw wzrokowy (tworz go zmielinizowane w ókna). W miejscu gdzie twardówka
ę
ą
ł
przechodzi w rogówk (czyli r bku) znajduje si kana Schlemma, czyli zatoka ylna. T czówka –
ę
ą
ę
ł
ż
ę
na jej tylnej powierzchni jest nab onek dwuwarstwowy sze cienny – nab onek barwnikowy, na
ł
ś
ł
przedniej – nab onek p aski. Pod tylnym nab onkiem znajduje si mi sie rozwieracz renicy
ł
ł
ł
ę
ę
ń
ź
(ró owe pasmo). Skupienie mi
ni g adkich blisko ko cówki to zwieracz
ż
ęś
ł
ń
Gruczo Mlekowy
ł
Zbudowany z p acików (=p cherzyki), s przewody wyprowadzaj ce.
ł
ę
ą
ą
P cherzyki
ę
- maj regularny obrys i niski nab onek.
ą
ł
Przewody ródp acikowe
ś
ł
– ciana pofa dowana, sze cienny nab onek
ś
ł
ś
ł
Przewód mi dzyp acikowy
ę
ł
– znajduje si w otoczeniu tkanki cznej, ma walcowaty
ę
łą
nab onek
ł
Przewód p atowy – ma nab onek jednowarstwowy walcowaty i dwuwarstwowy.
ł
ł
Ko cowy odcinek systemu przewodów wyprowadzaj cych to zatoka mlekono na której szukamy
ń
ą
ś
na obwodzie preparatu – wyra ne, du e wiat o oraz nab onek dwuwarstwowy. Jest to gruczo po
ź
ż ś
ł
ł
ł
rozbudowie, jaka nast puje w okresie ci
y. W tym gruczole mo e tak e znajdowa si w ze
ę
ąż
ż
ż
ć ę ę ł
limfatyczny.
19
Jajnik
Jest to jajnik w fazie folikularnej, zawieraj cy wszystkie stadia rozwojowe p cherzyków.
ą
ę
Na powierzchni znajduje si nab onek p ciowy (jednowarstwowy o ró nej wysoko ci). Pod
ę
ł
ł
ż
ś
nab onkiem znajduje si b ona bia awa (s w niej w ókna kolagenowe st d ró owa barwa). W
ł
ę ł
ł
ą
ł
ą
ż
jajniku wyró niamy kor i rdze . W korze s ró na stadia rozwojowe p cherzyków jajnikowych, w
ż
ę
ń
ą ż
ę
rdzeniu natomiast – naczynia krwiono ne i limfatyczne.
ś
Na obwodzie kory wyst puj liczne
ę
ą
–
p cherzyki pierwotne
ę
– bardzo ma e, mog tworzy skupienia, jest j dro z jasn chromatyn ,
ł
ą
ć
ą
ą
ą
na obwodzie bardzo sp aszczone komórki. Je li widzimy, e komórki na obwodzie s wy sze
ł
ś
ż
ą
ż
to mówimy ju o p cherzyku wzrastaj cym.
ż
ę
ą
–
p cherzyku wzrastaj cym
ę
ą
– typowy ma nawet kilka warstw tych komórek. Wyst puje ju
ę
ż
os onka przejrzysta pokrywaj ca owocyt.
ł
ą
–
P cherzyk dojrzewaj cy
ę
ą
– mówimy o nim wtedy gdy w warstwie ziarnistej pojawiaj si
ą ę
wodniczki Call-Exnera z ró owo wybarwion folikulin . Zró nicowana jest ju os onka
ż
ą
ą
ż
ż
ł
zewn trzna na 2 warstwy – zewn trzna z w óknami kolagenowymi i wewn trzna komórkowa
ę
ę
ł
ę
–
P cherzyk dojrza y
ę
ł
– wodniczki zlewaj si w jedn du
, na obwodzie warstwa komórek
ą ę
ą
żą
ziarnistych. Te bezpo rednio otaczaj ce oocyt II rz du nazywamy wie cem promienistym.
