ĆWICZENIE VIII

ROBACZYCA ŻOŁĄDKOWO-
JELITOWA PRZEŻUWACZY ,
INWAZJA TĘGORYJCÓW

Rodzina Strongylidae -Chabertia ovina

Oesophagostomum radiatum
Oesophagostomum venulosum-
Oesophagostomum columbianum Rodzina
Trichostrongylidae - Ostertagia-
,Haemonchus -Trichostrongylus -Cooperia

- Nematodirus

Rodzina Ancylostomatidae -Bunostomum
trigonocephalum -Bunostomum phlebotum-
Ancylostoma duodenale -Ancylostoma
caninum -Ancylostoma tubaeformae -
Uncinaria stenocephala

Rodzina Strongylidae

•

Rodzaj : Chabertia –

Chabertia ovina

(0WCE, KOZY, BYDŁO)

•

Rodzaj : Oesophagostomum –

Oesophagostomum radiatum

(BYDŁO)

Oesophagostomum venulosum

(OWCE,

BYDŁO)

Oesophagostomum columbianum

RODZAJ

Oesophagostomum

GATUNEK

ŻYWICIEL

UMIEJSCOWIENIE

Oesophagostomum
radiatum

bydło

Jelito grube

Oesophagostomum

columbianum

Owce i kozy

Jelito grube

Oesophagostomum
venulosum

Owce i kozy

Jelito grube

RODZAJ

Oesophagostomum

GATUNEK

ŻYWICIEL

UMIEJSCOWIENIE

Oesophagostomum
dentatum

świnia domowa
i dzika

jelito grube

Oesophagostomum dentatum

•

Samica 10-14 mm

•

Samiec 6.5-9mm

•

Forma inwazyjna L3 po 5-6 dniach

•

Zarazenie per os

•

Rozwój bez wędrówki somatycznej

z

FAZĄ HISTOTROPOWĄ

•

Okres prepatentny 5-7 tygodni

Rodzina

Trichostrongylidae

1. Małe ,włosowatego kształtu nicienie

2. Słabo wykształcona torebka gębowa

pozbawiona elementów tnących

3.Torebka kopulacyjna samców ma

dobrze wykształcone płaty boczne i

słabo zaznaczony płat grzbietowy

4. Obecnośc jajomiotu u samic

5. Jaja owalne z licznymi blastomerami

6.Cykl rozwojowy prosty ,bez wedrowek

somatycznych z fenomenami

Rodzina

Trichostrongylidae

•

Schorzenie trawieńca

Ostertagia

/bydło/

,Haemonchus

/owce/

•

Schorzenie j. cienkiego

Trichostrongylus Cooperia

Nematodirus

Rodzina

Trichostrongylidae

•

Rodzaj: Trichostrongylus

Trichostrongylus axei

(przeżuwacze, konie,

świnie –

trawieniec,

żołądek)

•

Rodzaj: Ostertagia

Ostertagia ostertagi

(bydło - trawieniec)

Trichostrongylus sp.

Rodzina

Trichostrongylidae

•

Rodzaj: Cooperia

Cooperia curticei

(owce, kozy, jelito cienkie)

•

Rodzaj: Haemonchus

Haemonchus contortus

(owce, kozy, bydło,

trawieniec)

•

Rodzaj: Nematodirus

Nematodirus filicollis

(owce, kozy, bydło, jelito cienkie)

Biologia Trichostrongylidae

•

Okres prepatentny

Ostertagia sp. 17-21 dni

Haemonchus sp.2-3 tyg.

Cooperia sp. 15-18 dni

Trichostrongylus sp.

7-25 dni

cykl życiowy całej

rodziny jest podobny

- geohelminty

Trichostrongylidae

inwazjologia

•

Inwazja pastwiskowa

•

Larwy wrażliwe na temp. i

wysychanie

•

Najbardziej wrażliwe są

zwierzęta pierwszy raz

wypasane

Inwazjologiczne fenomeny

trichostrongylidozy

•

Zahamowanie rozwoju larw

(inhibition phenomenon)

•

Skok wiosenny (spring rise)

•

Samowyleczenie (self cure)

Rodzina

Ancylostomatidae

Rodzaj

Bunostomum

Bunostomum trigonocephalum

Bunostomum phlebotum

Rodzaj

Ancylostoma

Ancylostoma duodenale

Ancylostoma caninum

Ancylostoma tubaeformae

Rodzaj

Uncinaria

Uncinaria stenocephala

Bunostomoza łac.

bunostomosis

Tęgoryjce rodzaj

Bunostomum

Duża torebka gębowa

2 półksiężycowate listewki tnące, u wejścia do torebki

na jej dnie liczne ząbki

U samców dobrze rozwinięta torebka kopulacyjna

Bunostomum trigonocephalum

samiec 11-17 mm

samica 14-26 mm

Bunostomum phlebotum

samiec10-18 mm

samica 16-25 mm

Bunostomoza łac.

bunostomosis

występowanie

Pasożyty kosmopolityczne w

Polsce często spotykane

•

Bunostomum trigonocephalum

–

owce, kozy

•

Bunostomum phlebotum -

bydło

Bunostomoza łac.

bunostomosis

biologia

Drogi inwazji:

1.

per cutis

2.

per os

3.

śródmacicznie ?

Okres prepatentny

B.phlebotomum

57-79 dni

B.trigonocephalum

49-53

dni

6-8 dni

Rozwój w środowisku

zewnętrznym

Bunostomoza łac.

bunostomosis

inwazjologia

•

Inwazyjne larwy

Bunostomum

wrażliwe na czynniki
środowiska zewn.

