FE 05 21 body 120710

Fundusze

Europejskie

w Polsce

BIULETYN

INFORMACYJNY

CZERWIEC 2010

Fundusze na turystykę i sport

Stan realizacji Narodowej Strategii Spójności

Nominacje w konkursie „Polska Pięknieje”

ISSN 1899-783X | egzemplarz bezpłatny

www.fundusze

europejskie

.gov.pl

UNIA EUROPEJSKA

EUROPEJSKI FUNDUSZ

ROZWOJU REGIONALNEGO

stan realizacji nss

Polska Liderem

Polska jest jednym z liderów we wdrażaniu

Funduszy Europejskich również na tle

innych krajów Unii Europejskiej

Fundusze Europejskie w Polsce Biuletyn wydawany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Informacji, Promocji i Szkoleń

ul. Wspólna 2/4 • 00-926 Warszawa • tel. +48 22 461 39 62 • e-mail: biuletyn@mrr.gov.pl •www.mrr.gov.pl • www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Koordynacja: Anna Szybalska-Idzik

Realizacja: Smartlink Sp. z o.o. • ul. Mickiewicza 3/10 • 60-833 Poznań • e-mail: biuro@smartlink.pl • www.smartlink.pl

Redakcja: Jerzy Gontarz, Joanna Gontarz, Andrzej Szoszkiewicz • Projekt graficzny i skład: Alina Merha

Publikacja współfinansowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

W numerze

Polska Pięknieje 2010

Atrakcyjne projekty

Opis nominowanych projektów

w konkursie „Polska Pięknieje – 7 Cudów

Funduszy Europejskich”

Fundusze na turystykę

i sport

„Polska Pięknieje”

– gwarancja jakości

Rozmowa z minister Elżbietą Bieńkowską

Lokomotywy rozwoju

W ramach działania 6.4 PO IG są

wspierane przede wszystkim kompleksowe

ponadregionalne projekty turystyczne

Regionalna mozaika

Opis najważniejszych projektów

realizowanych w województwach

dolnośląskim, łódzkim

i zachodniopomorskim

Rowerem przez Polskę

W V osi priorytetowej realizowane są dwa

działania: „Promowanie zrównoważonego

rozwoju turystyki” oraz „Trasy rowerowe”

Astronomia i rowery

bez granic

Coraz więcej atrakcji po obu stronach

granicy to efekt realizowanych

ponadnarodowych projektów turystycznych

Inwestycje w przyszłych

mistrzów

Dzięki funduszom dostajemy szansę

na zdrowszy styl życia

Dziedzictwo i promocja

Opis niektórych projektów realizowanych

w ramach POIiŚ działanie11.1 „Ochrona i

zachowanie dziedzictwa kulturowego

o znaczeniu ponadregionalnym”

Działania informacyjno-

-promocyjne

Język funduszy

Prof. Jan Miodek wraz z zespołem

językoznawców Uniwersytetu Wrocławskiego

przeprowadził „Analizę językową tekstów

dotyczących Funduszy Europejskich”

Promocja na szóstkę

Nagrodzone projekty w „Konkursie dotacji na

przeprowadzenie działań informacyjno-

-promocyjnych dotyczących Funduszy

Europejskich”

z Parlamentu europejskiego

W poszukiwaniu kompromisu

Felieton Leny Kolarskiej-Bobińskiej

nowa strategia

gospodarcza Unii

Europa 2020

Więcej miejsc pracy i wyższy standard

życia to podstawowe założenia Strategii

Europa 2020

Na okładce: Miedziana kura – symbol
Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie
Fot. Janusz Tatarkiewicz

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 1

Wstęp

„W zdrowym ciele zdrowy duch” – dawne porzekadło nic nie straciło na aktualności. Aby jednak
należycie dbać o kondycję fizyczną, niezbędne jest odpowiednie zaplecze turystyczne, sportowe
i rekreacyjne. Z kolei dla ducha konieczny jest rozwój w dziedzinie kultury. W obu tych obszarach
z pomocą przychodzą Fundusze Europejskie.
W ramach programów regionalnych wspierane są liczne mniejsze, a z krajowych większe inwe-
stycje sportowo-rekreacyjne oraz związane z rozwojem bazy turystycznej i kulturalnej.
Dzięki Funduszom Europejskim w wielu miejscach w Polsce udało się odrestaurować zabytkowe
budowle, które zyskały nowe funkcje użytkowe, zwłaszcza kulturalne.
Doskonałym przykładem jest tu Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie, wyposażone w mul-
timedialne ekspozycje, które pozwalają zwiedzającym poznawać kolejne etapy życia genialnego
kompozytora. Na rewaloryzację Zamku Ostrogskich w Warszawie, w którym mieści się muzeum,
Narodowy Instytut Fryderyka Chopina pozyskał dofinansowanie z Programu Operacyjnego In-
frastruktura i Środowisko.
Dotacje z Funduszy Europejskich sprawiają, że w Polsce powstaje coraz więcej hal sportowych,
boisk, kompleksów basenowych, ośrodków narciarskich czy ścieżek rowerowych. Tych ostatnich
przybywa szczególnie na wschodzie Polski dzięki programowi Rozwój Polski Wschodniej. Coraz
łatwiej więc w naszym kraju o aktywny wypoczynek, co jest bardzo optymistycznym stwierdze-
niem w kontekście zbliżających się wakacji.
Projekty w zakresie turystyki, kultury oraz sportu nabierają szczególnego znaczenia w świe-
tle planowanych w 2012 r. Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, które odbędą się w Polsce
i na Ukrainie. W programach ogólnokrajowych tematyka mistrzostw i związanych z nimi in-
westycji jest widoczna przede wszystkim w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka.
W jego ramach wspierane są przede wszystkim: kompleksowe ponadregionalne projekty tury-
styczne, obejmujące inwestycje w infrastrukturę nowych produktów turystycznych, np. „Szlaki
nowej przygody w zabytkowej Kopalni Soli »Wieliczka«” czy „Program ożywienia dróg wodnych
w Gdańsku”.
Możliwości pozyskania środków na projekty związane z turystyką i kulturą jest wiele – można
by mnożyć także przykłady dobrych praktyk i projektów. Konkurs „Polska Pięknieje”, który
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego organizuje już po raz trzeci, ma na celu właśnie wyłonie-
nie i nagrodzenie najciekawszych projektów przyczyniających się do podniesienia atrakcyjności
turystycznej i kulturalnej naszego kraju – tych, dzięki którym Polska pięknieje. W niniejszym
numerze biuletynu zaprezentujemy nominowanych do głównych nagród. Zwycięzców poznamy
na uroczystej gali podczas III Forum Funduszy Europejskich, jesienią tego roku, na które już
teraz serdecznie Państwa zapraszam.
Tymczasem życzę miłej lektury

Adam Zdziebło
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego

Aktywny wypoczynek

FOT

. ARCHIWUM MRR

2 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Fundusze na turystykę i sport

Pani minister, wręczała Pani nominacje do głównych nagród
w III edycji konkursu „Polska pięknieje – 7 Cudów Funduszy
Europejskich”. Jak Pani ocenia jakość i różnorodność przed-
sięwzięć?

Projekty są wyjątkowo różnorodne i ciekawe. Nie mogło być jed-
nak inaczej, skoro wpłynęło aż 138 zgłoszeń: organizatorzy mogli
wybrać prawdziwe perełki. Tak duże zainteresowanie konkursem
świadczy też o jego prestiżu: w tej chwili sama nominacja do na-
grody, a tym bardziej otrzymanie tytułu jednego z „cudów Funduszy
Europejskich”, stanowi wartościową wizytówkę dla instytucji i osób,
chcących promować swoje produkty turystyczne. Jest to również
pewnego rodzaju „gwarancja jakości” dla ich potencjalnych klien-
tów.

Powiedziała Pani, że wyróżnianie najlepszych projektów w tym
konkursie należy do najprzyjemniejszych chwil w Pani pracy.
Dlaczego?

„Polska Pięknieje” – gwarancja jakości

Projekty turystyczne mają w swoim założeniu

przyciągać ludzi. Są widowiskowe,

imponujące wizualnie, a przy tym wartościowe,

bo często mają walory edukacyjne i poznawcze

– mówi ELŻBIETA BIEŃKOWSKA,

minister rozwoju regionalnego

Nie co dzień ma się okazję na własne oczy zobaczyć, że cała, nieraz
żmudna, biurowo-papierkowa praca związana z Funduszami Euro-
pejskimi ma aż tak spektakularny efekt. Mimo że cały czas pamię-
tam o ponad stu tysiącach zrealizowanych projektów unijnych, bar-
dzo trudno wyobrazić sobie rzeczywistą skalę tego wszystkiego.
Wiele projektów, drogich i niezbędnych, pozostaje poza masową
świadomością: jak choćby projekty wodno-ściekowe, kanalizacyj-
ne, energetyczne czy inwestycje realizowane w przedsiębiorstwach.
Projekty turystyczne mają zaś w swoim założeniu przyciągać ludzi.
Są widowiskowe, imponujące wizualnie, a przy tym naprawdę war-
tościowe, bo często mają one szeroko rozumiane walory edukacyjne
i poznawcze. Pokazują, jak wyjątkowe inicjatywy są realizowane
z funduszy unijnych, widać w nich rzeczywisty wysiłek beneficjen-
tów. Takich projektów jest też coraz więcej. Obym miała okazję jak
najczęściej brać udział w takich uroczystościach.

Czy można już powiedzieć, że Fundusze Europejskie z obecnej
perspektywy przyczyniają się do wzrostu atrakcyjności tury-
stycznej naszego kraju?

Zdecydowanie tak. Wystarczy przywołać warszawskie przykłady,
takie jak Pałac w Wilanowie, Trakt Królewski czy Muzeum Chopi-
na, byśmy uzmysłowili sobie, że dzięki Funduszom Europejskim
powstają bądź wracają do swej świetności obiekty, które są naszą
wizytówką na świecie.

Polska jest liderem w wydatkowaniu Funduszy Europejskich
w tej perspektywie finansowej (przynajmniej pod względem
wartości wsparcia, z którego już skorzystali beneficjenci). Czy
mamy szansę utrzymać tę pozycję? Jak wygląda porównanie
wykorzystania poszczególnych programów operacyjnych?

Cały czas jesteśmy liderem. Warto podkreślić, że Polska ma do wy-
dania niemal jedną piątą ogółu budżetu polityki spójności. Pozostałe
kraje mają więc prostsze zadanie: łatwiej bowiem wydać kilka czy
kilkanaście miliardów euro niż ponad 67.
Dla nas najważniejsze jest, aby do końca 2015 r. wydać i rozli-
czyć 100 proc. przyznanej Polsce kwoty, a przy tym zrobić to w spo-
sób maksymalnie efektywny. Wszelkie rankingi tworzone w pół drogi
nie mają tak naprawdę znaczenia.

Czy po ostatniej weryfikacji listy projektów indywidualnych
spodziewane są kolejne przeglądy i potencjalne zmiany? Nie
ma zagrożeń dla realizacji tych przedsięwzięć?

Przegląd list odbywa się co pół roku, kolejny będzie przeprowa-
dzony do końca lipca. Mamy jeszcze sporo czasu, więc nie można
przesądzać o kształcie list. MRR monitoruje postępy we wszystkich
projektach indywidualnych i trzymamy rękę na pulsie.

Rząd ma zamiar przeznaczyć 2 mld zł z puli na współfinanso-
wanie projektów unijnych na likwidację skutków powodzi. Czy
nie będzie to miało niekorzystnego wpływu na tempo realizacji
projektów współfinansowanych z Funduszy Europejskich?

Nie będzie. Kwota 2 mld zł to część rezerw celowych na współfi-
nansowanie projektów realizowanych z udziałem środków unijnych

FOT

. ARCHIWUM MRR

FOT

. P

AWEŁ P

AWŁ

OWSKI/ŻEL

AZNA STUDIO

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 3

„Polska Pięknieje” – gwarancja jakości

Elżbieta Bieńkowska i Adam Zdziebło wśród nominowanych do głównych nagród tegorocznej edycji konkursu „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy

Europejskich”. Szerzej o nominowanych na str. 18-23

ujętych w ustawie budżetowej na 2010 rok. Jest to swego rodzaju
„zaskórniak” na wypadek na przykład większych, niż przewidziano,
kosztów projektów unijnych, wahań kursu euro lub wolniejszych
zwrotów z Komisji Europejskiej. Na ten rok założono 8,8 mld zł.
Ze względu na wystarczającą ilość środków do współfinansowa-
nia projektów z funduszy unijnych w 2010 r. nie będzie potrzeby
sięgania do wspomnianej rezerwy. Dlatego bez obaw o realizację
inwestycji unijnych można łatwo zmienić przeznaczenie powyższej
części rezerwy – w tym wyjątkowym wypadku na natychmiastową
wypłatę pieniędzy poszkodowanym w wyniku powodzi.

Zbliża się czas podziału budżetu na kolejną perspektywę finan-
sową. Jakie są szanse utrzymania korzystnych dla nas celów
polityki spójności?

Priorytety przyszłej polityki spójności nie zostały jeszcze określone,
trudno więc spekulować na temat przyszłego budżetu. Dokładamy
wszelkich starań, by nasze potrzeby i wkład zostały w odpowiednim
stopniu uwzględnione.

Rozmawiali

Jerzy Gontarz

Andrzej Szoszkiewicz

4 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Fundusze na turystykę i sport

ramach działania 6.4 PO IG
wspierane są przede wszystkim
kompleksowe ponadregionalne

projekty turystyczne, w tym projekty liniowe
i sieciowe, obejmujące inwestycje w spój-
ną infrastrukturę produktów turystycznych.
Drugi typ projektów opiera się na wsparciu
obiektów atrakcyjnych turystycznie, zalicza-
nych do Pomników Historii lub wpisanych
na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Minimalna wartość projektu określona zo-
stała na 10 mln zł. Przy czym preferowa-
ne były inwestycje w produkty turystycz-
ne, które ze względu na swoją lokalizację
mogą stanowić ofertę turystyczną związaną
z miejscem rozgrywek mistrzostw Europy
w piłce nożnej EURO 2012.
Przypomnijmy, że nabór projektów trwał
od 9 kwietnia do 30 maja 2008 r. Wartość
złożonych wniosków wielokrotnie przewyż-
szyła alokację na ten cel. Najlepsze projek-
ty znalazły się na liście podstawowej, która
weryfikowana jest co pół roku. Sprawdza-
ny jest wówczas postęp prac nad projek-
tem i aktualny stopień ich przygotowania.
Od 2008 r. z listy podstawowej odpadła
część przedsięwzięć i na ich miejsce prze-
suwane były projekty z listy rezerwowej.
Po ostatniej aktualizacji w lutym 2010 r.,
wszystkie dobrze przygotowane projekty

22 duże przedsięwzięcia turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym zostały umieszczone na liście

indywidualnych projektów kluczowych w ramach działania 6.4 Programu Operacyjnego

Innowacyjna Gospodarka. To największe inwestycje w branży turystycznej w najbliższych latach.

Ich całkowity budżet wynosi 138 mln euro.

Lokomotywy rozwoju

z list rezerwowych działania 6.4 dostały
się na listę podstawową.

Praca wrze

– Projekty znajdują się na różnych etapach
realizacji – mówi Anna Zabłocka-Sztyber,
p.o. zastępcy dyrektora Departamentu Fun-
duszy Europejskich w Polskiej Organizacji
Turystycznej (POT). Ze wszystkimi mamy
zawarte preumowy, a z większością benefi-
cjentów sukcesywnie podpisujemy umowy
o dofinansowanie tak, aby proces ten za-
mknąć do końca bieżącego roku. Jest rów-
nież duża szansa na to, że w połowie 2011
r. realizacja pierwszych projektów zostanie
zakończona.
Dyrektor Zabłocka-Sztyber liczy na to, że
w najbliższym czasie Komisja Europejska
zakończy procedurę notyfikacyjną rozpo-
rządzenia dotyczącego warunków i trybu
udzielania przez POT pomocy publicznej
w zakresie wspierania kultury i dziedzictwa
kulturowego. – Od października ubiegłego
roku na tę decyzję z niecierpliwością czeka
pięciu projektodawców. Na jej podstawie
będą mogli się ubiegać aż o 85% dofinanso-
wania z Funduszy Europejskich – dodaje.
Tymczasem równolegle dokonywana jest
ocena roboczych wersji dokumentów apli-
kacyjnych, tak by po otrzymaniu notyfikacji

Komisji Europejskiej maksymalnie skrócić
kolejne etapy weryfikacji.
W Departamencie Funduszy Europejskich
Polskiej Organizacji Turystycznej pracu-
je 14 osób. Zajmują m.in. oceną formalną
projektów, organizacją oceny merytorycz-
nej, koordynacją przygotowań do realizacji
rzeczowej i finansowej. W przypadku pro-
jektów, których realizacja już się rozpoczę-
ła, departament odpowiada za weryfikację
poniesionych przez beneficjentów wydat-
ków i zlecanie przekazywania im kolejnych
transz dotacji. W ich kompetencji jest także
kontrola prawidłowej realizacji wszystkich
wspieranych przedsięwzięć. Pomagają be-
neficjentom w sprawozdawczości.

Polska Organizacja Turystyczna pełni obowiązki

Instytucji Pośredniczącej drugiego stopnia, obsłu-

gującej turystyczne projekty inwestycyjne w ramach

działania 6.4 „Inwestycje w produkty turystyczne

o znaczeniu ponadregionalnym” Programu Opera-

cyjnego Innowacyjna Gospodarka. Jednocześnie

POT prowadzi własne projekty promocyjne, współ-

finansowane w ramach Programu Operacyjnego In-

nowacyjna Gospodarka (działanie 6.3 PO IG „Pro-

mocja turystycznych walorów Polski”), jak również

ze środków Programu Operacyjnego Rozwój Polski

Wschodniej (działanie V. 1 „Promowanie zrównowa-

żonego rozwoju turystyki”).

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 5

Jakie trudności w realizacji projektów zgła-
szają beneficjenci?
– Na tym etapie najwięcej kłopotów mają
ze zgromadzeniem decyzji administracyj-
nych, głównie pozwoleń na budowę czy
decyzji środowiskowych – mówi Anna Za-
błocka-Sztyber. – W kilku przypadkach pro-
blemy sprawia realizacja projektów w for-
mule partnerstwa. Niektórzy beneficjenci
sygnalizują, że partnerzy wycofują się
z przedsięwzięć np. z powodu braku środ-
ków na zapewnienie wymaganego wkładu
własnego, co niesie ze sobą konieczność
zmiany dokumentacji i w rezultacie ozna-
cza opóźnienia w realizacji inwestycji.

Wszystkie projekty są

oryginalne

Chodzi o dobry pomysł na przyciągnięcie
turysty. Na przykład w Hali Stulecia we
Wrocławiu na dużą skalę zastosowane
zostaną multimedia. Do pokazów progra-
mów multimedialnych typu „światło, ob-
raz i dźwięk”, takich jak: „Innowacyjność
w historii architektury i najważniejsze
obiekty UNESCO”, „Czas, ludzie i miejsce
powstania Hali Stulecia” oraz „Duch inno-
wacyjności w architekturze dzisiaj – jego
możliwości i uwarunkowania”, zainstalowa-
na będzie nowoczesna aparatura. Ponadto
przewiduje się przystosowanie jednej z sal
Hali do potrzeb centrum poznawczego
oraz stworzenie wewnątrz hali spacerowej
ścieżki turystyczno-edukacyjnej, na której
przystankach będą pokazane dzieje archi-
tektury i budownictwa.
W Zabrzu powstaje Europejski Ośrodek Kul-
tury Technicznej i Turystyki Przemysłowej.
W jego skład będą wchodzić cztery obiekty
– Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego

„Guido”, Skansen Górniczy „Królowa Luiza”,
Muzeum Górnictwa Węglowego i Główna
Kluczowa Sztolnia Dziedziczna. Tworzą
one unikatowy szlak przemysłu górniczego
o ogromnych walorach historycznych, któ-
ry objęty zostanie jednym programem tury-
stycznym. Projekt obejmuje m.in. udrożnie-
nie i adaptację dla potrzeb ruchu turystycz-
nego 2,5 km podziemnego tunelu (Głównej
Kluczowej Sztolni Dziedzicznej). Do sztolni
wejść można z czterech miejsc zlokalizowa-
nych w różnych częściach miasta.
W Kopalni Soli „Wieliczka” trwają prace
nad nowym produktem turystycznym „Szla-
ki nowej przygody – Trasa geoturystyczna”.
Przybliży ona turystom historię kopalni
w pierwszych wiekach jej istnienia oraz
metody eksploatacji złoża solnego. Zwie-
dzający zapoznają się także z interesującą
budową geologiczną wielickiego złoża.
Miłośnicy turystyki konnej zainteresują się
projektem z województwa łódzkiego – „Tu-
rystyka w siodle – infrastruktura innowacyj-
nego i unikatowego produktu turystyczne-
go”. Projekt zakłada oznakowanie i budowę
infrastruktury technicznej szlaku konnego,
w tym budowę popasów, wodopojów

i przystanków leśnych. Bezpieczeństwo
jeźdźców poprawi budowa specjalnych
przejść z sygnalizacją świetlną na skrzy-
żowaniach szlaku z drogami publicznymi.
Ponadto przewidziano budowę infrastruk-
tury informatycznej i nawigacji szlaku wraz
z systemem GPS. Ułatwi to turystom dotar-
cie do ciekawych punktów topograficznych,
rekreacyjnych (ośrodków wypoczynkowych,
obiektów sportowych) i krajoznawczych
(przyrodniczych, kulturowych, architekto-
nicznych i regionu).
Projekty realizowane w ramach działania
mają nie tylko przyczynić się do powstania
nowych markowych produktów turystycz-
nych, lecz także wpłynąć na ich otocze-
nie. Chodzi głównie o impuls, który wpły-
nie na zwiększenie ruchu turystycznego
na tym obszarze. Z założenia powinny tam
powstać restauracje, pensjonaty czy sklepy
z pamiątkami. Gdy właściciele tych bizne-
sów zaczną dobrze zarabiać, szybciej będą
inwestować w dalszy rozwój. Nic dziwne-
go, że branża turystyczna z zaciekawieniem
przygląda się postępom prac na 22 placach
budowy.

