1

Slajd 1

Marża odsetkowa (dochód odsetkowy netto) – różnica między odsetkami płaconymi i
pobieranymi
Marża odsetkowa = wynik odsetkowy/aktywa odsetkowe
Rozpiętość odsetkowa = przychody odsetkowe/aktywa odsetkowe

– koszty

odsetkowe/pasywa odsetkowe (w mianownikach wartość średnia)
Marża netto – marża brutto skorygowana o koszty ryzyka, koszty zakładowe, i wynik na
prowizjach (metoda służąca pomiarowi efektywności różnego rodzaju produktów
odsetkowych)
S – cena pieniądza na rynku międzybankowym
Sd – średnia ważona stopa depozytów
Sk – średnia ważona stopa kredytów
S – Sd = marża na depozytach (o tyle mniej płacą banki, pożyczając od klientów niż gdyby
pożyczały od innych banków na międzybankowym rynku pieniężnym)
Sk – S = marża na kredytach (o tyle więcej zarabiają banki pożyczając klientom niż gdyby
pożyczały innym bankom na międzybankowym rynku pieniężnym)

Slajd 2

3 filary władzy państwowej – ust., wyk., sąd. (trójpodział władzy barona Montesquieu z 1748
wyłożony w dziele O duchu praw)
Zdrowe państwo – polityka fiskalna w rękach rządu, polityka monetarna w rękach b.c.
(równoważenie interesów).
Niezależność b.c. – odporność na oddziaływanie polityki (cykl wyborczy, presja na
finansowanie budżetu itp.), korelacja – im bardziej niezależny b. c., tym większa stabilność
cen i ogólne wyniki osiągane w gospodarce. Rząd chce obniżać stopy procentowe i zwiększać
dostępność kredytu, b.c. też, o ile nie wpłynie to negatywnie na stabilność cen oraz
równowagę w gospodarce. B.c. powinien współpracować z rządem i parlamentem.
Cele b.c. – główny cel: osiągnięcie i utrzymanie stabilności cen, inne cele: stworzenie
warunków bezpieczeństwa i stabilności systemu bankowego, sprawny przebieg płatności i
rozliczeń, polityka emisyjna, zarządzanie rezerwami dewizowymi, polityka kursowa,
gromadzenie informacji statystycznej itp.
Francuzi zwracają uwagę na kwadrant celów b.c.: równowaga wewnętrzna i stabilność cen,
równowaga zewnętrzna (bilansu płatniczego), wzrost gospodarczy i pełne zatrudnienie.
UGiW – cel podstawowy i inne cele; USA: cele równorzędne.
B.c. – independent but accountable – niezależny ale systematycznie poddawany publicznej
ocenie (powszechna opinia) – współpraca między rządem a b.c. jest konieczna.
Koncepcje struktury celów polityki pieniężnej:
Keynesowska – cel finalny: wzrost gospodarczy i pełne zatrudnienie w warunkach równowagi
gospodarczej, cel pośredni: ukształtowanie się na rynku długookresowej stopy procentowej
równowagi którą jest rynkowa st. pr. równa krańcowej produktywności kapitału (marginal
efficiency of capital). Wówczas łączny popyt inwestycyjny i konsumpcyjny odpowiada
możliwościom podaży, w związku z czym ustali się równowaga przy stanie pełnego
zatrudnienia i stabilnym poziomie cen; cel operacyjny: oddziaływanie przez b.c. przy użyciu
narzędzi polityki pieniężnej na krótkoterminowe stopy procentowe, tak aby zapewnić
pożądany poziom długookresowej stopy procentowej.
Monetarystyczna – cel finalny: stabilność cen, która zdaniem monetarystów prowadzi w
dalszej perspektywie do wzrostu gospodarczego oraz wygładzania koniunkturalnych wahań
dochodów i zatrudnienia; cel pośredni: kształtowanie wielkości podaży pieniądza wyrażonej

