analiza alternatyw dla PPP DAA 040314

ANALIZA PRAWNA

liwo

ci realizacji przez podmioty publiczne

projektów PPP na innej podstawie prawnej

ustawa o PPP

Kwiecie

2014 r.

2/38

Warunki korzystania z niniejszej publikacji

Niniejsza publikacja została opracowana w celu zach

cenia jednostek samorz

du terytorialnego do

podejmowania realizacji projektów inwestycyjnych w sektorze gospodarki odpadami w modelu
partnerstwa publiczno–prywatnego (ppp), a tak

e w celu propagowania dobrych praktyk w tej

dziedzinie. Jest ona wynikiem prac Platformy Partnerstwa Publiczno–Prywatnego (Platforma PPP)
powołanej z inicjatywy Ministra Infrastruktury i Rozwoju (d. Ministra Rozwoju Regionalnego).

wiadczenia, obserwacje, analizy, interpretacje i wnioski zawarte w przedmiotowym materiale nie

stanowi

oficjalnego stanowiska Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (MIiR) i nie mog

stanowi

podstawy do formułowania jakichkolwiek roszcze

. Ponadto, MIiR nie odpowiada za bł

dne

interpretacje tre

ci publikacji, ani za nast

pstwa czynno

ci podj

tych na jej podstawie. W zwi

zku

z tym u

ytkownik korzystaj

cy z informacji zawartych w niniejszej publikacji czyni to na swoj

wył

czn

odpowiedzialno

ść

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju upowa

nia odbiorców niniejszej publikacji do jej u

ytkowania,

pobierania, wy

wietlania, kopiowania i rozpowszechniania, w cało

ci lub w cz

ęś

ci, ze wskazaniem

ródła pochodzenia cytowanych materiałów. Bezwzgl

dnie zabronione jest wykorzystywanie

niniejszego dokumentu i jego tre

ci do celów komercyjnych.

Dokument mo

e zawiera

odesłania do serwisów internetowych podmiotów trzecich. MIiR nie ponosi

odpowiedzialno

ci za takie serwisy, a korzystanie z nich mo

e podlega

szczegółowym warunkom.

Publikacja powstała w Departamencie Wsparcia Projektów Partnerstwa Publiczno-Prywatnego
we współpracy z ekspertami zewn

trznymi firmy KPMG Advisory sp. z o.o. sp. k. w ramach umowy

zawartej z Ministrem Infrastruktury i Rozwoju, cz

ęś

ciowo finansowanej przez Uni

Europejsk

w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013.

3/38

Spis tre

Wprowadzenie .................................................................................................................................. 4

Rozpatrywane zagadnienie prawne ................................................................................................. 4

Stan prawny ..................................................................................................................................... 5

Analiza prawna ................................................................................................................................. 6

4.1.

Zastosowanie modelu partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) ........................................... 6

4.2.

Dziedziny w jakich mog

realizowane projekty PPP ........................................................ 8

4.3.

Tryby wyboru partnera prywatnego ....................................................................................... 10

4.4.

Projekty realizowane na podstawie ustawy o PPP oraz metodami alternatywnymi ............. 12

4.4.1.

PPP – modele ................................................................................................................... 12

4.4.2.

Utworzenie spółki prawa handlowego .............................................................................. 15

4.4.3.

Prywatyzacja ..................................................................................................................... 18

4.4.4.

Gospodarka nieruchomo

ciami ........................................................................................ 21

4.4.4.1.

Umowa dzier

awy ............................................................................................................. 21

4.4.4.2.

Umowa o zarz

dzanie ...................................................................................................... 22

4.4.4.3.

Leasing .............................................................................................................................. 23

4.4.4.4.

Umowa sprzeda

y i umowy nienazwane .......................................................................... 25

4.4.5.

Gospodarka odpadami ...................................................................................................... 25

4.4.6.

Budowa dróg ..................................................................................................................... 27

4.4.7.

Rewitalizacja ..................................................................................................................... 28

4.4.8.

Autostrady płatne .............................................................................................................. 29

Wnioski ko

cowe ............................................................................................................................ 31

4/38

1. Wprowadzenie

Celem przedmiotowej analizy prawnej jest przybli

enie czytelnikom szerokiego znaczenia poj

cia

partnerstwa publiczno-prywatnego w kontek

cie mo

liwo

ść

realizacji projektów ppp na innej podstawie

prawnej ni

ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (dalej: Ustawa o

PPP), pomimo spełnienia przez te projekty przesłanek okre

lonych w ww. ustawie.

Obowi

zuj

ca w polskim porz

dku prawnym ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie

publiczno-prywatnym okre

la PPP jako wspóln

realizacj

przedsi

wzi

cia opart

na podziale zada

i ryzyk pomi

dzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym (art. 1 ust. 2 ustawy o PPP).

Nawi

zana współpraca słu

ma przede wszystkim realizacji zada

publicznych, na warunkach

i z podziałem ryzyka wynikaj

cych z zawartej umowy. Ustawa okre

la w sposób ramowy warunki

współpracy podmiotu publicznego i partnera prywatnego, zawiera pewnego rodzaju katalog

wytycznych w zakresie m.in. formy instytucjonalnej,

cie

ki wyboru partnera prywatnego, czy sposobu

jego wynagradzania. W polskiej praktyce podmioty publiczne realizuj

projekty ppp w ró

nych

obszarach, w tym przede wszystkim, w sektorze gospodarki komunalnej (infrastruktura obszaru

gospodarki odpadami), szkolnictwie, ochronie zdrowia, rekreacji i turystyce, transporcie drogowym

(budowa, modernizacja i utrzymanie dróg), rewitalizacji oraz budynków u

yteczno

ci publicznej.

Opinia w sposób wyra

ny wskazuje, i

ustawa o ppp nie jest jedyn

form

realizacji projektów ppp.

Dopuszczalne jest ich realizowanie, tak

e w sytuacji, gdy spełniaj

one definicj

przedsi

wzi

cia

okre

lon

w ustawie o ppp i realizowane s

przez stron

publiczn

i partnera prywatnego, w oparciu

o inne przepisy prawa . Dokument zawiera równie

tabel

stanowi

syntetyczne zestawienie

podstaw prawnych realizacji projektów partnerstwa publiczno-prywatnego, które mog

realizowane w formach alternatywnych do ustawy o PPP.

2. Rozpatrywane zagadnienie prawne

Przedmiotem opinii prawnej jest analiza mo

liwo

ci realizacji projektów na innej podstawie prawnej ni

ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, pomimo spełnienia przez te

projekty przesłanek okre

lonych w ww. ustawie. Celem przeprowadzanej analizy jest:

1. wskazanie katalogu projektów, które mog

realizowane zarówno na podstawie ustawy

o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz na innej podstawie prawnej;

2. przyporz

dkowanie do poszczególnych projektów konkretnych podstaw prawnych;

5/38

3. Stan prawny

Niniejsza opinia prawna wydana została w oparciu m.in. o nast

puj

ce akty prawne:

1. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny Traktat ustanawiaj

cy Europejsk

Wspólnot

Gospodarcz

, a nast

pnie Wspólnot

Europejsk

), Wersja skonsolidowana 2012,

Dz.Urz. C 326 z 26.10.2012, str. 47—390, dalej jako „TFUE”

2. Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie

koordynacji procedur udzielania zamówie

publicznych na roboty budowlane, dostawy

i usługi (Dz.U. L 134 z 30 kwietnia 2004 r., dalej: Dyrektywa klasyczna)

3. Ustawa z dnia 15 wrze

nia 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz.

1030), dalej jako „K.s.h.”

4. Ustawa z dnia 16 wrze

nia 1982 r. – Prawo spółdzielcze (t.j.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz.

1848

z pó

n. zm.)

5. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 19,

poz. 100 z pó

n. zm.), zwana dalej „ustaw

o PPP”

6. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j.: Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz.

236 z pó

n. zm.)

7. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo

ciami (t.j.: Dz. U. z 2010 r. Nr

102, poz. 651 z pó

n. zm.)

8. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z pó

zm.), dalej jako „K.c.”

9. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2004 r. o działalno

ci po

ytku publicznego i o wolontariacie (t.j.: Dz.

U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z pó

n. zm.)

10. Ustawa z dnia 25 wrze

nia 1981 r. o przedsi

biorstwach pa

stwowych (t.j.: Dz. U. z 2002 r.

Nr 112, poz. 981 z pó

n. zm.)

11. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 260 z pó

zm.)

12. Ustawa z dnia 27 pa

dziernika 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu

Drogowym (t.j.: Dz. U. z 2012 r. poz. 931 z pó

n. zm.), dalej jako „ustawa o autostradach

płatnych”

13. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z pó

zm.)

14. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówie

publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907

z pó

n. zm.), dalej jako „ustawa Pzp”

15. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz.

216)

6/38

16. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz

dzie gminnym (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 594 z pó

zm.)

17. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz

dzie powiatowym (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 595

z pó

n. zm.)

18. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz

dzie województwa (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 596

z pó

n. zm.)

19. Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. z 2009 r.

Nr 19, poz. 101 z pó

n. zm.), dalej jako „ustawa o koncesji”

20. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5,

poz. 13 z pó

n. zm.)

21. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 885)

22. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalno

ci leczniczej (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 217)

23. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o

wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze

rodków publicznych (t.j.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z pó

n. zm.)

24. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21)

25. Ustawa z dnia 13 wrze

nia 1996 r. o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach (t.j.: Dz. U.

z 2012 r. poz. 391 z pó

n. zm.)

26. Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U.

z 2010 r. Nr 106, poz. 675 z pó

n. zm.)

27. Wytyczne dotycz

ce udanego partnerstwa publiczno-prywatnego, wydane przez Komisj

Europejsk

w styczniu 2003 r.

28. Komunikat Komisji z dnia 15 listopada 2005 r dla Parlamentu Europejskiego, Rady,

Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów w sprawie

partnerstw publiczno-prywatnych oraz prawa wspólnotowego dotycz

cego zamówie

publicznych i koncesji (COM (2004) 327 wersja ostateczna z 30.4.2004), dalej jako

„Komunikat”

29. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

oraz Komitetu Regionów; Biała Ksi

ga nt. usług u

yteczno

ci publicznej Com(2004) 374 Final

Bruksela, 12.5.2004, dalej jako „Biała ksi

ga”

4. Analiza prawna

4.1.

Zastosowanie modelu partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP)

Przez partnerstwo publiczno-prywatne powszechnie rozumie si

form

współpracy pomi

dzy

podmiotami publicznymi, realizuj

cymi zadania o charakterze publicznym, a podmiotami prawa

prywatnego, prowadz

cymi działalno

ść

gospodarcz

. S

to projekty inwestycyjno-eksploatacyjne,

realizowane w oparciu o umow

długoterminow

, których celem jest stworzenie niezb

dnej

infrastruktury rzeczowej, finansowej i organizacyjnej, umo

liwiaj

cej

wiadczenie usług publicznych.

W prawodawstwie polskim brak jest jednak legalnej definicji partnerstwa publiczno-prywatnego, która

7/38

okre

lałaby t

form

współpracy w sposób jednoznaczny i zamkni

ty. Art. 1 ustawy o PPP okre

zakres spraw regulowanych t

ustaw

i wskazuje na kategorie podmiotów, których ustawa dotyczy,

dalsze za

przepisy ustawy o PPP okre

laj

zasady współpracy podmiotu publicznego

i partnera prywatnego w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, nie definiuj

c jednak

bezpo

rednio samego partnerstwa publiczno-prywatnego

. Znaczenie poj

cia partnerstwa publiczno-

prywatnego jest w konsekwencji wywodzone z art. 1 ust. 2 ustawy o PPP, który okre

la przedmiot

partnerstwa, wskazuj

c, i

jest to wspólna realizacja przedsi

wzi

cia oparta na podziale zada

i ryzyk

pomi

dzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym, nie jest to jednak

e legalna definicja

ustawowa.

Definicji PPP nie podaje równie

prawo wspólnotowe, chocia

partnerstwo publiczno-prywatne

stanowi przedmiot jego zainteresowania. Prawo wspólnotowe nie zawiera wi

ążą

cych regulacji

dotycz

cych partnerstwa publiczno-prywatnego, ani na poziomie prawa pierwotnego (np. Traktatu

o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Traktatu o Unii Europejskiej), ani prawa pochodnego (np.

rozporz

dze

i dyrektyw). Brak szczególnych przepisów prawa wspólnotowego bezpo

rednio

reguluj

cych problematyk

partnerstwa publiczno-prywatnego nie ogranicza jednak działa

Komisji,

maj

cych na celu promowanie partnerstwa publiczno-prywatnego w UE. Komisja czyni to, wydaj

niewi

ążą

akty

prawa

pochodnego

(tzw.

soft

law)

oraz

Zielone

ksi

gi.

Jednym

z pierwszych aktów niewi

ążą

cych w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego były „Wytyczne

dotycz

ce udanego partnerstwa publiczno-prywatnego” wydane przez KE w marcu 2003 r.