•

Inwazja głównie na pastwisku,
również w pomieszczeniach dla
zwierząt

•

Szczególna wrażliwość jagniąt

Bunostomoza łac. bunostomosis

patogeneza i objawy kliniczne

LARWY
stany zapalne skóry i

płuc

DOJRZAŁE NICIENIE
hematofagi

1.

niedokrwistość

2.

utrata apetytu

3.

wychudzenie

Bunostomoza łac.

bunostomosis

rozpoznawanie

•

Badanie świeżego kału

met flotacji

•

Kał przetrzymywany w

temp. pokojowej – brak

możliwości rozróżnienia

od jaj nicieni żołądkowo-

jelitowych

Ancylostomoza i uncinarioza

(syn. tęgoryjczyca, łac.

ancylostomosis

et uncinariosis

)

zwierząt mięsożernych

Nicienie małe, z dobrze wykształconą torebką

gębową, w której znajdują się ząbki lub

listewki tnące

Ancylostoma caninum

samiec 9-12 mm,

samica 15-21 mm

Ancylostoma tubaeformae

samiec 7-12 mm

samica 9-13 mm

Uncinaria stenocephala

samiec 5-11 mm

samica 9-16 mm

Ancylostomoza i uncinarioza

występowanie

Pasożyty kosmopolityczne. W

Polsce pospolite

Żywiciel ostateczny:

•

Ancylostoma caninum

i

Uncinaria stenocephala

– pies

•

Ancylostoma tubaeformae

i

Uncinaria stenocephala

- kot.

Ancylostomoza

Cykl rozwojowy

Okres prepatentny

pies

- p.c. 15-18 dni laktogenna 12-

16 dni ,

kot

– 18-23 dni

RODZAJ

UNCINARIA

BIOLOGIA

lokalizacja
j.cienkie

rozwój jaj w
środowisku zewn.
temp. 20-26

0

C

wilgotność 70-90 %
ok. 24h
Stadium inwazyjne

po

5-10 dniach

Ancylostomoza i uncinarioza

Inwazjologia i drogi inwazji

Ancylostoma caninum

•

przez skórę

•

drogamą pokarmową

•

laktogenną

•

śródmacicznie

Uncinaria stenocephala

•

drogą pokarmową

•

przez skórę

Nie jest jasna rola żywicieli paratenicznych

Ancylostomoza i uncinarioza

Objawy kliniczne

4 postacie intensywnej inwazji

1.

nadostra

u szczeniąt w wyniku zarażenia śródmacicznego

objawia się silną niedokrwistością

powodowana głównie przez niedojrzałe nicienie

2.

ostra

objawia się niedokrwistością

jest powodowana przez niedojrzałe lub dojrzałe nicienie

3. przewlekła

brak niedokrwistości lub słabo zaznaczona

4. wtórna

jest rozwinięciem postaci przewlekłej

objawy niedokrwistości u zwierząt utrzymywanych w złych
warunkach, wyniszczonych

Ancylostomoza i uncinarioza

Objawy kliniczne

Częste ( co kilkanaście minut ) zmiany

miejsca przyczepu nicieni powodują

rozległe obrażenia jelita ( uszkodzenia błony

śluzowej i włosowatych naczyń

krwionośnych ).

Wydzielane toksyny ( hemolityczne )

powodują rozpad erytrocytów i spadek

hemoglobiny, pogłębiając obraz

niedokrwistości.

Ancylostomoza i uncinarioza

Objawy kliniczne

niedokrwistość

niedobór żelaza.

utratę apetytu, wychudzenie, osłabienie,

zmatowienie sierści oraz wyraźną bladość

błon śluzowych

Może występować biegunka, nawet

z domieszką krwi

Zmiany skórne

ĆWICZENIE IX

ROBACZYCA PŁUC PRZEŻUWACZY,
KONI, ŚWIŃ, PTAKÓW

Rodzina Dictyocaulidae Dictyocaulus viviparus
-Dictyocaulus filaria -Dictyocaulus arnfieldi
Rodzina Protostrongylidae

Rodzaj Protostrongylus –

Muellerius –Cystocaulus

– Neostrongylus
Rodzina Metastrongylidae

Metastrongylus

elongatus -

Metastrongylus salmi-Metastrongylus

pudendotectus
Rodzina Syngamidae -Syngamus trachea

Rodzina Dictyocaulidae

Rodzaj Dictyocaulus

Dictyocaulus viviparus

Dictyocaulus filaria

Dictyocaulus arnfieldi

Rodzina Protostrongylidae

Rodzaj Protostrongylus – Protostrongylus spp.
Rodzaj Muellerius – Muellerius spp.
Rodzaj Cystocaulus – Cystocaulus spp.
Rodzaj Neostrongylus – Neostrongylus spp.

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

żywiciele

Dictyocaulus viviparus

Bydło
Żubr
Sarny

Daniele
Łosie
Jelenie

Dictyocaulus filaria

Owce, kozy

muflony

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

Dictyocaulus viviparus

Samiec 30-55 mm

• Dobrze rozwinięta

torebka kopulacyjna

• Szczecinki

kopulacyjne:

równe, krótkie

gąbczaste, ciemne

Samica 60-80 mm

• Otwór płciowy w

połowie ciała

Nicienie szaro białawe, długie, nitkowate

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

Dictyocaulus filaria

Samiec 20 – 80 mm

• Torebka kopulacyjna

krótka dobrze
wykształcona

• Szczecinki

kopulacyjne:

krótkie, gąbczaste

równe, żółtawe

Samica 30-112 mm

• Otwór płciowy w

połowie ciała

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

Morfologia jaj

Dictyocaulus viviparus

85 x 51 um

Dictyocaulus filaria

98-142 x 62-90 um

wydalane przez samice zawierają wykształconą larwę

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

występowanie

Pasożyty kosmopolityczne

W Polsce inwazja występuje regionalnie

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

cykl rozwojowy

oskrzela

p.pokarmowy

Środowisko

p.pokarmowy

ww. chłonne

krezkowe

krwiobieg

płuca

Jaja

L1

L1 L2 L3

L3

L3 L4

L4

Okres prepatentny 21-56 dni
Okres patentny

6 miesięcy

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

inwazjologia

• Inwazja głównie pastwiskowa
(tereny wilgotne)
• Larwy: nie pobierają pokarmu

podatne na warunki

pogodowe

część może zimować

mało ruchliwe

• Rozprzestrzenianie z wodą deszczową

lub z pomocą grzybni philobolus spp.