2

w postaci jednego z agregatów monetarnych (M1, M2, M3). Podstawą do takiego
sformułowania celu jest równanie wymiany Irvinga Fishera, z którego wynika, że inflacja jest
powodowana nadmiarem pieniędzy w gospodarce w stosunku do ilości towarów na rynku; cel
operacyjny: bezpośrednie kształtowanie wielkości rezerwowego pieniądza b.c., czyli tzw.
bazy monetarnej, która poprzez mechanizm mnożnika kreacji pieniądza określa wielkość
podaży pieniądza w gospodarce i tym samym wpływa na kształtowanie się cen.
Stabilności kursu walutowego (tzw. cel kursowy)
Bezpośredniego celu inflacyjnego – stabilność cen to cel finalny, odstępuje się od określenia
wielkości agregatów pieniężnych
Rada Zarządzająca EBC – stabilność cen to sytuacja w której – w średnim okresie –
przeciętny roczny wzrost cen wyrażony w postaci Zharmonizowanego Indeksu Cen
Konsumpcyjnych (Harmonised Index of Consumer Prices, HICP) kształtuje się poniżej 2%
Alan Greenspan (były szef FED) powiadał, że o stabilności cen mówimy wówczas, gdy
podmioty gospodarcze nie muszą brać pod uwagę ryzyka zmian ogólnego poziomu cen przy
podejmowaniu decyzji gospodarczych.
W ramach koncepcji postkeynsowskiej: M = f (r) gdzie M - podaż pieniądza, f – funkcja, r –
st. proc.
M – zmienna endogeniczna, objaśniana, zależna
r – zmienna egzogeniczna, objaśniająca, niezależna
W ramach koncepcji monetarystycznej: r = f (M) Poziom stopy procentowej jest zmienną
wynikową, która dostosowuje się do zmian podaży pieniądza. Bank centralny określa bazę
monetarną i – uruchamiając proces kreacji pieniądza bankowego – wpływa na kształtowanie
się podaży pieniądza.
r – zmienna endogeniczna, objaśniana, zależna
M – zmienna egzogeniczna, objaśniająca, niezależna
Instrumentarium b.c. – operacje otwartego rynku, standing facilities (krótkoterminowe
kredyty i depozyty), system rezerw minimalnych (s. 86-87 w Baka "Bankowość europejska"
na przykładzie Europejskiego Banku Centralnego)
Operacje otwartego rynku:

1. Główne operacje refinansowe (main refinancing operations) o charakterze

krótkoterminowym (okres wymagalności – dwa tyg.) przeprowadzane raz w tyg.
stanowią narzędzie zwiększania płynności sektora fin. (operacje typu repo).

2. Długookresowe operacje finansowe – trzymiesięczne typu repo, będące źródłem

dodatkowego zasilenia banków komercyjnych w płynne środki, obecnie największe
pod względem skali operacje otwartego rynku EBC.

3. Operacje refinansowe precyzyjnego dostrajania (fine tuning operations) – umozliwiają

bieżące zarządzanie płynnością sektora fin., oddziałują na rynkowe stopy procentowe,
a przede wszystkim dają możliwość łagodzenia skutków nieoczekiwanych fluktuacji
płynności sektora fin. W ich ramach przeprowadzane są operacje repo, reverse repo,
outright sale i outright purchase oraz swapy walutowe.

4. Operacje strukturalne – mają na celu zmianę długofalowej pozycji płynnościowej

sektora finansowego. W tej grupie zarówno outright sale, jak i outright purchase.

Operacje otwartego rynku są przeprowadzane na zasadzie przetargów organizowanych przez
EBC, gdzie drugą stroną są instytucje kredytowe i fin. Eurolandu.
Standing facilities (krótkoterminowe kredyty i depozyty) Eurolandu: Marginal lending facility
(stopa lombardowa) i Deposit facility (stopa depozytowa) EBC
Rezerwy minimalne EBC – ok. 2% obecnie. Rezerwy są oprocentowane.
Trójkąt trzech swobód Jeffreya-Frankela – swoboda przepływu kapitału (standard), swoboda
kształtowania kursu walut, swoboda kształtowania polityki pieniężnej. Kurs płynny – polityka
pieniężna skuteczna (model IS-LM).

3

Model Mundella- Fleminga (udoskonalona wersja modelu IS-LM) gospodarka zintegrowana z
gospodarką światową: internacjonalizacja pieniądza (pełna wymienialność), prawo jednej
ceny (ceny stają się odwrotnością kursów walut), prawo małej gospodarki otwartej (w małej
gospodarce b.c. nie ma wpływu na ilość pieniądza w gospodarce, decyduje o tym rynek).
Polska – nadzór się scentralizował: KNF (połączone KPWiG, KNUiFE oraz KNB)
Superorgan nadzoru – np. Anglia (FSA – Financial Services Authority) dobre rozwiązanie w
dobie przenikania się obszarów działalności rozmaitych pośredników finansowych.
Traktat z Maastricht – stabilność cen to podstawowy cel polityki pieniężnej.
FED
1791 r. Pierwszy Bank Stanów Zjednoczonych powołany na okres 20 lat (nie chciano
przejmować angielskiego wzorca b.c.)
1811 r. – zamknięcie banku.
1816 r. – powołanie do życia Drugiego Banku Stanów Zjednoczonych (także na okres 20 lat).
- działalność komercyjna, regulacyjno-finansowa, skup weksli itp., uwikłanie się banku w
sprawy polityczne zaowocowało jego zamknięciem (niesnaski miedzy bankiem a
prezydentem Jacksonem)
1836 r. – zamknięcie banku, do 1863 r. okres wolnej bankowości, każdy mógł emitować
własne banknoty (problemy, kryzys)
Od 1863 r. zunifikowano wygląd banknotów (tylko emisja federalna), nadal jednak brakowało
instytucji regulującej stopień kreacji kredytu, obieg pieniężny, brakowało kredytodawcy
ostatniej instancji itd.
1913 r. – Ustawa o utworzeniu Rezerwy Federalnej (FED)
FED – umiarkowana niezależność od władzy wykonawczej i ustawodawczej (szef FED
przedstawia m.in. dwa razy do roku raporty z działalności monetarnej przed Kongresem)
Cel Systemu Rezerwy Federalnej: wzrost gospodarczy, pełne zatrudnienie, stabilność cen
oraz umiarkowany poziom długookresowej stopy procentowej. FED na szczeblu operacyjnym
kładzie nacisk na kształtowanie właściwej dynamiki wzrostu agregatów pieniężnych (obecnie
M3). Ważne – w Stanach FED współdziała z rządem w rozwiązywaniu problemów wzrostu
gospodarczego i bezrobocia. W styczniu 2012 r. FED zobowiązał się do publikacji celu
inflacyjnego i długoterminowej prognozy stóp procentowych.
Narzędzia realizacji polityki pieniężnej: operacje otwartego rynku, redyskonto weksli,
mechanizm rezerwy obowiązkowej, działanie perswazyjne (kiedyś jeszcze była bezpośrednia
kontrola kredytów oraz tzw. pułapy stopy procentowej).
System Rezerwy Federalnej:
1. Banki członkowskie (wszystkie banki federalne, niektóre stanowe, ok. 5500 tys. – stan w