Andrzej Szoszkiewicz

W Kopalni Soli „Wieliczka” trwają prace nad nowym produktem turystycznym

„Szlaki nowej przygody – Trasa geoturystyczna”

W Hali Stulecia we Wrocławiu na dużą
skalę zastosowane zostaną multimedia

Aktualna lista projektów indywidualnych w ramach

działania 6.4 PO IG „Inwestycje w produkty turystyczne

o znaczeniu ponadregionalnym”:

www.funduszeeuropejskie.gov.pl/WstepDoFunduszy

Europejskich/Strony/projekty_kluczowe.aspx

FOT

. ARCHIWUM UWWD

FOT

. ARCHIWUM K

ALNI SOLI WIELICZKA

6 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Fundusze na turystykę i sport

europejskie pieniądze w całej Polsce
powstają nie tylko nowe drogi czy

wodociągi, ale również atrakcje turystycz-
ne. Nie zawsze są one dostrzegalne gołym
okiem. Często to sprawnie działające syste-
my informacji turystycznej, platformy inter-
netowe umożliwiające rezerwację hotelu czy
wirtualne muzea. Dzięki Funduszom Euro-
pejskim mamy szansę dobrze wykorzystać
posiadany potencjał. Pokazać to, co w na-
szym kraju jest piękne, zgodnie z maksymą
„cudze chwalicie, swego nie znacie”.

Jesteśmy atrakcyjni

Dolny Śląsk to jeden z bardziej atrakcyj-
nych turystycznie regionów w Polsce.
Walory krajobrazowe (góry, wzgórza more-
nowe, jeziora, doliny rzek, kotliny) i topo-
graficzne (granica z Czechami i Niemcami,
bliskość stolic europejskich, np. Berlina,
Pragi, Wiednia) – w połączeniu z bogatym
dziedzictwem przeszłości oraz różnorodną
ofertą kulturalną stwarzają wiele możliwo-
ści rozwoju turystyki.
– Nasz region jest coraz częściej odwiedza-
ny przez turystów z Polski i z zagranicy. Aby
ten trend utrzymać, niezbędne jest wykorzy-

stanie jego atutów oraz stworzenie jak naj-
lepszej infrastruktury umożliwiającej dalszy
rozwój – mówi Elżbieta Borek z Wydziału
Zarządzania Regionalnym Programem
Operacyjnym Województwa Dolnośląskie-
go (RPO WD) w Urzędzie Marszałkowskim
Województwa Dolnośląskiego.
– Jeden z priorytetów Regionalnego Pro-
gramu Województwa Dolnośląskiego
na lata 2007-2013 jest poświęcony tu-
rystyce w regionie. Priorytet VI „Turystyka
i kultura” zakłada realizację inwestycji,
które dotyczą najważniejszych regionalnych
produktów turystycznych, takich jak tury-

styka uzdrowiskowa, aktywna, biznesowa
i kulturowa. Wsparciu tych produktów to-
warzyszy rozbudowanie bazy noclegowej,
dotarcie z informacją do potencjalnego tu-
rysty, promocja regionu oraz zapewnienie
bezpieczeństwa turystom – wylicza Elżbieta
Borek.
Do tej pory w ramach ogłoszonych naborów
podpisano 96 umów. Pula pieniędzy w roz-
strzygniętych już konkursach, przeznaczona
na turystykę i kulturę, to ponad 108 mln
euro. Do tego dochodzi jeszcze 55 mln euro
na projekty turystyczne realizowane w ra-
mach priorytetu „Przedsiębiorstwa i inno-

Regionalna mozaika

Trwa restauracja zabytków, powstaje infrastruktura noclegowa, tworzony jest system informacji

turystycznej. A wszystko po to, by turyści z Polski i z zagranicy docenili to, co w Polsce jest piękne

i zasługuje na uwagę. Dzięki Funduszom Europejskim również regiony do dziś niekojarzone

ze szczególnym potencjałem turystycznym mogą, sięgnąwszy do głęboko ukrytych walorów,

zaproponować coś ciekawego.

RPO DOlnOśląskie

UzDROWiska

Gmina Jedlina Zdrój po wyremontowaniu pi-

jalni wód mineralnych, odnowieniu parków

i zbudowaniu całorocznego toru sanecz-

kowego szykuje się do drugiego etapu roz-

budowy szlaku turystyczno-rekreacyjnego

(projekt „Uzdrowiskowy Szlak Turystyczno-

Rekreacyjny w Jedlinie Zdroju – II etap”).

Najważniejszym zadaniem jest teraz remont

placu Zdrojowego, gdzie wymieniona zosta-

nie nawierzchnia i stanie fontanna. W Parku

Zdrojowym powstanie oranżeria, alejki zyskają

nowe oświetlenie, a przy ul. Kłodzkiej pojawi

się wesołe miasteczko. Prócz tego zmoderni-

zowany zostanie orczykowy wyciąg narciarski

„Karolinka”, na którego stoku zainstalowana

zostanie aparatura do sztucznego naśnieża-

nia. Całkowita wartość projektu to ponad 6

mln zł, z czego ponad 4 mln zł to dofinanso-

wanie z RPO WD.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 7

RPO zachODniOPOmORskie

FilhaRmOnia

Budowa Filharmonii Koszalińskiej im. Stanisława Mo-

niuszki w Koszalinie ma kosztować 42,5 mln zł, z czego

prawie 20 mln zł będzie pochodzić z Europejskiego Fun-

duszu Rozwoju Regionalnego (z RPO WZ). Centralnym

miejscem czterokondygnacyjnego obiektu jest sala kon-

certowa na 518 osób z estradą na pełną orkiestrę i chór.

Nowa filharmonia podniesie rangę Koszalina na mapie

kulturalnej województwa. Zakończenie realizacji projektu

zaplanowano na 30 czerwca 2013 r.

wacyjność”. Łącznie pieniądze na turysty-
kę stanowią ok. 13,5% całkowitej alokacji
w ramach RPO WD. Większość z nich zo-
stała już rozdzielona, pozostało jeszcze 8,5
mln euro, na których pozyskanie konkursy
zostaną ogłoszone w przyszłym roku (źró-
dło: Urząd Marszałkowski Województwa
Dolnośląskiego).
Jakie to są projekty? Wśród najciekaw-
szych warto wymienić utworzenie Regio-
nalnego Centrum Turystyki Biznesowej,
powstającego w kompleksie Hali Stulecia
we Wrocławiu. Miejsce to ma posłużyć
organizacji np. kongresów, konferencji czy
szkoleń biznesowych. Warto wspomnieć
o pracach wykonywanych na Zamku Książ,
gdzie przebudowywane jest III piętro, które
po modernizacji stanie się Centrum Kongre-

sowo-Kulturalnym. Warto wymienić rekon-
strukcję i prace konserwatorskie obiektów
budowlanych, m.in.: baraku więziennego
i wieży strażniczej na terenie byłego hi-
tlerowskiego obozu koncentracyjnego Mu-
zeum Gross-Rosen w Rogoźnicy (projekt
„Kamienne Piekło KL Gross-Rosen I”).
Dla południowo-zachodniego regionu Polski
kluczowe znaczenie ma turystyka uzdro-
wiskowa. Na Dolnym Śląsku istnieje 12
gmin uzdrowiskowych, dlatego szczegól-
ną uwagę twórcy programu regionalnego
poświęcili turystyce uzdrowiskowej oraz
kulturowej, związanej z organizowaniem
dużych imprez. Przykładem tej pierwszej
może być projekt „Uzdrowiskowy Szlak
Turystyczno-Rekreacyjny w Jedlinie Zdro-
ju”. Przewiduje on uporządkowanie terenu
wokół pijalni wód, budowę uzdrowiskowej
wieży widokowej, placu zabaw dla dzieci,
a także wyciągu narciarskiego.

Morze naszym atutem

W ramach Regionalnego Programu Opera-
cyjnego Województwa Zachodniopomor-
skiego rozwojowi i uatrakcyjnieniu oferty
turystycznej regionu zostały poświęcone

działania osi priorytetowej 5. „Turystyka,
kultura i rewitalizacja” – 74,9 mln euro
(czyli 8,97% wspólnotowego wsparcia dla
programu) oraz 6. „Rozwój funkcji metropo-
litalnych” – 116,8 mln euro (tj. 13,98%),
skierowanej do gmin zaliczonych do Szcze-
cińskiego Obszaru Metropolitalnego (źródło:
Urząd Marszałkowski Województwa Za-
chodniopomorskiego).
Projekty realizowane w ramach RPO w wo-
jewództwie zachodniopomorskim związane
są głównie z morzem – najcenniejszym atu-
tem turystycznym województwa. Na uwa-
gę zasługuje projekt dotyczący odbudowy
i modernizacji przystani żeglarskiej w miej-
scowości Lubczyna w gminie Goleniów
(wpisany w projekt „Zachodniopomorskiego
Szlaku Żeglarskiego”) czy rewitalizacja kil-
kudziesięciokilometrowego odcinka zabyt-
kowej linii Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej
w gminie Rewal (odcinek Gryfice – Rewal
– Trzebiatów). Zostaną tam odnowione oraz
wystylizowane na XIX-wieczną architekturę
stacyjki, na których mają też powstać ka-
wiarenki, galerie sztuki, punkty informacji
turystycznej oraz pokoje gościnne dla miło-
śników kolejnictwa.

Wizualizacje dolnośląskich

projektów: od lewej Park

Zdrojowy w Jedlinie Zdroju;

audytorium w Hali Stulecia

we Wrocławiu i basen

w Bolesławcu

FOT

. ARCHIWUM UWWD (3x)

8 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

po niej zabytków jest projekt „Piastow-
skiego Parku Kulturowego Łęczyca, Tum,
Grodzisko”. Zakłada on wykonanie prac
zwiększających atrakcyjność turystyczną
zabytków z początków państwa polskiego
położonych w Łęczycy i okolicach. Zrekon-
struowane zostaną m.in. części architektu-
ry obronnej grodziska w Tumie oraz zamek
w Łęczycy, powstanie skansen etnograficzny
oraz centrum wystawowe w archikolegiacie
tumskiej. Ponadto planowane są remonty
i rekonstrukcja budynków zamku w Łęczy-
cy, np. adaptacje jego lochów na wystawy.
W trakcie realizacji są już projekty: „Kraina
bez barier” – rewitalizacja zespołu pałaco-
wo-parkowego w Poddębicach czy stworze-
nie centrum folkloru polskiego „Żywy skan-
sen” w Nagawkach na Ziemi Moszyńskiej.
W tym ostatnim zwiedzanie nie będzie po-
legało wyłącznie na oglądaniu eksponatów.
Turysta będzie mógł spróbować swych sił
w dawnych zawodach czy posmakować
dawnych potraw.
W ramach łódzkiego RPO na projekty doty-
czące turystyki przeznaczono 280 mln zł.
Ta kwota pozwoliła sfinansować 29 projek-
tów. Tam prawdopodobnie nie będzie już
następnych konkursów.

Krzysztof Orłowski

w Urzędzie Marszałkowskim Województwa
Łódzkiego.
Pieniądze z programu regionalnego mają
służyć m.in. temu, by posiadane atuty
przekuć w takie właśnie produkty. Jednym
z nich jest wykorzystanie wód geotermal-
nych. Ryszard Kaliński przywołuje przykład
Styrii, która dzięki wykorzystaniu tego typu
zasobów zmieniła się z biednego regionu
Austrii w jeden z najczęściej odwiedzanych
przez turystów i w efekcie bogatszy. Na ra-
zie w województwie łódzkim jest jeden
obiekt wykorzystujący wody geotermalne
– Termy Uniejów (laureat ubiegłorocznej
edycji konkursu „Polska pięknieje”). Ten
kompleks basenów geotermalnych, które-
go utworzenie również współfinansowane
jest ze środków europejskich, został otwar-
ty w 2008 r. Na rozbudowę obiektu, w ra-
mach RPO miastu przyznano kolejne środki
– 90 mln zł. Prace trwają.
Inny obszar do zagospodarowania w woje-
wództwie łódzkim to budowa produktów
opartych na historii i jej śladach. Trwają
prace nad opracowaniem koncepcji Mu-
zeum w Przestrzeni, które miałoby upa-
miętniać bitwę łódzką z 1914 r. To jedna
z największych batalii w czasie I wojny
światowej, o której coraz mniej osób pa-
mięta. Innym przejawem odwoływania się
do historii i zagospodarowania pozostałych

Drugą dużą grupę stanowią projekty, któ-
rych celem jest rozbudowa bazy kulturalnej
województwa. Wspomnieć warto choćby
budowę hali widowiskowo-sportowej w Ko-
szalinie, projekty dotyczące budowy lub
rozbudowy filharmonii w Szczecinie i Ko-
szalinie czy Regionalnego Centrum Kultury
w Kołobrzegu. Do końca marca 2010 r.
rozstrzygnięte zostały trzy kolejne konkursy
na projekty z dziedziny turystyki, w ramach
których dofinansowanie otrzymały 34 pro-
jekty z dziedziny infrastruktury turystyki
oraz rozwoju i odtworzenia infrastruktury
kultury wraz z systemem informacji kultu-
ralnej.
– W konkursach, w których zakończono
etap selekcji w ramach priorytetu V, do-
tyczącego infrastruktury turystyki, podjęto
uchwały o dofinansowaniu; największa
liczba projektów dotyczyła budowy, prze-
budowy, remontu i modernizacji publicznej
infrastruktury turystycznej, między innymi
placów, deptaków, promenad, parków,
szlaków turystycznych, oznakowania tras
i szlaków. Ponad 10% inwestycji dotyczy
bazy noclegowej wraz z niezbędnym wypo-
sażeniem, natomiast ok. 3% infrastruktury
aktywnych form turystyki (np. turystyka
zimowa, turystyka konna) oraz turystyki
wodnej. Są wśród nich mola, porty, przy-
stanie i pomosty służące turystyce wodnej
– mówi Edyta Przybylska z Wydziału Wdra-
żania Regionalnego Programu Operacyjnego
w Urzędzie Marszałkowskim Województwa
Zachodniopomorskiego.

Wody geotermalne

Teoretycznie mniej atrakcji niż Dolny Śląsk
i Zachodniopomorskie ma województwo
łódzkie. – Nie mamy gór, jezior ani mo-
rza. Żeby rozbudzić turystykę przyjazdo-
wą, musimy stworzyć atrakcyjne produkty,
które przyciągną do nas turystów – mówi
Ryszard Kaliński, dyrektor Departamen-
tu Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki

RPO ŁóDzkie

ŻyWy skansen

Realizowany przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Dmosińskiej w Nagawkach projekt „Żywy

Skansen – Centrum Folkloru Polskiego w Nagawkach” wart jest 24,9 mln zł. Otrzymał dofi-

nansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-

2013 w wysokości prawie 10 mln zł. Wzorując się na podobnych istniejących już w Europie

miejscach, takich jak Skansen Zaanse Schans w Holandii i wieś Vlkolinec na Słowacji,

autorzy projektu chcą stworzyć miejsce, gdzie można będzie posmakować dawnego życia

na wsi. Temu będą służyć np. warsztaty rzemiosła turystycznego czy odpowiednio zaprojek-

towane noclegi i karczmy serwujące dania tradycyjnej kuchni. Na terenie skansenu znajdą

się również stajnie umożliwiające turystykę konną oraz część poświęcona historii I wojny

światowej, szczególnie bitwie łódzkiej. W ramach projektu zostanie wyremontowanych i za-

adaptowanych do pełnienia nowych funkcji wiele zabytkowych budynków. Dzięki skansenowi

powstanie ok. 70 miejsc pracy w sektorze usług turystycznych, ponad 100 miejsc noclego-

wych oraz baza gastronomiczna, kulturalna i rekreacyjna.

FOT

. ARCHIWUM STOW

ARZY

SZENIA PRZYJACIÓŁ ZIEMI DMOSIŃSKIEJ (2x)

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 9

Fundusze na turystykę i sport

drażaniem tego programu zajmu-
je się Polska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości (PARP).

– Polska Wschodnia posiada duży poten-
cjał w sferze rozwoju turystyki, wynikający
z występującego w tym makroregionie bo-
gatego dziedzictwa przyrodniczego i kultu-
rowego. Dostrzeżono to na etapie przygo-
towania programu. Turystyka jest istotnym
elementem strategii rozwoju społeczno-
gospodarczej Polski Wschodniej – mówi
Krzysztof Banach z PARP.
Za kompleksową promocję Polski Wschod-
niej odpowiedzialna jest Polska Organiza-
cja Turystyczna (POT), z którą podpisano
umowę o dofinansowanie dużego projektu
w działaniu V. 1, „Promowanie zrównowa-
żonego rozwoju turystyki”. Ma on rozbudzić
zainteresowanie ofertą turystyczną Polski
Wschodniej, czyli województw warmińsko-
mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego,
podkarpackiego i świętokrzyskiego. W ra-
mach projektu będzie wykonane studium
uwarunkowań atrakcyjności turystycznej
tych regionów; zostanie też przeprowadzo-
na kampania promocyjna Polski Wschod-

niej jako miejsca aktywnego wypoczynku.
Zgodnie z założeniami, akcja promocyjna
będzie popularyzować tę część kraju jako
jeden duży, atrakcyjny region, z wieloma
atutami i walorami naturalnymi: górami,
jeziorami, puszczami czy rzekami.
W ramach działania V. 2 „Trasy rowerowe”
powstanie jedna trasa ponadregionalna.
Na projekt złoży się wytyczanie i oznakowa-
nie tras rowerowych oraz budowa ścieżek,
które umożliwią bezpieczne przemieszcza-
nie się rowerzystów. Przebieg tras powinien
uwzględnić lokalizację dworców kolejo-
wych, autobusowych, parkingów i atrakcji
turystycznych. Rowerzysta znajdzie też
stojaki na rowery, wiaty postojowe i wido-
kowe. Każdy z zaangażowanych w projekt
samorządów ze wspomnianych pięciu re-
gionów będzie odpowiedzialny za fragment
trasy przebiegający przez województwo, w
którym leży. W efekcie ma powstać jedna,
spójna trasa rowerowa.
Obecnie – jak informuje Krzysztof Banach –
przygotowywane jest studium wykonalności
trasy rowerowej w Polsce Wschodniej. Do-
kument ten jest podstawowym elementem

Rowerem przez Polskę

Ponad 2% alokacji całego Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej jest przeznaczone

na turystykę. W V osi priorytetowej realizowane są dwa działania: „Promowanie zrównoważonego

rozwoju turystyki” oraz „Trasy rowerowe”. Nie organizowano w nich otwartych konkursów.

Projekty realizowane są w trybie indywidualnym na podstawie indykatywnej listy projektów.

dokumentacji projektowej. W ramach ana-
lizy wariantów wybrany zostanie optymal-
ny przebieg trasy, uwzględniający zarów-
no atrakcyjność turystyczną, możliwości
rozwoju bazy turystycznej i wykorzystania
układu komunikacyjnego, jak również moż-
liwości techniczne, ekonomiczne i środo-
wiskowe poprowadzenia trasy. Studium
wykonalności gotowe będzie na początku
roku 2011. Po uzyskaniu przez beneficjen-
tów niezbędnych decyzji i pozwoleń roz-
pocznie się realizacja projektu. Działania
inwestycyjne najprawdopodobniej ruszą
w 2012 r.
Pula środków przeznaczonych na promowa-
nie turystyki w Polsce Wschodniej to 5 mln
euro z EFRR oraz dotacja rozwojowa z bu-
dżetu państwa – w wysokości ponad 882
tys. euro. Na realizację budowy tras rowe-
rowych będzie prawie dziesięć razy więcej
– 50 mln euro, z czego 42,5 mln euro da
EFRR, kolejne 5 mln euro będzie pochodzić
z budżetu państwa, a resztę mają dołożyć
zaangażowane w ten projekt samorządy.

Krzysztof Orłowski

FOT

. HILDE MER

TENS

10 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Fundusze na turystykę i sport

oraz więcej atrakcji po obu stronach
granicy to efekt realizacji ponadna-
rodowych projektów turystycznych.

Przykładem jest promenada na polsko-nie-
mieckiej wyspie Uznam czy kładka na Du-
najcu, łącząca Czerwony Klasztor po stro-
nie słowackiej i leżące po stronie polskiej
Sromowce Niżne. Tędy spacerem można
wejść na najwyższy szczyt Pienin – Trzy
Korony.