• Dwa szczyty choroby jesienny i

wiosenny

Patogeneza diktiokaulozy

•

1.Faza przenikania larw i migracja do płuc

•

( 1 - 7 dni )

•

2. Faza prepatentna – rozwój larw w płucach

•

( 7 - 25 dni )

•

3. Faza patentna – dojrzałość robaków i
wydalanie jaj ( 25 – 55 dni )

•

4. Faza postpatentna – końcowa, okres
zdrowienia ( od 55 dnia po zarażeniu )

Diktiokauloza

W przebiegu diktiokaulozy u bydła dużą rolę

odgrywa

odporność śródzakaźna

–

u jednorocznych cieląt rozwija się ona

po 6 tygodniach, a u jałowizny po

21 tygodniach.
Pełną odpornością odznaczają się zwierzęta dopiero

w wieku 2 lat. Nabyta odporność może być jednak
przełamana masową inwazją.

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

objawy kliniczne Bydło

• Ciężki przebieg włącznie

ze śmiercią zwierząt u
cielaków.

• Duszność, kaszel,
• Wypływ z nosa
• Wyniszczenie
• Niedorozwój

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

Szczyt jesienny

Od IX do XII, choroba przebiega z objawami klinicznymi,

dotyczy młodych cieląt w 1 roku życia lub stykających się

z pasożytem po raz pierwszy.

Szczyt wiosenny

Od IV do V – w okresie wypędzania cieląt po raz drugi

na pastwisko, występuje intensywne wydalanie larw przez
zwierzęta, ale bez klinicznych objawów choroby.

Diktiokauloza (łac. dictyocaulosis)

objawy kliniczne owce

• Szczególnie wrażliwe pierwszy raz

wypasane jagnięta

• Przebieg głównie przewlekły
• Suchy kaszel (wzmagający się nocą

i przy przepędzaniu)

• Utrudnione oddychanie
• Niedokrwistość
• Obrzęki
• Ogólne wyniszczenie
• Występuje odporność na reinwazje

Dictyocaulus arnfieldi

Nicień płucny koni i osłów

• Występowanie – kosmopolitycznie
• Samiec 2,6-4,3 cm dł.,
• Samica 3,8-8,5 cm dł.
• Jaja 74-96x46-58 um zawierają larwę
• L1 z charakterystycznym kolcem
• Lokalizacja oskrzela i oskrzeliki

• L1 wykluwają się z jaj
• –oskrzela
• – jelita
• – środowisko zewnętrzne

Dictyocaulus arnfieldi

• Osły bardziej wrażliwe niż konie – są źródłem inwazji
• Wrażliwe konie do 9 miesiąca i osły do 2 lat
• Zwierzęta starsze po przechorowaniu nabywają odporności
• Okres prepatentny pierwotnych inwazji 6-53 tygodni
• U starszych koni inwazje impatentne – samice nie wydalają

jaj

• Odporność zwierząt starszych może być przełamana masową

inwazja lub załamaniem odporności

Dictyocaulus arnfieldi

objawy

• Bronchopneumonia
• Kaszel , utrudnione oddychanie,wychudzenie
• Rozpoznanie koproskopia - flotacja -jaja z larwą
• Inwazja szerzy się poprzez pastwiska, zwłaszcza

użytkowane przez osły i konie.

Protostrongylidoza

łac. protostrongylidosis

choroba wywoływana

przez rodzaje:

Rodzaj Protostrongylus

Rodzaj Muellerius
Rodzaj Cystocaulus
Rodzaj Neostrongylus

Protostrongylidoza

łac. protostrongylidosis

1. Tchawica

oskrzela

2. Średnie i małe

oskrzeliki

3. Oskrzeliki i

pęcherzyki

płucne

lokalizacja

Protostrongylus

biologia

Żywiciel ostateczny
owce i kozy

Żywiciel pośredni

ślimaki lądowe i
wodno-lądowe

Protostrongylidoza

łac. Protostrongylidosis

rozpoznawanie

• Objawy kliniczne
• Badanie kału – metody:

VAJDY

BAERMANNA

• Badanie pośmiertne

Rodzina Metastrongylidae

Rodzaj Metastrongylus

Metastrongylus elongatus

Metastrongylus salmi

Metastrongylus pudendotectus

METASTRONGYLOZA

robaczyca płuc, łac. metastrongylosis

Metastrongylus elongatus, Metastrongylus salmi,

Metastrongylus pudendotectus

• nicienie nitkowate
• samice 23-50 mm
• samce 11-23 mm
• torebka płciowa z dobrze rozwiniętymi płatami

bocznymi i zredukowanym grzbietowym

• szczecinki kopulacyjne długie (4.5 mm)

charakterystycznie zakończone

METASTRONGYLOZA

jaja

• Wymiary 40-57 x 32-42

um

• Grube skorupki
• Pofałdowana

powierzchnie zewnętrzna

• W momencie wydalenia

zawierają larwę

METASTRONGYLOZA

Żywiciel ostateczny:
Świnia
Dzik

Żywiciel pośredni:
dżdżownice

Umiejscowienie –

Oskrzeliki i oskrzela

Syngamoza (łac. syngamosis)

• Syngamus trachea

. Są

to nicienie barwy
krwistoczerwonej, z

dobrze rozwiniętymi

torebkami gębowymi,

o zgrubiałych
brzegach. Samce
znacznie mniejsze od

samic, występują
zawsze parami,

połączone tworzą

kształt litery Y.