90-tych latach);

2. Dwanaście banków Rezerwy Federalnej (12 okręgów na terenie USA, każdy bank
kierowany jest przez 9-osobową Radę);
3. Rada Gubernatorów z centralnym aparatem wykonawczym.
W ramach Systemu działają dwa komitety: Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC –
The Federal Open Market Committee) oraz Federalna Rada Doradcza (FAC – The Federal
Advisory Council).
Rada Gubernatorów: 7 członków (gubernatorów) mianowanych przez Prezydenta USA na 14-
letnią nieodnawialną kadencję. Nominacje te wymagają zatwierdzenia przez Senat. Czas
kadencji jest tak ustalony, aby co dwa lata mogła następować wymiana jednego z członków
Rady. Spośród członków Rady Prezydent USA powołuje na czteroletnią kadencję
przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Rady Gubernatorów. Również te nominacje
wymagają zgody Senatu.

4

Podstawowym zadaniem Rady (a szerzej Federalnego Komitetu Otwartego Rynku) jest
określanie polityki pieniężnej. Rada Gubernatorów (a szerzej Federalny Komitet Otwartego
Rynku) jest uprawniona m.in. do:

• Ustalania stopy dyskontowej na podstawie propozycji przedkładanych przez okręgowe

banki Systemu Rezerwy Federalnej;

• Wyznaczania – w granicach ustalonych przez Ustawę – wielkości stopy rezerw

obowiązkowych w odniesieniu do wszystkich (bankowych i niebankowych) instytucji
depozytowych;

• Wyrażania zgody na dokonywanie wzajemnych pożyczek między bankami SRF;
• Określania rodzaju pożyczek udzielanych przez banki SRF.
• Sprawowania nadzoru bankowego;
• Określanie wytycznych i nadzorowanie działalności operacyjnej SRF.

Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC) – składa się z siedmiu członków Rady
Gubernatorów, prezesa Banku Rezerwy Federalnej Nowego Jorku oraz czterech prezesów
banków SRF (wybierani w systemie rotacyjnym). Jest to najważniejsze ogniwo decyzyjno-
operacyjne SRF – posiada uprawnienia do podejmowania wszelkich decyzji dotyczących
polityki pieniężnej, w tym polityki zakupów i sprzedaży rządowych papierów wartościowych
(operacje otwartego rynku) oraz integracji (koordynacji) całokształtu działań SRF,
związanych z jej realizacją.
Federalna Rada Doradcza (FAC) – ciało konsultacyjne, doradcze.
Bank Anglii – pionier bankowości centralnej na świecie
1694 r. – powołanie Banku Anglii (odpowiedź na potrzeby finansowe Anglii na wojnę z
Francją)
1826 r. – wyodrębnienie departamentu emisyjnego i departamentu bankowego zgodnie z
Ustawą The Country Banker's Act
1921 r. – zakończenie procesu usuwania z obiegu pieniężnego banknotów emitowanych przez
inne banki na obszarze Anglii i Walii
W XIX w. i na początku XX ekspansja brytyjska zaowocowała wzrostem znaczenia Banku
Anglii na świecie oraz stworzeniem centrum finansowego w Londynie (City)
1946 r. – Bank Anglii (BA) został znacjonalizowany (obecnie jedyny właściciel Banku Anglii
to Skarb Państwa)
1979 r. – nadanie BA szerokich uprawnień nadzorczych względem instytucji depozytowo-
kredytowych na obszarze Zjednoczonego Królestwa
1987 r. (The Banking Act) – tzw. Big Bang, czyli powszechna deregulacja rynku finansowego
w Anglii, polegająca na zniesieniu licznych ograniczeń oraz eliminacji niesprawnych
procedur utrudniających inicjatywę i przepływ kapitałów. Uniwersalizacja angielskiego
sektora bankowego.
1983 r. – nowa klasyfikacja banków: detaliczne, hurtowe, rozrachunkowe, zagraniczne,
dyskontowe.
1998 r. – The Bank of England Act – harmonizacja brytyjskiej bankowości ze standardami
UE, nowelizacja statusu i funkcji banku centralnego
2000 r. – powołanie superorganu nadzorczego nad wszelkiego rodzaju usługami finansowymi
(Urząd ds. Usług Finansowych – Financial Services Authority – FSA)
Podstawowe funkcje i cele Banku Anglii:

1. Utrzymanie stabilności funta szterlinga;
2. Kształtowanie warunków stabilności systemu finansowego;
3. Oddziaływanie na rzecz rozwoju efektywnego i konkurencyjnego rynku finansowego.

Obecnie BA ustala bezpośredni cel inflacyjny (uniezależnienie od Ministerstwa Skarbu, w
którym ustalono wcześniej poziom stopy redyskontowej)

5

Obecnie największe znaczenie z instrumentów polityki pieniężnej BA mają operacje
otwartego rynku (głównie repo i reverse repo)
W latach 80-tych zniesiono obowiązek utrzymywania rezerw minimalnych przez banki, nadal
natomiast są stosowane odgórne określone relacje między wartością gotówki i płynnych
aktywów do wielkości depozytów.
Instancje Kierownicze:
Rada Administracyjna (Court of Directors) – złożona z Gubernatora, wicegubernatora oraz 16
dyrektorów powoływanych przez króla (królową) na wniosek premiera. Nie mogą sprawować
funkcji posłów, ministrów bądź urzędników w organach rządowych. Kadencja Gubernatora i
wice trwa 5 lat, pozostałych członków – 4 lata (co roku wymienia się po 4 dyrektorów). John
Maynard Keynes był w latach czterdziestych dyrektorem BA.
Do Kompetencji Rady należy „wszystko co może być uznane za niezbędne dla utrzymania
porządku i zdrowej administracji”. Jeśli chodzi o kształtowanie polityki pieniężnej, to rola
rady sprowadza się wyłącznie do konsultacji.
Komitet Polityki Pieniężnej (nowoutworzone – 1997 r. – ciało) – organ decyzyjny w
sprawach polityki pieniężnej – 9 osób: Gubernator BA + 4 osoby delegowane przez Ministra
Skarbu + 4 osoby z Kadry Banku.
W ramach BA działają też liczne zespoły i komitety doradcze. Najważniejszy to Komitet
Przeglądu Monetarnego (The Monetary Review Committee).
Europejski System Banków Centralnych (ESBC) – Europejski Bank Centralny (EBC) + 27
banków centralnych UE (ESBC został ustanowiony Traktatem z Maastricht)
Pryncypia ustalone w Traktacie z Maastricht (1992):

• Uznanie stabilności cen za podstawowy cel polityki pieniężnej;
• Przestrzeganie zakazu finansowania (kredytowania) wydatków publicznych, w tym

deficytu budżetu państwa przez b.c.;

• Zapewnienie odpowiedniego stopnia niezależności instytucjonalnej i funkcjonalnej

b.c. od innych organów państwa.

Organy ESBC: Rada Zarządzająca / Rada Prezesów EBC, Zarząd EBC, Rada Ogólna ESBC.
ESBC działa zgodnie z zasadami gospodarki wolnorynkowej wspierając swobodny przepływ
towarów i usług oraz siły roboczej i kapitału, służący rozwojowi konkurencji i bardziej
efektywnemu wykorzystaniu zasobów ekonomicznych w skali europejskiej.
Zadania (funkcje) Eurosystemu:

1. Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej w ramach UGiW, tak aby zapewnić

stabilność cen.

2. Prowadzenie polityki emisyjnej w odniesieniu do euro, jako jedynego prawnego

środka płatniczego w ramach EMU (European Monetary Union).

3. Dokonywanie operacji walutowych zgodnie z zasadami wspólnej polityki pieniężnej.
4. Zarządzanie oficjalnymi rezerwami dewizowymi państwa członkowskich Unii.
5. Zapewnienie sprawnej organizacji i funkcjonowania rozliczeń pieniężnych oraz

systemu płatności.

6. Gromadzenie informacji statystycznej zarówno od narodowych banków centralnych

(NBC), jak i bezpośrednio od instytucji finansowych i innych podmiotów
gospodarczych w celu dokonywania analiz i ocen sektora finansowego oraz całej
gospodarki UGiW, a także otoczenia zewnętrznego.