W Wytycznych Komisja Europejska wskazała, i

partnerstwo publiczno-prywatne jako swoisty rodzaj

udzielenia zamówienia publicznego powinno znajdowa

zastosowanie wtedy, gdy mo

na rozs

dnie

oczekiwa

e taka forma realizacji zadania publicznego przyniesie wi

ksze korzy

w stosunku do zaanga

owanych

rodków publicznych, w porównaniu z tradycyjnymi metodami

Stanowisko powy

sze zachowuje sw

aktualno

ść

równie

obecnie, szczególnie w kontek

cie braku

ążą

cych regulacji prawa wspólnotowego, które nakazywałyby stosowanie modelu partnerstwa

publiczno-prywatnego w wypadku spełnienia si

okre

lonych warunków.

Pogl

dy Komisji Europejskiej na temat PPP zostały zebrane w Komunikacie Komisji z dnia 15

listopada 2005 r. dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-

Społecznego oraz Komitetu Regionów w sprawie partnerstw publiczno-prywatnych oraz prawa

wspólnotowego dotycz

cego zamówie

publicznych i koncesji. Zgodnie z Komunikatem „prawo

wspólnotowe nie okre

la czy władze publiczne maj

prowadzi

działania gospodarcze we własnym

zakresie, czy te

powierza

ich realizacj

stronie trzeciej. Je

li jednak władze publiczne podejm

decyzj

o wł

czeniu stron trzecich do prowadzenia działa

, wówczas prawo wspólnotowe w zakresie

zamówie

publicznych

koncesji

winno

mie

zastosowanie”.

Decyzja

o wdro

eniu procedury zmierzaj

cej do zawarcia umowy o PPP le

y zatem w gestii podmiotu

publicznego. Obowi

zek stosowania prawa wspólnotowego w zakresie zamówie

publicznych

i koncesji nie wyklucza jednocze

nie mo

liwo

ci zastosowania ustawowych przepisów

Por. M. Bejm (red.), Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym. Komentarz. Warszawa 2010, Legalis

por. M. Bejm (red.), Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym. Komentarz. Warszawa 2010, Legalis

8/38

krajowych

warunkuj

cych

realizacj

zada

publicznych

wykorzystaniem

innych

mechanizmów ni

post

powanie o udzielenie zamówienia publicznego czy koncesji. Przemawia

za tym przede wszystkim fakt,

e instytucje wspólnotowe odpowiedzialno

ść

za tworzenie przepisów

dotycz

cych partnerstwa publiczno-prywatnego wkładaj

na pa

stwa członkowskie, odmawiaj

przyj

cia wi

ążą

cego aktu prawnego reguluj

cego omawian

problematyk

Obowi

zuj

ca w polskim porz

dku prawnym ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie

publiczno-prywatnym okre

la PPP jako wspóln

realizacj

przedsi

wzi

cia opart

na podziale zada

ryzyk pomi

dzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym (art. 1 ust. 2 ustawy o PPP).

Nawi

zana współpraca słu

ma przede wszystkim realizacji zada

publicznych, na warunkach

i z podziałem ryzyka wynikaj

cych z zawartej umowy. Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o PPP przez

przedsi

wzi

cie nale

y rozumie

: budow

lub remont obiektu budowlanego,

wiadczenie usług,

wykonanie dzieła, w szczególno

ci wyposa

enie składnika maj

tkowego w urz

dzenia podwy

szaj

jego warto

ść

lub u

yteczno

ść

, lub inne

wiadczenie – poł

czone z utrzymaniem lub zarz

dzaniem

składnikiem maj

tkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsi

wzi

cia publiczno-

prywatnego lub jest z nim zwi

zany. Definicja przedsi

wzi

cia w komentowanej ustawie nie obejmuje

wszelkiej

liwej

aktywno

sektora

publicznego.

Wył

czenie

zgodnie

z powy

definicj

obejmuje zadania publiczne realizowane przez stron

publiczn

, których

prowadzenie wynika z przepisów powszechnie obowi

zuj

cego prawa.

4.2.

Dziedziny w jakich mog

realizowane projekty PPP

Partnerstwo publiczno-prywatne polega na współpracy podmiotów z sektora publicznego i sektora

prywatnego, która ma na celu realizacj

zadania publicznego. Za zadanie publiczne nale

y natomiast

uzna

de zadanie ustawowo przypisane podmiotowi publicznemu. Ka

dy podmiot publiczny mo

anga

owa

w partnerstwo tylko w zakresie, w jakim mie

ci si

ono w jego zakresie działalno

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorz

dzie gminnym do zakresu działania gminy nale

żą

wszystkie

sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrze

one ustawami na rzecz innych podmiotów.

Oznacza to,

e je

li inne przepisy nie stoj

temu na przeszkodzie, gmina mo

e realizowa

wszystkie

zadania zwi

zane ze sprawami lokalnymi w formie partnerstwa publiczno-prywatnego.

Interpretacja art. 6 ustawy o samorz

dzie gminnym powinna przede wszystkim uwzgl

dnia

unormowanie art. 7 tej ustawy. Potwierdza to orzecznictwo s

dowe, wyra

ce pogl

e za spraw

o publicznym charakterze mo

na uzna

tak

spraw

, której przedmiotem jest zaspokajanie

zbiorowych potrzeb wspólnoty samorz

dowej, których rodzaje (najbardziej typowe) wymieniono

w art. 7 ustawy o samorz

dzie gminnym

. Zgodnie z powołanym art. 7 ustawy o samorz

dzie

gminnym zadania własne obejmuj

sprawy:

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomo

ciami, ochrony

rodowiska i przyrody oraz

gospodarki wodnej;

por. A. Panasiuk, Partnerstwo publiczno-prywatne. Komentarz. Warszawa 2009, Legalis

por. wyr. WSA w Gliwicach z 26.03.2007 r., IV SA/Gl 49/07, Legalis

9/38

2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;

3) wodoci

gów i zaopatrzenia w wod

, kanalizacji, usuwania i oczyszczania

cieków komunalnych,

utrzymania czysto

ci i porz

dku oraz urz

dze

sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów

komunalnych, zaopatrzenia w energi

elektryczn

i ciepln

oraz gaz;

4) działalno

ci w zakresie telekomunikacji;

5) lokalnego transportu zbiorowego;

6) ochrony zdrowia;

7) pomocy społecznej, w tym o

rodków i zakładów opieku

czych;

8) wspierania rodziny i systemu pieczy zast

pczej;

9) gminnego budownictwa mieszkaniowego;

10) edukacji publicznej;

11) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad

zabytkami;

12) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urz

dze

sportowych;

13) targowisk i hal targowych;

14) zieleni gminnej i zadrzewie

;

15) cmentarzy gminnych;

16) porz

dku publicznego i

bezpiecze

stwa obywateli

oraz ochrony

przeciwpo

arowej

i przeciwpowodziowej, w tym wyposa

enia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;

17) utrzymania gminnych obiektów i urz

dze

yteczno

ci publicznej oraz obiektów

administracyjnych;

18) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ci

ąż

y opieki socjalnej, medycznej

i prawnej;

19) wspierania i upowszechniania idei samorz

dowej, w tym tworzenia warunków do działania

i rozwoju jednostek pomocniczych i wdra

ania programów pobudzania aktywno

ci obywatelskiej;

20) promocji gminy;

21) współpracy i działalno

ci na rzecz organizacji pozarz

dowych oraz podmiotów wymienionych

w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalno

ci po

ytku publicznego i o wolontariacie;

22) współpracy ze społeczno

ciami lokalnymi i regionalnymi innych pa

stw.

Przyjmuj

e powy

ej wymienione zadania własne gminy stanowi

sprawy o charakterze

publicznym, wszelkie projekty zmierzaj

ce do ich realizacji mog

urzeczywistniane w formule

partnerstwa publiczno-prywatnego, przy zastrze

eniu,

e spełnione s

pozostałe warunki do

nawi

zania długoterminowej współpracy podmiotu publicznego z partnerem prywatnym zmierzaj

cej

do realizacji celu publicznego. Odpowiednikami art. 7 ust. 1 ustawy o samorz

dzie gminnym s

art. 4

ust. 1 ustawy o samorz

dzie powiatowym i art. 14 ust. 1 ustawy o samorz

dzie województwa, które

wyznaczaj

zakres zada

powiatu i województwa.

Reasumuj

c, zdefiniowany kr

g podmiotów publicznych oraz zakres ich zada

wskazany

w ustawach szczególnych, pozwala ustali

, czy konkretne przedsi

wzi

cie spełnia podstawowy

wymóg dla uznania go za mo

liwe do zrealizowania w systemie PPP. Dodatkowo nale

y oceni

, czy

zachodz

wszystkie ustawowe warunki wdro

enia współpracy w ramach PPP, tj. czy zamierzone

10/38

przedsi

wzi

cie mie

ci si

w katalogu wymienionym w art. 2 pkt 4 ustawy o PPP i czy ma by

poł

czone z utrzymaniem lub zarz

dzaniem składnikiem maj

tkowym, który jest wykorzystywany do

realizacji przedsi

wzi

cia publiczno-prywatnego lub jest z nim zwi

zany. Je

li warunki te s

spełnione,

dany projekt mo

e zosta

wdro

ony w oparciu o przepisy ustawy o PPP, co nie wyklucza jednak

zastosowania

innych

dopuszczalnych

form

realizacji

przedsi

wzi

cia

wykorzystaniem

obowi

zuj

cych przepisów prawa. Podmiotowi publicznemu przysługuje tym samym uprawnienie do

wyboru sposobu wdro

enia projektu – z wykorzystaniem ustawy o PPP, b

na podstawie

alternatywnych aktów prawnych.

W praktyce pa

stw UE przedsi

wzi

cia realizowane w systemie PPP stosunkowo cz

sto dotycz

tzw.

usług

wiadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Poj

cie to odnosi si

do usług

o charakterze gospodarczym, których zaspokajanie stanowi obowi

zek sektora publicznego.

Obejmuje ono tym samym zwłaszcza pewne rodzaje usług transportu publicznego, usługi pocztowe,

sektor energetyczny i komunikacyjny.

Poza usługami

wiadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym przedmiotem PPP mog

wszelkie inne usługi u

yteczno

ci publicznej. Komisja Europejska wyja

nia,

e jest to termin szerszy

od poj

cia „usług

wiadczonych w ogólnym interesie gospodarczym” i obejmuje poza usługami

rynkowymi równie

usługi nierynkowe, które stanowi

sposób zaspokajania potrzeb społecznych,

c zadaniem władz publicznych

. Projekty PPP mog

równie

dotyczy

robót budowlanych

słu

żą

cych stworzeniu obiektów lub infrastruktury, jako realizacji usług publicznych, tj. usług

wiadczonych na rzecz ogółu społecze

stwa lub zaspokajaj

cych interes publiczny.

4.3.

Tryby wyboru partnera prywatnego

Sposób wyboru partnera prywatnego został uregulowany w art. 4 ustawy o PPP, który ró

nicuje tryb

dokonania wyboru w zale

ci od charakteru wynagrodzenia, jakie ma pobiera

podmiot prywatny.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o PPP je

eli wynagrodzeniem partnera prywatnego jest prawo do

pobierania po

ytków z przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego, albo przede wszystkim to prawo

wraz z zapłat

sumy pieni

ęż

nej, do wyboru partnera prywatnego i umowy o partnerstwie publiczno-

prywatnym stosuje si

przepisy ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub

usługi. W przypadkach innych ni

okre

lone w art. 4 ust. 1 ustawy o PPP, do wyboru partnera

prywatnego i umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym stosuje si

przepisy ustawy z dnia 29

stycznia 2004 r. - Prawo zamówie

publicznych. Pierwotnie regulacja art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o PPP

była wyczerpuj

ca w tym znaczeniu,

e dopuszczała mo

liwo

ść

wyboru partnera prywatnego tylko w

oparciu o jedn

z powy

szych ustaw. Nie istniała zatem inna mo

liwo

ść

wyboru partnera prywatnego

w drodze przeprowadzenia post

powania o udzielenie koncesji, b

post

powania o udzielenie

zamówienia publicznego. Przepisy ustawy o PPP miały charakter uzupełniaj

cy, tj. stosowane były

obok przepisów ustawy o koncesji albo ustawy Pzp. Nowelizacja ustawy o PPP, dokonana przepisem

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu

Regionów Biała Ksi

ga nt. usług u

yteczno

ci publicznej Com(2004) 374 Final Bruksela, 12.5.2004 str. 25

11/38

art. 73 pkt 1 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych,

zmieniła charakter zastosowania przepisów ustawy o PPP przy wyborze partnera prywatnego, daj

im pierwsze

stwo przed przepisami ustawy o koncesji i ustawy Pzp. Od dnia 17 lipca 2010 r., czyli od

dnia wej

cia w

ycie znowelizowanych przepisów, przy wyborze partnera prywatnego stosuje si

pierwszej kolejno

ci przepisy ustawy o PPP, a w zakresie t

ustaw

nieuregulowanym – przepisy

ustawy o koncesji albo ustawy Pzp.

Art. 73 pkt 1 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych

zmodyfikował art. 4 ustawy o PPP tak

e poprzez dodanie ust

pu 3 w brzmieniu: „W przypadkach,

w których nie ma zastosowania ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub

usługi ani ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówie

publicznych, wyboru partnera

prywatnego dokonuje si

w sposób gwarantuj

cy zachowanie uczciwej i wolnej konkurencji oraz

przestrzeganie zasad równego traktowania, przejrzysto

ci i proporcjonalno

ci, przy odpowiednim

uwzgl

dnieniu przepisów niniejszej ustawy, a w przypadku wniesienia przez partnera publicznego

wkładu własnego b

cego nieruchomo

, tak

e przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.

o gospodarce nieruchomo

ciami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 i Nr 106, poz. 675)”.