Syngamoza (łac. syngamosis)

• Samiec długości 2-6

mm, zaopatrzony jest
w słabo rozwiniętą
torebkę kopulacyjna
którą jest
przytwierdzony do
okolicy otworu
płciowego samicy

• Samica długości 5-30

mm z otworem
płciowym położonym
w przedniej piątej
części ciała.

Syngamoza (łac. syngamosis)

•

Jaja owalne, o

wymiarach 70-
125x36–55 µm,
zaopatrzone na
każdym biegunie w
guziczek, w momencie
wydalenia zawierają
co najmniej 8
blastomerów.

Syngamoza (łac. syngamosis)

• Żywiciel. Kury,

bażanty, kuropatwy,
wrony, gawrony,
szpaki i inne ptaki
wolno żyjące.

• Umiejscowienie.

Tchawica.

Syngamoza (łac. syngamosis)

Inwazjologia

• Rezerwuarem ptaki wolno

żyjące

• oporność jaj na działanie

czynników środowiska (jaja z
larwami mogą przezimować).

• Larwy chronione tkankami

żywicieli paratenicznych.

• W dżdżownicach larwy mogą

przeżyć ponad 4 lata..

Syngamoza (łac. syngamosis)

• Szczególny problem może

stanowić syngamoza w fermach
bażantów i kuropatw, będąc
przyczyną dużych upadków

• Ostatnio często opisywane są

przypadki syngamozy u strusi.

Syngamoza (łac. syngamosis)

Patogeneza

migracji larw przez

płuca

dojrzałe nicienie

hematofagi

uszkodzenia

mechaniczne ścian

naczyń krwionośnych

i pęcherzyków

naruszają ciągłość

błony śluzowej

tchawicy, która
wykazuje oznaki
zapalenia

powodują anemię

Syngamoza (łac. syngamosis)

Objawy kliniczne

• Szczególnie wrażliwe są ptaki młode
• stwierdza się osowienie, nastroszenie piór,

niechęć do ruchu i osłabienie apetytu.

• występuje duszność świszczący kaszel.
• charakterystyczne ziewanie - ptaki wyciągają

szyje i szeroko otwierają dzioby

• W jamie dzioba może pojawić się krwisty śluz
• Śmierć następuje w wyniku uduszenia lub

ogólnego wyniszczenia

ĆWICZENIE X
WŁOŚNICA WŁOSOGŁÓWCZYCA
KAPILARIOZA SETARIOZA

Rodzina Trichinellidae
Trichinella spiralis sensu stricto - Trichinella britovi
- Trichinella nativa - Trichinella pseudospiralis
Rodzina Trichuridae -Trichuris trichiura-
Trichuris ovis -Trichuris suis -Trichuris vulpis

Rodzina Capillaridae

Rodzina Trichinellidae

• Rodzaj Trichinella

Trichinella spiralis

Rodzina Trichuridae

• Rodzaj Trichuris

Trichuris trichiura

Trichuris ovis

Trichuris suis

Trichuris vulpis

Rodzaj Capillaria

• Capillaria annulata,
• C. contorta
• C. caudinflata
• C. bursata
• C. obsignata
• C. anatis

• Capillaria bovis
• C. longipes
• C. putorii
• C. aerophila
• C. plica
• C. hepatica

• Ptaki

• Ssaki

Rodzina Setariidae

• Rodzaj Setaria

Setaria equina

Setaria labiato-papillosa

Poznane gatunki Trichinella

Dotychczas wyodrębniono 9 typów genetycznych

Trichinella (T1 – T9 )

• - Trichinella spiralis sensu stricto ( w Polsce ! )
• - Trichinella britovi ( w Polsce ! )
• - Trichinella nativa ( Europa )
• - Trichinella pseudospiralis ( Europa ptaki )
• - Trichinella nelsoni
• Trichinella murrelli
• Trichinella papuae
• Trichinella zimbabwensis

T. spiralis jest pasożytem

poliksenicznym(wielodomowym)

Lista żywicieli obejmuje 149
ssaków należących do 33 rodzin
i 10 rzędów taksonomicznych !

Włosień jest jednym z nielicznych robaków

pasożytniczych zdolnych do odbycia pełnego cyklu

rozwojowego w ustroju tego samego żywiciela.

Cykl rozwojowy Trichinella spiralis

Larwy uwalniają się z torebek w jelicie cienkim po

kilku godzinach od zarażenia.

Dojrzewają płciowo ( L1 – L4 – dorosłe )

po

24 – 48 – 72 godzinach.

Kopulacja form dojrzałych następuje

po

33 – 40 godzinach

od chwili inwazji

Samice rodzą larwy po

4 – 5 dniach

po kopulacji

Jedna samica rodzi około

1500 larw.

Pierwsze larwy pojawiają się we krwi człowieka

po

5 dniach

od zarażenia.

Larwy w mięśniach poprzecznie prążkowanych człowieka

pojawiają się już

7 dnia ( zakres 12 – 15 dni )

po zarażeniu.

Pierwsze skręcające się larwy w mięśniach człowieka pojawiają

się

17 – 20 dni

po zarażeniu.

Torebka larwy zaczyna się kształtować ok.

4 tygodnia

po zarażeniu,

a ostatecznie formuje siępo

6 – 9 tygodniach

po

zarażeniu.

Proces wapnienia torebek larw zaczyna się po

6

miesiącach

.

Postacie rozwojowe

Trichinella

spiralis

:

1. Samica

– długości 3 – 4,8 mm

2. Samiec

– długości 1,5 – 1,6 mm

3. Nowo urodzona larwa

– długości

100 – 120 µm i średnicy 6 µm (!)
4.

Larwa wędrująca

– długości

800 – 1300 µm
5.