Eurosystem, Euroland – strefa euro, czyli EBC + 15 b.c. państw, które przystąpiły do UGiW
(Unii Gospodarczej i Walutowej, Europejskiej Unii Monetarnej)

Slajd 10

Pieniądz wąski (transakcyjny, narrow money)

6

Pieniądz szeroki (broad money)
W ramach podejścia transakcyjnego za pieniądz uznaje się wyłącznie tzw. pieniądz
gotówkowy oraz stany środków na rachunkach bieżących, stanowiących podstawę do
regulowania płatności w trybie natychmiastowym (instrumenty płatnicze: czeki, karty
płatnicze, przelewy płatnicze, polecenia zapłaty itp.).
W ramach podejścia płynnościowego wychodzi się z założenia, że funkcje pieniądza mogą
pełnić różne aktywa, jeśli tylko charakteryzują się odpowiednią płynnością. Największą
płynnością odznacza się gotówka i depozyty a'vista, nieco mniejszą depozyty terminowe,
mniejszą bony skarbowe i obligacje, jeszcze mniejszą inne papiery wartościowe, najmniejszą
tzw. aktywa niefinansowe, np. nieruchomości i samochody.
O stopniu rozwoju rynków fin. świadczy istnienie prężnego rynku wtórnego na danego typu
aktywa, które można w stosunkowo krótkim czasie bez nadmiernego kosztu zamienić na
pieniądz w najbardziej płynnej postaci (wg face value, czyli nominalnej wartości).
Przy dokonywaniu wyboru celów pośrednich w formie agregatów monetarnych należy
uwzględnić prawidłowość, że rozszerzenie agregatu pieniężnego stanowiącego przedmiot
oddziaływania, zmniejsza możliwość jego kształtowania przez bank centralny. W tym sensie
największa skuteczność jest możliwa do osiągnięcia w przypadku agregatu M1, mniejsza –
M2, a najmniejsza – M3. Z drugiej jednak strony, b.c. przyjmując jako cel pośredni najwęższy
agregat pieniężny – M1, zbytnio ogranicza wachlarz czynników monetarnych wpływających
na kształtowanie się poziomu cen, które w sposób immanentny uwzględniane są w ramach
szerszych agregatów pieniężnych. Pojawia się zatem dylemat: czy celem ma być
kształtowanie M1, czy M3.
Banki centralne obecnie najchętniej przyjmują za przedmiot oddziaływania agregat pieniężny
rzędu trzeciego (M3).

Pod bezpośrednią kontrolą b.c. znajduje się wielkość tzw. bazy monetarnej (czyli pieniądza
rezerwowego, pieniądza wielkiej mocy), która z tego tytułu uznawana jest za cel operacyjny
b.c. w procesie kształtowania i realizacji polityki pieniężnej.


Slajd 11

BIS (Bank Rozrachunków Międzynarodowych) – założony w 1930 r., najstarsza
międzynarodowa instytucja finansowa, centrum międzynarodowej współpracy banków
centralnych, skupia 55 banków centralnych (w tym NBP), jest bankiem dla banków
centralnych, działa na rzecz wzmocnienia międzynarodowej współpracy monetarnej i
finansowej, jest forum dla dyskusji prowadzonych między bankami centralnymi i ważnymi
ciałami finansowymi o zasięgu międzynarodowym, a także centrum ekonomicznych, w tym
zwłaszcza monetarnych badań.
Komitet bazylejski ds. nadzoru bankowego: Członkami Komitetu Bazylejskiego są obecnie:
Belgia, Kanada, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, Luksemburg, Holandia, Hiszpania,
Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone, a więc kraje o najlepiej
rozwiniętych systemach bankowych na świecie. W Komitecie poszczególne państwa
reprezentują właściwe banki centralne lub ciała krajowe zajmujące się nadzorem bankowym.
Komitet Bazylejski ściśle współpracuje z Bankiem Rozliczeń Międzynarodowych (BIS –
Bank for International Settlements), który jest bankiem banków centralnych oraz największą
instytucją tego typu sprzyjającą rozwojowi międzynarodowej współpracy finansowej i
monetarnej. Z BISem są związane (tłumaczenie własne): wspomniany już Bazylejski Komitet
ds. Nadzoru Bankowego (Basel Committee on Banking Supervision), Komitet ds. Systemów
Płatności i Rozliczeń (Committee on Payment and Settlement Systems), Komitet ds.