Znowelizowany art. 4 ustawy o PPP przewiduje zatem trzy drogi wyboru partnera prywatnego:

poprzez przeprowadzenie post

powania o udzielenie koncesji, poprzez przeprowadzenie

post

powania o udzielenie zamówienia publicznego albo poprzez przeprowadzenie post

powania

nieuregulowanego

adn

z powy

szych ustaw, ale gwarantuj

cego zachowanie uczciwej i wolnej

konkurencji, zasad równego traktowania, przejrzysto

ci i proporcjonalno

ci.

Tryb wyboru partnera prywatnego w oparciu o art. 4 ust. 3 ustawy o PPP, zwany trybem z ustawy

o PPP, ma zastosowanie do dziedzin współpracy podmiotów prywatnych i publicznych, które nie s

obj

te regulacj

ustawy o koncesji i ustawy Pzp. Tryb wyboru partnera prywatnego w oparciu o art. 4

ust. 3 ustawy o PPP znajduje zastosowanie w przypadku, w którym wynagrodzeniem partnera

prywatnego jest wprawdzie prawo do pobierania po

ytków z przedmiotu partnerstwa publiczno-

prywatnego, albo przede wszystkim to prawo wraz z zapłat

sumy pieni

ęż

nej, ale jednocze

nie

zachodzi jedna z sytuacji wył

czenia stosowania ustawy o koncesji, wskazanych w art. 4 ust. 1 tej

ustawy. Drugim przypadkiem jest sytuacja, w której charakter wynagrodzenia partnera prywatnego

przemawiałby za zastosowaniem ustawy Pzp, lecz jednocze

nie wyst

puje okoliczno

ść

wył

czaj

zastosowanie ustawy Pzp wskazana w art. 4 tej ustawy. Przykładem s

zamówienia i koncesje

w sektorze telekomunikacyjnym, które wył

czone s

zarówno z ustawy Pzp (art. 4 pkt 10), jak

i z ustawy o koncesji (art. 4 ust. 1 pkt 2), a w konsekwencji odesłanie zawarte w art. 4 ustawy

o partnerstwie publiczno-prywatnym w stosunku do nich nie wskazuje trybu wyłonienia partnera

prywatnego. W takich przypadkach proponuje si

pozostawienie partnerowi publicznemu swobody

w wyborze trybu wyłonienia partnera prywatnego, ale z poszanowaniem wymaga

wynikaj

cych

z prawa wspólnotowego – zachowanie uczciwej konkurencji, równego traktowania, przejrzysto

i proporcjonalno

. Swoboda wyboru trybu wyłonienia partnera prywatnego jest wył

czona jedynie

Por. uzasadnienie do projektu ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci

telekomunikacyjnych

12/38

wówczas, gdy partnerowi prywatnemu ma by

udost

pniony składnik maj

tkowy b

nieruchomo

– w takim przypadku konieczne jest uwzgl

dnienie przepisów ustawy o gospodarce

nieruchomo

ciami.

eli zachodz

przypadki wył

czenia zastosowania ustawy o koncesji, b

ustawy Pzp, wówczas

partner publiczny samodzielnie okre

la tryb wyboru partnera prywatnego, przy czym obowi

zany jest:

1. zagwarantowa

zachowanie uczciwej i wolnej konkurencji,

2. przestrzega

zasad równego traktowania, przejrzysto

ci i proporcjonalno

ci,

3. uwzgl

dni

przepisy ustawy o PPP,

4. uwzgl

dni

przepisy ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami, w przypadku wniesienia przez

partnera publicznego wkładu własnego w postaci nieruchomo

ci.

Zasady uczciwej i wolnej konkurencji oraz zasady równego traktowania, przejrzysto

i proporcjonalno

ci wzorowane s

na zasadach obowi

zuj

cych przy udzielaniu zamówie

publicznych wył

czonych z zakresu stosowania dyrektyw wspólnotowych. Zasada uczciwej i wolnej

konkurencji ma zapobiega

stawianiu nadmiernych i nieuzasadnionych wymogów, które utrudniałyby

dost

p do zawarcia umowy o PPP i tym samym ograniczały lub nawet eliminowały konkurencyjno

ść

post

powania maj

cego na celu wybór partnera prywatnego. Uzupełnieniem zasady uczciwej

konkurencji jest zasada równego traktowania, która zobowi

zuje do zapewnienia uczestnikom

post

powania

jednakowego

dost

przekazywanych

jego

toku

dokumentów

i informacji. Od wszystkich podmiotów zainteresowanych nawi

zaniem współpracy w ramach PPP

nale

y egzekwowa

wymagania na tych samych warunkach i w ten sam sposób. Zakazana jest zatem

zarówno dyskryminacja z jakichkolwiek powodów, jak te

faworyzowanie okre

lonych podmiotów

uczestnicz

cych w post

powaniu. Zasada przejrzysto

ci zobowi

zuje z kolei podmioty publiczne do

zapewnienia jawno

ci post

powania prowadzonego w celu wyboru partnera prywatnego na ka

dym

jego etapie. Oznacza ona tak

e jednoznaczne i jasne zasady ubiegania si

o zawarcie umowy o PPP.

Ostatnia z zasad – zasada proporcjonalno

ci – nakłada na podmiot publiczny obowi

zek ustalania

warunków udziału w post

powaniu w taki sposób, aby ich powi

zanie i proporcje w odniesieniu do

przedmiotu współpracy w ramach PPP nie uniemo

liwiały wzi

cia udziału w post

powaniu na wybór

partnera prywatnego podmiotom zdolnym do zrealizowania przedmiotu współpracy

4.4.

Projekty realizowane na podstawie ustawy o PPP oraz metodami
alternatywnymi

4.4.1. PPP – modele

Szeroka dopuszczalno

ść

realizacji zada

publicznych w modelu partnerstwa publiczno-prywatnego

nie przes

dza o tym,

e ka

dorazowa współpraca podmiotu publicznego z partnerem prywatnym

w ramach partnerstwa mo

e by

uznana za działanie racjonalne i uzasadnione w danych

Por. wyrok KIO z 6 wrze

nia 2011 r., KIO 1820/11, Legalis

13/38

okoliczno

ciach. Dla realizacji zadania w systemie PPP niezb

dne jest zapewnienie maksymalizacji

warto

ci dodanej uzyskiwanej dzi

ki PPP w stosunku do innych sposobów realizacji zada

z zapewnieniem jasnych zasad ogólnych i szczegółowych realizacji projektu.

Partnerstwo publiczno-prywatne, stanowi

c alternatyw

dla tradycyjnych metod realizacji zada

publicznych, ró

ni si

od nich przede wszystkim ograniczeniem wykonawczych funkcji podmiotów

publicznych i ich przeniesieniem w znacznej mierze na partnera prywatnego. W ten sposób podmioty

publiczne ograniczaj

swoj

aktywno

ść

do monitorowania realizacji zada

publicznych, za

funkcje

wykonawcze, najcz

ęś

ciej zwi

zane z prowadzon

działalno

gospodarcz

, wypełnia partner

prywatny. Realizacja typowego, wieloaspektowego przedsi

wzi

cia metod

tradycyjn

, bez

zastosowania PPP, składa si

z samodzielnego prowadzenia przez podmiot publiczny kolejnych

etapów realizacyjnych:

a) zapewnienia cało

rodków finansowych potrzebnych do realizacji przedsi

wzi

cia,

b) opracowania projektu przedsi

wzi

cia przy zastosowaniu procedur wła

ciwych dla wydatkowania

rodków publicznych,

c) nadzoru nad wykonaniem projektu zamierzenia inwestycyjnego i jego akceptacji,

d) wyłonienia wykonawcy inwestycji,

e) nadzoru nad wykonawc

, odbioru i wypłaty ustalonego wynagrodzenia,

f) samodzielnej eksploatacji przej

tej od wykonawcy inwestycji lub wyłonienia w trybie przepisów

o zamówieniach publicznych drugiego wykonawcy, który b

dzie wykonywał zamówienie

polegaj

ce na zaspokajaniu potrzeby publicznej za wynagrodzeniem ustalonym w wyniku

przetargu,

g) ustalenia zasad prowadzenia prac remontowych i ewentualny wybór trzeciego wykonawcy, który

dzie

wiadczył usługi remontowe

Przedstawiona powy

ej chronologia wykonywania zadania publicznego w modelu tradycyjnym

wymaga od podmiotu publicznego stałej aktywno

ci i wdra

ania kolejnych etapów zadania.

W modelu PPP wszystkie te działania mo

na zintegrowa

w ramach jednego post

powania, którego

wynikiem jest zawi

zanie współpracy podmiotu publicznego z partnerem prywatnym. Wówczas

poszczególne etapy realizacji stanowi

w istocie cz

ęś

ci jednego przedsi

wzi

cia. Korzy

ci płyn

z kompleksowo

ci realizacji przedsi

wzi

cia w modelu PPP nie zawsze jednak przes

dzaj

racjonalno

wyboru

tego

modelu.

Przeprowadzenie

cało

ciowej

analizy

finansowej

i gospodarczej mo

e bowiem przemawia

za wdro

eniem projektu metod

tradycyjn

W partnerstwie publiczno-prywatnym projekty mog

realizowane m.in. w oparciu o jeden

z czterech modeli, które zostały wyodr

bnione w oparciu o stopie

przeniesienia ryzyka do sektora

prywatnego:

1. PPP 1 – Eksploatacja i utrzymanie ze

rodków prywatnych (DB+O): etap budowy jest

wyra

nie oddzielony od etapu eksploatacji i utrzymania za pomoc

dwóch ró

nych umów.

zob. W. Dzier

anowski, M. Stachowiak, M. Cichowicz, M. Zasłona, Partnerstwo publiczno-prywatne a pomoc

publiczna, UOKiK, s. 21

14/38

W pierwszej umowie podmiotowi prywatnemu zleca si

funkcje projektowania i budowania.

W drugiej temu samemu lub innemu podmiotowi prywatnemu zleca si

eksploatacj

i utrzymanie infrastruktury.

2. PPP 2 – Projektuj-buduj-eksploatuj (DBO): podmiot publiczny przyznaje zamówienie na etap

budowy, eksploatacji i utrzymania podmiotowi prywatnemu na podstawie pojedynczej umowy

DBO.

3. PPP 3 – Równoległe finansowanie nakładów inwestycyjnych: stosowane w celu

finansowania dwóch uzupełniaj

cych si

infrastruktur na podstawie dwóch oddzielnych umów.

Na podstawie jednej umowy podmiot prywatny projektuje i buduje jedn

infrastruktur

, a na

podstawie drugiej podmiot prywatny (ten sam lub inny) projektuje, buduje i finansuje drug

infrastruktur

oraz eksploatuje i utrzymuje obie infrastruktury. W tym modelu podmiot prywatny

ęś

ciowo lub w pełni bierze udział w finansowaniu drugiej umowy. Dotacja unijna jest

wykorzystywana do finansowania wył

cznie pierwszej infrastruktury.

4. PPP 4 – Projektuj-buduj-finansuj-eksploatuj (DBFO): DBFO to model, w którym ryzyko

zwi

zane z projektem, budow

, finansowaniem i eksploatacj

jest przenoszone na podmiot

prywatny. DBFO mo

e stanowi

klasyczny model bazuj

cy na koncesji z przychodami z opłat

nało

onych na u

ytkowników płaconych na rzecz podmiotu prywatnego lub model

wykorzystuj

cy opłaty za dost

pno

ść

(z opłatami od u

ytkowników płaconych na rzecz

podmiotu publicznego lub bez takich opłat) w trakcie całego okresu eksploatacji projektu, lub

poł

czenie obu modeli.

Powy

ej wskazane modele partnerstwa publiczno-prywatnego s

przykładowymi modelami PPP, jakie

mog

wykorzystywane przez podmioty publiczne w celu wdro

enia współpracy publiczno-

prywatnej z pomini

ciem przepisów ustawy o PPP, jak te

na jej podstawie. Mo

liwo

ść

zastosowania

poszczególnych modeli PPP do nawi

zania współpracy w oparciu o ustaw

o PPP jest warunkowana

zachowaniem obligatoryjnych elementów umowy o PPP, definiowanej w art. 7 ust. 1 ustawy o PPP.