Larwa otorbiona

– wymiary

torebki larwy 200 x 600 µm

Patologia włośnicy :

Faza I

– jelitowa, trwa około

2 tygodni po zarażeniu, występuje ostry stan zapalny
błony śluzowej jelita cienkiego, 10-12 dnia stan ostry
przechodzi w podostry

Faza II

– migracji larw, początek fazy w końcu 1

tygodnia inwazji

Faza III

– otorbiania larw,

rozpoczyna się ok. 4 tygodnia inwazji
–

inaczej

faza mięśniowa lub

transformacji bazofilnej

(

nursing cell

– komórki piastunki)

Objawy zarażenia się ludzi

larwami włośnia krętego :

Objawy zaczynają się

od 7 dnia

po spożyciu zarażonego

mięsa i trwają

5 tygodni

.

Występuje – sztywność mięśni, zmęczenie, wyczerpanie,

11 – 22 dnia

po zarażeniu

występują u człowieka –obrzęki twarzy i powiek,
podwyższona temperatura, zmiany we krwi ( eozynofilia

Objawy:

1. ZESPÓŁ BIEGUNKOWY – związany z
pasożytowaniem dorosłych nicieni w
jelicie cienkim: bóle brzucha, nudności,
wymioty, biegunka, gorączka.

2. OBJAWY ZWIĄZANE Z PENETRACJĄ
NACZYŃ LIMFATYCZNYCH I ŻYLNYCH:

• charakterystyczne obrzęki twarzy i
powiek na tle alergicznym;

• linijne wybroczyny pod paznokciowe,

• objawy zapalenia płuc, opłucnej,
zapalenia opon mózgowych,

uszkodzenie nerek i mięśnia
sercowego.

Badanie mięśni w celu wykrycia

larw włośni

w Polsce na dzień dzisiejszy obowiązkowemu badaniu na włośnice

podlega mięso: świń, dzików, koni, nutrii i niedźwiedzi

włosogłówki

• Charakterystyczna budowa

nicieni oraz ich jaj

• Przednia część ok. 4/5

długości włosowata zawiera
gardziel

• Dymorfizm płciowy słabo

zaznaczony

• Samce - jedna szczecinka

kopulacyjna

• Samice - szpara sromowa

na granicy przedniej części

ciała i tylnej, pojedynczy

narząd rozrodczy

Trichuris trichiura

czlowiek i naczelne

Trichuris suis

świnia domowa i dzika

Trichuris vulpis

pies i canide (sporadycznie u człowieka)

Trichuris ovis, T.globullosa T. scriabini

przeżuwacze

małe ,duże, domowe, dzikie

Trichuris leporis ,T. sylvilagi

zające,króliki

Trichiris felis, T.serrata, T.campanulla

koty i kotowate

(rzadkość)

gatunek

samiec

samica

jajo

Trichuris

trichiura

30-48 mm

35-52 mm

49-65x20-29
um

Trichuris suis 35-48 mm

33-46 mm

55-63x26-32
um

Trichuris
ovis

50-80 mm

41-70 mm

70-79x30-37
um

Trichuris
vulpis

45-60 mm

60-75 mm

88-93x37-49
um

Najczęstsze włosogłówki

gatunek

żywiciel

umiejscowienie

Występowanie
w Polsce

Trichuris

trichiura

człowiek

j. grube

występuje

Trichuris
suis

Świnia dzik

j. grube

pospolite

Trichuris
ovis

Małe
przeżuwacze

j. grube

spotykane

Trichuris
vulpis

Pies lis

j.grube

Często
spotykane

Gatunek

Okres prepatentny ok.

Trichuris

trichiura

46 dni (6 tyg.)

Trichuris suis

42 - 49 dni

Trichuris ovis

46 - 55 dni (6-7 tyg.)

Trichuris vulpis

77 – 105 dni (11-15 tyg.)

Okres patentny około 16 miesięcy T. vulpis

4-5 miesięcy T. suis

Włosogłówka – objawy kliniczne

INWAZJA CZĘSTO DOTYCZY

ZWIERZĄT STARSZYCH !

• Biegunka
• Utrata apetytu
• Niedokrwistość
• Zahamowanie rozwoju

KAPILARIOZY

• Pasożyty wielu gatunków ptaków i ssaków

Długie włosowate nicienie / 7-80 mm/

• Samce z

jedną długą

szczecinką

kopulacyjną

• Jaja żółtawe z wąskimi,

płaskimi czopkami

na biegunach

• Rozwój prosty lub złożony w zależności od

gatunku pasożyta

Kapilariozy ptaków

gatunek

żywiciel

Umiejscowienie
zarażenie

Występowanie w
Polsce

Capillaria
annulata,

ptaki grzebiące i
wodne

przełyk
przez dżdżownice

spotykane

C. contorta

wodne i grzebiące przełyk

bezpośrednio

spotykane

C. caudinflata

grzebiące i wodne j. cienkie

przez dżdżownice

spotykane

C. bursata

grzebiące i wodne j.cienkie

przez dżdżownice

spotykane

C. obsignata

Grzebiące i wodne j. cienkie

bezpośrednio

spotykane

C. anatis

Wodne i grzebiące J ślepe i cienkie

bezpośrednio

spotykane

Kapilariozy ssaków

gatunek

żywiciel

Umiejscowienie zarażenie Występowanie

Capillaria bovis

Bydło i małe
przeżuwacze

j.cienkie
bezpośrednio

kosmopolicznie

C. longipes

owce

j.cienkie
bezpośrednio

kosmopolicznie

C. putorii

Kot, szop pracz

j. cienkie , żołądek
przez dżdżownice
i bezpośrednio

kosmopolicznie

C. aerophila

Lisy .psy ,koty,
jeże , wyjątkowio
czlowiek

tchawica ,oskrzela
przez dżdżownice
i bezpośrednio

kosmopolicznie

C. plica

Lisy ,psy ,koty

pęcherz moczowy
Przez dżdżownice

kosmopolicznie

C. hepatica

gryzonie rzadko
inne ssaki/

koń,

pies,kot, czlowiek

wątroba
bezpośrednio

kosmopolicznie

KAPILARIOZY - rozwój

• Forma inwazyjna

•

Rozwój prosty

Jajo z L1 ( inkubacja 1-2 tygodnie )

•

Rozwój złożony

Dżdżownica z L1 (2-4 tygodnie)

• Zarażenie per os

• Rozwój bez wędrówek (

wyjątek C. plica, C. hepatica

C. aerophila

)

• Okres prepatentny2-6 tygodni

• Okres patentny

?