7

Globalnych Systemów Finansowych (Committee on the Global Financial System) i Komitet
Rynków (Markets Committee). W ramach komitetów pracują grupy robocze, np.
Elektroniczna Grupa Robocza, działająca pod auspicjami Bazylejskiego Komitetu ds.
Nadzoru Bankowego). Group of Ten składa się z reprezentantów jedenastu
uprzemysłowionych krajów świata: Belgii, Kanady, Francji, Niemiec, Włoch, Japonii,
Holandii, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych. Komitet
bazylejski został założony przez Group of Ten w 1974 r.
Pierwsza dyrektywa bankowa 77/780/EWG w sprawie koordynacji ustaw, regulacji i
przepisów administracyjnych, o podejmowaniu i prowadzeniu działalności instytucji
kredytowych. Dzięki niej stworzono podstawy harmonizowania zasad i i warunków
licencjonowania banków w skali europejskiej (EWG). Do życia został powołany Bankowy
Komitet Doradczy (Banking Advisory Committee) – główne zadanie: kształtowanie
standardów oraz ocena przestrzegania przez poszczególne państwa niezbędnych wymagań
dotyczących płynności finansowej i wypłacalności banków.
1986 r. uchwalenie Jednolitego Aktu Europejskiego (Single European Act) – cel:
przyspieszenie integracji europejskiej, budowa nowego ładu ekonomicznego, integracja
rynków europejskich.
Dzięki Aktowi nastąpiło przyspieszenie rozwoju regulacji bankowych mających służyć
tworzeniu jednolitego europejskiego rynku finansowego (takiego, na którym wszystkich
obowiązują te same zasady).
Druga dyrektywa bankowa: Dyrektywa Rady 89/646/EWG w sprawie koordynacji ustaw,
regulacji i przepisów administracyjnych o podejmowaniu i prowadzeniu działalności
instytucji kredytowych. Dyrektywa ta w sposób zasadniczy zmienia ramy prawne działalności
bankowej w Unii. Sankcjonuje prawnie zasadę jednej licencji, czyli paszportu europejskiego
dla prowadzonej działalności bankowej. Otwiera drogę do modelowania rozwoju bankowości
w kierunku bankowości uniwersalnej.
Skonsolidowana (koordynacyjna, kodyfikująca) dyrektywa bankowa 2000/12/WE (sui
generis konstytucja bankowości europejskiej) w sprawie prowadzenia działalności przez
instytucje kredytowe. Określa, jakie warunki musi spełnić instytucja kredytowa, by podjąć i
prowadzić działalność depozytowo-kredytową. Definiuje też współczynnik wypłacalności
banku oraz limity koncentracji zaangażowań.
Instytucja kredytowa: taka, która gromadzi depozyty oraz udziela kredytów.
W 2000 r. Komisja Europejska przyjęła Financial Services Action Plan, czyli program
stworzenia jednolitego rynku finansowego w UE, cel: zniesienie barier w przepływie i
pozyskiwaniu kapitału w ramach UE oraz zwiększenie zaufania inwestorów do instrumentów
fin. dostępnych na rynku unijnym. FSAP realizował Strategię lizbońską (UE najbardziej
innowacyjną i konkurencyjną gospodarką świata do 2010 r.)
Dyrektywy CAD/CRD (Capital Adequacy/Requirement Directives): 2006/48/WE w sprawie
podejmowania i prowadzenia działalności kredytowej przez instytucje kredytowe i
2006/49/WE w sprawie adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i instytucji
kredytowych. Są to dyrektywy wprowadzające do europejskiego porządku prawnego Nową
Umowę Kapitałową (NUK, Bazylea II).

Slajd 12

Historia integracji europejskiej – np.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Unii_Europejskiej
http://tradebizz.pl/index.php?view=cms&branza=49&id=229
Etapy integracji gosp. UE:

1. Strefa wolnego handlu (brak ograniczeń taryfowych i pozataryfowych w handlu).

8

2. Unia celna (wspólna polityka gospodarcza wobec państw trzecich).
3. Wspólny rynek: 1 + 2 + swobodny przepływ towarów, usług, pracy i kapitału.
4. Unia Gospodarcza i Walutowa: 3 + wspólna waluta, wspólne podatki.
5. Unia polityczna: 4 + wspólna polityka wewnętrzna i bezpieczeństwa.

Robert Mundell – ojciec euro
Strategia lizbońska – uczynić gospodarkę UE najbardziej innowacyjną i konkurencyjną
gospodarką świata do 2010 r. (cel nieosiągnięty).
Wspólna waluta europejska - euro
Dlaczego wprowadzono euro:

1. Ucywilizowanie Niemiec (Niemcy po II Wojnie Świtowej szybko odzyskiwały siły m.

in. dzięki planowi Marschalla, stały się w krótkim czasie potęgą wydobywczą –
węgiel i produkcja stali). Nie chciano, by Niemcy ponownie stały się potęgą, której
nie dałoby się kontrolować.

2. Strach przed komunizmem (ZSRR).
3. Próba konkurowania z USA.
4. Integracja Europy (UE).
5. Przeniesienie perturbacji między rynkami w UE.
6. Unikanie spekulacji (spekulacyjnego przepływu kapitału) – euro odporniejsze na

spekulacje niż jakakolwiek waluta narodowa państw członkowskich.

7. Zmniejszenie kosztów transakcyjnych.
8. Uniknięcie dyferencjacji cen (zróżnicowania cen) w różnych krajach członkowskich.

Udział w światowym PKB (na 2010 r. za MFW i Bakiem Światowym): UE (27 krajów) – ok.
26% USA – ok. 24%, strefa euro – ok. 21,5%, Chiny i Japonia – po ok. 9%; Niemcy, Francja,
Wielka Brytania (po 4-5%, posortowano malejąco).

Slajd 13

Banki – wciąż ważne, jako jedyne mogą kreować pieniądz.
Pośrednictwo finansowe – wrzący tygiel. Oblicze pośrednictwa finansowego, przy
niezmienności pełnionych funkcji, podlega obecnie dużym przeobrażeniom.