Zgodnie z powołanym przepisem przez umow

o partnerstwie publiczno-prywatnym partner prywatny

zobowi

zuje si

do realizacji przedsi

wzi

cia za wynagrodzeniem oraz poniesienia w cało

ci albo

w cz

ęś

ci wydatków na jego realizacj

lub poniesienia ich przez osob

trzeci

, a podmiot publiczny

zobowi

zuje si

do współdziałania w osi

gni

ciu celu przedsi

wzi

cia, w szczególno

ci poprzez

wniesienie wkładu własnego. Z powy

szego wynika,

e do essentialia negotii umowy o partnerstwie

publiczno-prywatnym zaliczy

nale

y zobowi

zanie partnera prywatnego do poniesienia, co najmniej

w cz

ęś

ci, wydatków na realizacj

przedsi

wzi

cia

. Partner prywatny mo

e spełni

to zobowi

zanie

tak

e poprzez zapewnienie poniesienia wydatków na realizacj

przedsi

wzi

cia przez osob

trzeci

niemniej to on ponosi w tym wypadku ryzyko sfinansowania (przynajmniej cz

ęś

ciowego)

przedsi

wzi

cia. Partnerstwo publiczno-prywatne realizowane na podstawie ustawy o PPP nie mo

zatem wykorzystywa

modeli PPP, które nie uwzgl

dniaj

co najmniej cz

ęś

ciowego finansowania

przedsi

wzi

cia przez partnera prywatnego. Ograniczenia takie nie wyst

puj

przy wdra

aniu PPP

w formach alternatywnych dla ustawy o PPP, co oznacza,

e zastosowanie mog

znale

źć

wszystkie

ródło:

www.ppp.gov.pl

Baza projektów hybrydowych

Por. M. Bejm (red.), Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym. Komentarz. Warszawa 2010, Legalis

15/38

z ww. przykładowych modeli PPP. Alternatyw

dla realizacji projektów zgodnie z ustaw

o PPP jest

ich wdra

anie na podstawie innych obowi

zuj

cych aktów prawnych. Warunkiem jest, aby

alternatywne

akty

prawne

dawały

liwo

ść

kompleksowego

zrealizowania

projektu,

tj. z zachowaniem istoty partnerstwa publiczno-prywatnego.

Poni

ej zostały przedstawione projekty partnerstwa publiczno-prywatnego, które mog

realizowane zarówno na podstawie ustawy o PPP, jak te

z jej pomini

ciem – na podstawie

alternatywnych aktów prawnych. Przedstawiony katalog, mimo d

ąż

enia do jego kompleksowo

ci, nie

e by

uznany za wyczerpuj

cy. W zale

ci od charakteru realizowanego zamierzenia, podmioty

publiczne mog

przyjmowa

ró

ne rozwi

zania i wdra

je na podstawie ró

nych aktów prawnych.

4.4.2. Utworzenie spółki prawa handlowego

Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej okre

la zasady i formy gospodarki

komunalnej jednostek samorz

du terytorialnego, polegaj

ce na wykonywaniu przez te jednostki zada

własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorz

dowej (art. 1 ust. 1 ustawy

o gospodarce komunalnej). S

to w szczególno

ci zadania o charakterze u

yteczno

ci publicznej,

których celem jest bie

żą

ce i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludno

ci w drodze

wiadczenia usług powszechnie dost

pnych.

wiadczenie tych usług mo

e by

realizowane przez

spółki prawa handlowego utworzone przez jednostki samorz

du terytorialnego (art. 2 ustawy

o gospodarce komunalnej). W okre

lonych w ustawie o gospodarce komunalnej sytuacjach gmina

e tworzy

oraz przyst

powa

do spółek prawa handlowego prowadz

cych działalno

ść

w innych

obszarach ni

yteczno

ść

publiczna. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej poza

sfer

yteczno

ci publicznej gmina mo

e tworzy

spółki prawa handlowego i przyst

powa

do nich,

eli ł

cznie zostan

spełnione nast

puj

ce warunki:

1) istniej

niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorz

dowej na rynku lokalnym;

2) wyst

puj

ce w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom

ycia wspólnoty

samorz

dowej, a zastosowanie innych działa

i wynikaj

cych z obowi

zuj

cych przepisów

rodków

prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególno

ci do znacznego o

ywienia

rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

Poza sfer

yteczno

ci publicznej gmina mo

e tworzy

spółki prawa handlowego i przyst

powa

nich równie

wówczas, je

eli zbycie składnika mienia komunalnego mog

cego stanowi

wkład

niepieni

ęż

ny gminy do spółki albo te

rozporz

dzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy

powa

strat

maj

tkow

(art. 10 ust. 2 ustawy o gospodarce komunalnej).

W oparciu o art. 9 ustawy o gospodarce komunalnej jednostki samorz

du terytorialnego mog

m.in.

tworzy

spółki z ograniczon

odpowiedzialno

lub spółki akcyjne, a tak

e mog

przyst

powa

takich spółek. Jednostki samorz

du terytorialnego mog

tworzy

nie tylko spółki jednoosobowe,

w których dana jednostka jest jedynym udziałowcem albo akcjonariuszem, ale mog

równie

tworzy

16/38

spółki kapitałowe razem z innymi podmiotami, zarówno publicznymi jak i prywatnymi, przyst

powa

istniej

cych

jednoosobowych

spółek

kapitałowych,

przyst

powa

istniej

cych

spółek

jednoosobowych razem z innymi jeszcze podmiotami, nabywaj

c udziały lub akcje od

dotychczasowego jedynego wspólnika (wszystkie lub cz

ęść

) lub obejmuj

c udziały albo akcje

w podwy

szonym kapitale zakładowym

. Wspólnikami tworzonych spółek lub spółek, do których dana

jednostka samorz

du terytorialnego przyst

puje, mog

równie

inne podmioty publiczne, jak te

podmioty prywatne. Spółki tworzone w tych formach prawnych mog

tworzone w celu realizacji

projektów z pomini

ciem przepisów ustawy o PPP, je

li wspólnikiem spółki jest partner prywatny.

Oznacza to,

e współpraca w ramach PPP zostanie nawi

zana w momencie utworzenia przez

jednostk

samorz

du terytorialnego spółki kapitałowej wspólnie z podmiotem prywatnym, b

wraz z

przyst

pieniem takiej jednostki do istniej

cej ju

spółki, w której udziały / akcje nale

żą

do podmiotów

prywatnych.

Inaczej jest w wypadku spółek komandytowych lub komandytowo-akcyjnych, które mog

tworzone

tylko w celu wykonania umowy o PPP (art. 14 ust. 1 ustawy o PPP). Odwołanie si

w ustawie o gospodarce komunalnej do tre

ci ustawy o PPP ma na celu nie tylko działania

porz

dkuj

ce, ale wskazuje równie

intencje ustawodawcy co do sposobu interpretowania charakteru

art. 9 ustawy o gospodarce komunalnej, w tym braku dopuszczalno

ci tworzenia przez jednostki

samorz

du terytorialnego spółek osobowych.

GOSPODARKA KOMUNALNA

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

liwo

ść

pomini

cia ustawy o PPP

Art. 14 ust 1 ustawy o PPP

obowi

zek stosowania ustawy o PPP

Spółka z ograniczon

odpowiedzialno

Spółka komandytowa

Spółka akcyjna

Spółka komandytowo-akcyjna

Konstrukcj

prawn

liw

do zastosowania przez podmiot publiczny w celu realizacji zada

o charakterze u

yteczno

ci publicznej, z pomini

ciem przepisów ustawy o PPP, jest wi

c utworzenie

przez podmiot publiczny i prywatny spółki kapitałowej (spółki z ograniczon

odpowiedzialno

albo

spółki akcyjnej), jako odr

bnego, nowego podmiotu prawnego. Mo

liwo

ść

stwarzaj

cznie

stosowane przepisy ustawy o gospodarce komunalnej i Kodeksu spółek handlowych. Utworzenie

spółki kapitałowej stanowi przedsi

wzi

cie typu joint ventures, które od pocz

tku opiera si

zaanga

owaniu dwóch stron, w celu wspólnej realizacji zadania publicznego, czyli jest typowym

partnerstwem publiczno-prywatnym, mimo

e niekoniecznie opartym o ustaw

o PPP.

Podmioty publiczne maj

liwo

ść

aktywnego anga

owania si

w działalno

ść

gospodarcz

(cho

ograniczonego co do zakresu tej działalno

ci) poprzez tworzenie podmiotów gospodarczych,

zale

nych od podmiotów publicznych, inicjowanie wspólnie z podmiotami prywatnymi powstania takich

podmiotów, czy wreszcie wnoszenie kapitału do istniej

cych podmiotów gospodarczych. Utworzone

przy współudziale podmiotów publicznych osoby prawne s

uznawane za przedsi

biorców

Por. J. Zi

ty, Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz. Warszawa 2012, Legalis

17/38

publicznych, na których działalno

ść

decyduj

cy wpływ wywiera organ pa

stwowy (samorz

dowy),

przy współistnieniu wpływu wywieranego na niego przez inne podmioty. Utworzone w powy

szy

sposób spółki prawa handlowego podejmuj

wykonywanie działalno

ci gospodarczej, która ma na

celu realizacj

zada

o charakterze publicznym, stanowi

cych dotychczas zobowi

zanie podmiotu

publicznego.

Podstaw

do utworzenia spółki z ograniczon

odpowiedzialno

jest art. 150 ust. 1 K.s.h, zgodnie

z którym spółka z ograniczon

odpowiedzialno

e by

utworzona przez jedn

albo wi

cej osób

w ka

dym celu prawnie dopuszczalnym, chyba

e ustawa stanowi inaczej. To samo nale

y odnie

ść

spółki akcyjnej, dla której ustawodawca nie okre

lił zakresu mo

liwej do prowadzenia działalno

gospodarczej. W art. 300 § 1 K.s.h. wskazano jedynie,

e zawi

spółk

akcyjn

e jedna albo

cej osób, a tym samym w

aden sposób nie został ograniczony kr

g podmiotów, które mog

utworzy

spółk

akcyjn

Partnerstwo publiczno-prywatne mo

e by

realizowane przez jednostki samorz

terytorialnego w oparciu o ustaw

o gospodarce komunalnej poprzez zawi

zanie spółki z

ograniczon

odpowiedzialno

albo spółki akcyjnej, w odniesieniu m.in. do nast

puj

cych

projektów:

A. Energetyka:

budowa / remont ciepłowni – utrzymanie / zarz

dzanie ciepłowni

budowa / remont elektrociepłowni – utrzymanie / zarz

dzanie elektrociepłowni

B. Sektor wodno-kanalizacyjny:

budowa oczyszczalni

cieków – utrzymanie / zarz

dzanie oczyszczalni

cieków

modernizacja oczyszczalni

cieków (wyposa

enie w urz

dzenia podwy

szaj

ce jej

yteczno

ść

) – utrzymanie / zarz

dzanie oczyszczalni

cieków

budowa sieci wodoci

gowej –

wiadczenie usług dostawy wody

budowa sieci kanalizacyjnej –

wiadczenie usług odbioru

cieków

C. Telekomunikacja:

budowa sieci telekomunikacyjnej –

wiadczenie usług informatycznych/ telefonicznych

– utrzymanie / zarz

dzanie sieci

D. Gospodarka odpadami:

budowa zakładu unieszkodliwiania odpadów stałych –

wiadczenie usług odbioru

odpadów – utrzymanie / zarz

dzanie zakładem

modernizacja zakładu unieszkodliwiania odpadów stałych –

wiadczenie usług

odbioru odpadów – utrzymanie / zarz

dzanie zakładem

E. Budownictwo drogowe:

budowa dróg – utrzymanie / zarz

dzanie drogami

remont dróg – utrzymanie / zarz

dzanie drogami

budowa parkingu – utrzymanie / zarz

dzanie parkingiem

18/38

F. Transport:

budowa lotniska – utrzymanie / zarz

dzanie lotniskiem

modernizacja lotniska – utrzymanie / zarz

dzanie lotniskiem

G. Opieka zdrowotna / pomoc społeczna:

budowa / remont obiektów słu

by zdrowia (szpitale, przychodnie, sanatoria, pogotowie

ratunkowe itp.) –

wiadczenie usług medycznych – utrzymanie zarz

dzanie obiektem

budowa / remont obiektów słu

by zdrowia (szpitale, przychodnie, sanatoria, pogotowie

ratunkowe itp.) – utrzymanie zarz

dzanie obiektem

budowa / remont obiektów pomocy społecznej (o

rodki, zakłady opieku

cze itp.) –

wiadczenie usług z zakresu pomocy społecznej – utrzymanie / zarz

dzanie obiektem

budowa / remont obiektów pomocy społecznej –utrzymanie / zarz

dzanie obiektem

H. Budownictwo:

budowa / remont budynków wielomieszkaniowych – utrzymanie / zarz

dzanie

budowa / remont obiektów u

yteczno

ci publicznej (np. hale targowe, biblioteki,

instytucje kultury) – utrzymanie / zarz

dzanie

budowa / remont dworców autobusowych / kolejowych – utrzymanie / zarz

dzanie

budowa / remont obiektów sportowych – utrzymanie / zarz

dzanie

I. Edukacja:

budowa / remont szkół –

wiadczenie usług nauczania – utrzymanie / zarz

dzanie

4.4.3. Prywatyzacja

Z przedsi

wzi

ciami realizowanymi w modelu PPP uto

samiane s

sto procesy prywatyzacji

przedsi

biorstw pa

stwowych, szczególnie tych wykonuj

cych zadania u

yteczno

ci publicznej.