KAPILARIOZY patogeneza

• Intensywny stan zapalny błony śluzowej w

miejscu lokalizacji pasożyta \

• Objawy : Biegunki , zwracanie treści żołądka i

wola, utrata apetytu, wychudzenie

C. plica - zapalenie pęcherza moczowego
C. hepatica - zwyrodnienie wątroby
C. aerophila - zapalenie oskrzeli

KAPILARIOZY rozpoznanie

• Koproskopia -Flotacja - jaja z płaskimi

czopkami

• C. plica – badanie moczu
• C. hepatica - sekcja
• C. aerophila – śluz dróg oddechowych

• Leczenie trudne - podwyższone dawki

leków

SETARIOZY

• Długie cienkie nicienie
• Otwór gębowy z czterema wargami
• Ogon samca spiralnie skręcony
• Samice larworodne
• Larwy –mikrofilarie -we krwi
• Żywiciele pośredni –owady

krwiopijne -komary

SETARIOZY

gatunek

samiec

samica

mikrofilarie

Setaria

equina

50-80 mm

70-120 mm 240-260 um

Setaria
labiato-
papillosa

48-52 mm

70-100 mm 300-315 um

SETARIOZY

gatunek

żywiciel

umiejscowienie

Występowanie

Setaria

equina

koniowate

jama brzuszna, piersiowa,
powierzchna wątroby,
przestrzeń nadoponowa,
osierdzie , przednia komora oka

Rzadko moszna

Kosmopolitycznie
W Polsce występuje

Setaria
labiato-
papillosa

bydło i
dzikie
przeżuwacze

na powierzchni trzewi, jama
brzuszna

Kosmopolitycznie
W Polsce występuje

CYKL ROZWOJOWY

• Okres prepatentny 8-10 miesięcy
• Okres patentny miesiące lub lata

ĆWICZENIEXI
WĘGORKI , AMIDOSTOMUM, NICIENIE
EGZOTYCZNE, KOLCOGŁOWY

Rodzina Strongyloididae
Strongyloides stercoralis Strongyloides ransomi -
Strongyloides papillosus -Strongyloides westeri
Rodzina Trichostrongylidae Amidostomum
anseris - Dioctophyma renale-Dirofilaria immitis-
Wuchereria bancrofti-Onchocerkozy-Loa loa-
Dracunculus medinensis
Typ Acanthocephala Macracanthorhynchus spp. -
Filicollis anatis -Polymorphus spp.

Rodzina

Strongyloididae

Rodzaj Strongyloides

Strongyloides stercoralis

Strongyloides ransomi

Strongyloides papillosus

Strongyloides westeri

Rodzina Trichostrongylidae

Rodzaj Amidostomum
Amidostomum anseris

NICIENIE
EGZOTYCZNE

Dioctophyma renale

Dirofilaria immitis
Wuchereria bancrofti

Onchocerkozy

Loa loa
Dracunculus medinensis

Typ Acanthocephala

Macracanthorhynchus spp.

Filicollis anatis

Polymorphus spp.

Rodzaj Strongyloides - węgorki

•

Złożony cykl rozwojowy

•

Występują dwa pokolenia:

partenogenetyczne pasożytnicze samice

Gardziel filarioidalna larwa L3 i dorosłe osobniki

wolno żyjące rozdzielnopłciowe

•

Gardziel rabditoidalna larwy L1, L2 oraz formy
wolnożyjące

Rodzaj Strongyloides - węgorki

larwa

larwa

rabditoidalna

filarioidalna

Rodzaj Strongyloides - węgorki

gatunek

Długość samicy

Jajo/larwa

Strongyloides
stercoralis

Do 2.2 mm

Larwy 220 – 380 um

Strongyloides
ransomi

3 – 5 mm

46-57 x 30-32 um

Strongyloides
papillosus

3 – 8 mm

40-60 x 24-36 um

Strongyloides
westeri

8 – 9 mm

40-52 x 32-40 um

Rodzaj Strongyloides - węgorki

gatunek

żywiciel umiejscowienie występowanie

Strongyloides
stercoralis

mięsożerne
człowiek

Jelito cienkie

Europa
sporadycznie

Strongyloides
ransomi

świnia

Jelito cienkie
Śluz na błonie
śluzowej

Kosmopolityczny,
w Polsce często

Strongyloides
papillosus

Przeżuwacze
króliki szczury

Jelito cienkie
Śluz na błonie
śluzowej

W Polsce
najczęściej u owiec

Strongyloides
westeri

koń

Jelito cienkie
Śluz na błonie
śluzowej

Kosmopolityczny,
w Polsce często

Rodzaj Strongyloides – węgorki

cykl rozwojowy

Rodzaj Strongyloides – węgorki

możliwe drogi inwazji

1.

Per cutis

– najczęstsza droga

2.

Per os

– larwy wnikają w błonę śluzową

wędrówka jak w inwazji p.c.

3.

Inwazja laktogenna

– notowana u

S.papillosus , S. ransomi,

S. westeri

4.