Slajd 14

Jaworski – rozdział 2, s: 67-75, autor: Zofia Zawadzka
Liberalizacja – Big Bang (1987 – zniesienie tradycyjnych rozgraniczeń sfer działalności
między różnymi uczestnikami rynku fin.) w Wielkiej Brytanii i Gramm-Leach-Bliley Act
(Financial Services Modernization Act of 1999) w USA; Efekt: grupy bankowe, supermarkety
fin., bankowość uniwersalna.
Reregulacja – wyrazem jest NUK (trzy filary: minimalne wymogi kapitałowe, badanie
nadzorcze adekwatności kapitałowej, dyscyplina rynkowa) i Bazylea III.
Deregulacja – znoszenie i zmniejszanie liczby regulacji wpływających na strukturę sektora:
regulacje dotyczące funkcjonalnego oddzielenia poszczególnych rodzajów instytucji,
regulacje określające warunki uzyskania licencji, regulacje ograniczające dostęp do rynku
krajowego instytucji i inwestorów zagr., liberalizacja przepływów kapitałowych.
Deregulacja – zmniejszenie regulacji wpływających na prowadzenie działalności gosp.:
regulacje dot. wysokości oprocentowania depozytów i kredytów oraz wysokości opłat i
prowizji, kontyngenty kredytowe, wysokość rezerwy obow., przepisy dot. prania brudnych
pieniędzy.
Reregulacja – normy ostrożnościowe (ochrona depozytów), wymogi kapitałowe, ograniczenia
w strukturze akcjonariuszy, wysokość współczynnika adekwatności kapitałowej.

9

Efekt : zaostrzona walka o klienta, całe multum pośredników fin. walczy o klientów (zarówno
krajowych pośredników jak i zagr.)
Dezintermediacja (odpośredniczenie): Wzmożona konkurencja w sektorze pośrednictwa
finansowego, jak grzyby po deszczu pojawiają się kolejne przedsiębiorstwa parabankowe,
domeny działania poszczególnych pośredników fin. przenikają się (bancassurance, holdingi
fin. i grupy bankowe skupiające działalność funduszy inwestycyjnych, banków, zakładów
ubezpieczeń itp.). Banki są zmuszone tworzyć grupy bankowe. Nadal jednak grają pierwsze
skrzypce w pośrednictwie. Coraz łatwiej jest jednak finansować się bezpośrednio na rynku i
stąd sekurytyzacja w szerokim sensie.
Sekurytyzacja – finansowanie się bezpośrednio na rynkach fin. za pośrednictwem
emitowanych pap. wartościowych (względnie instrumentów fin.). Rynki są coraz większe,
bardziej rozwinięte, działają 24h na dobę, systemy tradingowie zyskują na efektywności,
zwiększa się transparentność rynków i ich płynność, niestety wzrasta też zmienność cen
(volatility) pap. wart., czyli wzrastają wahania na rynku pap. wart., wahania kursów
walutowych i stóp procentowych. Obecnie obroty kapitałowe przekraczają ponad
dwudziestokrotnie obroty towarowe. Efekty sieci, efekty skali. Banki będąc świadome
sekurytyzacji w sensie szerokim same zaczęły stosować jej odmianę, czyli sekurytyzację w
sensie wąskim (asset backed securities). W efekcie coraz więcej zarabiają na prowizjach i
opłatach, coraz mniej na tradycyjnym spreadzie odsetkowym, minimalizują też ryzyko
kredytowe.
Internet – ludzie mogą komunikować się w skali globalnej, mają łatwiejszy dostęp do
informacji, chcą też zawierać transakcje handlowe na odległość, kupować i sprzedawać; wiele
z towarów, które niegdyś nie były płynne, na powrót zyskuje tę cechę – platformy typu
Allegro, eBay itp. Można np. kupić starą książkę.
Rośnie ryzyko operacyjne, prawne i reputacji. Groźba efektu domina (za pośrednictwem netu
info rozprzestrzenia się z szybkością błyskawicy, jeden bank pada, wiedzą o tym wszyscy,
groźba paniki jest zatem o wiele większa).
Dzięki głębszym i silniejszym rynkom fin. można jednak lepiej zarządzać tradycyjnymi
ryzykami (kredytowym, st. proc., rynkowym, płynności itp.). Większa jest bowiem płynność
rynków i ich stopień rozwoju (derywaty itp.).
Globalizacja oznacza swobodny przepływ towarów, usług i ludzi i kapitału bez jakichkolwiek
barier (tak geograficznych, jak i innych). Kardynalne znaczenie ma swobodny przepływ
kapitału. Należy pamiętać, że podstawowym skutkiem globalizacji jest pojawienie się pojęcia
świata jako globalnej wioski.
Internacjonalizacja – proces wychodzenia poza ramy rynku krajowego, zdobywanie rynków
zagranicznych
Globalizacja – zacieranie się granic między rynkami, jeden wielki rynek (brak rynków
krajowych i zagranicznych). Kapitał płynie z miejsc nadwyżek do miejsc niedoborów,
efektywne wykorzystanie zasobów w skali światowej, produkcja tam gdzie najtaniej itp.
Elektronizacja finansów – dematerializacja pieniądza, elektronizacja rynków fin.,
multichanelling (wielokanałowość) w bankach, nowe produkty bankowe (np. cash pooling,
quick money w Inteligo, karty wirtualne itp.)
Stiglitz – globalizacja może być zdehumanizowana (w "Globalizacja")
Schumpeter – kreatywna destrukcja (cykl życia produktów bardzo się skraca, innowacje non-
stop, kolejne rozwiązania wypierają poprzednie). Taki jest skutek elektronizacji finansów, a
przede wszystkim postępu technologicznego.
Procesy liberalizacji i globalizacji oraz postęp technologiczny wpłynęły na przemiany w
poszczególnych krajach i zaostrzyły konkurencję. Dostosowywanie się do coraz silniejszej
konkurencji odbywa się m.in. przez procesy konsolidacji i koncentracji kapitału. Świadczą o
tym zachodzące z dużym nasileniem procesy fuzji i przejęć.

