Wstęp do immunohematologii
Dr Barbara Szkudlińska
Wstęp do immunohematologii
Dr Barbara Szkudlińska
Sk
Sk
ł
ł
ad krwi
ad krwi
Plazma
(55% )
Komórki krwi
(45% )
Pełna krew
Krwinki
czerwone
Płytki
10% Substancje
rozpuszczalne
90 % Woda
Granulocyty
i monocyty
Limfocyty
Krwinki białe
Uk
Uk
ł
ł
ady grupowe krwi
ady grupowe krwi
•
•
Znane s
Znane s
ą
ą
r
r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
ne uk
ne uk
ł
ł
ady grupowe antygen
ady grupowe antygen
ó
ó
w
w
krwinkowych
krwinkowych
. Najwa
. Najwa
Ŝ
Ŝ
niejsze z nich
niejsze z nich
-
-
z punktu
z punktu
widzenia problem
widzenia problem
ó
ó
w zwi
w zwi
ą
ą
zanych z leczeniem
zanych z leczeniem
krwi
krwi
ą
ą
lub jej preparatami
lub jej preparatami
-
-
s
s
ą
ą
antygeny uk
antygeny uk
ł
ł
adu
adu
grupowego AB0 i Rh. Dlatego rutynowe
grupowego AB0 i Rh. Dlatego rutynowe
oznaczanie grupy krwi dotyczy uk
oznaczanie grupy krwi dotyczy uk
ł
ł
adu
adu
grupowego AB0 i Rh
grupowego AB0 i Rh
•
•
Antygeny pozosta
Antygeny pozosta
ł
ł
ych uk
ych uk
ł
ł
ad
ad
ó
ó
w grupowych (
w grupowych (
np
np
.
.
MNSs
MNSs
,
,
Kell
Kell
,
,
Kidd
Kidd
,
,
Duffy
Duffy
) s
) s
ą
ą
oznaczane w
oznaczane w
przypadkach szczeg
przypadkach szczeg
ó
ó
lnych, zwi
lnych, zwi
ą
ą
zanych z
zanych z
przetaczaniem krwi lub jej preparat
przetaczaniem krwi lub jej preparat
ó
ó
w oraz
w oraz
dla cel
dla cel
ó
ó
w
w
hemogenetyki
hemogenetyki
s
s
ą
ą
dowej
dowej
Grupy Krwi AB0
•
•
Grupa krwi zale
Grupa krwi zale
Ŝ
Ŝ
y od obecno
y od obecno
ś
ś
ci antygen
ci antygen
ó
ó
w grupowych na
w grupowych na
erytrocytach
erytrocytach
•
•
Antygeny AB0 s
Antygeny AB0 s
ą
ą
glikoproteinami
glikoproteinami
•
•
Z cz
Z cz
ęś
ęś
ci
ci
ą
ą
bia
bia
ł
ł
kow
kow
ą
ą
łą
łą
czy si
czy si
ę
ę
bezpo
bezpo
ś
ś
rednio reszta
rednio reszta
N
N
-
-
acetyloglukozaminy
acetyloglukozaminy
Z 4. atomem tej
Z 4. atomem tej
Ŝ
Ŝ
e
e
N
N
-
-
acetyloglukozaminy
acetyloglukozaminy
po
po
łą
łą
czona jest terminalna
czona jest terminalna
galaktoza
galaktoza
. Ta za
. Ta za
ś
ś
z kolei drugim atomem C
z kolei drugim atomem C
łą
łą
czy si
czy si
ę
ę
z
z
fukoz
fukoz
ą
ą
(dok
(dok
ł
ł
adniej jest to
adniej jest to
α
α
-
-
L
L
-
-
fukoza
fukoza
),
),
•
•
Te trzy reszty cukrowe razem z cz
Te trzy reszty cukrowe razem z cz
ęś
ęś
ci
ci
ą
ą
bia
bia
ł
ł
kow
kow
ą
ą
tworz
tworz
ą
ą
substancj
substancj
ę
ę
grupow
grupow
ą
ą
grupy 0
grupy 0
(antygen H),
(antygen H),
b
b
ę
ę
d
d
ą
ą
c
c
ą
ą
substratem dla substancji grupowych grup A
substratem dla substancji grupowych grup A
i B.
i B.