ś
ą
ę
ń
Oocyt spoczywa na wzgórku jajono nym.
ś
W ka dym stadium rozwojowym p cherzyk mo e ulec atrezji – powstaje w tym miejscu
ż
ę
ż
czerwona plama. Je eli podejrzewamy e dojrza y p cherzyk ulega atrezji to nale y sprawdzi
ż
ż
ł
ę
ż
ć
czy wykazuje on du e odst pstwa od prawid owej budowy. Na skutek atrezji powstaje gruczo
ż
ę
ł
ł
ródmi
szowy. W tych preparatach gruczo y te b d liczne albowiem s to jajniki zwierz ce
ś
ąż
ł
ę ą
ą
ę
(cykle bardzo krótkie) – gruczo y przypominaj komórki paraluteinowe.
ł
ą
Mog by cia ka ó te – du e, mog nie mie ci si w polu widzenia mikroskopu.
ą
ć
ł
ż ł
ż
ą
ś ć ę
Rozró niamy
ż
komórki luteinowe – jasne
komórki paraluteinowe – ciemniejsze, na obwodzie, mog pasmami wnika w luteinowe
ą
ć
Rdze
ń
– brak p cherzyków, du o naczy , pozosta o
rozwojowe w postaci sieci jajnika (ciemne,
ę
ż
ń
ł ść
fioletowe komórki nab onka)
ł
UWAGA: cz sto w pobli u preparatu s przekroje jajowodu – silnie pofa dowana b ona luzowa
ę
ż
ą
ł
ł
ś
(im wy sze fa dy a mi
niówka cie sza, tym przekrój bli ej ba ki), jest b ona mi
niowa
ż
ł
ęś
ń
ż
ń
ł
ęś
Jajnik na cia ko ó te
ł
ż ł
( z fazy lutealnej – cia ko menstruacyjne lub z fazy ci
owej – czyli po
ł
ąż
uwolnieniu komórki jajowej)
Cia ko ó te krwotoczne
ł
ż ł
(w pocz tkowym stadium) – wewn trz s krwinki lub skrzep.
ą
ą
ą
Nast pne stadium to
ę
cia ko bia awe
ł
ł
- wnika do wn trza tkanka czna, cia ko bliznowacieje. W
ę
łą
ł
tym preparacie nie ma p cherzyków we wszystkich stadiach (brak dojrza ych)
ę
ł
Jajowód
Pofa dowana b ona luzowa jest pokryta nab onkiem jednowarstwowym walcowatym.
ł
ł
ś
ł
Fa dy ró nicuj si na I, II i III – rz dowe. III rz dowe mog przypomina gruczo y – nie myli bo
ł
ż
ą ę
ę
ę
ą
ć
ł
ć
w jajniku nie ma gruczo ów!!! W b onie luzowej znajduj si liczne sploty ylne (termostatuj
ł
ł
ś
ą ę
ż
ą
jajowód). Sploty te wygl daj tak, jakby jajowód pop ka , s w nich krwinki.
ą
ą
ę ł ą
Brak b ony pod luzowej – jest to charakterystyczna cecha jajowodu. Za to jest b ona
ł
ś
ł
mi
niowa, której grubo
zale y od miejsca po o enia.
ęś
ść
ż
ł ż
Ma dwie warstwy – okr
n i pod u n . Na obwodzie b ona surowicza (otrzewna z
ęż ą
ł ż ą
ł
nab onkiem jednowarstwowym p askim)
ł
ł
20
Macica – przekrój poprzeczny macicy zwierz cej gryzonia z fazy proliferacyjnej.
ę
Fakt e jest to macica gryzonia jest bardzo wa ny, albowiem przy przekroju poprzecznym
ż
ż
mo emy widzie te jajowody (macica szczura jest dwuro na) jako zamkni te struktury (patrz
ż
ć ż
ż
ę
rysunek poni ej).
ż
Jajowód
p aszczyzna przekroju
ł
macica
S okr g e gruczo y cewkowe które nie wykazuj cech wydzielania. Jest cienka luzówka
ą
ą ł
ł
ą
ś
która nie wykazuje zró nicowania. W warstwie okr
nej mi
ni mo na znale
arteriole.