Partnerzy z Południa

„Karpacka Mapa Przygody” to wspólna
promocja atrakcyjności turystycznej, przy-
rodniczej i kulturowej małopolsko-preszow-
skiego pogranicza. W ramach projektu po-
wstał wspólny portal internetowy dostępny
w trzech wersjach językowych (polskiej,
słowackiej i angielskiej). Ofertę turystyczną
podzielono na kilka pakietów ze względu
na charakter przyjazdów (turystyka urlopo-
wa, zdrowotna, podróże służbowe) czy za-

interesowania różnymi dziedzinami kultury
(etnografia, sztuka i rękodzieło, rzemiosło,
ginące zawody, produkty i kuchnia regio-
nalna). Do każdego pakietu – „karpackiej
przygody” – opracowywane są materiały
informacyjno-promocyjne. Partnerami pro-
jektu są Małopolskie Centrum Kultury Sokół
i Preszowski Kraj Samorządowy.
– W pierwszym naborze komitet monito-
rujący zatwierdził 49 projektów na łączną
kwotę dofinansowania z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)
ponad 65 mln euro, z czego w obszarze
turystyki 12 projektów na kwotę 11,1
mln euro. Projekty turystyczne stanowią
więc 24,49% wszystkich przedsięwzięć,
a ich wartość to 17,12% całości – mówi
Agnieszka Srokosz ze Wspólnego Sekreta-
riatu Technicznego Programu Współpracy
Transgranicznej Rzeczpospolita Polska –
Republika Słowacka 2007-2013. Średnia
wartość dofinansowania projektu z EFRR to
ok. 1 mln euro. Spośród 12 turystycznych 3
przedsięwzięcia otrzymały ponad 1 mln
euro wsparcia, a 3 inne – ok. 2 mln euro.
Kto je realizuje? – Połowę jednostki samo-
rządu terytorialnego, 15% jednostki kultury
(należące do jst), a pozostałe organizacje
pozarządowe. Przedsiębiorcy nie mogą być
beneficjentem w ramach Programu WT
RP-RS 2007-2013 – dodaje Agnieszka
Srokosz.
Dotychczas rozdysponowano ok. 79,4 mln
euro, czyli 53,66% dostępnej alokacji (nie
uwzględniając pomocy technicznej).

Po zachodniej stronie

– Przeciętna wartość projektów realizowa-
nych w ramach współpracy transgranicznej
polsko-niemieckiej wynosi od 1 do 3 mln
euro – mówi Anna Błeszyńska, zajmująca
się programami EWT w Urzędzie Marszał-
kowskim Województwa Zachodniopomor-
skiego.

W ramach programu Interreg IVA do dys-
pozycji jest 150 mln euro, z czego ok. 50
mln euro dostała strona polska. Zaintere-
sowanie jest bardzo duże – pierwszy ko-
mitet, podczas którego dzielono pieniądze,
odbył się w lutym 2009 r. Rozdysponowa-
no wówczas ponad 80% funduszy. Reszta
zostanie rozdzielona jeszcze w tym roku.
Ponad połowa pieniędzy zasili projekty
związane z turystyką.
Na jakie przedsięwzięcia wydajemy fundu-
sze europejskie? – Infrastruktura turystycz-
na, tworzenie miejsc spotkań dla młodzieży
z obu krajów, schroniska, ośrodki prowa-
dzone przez gminy, infrastruktura sporto-
wa – wymienia Anna Błeszyńska. Kilka
projektów służy połączeniu turystycznych
szlaków po obu stronach granicy. Jednym
z nich jest, już wspomniana, transgranicz-

Astronomia i rowery

bez granic

Rola, jaką odgrywa turystyka w programach transgranicznych, jest nie do przecenienia.

Mimo że programy ponadnarodowe dysponują skromniejszymi środkami niż programy regionalne,

to właśnie turystyka jest tym, co narody do siebie zbliża i świetnie wpisuje się

w cele programów transgranicznych.

eWT POlska – sŁOWacja

niebO POnaD gRanicami

Projekt „Karpackie Niebo. Rozwój

produktów turystycznych związanych

z astronomią na terenie polsko-sło-

wackiego pogranicza” finansowany

w ramach Programu Współpracy Trans-

granicznej RP – Republika Słowac-

ka 2007-2013. Prowadzi go wspólnie 9

partnerów z Polski i Słowacji – gminy,

powiaty, stowarzyszenia, szkoły. Part-

nerem wiodącym jest Vihorlackie

Obserwatorium Astronomiczne w Hu-

mennem. Wartość całego projektu to

ponad milion euro. Dotacja ma posłu-

żyć m.in. stworzeniu nowych obiektów

astronomicznych (planetariów, zaple-

czy dydaktyczno-turystycznych, rezer-

watów „ciemnego nieba”, czyli miejsc

nieoświetlonych); dostosowaniu istnie-

jących obiektów do wykorzystania w tu-

rystyce oraz rozwoju nowych produktów

turystycznych.

eWT POlska – niemcy

TRansgRaniczna

PROmenaDa

Jednym z najnowszych projektów w ra-

mach EWT Współpraca Transgraniczna,

realizowanym przez Meklemburgię-Po-

morze Przednie/Brandenburgię, zaś

ze strony polskiej przez województwo

zachodniopomorskie, jest połączenie

polskiej i niemieckiej promenady nad-

morskiej na wyspie Uznam. W ramach

projektu miasto Świnoujście zbuduje

dodatkowe wejścia na plażę oraz o po-

nad kilometr przedłuży istniejący już

ciąg pieszo-rowerowy, tak by dochodził

do samej granicy. To samo (na odcinku

ponad 2 km) zrobi po stronie niemiec-

kiej gmina Heringsdorf. Na połączeniu

dwóch polsko-niemieckich ciągów pie-

szo-rowerowych, na pasie granicznym,

zbudowana zostanie platforma, od któ-

rej będzie odchodzić w stronę morza

kładka zakończona punktem widoko-

wym. Na platformie zostaną zamonto-

wane ławki, stojaki na rowery. Wartość

przedsięwzięcia to 3,125 mln euro. Pro-

jekt zakończy się 31 grudnia 2011 r.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 11

na promenada nadmorska. Inny projekt to
„Atrakcje przyrodnicze wysp Uznam – Kar-
sibór”.
Oprócz współpracy transgranicznej z Niem-
cami (INTERREG IVA) województwo za-
chodniopomorskie uczestniczy jeszcze
w jednym programie EWT – Programie
Współpracy Transgranicznej Południowy
Bałtyk 2007-2013. Jest to program prze-
znaczony dla 5 krajów i 25 regionów w tych
krajach (z Polski oprócz województwa za-

chodniopomorskiego znalazło się w nim wo-
jewództwo warmińsko-mazurskie). Budżet
tego programu to tylko ok. 60 mln euro,
co powoduje, że nie ma tu aż tak spek-
takularnych projektów. Dofinansowywane
są mniejsze inicjatywy, ale równie ważne.
Należy do nich np. projekt uzupełniania
brakujących odcinków tras rowerowych
i wyposażanie ich w systemy informacyj-
ne, realizowany przez Stowarzyszenie Gmin
i Powiatów Pomorza Środkowego z siedzibą
w Koszalinie.

Sąsiedzi spoza UE

Podobną funkcję, jaką pełnią programy EWT
w stosunku do krajów spoza UE – Ukrainy,
Białorusi i Rosji, spełniać ma Europejski In-
strument Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISiP).
Jego budżet na lata 2007-2013 to 186,2
mln euro, z czego ponad 60% pochodzi
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regio-
nalnego. Celem programu jest promowa-
nie współpracy na wielu polach, również
w dziedzinie turystyki. Stowarzyszenie
Euroregion Karpacki Polska z Rzeszowa,
realizator programu, nie uruchomił jeszcze

PRzyRODa WysP

Projekt „Atrakcje przyrodnicze wysp Uznam

– Karsibór”, zrealizowany przez Miasto Świ-

noujście wspólnie z Niemieckim Związkiem

Ochrony Przyrody – Grupa Regionalna Uznam

(NABU Uznam), polegał na stworzeniu dwóch

punktów edukacji przyrodniczej – jednego

po polskiej stronie na wyspie Karsibór, dru-

giego w niemieckiej miejscowości Prätenow

na wyspie Uznam. Oprócz tablic informacyj-

nych na zagospodarowanym terenie powstała

strefa wypoczynkowa z miejscami zabaw dla

dzieci i młodzieży (piaskownice, huśtawki,

ścianki wspinaczkowe, stół do ping-ponga).

Wartość projektu to 378 tys. euro, z czego

Świnoujście otrzymało 142 tys. euro.

mikroprojektów, w ramach których można
by prowadzić działania dotyczące rozwoju
turystyki. Planujący wspólne przedsięwzię-
cia z Ukrainą, Białorusią czy Rosją muszą
więc poczekać na takie realizacje projektów
jak ze Słowakami, Litwinami czy Niemca-
mi.
Jednym z kluczowych obszarów wsparcia
w ramach EISiP jest wspieranie współ-
pracy transgranicznej oraz promowanie
zrównoważonego rozwoju ekonomicznego,
społecznego i środowiskowego w regionach
przygranicznych. Na przykład w ramach
działania 1.2. „Rozwój turystyki” lokalne
władze i stowarzyszenia mogą realizować
projekty w zakresie infrastruktury turystycz-
nej i agroturystycznej oraz usług turystycz-
nych. Mogą wspólnie chronić i promować
dziedzictwo kulturowe czy wytyczać trans-
graniczne ścieżki tematyczne. Wszystko
po to, by zmienić oblicze tego regionu
i przyspieszyć jego rozwój.

Krzysztof Orłowski

FOT

. ARCHIWUM URZĘDU MIAST

A ŚWINOUJŚCIE

12 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Fundusze na turystykę i sport

ozwój infrastruktury sportowej w na-
szym kraju jest jednym z prioryte-
tów opracowanej w 2007 r. przez

Ministerstwo Sportu i Turystyki „Strategii
rozwoju sportu w Polsce do 2015 roku”.
Czytamy w niej m.in.: „Bez nowoczesnej
bazy sportowo-rekreacyjnej nie jest moż-
liwe odniesienie pełnego sukcesu spor-
towego i upowszechnienie sportu. Celem
priorytetu jest zmniejszenie dystansu, jaki
w tej dziedzinie dzieli Polskę od krajów
europejskich (...)”.
W ostatnich latach dzięki możliwościom,
jakie dały Fundusze Europejskie, polski
sport goni czołówkę europejską. Jest to
szczególnie widoczne w zakresie nowocze-
snej infrastruktury. Inwestycje sportowo-
rekreacyjne dofinansowywane są przede
wszystkim w ramach regionalnych pro-
gramach operacyjnych (RPO). Wszystkie
województwa mają do dyspozycji w sumie
ok. 16,5 mld euro. Dofinansowanie z re-
gionalnych programów mogą uzyskać te
projekty, które wpłyną na rozwój potencjału
turystycznego regionów oraz projekty rozwi-
jające infrastrukturę społeczną i edukacyj-
ną. W ramach RPO można zatem otrzymać
dotację np. na budowę, remont basenów,
boisk, stadionów, hal sportowych. Wspiera-
na jest także renowacja i rozbudowa miejsc
służących rekreacji: plaż, kąpielisk, przy-
stani wodnych i ścieżek sportowych. Są
też fundusze na wyciągi narciarskie, ścież-

projekty wspierające integrację zawodową
i społeczną osób niepełnosprawnych np.
przez sport. Możliwość dofinansowania
projektów szkoleniowych ma kolosalne zna-
czenie w rozwoju sportu i turystyki w Pol-
sce. Fundusze Europejskie dofinansowują
podnoszenie wiedzy i kwalifikacji trenerów
lub instruktorów, co z reguły jest bardzo
kosztowne. Fachowa kadra może natomiast
kształcić przyszłe pokolenia sportowców.
W programach krajowych, współfinanso-
wanych z Funduszy Europejskich nie ma
priorytetu wprost wspierającego finansowo
inwestycje sportowe.
– Dofinansowujemy inwestycje sportowe
tylko z pieniędzy budżetu państwa, są to
głównie środki z Totalizatora Sportowego
– mówi Jakub Kwiatkowski, rzecznik Mi-
nisterstwa Sportu i Turystyki. Samorządy
mogą się jednak starać o pieniądze unij-
ne z puli przeznaczonej na poszczególne
regiony – dodaje. Oba resorty (Minister-
stwo Rozwoju Regionalnego i Minister-
stwo Sportu i Turystyki) zrealizowały pro-
jekt „Euro na sport, czyli przygotowanie
szeroko pojętych środowisk sportowych
do pozyskiwania środków finansowanych
z Unii Europejskiej na lata 2007-2013”.
Jego głównym celem było zaprezentowa-
nie środowiskom sportowym możliwości
finansowania przedsięwzięć związanych
ze sportem. Na szkoleniach beneficjenci
projektu zdobywali umiejętności aplikowa-

Inwestycje

w przyszłych mistrzów

Aktywność fizyczna to jeden z istotniejszych elementów zdrowego stylu życia.

Jednak rozwój współczesnej cywilizacji nie sprzyja aktywności. Należy przyznać, że wielu Polakom

życie upływa „na siedząco”. Dlatego inwestycje w odpowiednią bazę sportowo-rekreacyjną

i promocja zdrowego stylu życia mają dla nas duże znaczenie. Z Funduszy Europejskich samorządy

dofinansowują budowę nowych basenów, boisk czy centrów sportowych.

Organizowane są także szkolenia dla animatorów sportu i inne projekty bezpośrednio związane

ze sportem i turystyką. Dzięki funduszom dostajemy szansę na zdrowszy styl życia.

ki rowerowe, szlaki piesze, stanice wodne,
wytyczanie oraz znakowanie tras i szlaków
turystycznych.
Przykłady dobrze wykorzystanych pieniędzy
z Funduszy Europejskich na projekty spor-
towe i turystyczne można by mnożyć.
Warto wspomnieć np. o projekcie „Trasy
rowerowe w Polsce Wschodniej”, realizo-
wanym w ramach Programu Rozwój Polski
Wschodniej, mającym na celu stworzenie
infrastruktury związanej z obsługą ruchu
rowerowego w pięciu województwach: lu-
belskim, podkarpackim, podlaskim, świę-
tokrzyskim i warmińsko-mazurskim. Trasy
rowerowe poprowadzone przez malownicze
tereny w makroregionie będą nie lada grat-
ką dla miłośników aktywnego wypoczynku,
a mieszkańcom Polski Wschodniej stworzą
szansę zarabiania na obsłudze ruchu tu-
rystycznego (pensjonaty, lokale gastrono-
miczne, atrakcje w sąsiedztwie trasy itp.)
– więcej na ten temat na str. 9.
Omawiając różne możliwości finansowania
sportu z Funduszy Europejskich, nie moż-
na zapomnieć o możliwościach, jakie daje
Program Operacyjny Kapitał Ludzki. W ra-
mach priorytetu VIII PO KL „Regionalne ka-
dry gospodarki” można realizować projekty
dotyczące m.in. zwiększania umiejętności
zawodowych kadr trenerskich, szkolić in-
struktorów sportowych i animatorów. Z ko-
lei z priorytetu VII PO KL „Promocja in-
tegracji społecznej” mogą być realizowane

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 13

nia o fundusze, a także wiedzę o źródłach
pozyskiwania środków na przedsięwzięcia
sportowe, zarówno infrastrukturalne, jak
i tzw. miękkie, np. szkoleniowe. Ich wie-
dza przydaje się teraz w praktyce. Dzięki
szkoleniom nauczyli się, jak sięgać po środ-
ki i pisać dobre wnioski o dofinansowanie
swoich projektów.

Hala to prestiż

Przykładów ciekawych inwestycji w infra-
strukturę sportową w Polsce nie brakuje.
W Częstochowie rozpoczęła się budowa
ogromnej hali widowiskowo-sportowej
na ponad 7 tys. widzów. Inwestycja ma
kosztować prawie 70 mln zł, z czego 40 mln
zł udało się pozyskać z Unii Europejskiej.
Przedsięwzięcie jest realizowane z puli prze-
znaczonej dla subregionu częstochowskiego
(około 29 mln zł) oraz z pieniędzy zapisa-
nych w planach inwestycyjnych na budowę
Centrum Kongresowo-Wystawienniczego,
które ma powstać w Częstochowie ze środ-
ków prywatnych inwestorów. Hala ma być
gotowa w pierwszej połowie 2012 r. Dzięki
temu Częstochowa będzie mogła się starać
o współorganizowanie mistrzostw świata
w siatkówce w 2014 r. Spotkania w ra-
mach Polskiej Ligi Siatkówki przyciągają
w tym mieście tłumy kibiców. W Hali Polo-
nia, którą zastąpi nowy obiekt, rozgrywają
swoje mecze siatkarze Wkręt-met Domex
AZS Częstochowa. Nowa hala ma powstać
obok stadionu miejskiego – Areny Często-
chowa. Pomieści dwukrotnie więcej widzów
niż użytkowana obecnie Hala Polonia. Ta
ostatnia, istniejąca od 22 lat, jest bardzo
wysłużona i – co najważniejsze – nie spełnia
wymogów organizacji ważniejszych imprez,
m.in. siatkarskiej Ligi Mistrzów. Ponadto zła
akustyka nie pozwala na urządzanie tam
koncertów. W nowym obiekcie będzie to
możliwe. Mają tam też być organizowane
targi i wystawy. W hali znajdą się pełnowy-
miarowe boiska do siatkówki, koszykówki,
piłki ręcznej, halowej piłki nożnej, badmin-
tona, tenisa ziemnego i stołowego. Można
będzie także urządzać zawody bokserskie
i rozgrywki w hokeju na trawie.
– Dzięki tej hali wzrośnie znaczenie nasze-
go miasta na arenie sportowej kraju – mówi
Piotr Kurpios, p.o. prezydenta Częstocho-
wy. – Budujemy ją po to, by sport w Czę-
stochowie znalazł wreszcie odpowiednie
miejsce dla siebie. Liczymy, że dzięki hali
będziemy mieć tu więcej prestiżowych im-
prez, nie tylko sportowych. Możliwość sko-
rzystania z pieniędzy unijnych była dla nas
ogromną mobilizacją do działań na rzecz
wygospodarowania kolejnych środków

na tę inwestycję. Skorzystaliśmy z pomocy
Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwo-
ju, który udzielił nam kredytu. Gdyby nie
pomoc Unii Europejskiej, pewnie byśmy
się jeszcze zastanawiali nad budową hali
– dodaje Kurpios.
Nowoczesną halą sportowo-widowiskową
może się pochwalić także Łódź. Oddana
pod koniec 2009 r. Atlas Arena mieścipo-
nad 12 tys. widzów. Przystosowana jest
do rozgrywania zawodów na najwyższym
światowym poziomie w siatkówce, ko-
szykówce, halowej piłce nożnej i boksie.
Można tam też organizować duże koncerty
i spektakle oraz wszelkiego rodzaju targi
i wystawy. Budowa hali trwała ponad trzy
lata i kosztowała 287 mln zł, z czego 90
mln zł wyłożyła UE. Inauguracja hali nastą-
piła 27 czerwca 2009 r., kiedy to w obec-

ności 13,5 tys. kibiców rozegrano mecz
Polska – Brazylia w ramach rozgrywek Ligi
Światowej w Siatkówce.
– Ten obiekt był strzałem w dziesiątkę –
mówi Krzysztof Maciaszczyk, prezes spółki
Miejska Arena Kultury i Sportu w Łodzi. –
Gdyby nie Atlas Arena w Łodzi, w Polsce
nie odbyłyby się mistrzostwa Europy w ko-
szykówce mężczyzn czy w siatkówce kobiet
i na pewno tylu kibiców nie obejrzałoby roz-
grywek. Obiekt znany jest nawet w Stanach
Zjednoczonych. Odwiedzają nas takie ze-
społy, jak Depeche Mode czy Ramstein.

Żeglarski raj

Sportową wizytówką Pomorza, wykonaną
w dużej części z Funduszy Europejskich,
jest Narodowe Centrum Żeglarstwa w Gór-
kach Zachodnich koło Gdańska. Koszt bu-

Wizualizacja nowoczesnej hali widowiskowo-sportowej w Częstochowie

FOT

. ARCHIWUM URZĄD MIAST

A CZĘSTOCHOWY

14 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

dowy tego ośrodka, położonego w pobliżu
ujścia Wisły Śmiałej do Zatoki Gdańskiej,
wyniósł 18 mln zł. Centrum powstało
w 2006 r. na bazie istniejącego ośrodka
żeglarskiego AWFiS w Gdańsku. Pieniądze
na budowę pochodziły w głównej mierze ze
Zintegrowanego Programu Rozwoju Regio-
nalnego (13,5 mln zł).
Głównym obiektem wspomnianego cen-
trum żeglarstwa jest budynek, w którym
znajdują się m.in. hotel na 50 osób, han-
gar do przechowywania i remontu jachtów
oraz warsztaty – szkutniczy, mechaniczny
i żaglomistrzowski. Ponadto na szczycie
znajduje się pomieszczenie służące do ob-
serwacji nawigacyjnych i meteorologicz-
nych oraz sale wykładowe.
Na przylegającym do ośrodka akwenie
urządzono pływającą przystań jachtową,
która wraz ze stanowiskami przy nabrzeżu
stworzyła miejsca postojowe dla kilkudzie-
sięciu jednostek żaglowych i motorowych.
Dla jachtów regatowych klas młodzieżo-
wych i olimpijskich skonstruowano specjal-
ną rampę, która będzie służyć wodowaniu
małych łodzi mieczowych.
– Znaczenie tego ośrodka dla środowiska
żeglarskiego w Polsce jest ogromne – mówi
Kajetan Broniewski, dyrektor Narodowe-
go Centrum Żeglarstwa AWFiS w Gdań-
sku. – W ubiegłym roku odbyło się tu 20
zgrupowań żeglarskiej kadry narodowej.
W tym roku będzie ich około 30. Mówię

tu o kadrze olimpijskiej, kadrze narodowej,
młodzieżowej i juniorów. Do tego mnóstwo
zgrupowań o charakterze klubowym oraz
okręgowym. Jednocześnie NCŻ jest bazą
dla Akademii Wychowania Fizycznego
i Sportu w Gdańsku, która prowadzi róż-
ne programy. Teraz realizujemy olbrzymi
projekt unijny „Wiatr i Woda”, w ramach
którego w każdy weekend 200 dzieci szko-
li się na różnego typu sprzęcie żeglarskim.
Bywają takie dni, że jednocześnie odbywa
się tu kilka przedsięwzięć, obłożenie ośrod-
ka jest wtedy stuprocentowe. Dotychczas
bazą Polskiego Związku Żeglarskiego był
Puck; w tej chwili zabiegamy o to, by ta-
kim ośrodkiem były nasze Górki Zachod-
nie. Poza projektem „Wiatr i Woda”, zgru-
powaniami kadry i klubów ogromną pracę

dydaktyczną prowadzi tu gdańska AWFiS.
W ciągu roku przeprowadziliśmy dwa i pół
tysiąca godzin zajęć. Proszę zwrócić też
uwagę na tempo prac. 15 lutego 2005 r.
odbyła się uroczystość wmurowania aktu
erekcyjnego NCŻ, a już 24 czerwca 2006 r.
otwarcie. Bez Funduszy Europejskich budo-
wa ośrodka w tak krótkim czasie nie byłaby
możliwa. Teraz ośrodek z roku na rok się
rozwija – dodaje Kajetan Broniewski.