Śródmaciczna

-

możliwa u S.papillosus

Rodzaj Strongyloides – węgorki

patogeneza

• Wędrujące larwy

uszkodzenie

-skóry,
-mięśni
- tkanki płucnej

• Dorosłe osobniki

błona śluzowa jelita
cienkiego

Rodzaj Strongyloides – węgorki

objawy kliniczne

• Lokalne zmiany skórne
• Kaszel, duszność
• Biegunka czasem z

domieszką krwi, zmniejszony
apetyt, wychudzenie

Rodzaj Strongyloides – węgorki

rozpoznawanie

• Wywiad i objawy kliniczne

• Badanie kału:

S. stercoralis – poszukiwanie

larw w kale

S. ransomi, papillosus, westeri –

jaja

• Badanie śluzu z jelita cienkiego, zmiany

anatomopatologiczne wybroczyny błony śluzowej,

zmiany zapalne w płucach

Amidostomum anseris

• Budowa

:

• samica długości 13 – 24 mm, samiec

9 – 15 mm,

• smukłej budowy, barwy żółtawej lub

czerwonawej,

• na dnie torebki gębowej 3 zęby.

• Hematofag

–

jeden nicień spożywa w

ciągu doby 375 – 444 mg krwi

(!)

•

Żywiciel ostateczny

:

gęś domowa

(kaczki i inne)

Amidostomum anseris

• Umiejscowienie

:

pod błoną rogową

żółądka mięśniowego oraz na pograniczu żółądka

gruczołowego i mięśniowego.

• Rozwój :

Forma inwazyjna L 3, po opuszczeniu

jaj są bardzo ruchliwe ( wpełzają na wierzchołki

traw lub swobodnie pływają

• Zarażenie

:

per os i per cutis.

• Okres prepatentny wynosi 15 – 18 dni.

Dioctophyma renale

nerkowiec olbrzymi

Samica długości od 20 cm do ponad 1

metra, samiec od 14 do 45 cm.

• Nicienie ciemnokrwistej barwy.

• Żywiciel ostateczny – pies, kot, lis, koń,

świnia, szczur, człowiek.

• Umiejscowienie – głównie w prawej

miedniczce nerkowej i jamie brzusznej

• ( czasami w innych narządach ).

nerkowiec olbrzymi

• Rozwój nerkowca olbrzymiego

Rozwój złożony II żywiciele pośredni.
I-

skąposzczety

,

II

ryby

( mogą być tylko

żywicielem

paratenicznym

).

• Pasożyt zanim dostanie się do

miedniczki nerkowej przebywa
przez pewien czas

w wątrobie i jamie brzusznej.

• Pierwsze jaja w moczu pojawiają się

po 198 dniach od zarażenia.

Dirofilaria immitis

robak sercowy

Nicienie włosowate 1mm gr.

-długość do18 cm samiec
do 30 cm samica

Mikrofilarie 220-340 um

długości

Dirofilaria immitis

• Żywiciel ostateczny – pies, kot, lis i inne.
• Żywiciel pośredni - komary

• Umiejscowienie – prawa komora serca i tętnica

płucna, niekiedy jama piersiowa, oskrzela i

inne narządy.

• Dirofilarioza -objawy

• Dorosłe pasożyty wywołują zapalenie

wsierdzia i tętnicy płucnej.

• Psy stają się osowiałe, szybko się męczą (

zwłaszcza po biegu ), występują objawy

duszności. Dalej : wodobrzusze, rzucawka i

śmierć na skutek zatoru.

Wuchereria bancrofti

(Filaria nocturna)

• Nicienie włosowate 4-10 cm

długości

• Lokalizacja - naczynia i węzły

chłonne

• Formy larwalne mikrofilarie w

naczyniach chłonnych i
krwionośnych człowieka

Wuchereria bancrofti

• Żywiciel ostateczny

– człowiek.

• Żywiciel pośredni

owady krwiopijne

Wuszererioza

• Nazwą tą obejmujemy schorzenie wieloobjawowe,

często o niewyjaśnionej etiologii.

• Dotyczy to szczególnie

słoniowatości ( elephantiasis ),

polegającej na zgrubieniu skóry i tkanki łącznej
podskórnej najczęściej kończyn dolnych, moszny,
prącia, sromu, piersi itd.

Onchocerkozy

• Parazytozy wywoływane przez nicienie z rodzaju Onchocerca.

• Żywiciele ostateczni – człowiek, koń, osioł, muł, bydło.

• Żywiciele pośredni- owady dwuskrzydłe, kłująco-ssące.

• Umiejscowienie – więzadła szyjne i karkowe, ścięgna dolnej

części kończyn, tkanka łączna w więzadle stawu kolanowego

Onchocerkozy

• ostre surowiczo-wysiękowe procesy zapalne
• ogniska martwicy
• bujanie tkanki ziarninowej
• zbliznowacenia
• stwardnienia
• przetoki, w których widać fragmenty skłębionych

dojrzałych pasożytów.

Żywiciel ostateczny

–

człowiek.

Umiejscowienie – w tkance podskórnej, pod spojówką oka.
Rozwój u człowieka trwa 2 – 3 lata.

Loaza

•Pasożyty odznaczają się dużą ruchliwością,
•wędrują pod skórą z jednego miejsca do drugiego
• powodują przejściowe obrzęki ( pod
skórą policzków, piersi, pleców,
kończyn, napletka, powieki itp. )

Loa loa

Loa loa - rozwój

Żywiciel pośredni, agresywne muchówki

z rodzaju Chrysops – ślepaki.

• Samice nicienia rodzą mikrofilarie

(wielkości około 300 µm)

• mikrofilarie migrują do naczyń

krwionośnych – pojawiają się we krwi
obwodowej w dzień. Związane jest to
z aktywnością żywiciela pośredniego.

Dracunculus medinensis

–

robak z Medyny

• Pasożyt tkanki podskórnej człowieka,

małp, psów, koni i innych zwierząt.