Faktem jest,

e niezale

nie od tego czy prywatyzacja polega na podwy

szeniu kapitału i emisji

nowych akcji czy na sprzeda

y akcji istniej

cych, czy w ramach prywatyzacji dochodzi do sprzeda

cało

ci czy cz

ęś

ci akcji spółki, w niektórych dziedzinach, w wyniku prywatyzacji, mo

e doj

ść

powstania projektów PPP. Wył

czn

podstaw

realizacji takich projektów mo

e by

ustawa

o komercjalizacji i prywatyzacji i nie ma do nich zastosowania ustawa o PPP. Prywatyzacja,

w rozumieniu art. 1 ust. 2 ww. ustawy, polega na:

1) obejmowaniu akcji w podwy

szonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu

stwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne ni

Skarb Pa

stwa lub inne ni

stwowe osoby prawne w rozumieniu ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania

uprawnie

przysługuj

cych Skarbowi Pa

stwa (Dz.U. z 2012 r. poz. 1224);

2) zbywaniu nale

żą

cych do Skarbu Pa

stwa akcji w spółkach;

3) rozporz

dzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi maj

tku przedsi

biorstwa

stwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach okre

lonych ustaw

przez:

a) sprzeda

przedsi

biorstwa,

b) wniesienie przedsi

biorstwa do spółki,

c) oddanie przedsi

biorstwa do odpłatnego korzystania.

19/38

Rezultat sprzeda

y podmiotom prywatnym udziałów b

akcji w przedsi

biorstwie pa

stwowym jest

w istocie podobny do zawi

zania na podstawie ustawy o PPP spółki celowej, maj

cej na celu

realizacj

zada

publicznych. W obu wypadkach dochodzi do powstania podmiotu o strukturze

wła

cicielskiej publiczno-prywatnej, którego przedmiotem działalno

ci jest wykonywanie zada

o charakterze u

yteczno

ci publicznej. Odmienna jest jednak konstrukcja prawna obu rozwi

. Ide

partnerstwa publiczno-prywatnego z ustawy o PPP jest podj

cie współpracy podmiotu publicznego

z partnerem prywatnym w ramach spółki zawi

zanej w celu realizacji zada

publicznych,

stanowi

cych zobowi

zanie podmiotu publicznego. Prywatyzacja polega tymczasem na zmianie

struktury wła

cicielskiej przedsi

biorstwa pa

stwowego poprzez wniesienie do niego kapitału

prywatnego. Zadania publiczne s

c wykonywane w dalszym ci

gu przez ten sam podmiot

gospodarczy, cho

z udziałem kapitału prywatnego.

Poni

ej wskazano, przykładowe, główne ró

nice pomi

dzy realizacj

PPP w formułach

prywatyzacyjnych a PPP w oparciu o ustaw

o PPP.

Ró

nice mi

dzy prywatyzacj

a PPP

Kryterium ró

nicuj

Prywatyzacja

PPP

Przeniesienie

odpowiedzialno

ci za

wiadczenie usług publicznych

Podmiot prywatny (spółka)

podmiot publiczny

Zmiana własno

rodków

materialnych (wkładu własnego

w przypadku PPP)

TAK

NIE

Sposób kontrolowania zakresu

usług i ich kosztów

Decyzje, zezwolenia, koncesje –

władztwo administracyjne – nie

zawsze sprawowane przez ten

sam podmiot publiczny

Okre

lone w umowie o PPP

oraz decyzjach, zezwoleniach,

koncesjach

Forma prawna spółki

spółka z ograniczon

odpowiedzialno

spółka akcyjna

spółka z ograniczon

odpowiedzialno

spółka akcyjna

spółka komandytowa

spółka komandytowo-akcyjna

Zwrot przedmiotu

współdziałania (partnerstwa) po

okresie umownym

NIE

TAK

Zgodnie z art. 68 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przepisy ustawy oraz przepisy wydane na jej

podstawie stosuje si

odpowiednio do komercjalizacji i prywatyzacji przedsi

biorstw komunalnych.

Przeprowadzenie prywatyzacji przedsi

biorstwa komunalnego w oparciu o przepisy ww. ustawy nie

jest wystarczaj

ce do wdro

enia projektu partnerstwa publiczno-prywatnego. Nale

y bowiem

20/38

zauwa

e prywatyzacja, rozumiana jako zmiana struktury wła

cicielskiej przedsi

biorstwa poprzez

wniesienie do niego kapitału prywatnego, jest tylko jednym elementem współpracy podmiotów

publicznego i prywatnego w celu realizacji wspólnego celu. Niezb

dnym elementem przedsi

wzi

cia

realizowanego w formule PPP jest okre

lenie warunków współpracy podmiotów publicznego

i prywatnego, z których m.in. b

dzie wynika

podział ryzyk.

Prywatyzacja jako projekt PPP jest cz

stym zjawiskiem w odniesieniu do przedsi

biorstw wodno-

kanalizacyjnych. Dopuszczaj

c prywatny podmiot do udziału w przedsi

biorstwie wodno-

kanalizacyjnym, czy sprzedaj

c mu cało

ść

akcji w oparciu o ustaw

o komercjalizacji

i prywatyzacji, gmina nie pozbywa si

zadania, które nale

y zgodnie z przepisami do zada

własnych

gminy, lecz w ten wła

nie sposób realizuje zadanie własne wynikaj

ce z ustawy o samorz

dzie

gminnym. Do obowi

zków gminy po przeprowadzeniu prywatyzacji nale

y zapewnienie, by takie

sprywatyzowane przedsi

biorstwo wodno-kanalizacyjne nale

ycie

wiadczyło usługi wodno-

kanalizacyjne, zaspokajaj

c potrzeby mieszka

ców. Drog

ku temu mo

e by

zawarcie umowy

o współpracy, w ramach której podmiot prywatny zobowi

ąż

e si

wiadczenia usług u

yteczno

publicznej, a podmiot publiczny zobowi

ąż

e si

do rekompensaty pieni

ęż

nej.

Projekt PPP oparty o prywatyzacj

e by

realizowany jako model DBFO (ang. Design-Build-

Finance-Operate – Projektuj-Buduj-Finansuj-Operuj). W tym przypadku podmiot publiczny zapewnia

rodki finansowe niezb

dne do realizacji inwestycji. oraz projektuje, buduje i eksploatuje wybudowan

infrastruktur

przez okre

lony czas, po którym przekazuje j

do dalszej eksploatacji partnerowi

prywatnemu – sprywatyzowanemu przedsi

biorstwu.

Partnerstwo publiczno-prywatne mo

e by

realizowane w drodze prywatyzacji przedsi

biorstw

stwowych / komunalnych w odniesieniu do nast

puj

cych projektów:

A. Energetyka:

budowa sieci przesyłowych –

wiadczenie usług przesyłu energii/ciepła

B. Sektor wodno-kanalizacyjny:

modernizacja oczyszczalni

cieków (wyposa

enie w urz

dzenia podwy

szaj

ce jej

yteczno

ść

) – utrzymanie / zarz

dzanie oczyszczalni

cieków

budowa / modernizacja sieci wodoci

gowej –

wiadczenie usług dostawy wody

budowa / modernizacja sieci kanalizacyjnej –

wiadczenie usług odbioru

cieków

C. Telekomunikacja:

budowa sieci telekomunikacyjnej –

wiadczenie usług informatycznych/ telefonicznych

– utrzymanie / zarz

dzanie sieci

D. Gospodarka odpadami:

modernizacja zakładu unieszkodliwiania odpadów stałych –

wiadczenie usług

odbioru odpadów – utrzymanie / zarz

dzanie zakładem

wiadczenie usług odbioru odpadów – utrzymanie / zarz

dzanie zakładem

unieszkodliwiania odpadów stałych

E. Budownictwo drogowe:

budowa dróg (autostrad) – utrzymanie / zarz

dzanie drogami

remont dróg (autostrad) – utrzymanie / zarz

dzanie drogami

21/38

budowa parkingu – utrzymanie / zarz

dzanie parkingiem

F. Opieka zdrowotna / pomoc społeczna:

budowa / remont obiektów słu

by zdrowia (szpitale, przychodnie, sanatoria, pogotowie

ratunkowe itp.) –

wiadczenie usług medycznych – utrzymanie zarz

dzanie obiektem

budowa / remont obiektów pomocy społecznej (o

rodki, zakłady opieku

cze itp.) –

wiadczenie usług z zakresu pomocy społecznej – utrzymanie / zarz

dzanie obiektem

G. Budownictwo:

budowa / remont budynków wielomieszkaniowych – utrzymanie / zarz

dzanie

budowa / remont obiektów u

yteczno

ci publicznej (np. hale targowe, biblioteki,

instytucje kultury) – utrzymanie / zarz

dzanie

budowa / remont dworców autobusowych / kolejowych – utrzymanie / zarz

dzanie

budowa / remont obiektów sportowych – utrzymanie / zarz

dzanie

4.4.4. Gospodarka nieruchomo

ciami

Projekty realizowane w formule partnerstwa publiczno-prywatnego mog

wdra

ane

w ró

noraki sposób, z uwzgl

dnieniem zasady swobody umów. Niezale

nie od sposobu w jaki

podmiot publiczny dokonuje wyboru partnera prywatnego, nawi

zana współpraca mo

e by

regulowana szeregiem umów, które wyst

puj

w powszechnym obrocie prawnym. Szczególne

znaczenie maj

tu regulacje Ksi

gi trzeciej Kodeksu cywilnego (Zobowi

zania) i ustawy

o gospodarce nieruchomo

ciami.

4.4.4.1. Umowa dzier

awy

Jedn

z umów zawieranych w ramach przedsi

wzi

cia PPP mo

e by

umowa dzier

awy (art. 693

i nast. K.c.). W przypadku umów dzier

awy nieruchomo

ci, które wchodz

w skład gminnego zasobu

nieruchomo

ci, wybór dzier

awcy podlega re

imowi ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami. Zgodnie

z art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami nieruchomo

ci mog

przedmiotem obrotu.

W szczególno

ci nieruchomo

ci mog

przedmiotem sprzeda

y, zamiany i zrzeczenia si

, oddania

w u

ytkowanie wieczyste, w najem lub dzier

, u

yczenia, oddania w trwały zarz

d, a tak

e mog

obci

ąż

ane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieni

ęż

ne (aporty) do

spółek, przekazywane jako wyposa

enie tworzonych przedsi

biorstw pa

stwowych oraz jako maj

tek

tworzonych fundacji. Na tej podstawie podmiot publiczny mo

e przekaza

składniki maj

tkowe

w dzier

partnerowi prywatnemu. Przez umow

dzier

awy wydzier

awiaj

cy zobowi

zuje si

odda

dzier

awcy rzecz do u

ywania i pobierania po

ytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony,

a dzier

awca zobowi

zuje si

płaci

wydzier

awiaj

cemu umówiony czynsz. W celu spełnienia

warunków partnerstwa publiczno-prywatnego umowa dzier

awy powinna ł

czy

z umow

współpracy, w której zostan

okre

lone pozostałe warunki partnerstwa.

Istota współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego w oparciu o umow

dzier

awy

(odpowiednio umow

najmu) mo

e sprowadzi

do tego,

e podmiot publiczny finansuje, projektuje

22/38

i buduje infrastruktur

publiczn

, któr

nast

pnie oddaje w dzier

(najem) podmiotowi

prywatnemu, a ten zobowi

zuje si

wiadczenia usług u

yteczno

ci publicznej, zarz

dzaj

dzier

awion

(najmowan

) infrastruktur

Specyficzn

form

partnerstwa publiczno-prywatnego realizowanego z wykorzystaniem umowy

dzier

awy (lub najmu) mo

e by

wydzier

awienie nieruchomo

ci podmiotowi publicznemu przez

podmiot prywatny, poł

czone z okre

leniem rodzaju usług jakie maj

wiadczone przez

wynajmuj

cego za wynagrodzeniem. W tym wypadku infrastruktura i nieruchomo

ść

przez cały okres

współpracy s

własno

sektora prywatnego.

Przykładem realizacji partnerstwa publiczno-prywatnego z wykorzystaniem umowy dzier

awy mo

przekazanie podmiotowi prywatnemu w dzier

przedsi

biorstwa wodno-kanalizacyjnego.

Podmiot publiczny w tym przypadku ponosi ryzyko sfinansowania i budowy sieci wodoci

gowej (lub

kanalizacyjnej). Nast

pnie wybudowan

sie

wodoci

gow

(kanalizacyjn

) przekazuje w oparciu

o art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami i art. 693 K.c. podmiotowi prywatnemu, który

pobiera wynagrodzenie z tytułu

wiadczonych usług dostawy wody (odbioru

cieków). Na podstawie

towarzysz

cej umowy współpracy partner prywatny zobowi

zuje si

do utrzymania sieci i zarz

dzania

Partnerstwo publiczno-prywatne mo

e by

realizowane na podstawie umowy dzier

awy, przy

przykładowym zało

eniu,

e podmiot publiczny finansuje, projektuje i buduje infrastruktur

która jest nast

pnie oddawana w dzier

, m.in. w odniesieniu do nast

puj

cych projektów:

A. Sektor wodno-kanalizacyjny:

utrzymanie i zarz

dzanie sieci

wodoci

gow

–

wiadczenie usług dostawy wody

utrzymanie i zarz

dzanie sieci

kanalizacyjn

–

wiadczenie usług odbioru

cieków

B. Gospodarka odpadami:

wiadczenie usług odbioru odpadów – utrzymanie i zarz

dzanie zakładem

wiadczenie usług odbioru odpadów – utrzymanie i zarz

dzanie zakładem

unieszkodliwiania odpadów stałych

C. Usługi:

utrzymanie i zarz

dzanie drogami płatnymi (autostradami)

utrzymanie i zarz

dzanie parkingami

utrzymanie i zarz

dzanie obiektami u

yteczno

ci publicznej (np. hale targowe,

instytucje kultury)

utrzymanie i zarz

dzanie dworcami autobusowymi / kolejowymi

utrzymanie i zarz

dzanie obiektami sportowymi

4.4.4.2. Umowa o zarz

dzanie

Na podstawie kodeksu cywilnego oraz ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami s

zawierane umowy

o zarz

dzanie, w ramach których podmiot publiczny przenosi na partnera prywatnego

23/38

odpowiedzialno

ść

za zarz

dzanie maj

tkiem publicznym. Przedmiotem umowy mo

e by

zarz

dzanie

infrastruktur

publiczn

, jak te

wiadczenie okre

lonych usług przez podmiot prywatny. W

przeciwie

stwie do projektów realizowanych w formule PPP w oparciu o ustaw

o PPP, w wypadku

umowy o zarz

dzanie nie wyst

puje zjawisko przej

cia ryzyka przez podmiot prywatny –

odpowiedzialno

ść

za decyzje inwestycyjne nadal spoczywa na podmiocie publicznym.