Mocna szermierka w Świdnicy

Za pieniądze z Funduszy Europejskich
buduje się też mniejsze obiekty w małych
miejscowościach. Ich znaczenie jest jednak
ogromne dla rozwoju lokalnych klubów spor-
towych. W gminie Świdnica koło Zielonej
Góry powstaje hala sportowa, która będzie

kajeTan bROnieWski

– były wioślarz, trzykrotny

olimpijczyk, brązowy medalista Igrzysk Olimpijskich

w Barcelonie (1992). Od maja 2005 r. był dyrektorem ge-

neralnym PKOl. Działa w Polskim Związku Towarzystw

Wioślarskich. Obecnie jest dyrektorem Narodowego

Centrum Żeglarstwa Akademii Wychowania i Sportu

w Gdańsku:

Za pieniądze z UE powstają mniejsze obiekty sportowe, o charak-

terze regionalnym. Ale i te warto zauważyć, bo są bardzo ważne.

W projektach twardych, czyli dotyczących inwestycji, trzeba mieć

wkład własny 20, 30%, czasami 40%. Nasza uczelnia w Gdań-

sku mogła sobie pozwolić na zainwestowanie w swój wkład, ale

mniejsze ośrodki czy instytucje nie mają takich pieniędzy. Moż-

liwości finansowania inwestycji sportowych jest sporo i trzeba

walczyć o obiekty sportowe, jak długo się da.

Narodowe Centrum Żeglarstwa

w Gdańsku

FOT

. NARODOWE CENTRUM ŻEGL

ARSTW

A (2x)

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 15

regionalną bazą pod potrzeby lubuskiej szer-
mierki. Koszt inwestycji to ponad 6,6 mln zł,
z czego połowę gmina pozyskała z funduszy
unijnych. Hala dla szermierzy znalazła się
na liście indykatywnej Lubuskiego Regio-
nalnego Programu Operacyjnego. Inwesty-
cja umożliwi ćwiczenia i rozgrywki nie tylko
w szermierce, ale także w piłce siatkowej,
koszykówce i piłce ręcznej. Możliwy będzie
podział sali na trzy mniejsze powierzchnie.
Do tego w hali znajdzie się siłownia i sale
do gimnastyki korekcyjnej, m.in. dla osób
niepełnosprawnych. Ważnym elementem
wyposażenia hali będą aparaty szermier-
cze. Od 1994 r. działa w mieście szkolny
klub szermierczy Flesz Świdnica. Szkoli
on zawodników i zawodniczki w szpadzie.
Obecnie szermierkę w Świdnicy trenuje
ponad 30 dzieci, a w ciągu 10 minionych
lat przez salę szermierczą przewinęło się
ok. 200 zawodników. Najmłodsi adepci
fechtują podczas dodatkowych godzin wy-
chowania fizycznego w ramach zajęć szkol-
nych i walczą o prawo uczestnictwa w po-
południowych treningach dla zawodników.
Warto podkreślić, że wielu wychowanków
świdnickiego klubu zasila akademickie klu-
by szermiercze w całej Polsce.
– Myślę, że umieszczenie naszej inwestycji
na liście indykatywnej LRPO jest sukcesem
gminy – mówi Adam Jaskulski, wójt gmi-
ny Świdnica. – Naszym sukcesem jest też
to, że udało nam się wpisać w Narodowy
Program Budowy Bazy Sportowej, dzięki

czemu część pieniędzy na budowę hali
dostaliśmy z Ministerstwa Sportu i Tury-
styki. Montaż finansowy naszej inwestycji
jest więc trójczłonowy. Pieniądze pochodzą
z UE, z budżetu gminy i budżetu państwa.
Nie byłoby to możliwe, gdyby nie sukcesy
naszego klubu szermierczego. Poparł nas
Polski Związek Szermierki, ale w tej decyzji
nie bez znaczenia jest fakt, że Flesz Świdni-
ca jest jedynym wiejskim klubem szermier-
czym w Europie, który ma bardzo dobre
wyniki. Mamy miejsca medalowe, w tym
mistrza Polski, nie boimy się mocnych
klubów z Gliwic czy Warszawy. Bardzo się
z tego cieszę – dodaje wójt.

Decydują samorządy

Poziom wykorzystania Funduszy Europej-
skich na sport i rekreację zależy głównie
od samorządów. To one dysponują najwięk-
szymi możliwościami finansowymi, które
pozwalają się ubiegać o wsparcie unijne.
Nie bez znaczenia jest jednak także ak-
tywność klubów, stowarzyszeń i działaczy
sportowych funkcjonujących w regionach.
Od ich zaangażowania, a także sukcesów
sportowych zależy, czy samorządowcy zde-
cydują się wydać pieniądze unijne na inwe-
stycje sportowe.

Wojciech Turczyński

TOmasz cygański

– trener szermierki i pływania w ZKS Drzonków, trener szermier-

ki i prezes w klubie Flesz Świdnica. Koordynator przy Wojewódzkiej Federacji Sportu

odpowiedzialny za pięciobój nowoczesny w województwie lubuskim oraz nauczyciel wy-

chowania fizycznego w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Świdnicy.

Wybudowanie hali przy naszym klubie stwarza możliwości rozwoju szermierki w całym regionie.

Współpracujemy z klubem ZKS Drzonków, a więc z pięcioboistami, którzy również zajmują się

tą dyscypliną sportu. Współpraca skłania nas do tego, aby pokusić się w przyszłości o organiza-

cję imprez przygotowywanych przez Polski Związek Szermierczy. Mam na myśli Mistrzostwa Pol-

ski do lat 17 i Mistrzostwa Polski Młodzieżowców. Nowo wybudowana hala da nam taką szansę.

Chcemy rozwijać współpracę transgraniczną. Mamy bardzo dobry kontakt z klubami szermierczymi z są-

siedniego Cottbus (Niemcy) i od dawna uczestniczymy w zawodach tam organizowanych. Po wybudowaniu

hali chcemy rozwinąć współpracę z Czechami. Ponadto każdego roku organizujemy Międzynarodową Galę

Szermierczą. Do tej pory impreza odbywała się w Drzonkowie, w tym roku odbędzie się w hali w Świdnicy.

Możliwości finansowania przedsięwzięć sportowych z Funduszy Europejskich jest wiele. Moim zdaniem

wykorzystujemy je bardzo dobrze. Podstawą jest zatrudnienie w klubie osoby, która potrafi napisać

wniosek o dofinansowanie projektu z funduszy UE. Wtedy zorganizowanie zawodów czy zgrupowania

nie stanowi problemu. W Urzędzie Gminy w Świdnicy jest osobny dział, gdzie pracują osoby, które

w każdej chwili chętnie dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem. Jestem tam częstym gościem, bo

w naszym klubie odpowiadam za wnioski dotyczące funduszy europejskich. Roczny budżet naszego

klubu to zaledwie 30 tys. zł. Bez funduszy unijnych niewiele byśmy zdziałali. Możliwości są ogromne,

trzeba tylko chcieć i nie bać się procedur formalnych.

FOT

. URZĘDU GMINY ŚWIDNICA

Do czasu wybudowania hali

klub ze Świdnicy organizuje duże

zawody w hali w Drzonkowie

16 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Fundusze na turystykę i sport

ie tylko polscy piłkarze przygoto-
wują się do EURO 2012. Okres
mistrzostw świata w piłce nożnej

jest też ważnym sprawdzianem dla pla-
cówek kulturalnych. Już dziś ciężko pra-
cują, by zaprezentować obcokrajowcom
nasze dziedzictwo narodowe w atrakcyjnej
i przystępnej formie. Nie dziwi więc tempo,
w jakim wykorzystana została cała alokacja
na w ramach priorytetu XI „Kultura i dzie-
dzictwo kulturowe” Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ). Głów-
nym celem priorytetu jest wykorzystanie
kultury i dziedzictwa narodowego po to,
by zwiększyć liczbę odwiedzających nasz
kraj turystów. Pieniądze na ten cel zostały
zaprogramowane w ramach działania 11.1
„Ochrona i zachowanie dziedzictwa kultu-
rowego o znaczeniu ponadregionalnym”.
Dofinansowywane są tu projekty, których
przedmiotem jest modernizacja i rozbudo-
wa infrastruktury kultury i szkolnictwa ar-
tystycznego oraz ochrona dziedzictwa kul-
turowego o znaczeniu europejskim i świa-
towym. Szczególnie potraktowano zabytki
wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa
UNESCO oraz uznane przez Prezydenta
RP za Pomniki Historii. Z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)
na realizację tych przedsięwzięć przezna-
czono 101,02 mln euro. Może nie jest to
astronomiczna suma, zważywszy na po-
trzeby, ale – jak podkreśla Monika Smoleń,
sekretarz stanu w MKiDN – „dzięki tym
pieniądzom nadrabiane są zaległości z kil-
kudziesięciu lat”.

Chopin wczoraj i dziś

O tym, jak ważny jest Chopin dla Polaków,
nie trzeba nikogo przekonywać. To już nie
tylko muzyka o ponadczasowej wartości
i patriotycznym wydźwięku, ale także marka
promująca Polskę. Dowodzi tego rozmach
imprez organizowanych w Polsce i za granicą
w ramach obchodów Roku Chopinowskiego.
Polska obecność na wystawie Expo również
wiele zyskała dzięki nawiązaniom do Chopi-
na. Chińczycy dobrze kojarzą nazwisko kom-
pozytora – często to pierwsze skojarzenie wy-
mieniane za nazwą naszego kraju.

Nie przez przypadek „Dziedzictwo Chopina
na szlaku Traktu Królewskiego w Zamku
Ostrogskich w Warszawie” stało się jednym
ze sztandarowych projektów sfinansowanych
z Funduszy Europejskich z działania 11.1
PO IiŚ. Zamek Ostrogskich w Warszawie,
w którym mieści się muzeum, po rewalory-
zacji powiększył swe przestrzenie wystawo-
we. Biograficzne Muzeum Fryderyka Chopi-
na stało się najnowocześniejszą tego typu
placówką w naszej części Europy. O życiu
i twórczości Chopina opowiada w nietypo-
wy sposób, stosując środki multimedialne.
Autorami projektu wystawy są włoscy pro-
jektanci, którzy znaleźli sposób, jak zainte-
resować Chopinem również dzieci i osoby
nieznające twórczości tego artysty.
Jedną z pierwszych sal, tuż przy wejściu,
jest sala dla dzieci. Na ścianach zamonto-
wane zostały luki z ekranami dotykowymi.
Można na nich zobaczyć m.in. interak-
tywną animację opartą na XIX-wiecznym
obrazie „Muzyczna opowieść Chopina”
Andrew Carricka Gowa. Historyczne posta-
ci, łącznie z małym Fryderykiem, ożywają
i uwspółcześniają się, co spotyka się z en-
tuzjastycznymi reakcjami maluchów.
Zarówno muzyka, jaki i efekty zapachowe
i wizualne pobudzają zmysły zwiedzają-
cych. Muzeum najlepiej zwiedzać indywi-
dualnie, zgodnie ze swoimi preferencjami.
Ścieżkę zwiedzania każdy ustala za pomo-
cą karty zbliżeniowej (elektroniczny bilet)
na jednym z czterech poziomów narracji:
podstawowym, zaawansowanym, dzie-

cięcym i dla osób niedowidzących. Obco-
krajowcom zwiedzanie ułatwia możliwość
wyboru kilku wersji językowych.
Na wprost sali dla dzieci ulokowano po-
mieszczenie symbolizujące narodziny Fry-
deryka w Żelazowej Woli (1 marca 1810 r.).
Największą salą na parterze jest „Warsza-
wa”, do której rodzina Chopinów przeniosła
się na stałe jesienią 1810 r. (kompozytor
mieszkał w stolicy 20 lat, czyli większą
część swojego życia). Odgłosy codzienne-
go życia pomagają wyobraźni przenieść się
w przeszłość. Stworzono specjalne kabiny
(zdobione wzorami z tapet epoki), w któ-
rych zwiedzający mogą się odizolować
od otoczenia, wybrać z ekranu dotykowego
którąś z kompozycji i wsłuchać w dźwięki
fortepianu. W odnowionym muzeum znala-
zła się też sala koncertowa.
Na piętrze urządzono paryski salon Fry-
deryka Chopina, gdzie unosi się woń ulu-
bionych przez kompozytora fiołków. Wyżej
można się wybrać razem z kompozytorem
w podróż po świecie. Opowiadają o niej
grafiki poświęcone poszczególnym miej-
scom (m.in. Praga, Berlin, Lipsk, Wiedeń)
oraz teksty z dziennika podróży. Zwiedza-
nie kończy się w sali symbolizującej śmierć
Chopina.
Muzeum równocześnie może zwiedzać
ok. 50 osób, dlatego najlepiej wcześniej
rezerwować bilety. Większa liczba jedno-
cześnie zwiedzających może powodować
poczucie tłoku i utrudniać odbiór. Przebudo-
wa siedziby Muzeum trwała od roku 2005

Dziedzictwo i promocja

Kultura odgrywa istotną rolę w życiu społecznym – integruje i buduje poczucie tożsamości regionalnej

i narodowej. Jest też świetnym „produktem”, który może służyć do promocji naszego kraju

i budowania pozytywnych skojarzeń u turystów zagranicznych.

Muzeum Fryderyka Chopina

w Warszawie

FOT

. P

AWEŁ P

AWŁ

OWSKI/ŻEL

AZNA STUDIO

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 17

do początku 2010. Projekt otrzymał dofi-
nansowanie w wysokości 31,05 mln zł.

Cyfryzacja zbiorów

Udostępnianie dorobku kulturowego z wy-
korzystaniem multimediów szybko się
upowszechnia. W dobie powszechnego
dostępu do multimediów grzechem byłoby
nie skorzystać z szansy pokazania szerszej
społeczności starodruków, rękopisów czy
filmów zapisanych na taśmie celuloidowej.
Filmoteka Narodowa w Warszawie pozy-
skała z PO IiŚ prawie 15 mln zł na kon-
serwację i digitalizację przedwojennych
filmów fabularnych, m.in. takich jak „Pan
Tadeusz”, „Zew morza”, „Mania”. Niektóre
zabytki kinematografii są tak zniszczone,
że wymagają rekonstrukcji. Z pozyskanych
środków Filmoteka zmodernizuje pracow-
nię konserwacji taśmy filmowej na podłożu
nitrocelulozowym. Zakończenie realizacji
projektu jest planowane w roku 2013.
Na multimedia stawia również Kraków.
W kwietniu tego roku minister kultury
i dziedzictwa narodowego podpisał z Uni-
wersytetem Jagiellońskim umowę o dofi-
nansowanie projektu „Jagiellońska Bibliote-
ka Cyfrowa”. Przedsięwzięcie zakłada utwo-
rzenie sieci wirtualnych czytelni, w których
sukcesywnie będą się pojawiać reprodukcje
cyfrowe najcenniejszych i poszukiwanych
pozycji ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej
i całego UJ. Taka forma pozwoli udostęp-
niać zasoby nieograniczonej liczbie czytel-

ników, a oryginały po konserwacji i zabez-
pieczeniu będą wyłączone z udostępniania.
Projekt będzie kosztował ponad 6 mln zł,
a dofinansowanie ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniesie
prawie 5,2 mln zł. Jego zakończenie zapla-
nowano na 2012 r.

Wilanów w 3D

Unikatowy barkowy Zespół Pałacowo-Parko-
wy w Wilanowie wymaga szczególnej troski
i ochrony. Projekt „Rewitalizacja i digitaliza-
cja XVII-wiecznego zespołu pałacowo-ogro-
dowego w Wilanowie – etap III” to kolejny
krok w realizacji kompleksowego programu
modernizacji i ożywiania tego zabytku. Za-
kłada m.in. rewitalizację ogrodów (wschod-
niego, północnego, południowego i ogrodu
przy Oranżerii), konserwację elementów
architektury ogrodowej, rozbiórkę i odtwo-
rzenie pergoli południowej. Zaplanowano
też prace restauratorskie wraz z rozpozna-
niem warunków konserwatorsko-mikrobio-
logicznych we wnętrzach korpusu głównego
pałacu w Wilanowie. Zabytek zostanie za-
bezpieczony przed kradzieżą i zniszczeniem.
Oprócz tych prac projektodawca zaplanował
utworzenie pracowni 3D oraz przeprowadze-
nie digitalizacji wybranej kolekcji zbiorów
wilanowskich. Dzięki temu powstanie wir-
tualne muzeum pod nazwą Historyczna Re-
zydencja Królewska. Wartość przyznanego
dofinansowania z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego wynosi 24,6 mln zł.

Starówka z listy UNESCO

Toruńska Starówka to nie tylko perła wo-
jewództwa kujawsko-pomorskiego, ale
zabytek klasy światowej, wpisany na Li-
stę Światowego Dziedzictwa UNESCO. By
swoją Starówkę lepiej chronić i zachować
dla przyszłych pokoleń, Miasto Toruń wraz
z partnerami opracowało projekt konser-
wacji zabytków zespołu staromiejskiego.
Projektodawcy pomyśleli również o efek-
tywnym wykorzystaniu dziedzictwa kultu-
rowego – odrestaurowanym obiektom będą
nadane nowe funkcje. Przedsięwzięcie
obejmuje prace konserwatorskie i restau-
ratorskie czterech kościołów, prace remon-
towe i modernizacyjne dotyczące obiektów
należących do Muzeum Okręgowego (Ka-
mienica pod Gwiazdą, Dom Kopernika,
budynek przy ul. św. Jakuba 20A). Zosta-
ną one zaadaptowane na cele kulturalne.
W zmodernizowanej Kamienicy Mieszczań-
skiej powstanie Muzeum Diecezjalne. Efek-
tem tych działań będzie rozszerzenie oferty
kulturalnej oraz ułatwienie dostępu do za-
bytków. Zwiększy się estetyka przestrzeni
publicznej o historycznym znaczeniu.
W lutym tego roku Miasto Toruń podpisało
z MKiDN umowę o dofinansowanie pro-
jektu z PO IiŚ (na kwotę prawie 19 mln
zł). Całkowity koszt przedsięwzięcia wynie-
sie 38,64 mln zł. Zakończenie inwestycji
zaplanowano na koniec 2014 r.

Jerzy Gontarz

Toruńska Starówka nocą

FOT

. JANUSZ T

ARKIEWICZ

18 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Polska Pięknieje 2010

elem konkursu jest wyłonienie naj-
lepszych projektów zrealizowanych
przy współfinansowaniu z Funduszy

Europejskich, które przyczyniły się do pod-
niesienia atrakcyjności turystycznej i kultu-
ralnej Polski.
– 21 projektów, które zostały nominowa-
ne, pokazuje, jak widowiskowe mogą być
inwestycje w Polsce. Cieszę się, że z roku
na rok jest ich coraz więcej. Spotkanie z re-
alizatorami tych projektów to jeden z naj-
przyjemniejszych momentów mojej pracy
w resorcie – powiedziała minister Elżbieta
Bieńkowska, wręczając nominacje.
Projektodawcy startowali w siedmiu kate-
goriach:

Rewitalizacja (obszary miejskie, po-
przemysłowe i powojskowe, przestrzeń
użytkowa)

Zabytek

Produkt promocyjny (np. wydawnictwo,
portal, kampania promocyjna)

Obiekt turystyczny (np. hotel, restaura-
cja, muzeum, centrum kongresowe)

Turystyka aktywna (np. ścieżki rowe-
rowe, szlaki wodne, szlaki turystyczne,
parki rekreacyjne, obiekty sportowo-
-rekreacyjne)

Turystyka transgraniczna i międzynaro-
dowa

Obszary wiejskie (np. agroturystyka,
usługi turystyczne, rewitalizacja wsi
i obiektów porolniczych).