10

Globalizacja i rosnąca współzależność rynków niosą wiele szans i zagrożeń. Do korzyści
trzeba zaliczyć możliwości działania na szerszym i głębszym rynku, a także większą
przejrzystość rynku i możliwość porównania warunków na różnych rynkach. Liberalizacja i
globalizacja stanowią szansę przyspieszenia wzrostu gospodarczego, rozwoju sektora
finansów, zwiększenie międzynarodowej konkurencji, a więc wzrost dobrobytu światowego.
Rzadziej zwraca się uwagę na ujemne skutki. Argumenty przeciwko globalizacji często
dotyczą ograniczenia suwerenności kraju, dodatkowych trudności w prowadzeniu polityki
pieniężnej i fiskalnej. W wyniku umiędzynarodowienia rynków fin. kraje stają się bardziej
podatne na zewnętrzne kryzysy fin. Zagrożeniem dla stabilności międzynarodowego systemu
finansowego może być gwałtowne wycofanie inwestorów z kraju, w którym pojawiają się
symptomy kryzysu. Dodatkowym zagrożeniem jest skłonność inwestorów do uogólnień
regionalnych, kiedy to trendy w jednym kraju są ekstrapolowane na jego sąsiadów (efekt typu
spillover).
Wzrasta rola kapitału spekulacyjnego. Vide niżej:
W 1988 rząd Margaret Thatcher zdecydował się związać funta z marką niemiecką, a w 1990
włączono go do systemu ERM z kursem do niemieckiej marki na poziomie około 2,90
DEM/GBP. Już w 1992 funt został zmuszony do opuszczenia systemu po tzw. czarnej środzie
(16 września) kiedy to grupa spekulantów z Georgem Sorosem na czele przeprowadziła
spekulacyjny atak na funta, który Sorosowi przyniósł zysk przeszło miliarda dolarów, a
funtowi spadek wartości o 25% w ciągu kilku dni. Soros nagle stał się znany 22 września
1992 roku, gdy uważając, że funt szterling jest przewartościowany, dokonał spekulacji
przeciw tej walucie. W wyniku tego, Bank Anglii był zmuszony wycofać walutę z
mechanizmu wymiany walut, a Soros zarobił około jednego miliarda dolarów. Został
nazwany człowiekiem, który złamał Bank Anglii. W roku 1997 w podobnej sytuacji w trakcie
azjatyckiego kryzysu finansowego malezyjski premier oskarżył Sorosa o spowodowanie
załamania waluty malezyjskiej.
Obecnie żaden rząd (nawet USA) nie jest w stanie przeciwstawić się consensusowi traderów
walutowych. Przekonał się o tym Carter w latach 78-79. Także France's Mitterand w 1983 r.
musiał zrezygnować ze swojej polityki interwencyjno-stymulacyjnej po zmasowanym ataku
na Franka.

Kwiatkowski – uczenie się ponad podwójną pętlą - per analogiam do Blue Ocean Strategy
Blue

Ocean

Strategy

(twórcy:

Chan

Kim

i

Renee

Mauborgne)

-

http://www.valuebasedmanagement.net/methods_kim_blue_ocean_strategy.html
Strategia błękitnego oceanu:

• Stwórz nowy rynek, na którym nie ma bezpośredniej konkurencji,
• Twórz i zaspokajaj nowe potrzeby,
• Inwestycja nie oznacza wzrostu wydatków,
• Zintegruj system firmowy tak, by był zorientowany na niskie koszty i wyróżniający

się na tle konkurencji.

Strategia czerwonego oceanu:

• Rywalizuj na już istniejącym rynku,
• Koncentruj się na pokonaniu konkurencji,
• Eksploatuj już istniejący popyt,
• Każda inwestycja łączy się z wysokimi kosztami.

Przykłady w bankowości i pośrednictwie fin.:

• mBank,
• Lukas Bank,
• PayPal.