Partnerstwo publiczno-prywatne w tym modelu przejawia si

w przekazaniu tylko zarz

dzania

infrastruktur

podmiotowi prywatnemu. Z tytułu zarz

du partner prywatny pobiera wynagrodzenie.

Infrastruktura pozostaje jednak własno

podmiotu publicznego, który te

poniósł ryzyko

zaprojektowania, budowy i sfinansowania.

Partnerstwo publiczno-prywatne mo

e by

realizowane na podstawie umowy o zarz

dzanie

w odniesieniu do nast

puj

cych projektów:

A. Usługi:

zarz

dzanie drogami płatnymi

zarz

dzanie parkingami

zarz

dzanie budynkami wielomieszkaniowymi

zarz

dzanie obiektami u

yteczno

ci publicznej (np. hale targowe, instytucje kultury)

zarz

dzanie dworcami autobusowymi / kolejowymi

zarz

dzanie obiektami sportowymi

zarz

dzanie obiektami słu

by zdrowia

4.4.4.3. Leasing

W sytuacji, gdy podmiotowi publicznemu zale

y na szybkim uzyskaniu

rodków finansowych na

realizacj

niezb

dnych inwestycji, pomi

dzy podmiotem publicznym a podmiotem prywatnym mo

zosta

zawarta umowa leasingu zwrotnego (art. 709

i nast. K.c.). Umowy leasingu s

zawierane

przez podmiot publiczny w oparciu o powoływany ju

art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce

nieruchomo

ciami. Umowa leasingu zwrotnego polega na zakupie przez leasingodawc

istniej

cej

infrastruktury od podmiotu publicznego, a nast

pnie oddaniu jej podmiotowi publicznemu

w leasing. W ten sposób podmiot publiczny uzyskuje

rodki pieni

ęż

ne na realizacj

nowych

przedsi

wzi

ęć

, w zwi

zku za

z zawart

umow

dokonuje spłaty rat leasingowych. Po upływie okresu

zwi

zania umow

leasingu zwrotnego, przedmiot leasingu powraca do pierwotnego wła

ciciela, czyli

podmiotu publicznego.

W przypadku gdy rodzaj przedsi

wzi

cia nie pozwala na wygenerowanie przez partnera prywatnego

dochodów z eksploatacji infrastruktury, mo

e by

zawarta umowa leasingu operacyjnego.

Charakteryzuje si

ona tym,

e całkowity koszt wynagrodzenia partnera prywatnego pokrywa podmiot

publiczny. W przypadku leasingu operacyjnego leasingobiorca (podmiot publiczny) mo

e, ale nie musi

24/38

skorzysta

z opcji zakupu. Po upływie okresu leasingu jej przedmiot musi zosta

wykupiony po cenie

rynkowej. Strony nie mog

okre

jego warto

ci tak, aby istniało znaczne prawdopodobie

stwo

skorzystania z opcji zakupu przez leasingobiorc

. Leasingodawca ponosi wi

c ryzyko zwi

zane

z odkupieniem infrastruktury przez leasingobiorc

. Inwestycja realizowana w modelu umowy leasingu

operacyjnego mo

e przybra

wariant procesu budowlanego organizowanego przez podmiot publiczny

(leasingobiorc

)

albo

procesu

budowlanego

organizowanego

przez

podmiot

prywatny

(leasingodawc

). W pierwszym przypadku budowa infrastruktury jest kredytowana b

finansowana

z zaliczek na poczet ceny sprzeda

y nieruchomo

ci płaconych przyszłemu leasingobiorcy przez

przyszłego leasingodawc

(podmiot publiczny). Po zako

czeniu budowy leasingobiorca kupuje

infrastruktur

i oddaje j

podmiotowi publicznemu w leasing. W drugim wariancie umowa leasingu

zawierana jest po wybudowaniu infrastruktury przez leasingodawc

(podmiot prywatny). Po

zako

czeniu okresu leasingu, leasingobiorca mo

e skorzysta

z opcji zakupu i uzyska

w ten sposób

własno

ść

infrastruktury.

Aby urzeczywistni

współprac

w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, umowa leasingu

powinna wi

z zawarciem umowy współpracy, która okre

li wzajemne zobowi

zania stron,

w tym warunki na jakich podmiot publiczny b

dzie u

ytkował infrastruktur

–

wiadczył usługi

yteczno

ci publicznej oraz zasady zwrotu przedmiotu leasingu po upływie okresu leasingu.

Partnerstwo publiczno-prywatne mo

e by

realizowane na podstawie umowy leasingu

zwrotnego w odniesieniu m.in. do nast

puj

cych projektów

A. Energetyka:

budowa ciepłowni – leasing ciepłowni – utrzymanie / zarz

dzanie ciepłowni

budowa elektrociepłowni – leasing elektrociepłowni – utrzymanie / zarz

dzanie

elektrociepłowni

B. Sektor wodno-kanalizacyjny:

budowa oczyszczalni

cieków – leasing oczyszczalni

cieków – utrzymanie /

zarz

dzanie oczyszczalni

cieków

budowa sieci wodoci

gowej – leasing sieci wodoci

gowej –

wiadczenie usług

dostawy wody

budowa sieci kanalizacyjnej – leasing sieci wodoci

gowej –

wiadczenie usług odbioru

cieków

C. Telekomunikacja:

budowa sieci telekomunikacyjnej – leasing sieci telekomunikacyjnej –

wiadczenie

usług informatycznych / telefonicznych – utrzymanie / zarz

dzanie sieci

D. Gospodarka odpadami:

budowa zakładu unieszkodliwiania odpadów stałych – leasing zakładu –

wiadczenie

usług odbioru odpadów – utrzymanie / zarz

dzanie zakładem

E. Budownictwo:

budowa obiektów sportowych – leasing obiektów sportowych – utrzymanie /

zarz

dzanie

25/38

4.4.4.4. Umowa sprzeda

y i umowy nienazwane

Zgodnie z art. 13 ust. 1a ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami nieruchomo

ść

e by

przekazywana nieodpłatnie w drodze umowy partnerowi prywatnemu lub spółce, o której mowa

w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, na czas

realizacji przedsi

wzi

cia w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Natomiast w przypadku

sprzeda

y nieruchomo

ci, która stanowi wniesienie wkładu własnego przez podmiot publiczny,

zastosowanie znajduje art. 37 ust. 2 pkt 11 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami, który pozwala na

zastosowanie drogi bezprzetargowej, je

li wybór partnera prywatnego nast

pił w trybie przewidzianym

w art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy o PPP. Podmiot prywatny oraz spółka celowa mog

w takim wypadku

skorzysta

z bonifikaty od ceny. Ustawa o gospodarce nieruchomo

ciami znajdzie tak

e zastosowanie

przy wniesieniu przez partnera publicznego nieruchomo

ci, jako wkładu własnego, w ramach umowy

zawartej w trybie art. 4 ust. 3 ustawy o PPP.

Podkre

jednak nale

e ustawa o gospodarce nieruchomo

ciami stosowana jest równie

w sytuacjach, w których przedsi

wzi

cia PPP w znaczeniu funkcjonalnym nie s

realizowane

w oparciu o ustaw

o PPP. Nieruchomo

ci pa

stwowe i komunalne mog

stanowi

przedmiot

wszelkich znanych prawu cywilnemu form obrotu nieruchomo

ciami. W szczególno

ci nieruchomo

mog

przedmiotem sprzeda

y, zamiany i zrzeczenia si

, oddania w u

ytkowanie wieczyste,

w najem lub dzier

, u

yczenia, oddania w trwały zarz

d, a tak

e mog

obci

ąż

ane

ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieni

ęż

ne (aporty) do spółek,

przekazywane jako wyposa

enie tworzonych przedsi

biorstw pa

stwowych oraz jako maj

tek

tworzonych fundacji (art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami). Istnieje te

liwo

ść

zawierania umów nienazwanych czy te

umów niewymienionych w powy

szym przepisie,

a dotycz

cych nieruchomo

ci stanowi

cych własno

ść

Skarbu Pa

stwa lub jednostek samorz

terytorialnego.

4.4.5. Gospodarka odpadami

Zgodnie z ustaw

o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach gminy realizuj

zadania polegaj

ce na

zapewnieniu budowy, utrzymania i eksploatacji regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów

komunalnych. Art. 3a ust. 1 ustawy o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach stanowi,

e gminy s

obowi

zane do przeprowadzenia przetargu na wybór podmiotu, który b

dzie budował, utrzymywał lub

eksploatował regionaln

instalacj

do przetwarzania odpadów komunalnych albo dokonania wyboru

podmiotu, który b

dzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionaln

instalacj

do przetwarzania

odpadów komunalnych, na zasadach okre

lonych w ustawie o PPP, albo dokonania wyboru

podmiotu, który b

dzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionaln

instalacj

do przetwarzania

odpadów komunalnych, na zasadach okre

lonych w ustawie o koncesji. Ustawa o utrzymaniu

czysto

ci i porz

dku w gminach przewiduje zatem alternatywne metody wyboru partnera prywatnego

26/38

w celu zawi

zania współpracy przy realizacji przedsi

wzi

cia polegaj

cego na budowie, utrzymaniu

lub eksploatacji regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Istotna z punktu

widzenia partnerstwa publiczno-prywatnego jest regulacja art. 3a ust. 2 ustawy o utrzymaniu czysto

i porz

dku w gminach, zgodnie z któr

w wypadku nie dokonania wyboru partnera prywatnego

w oparciu o ww. art. 3a ust. 1 ustawy o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach, gmina mo

samodzielnie realizowa

zadanie polegaj

ce na budowie, utrzymaniu lub eksploatacji regionalnej

instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. W tym wypadku partnerstwo publiczno-prywatne

e zosta

nawi

zane tak

e po wybudowaniu odpowiedniej infrastruktury przez gmin

, która

zostanie nast

pnie powierzona podmiotowi prywatnemu do eksploatacji lub utrzymania (przy

zachowaniu wymaga

art. 3a ust. 1 ww. ustawy).

Art. 6d ustawy o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach stanowi,

e wójt, burmistrz lub prezydent

miasta jest obowi

zany zorganizowa

przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od wła

cicieli

nieruchomo

ci, na których zamieszkuj

mieszka

cy (a je

li podj

to stosown

uchwał

– równie

wła

cicieli nieruchomo

ci, na których nie zamieszkuj

mieszka

cy, a powstaj

odpady komunalne)

albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów. Spółki z udziałem gminy mog

odbiera

odpady komunalne od wła

cicieli nieruchomo

ci, na zlecenie gminy, w przypadku, gdy

zostały wybrane w drodze przetargu przeprowadzonego w trybie art. 6d tej ustawy.

Dokonanie wyboru podmiotu prywatnego w drodze przetargu w celu powierzenia mu obowi

zków

w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła

cicieli nieruchomo

ci albo odbierania

i zagospodarowania tych odpadów mo

e prowadzi

do zawarcia umowy w formule PPP, je

li zostan

okre

lone dodatkowe warunki współpracy gminy z wyłonionym podmiotem prywatnym. Przykładowo,

li umowa współpracy w zakresie budowy i eksploatacji (albo tylko eksploatacji) instalacji do

przetwarzania odpadów komunalnych jest zawierana z podmiotem, któremu ma by

powierzone

wiadczenie usług odbioru odpadów komunalnych albo ich odbioru i zagospodarowania, oba te

zakresy b

składały si

na współprac

realizowan

w formule PPP. Zaznaczy

jednak nale

czne wdro

enie tych dwóch projektów jest niezwykle trudne z praktycznego punktu widzenia,

a zatem mo

liwo

ść

tak

nale

y rozwa

jedynie jako mo

liwo

ść

czysto hipotetyczn

Partnerstwo publiczno-prywatne mo

e by

realizowane na podstawie ustawy o odpadach

i ustawy o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach m.in. w odniesieniu do nast

puj

cych

projektów

modernizacja/budowa zakładu unieszkodliwiania odpadów stałych –

wiadczenie

usług odbioru odpadów – utrzymanie / zarz

dzanie zakładem

wiadczenie usług odbioru odpadów – utrzymanie / zarz

dzanie zakładem

unieszkodliwiania odpadów stałych

27/38

4.4.6. Budowa dróg

Ustawa o drogach publicznych pozwala na współprac

podmiotów publicznych i prywatnych przy

budowie dróg, przez które nale

y rozumie

budowle wraz z drogowymi obiektami in

ynierskimi,

urz

dzeniami oraz instalacjami, stanowi

ce cało

ść

techniczno-u

ytkow

, przeznaczon

prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowan

w pasie drogowym (art. 4 pkt 2 ustawy o drogach

publicznych). Sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego nale

żą

do zada

własnych samorz

du gminnego (art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorz

dzie gminnym).