Ostateczne rozstrzygnięcie – ogłoszenie
zwycięzców w każdej kategorii – nastąpi
podczas III Forum Funduszy Europejskich
na początku października br.
W tym roku zgłoszenia przysłała rekordo-
wa liczba 138 projektodawców. Wśród
zgłoszonych do konkursu przedsięwzięć
były zarówno duże obiekty turystyczne,
ogólnopolskie kampanie promujące walory
turystyczne regionów, jak i mniejsze, lecz
bardzo interesujące projekty turystyczne,
kulturalne i sportowe. Najwięcej zgłoszeń,
które przeszły ocenę formalną, nadeszło
z województw dolnośląskiego, podkarpac-

kiego i śląskiego. Największa konkurencja
była w kategorii Rewitalizacja (32 projekty)
i Turystyka aktywna (24). Poniżej przedsta-
wiamy nominowane projekty.

Rewitalizacja

Wyspa w mieście

Dla Bydgoszczy Brda jest tak ważna, jak
Wisła dla Krakowa. Rzeka przepływająca
przez centrum miasta wyraźne ukształto-
wała architekturę śródmieścia. Niestety
wiele budowli znajduje się w złym stanie
i wymaga pilnego remontu. Dzięki Fundu-
szom Europejskim przystąpiono do kom-
pleksowej rewitalizacji Wyspy Młyńskiej
(1), usytuowanej pomiędzy głównym nur-
tem Brdy i jej odnogą Młynówką. Jej nazwa
pochodzi od młynów, które budowano tutaj
od XIV w. Inwestycję podzielono na cztery
etapy. W pierwszym zbudowano trzy kład-
ki dla pieszych, które znacznie poprawiły
dostępność wyspy, wyremontowano i zmo-
dernizowano też zabytkowy budynek byd-
goskiej mennicy i dostosowano go do po-
trzeb Centrum Pracy i Przedsiębiorczości.
Ważnym elementem przedsięwzięcia było
odtworzenie Międzywodzia, którym po-

Atrakcyjne projekty

Konkurs „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich” z roku na rok cieszy się coraz większym

zainteresowaniem. Do tegorocznej, trzeciej, edycji konkursu zgłosiło się 138 projektodawców.

Spośród nich wybrano 21 projektów, które w siedmiu kategoriach powalczą o zwycięstwo.

Nominacje do głównych nagród wręczyła minister rozwoju regionalnego Elżbieta Bieńkowska.

Gala odbyła się 24 maja w Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie.

przez kaskadę przepływa woda do Brdy.
Nad strumieniem urządzono drewniane na-
brzeża i mostki. Mimo że przed Bydgoszczą
została jeszcze realizacja kolejnych etapów
projektu, już dziś Wyspa Młyńska jest wi-
zytówką miasta.

Krakowskie Przedmieście

Wyremontowane i odnowione Krakowskie
Przedmieście (2) stało się salonem stolicy,
wizytówką nie tylko Miasta Stołecznego
Warszawy, ale także całej Polski. Śród-
miejska promenada to idealne miejsce dla
spacerowiczów i turystów. Stworzono prze-
strzeń, gdzie organizowane są różne imprezy
kulturalne, festiwale, koncerty, które przy-
ciągają rzesze ludzi. Dzięki europejskiej do-
tacji przeprowadzono inwestycję polegającą
na modernizacji nawierzchni ulicy Krakow-
skie Przedmieście. By utrzymać charakter
deptaka, poszerzono chodniki i ograniczono
ruch kołowy. Miejsca wyjątkowe na jego tra-
sie, takie jak plac z pomnikiem Kopernika,
tarasy na placu Bernardyńskim czy podjazd
pod Hotel Bristol, zostały wyróżnione spe-
cjalnym rysunkiem posadzki. Canaletto,
malując Starówkę, używał kolorów żółtego,
szarego i czerwonego. By jak najwierniej od-
dać wygląd arterii utrwalonej na obrazach
Canaletta, płyty chodnikowe i kostkę bru-
kową jezdni wykonano z żółtawego granitu
w połączeniu z czerwonym i szarym. Dla
porównania dzisiejszego i historycznego wy-
glądu ulicy wzdłuż trasy zamieszczono XVII-
wieczne reprodukcje obrazów. Dla spotę-
gowania wrażenia zostały one zatopione
w szklanych kubikach. Od czasu remontu
Krakowskie Przedmieście stało się modnym
miejscem stolicy, gdzie chce się bywać, by
chłonąć klimat tej jednej z najpiękniejszych
ulic miasta.

Mediateka

Strzałem w dziesiątkę można nazwać
pomysł połączenia dwóch placówek – bi-
blioteki przy rynku oraz podupadłego kina
„Adria” w Mikołowie (3). Uruchomiona

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 19

w ten sposób mediateka stała się nowym
centrum kulturalnym miasta. Na parterze
budynku znajdują się przestronny hol oraz
stanowiska bibliotekarzy. Odrestaurowana
sala kinowa pełni funkcję czytelni ogólnej
z wyeksponowaną częścią zbiorów. Mieści
się tu także oddział dla dzieci i młodzie-
ży, czytelnia prasy oraz wypożyczalnia dla
dorosłych. W dalszej części parteru po-
wstały dział gromadzenia i opracowania
zbiorów oraz pomieszczenie techniczne.
Piętro budynku zajmują biura, projektornia
i serwerownia kina. Z częścią biurową po-
łączona jest też antresola w sali kinowej,
na której dodatkowo rozmieszczono regały
ze zbiorami. W trakcie projekcji filmowych
pomieszczenie zamienia się w salę kinową,
zaś podczas koncertów – w doskonałą aku-
stycznie widownię sceny kameralnej. Bi-
blioteka korzysta z nowoczesnego systemu
znakowania książek, co znacznie ułatwia
ich identyfikację. Nowym rozwiązaniem
są karty oraz czytniki, dzięki którym moż-
na wypożyczyć książki bez rejestrowania
się w punkcie informacji. Po rewitalizacji
Mikołów zyskał nowoczesne, przestronne
i wygodne miejsce chętnie odwiedzane
przez mieszkańców.

Zabytek

Nad brzegiem Baryczy

W XIV w. w Żmigrodzie na lewym brzegu
Baryczy wzniesiono zamek, a w 1560 r.
w obrębie jego murów postawiono wieżę
obronną. W drugiej połowie XVIII stulecia
obiekt został przekształcony w barokową
rezydencję magnacką, w której otoczeniu
zaplanowano duży park. Zamek w dość
dobrym stanie przetrwał II wojnę świato-
wą, ale powojenne czasy okazały się dla
niego bezlitosne. Spalony i rozgrabiony
obrócił się w ruinę, przetrwała jedynie
baszta. Gruntowne studia dotyczące spo-
sobów przywrócenia tego miejsca do życia
pokazały, że szacowane koszty całkowitej
odbudowy całego pałacu wielokrotnie prze-
kraczają możliwości budżetu miasta. By
historia miejsca przetrwała, zdecydowano
się na wariant tańszy, który obejmował mo-
dernizację i konserwację ściany frontowej
po dawnym pałacu (4), zabytkowej baszty
oraz zespołu parkowego. Było to możliwe
dzięki pieniądzom otrzymanym z Fundu-
szy Europejskich. Ruiny po pałacu i baszta
tworzą oryginalną scenerię dla wydarzeń
kulturalnych, takich jak koncerty czy spek-
takle teatralne.

W poszukiwaniu harmonii

Klasztor oo. Kamedułów na Bielanach
w Krakowie (5) należy do najświetniejszych
zabytków sakralnych. Wśród obiektów bę-
dących w posiadaniu zakonników jest po-
chodzący z początku XVII w. klasztor. Jest
jednym z nielicznych tak doskonale zacho-
wanych zabytków. Co więcej, do dziś mni-
si użytkują go zgodnie z jego pierwotnym
przeznaczeniem. Dzięki dotacji z Funduszy
Europejskich w latach 2007-2008 przepro-
wadzono prace remontowe, modernizacyjne
i konserwatorskie. Największym zakresem
prac były objęte dwa budynki: dwukondy-
gnacyjny Dom Fundatora Mikołaja Wolskie-
go i czteropoziomowa Infirmeria

. W ramach

przedsięwzięcia dokonano modernizacji
wirydarza

oraz częściowej renowacji XVII-

wiecznych ogrodów wiszących, przylegają-
cych do budynku Infirmerii. Równocześnie
wykonano prace konserwatorskie m.in. oł-
tarza, dwóch kominków kamiennych, lava-
bo

, 9 portali kamiennych oraz polichromii.

Realizacja projektu przyczyniła się do wzro-
stu zainteresowania Eremem kamedulskim
wśród turystów. Dużym zainteresowaniem
cieszy się również oferta kulturalna ośrodka,
m.in. liczne wystawy, prelekcje i seminaria.
Specjalna oferta skierowana jest do osób
pragnących przeżyć dni skupienia, w ode-
rwaniu od codzienności, w poszukiwaniu
wewnętrznej harmonii i równowagi.

Infirmeria [łac. infirmus – słaby, chory] – dawniej izba

chorych w budynkach zamieszkiwanych przez duże grupy
osób np. w klasztorach. Często pełniła funkcje przytułku
dla ubogich.

Wirydarz [łac. viridarium – ogród, park, gaj] – czworo-

boczny wewnętrzny dziedziniec klasztorny, zwykle otoczony
krużgankami otaczającego go budynku.

Lavabo [łac. lavabo – umywam] – w liturgii katolickiej

ceremonia umywania rąk przez księdza w trakcie sprawo-
wania mszy świętej.

Republika edukacji i kultury

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” ma swą sie-
dzibę w Koszęcinie, na północy wojewódz-
twa śląskiego. Założyciel zespołu Stanisław
Hadyna mawiał o tym miejscu „Słoneczna
Republika”. Dziś stało się ono republiką
edukacji i kultury. Dzięki Funduszom Euro-
pejskim w latach 2006-2008 utworzono tu
Śląskie Centrum Edukacji Regionalnej. Wy-
remontowano wówczas część Zespołu Pa-
łacowo-Parkowego, podwyższając standard
obiektu i przystosowując go do nowych
funkcji (m.in. hotelowych, estradowych,
edukacyjnych i konferencyjnych). Dziś jest
to nowoczesny, aktywny i otwarty na lokal-
ną społeczność i turystów ośrodek kultu-
ralny. W roku szkolnym niemal codziennie
odbywają się tu lekcje, na których młodzież
uczy się tradycyjnych pieśni. W sali mul-
timedialnej uczniowie mogą się zapoznać

FOT

. 1. JANUSZ T

ARKIEWICZ; 2. P

AWEŁ P

AWŁ

OWSKI/ŻEL

AZNA STUDIO; 3. A. P

AWŁ

OWICZ; 4. URZĄD MIEJSKI W ŻMIGRODZIE

20 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

z dokonaniami i historią zespołu „Śląsk”.
W lokalnym muzeum eksponowane są in-
strumenty muzyczne i stroje ludowe. W Ze-
spole Pałacowo-Parkowym odbywają się też
duże imprezy plenerowe (6), jak coroczny
piknik artystyczny.

Produkt promocyjny

Pozytywnie nakręceni

Wiele polskich województw organizuje kam-
panie promujące swoje walory turystyczne,
społeczne i inwestycyjne. Prawie wszystkie
stara się sfinansować te przedsięwzięcia
z Funduszy Europejskich. Jedną z najbar-
dziej pomysłowych kampanii przygotowało
województwo śląskie pod hasłem „Śląskie.
Pozytywna energia”. Według jej twórców, to
właśnie pozytywna energia łączy mieszkań-
ców tego zróżnicowanego regionu i przycią-
ga do niego turystów i inwestorów.
Kampania miała już kolejne odsłony – jed-
ną z najlepiej zapamiętanych przeprowa-
dzono pod hasłem: „Pozytywnie nakręceni
polecają – Śląskie. Pozytywna energia” (7)
(trwała od marca do maja 2009 r.). Zasto-
sowano w niej szereg działań promocyjnych
widocznych w telewizji, słyszanych w ra-
diu, a także czytanych w prasie i internecie.
W kampanii zastosowano też marketing
bezpośredni i public relations. W sferze
przekazu akcja promocyjna opierała się
na dynamicznym ujęciu różnych zaintereso-
wań i pasji, które można realizować w wo-
jewództwie śląskim. Tytułowi „pozytywnie
nakręceni” to ludzie w bardzo różnym wie-
ku, dający upust swoim aktywnym lub na-
wet ekstremalnym zainteresowaniom.

Odrodzony region

„To je výborné! Das ist super! Dolny Śląsk”
(8)– wielojęzyczne hasło reklamowe kam-
panii promującej walory turystyczne woje-
wództwa dolnośląskiego przypadło do gustu
zarówno Polakom, jak i naszym zachod-
nim i południowym sąsiadom. Odczuli
to zwłaszcza gospodarze miejsc i atrak-
cji, które częściej pokazywano w trakcie
kampanii (np. twierdza srebrnogórska).
Przez dziewięć miesięcy Dolny Śląsk pro-
mował swoje produkty turystyczne oraz
budował świadomość marki regionu, m.in.
przez stworzenie logo i zaistnienie w me-
diach. Efektem projektu jest wprowadzenie
i utrwalenie 8 kierunków ruchu turystycz-
nego: „Karkonosze i turystyka aktywna”,
„Pałace, zamki i dziedzictwo kultury Dol-
nego Śląska”, „Uzdrowiska dolnośląskie”,

„Cystersi na Dolnym Śląsku i turystyka
pielgrzymkowa”, „Dolnośląskie podziemia
i fortyfikacje militarne”, „Agro- i ekoturysty-
ka dolnośląska”, „Turystyka weekendowa”
oraz „Turystyka biznesowa i konferencyjno-
kongresowa”. Promowano je w spotach te-
lewizyjnych, prasie, na billboardach, w po-
ciągach, na międzynarodowych targach
turystycznych. Zorganizowano też kilka
wizyt studyjnych dla dziennikarzy i tour-
-operatorów. Wciąż działa interaktywny ser-
wis internetowy www.turystyka.dolnyslask.
pl w 6 językach.

Rowerowy zawrót głowy

Gmina Głuszyca w województwie dolnoślą-
skim postawiła na sport i na tym wygrała.
Polskie kolarstwo górskie zaczyna się mieć
świetnie m.in. za sprawą sukcesów Mai
Włoszczowskiej, wicemistrzyni olimpijskiej
z Pekinu i złotej medalistki mistrzostw świa-
ta w jednej z dyscyplin kolarstwa górskiego
– maratonie MTB. Ze środków INTERREG
IIIA gmina sfinansowała realizację projek-
tu „Kreowanie i promocja transgraniczne-
go produktu turystycznego – Strefa MTB”
(9). Dzięki temu stworzyła świetne warunki
do uprawiania tej dyscypliny sportu. Z mia-
steczka można się udać się na przejażdżkę
sześcioma szlakami: zielonym (Tour de Głu-
szyca), pomarańczowym (Głuszyckie Sta-
wy), żółtym (Szlak Podziemi), niebieskim
(Waligóra), czerwonym (Graniczny Szlak)
oraz czarnym (Zamek Rogowiec). Różnią się
one stopniem trudności i długością – liczą
od 11,2 do 53 km. Każdy prowadzi przez
ciekawe krajobrazy, np. szlak żółty biegnie
wzdłuż Pięciu Stawów, obok sztolni na So-
boniu i Osówce oraz trasą dawnej kolejki
wąskotorowej. Projekt pozwolił przybliżyć
walory przyrodnicze regionu w połączeniu
z poszanowaniem zasad poruszania się
i przebywania na obszarze chronionego
krajobrazu.

Obiekt turystyczny

Znaki czasu

Z Funduszy Europejskich powstała w To-
runiu placówka kulturalna wyjątkowa nie
tylko w skali Polski, lecz także całej Europy
– Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Cza-
su (10). Pod względem architektonicznym
ten bardzo nowoczesny budynek nawiązuje
do ceglanego gotyku toruńskiej Starówki.
Duża powierzchnia wystawowa – ponad 4
tys. m

– stawia go wśród największych

tego typu obiektów w naszej części Europy.

FOT

. 5. PIOTR SK

OWRONEK; 6. ARCHIWUM ŚCER

; 7. ARCHIWUM UMWSL; 8. ARCHIWUM UMWD; 9. ARCHIWUM MIAST

A GŁ

USZY

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 21

Placówka stawia na nowoczesną, interme-
dialną i interdyscyplinarną formułę działa-
nia, zróżnicowany program i międzynarodo-
we przedsięwzięcia. Dominujące w środku
otwarte przestrzenie doskonale nadają się
do projektowania ekspozycji wykorzystują-
cych różne środki przekazu.
Interesującym pomysłem jest usytuowany
na parterze „Pokój z kuchnią”, zaprojekto-
wany jako otwarte miejsce dyskusji i wyda-
rzeń artystycznych. Urządzono tu także pra-
cownię edukacyjną dla dzieci i młodzieży,
księgarnię sztuki, kino studyjne, mediatekę
z czytelnią oraz kawiarnią. Od początku
Centrum realizuje ambitny program arty-
styczny. Zrealizowano już m.in. 30 między-
narodowych projektów wystawowych, 7 in-
termedialnych festiwali, 3 międzynarodowe
konferencje naukowe i ponad 30 wydarzeń
i festiwali filmowych.

Pałac z historią

Muzeum Miejskie Wrocławia mieści się
w odrestaurowanym dawnym Pałacu Kró-
lewskim (11), w którym w połowie XVIII w.
urzędował Fryderyk II Wielki. Były to czasy,
kiedy miasto pełniło funkcję jednej z trzech
stolic państwa pruskiego. Zrujnowany bu-
dynek odzyskał pierwotny blask m.in.
dzięki 4,5 mln zł z Funduszy Europejskich
w poprzedniej perspektywie finansowej.
W kwietniu ubiegłego roku pałac został
udostępniony zwiedzającym. Muzealnikom
udało się ukazać złożoną historię Wrocła-
wia bez uprzedzeń i politycznych inklinacji.
Sale ekspozycyjne mają nowoczesny cha-
rakter, współgrający z barokowo-klasycy-
stycznym stylem obiektu. Wystawy zachę-
cają do zwiedzania również obcokrajowców
– wszystkie eksponaty opisano w trzech ję-
zykach: polskim, niemieckim i angielskim.
Kioski multimedialne i autoprzewodniki
(guideporty), z którymi zwiedzający łączą
się poprzez zestawy słuchawkowe, rów-
nież zostały wyposażone w dwie dodatko-
we wersje językowe. Przerwę w zwiedza-
niu można spędzić przy kawie i ciastku,
degustowanych w podziemnej kawiarni,
a podczas dobrej pogody w przepięknym
barokowym ogrodzie.

Pensjonat z widokiem na góry

Villa Neve to komfortowy pensjonat
w Ustrzykach Dolnych (12), dostosowany
do potrzeb osób ceniących wysoki stan-
dard. Z okien rozciąga się widok na stację
narciarską Gromadzeń. Dzięki staraniom
właścicieli willa z 1926 r. odzyskała dawny
blask. Powstało 12 komfortowo wyposażo-
nych pokoi i apartament. Wszędzie widać

dbałość o detale, a cechą wspólną są ciem-
ne, drewniane meble i olejowane parkiety.
Mimo cech wspólnych, każde z pomiesz-
czeń posiada indywidualny charakter. Poko-
je różnią się kolorystyką ścian, przyozdobio-
nych w ornamenty z tapety lub nastrojowe
obrazki. Całości dopełniają barwne narzuty
i zasłony. Wszystkie pokoje mają też gu-
stownie zaprojektowane łazienki. W pen-
sjonacie bywają biznesmeni i z myślą
o nich obok pensjonatu przygotowywana
jest profesjonalna sala konferencyjna. Wła-
ściciele pamiętali również o najmłodszych
gościach. W barze obok kominka znalazło
się miejsce na książki i gry planszowe. Jest
też łóżeczko, foteliki i plastikowe sztućce
dla dzieci. Tak komfortowo wyposażony
pensjonat powstał dzięki dotacji ze ZPORR,
pokrywającej połowę kosztów remontu.

Turystyka aktywna

Marsz wokół Barlinka

15-tysięczny Barlinek chciał się odróżnić
od dziesiątków podobnych historycznych
miasteczek położonych na atrakcyjnych
przyrodniczo terenach. Okazję do tego stwo-
rzyła Inicjatywa Wspólnotowa INTERREG
IIIA. W trakcie realizacji projektu „Szansa
na rozwój – transgraniczna wymiana do-
świadczeń” przeprowadzono badania wśród
mieszkańców Barlinka, partnerskiego mia-
sta Prenzlau, Szczecina, Poznania i terenów
przygranicznych. Konsultacje społeczne, wy-
miana doświadczeń z niemieckim partnerem
na polu kreowania wizerunku i współpraca
z firmą konsultingową zaowocowały nowym
pomysłem na rozwój regionu i stworzeniem
marki „Barlinek – to mnie rusza. Europejska
Stolica Nordic Walking” (13).
Wspólnie z Prenzlau opracowano projekt
„Nordic Walking – pasja bez granic”. Cho-
dzenie z kijkami po siedmiu wytyczonych
szlakach coraz bardziej zyskuje na popu-
larności. I bardzo dobrze, bo to zdrowe
i przyjemne. Do Barlinka przyjeżdżają
przedstawiciele różnych regionów Polski,
by zobaczyć, jak należy popularyzować tę
aktywność.