• Samice osiągają długość ciała do 120 cm

i są najdłuższymi nicieniami

pasożytującymi u człowieka.

• Samce, długości 10 – 40 mm, posiadają

zagięty tylny koniec ciała; giną po
kopulacji.

Dracunculus medinensis

• Żywiciel ostateczny

:

człowiek, pies,

koń, bydło i inne.

• Umiejscowienie

:

w tkance podskórnej

.

• Rozwój

: przedni koniec ciała

ciężarnej samicy, po przedostaniu się do

tkanki podskórnej kończyn i innych

części ciała żywiciela wysuwa się na

zewnątrz przez powstały wrzód.

• Następnie oskórek pasożyta pęka, a

przez utworzoną szczelinę wypukla

się macica.

Dracunculus medinensis

Ścianka macicy w zetknięciu się

z wodą pęka, a wypełniające

ją larwy opuszczają macicę,

dostając się do wody.

Dracunculus medinensis

• Żywicielem pośrednim są oczliki.

• Człowiek i zwierzęta zarażają się przez picie wody z

zarażonymi oczlikami.

• W ciele żywiciela ostatecznego larwa migruje, osiągając

tkankę podskórną już jako samica ciężarna,

• Okres prepatentny - jeden rok

KOLCOGŁOWY

Acanthocephala - kolcogłowy

• Pasożyty przewodu pokarmowego

kręgowców

• Obły kształt wielkość od kilku mm do

50 cm.

• Ryjek kształtu walcowatego lub kuli,

odgrywa rolę narządu czepnego,
pokryty rzędami haków

• szyja
• tułów

Acanthocephala - kolcogłowy

Acanthocephala – kolcogłowy

pokrycie ciała

•

Wór skórno-mięśniowy:

•

Oskórek , zewnętrzna część ciałapoprzecznie
pomarszczona

•

Gruba warstwa hypodermalna

•

Dwie warstwy mięśni

•

Lemniski – taśmowate wyrostki hypodermy
po bokach ciała

Acanthocephala – kolcogłowy

jama ciała

• Ma charakter

pierwotnej jamy ciała

Acanthocephala – kolcogłowy

przewód pokarmowy

• całkowicie uwsteczniony, odżywianie

na drodze osmozy

Acanthocephala – kolcogłowy

układ wydalniczy

Dwie krzaczasto
rozgałęzione

cewki,
zakończone
komórkami
płomykowymi

Acanthocephala – kolcogłowy

układ nerwowy

• Węzeł mózgowy w

pochwie ryjka

• Gałązki unerwiające

ryjek

• Biegnące po bokach

ciała pnie nerwowe

Acanthocephala – kolcogłowy

cewka więzadłowa

• Jedno lub dwa pasma więzadeł

• przedni koniec przyczepione do

pochewki ryjka, tylny do dzwonu
macicy, lub torebki kopulacyjnej

• Układ rozrodczy zawieszony na

więzadłach

• Zwierzęta rozdzielnopłciowe
• Dymorfizm płciowy

Acanthocephala

– kolcogłowy

1.

Dwa jądra

2. Dwa nasieniowody

3.

Przewód wytryskowy

4.

Stożkowate prącie

5. Torebka kopulacyjna

6.

Gruczoły cementowe

Acanthocephala

– kolcogłowy

Acanthocephala – kolcogłowy

rozwój

Żywiciel ostateczny:
kręgowce

Jajo z larwą

acanthor

Żywiciel pośredni:
Skorupiaki, owady

Acanthella

– otorbiona larwa

z rozwiniętymi narządami

W cyklu rozwojowym występować może więcej niż

jeden żywiciel pośredni

akantella może przechodzić do poszczególnych stadiów

rozwojowych owada

Inwazja kolcogłowów

makrakantorynchoza

• Kolcogłów olbrzymi –

Macracanthorhynchus
hirudinaceus

• Samce 5-15 cm
• Samice do 45 cm
• Brudnobiałe z ryjkiem
• pierścieniowate przewężenia oskórka

Inwazja kolcogłowów

makrakantorynchoza

gatunek

Żywiciel
ostateczny

Żywiciel
pośredni

występowanie

umiejscowienie

M.hirudinac
eus

świnia
dzik

pies

naczelne

chrząszcze
i ich larwy

obecnie
rzadko

j. cienkie

rzadziej

j. grube
żołądek

Inwazja kolcogłowów

makrakantorynchoza

cykl rozwojowy

1.

Żywiciel ostateczny

2.

Jajo z larwą

akantor

3.

Żywiciel pośredni

4. Stadium inwazyjne

akantella

•

Okres prepatentny

2-3

miesiące

•

Okres patentny

ok. 10

m.

Inwazja kolcogłowów

makrakantorynchoza

Inwazjologia

Inwazja systemów hodowli z nieutwardzonym

wybiegiem

Oporne na czynniki zewnętrzne jaja – żywotność w

glebie do 3 lat

Samica 200 000

jaj / dobę

Acanthocephala – kolcogłowy

patogeneza

Wnikanie w ścianę ryjka

powoduje powstanie

• guzów
• stanów zapalnych
• perforacji ściany jelita

Inwazja kolcogłowów

makrakantorynchoza

objawy kliniczne

• Zwykle brak objawów

• Intensywna inwazja

biegunka, zahamowanie

wzrostu

Inwazja kolcogłowów

makrakantorynchoza

rozpoznawanie

• Przyżyciowo – stwierdzenie dużych

jaj o grubej skorupce z larwą w
środku

• Sekcyjnie – wykrycie dużych

pasożytów w jelicie wbitych w błonę
śluzową ryjkiem, widoczne od strony

otrzewnej

Inwazje innych

gatunków

kolcogłowów

Filicollis anatis

Polymorphus

minutus

Inwazje innych

gatunków

kolcogłowów

Neoechinorhynchus

rutili

Acanthocephalus

anguillae