ż
ęż
ęś
ż
źć
Wyst puje nab onek walcowaty, du o naczy spiralnych. B ona mi
niowa (miometrium)
ę
ł
ż
ń
ł
ęś
oddzielona od luzówki
ś
UWAGA: Macic mo na pomyli z jajowodem. Macica ma jednak bardziej okr g awy przekrój
ę
ż
ć
ą ł
(jajowód jest raczej poszarpany na obwodzie)
o ysko
Ł ż
Szukamy nab onka owodni – oznacza on cz
p odow . Pod tym nab onkiem znajduje
ł
ęść ł
ą
ł
si p yta kosmówkowa. W obr bie p yty znajduje si ró owy koloid – fibrynoid Langhansa. Od
ę ł
ę
ł
ę ż
p yty kosmówkowej odchodz wypustki - kosmki ( s to kosmki III rz dowe, albowiem s w nich
ł
ą
ą
ę
ą
ju naczynia – aby stwierdzi na 100% e jest to kosmek III-rz dowy nale y znale
w rodku
ż
ć
ż
ę
ż
źć
ś
naczynie), a tak e pnie kosmkowe (s to kosmki wy szego rz du, w wyniku zag biania si
ż
ą
ż
ę
łę
ę
kosmków w doczesn ). Na obwodzie pni i kosmków znajduje si syncytiotrofoblast (mo e by
ą
ę
ż
ć
tak e na powierzchni p yty doczesnowej i kosmówkowej). Zr b wypustek (a wi c pni i kosmków)
ż
ł
ą
ę
tworzy mezoderma pozazarodkowa, w której s liczne naczynia.
ą
Pod syncytiotrofoblastem mo e znajdowa si cytotrofoblast. Jak rozró ni pnie i kosmki?
ż
ć ę
ż ć
Drobne przekroje to kosmki, pnie s wi ksze i maj du e naczynia krwiono ne
ą
ę
ą
ż
ś
Wokó kosmków znajduje si przestrze mi dzykosmkowa – w niej kr
y krew matczyna
ł
ę
ń
ę
ąż
omywaj c kosmki.
ą
Cz
matczyna o yska jest nazwana doczesn : Doczesna po zro ni ciu z pniem tworzy
ęść
ł ż
ą
ś ę
p yt podstawow . Fragmenty doczesnowe s podobne do pnia, te wyst puj naczynia, mniej
ł ę
ą
ą
ż
ę
ą
j der, mog by obecne resztki gruczo ów. Najcz
ciej w preparatach nie ma cz
ci matczynej,
ą
ą
ć
ł
ęś
ęś
mo e tak e nie by nab onka owodni
ż
ż
ć
ł
J dro
ą
Na obwodzie b ona bia awa zbudowana z w ókien kolagenowych. W rodku j dra s
ł
ł
ł
ś
ą
ą
kanaliki kr te, pomi dzy tkanka czna.
ę
ę
łą
ródj drze
Ś
ą
– wi cej tkanki cznej, z sieci j dra – powstaje w ten sposób, e kanaliki
ę
łą
ą ą
ż
kr te przechodz w proste (z nab onkiem walcowatym, rzadko widoczne bo s p askie), te
ę
ą
ł
ą ł
natomiast przechodz w kanaliki sieci j dra z nab onkiem jednowarstwowym sze ciennym
ą
ą
ł
ś
21
Kanaliki kr te
ę
posiadaj w asn cian z komórkami mi
niowymi, wewn trz jest
ą ł
ą ś
ę
ęś
ą
nab onek plemnikotwórczy. Na obwodzie tego nab onka s spermatogonie (ciemne). Dalej
ł
ł
ą
rozró niamy spermatocyty I rz du (najwi ksze), spermatocytów II rz du nie wida . Nast pnie s
ż
ę
ę
ę
ć
ę
ą
spermatydy (okr g e j dra z ciemn chromatyn ). Z nich powstaj ostatecznie plemniki.