Mszczonowskie termy

Polacy polubili ciepłe źródła. Świadczy
o tym sukces takich kompleksów termal-
nych, jak Bukowina Tatrzańska i Uniejów.
Atrakcję tego typu zyskali tez mieszkańcy
Mazowsza. Mszczonowskie baseny (14)
okazały się strzałem w dziesiątkę. Ciepła
woda (temperatura mierzona na powierzch-

FOT

. 10. JANUSZ T

ARKIEWICZ; 11. EW

A BIEL

AŃCZYK; 12. KRZY

SZTOF K

OCH

; 13. EW

A BIEL

AŃCZYK

22 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

ni wynosi 42,5°C) przyciąga nie tylko ama-
torów kąpieli z okolicznych gmin, lecz także
mieszkańców Warszawy. Termy w Mszczo-
nowie składają się z pawilonu, w którym
usytuowane są szatnie, kasy i obsługa obiek-
tu; dwóch całorocznych basenów z surową
wodą termalną o temperaturze 32-34°C;
sezonowego basenu rekreacyjnego (z dwo-
ma zjeżdżalniami oraz innymi atrakcjami
wodnymi), a także basenu sportowego i bro-
dziku dla dzieci. Ponadto w ramach projektu
wybudowano zadaszone sztuczne lodowi-
sko dostępne cały rok. Kompleks termalny
znacznie wzbogacił atrakcyjność turystyczną
Mszczonowa i okolic. Pobyt tutaj stał się czę-
ścią oferty rekreacyjnej „Weekend z Termami
Mszczonów”. Goście mogą oprócz ciepłych
kąpieli korzystać z licznych tras turystycz-
nych przebiegających przez okolicę.

Park dla aktywnych

Jednym z najładniejszych obszarów zie-
lonych Sopotu jest Park Północny (15),
który rozciąga się na powierzchni pra-
wie 15,5 ha wzdłuż pasa nadmorskiego.
Park Północny ma się stać ulubionym miej-
scem niedzielnych spacerów mieszkańców
Sopotu, a także przyciągać miłośników tu-
rystyki aktywnej z całego Trójmiasta. Udało
się to osiągnąć w bardzo krótkim czasie:
inwestycja realizowana była od marca
do listopada 2009 r. W ramach projektu
powstały ścieżki piesze i rowerowe. Co
więcej, w parku nad bagiennymi terenami,
wykonano edukacyjne pomosty drewniane,
po których bezpiecznie mogą spacerować
turyści. Na całym terenie ustawiono lam-
py, dodatkowo pojawiły się elementy małej
architektury wraz z oznakowaniem. Prace
objęły także nasadzenia drzew alejowych
i krzewów oraz zabiegi pielęgnacyjne. Park
Północny to pierwszy park w Trójmieście,
gdzie wybudowano osobne ścieżki dla rol-
karzy i rowerzystów. Z myślą o rodzinnych
spacerach powstała interaktywna ścież-
ka przyrodniczo-edukacyjna. Nie brakuje
na niej elementów zabawy, zgadywanek
i eksperymentu. Dzieci mogą także grać
w klasy oraz inne gry, które udostępniono
na ścieżkach spacerowych.

Turystyka transgraniczna

i międzynarodowa

Integracyjne muzeum

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli nale-
ży do najbardziej aktywnych placówek mu-
zealnych w kraju. Stawia nie tylko na wy-

soki poziom stałych i czasowych wystaw,
lecz także ich dostępność dla wszystkich
zainteresowanych, także niepełnospraw-
nych. Dzięki wsparciu z Funduszy Euro-
pejskich stworzono tu muzeum integracyj-
ne, w którym niepełnosprawni mogą bez
przeszkód korzystać z dóbr kultury (16).
Projekt uwzględnia zarówno likwidację
barier architektonicznych, jak i szkolenia
dla pracowników oraz zajęcia edukacyjne.
Na parterze urządzono salę szkoleniową,
którą wyposażono w sprzęt, meble oraz
przedmioty do percepcji dotykowej. Ważną
częścią projektu była współpraca z muze-
alnikami i ekspertami z Ukrainy zarówno
przy organizacji szkoleń, jak i przygotowa-
niu oferty edukacyjnej dla niepełnospraw-
nych gości.
To nie pierwsza nominacja tej placówki
w konkursie „Polska pięknieje – 7 cudów
Funduszy Europejskich” – w ubiegłym roku
nominację w kategorii „Turystyka transgra-
niczna” otrzymał projekt „Szlakiem archi-
tektury art déco. Stalowa Wola, Lwów”.

Filmowe miasta

Turystyka filmowa to dynamicznie rozwi-
jająca się nisza turystyki kulturowej. Ko-
neserzy filmów chętnie odwiedzają miej-
sca, w których kręcone były sceny z ich
ulubionych dzieł kinematografii. Takim
miejscem jest Lublin. Do miasta regularnie
przyjeżdżają ekipy filmowe, by nakręcić
sceny w zaułkach pięknej Starówki (17),
zamku czy dawnym obozie koncentracyj-
nym na Majdanku. Sporo do zaoferowania
ma także ukraiński Lwów, który dysponuje
atrakcyjnymi plenerami filmowymi.
W ramach projektu zrealizowanego z pro-
gramu INTERREG IIIA powołano instytucje,
które zajęły się tą tematyką w Lublinie i we
Lwowie. Wykonano dokumentację miejsc
atrakcyjnych pod względem filmowym oraz
materiały promocyjne. Powołano także Lu-
belski Fundusz Filmowy, wspierający orga-
nizacyjnie i finansowo produkcje filmowe
zlokalizowane na terenie Lublina. Z Fun-
duszy Europejskich powstała także strona
internetowa skierowana do środowiska fil-
mowego, będąca bazą informacji na temat
Lublina, Lwowa oraz terenów pogranicza.
W ramach projektu wykonano dokumen-
tację miejsc atrakcyjnych pod względem
filmowym oraz materiały promocyjne.

Bez granic

Po uruchomieniu połączenia promowego
między Gozdowicami a Güstebieser Lo-
ose gmina Mieszkowice w województwie
zachodniopomorskim przeżywa ożywienie

FOT

. 14. ARCHIWUM TERMY MSZCZONÓW

; 15. ARCHIWUM MIAST

A SOPOTU; 16. JANUSZ T

ARKIEWICZ; 17. IWONA BURDZANOWSKA

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 23

ruchu przygranicznego. To pierwsze wodne
przejście graniczne na Odrze uruchomione
dzięki wieloletniej współpracy Mieszkowic
z niemiecką gminą Wriezen (leżącą w re-
gionie Barnim-Oderbruch). Środki na re-
alizację projektu pochodziły z Inicjatywy
Wspólnotowej INTERREG IIIA. Od kwietnia
do października prom „Bez Granic” (18)
codziennie przewozi turystów pieszych
i rowerowych, a także zmotoryzowanych.
Inauguracji sezonu promowego towarzyszą
polsko-niemieckie imprezy kulturalne. Oka-
zją do integracji jest też święto miodu (pod-
czas którego promowane są produkty lokal-
ne), polsko-niemiecki festyn nadodrzański
czy rajdy rowerowe. Coraz więcej Niemców
odwiedza polską stronę. Popularnością cie-
szą się nie tylko zabytkowe kościoły, mury
obronne czy kamienice ryglowe, ale także
miejsca pamięci narodowej.

Obszary wiejskie

Centrum spotkań

Odrestaurowana zabytkowa wozownia,
stała się siedzibą Centrum Edukacji Re-
gionalnej (CER) w Warcinie (19). Stoi
obok XVIII-wiecznego pałacu, który nale-
żał do Żelaznego Kanclerza, jak nazywano
Ottona von Bismarcka. Budynki otoczone
są kompleksem parkowym, którym na co
dzień opiekują się uczniowie działającego
tu Technikum Leśnego im. profesora Sta-
nisława Sokołowskiego. Projekt utworzenia
CER zrealizowało dzięki Funduszom Euro-
pejskim Starostwo Powiatowe w Słupsku.
Dzięki współpracy ze szkołą stworzono
nową ofertę w zakresie turystyki kulturo-
wej, edukacyjnej i przyrodniczej. Odbywają
się tu konferencje naukowe, międzynaro-
dowe spotkania myśliwskie, festiwale
muzyki myśliwskiej, wystawy fotografii
i malarstwa, spotkania na szlaku Żela-
znego Kanclerza oraz tzw. zielone szkoły.
O przekaz bogatej historii tego miejsca
dbają obecni gospodarze szkoły i centrum.
W 2009 r. maleńkie Warcino odwiedzi-
ło 15 tys. osób.

Szlak drewnianych kościołów

Puszcza Zielonka leżąca na północny-
-wschód od Poznania jest chętnie odwie-
dzana przez miłośników turystyki rowero-
wej czy pieszej. Wszystko to dzięki walorom
krajobrazowym i przyrodniczym. Na ich ba-
zie członkowie Związku Międzygminnego
„Puszcza Zielonka” stworzyli ofertę rekre-
acyjną. Została ona wzbogacona o możli-

wość poznawania niezwykłej historii za-
chowanych na tym terenie 12 drewnianych
kościołów (20). Utworzenie od podstaw
produktu turystycznego możliwe było dzię-
ki pieniądzom uzyskanym z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego. Oznako-
wany i wyposażony w tablice informacyjne
przy obiektach „Szlak kościołów drewnia-
nych wokół Puszczy Zielonka” korzysta
z istniejącej sieci dróg i liczy ok. 90 km.
Szlak zlokalizowany jest na terenie dwóch
archidiecezji, trzech powiatów i sześciu
gmin. To pokazuje złożoność inicjatywy
i talent burmistrza Murowanej Gośliny,
jednocześnie przewodniczącego związku,
do jednoczenia partnerów wokół wspólnych
idei. W ramach projektu zorganizowano
warsztaty dla samorządowców, podczas
których m.in. wypracowano wspólną stra-
tegię promowania szlaku. Nowo powsta-
ły szlak, prowadzący głównie przez małe
miejscowości i wsie, dał impuls do rozwoju
inicjatyw lokalnych i małej przedsiębiorczo-
ści w zakresie turystyki.

Garncarska wioska

Projekt jest doskonałym pomysłem na po-
zarolniczą działalność gospodarczą, opartą
na starych, ginących zawodach rzemieślni-
czych i zwyczajach. Inicjatywa ożywiła oko-
licę. To ratunek dla społeczności dotkniętej
wysokim bezrobociem, spowodowanym
upadkiem Kombinatu Rolnego Łyna, który
był jednym z największych pracodawców
w okolicach Nidzicy. Garncarska wioska
(21) jest także nazwą przedsiębiorstwa
społecznego specjalizującego się w szyciu
tradycyjnych strojów ludowych, produkcji
gadżetów reklamowych, produkcji ozdób
i dyplomów z papieru czerpanego, organi-
zacji imprez integracyjnych, jarmarków i fe-
stynów. Pracownicy firmy odpłatnie uczą
trudnej sztuki garncarstwa i kowalstwa. Dla
turystów i na zamówienie firm organizują
także wesela mazurskie i wieczory mazur-
skie, prezentujące stare obrzędy weselne,
mazurskie przyśpiewki i regionalne potra-
wy. Przedsięwzięcie zrealizowane w ra-
mach inicjatywy Equal jest bardzo dobrym
przykładem innego sposobu pozyskiwania
dochodów. Przyjeżdżają tutaj przedstawi-
ciele gmin i społeczności lokalnych z in-
nych części Polski, by zaczerpnąć inspiracji
do własnych działań.

Oprac.

Andrzej Szoszkiewicz,

Joanna Gontarz i Jerzy Gontarz

FOT

. 18. MA

TEUSZ A

TROSZK

O; 19. JERZY GONT

ARZ; 20. EW

A BIEL

AŃCZYK; 21. JANUSZ T

ARKIEWICZ

24 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

stan realizacji narodowej strategii spójności

początku uruchomienia programów do 23 maja br. podpi-
sano z beneficjentami ponad 34,4 tysiąca umów o dofinan-

sowanie na kwotę 136,9 mld zł wydatków kwalifikowalnych, w tym
dofinansowanie z UE to kwota ponad 96 mld zł, co stanowi 37,4%
budżetu na lata 2007-2013. Szacuje się, że proces kontraktacji
środków w większości działań powinien się zakończyć w 2011
r. W tym samym okresie beneficjenci złożyli wnioski o płatność
na kwotę 30,8 mld zł wydatków kwalifikowanych, w tym dofinan-
sowanie UE wynosi 22,7 mld zł.
Niewątpliwie środki europejskie są dla Polski znaczącym czynni-
kiem wpływającym na rozwój kraju. Ogromne wsparcie otrzymały
samorządy regionalne i lokalne, przedsiębiorstwa i organizacje po-
zarządowe. Wspierane są przede wszystkim takie dziedziny, jak
infrastruktura, edukacja, kultura, turystyka. Z najnowszych badań
ewaluacyjnych prowadzonych przez MRR wynika, iż środki Polityki
Spójności stanowią istotny czynnik oddziałujący na tempo wzrostu
gospodarczego w Polsce. Dzięki ich wykorzystaniu tempo wzrostu
PKB w samym 2008 r. mogło być nawet o 0,5 punkta procento-
wego (pp.). wyższe w stosunku do scenariusza bez środków UE.
Badania ewaluacyjne wskazują jednocześnie, że dodatkowy wzrost
PKB, jaki można przypisać funduszom, zwiększy się z 0,5 pp. w la-
tach 2007 i 2008 do 0,8 pp. w 2012 r. i osiągnie maksimum
na poziomie 1 pp. w 2014 r. W końcową fazę realizacji wejdą
wówczas najbardziej kosztowne (ale też czasochłonne) inwestycje
transportowe oraz związane z rozbudową infrastruktury edukacyj-
nej czy turystycznej (finansowane np. z programów Infrastruktura
i Środowisko oraz Rozwój Polski Wschodniej).

Przedsiębiorcy w czołówce

Do liderów wykorzystania Funduszy Europejskich należą przedsię-
biorstwa oraz instytucje otoczenia biznesu. Pieniądze na rozwój
przedsiębiorczości, wdrażanie innowacji i budowę silnego zaplecza
instytucji otoczenia biznesu są dostępne zarówno w programach
regionalnych, jak i w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospo-
darka (PO IG). W tym ostatnim konkursy dla przedsiębiorców cieszą
się tak wielkim zainteresowaniem, że wartość złożonych projektów
kilkakrotnie przekroczyła dostępne budżety. Z tego powodu w nie-
których działaniach konkursy zostały zawieszone i będą kontynu-
owane pod warunkiem zwiększenia budżetu. Do połowy maja br.
Instytucja Zarządzająca PO IG zatwierdziła ponad 5 tys. projektów
na kwotę 24,9 mld zł, co stanowi 65,49% alokacji z Europejskiego

Jesteśmy w połowie obecnej perspetywy finansowej, która przypada na lata 2007-2013. Machina

wdrażania programów operacyjnych jest w pełni rozpędzona. Ubiegłoroczną prognozę wydatkowania

Funduszy Europejskich Polska przekroczyła o 100 mln zł.

Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), z którego finansowany
jest PO IG. Podpisano ponad 4 tys. umów na kwotę dofinansowa-
nia 20,46 mld zł. To z kolei wyczerpuje ponad połowę całego budże-
tu na lata 2007-2013 w tym programie. Istotną zmianą w systemie
finansowania projektów w PO IG, która wpłynęła na intensyfikację
wypłat, było wprowadzenie powszechnego stosowania zaliczek
na poczet przyszłych wydatków. Nowelizacja rozporządzenia MRR
w sprawie wydatków związanych z realizacją programów opera-
cyjnych wprowadziła zaliczki w lutym ubiegłego roku, natomiast
przedsiębiorcy zaczęli korzystać z nich w pełni w połowie 2009
r. Dlatego koniec ubiegłego roku oraz I kwartał 2010 r. pokazuje
skokowy wzrost liczby wniosków o płatność. Do połowy maja br.
wypłacono zaliczki na projekty w wysokości ok. 1,6 mld zł. Wartość
refundacji wydatków poniesionych przez beneficjentów wyniosła
ok. 1,7 mld zł. Łączna wartość wypłat na rzecz beneficjentów się-
gnęła zatem ok. 3,3 mld zł.

Regiony przyspieszają

Cele Narodowej Strategii Spójności realizowane są w dużej mierze
poprzez 16 programów regionalnych (RPO). Środki w tych pro-
gramach przeznaczane są na projekty infrastrukturalne, np. po-
prawę jakości edukacji, kultury i turystyki w regionie, ale również
na wspieranie regionalnej przedsiębiorczości. Według stanu na 30

Polska liderem

Narodowa Strategia Spójności (NSS) (nazwa urzędowa: Narodowe Stra-

tegiczne Ramy Odniesienia, NSRO) to dokument strategiczny określają-

cy priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy

europejskich: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR),

Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności

w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007-2013.

Celem strategicznym NSS jest tworzenie warunków dla wzrostu konku-

rencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości,

zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności spo-

łecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Cele NSS są realizowane za pomocą programów krajowych (tzw. pro-

gramów operacyjnych), programów regionalnych (tzw. regionalnych

programów operacyjnych) i projektów współfinansowanych ze strony

instrumentów strukturalnych, tj.:

Program Infrastruktura i Środowisko – EFRR i FS

Program Innowacyjna Gospodarka – EFRR

Program Kapitał Ludzki – EFS

16 programów regionalnych – EFRR

Program Rozwój Polski Wschodniej – EFRR

Program Pomoc Techniczna – EFRR

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – EFRR

Źródło: www.funduszeeuropejskie.gov.pl

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 25

kwietnia 2010 r., w ramach 16 RPO zostało złożonych ponad 29,8
tys. wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę dofinansowa-
nia 66,6 mld zł. Do realizacji zatwierdzono ponad 15 tys. wniosków,
przy czym do tej pory podpisano umowy lub wydano decyzje doty-
czące znacznie ponad 11 tys. projektów. Wartość ich dofinansowa-
nia z UE sięga 26,8 mld zł (41,3% alokacji na lata 2007-2013).
We wnioskach o płatność beneficjenci wykazali poniesienie 7,7 mld
zł wydatków (odpowiadających środkom UE), co stanowi 11,9%
całego budżetu. Podpisane dotychczas umowy w ujęciu wartościo-
wym (dofinansowanie UE) dotyczyły przede wszystkim projektów
z obszaru Transport (28,9% ogólnej wartości podpisanych umów)
oraz projektów z dziedziny badań i rozwoju, innowacji, przedsię-
biorczości (23,3%). Trzecim pod względem wartości obszarem były
inwestycje w infrastrukturę społeczną – 16,7% ogólnej wartości
podpisanych umów.
W regionach wdrażanie przebiega z różnym natężeniem, są jednak
województwa, np. dolnośląskie, gdzie wypłaty dofinansowania wy-
raźnie przekroczyły zaplanowane prognozy.
W 2009 r. wielu przedsiębiorców z tego regionu, obawiając się kry-
zysu, wstrzymało swoje inwestycje. Ubiegłoroczne wypłaty dotacji
były więc dość skromne, a prognozy na 2010 r. ostrożne.
– Na szczęście niezła sytuacja gospodarcza Polski na tle innych
krajów Europy ośmieliła nasze firmy – mówi Barbara Kaśnikowska,
dyrektor Dolnośląskiej Agencji Pośredniczącej, odpowiedzialnej
za wdrażanie funduszy europejskich dla przedsiębiorców z woje-
wództwa dolnośląskiego. – Od kilku miesięcy widać przyspieszenie
w realizacji inwestycji przez dolnośląskich przedsiębiorców. W wielu
przypadkach przedsiębiorcy decydują się wręcz na skrócenie okresu
realizacji projektu, szybsze zakupy – często za gotówkę zamiast
planowanego pierwotnie leasingu. Dzięki temu refundacja wydat-
ków trafia do nich wcześniej, a to przekłada się na zwiększone
wypłaty w ramach RPO WD. Mamy nadzieję, że ten trend utrzyma
się do końca tego roku i w następnym.

Polska liderem w Europie

Polska jest jednym z liderów we wdrażaniu Funduszy Europejskich
również na tle innych krajów Unii Europejskiej. Dane Komisji Euro-
pejskiej, dotyczące wykorzystania środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz
Funduszu Spójności, opublikowane w maju 2010 r., pokazują, że
spośród wszystkich państw UE Polska otrzymała największą kwotę
funduszy. Wartość środków przekazanych przez Komisję (zaliczek
i refundacji) przekroczyła 10,4 mld euro. Na kolejnych miejscach
plasują się Niemcy i Hiszpania, którym wypłacono z KE kwoty nie-
mal dwukrotnie mniejsze od Polski – odpowiednio 5,04 mld euro
i 4,79 mld euro.

Oprac.

Mka

kOnsTancja

PiąTkOWska,

zasTęPca DyRekTORa

W DePaRTamencie

kOORDynacji

WDRaŻania FUnDUszy

Unii eUROPejskiej:

FOT

. ARCHIWUM

2010 rok to właściwie półmetek realizacji programów operacyj-

nych perspektywy finansowej 2007-2013. Wynika to z prostej

kalkulacji matematycznej – rok 2010 przypada dokładnie pośrod-

ku okresu 2007-2013. Po drugie – z regulacji wspólnotowych,

które na przełom 2010 i 2011 r. wyznaczają przeprowadzenie

tzw. przeglądu śródokresowego. Po trzecie – z zaawansowania

realizacji programów w Polsce.