Analogiczny zakres zada

własnych jednostek samorz

du terytorialnego przewiduj

ustawy o

samorz

dzie powiatowym i wojewódzkim. Ustawy samorz

dowe nie stanowi

jednak samodzielnej

podstawy do podejmowania okre

lonych czynno

ci, zmierzaj

cych do realizacji zada

własnych.

Podstaw

ku temu stanowi ustawa o gospodarce komunalnej, która okre

la zasady i formy gospodarki

komunalnej jednostek samorz

du terytorialnego, polegaj

ce na wykonywaniu przez te jednostki zada

własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorz

dowej.

Ustawa o drogach publicznych okre

la natomiast zasady zarz

du drogami krajowymi, wojewódzkimi,

powiatowymi i gminnymi, w tym rodzaje opłat jakie mog

ponoszone przez korzystaj

cych z tych

dróg. Jej art. 13 ust. 1 stanowi,

e korzystaj

cy z dróg publicznych s

obowi

zani do ponoszenia opłat

za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania oraz

za przejazdy po drogach krajowych pojazdów samochodowych w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy z

dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, za które uwa

a si

tak

e zespół pojazdów

składaj

cy si

z pojazdu samochodowego oraz przyczepy lub naczepy o dopuszczalnej masie

całkowitej powy

ej 3,5 tony, w tym autobusów niezale

nie od ich dopuszczalnej masy całkowitej.

Korzystaj

cy z dróg publicznych mog

tak

e obowi

zani do ponoszenia opłat za przejazdy przez

obiekty mostowe i tunele zlokalizowane w ci

gach dróg publicznych oraz za przeprawy promowe na

drogach publicznych (art. 13 ust. 2 ustawy o drogach publicznych). W przypadku zawarcia umowy o

partnerstwie publiczno-prywatnym ww. opłaty (z art. 13 ust. 1 pkt 1 i art. 13 ust. 2 ustawy o drogach

publicznych) oraz opłat

dodatkow

za nieuiszczenie opłaty za parkowanie pojazdów

samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania mo

e pobiera

partner

prywatny. Ustawa o drogach publicznych dopuszcza tak

e pobieranie opłat za korzystanie z pasa

drogowego, czyli wydzielonego liniami granicznymi gruntu wraz z przestrzeni

nad i pod jego

powierzchni

, w którym s

zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urz

dzenia techniczne

zwi

zane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsług

ruchu, a tak

e urz

dzenia zwi

zane z

potrzebami zarz

dzania drog

. W przypadku zawarcia umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym

partner prywatny mo

e otrzyma

w najem, dzier

albo u

yczenie nieruchomo

ci le

żą

ce w pasie

drogowym, w celu wykonywania działalno

ci gospodarczej (art. 22 ust. 2a ustawy o drogach

publicznych).

Przepis art. 19 ust. 7 ustawy o drogach publicznych wskazuje wybrane zadania, jakie kontrahent

prywatny mo

e wykonywa

jako zarz

dca drogi. Nale

żą

do nich:

•

pełnienie funkcji inwestora,

28/38

•

utrzymywanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów in

ynierskich, urz

dze

zabezpieczaj

cych ruch i innych urz

dze

zwi

zanych z drog

•

realizowanie zada

w zakresie in

ynierii ruchu,

•

koordynowanie robót w pasie drogowym,

•

wykonywanie robót interwencyjnych, utrzymaniowych i zabezpieczaj

cych,

•

przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich u

ytkowników,

•

przeciwdziałanie niekorzystnym przeobra

eniom

rodowiska, mog

cym powsta

lub

powstaj

cym w nast

pstwie budowy b

utrzymania dróg,

•

dokonywanie okresowych pomiarów ruchu drogowego,

•

utrzymywanie zieleni przydro

nej, w tym sadzenie i usuwanie drzew oraz krzewów

W ramach modelu PPP (nie opartego na przepisach ustawy o PPP) mo

liwe jest zawarcie współpracy

w ramach której podmiot publiczny ponosi ryzyko zaprojektowania, sfinansowania i budowy drogi

publicznej. Uko

czon

infrastruktur

podmiot publiczny mo

e przekaza

na podstawie umowy

cywilnoprawnej partnerowi prywatnemu, który w zakresie dopuszczonym przepisami ustawy o drogach

publicznych wykonywa

dzie zadania z zakresu zarz

du drog

publiczn

, a tak

e pobiera

opłaty,

których pobór przez partnera prywatnego jest dozwolony. Pobrane przez partnera prywatnego opłaty

stanowi

jego przychód (art. 40a ust. 1a ustawy o drogach publicznych). Zaproponowane rozwi

zanie

w zakresie współpracy podmiotu publicznego i partnera prywatnego, wykorzystuj

ce konstrukcj

umów cywilnoprawnych, stanowi alternatyw

dla umowy partnerstwa publiczno-prywatnego, zawartej

w oparciu o regulacje ustawy o PPP.

4.4.7. Rewitalizacja

Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego mo

e by

rewitalizacja przestrzeni miejskiej

w ramach wieloaspektowej współpracy podmiotu publicznego z partnerem prywatnym.

Na rewitalizacj

składa si

zespół działa

urbanistycznych i planistycznych, koordynowanych przez

samorz

d terytorialny, których celem jest społeczne, architektoniczne, planistyczne i ekonomiczne

korzystne przekształcenie miejskiej dzielnicy. Urzeczywistnienie modelu PPP jest mo

liwe poprzez

zawarcie umowy współpracy okre

laj

cej zasady wdra

ania przedsi

wzi

cia i podział ryzyk mi

dzy

stronami. Dopuszczalnym rozwi

zaniem jest zawi

zanie spółki celowej, która przejmie realizacj

cało

ci inwestycji, tj. jej zaprojektowanie i budow

. Umowa współpracy mo

e okre

zobowi

zanie

podmiotu prywatnego (spółki celowej) do

wiadczenia okre

lonych usług u

yteczno

ci publicznej.

W ramach modelu PPP mo

liwe s

wszelkie dopuszczalne prawnie formy przekazania spółce celowej

nieruchomo

ci, na których ma by

realizowane przedsi

wzi

cie rewitalizacyjne. Mo

na wi

c m.in.

zastosowa

opcj

sprzeda

y nieruchomo

ci, jej najmu, dzier

awy, oddania w u

ytkowanie wieczyste.

Zob. I. Herbst, A. Jadach-Sepioło; Analiza stanu prawnego w zakresie realizacji projektów w formule PPP;

sporz

dzony na potrzeby „Analizy potencjału podmiotów publicznych i przedsi

biorstw do realizacji projektów

Partnerstwa Publiczno-Prywatnego” dla Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi

biorczo

ci; 2012

29/38

4.4.8. Autostrady płatne

Szczególn

regulacj

odnosz

do przekazania wykonywania zada

publicznych podmiotom

prywatnym zawiera ustawa o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Ustawa ta

okre

la zasady finansowania budowy autostrad płatnych, zasady zawierania umów o budow

eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrad oraz pobierania opłat za przejazd autostradami, a

tak

e organy wła

ciwe w tych sprawach (art. 1 ust. 1 ustawy o autostradach płatnych).

Na zasadach

okre

lonych w ustawie mog

budowane i eksploatowane albo wył

cznie eksploatowane, jako

płatne, drogi ekspresowe. Zaznaczy

nale

e ustawa o autostradach zawiera kompleksow

regulacj

w zakresie budowy i eksploatacji autostrad płatnych oraz płatnych dróg ekspresowych.

Stanowi ona w stosunku do ustawy o PPP samodzieln

podstaw

prawn

dla budowy i eksploatacji

wył

cznie eksploatacji autostrad płatnych i dróg ekspresowych, co oznacza,

e współpraca

podmiotu publicznego i partnera prywatnego w zakresie ustaw

o autostradach regulowanym, mo

zawierana wył

cznie w oparciu o przepisy tej ustawy. Potwierdzeniem powy

szego jest art. 13a

ustawy o drogach publicznych, który stanowi,

e zadania w zakresie budowy i eksploatacji autostrad i

dróg ekspresowych mog

realizowane:

1) na zasadach ogólnych okre

lonych w ustawie o drogach publicznych;

2) na zasadach okre

lonych w przepisach ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu

Drogowym;

3) na zasadach okre

lonych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym;

4) na zasadach okre

lonych w ustawie z dnia 12 stycznia 2007 r. o drogowych spółkach specjalnego

przeznaczenia;

5) na zasadach okre

lonych w ustawie z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub

usługi.

Autostrady mog

budowane i eksploatowane przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i

Autostrad lub drogow

spółk

specjalnego przeznaczenia na warunkach okre

lonych w umowie, o

której mowa w

art. 6 ust. 1

ustawy z dnia 12 stycznia 2007 r. o drogowych spółkach specjalnego

przeznaczenia (Dz. U. z 2007 r. Nr 23, poz. 136 z pó

n. zm.). Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i

Autostrad lub drogowa spółka specjalnego przeznaczenia mo

e, w drodze umowy, powierzy

budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady innemu podmiotowi – partnerowi prywatnemu,

do wyboru którego stosuje si

przepisy ustawy o koncesji lub ustawy Pzp. Przepisy tych ustaw stosuje

odpowiednio do zawarcia umowy o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady.

Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o autostradach płatnych Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i

Autostrad albo drogowa spółka specjalnego przeznaczenia zawiera z partnerem prywatnym umow

budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady, po przeprowadzeniu post

powania w

sprawie wyboru partnera prywatnego. Umowa o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

30/38

autostrady jest przykładem umowy okre

laj

cej zasady współpracy podmiotu publicznego z partnerem

prywatnym. Na podstawie umowy wykonywane jest zadanie publiczne, a jego wykonawc

jest

podmiot prywatny, który wnosi swój potencjał finansowy i kadrowy, oczekuj

c korzy

ci płyn

cych z

eksploatacji autostrady. Ustawa ta, jak wspomniano, stanowi samodzieln

podstaw

w stosunku do

ustawy o PPP, a wybór podmiotu realizuj

cego przedsi

wzi

cie budowy i eksploatacji autostrady jest

dokonywany w oparciu o ustaw

o koncesji, b

ustawy Pzp (art. 1a ust. 3 ustawy o autostradach

płatnych). W rezultacie zawarta z podmiotem prywatnym na podstawie ustawy o autostradach

płatnych umowa o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady powinna

obligatoryjnie zawiera

elementy wskazane wył

cznie w ustawie o autostradach płatnych.

Umow

z partnerem prywatnym na budow

i eksploatacj

autostrady, b

tylko eksploatacj

autostrady zawiera Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad albo drogowa spółka specjalnego

przeznaczenia. Umowa o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady powinna

okre

w szczególno

ci:

1) termin rozpocz

cia i zako

czenia budowy;

2) okres eksploatacji autostrady i stawki opłat za przejazd autostrad

w chwili rozpocz

cia

eksploatacji;

3) warunki i zakres podziału zysku pomi

dzy spółk

a Fundusz;

4) sposób, terminy i zasady odpłatno

ci z tytułu udost

pnienia spółce przez Generaln

Dyrekcj

Dróg

Krajowych i Autostrad lub drogow

spółk

specjalnego przeznaczenia w przypadku zawarcia umowy

o eksploatacj

autostrady gruntów pod budow

autostrady oraz warunki zagospodarowania

znajduj

cych si

na nich budynków, budowli, urz

dze

, drzewostanu i upraw;

5) prawa spółki do korzystania z gruntu i wzniesionych przez ni

budynków, budowli i innych

urz

dze

;

6) zobowi

zania spółki do:

a) zgromadzenia

rodków finansowych na budow

i eksploatacj

autostrady,

b) budowy i eksploatacji autostrady zgodnie z obowi

zuj

cymi przepisami, w tym przygotowania

dokumentacji technicznej wymaganej do podj

cia budowy autostrady, uzyskania decyzji,

pozwole

i uzgodnie

wymaganych odr

bnymi przepisami,

c) terminowej realizacji procesu inwestycyjnego,

d) zachowania nieprzerwanej dost

pno

ci do autostrady i jej przejezdno

ci,

e) zapewnienia bezpiecze

stwa u

ytkowników,

f) ustalania, w uzgodnieniu z Ministrem Obrony Narodowej, limitu zwolnie

pojazdów Sił

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz sił zbrojnych pa

stw sojuszniczych od opłat za

przejazd autostrad

g) zapewnienia Policji oraz Inspekcji Transportu Drogowego pomieszcze

w zakresie

przewidzianym w przepisach techniczno-budowlanych dotycz

cych autostrad płatnych,

umo

liwiaj

cych skuteczne realizowanie przez nie zada

w zakresie czuwania nad

bezpiecze

stwem i porz

dkiem w ruchu drogowym oraz jego kontrolowania na obszarze

autostrad płatnych;

31/38

7) zasady współpracy spółki z administracj

drogow

, Policj

, Inspekcj

Transportu Drogowego,

pogotowiem ratunkowym oraz jednostkami systemu ratowniczo-ga

niczego;

8) szczegółowy zakres uprawnie

spółki jako zarz

dcy autostrady;

9) zasady zagospodarowania miejsc obsługi podró

nych, pojazdów i przesyłek, uwzgl

dniaj

konkurencj

;

10) termin i sposób zwrotu autostrady i dotycz

cej jej dokumentacji po zako

czeniu okresu

eksploatacji;

11) sposób rozstrzygania sporów wynikłych na tle realizacji umowy o budow

i eksploatacj

albo

wył

cznie eksploatacj

autostrady;

12) warunki rozwi

zania i wypowiedzenia umowy o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady;

13) zasady wzajemnych rozlicze

w razie rozwi

zania i wypowiedzenia umowy o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady.