ą ł ą
ą
ą
ą
Komórki Sertolego nie s widoczne, ale wida ich j dra – le
na obwodzie, s
ą
ć
ą
żą
ą
wyd u one, z jasn chromatyn i ciemnym j derkiem.
ł ż
ą
ą
ą
W tkance cznej s liczne naczynia, na nich znajduj si komórki Leydiga,
łą
ą
ą ę
kwasoch onne, do
du e j dro.
ł
ść
ż ą
Naj drze
ą
Wyró niamy kanaliki odprowadzaj ce i przewody naj drza.
ż
ą
ą
Kanaliki s silnie pofa dowane, maj du y przekrój, grub warstw mi
ni pod
ą
ł
ą
ż
ą
ę
ęś
nab onkiem (jednowarstwowy o ró nej wysoko ci).
ł
ż
ś
Przewód ma mniejszy przekrój, cienk warstw mi
ni, dwurz dowy nab onek. Mo e by
ą
ę
ęś
ę
ł
ż
ć
preparat bez ró nic w przekrojach – nale y zwróci uwag na inne cechy (szczególnie na
ż
ż
ć
ę
nab onek)
ł
Nasieniowód
Nab onek walcowaty, pocz tkowo dwurz dowy. B ona luzowa tworzy pofa dowania, które
ł
ą
ę
ł
ś
ł
poprzecznie przeci te mog by zamkni te i uznane za gruczo y. Nie ma b ony pod luzowej, jest
ę
ą
ć
ę
ł
ł
ś
3-warstwowa mi
niówka (u szczura uk ad okr
na - pod u na - okr
na, u cz owieka
ęś
ł
ęż
ł ż
ęż
ł
odwrotnie!). Jest przydanka
P cherzyki nasienne
ę
Pofa dowana luzówka z nab onkiem walcowatym, wysoki, ciemne wybarwienie wyró nia ten
ł
ś
ł
ż
preparat. W rodku jednolity koloid. Jest dwuwarstwowa mi
niówka – warstwa okr
na i
ś
ęś
ęż
pod u na.
ł ż
UWAGA: preparat najcz
ciej mylony z tarczyc – W TARCZYCY NIE MA MI
NIÓWKI
ęś
ą
ĘŚ
Gruczo krokowy ludzki
ł
Makroskopowo wygl da jak nauszniki lub s uchawki do walkmana. Ró nicujemy odcinki
ą
ł
ż
wydzielnicze i wyprowadzaj ce. Jest du o tkanki cznej i liczne miocyty.
ą
ż
łą
W wietle
ś
odcinków wydzielniczych znajduje si wydzielina, nab onek sze cienny lub
ę
ł
ś
walcowaty. Kszta t cewkowo – p cherzykowy tych odcinków.
ł
ę
Kszta t
ł
przewodów wyprowadzaj cych
ą
jest bardziej regularny, nab onek bardziej p aski
ł
ł
(ale nigdy tak p aski jak w naczyniach wi c trzeba je ró nicowa ). Mog by kamyki sterczowe
ł
ę
ż
ć
ą
ć
Pr cie
ą
Skóra nieow osiona.
ł
Naskórek, pod nim warstwa brodawkowata i siateczkowata.
Po stronie grzbietowej znajduje si t tnica grzbietowa pr cia.
ę ę
ą
B ona bia awa otacza 2 cia a jamiste i tworzy pomi dzy nimi przegrod .
ł
ł
ł
ę
ę
W cia ach jamistych mog by widoczne t tnice g bokie (po jednej w ka dym). Poni ej cia
ł
ą
ć
ę
łę
ż
ż
ł
jamistych znajduje si cewka moczowa wys ana nab onkiem o ró nej wysoko ci (zale y od
ę
ł
ł
ż
ś
ż
miejsca przekroju). Cewk otacza cia o g bczaste. Je eli mamy pr cie królika, cewka moczowa
ę
ł
ą
ż
ą
znajduje si centralnie mi dzy cia ami jamistymi
ę
ę
ł
22