Kończą się konkursy w ramach niektórych działań. Ich rozplano-

wanie w czasie – podobnie jak uruchamianie realizacji kolejnych

projektów kluczowych – dostosowane jest z jednej strony do ram

czasowych perspektywy finansowej, z drugiej strony harmono-

gram realizacji programów uwzględnia potencjał i potrzeby bene-

ficjentów planujących swoje działania inwestycyjne. Planowanie

finansowe na poziomie budżetu państwa gwarantuje płynny na-

pływ środków wspólnotowych przy jednoczesnej systematycznej

realizacji wydatków rozwojowych.

Wydatkowanie środków, a następnie akceptacja przez Komisję

Europejską poniesionych wydatków, wymaga starannego plano-

wania finansowego i monitorowania realizacji tych planów, zgod-

nie z obowiązującą zasadą zarządzania finansowego (ang. sound

financial management). Aby zapewnić efektywny plan finansowy,

Rząd RP ustala na dany rok kalendarzowy cele wydatkowania,

które konsekwentnie realizuje. W 2009 r. cel został osiągnię-

ty w 101%, natomiast w I kwartale 2010 r. w 111%. Do koń-

ca 2010 r. rząd polski planuje się zwrócić do Komisji Europejskiej

o zatwierdzenie łącznie ok. 44 mld zł, co przekracza minimalny

poziom określony przepisami wspólnotowymi (tzw. zasadą n+3),

a jednocześnie pozwala na płynne rozłożenie wydatków w całym

okresie programowania.

Postęp finansowy jest podstawowym elementem oceny wykorzy-

stania środków unijnych. Istotniejsze są jednak konkretne rezulta-

ty zakończonych projektów (np. Muzeum Chopina w Warszawie,

budowa drogi ekspresowej S7 odcinek Grójec – Białobrzegi).

Warto zwrócić uwagę, że w 2009 r. wkład środków z funduszy

w łagodzenie skutków spowolnienia gospodarczego w Polsce był

bardzo odczuwalny. Zdaniem ekspertów krajowych i międzynaro-

dowych, przedsięwzięcia realizowane z udziałem funduszy miały

istotny wpływ na utrzymanie dobrej kondycji polskiej gospodarki

w ostatnim roku.

Warto dodać, że na tle poszczególnych państw członkowskich pol-

scy beneficjenci sprawnie realizują projekty. Wykorzystali dotych-

czas największą kwotę środków z budżetu na lata 2007-2013.

Pod względem procentowego wykorzystania środków Polska jest

jednym z europejskich liderów. Jeszcze bardziej efektywnemu wy-

korzystaniu funduszy w Polsce w kolejnych latach będzie służyć

planowany na początek 2011 r. podział tzw. rezerwy wykona-

nia, utworzonej na etapie negocjowania programów, z zamiarem

przeznaczenia tych środków na istotne i korzystne dla polskiej

gospodarki typy przedsięwzięć. Skuteczne wydawanie pieniędzy

z budżetu UE na lata 2007-2013, zarówno w aspekcie finan-

sowym, jak i rzeczowym, jest istotnym argumentem w dyskusji

o kształcie Polityki Spójności po roku 2013.

FOT

. EUROPEAN COMMUNITY

26 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

nowa strategia gospodarcza Ue

pracowanie nowej strategii gospo-
darczej było konieczne. Dotych-
czas nie zostały bowiem osiągnięte

główne cele UE określone dziesięć lat temu
w Strategii Lizbońskiej, tj. 70-procentowe
zatrudnienie, a także poziom wydatków
na badania i rozwój (B+R) w wysokości 3%
PKB. A przypomnijmy, że według założeń
w 2010 r. europejska gospodarka miała
być najbardziej konkurencyjna na świecie.
W odniesieniu do zatrudnienia wymaga-
ny wskaźnik osiągnęły: Holandia, Dania,
Szwecja, Finlandia, Cypr, Wielka Brytania
i Niemcy, a w przypadku wydatków na B+R
– jedynie Szwecja i Finlandia.

Pięć celów

Nową strategię gospodarczą Europa 2020
Komisja Europejska ogłosiła 10 mar-
ca 2010 r. Dokument został przyjęty na po-
siedzeniu Rady Europejskiej w dniach 25-
26 marca 2010 r. Ma być zatwierdzony
w czerwcu. Strategia zakłada wyprowadze-
nie Unii Europejskiej z kryzysu i przygoto-
wanie jej gospodarki na wyzwania następ-
nej dekady.

Trzy wzrosty

Trzy najważniejsze czynniki wzrostu, o któ-
rych mówi Strategia Europa 2020, to

in-

Europa 2020

Więcej miejsc pracy i wyższy standard życia to podstawowe założenia Strategii Europa 2020.

Ogłoszona na początku marca nowa strategia gospodarcza Europy

ma być zatwierdzona w czerwcu.

FOT

. EUROPEAN COMMUNITY (2x)

cele sTRaTegii

eUROPa 2020

na najbliŻsze Dziesięć laT:

75-procentowy wskaźnik zatrudnienia

osób w wieku 20-64 lat

3% PKB na badania i rozwój

20/20/20 w zakresie klimatu

i energii (20% wzrostu wydajności

energetycznej, 20% energii pozyskanej

ze źródeł odnawialnych i ograniczenie

o 20% emisji gazów cieplarnianych)

10% uczniów przedwcześnie kończących

naukę, a co najmniej 40% osób

z młodego pokolenia zdobywających

wyższe wykształcenie

ograniczenie liczby osób zagrożonych

ubóstwem o 20 mln

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 27

Jakie są szanse na realizację Strategii Europa 2020?

Podobnie jak w Strategii Lizbońskiej, Komisja Europejska wskazuje
na potrzebę podejmowania działań przez państwa członkowskie
w obszarach, które wykraczają poza kompetencje UE. Dlatego sku-
teczne wdrażanie Strategii będzie zależało od stworzenia sprawnego
mechanizmu prowadzenia i koordynacji polityk zarówno na pozio-
mie wspólnotowym, jak i poszczególnych państw członkowskich.
Priorytety zapisane w Strategii 2020, które mają zostać przyjęte
przez Radę UE w czerwcu, znajdą z pewnością odzwierciedlenie
w przyszłej polityce budżetowej Unii. Na razie w konkluzji Rady
z 25/26 marca 2010 r. ambitne cele dokumentu Europa 2020
zostały w niektórych obszarach złagodzone.

Co Strategia Europa 2020 oznacza dla Wspólnoty? Czy można
mówić o zmianie jej wizerunku i zupełnie nowym podejściu?

Strategia jest kontynuacją Strategii Lizbońskiej z 2000 r., której
towarzyszył pomysł wyścigu cywilizacyjnego z USA. Dziś do wy-
ścigu ze Stanami dołączyły takie kraje, jak Chiny, Indie czy Bra-
zylia. Niewątpliwie Strategia Europa 2020 odnosi się do najważ-
niejszych wyzwań, przed jakimi stoi dziś Europa, porusza bardzo
ważne problemy, jak: starzenie się społeczeństw europejskich czy
globalizacja, której towarzyszą zmiany technologiczne na świecie.
W dokumencie wskazuje się m.in. na potrzebę dokończenia pro-
cesu tworzenia jednolitego rynku wewnętrznego, podniesienia in-
nowacyjności, inwestowania w edukację, podniesienia niskiej dziś
efektywności funkcjonowania europejskich rynków pracy. Zwraca
się również uwagę na równowagę społeczną i politykę klimatyczną.
Strategia odnosi się – bardzo słusznie – do kryzysu finansowego,
jego poważnych skutków dla gospodarki europejskiej i podkreśla
potrzebę podjęcia pilnych reform, ale przede wszystkim wskazuje
cele do osiągnięcia w perspektywie średnio- i długookresowej.

Rozmawiał

Wojciech Turczyński

teligentny wzrost, a więc zwiększenie roli
wiedzy, innowacji, edukacji i społeczeń-
stwa cyfrowego,

zrównoważony wzrost,

czyli produkcja efektywniej wykorzystująca
zasoby przy jednoczesnym zwiększeniu
konkurencyjności, oraz

wzrost sprzyjający

włączeniu społecznemu, co oznacza zwięk-
szenie aktywności zawodowej, podnoszenie
kwalifikacji i walka z ubóstwem.
Jak powiedział José Manuel Barroso,
przewodniczący KE: „Europa 2020 mówi
o tym, co należy zrobić dziś i w przyszło-
ści, aby ponownie ożywić gospodarkę UE.
Kryzys ujawnił fundamentalne słabości
i nierealne tendencje, których nie możemy
dłużej ignorować. Europa wykazuje deficyt
wzrostu, zagrażający naszej przyszłości.
Musimy zdecydowanie wzmocnić nasze
słabe punkty i wykorzystać liczne atuty.
Musimy stworzyć nowy model gospodar-
czy oparty na wiedzy, niskoemisyjnej go-
spodarce i wysokiej stopie zatrudnienia.
Jest to walka wymagająca mobilizacji całej
Europy”. (Źródło: serwis prasowy Komisji
Europejskiej).

Inne akcenty

Komisja Europejska w porównaniu do Stra-
tegii Lizbońskiej nieco inaczej rozłożyła ak-
centy przy tworzeniu strategii Europa 2020.
Częściej zwraca uwagę na równowagę śro-
dowiskową i sprawy społeczne niż na kwe-
stie konkurencyjności i dynamiki rynku.
W strategii zaleca się rządom krajowym
ustalenie celów krajowych uwzględniają-
cych warunki lokalne oraz ułatwiających
osiągnięcie celów w całej Europie. Komisja
będzie monitorować postępy w ich realiza-
cji, a jeśli podejmowane działania uzna za
niewystarczające, będzie wystosowywać
ostrzeżenia.
Unia Europejska już teraz śledzi stan fi-
nansów publicznych, aby zapobiec brako-
wi równowagi, który mógłby mieć zgubny
wpływ na gospodarkę strefy euro. Strategia
zawiera siedem inicjatyw przewodnich,
których celem jest zwiększenie wzrostu
gospodarczego i zatrudnienia. Obejmują
one programy dotyczące poprawy warun-
ków i dostępu do finansowania B+R, po-
wszechny dostęp do szybkiego internetu
oraz większe wykorzystanie odnawialnych
źródeł energii.

Wojciech Turczyński

Szansa na sukces

Rozmowa z Piotrem Stolarczykiem, ekspertem

fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju

28 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Działania informacyjno-promocyjne

inęły wieki, a słowa Mikołaja Reja
nie straciły na znaczeniu. Język
jest podstawą kultury narodu,

a więc jego trwania i rozwoju. Czy potrafi-
my dbać o jego czystość, broniąc przed za-
śmiecaniem i kalkowaniem? Od chwili
przystąpienia Polski do Unii Europejskiej
piszemy o funduszach, beneficjentach,
działaniach i alokacjach. Na ile jesteśmy
komunikatywni i w sposób zrozumiały dla
przeciętnego Polaka potrafimy przekazywać
wiedzę o Funduszach Europejskich (FE)?
Dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego
prof. Jan Miodek wraz z zespołem języko-
znawców z Uniwersytetu Wrocławskiego
przeprowadził „Analizę językową tekstów
dotyczących Funduszy Europejskich”. Efek-
tem analizy będzie publikacja, ale zanim
się ona ukaże drukiem, możemy napisać
o pierwszych wnioskach. Powinniśmy się
nauczyć jasno, precyzyjne i po polsku prze-
kazywać proste informacje dotyczące fundu-
szy. Tak, by przeciętnie wykształcony Polak
mógł zrozumieć to, co chcemy przekazać.
Zdaniem językoznawców, język informowa-
nia o funduszach jest czasem zbyt trudny,
przez co mogą być one postrzegane jako nie-
dostępne. Możemy to zmienić, korzystając
z rad prof. Jana Miodka i współpracujących
z nim ekspertów.

Najczęściej popełniane błędy

językowe

Język Funduszy Europejskich jest wybitnie
nominalny, czyli charakterystyczny dla ję-
zyka pisanego. Oznacza to, że stosujemy
o wiele więcej rzeczowników niż czasow-
ników, typowych dla języka mówionego.
Tymczasem im więcej czasowników, tym
przekaz jest łatwiejszy. Teksty dotyczące
funduszy są nasycone formami bezosobo-
wymi i można w nich napotkać przykłady
niefortunnej autoprezentacji. Zapominamy,
że piszemy po polsku i stosujemy kalkę
wzorów angielskich. Duże wątpliwości ję-
zykoznawców budzi maniera zapisywania
pojęć związanych z FE dużymi literami. Jest
też pozytywna opinia – ortografia to mocna
strona piszących o funduszach. Czego nie
można powiedzieć już o interpunkcji, która

Język funduszy

Niechaj narodowie wżdy postronni znają,

iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają.

Mikołaj Rej

kuleje. Do najczęstszych błędów interpunk-
cyjnych należy zaliczyć: wyodrębnianie krót-
kich wtrąceń przecinkami czy niedomykanie
wtrąceń przecinkiem, stawianie przecinka
i średnika przed „czy”, nieuzasadnione sto-
sowanie myślnika lub brak myślnika jako
sygnału elipsy. Oprócz tego zdaniem auto-
rów analizy myślnik i przecinek traktujemy
jak pauzę, a wielokropek i średnik stosuje-
my w nieuzasadnionych sytuacjach.

Błędy leksykalne,

semantyczne i styl

Popełniamy sporo różnego typu błędów lek-
sykalnych

(np. wnioskować zamiast składać

wniosek). Z badania wynika i to, że nad-
używamy konstrukcji dyskusyjnych z punktu
widzenia zrozumiałości. Najważniejsze pro-
blemy to: pleonazmy i tautologie np.: czas
roku, dalej kontynuować, wsparcie pomoco-
we, wymogi formalne, celem było i jest itp.
Wyrażenie „przysłowiowy” jest nadużywane.
Zdarza się użycie wyrazów w złych znacze-
niach, a wyrazy ze stylu potocznego są błęd-
nie sygnalizowane cudzysłowem.
Styl

tekstów o FE jest niejednolity. Jego

podstawową cechą jest niespójność czy
eklektyzm. Nadużywamy wyrazów ze stylu
urzędowego, zwłaszcza w formie konstruk-
cji szablonowych (w przeciągu, na obsza-
rze itp.), oraz wyrazów z rejestru oficjal-
nego i książkowego. Być może dzięki tym
konstrukcjom chcemy, by nasz tekst był
bardziej naukowy. Niestety, osiągamy inny
skutek – mało kto rozumie, o co chodzi. Ba-
danie dowiodło, że autorzy tekstów o Fun-
duszach Europejskich starają się przede
wszystkim wyczerpująco informować
i wpływać na odbiorcę, a powinni koncen-
trować się na zrozumiałości przekazu.

Nowy język

Wyżej wymienione błędy leksykalne, se-
mantyczne, językowe dowodzą, że język
FE jest dla odbiorcy zbyt trudny. Wynika to
zarówno ze złożoności problematyki dotacji
unijnych, jak i niewielkiej wiedzy Polaków
na ten temat. Co musimy zmienić? Nowy
język pisania o FE powinien być

dostoso-

wany do poziomu kompetencji „przeciętne-

FOT

. JERZY GONT

ARZ

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 29

go, statystycznego Polaka”, przyjmując, że
są one zbliżone do umiejętności czytelnika
prasy codziennej. Jest to język prosty, ale
nie prostacki. Jego cechy są efektem do-
stosowania tekstów do możliwości percep-
cyjnych społeczeństwa, ukształtowanych
przez niedoskonały system edukacji.
Zanim napiszemy tekst o FE, powinniśmy
dokładnie przeanalizować informacje, które
chcemy przekazać czytelnikom. Istotne jest
zwłaszcza uwzględnienie informacji zna-
nych odbiorcy (powinno być ich dużo) i in-
formacji nieznanych (trzeba je ograniczyć
do minimum). Tekst będzie czytelny, jeżeli
napiszemy go stylem werbalnym (duże na-
sycenie czasownikami), a nie nominalnym
(wysoki udział rzeczowników).

Budowa tekstu i kompozycja

Kompozycja treści powinna być logiczna
(przyczyna – skutek) albo chronologiczna
(wydarzenia następują po sobie w kolejno-
ści).

Dobrze, jeżeli możemy do tekstu wpro-

wadzić krótkie streszczenie lub umiejętnie
będziemy sumowali informacje na począt-
ku i na końcu odpowiednich fragmentów
w tekście. Aby tekst uczynić przejrzystym,
możemy wydzielać mniejsze porządkujące
jednostki tekstowe, stosując punkty, kroki,
etapy, kierunki, warstwy czy poziomy. Ła-
twiej i przyjemniej czytać tekst, który za-
wiera elementy wizualne (ilustracje, zdjęcia,
wykresy), które powinny być proste i sche-
matyczne. Nadmierne stosowanie kursywy
i podkreśleń sprawia, że tekst jest mało
czytelny. Na stronie powinno być dużo bia-
łych pól, które wprowadzają światło i dają
czytelnikowi odpocząć podczas czytania.

Składnia

Naturalnym sposobem czytania jest śledze-
nie tekstu od lewej do prawej strony. Ten
kierunek narzuca określone rozwiązania
składniowe (np. szyk zdania). Pisząc tekst,
należy pamiętać o tym, że lepiej czyta się
zdania krótkie niż długie. Dlatego ,rozdzie-
lając zdania na mniejsze fragmenty, sygna-
lizuj przerwy operatorami logicznymi (słowa
funkcyjne) lub znakami interpunkcyjnymi
(zwłaszcza myślnikiem). W zdaniu najważ-
niejszy jest podmiot (P) i orzeczenie (O).
Spraw, by wyrazy oznaczające P i O były
jednoznaczne i dobrze znane. Używaj strony
czynnej (Przedsiębiorcy złożyli wnioski o dofi-
nansowanie), a unikaj biernej (Wnioski o do-
finansowanie zostały złożone przez przedsię-
biorców). Staraj się zachować w zdaniu szyk
naturalny: podmiot, orzeczenie, dopełnienie
(Nagroda dała nową motywację).

Oprac.

Joanna Gontarz

WskazóWki

zaskakuj czytelnika (od czasu do czasu)

trudne terminy stawiaj po definicjach, a nie przed definicjami

identyfikuj typ tekstu (podawaj nazwy gatunkowe: felieton, reportaż, esej, komentarz,

prezentacja, sprawozdanie, wywiad, komunikat)

używaj środków wizualnych do pokazania związków w tekście

podkreślaj (akcentuj) sądy o dużej wartości

stosuj często operatory organizacji retorycznej (np. „pierwszy argument…”, „aby podsu-

mować…” itp.)

sygnalizuj wszystkie możliwe relacje logiczne (np. łączność, przeciwstawność)

wprowadzaj pytania i sam na nie odpowiadaj

sygnalizuj wszelkie relacje semantyczne (lista, wyliczenie, podział, opozycja itp.)

przy powtórzeniach używaj raczej rzeczowników, a nie zaimków

czasem dokładne powtórzenia są skuteczniejsze niż synonimy

unikaj elips

stosuj metafory potoczne

Unikaj nieFORTUnnej aUTOPRezenTacji

Tak obfity deszcz pieniędzy nie spadł na polską oświatę jeszcze nigdy w jej historii.

Praca u podstaw – tak można określić to, co właśnie dzieje się w edukacji dzięki regional-

nym programom operacyjnym.

Nie pozostaje nic innego, jak tylko powiedzieć: tak trzymać!

PT to doskonały dowód na to, że FE mogą stanowić koło zamachowe polskiej gospodar-

ki.

Sprawne połączenia między miastami, szybki dojazd z mniejszych miejscowości do dużych

ośrodków miejskich, o tym marzy każdy Polak.

Wśród beneficjentów prym wiodą przedsiębiorcy – pola ustępują – choć czeka na nie

połowa całej puli – ośrodki naukowo-badawcze oraz instytucje otoczenia biznesu.

Etap tworzenia elektronicznej administracji nad Wisłą, powstającej dzięki pomocy UE.

Wszystko to pozwoli nabrać wiatru w żagle Krajowej Sieci Innowacji.

W sTROnę POTOcznOści – WykORzysTaj cODzienne

DOśWiaDczenia

Fundusze Europejskie, które możemy w Polsce wykorzystać, to wielkie pieniądze! Jak wiel-

kie? Wielu miłośników totalizatora 50-milionowa kumulacja przyprawia o zawrót głowy, pie-

niędzy z europejskich funduszy jest ponad 5000 razy więcej. Warto zagrać! Zmiany, jakie

możemy sobie zafundować z pomocą unijnych pieniędzy, najłatwiej zauważyć w turystyce:

Polska pięknieje z dnia na dzień.

Unikaj zDań bezOsObOWych

Zamiast „w celu prawidłowego wypełniania wniosku o dofinansowanie niezbędna jest zna-

jomość postanowień Programu Operacyjnego” napisz: „aby wypełnić poprawnie wniosek,

powinniśmy znać postanowienia Programu Operacyjnego”.

Zamiast „Fundusze Europejskie pomogły ludziom zdobyć nowe kwalifikacje. Zamienić pa-

sje w źródło dochodu. Wrócić do pracy po długiej przerwie, czy nawet uruchomić własną

firmę” napisz „Fundusze Europejskie dają możliwość zdobywania nowych kwalifikacji,

zamiany pasji w źródło dochodu, powrotu do pracy po długiej przerwie czy nawet urucho-

mienia własnej firmy.