Podmiot prywatny, realizuj

cy inwestycj

, jest obowi

zany do utrzymania, przebudowy, remontu

i ochrony autostrady wraz z nawierzchni

drogow

i obiektami mostowymi w pasie drogowym oraz

urz

dzeniami bezpiecze

stwa i organizacji ruchu, zwi

zanymi z funkcjonowaniem autostrady (art. 63b

ust. 1 ustawy o autostradach płatnych).

Budowa autostrad jest finansowana ze

rodków własnych podmiotów prywatnych, z uzyskanych przez

nich kredytów bankowych i po

yczek, a tak

e ze

rodków pochodz

cych z emisji obligacji, w tym

obligacji przychodowych. Finansowanie budowy autostrad mo

e te

nast

powa

rodków

pochodz

cych z bud

etu pa

stwa,

rodków z Krajowego Funduszu Drogowego, jak te

z innych

ródeł (art. 38 ust. 1 ustawy o autostradach płatnych).

Opłaty za przejazd autostradami pobierane s

przez partnera prywatnego, który zawarł umow

budow

i eksploatacj

(albo tylko eksploatacj

) autostrady, stanowi

c jego przychód. Umowa

o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady okre

la jednak warunki i zakres

podziału zysku pomi

dzy partnerem prywatnym a Krajowym Funduszem Drogowym. Umowa

o budow

i eksploatacj

albo wył

cznie eksploatacj

autostrady mo

e stanowi

e opłaty za przejazd

autostrad

stanowi

przychód Funduszu (art. 37b ust. 1, 2 i 4 ustawy o autostradach płatnych).

5. Wnioski ko

cowe

Reasumuj

c nale

y wskaza

, i

ustawa o PPP nie jest oczywi

cie jedyn

form

realizacji

projektów PPP. Dopuszczalne jest ich realizowanie, tak

e w sytuacji gdy spełniaj

one definicj

przedsi

wzi

cia okre

lon

w ustawie o PPP i realizowane s

przez stron

publiczn

i partnera

prywatnego, w oparciu o inne przepisy krajowego prawa materialnego. Podstaw prawnych ich

realizacji nale

y w pierwszej kolejno

ci poszukiwa

w ustawach ustrojowych dla danego typu

podmiotu publicznego (np. ustawa o samorz

dzie gmin itd.) oraz w zakresie samorz

32/38

terytorialnego przede wszystkim w ustawie o gospodarce komunalnej pozwalaj

cej realizowa

zadania własne samorz

dów w oparciu o spółki kapitałowe prawa handlowego oraz w dalszej

kolejno

ci wybieraj

c ustawy szczególnego dla danego typu projektów (gospodarka

nieruchomo

ciami, najem, dzier

awa – ustawa o gospodarce nieruchomo

ciami, kodeks

cywilny etc).

Poni

sza tabela stanowi syntetyczne zestawienie projektów partnerstwa publiczno-prywatnego, które

mog

realizowane w formach alternatywnych dla ustawy o PPP wraz ze wskazaniem

alternatywnych podstaw prawnych ich realizacji.

ENERGETYKA

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa / remont ciepłowni – utrzymanie /

zarz

dzanie ciepłowni

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 709

K.c.

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

budowa / remont elektrociepłowni – utrzymanie /

zarz

dzanie elektrociepłowni

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

art. 709

K.c.

SEKTOR WODNO-KANALIZACYJNY

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa oczyszczalni

cieków – utrzymanie /

zarz

dzanie oczyszczalni

cieków

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

art. 709

K.c.

modernizacja oczyszczalni

cieków (wyposa

enie

w urz

dzenia podwy

szaj

ce jej u

yteczno

ść

) –

utrzymanie / zarz

dzanie oczyszczalni

cieków

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

budowa sieci wodoci

gowej –

wiadczenie usług

dostawy wody

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

33/38

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

art. 709

K.c.

budowa sieci kanalizacyjnej –

wiadczenie usług

odbioru

cieków

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

art. 709

K.c.

utrzymanie i zarz

dzanie sieci

wodoci

gow

–

wiadczenie usług dostawy wody

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 693 K.c.

utrzymanie i zarz

dzanie sieci

kanalizacyjn

–

wiadczenie usług odbioru

cieków

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 693 K.c.

TELEKOMUNIKACJA

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa sieci telekomunikacyjnej –

wiadczenie

usług

informatycznych

telefonicznych

–

utrzymanie / zarz

dzanie sieci

Art. 7 ust. 1 pkt 3a ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 3a ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

Art. 7 ust. 1 pkt 3a ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

art. 709

K.c.

GOSPODARKA ODPADAMI

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

34/38

budowa

instalacji

przetwarzania

odpadów

komunalnych

–

utrzymanie

eksploatacja

instalacji –

wiadczenie usług odbioru odpadów

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 3a ust. 1 i ust. 2 ustawy o utrzymaniu

czysto

ci i porz

dku w gminach*

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

art. 6c i 6d ustawy o utrzymaniu czysto

ci i

porz

dku w gminach, art. 156 ust. o odpadach**

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 3a ust. 1 i ust. 2 ustawy o utrzymaniu

czysto

ci i porz

dku w gminach*

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

art. 6c i 6d ustawy o utrzymaniu czysto

ci i

porz

dku w gminach**

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 3a ust. 1 i ust. 2 ustawy o utrzymaniu

czysto

ci i porz

dku w gminach*

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

art. 709

K.c.

art. 6c i 6d ustawy o utrzymaniu czysto

ci i

porz

dku w gminach**

modernizacja instalacji przetwarzania odpadów

komunalnych

–

utrzymanie

eksploatacja

instalacji –

wiadczenie usług odbioru odpadów

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 3a ust. 1 i ust. 2 ustawy o utrzymaniu

czysto

ci i porz

dku w gminach*

art. 6c i 6d ustawy o utrzymaniu czysto

ci i

porz

dku w gminach, art. 156 ust. o odpadach**

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

Art. 3a ust. 1 i ust. 2 ustawy o utrzymaniu

czysto

ci i porz

dku w gminach*

art. 6c i 6d ustawy o utrzymaniu czysto

ci i

porz

dku w gminach**

budowa instalacji do przetwarzania odpadów

komunalnych

–

utrzymanie

eksploatacja

instalacji

Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 3a ust. 1 ustawy o utrzymaniu czysto

ci i

porz

dku w gminach*

art. 3a ust. 2 ustawy o utrzymaniu czysto

ci i

porz

dku w gminach

35/38

* budowa, utrzymanie i eksploatacja regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych

mog

powierzone podmiotom prywatnym po przeprowadzeniu procedury okre

lonej w art. 3a ust.

1 ustawy o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach, czyli z zachowaniem przepisów ustawy Pzp,

ustawy o PPP albo ustawy o koncesji; w razie niewyłonienia partnera prywatnego w post

powaniu

prowadzonym zgodnie z art. 3a ust. 1 ustawy o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach, gmina

e samodzielnie realizowa

zadanie polegaj

ce na budowie, utrzymaniu lub eksploatacji

regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.

** zlecenie usługi odbioru odpadów komunalnych albo odbioru i zagospodarowania odpadów musi by

dokonane zgodnie z art. 6d ust. 1 i 6e ustawy o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach, co

oznacza,

wiadczenie tych usług mo

e zosta

powierzone tylko podmiotowi prywatnemu

wyłonionemu w drodze przetargu publicznego przeprowadzonego w oparciu o ustaw

Pzp albo

wyłonionej w tym trybie spółce z udziałem gminy

BUDOWNICTWO DROGOWE

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa dróg – utrzymanie / zarz

dzanie drogami Art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 19 ust. 7 ustawy o drogach publicznych

Art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

TRANSPORT

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa lotniska – utrzymanie / zarz

dzanie

lotniskiem

Art. 14 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorz

dzie

województwa

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

modernizacja lotniska – utrzymanie / zarz

dzanie

lotniskiem

Art. 14 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorz

dzie

województwa

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

OPIEKA ZDROWOTNA / POMOC SPOŁECZNA

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa / remont obiektów słu

by zdrowia

(szpitale, przychodnie,

sanatoria,

pogotowie

ratunkowe itp.) –

wiadczenie usług medycznych

– utrzymanie zarz

dzanie obiektem

Art. 7 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

36/38

Art. 7 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

budowa / remont obiektów słu

by zdrowia

(szpitale, przychodnie,

sanatoria,

pogotowie

ratunkowe

itp.)

–

utrzymanie

zarz

dzanie

obiektem

Art. 7 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

budowa / remont obiektów pomocy społecznej

rodki, zakłady opieku

cze itp.) –

wiadczenie

usług z zakresu pomocy społecznej – utrzymanie

/ zarz

dzanie obiektem

Art. 7 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

budowa / remont obiektów pomocy społecznej –

utrzymanie / zarz

dzanie obiektem

Art. 7 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

BUDOWNICTWO

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa / remont budynków wielomieszkaniowych

– utrzymanie / zarz

dzanie

Art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorz

dzie gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

budowa

remont

obiektów

yteczno

publicznej (np. hale targowe, biblioteki, instytucje

kultury, dworce autobusowe, dworce kolejowe) –

utrzymanie / zarz

dzanie

Art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

budowa / remont obiektów sportowych –

utrzymanie / zarz

dzanie

Art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

37/38

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

Art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 33 / Art. 39 / Art. 49 ustawy o komercjalizacji i

prywatyzacji

Art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

art. 709

K.c.

EDUKACJA

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

budowa / remont szkół –

wiadczenie usług

nauczania – utrzymanie / zarz

dzanie

Art. 7 ust. 1 pkt 8 i 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

Art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej

Art. 151 § 1 K.s.h. / Art. 301 § 1 K.s.h.

USŁUGI

RODZAJ PROJEKTU

PODSTAWA PRAWNA

utrzymanie i zarz

dzanie drogami płatnymi

Art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 693 K.c.

Art. 19 ust. 7 ustawy o drogach publicznych

utrzymanie i zarz

dzanie parkingami

Art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 693 K.c.

utrzymanie i zarz

dzanie obiektami u

yteczno

publicznej (np. hale targowe, instytucje kultury)

Art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 693 K.c.

utrzymanie

zarz

dzanie

dworcami

autobusowymi / kolejowymi

Art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 693 K.c.

utrzymanie i zarz

dzanie obiektami sportowymi

Art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 693 K.c.

zarz

dzanie drogami płatnymi

Art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

38/38

Art. 734 § 1 K.c.

Art. 19 ust. 7 ustawy o drogach publicznych

zarz

dzanie parkingami

Art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 734 § 1 K.c.

zarz

dzanie budynkami wielomieszkaniowymi

Art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorz

dzie gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 734 § 1 K.c.

zarz

dzanie obiektami u

yteczno

ci publicznej

(np. hale targowe, instytucje kultury)

Art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 734 § 1 K.c.

zarz

dzanie

dworcami

autobusowymi

kolejowymi

Art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 734 § 1 K.c.

zarz

dzanie obiektami sportowymi

Art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 734 § 1 K.c.

zarz

dzanie obiektami słu

by zdrowia

Art. 7 ust. 1 pkt 5 i 15 ustawy o samorz

dzie

gminnym

art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomo

ciami

Art. 734 § 1 K.c.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
zestaw9, Matematyka stosowana, Analiza, Analiza matematyczna dla leniwych
Analiza wskaźnikowa, Dla Studentów, Analiza
analiza ryzyka dla elektronika
zestaw10, Matematyka stosowana, Analiza, Analiza matematyczna dla leniwych
analiza ryzyka dla administracji(1)
Alternatywa dla urlopu wychowawczego
Analiza dzwieku dla ucznia
Humanistyczna alternatywa dla Dwunastu Kroków AA
p l o c h Zadania z analizy matematycznej dla semestru I WEL
temat6 Alternatywy dla małżeństwa i rodziny, Socjologia edukacji
Teoretyczne podstawy wychowania, Temat3 poprwawiony, Życie bez wychowania - alternatywa dla ujęć tra
Teoretyczne podstawy wychowania, Temat3 poprwawiony, Życie bez wychowania - alternatywa dla ujęć tra
Alternatywa dla Cabri
analiza ryzyka dla kierujacych naukowymi
analiza ryzyka dla zaopatrzeniowca
analiza ryzyka dla lekarza internisty
ANALIZA FUNKCJONALNA DLA CE, Inne

więcej podobnych podstron