UPROść sŁOWnicTWO

Niektóre połączenia wyrazowe można uprościć. W wypowiedziach administracyjnych bardzo

często mylnie używany jest wyraz wnioskować „składać wniosek o coś / występować z jakimś

projektem”. Tymczasem wyraz wnioskować ma charakter książkowy i powinien być używany

jedynie w znaczeniu „wyciągać z czegoś wnioski”. To rażące sformułowanie pojawia się

w zdaniu: Przedsiębiorcy wnioskowali o dotacje w łącznej kwocie. Lepiej zapisać to w ten

sposób: Przedsiębiorcy złożyli wnioski o dotacje w łącznej kwocie…

30 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

Działania informacyjno-promocyjne

Projekty telewizyjne

„Wakacje z Europlecakiem”

Jest to cykl 13 programów dla młodzieży.
Młodzi, sympatyczni prowadzący w trakcie
wakacyjnej podróży po Polsce odkrywają
wiele interesujących miejsc, które powstały
lub zmieniły się dzięki Funduszom Europej-
skim. Emisja programu w TVP1 w każdy
piątek, o godz. 11.20, od połowy czerwca
do września 2010 r.

„Twój Fundusz. Twoja Szansa”

To cykl 14 magazynów informacyjno-repor-
tażowych emitowanych na antenach oddzia-
łów TVP (oddziały Kraków, Rzeszów, Lu-
blin, Olsztyn). Programy będą przedstawiać
problemy społeczne, z jakimi borykają się
mieszkańcy południowej i wschodniej Polski
oraz przykłady radzenia sobie z nimi dzięki
środkom europejskim. Emisja będzie się od-
bywać od września do grudnia 2010 r.

„

Laboratorium XXI wieku – Fundusze

Europejskie dla nauki i gospodarki”

Projekt stanowi rozszerzenie formuły znane-
go od lat programu „Laboratorium”, w któ-
rym zostaną zaprezentowane dobre prakty-
ki wykorzystywania Funduszy Europejskich
w sektorze nauki i badań. Cykl 12 odcin-
ków będzie emitowany w TVP1 w każdy

Promocja na szóstkę

„Kobieta z dotacją w tle”, „Wakacje z Europlecakiem” czy „Zielona Brama”

to tylko niektóre z tytułów 17 projektów wybranych w tegorocznym konkursie dotacji

organizowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Audycje telewizyjne, radiowe,

projekty edukacyjne i artykuły prasowe sprawiają, że Fundusze Europejskie są bliżej ludzi.

Projekt radiowy

„

Program na sukces”

Jedyny w puli zwycięzców projekt radiowy
będzie miał formę kampanii informacyjnej
na antenie Radia Zet. Głosem kampanii
jest Janusz Weiss, a jej osią emisja jest
seria 2-minutowych audycji poświęconych
wpływowi Funduszy Europejskich na życie
zwykłych ludzi. Kampania realizowana jest
od 24 maja do 5 grudnia 2010 r.

Projekty prasowe

„ABC Funduszy Europejskich”

Projekt zakłada emisję w dzienniku „Fakt”
serii artykułów poświęconych możliwo-
ściom pozyskania dotacji oraz opisujących
projekty dotychczas zrealizowane dzięki
Funduszom Europejskim. Artykuły będą się
ukazywały co tydzień (w czwartki).
Cykl obejmie publikację 10 artykułów,
w okresie maj – czerwiec oraz wrzesień –
październik 2010 r.

„Fundusze unijne dziś i jutro”

Projekt obejmuje m.in. emisję w „Gaze-
cie Wyborczej” (i wybranych dodatkach
do niej) serii profilowanych artykułów opi-

poniedziałek, w paśmie 10.00-12.00 od
września do grudnia 2010 r.

„

Kobieta z dotacją w tle”

To cykl programów pokazujących, w jaki
sposób kobiety korzystają z Funduszy Eu-
ropejskich, jak zmieniają własne życie i los
swoich bliskich. Widzowie zobaczą boha-
terki programu rozwiązujące swoje pro-
blemy dzięki środkom europejskim. Emi-
sja programu w TVP2, w dni powszednie
w paśmie 10.50-12.00, od września do
listopada 2010 r.

iekawych projektów zgłoszonych do „Konkursu dotacji
na przeprowadzenie działań informacyjno-promocyjnych
dotyczących Funduszy Europejskich”

było tak dużo, że

trzeba było zwiększyć pulę środków. To dowód na wysoką jakość
zgłoszonych pomysłów i duże zainteresowanie konkursem wśród
mediów i organizacji pozarządowych. W tegorocznym konkursie
postawiono na projekty, które w najlepszy możliwy sposób będą
uzupełniały działania informacyjne i promocyjne prowadzone przez
ministerstwo. W ogłoszeniu o konkursie precyzyjnie określono wa-
runki udziału, wskazano również potrzeby i oczekiwania odbiorców
działań informacyjnych. Chodziło o to, aby prosto, jasno i komuni-
katywnie mówić o Funduszach Europejskich. Dzięki takiemu podej-

ściu w drugiej połowie 2010 r.,równolegle z kampanią promocyjną
i działaniami edukacyjnymi MRR, będzie prowadzonych kilkanaście
projektów dotacyjnych.

Po raz piąty

To już piąta edycja konkursu dotacji na działania informacyjno-
promocyjne poświęcone Funduszom Europejskim. Jak pokazują
doświadczenia, konkurs stanowi świetną platformę współpracy
z mediami i partnerami społeczno-gospodarczymi.
Do obecnej edycji konkursu zgłoszono 122 wnioski, z czego komisja
wyłoniła 17 najlepszych. Po wstępnej ocenie projektów zwiększono
budżet konkursu do 4,23 mln zł (początkowo wynosił 4 mln zł).

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

| 31

sujących zmiany związane z wykorzysty-
waniem Funduszy Europejskich. Publika-
cja artykułów przewidziana jest na od lipca
do grudnia 2010 r.

„Zielona Brama”

„Zielona Brama” to nowa rubryka w „Tygo-
dniku Powszechnym”, w której będzie pu-
blikowany cykl 15 reportaży prezentujących
przykłady projektów zrealizowanych dzięki
Funduszom Europejskim we wschodniej
części Polski. Artykuły zostaną uzupełnio-
ne informacjami o wskazówki dla osób,
które chcą sięgać po dotacje. Publikacja
artykułów rozpoczęła się w maju i potrwa
do września 2010 r.

„Fundusze Europejskie z kulturą”

Realizowany przez wydawnictwo „Przekrój”
projekt ma na celu promocję efektów wyko-
rzystywania Funduszy Europejskich w kul-
turze i turystyce. Obejmuje emisję 4 wydań
specjalnych tygodnika „Przekrój” oraz orga-
nizację konkursu dla czytelników. Publika-
cja wydań specjalnych zostanie przeprowa-
dzona od lipca do września 2010 r.

„Rzeczpospolita o funduszach
unijnych”

W ramach projektu na łamach stron ekono-
micznych „Rzeczpospolitej” ukaże się cykl
artykułów omawiających wykorzystanie fun-
duszy w poszczególnych województwach
(emisja od września do grudnia 2010 r.).
Uzupełnieniem cyklu będą 4 wydania do-
datku „Dobra Firma” (w formie komplek-
sowych poradników) oraz 8-stronicowego
dodatku do „Rankingu Samorządów”.

„Pani Euro”

Projekt zakłada publikację cyklu artyku-
łów w tygodniku „Pani Domu”, w formie
reportaży i wywiadów prasowych z kobie-
tami, które postanowiły założyć własną fir-
mę lub rozwinęły działalność gospodarczą
dzięki wsparciu z funduszy Unii Europej-
skiej. Cykl obejmie 10 publikacji (1,5 str.)
od czerwca do grudnia 2010 r.

„Tu jest Europa – ogólnopolska
mapa projektów o zasięgu lokalnym
realizowanych z Funduszy
Europejskich”

Projekt przygotowany przez Stowarzysze-
nie Gazet Lokalnych polega na emisji serii
artykułów w ponad stu tygodnikach lokal-
nych na terenie całego kraju. Autorstwo
artykułówzostanie powierzone redaktorom
lokalnych gazet, aby zaprezentować pro-
jekty realizowane w miejscu zamieszkania
czytelnika. Publikacja artykułów odbędzie
się od lipca do października 2010 r.

„Śląskie = EUROpejskie”

W ramach projektu planowana jest publi-
kacja cyklu artykułów informacyjno-eduka-
cyjnych w głównym wydaniu „Dziennika
Zachodniego” oraz zorganizowanie debaty
i konkursu (plebiscyt). Dodatkowo w wyda-
niach powiatowych dziennika ukażą się ar-
tykuły, w których prezentowane będą lokal-
ne projekty współfinansowane ze środków
europejskich. Publikacja cyklu artykułów
jest planowana na lipiec i sierpień 2010 r.

Projekty edukacyjne

„

Fundusze Europejskie dla nauki

– nauka dla Polski”

Projekt jest skierowany bezpośrednio
do podmiotów działających w sektorze na-
uki, które realizują lub pragną zrealizować

przedsięwzięcia dofinansowane z Fundu-
szy Europejskich. Będzie on złożony z kilku
uzupełniających się działań, tj. konkursu
dobrych praktyk, warsztatów dla potencjal-
nych beneficjentów oraz publikacji informa-
cyjnej prezentującej wybrane w konkursie
przykłady projektów.

Akcje informacyjne

dla młodzieży i studentów

„Młodzi Bliżej Funduszy”

Projekt jest skierowany do młodzieży z wo-
jewództw: śląskiego, małopolskiego, łódz-
kiego oraz opolskiego. Będzie obejmował
warsztaty, szkolne imprezy informacyjne
oraz konkursy z nagrodami w postaci wycie-
czek „Szlakiem Funduszy Europejskich”.

„Fundusze dla Polski – filmowa mapa
przemian”

Jest to projekt skierowany do uczniów wy-
branych szkół ponadgimnazjalnych z tere-
nu całego kraju. Wykorzystuje on formułę
konkursu filmowego. Chodzi w nim o to,
by wyzwolić w młodzieży twórczą energię
pozwalającą sfilmować zmiany dokonujące
się dzięki Funduszom Europejskim w naj-
bliższym otoczeniu. Nadesłane na konkurs
krótkie filmy zostaną zamieszczone w ser-
wisie YouTube w listopadzie 2010 r.

„WyGRAj Fundusze Europejskie
– cykl gier miejskich”

Projekt realizowany przez Polską Fundację
im. Roberta Schumana. Stanowi kontynu-
ację poprzedniej edycji polegającej na or-
ganizacji edukacyjnych gier miejskich dla
młodzieży. Zostaną one przeprowadzone
w 8 wybranych miejscowościach w paź-
dzierniku i listopadzie.

Oprac.

Joanna Gontarz i Kamil Gaweł

Aktualne informacje na temat działań realizowanych w ramach projektów można znaleźć na stronie:
www.funduszeeuropejskie.gov.pl w zakładce Działania promocyjne.

FOT

. ARCHIWUM MRR (3x)

linie TemaTyczne

W ramach kilku linii tematycznych można było zdobyć

dotacje w różnej wysokości:

Projekty medialne:

• emisja audycji telewizyjnych – do 750 000 zł

• emisja audycji radiowych – do 500 000 zł

• publikacja serii artykułów prasowych do – 350 000 zł

Projekty edukacyjne – do 200 000 zł

Akcje informacyjne dla młodzieży i studentów –

do 120 000 zł

32 |

FUNDUSZE EUROPEJSKIE W POLSCE • nr 21

z Parlamentu europejskiego

ilka miesięcy pracy w Parlamencie
Europejskim pozwoliło mi spojrzeć
na politykę europejską w nowy

sposób. Zauważyłam, jak bardzo polityka
europejska różni się od naszej polityki kra-
jowej.
W Parlamencie Europejskim działa siedem
różnych partii politycznych, od skrajnych
prawicowych nacjonalistów do komuni-
stów. Pomimo tak dużej odmienności po-
glądów, polityka uprawiana w Parlamencie
zmierza przede wszystkim do osiągnięcia
porozumienia i wypracowania tego, co
wspólne dla różnych ugrupowań politycz-
nych. W Polsce konflikt w polityce odbie-
rany jest jako coś pozytywnego, co należy
podsycać, gdy tylko sytuacja na to pozwala.
Zdaniem wielu polityków i dziennikarzy, im
spór ostrzejszy, tym lepszy, bo przyciąga
uwagę opinii publicznej i pozwala budo-
wać podziały w polityce. Szuka się więc
konfliktów i tworzy je nawet wtedy, gdy ich
nie ma.
W Parlamencie Europejskim różnice między
partiami są widoczne, ale cały czas usiłuje
się szukać kompromisu, zarówno pomiędzy
posłami z tego samego ugrupowania, jak
i pomiędzy różnymi partiami. Negocjacje
toczą się więc na wszystkich poziomach:
w komisjach, gdy piszemy raporty i zgła-
szamy poprawki do nich, w czasie przy-
gotowania deklaracji, czy też przed debatą
Parlamentu w Strasburgu. Często osiągnię-

cie porozumienia nie udaje się i różne pro-
pozycje Komisji Europejskiej upadają z bra-
ku politycznego kompromisu. Tak stało się
ostatnio w przypadku Swift, czyli układu
dotyczącego przekazania Stanom Zjedno-
czonym danych kont bankowych obywateli
Unii Europejskiej. Propozycja Komisji Eu-
ropejskiej upadła, bo lewica parlamentarna
nie mogła uzgodnić wspólnego stanowiska
z prawicą. Jednak zawsze, zanim dojdzie
do ostatecznego rozstrzygnięcia, w Parla-
mencie podejmowane są liczne próby osią-
gnięcia porozumienia, w czasie kolejnych
prowadzonych w wąskim gronie spotkań.
W Parlamencie Europejskim uderza mnie też
coś, co może być postrzegane jako sprzecz-
ne z dużą formalizacją prac Parlamentu Eu-
ropejskiego. Okazuje się, że europosłowie
mają stosunkowo dużą swobodę działania.
Różne przepisy, uregulowania ograniczają
nas, ale też wprowadzają ład i porządek
do takiej ogromnej instytucji, jaką jest Par-
lament Europejski. Pamiętajmy, że pracuje
tu 732 europosłów z 27 krajów i ich asy-
stentów, w sumie 7 tys. osób. My – posło-
wie – jesteśmy trybikami wielkiej machiny
i oprócz parlamentarnych reguł, często obo-
wiązuje nas partyjna dyscyplina. Jednak
mamy o wiele większą swobodę działania

niż się z pozoru wydaje. Zgłaszałam do-
tychczas różne inicjatywy i gdy pozyskałam
dla nich poparcie, Parlament je przegłoso-
wał. Tak było w sprawie rezolucji na temat
Ukrainy czy Iranu. Trzeba tylko wiedzieć, co
chce się osiągnąć i jak swoją rolę odegrać.
W Polsce dopiero wypracowujemy model
działania europosła w regionie. Musimy się
tego nauczyć, podpatrzeć u innych i ściślej
współpracować z polską administracją.
Można działać przede wszystkim na płasz-
czyźnie europejskiej, jeździć na zagraniczne
konferencje, spotykać się z innymi polityka-
mi, ważnymi ludźmi i wtedy, niestety, mało
bywać w swoim okręgu. Albo – przeciwnie
– nastawić się na obecność lokalną i jak
najszybciej wracać z zagranicy, spotykać
się i rozmawiać w terenie. Niektórych po-
słów interesuje głównie wpływanie na poli-
tykę centralną. W sumie najtrudniejsze jest
pogodzenie aktywności w Brukseli i na Lu-
belszczyźnie, w Polsce. Siedem dni tygo-
dnia trzeba więc podzielić między Brukselę,
Strasburg, region i rodzinę.

Lena Kolarska-Bobińska

W poszukiwaniu

kompromisu

Jak pogodzić bycie aktywną w Brukseli i na Lubelszczyźnie?

A i z Warszawy nie można zupełnie zniknąć.

FOT

. ARCHIWUM LENY K

ARSKIEJ-BOBIŃSKIEJ

W Parlamencie Europejskim różnice między partiami

są widoczne, ale cały czas usiłuje się szukać kompromisu

zarówno pomiędzy posłami z tego samego ugrupowania,

jak i pomiędzy różnymi partiami

Wspomnienie

Doktor Grażyna Gęsicka, która zginęła w katastrofie
pod Smoleńskiem, była socjologiem, wybitnym eksper-
tem w dziedzinie rozwoju lokalnego i regionalnego oraz
europejskiej polityki spójności. Posiadała szczególny
dar inicjowania rzeczy ważnych, które zaczynała od or-
ganizowania spraw prostych i praktycznych. W każdym
środowisku odkrywała ludzi, którzy z zaangażowaniem
kontynuowali rozpoczętą przez nią pracę. Jak pięknie
powiedział na jej pogrzebie minister Michał Boni, była
„czarodziejką mnożenia talentów”.
W latach 1974-1993 pracowała na Uniwersytecie War-
szawskim. W sierpniu 1980 r. włączyła się w działal-
ność NSZZ „Solidarność”. Tworzyła Komisję Zakładową
na UW, prowadziła szkolenia we Wszechnicy Robotni-
czej Mazowsza, pomagała w zakładaniu „Solidarności”
w zakładach pracy. Po wprowadzeniu stanu wojennego
współpracowała z podziemnym „Tygodnikiem Mazowsze”
i nadal działała w podziemnej już Wszechnicy. Uczest-
niczyła w obradach Okrągłego Stołu w podzespole ds.
górnictwa. W latach 1989-1991 była koordynatorem
naukowym Ośrodka Badań Związkowych NSZZ „Solidar-
ność” Regionu Mazowsze.
Na początku lat 90. zajęła się problematyką rozwoju
lokalnego. W latach 1992-1996 pracowała w Fundacji
Fundusz Współpracy, w Programie Inicjatyw Lokalnych
PHARE. Było to pionierskie przedsięwzięcie wspomaga-
jące kilkanaście gmin o najwyższym poziomie bezrobocia
w realizacji programów rozwoju lokalnego, agencji roz-
woju lokalnego oraz lokalnych funduszy pożyczkowych
i poręczeniowych, z których większość działa do dziś.
W 1996 r. została wiceprezesem nowo powstałej Polskiej
Fundacji Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsię-
biorstw, odpowiedzialnej za programy dla przedsiębior-
ców oraz samorządów lokalnych.
W latach 1998-2001 była wiceministrem pracy i polity-
ki społecznej w rządzie Jerzego Buzka. Kierowała m.in.
przygotowaniami do wykorzystywania w Polsce Europej-
skiego Funduszu Społecznego. Wówczas doprowadziła
też do przyjęcia ustawy o zasadach wspierania rozwoju
regionalnego z 2000 r., która wprowadziła kwestie roz-
woju regionalnego do prawa polskiego oraz pierwszej Na-
rodowej Strategii Rozwoju Regionalnego.
W 2001 r. została wiceprezesem Polskiej Agencji Roz-
woju Przedsiębiorczości, odpowiedzialnej za działania
finansowane m.in. z funduszy strukturalnych.
Cztery lata później, w 2005 r., podjęła nowe wyzwanie
– stanęła na czele nowo utworzonego resortu rozwoju
regionalnego. Napisano wtedy o Niej: „Gęsicka wzięła
na siebie sporą odpowiedzialność. Musiała uporządko-
wać i uprościć system wykorzystania unijnych funduszy,
a także przyspieszyć absorpcję środków, bo groziło nam,
że nie w pełni skonsumujemy choćby pierwszą zaliczkę

Czarodziejka

mnożenia talentów

FOT

. P

AWEŁ P

AWŁ

OWSKI/ŻEL

AZNA STUDIO

z Komisji Europejskiej” („Życie Warszawy”, 21.11.2006).
Pod jej kierownictwem opracowano kształt programowy
i instytucjonalny systemu środków strukturalnych 2007-
2013. Była inicjatorką uchwalenia ustawy o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju z 2006 r.
W 2007 r. weszła do Sejmu, gdzie była wiceprzewodni-
czącą Komisji ds. Samorządu Terytorialnego i Polityki Re-
gionalnej, a następnie Komisji ds. Unii Europejskiej, zaś
od 2010 r. przewodniczącą Klubu Parlamentarnego PiS.
Była świetnym ekspertem, a jednocześnie liderem, po-
dejmującym przedsięwzięcia rozwojowe o coraz większej
skali. Nie wystarczała jej analiza rzeczywistości, dążyła
do jej zmiany. Wprowadziła do polskiego systemu praw-
nego i instytucjonalnego najpierw politykę regionalną,
a następnie politykę rozwoju. Kolejne stanowiska trak-
towała jako zadania do wykonania, które podejmowała
z energią, determinacją i pragmatyzmem.

Krystyna Gurbiel

Grażyna Gęsicka (1951-2010)

UNIA EUROPEJSKA

EUROPEJSKI FUNDUSZ

ROZWOJU REGIONALNEGO

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Departament Informacji, Promocji i Szkoleń

ul. Wspólna 2/4 • 00-926 Warszawa

tel. +48 22 461 39 62

e-mail: biuletyn@mrr.gov.pl

www.mrr.gov.pl • www.funduszeeuropejskie.gov.pl

www.fundusze

europejskie

.gov.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2011 03 05 21;05;08
2011 03 05 21;10;59
05 (21)
2011 03 05 21;14;04
2013 05 21 przedmioty obieralne na 2013Z
2 1 VII 05 21
21 body electrical system
2011 03 05 21;17;58
r17 05 (21)
2011 03 05 21;24;10
2012 05 21 Pol 6 PILN20 310112 clean
2011 03 05 21;07;54
CW1, Marcin Kwoka
r18 05 (21)
2001 05 21
r11 05 (21)
2002 05 21
2011 03 05 21;01;22
PROSTOWNIKI DIODOWE.DOC, Adam Mirecki Gr IV 98.05.21.

więcej podobnych podstron