•
•
Substancje grupowe grup A i B tworzone s
Substancje grupowe grup A i B tworzone s
ą
ą
przez do
przez do
łą
łą
czenie do 3.
czenie do 3.
atomu C terminalnej galaktozy odpowiednio
atomu C terminalnej galaktozy odpowiednio
N
N
-
-
acetylogalaktozaminy
acetylogalaktozaminy
albo
albo
galaktozy
galaktozy
–
–
Krwinki grupy A maj
Krwinki grupy A maj
ą
ą
antygeny
antygeny
A
A
–
–
Krwinki grupy B maj
Krwinki grupy B maj
ą
ą
antygeny
antygeny
B
B
–
–
Krwinki grupy AB maj
Krwinki grupy AB maj
ą
ą
antygeny
antygeny
A i B
A i B
–
–
Krwinki grupy 0 nie maj
Krwinki grupy 0 nie maj
ą
ą
antygen
antygen
ó
ó
w
w
Wsp
Wsp
ó
ó
lny
lny
antygen
antygen
H
H
GlcNAc
GlcNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
Genetyka AB0
Genetyka AB0
•
Ekspresja antygenów układu grupowego ABO kodowana jest przez trzy
grupy genów zlokalizowane w trzech osobnych loci:
Hh, Sese i ABO.
• Gen Hh
(GenBank DQ092446; ENSEMBL ENSG00000174951) znajduje
się u człowieka na 19 chromosomie (19q13.3). Gen ten koduje a-1,2-L-
fukozylotransferazę (FUT1), enzym katalizujący przyłączenie fukozy do
galaktozy ,w wyniku czego powstaje antygen H , będący prekursorem
antygenów A i B na erytrocytach.
• Gen Sese
(GenBank DQ321371; ENSEMBLENSG00000176920)
znajduje się równieŜna chromosomie 19 i koduje a-1,2-L-
fukozylotransferazę, ale enzym nazywany jest FUT2 i katalizuje powstawanie
antygenu H w tkankach innych niŜ krew (głównie w nabłonkach) ślinie oraz
płynach ustrojowych.
Genetyka AB0
Genetyka AB0
•Cztery fenotypy determinowane są przez trzy allele:
IA, IB, i.
IA, IB, i.
•
•
Geny IA lub IB z d
Geny IA lub IB z d
ł
ł
ugiego ramienia 9
ugiego ramienia 9
-
-
go
go
chromosomu
chromosomu
(
(
locus
locus
9q
9q
34) koduj
34) koduj
ą
ą
enzymy
enzymy
-
-
glikozylo
glikozylo
transferazy
transferazy
odpowiedzialne za
odpowiedzialne za
przeniesienie reszty galaktozy lub
przeniesienie reszty galaktozy lub
N
N
-
-
acetylogalaktozaminy
acetylogalaktozaminy
na
na
cz
cz
ą
ą
steczk
steczk
ę
ę
substancji grupowej grupy 0 (antygenu H)
substancji grupowej grupy 0 (antygenu H)
–
–
łą
łą
cz
cz
ą
ą
one
one
wspomniane reszty cukrowe, tworz
wspomniane reszty cukrowe, tworz
ą
ą
c wi
c wi
ą
ą
zanie
zanie
O
O
-
-
glikozydowe
glikozydowe
.
.
•
•
Gdy nie wyst
Gdy nie wyst
ę
ę
puj
puj
ą
ą
, po
, po
łą
łą
czenie nie nast
czenie nie nast
ę
ę
puje i krew ma grup
puje i krew ma grup
ę
ę
0.
0.
•
•
i
i – allel defektywny -
A
A
antygen
antygen
A
A
GalNAc
GalNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
GlcNAc
GlcNAc
antygen
antygen
B
B
B
B
Fuc
Fuc
Gal
Gal
Gal
Gal
GlcNAc
GlcNAc
Antygeny
Antygeny
grupowe
grupowe
ABO
ABO
GalNAc (N-acetylogalaktozoamina)
GlcNAc ( n-acetyloglukoaoamina
Gal (galaktoza)
Fuc -fukoza
antygen
antygen
B
B
Wsp
Wsp
ó
ó
lny
lny
antygen
antygen
H
H
GlcNAc
GlcNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
H
H
B
B
A
A
antygen
antygen
A
A
Fuc
Fuc
Gal
Gal
Gal
Gal
GlcNAc
GlcNAc
GalNAc
GalNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
GlcNAc
GlcNAc
Krwinki czerwone poszczególnych
typów
Ekspresja reszt węglowodanowych
Fenomen bombajski, fenotyp
Fenomen bombajski, fenotyp
Bombay
Bombay
•
•
–
–
wyst
wyst
ę
ę
powanie
powanie
grupy krwi
grupy krwi
0 (uk
0 (uk
ł
ł
ad AB0) u os
ad AB0) u os
ó
ó
b maj
b maj
ą
ą
cych geny
cych geny
odpowiedzialne za powstawanie grup A i B. Pomimo wyst
odpowiedzialne za powstawanie grup A i B. Pomimo wyst
ą
ą
pienia
pienia
gen
gen
ó
ó
w oznaczanych zwykle jako IA lub IB
w oznaczanych zwykle jako IA lub IB
krew
krew
w kontakcie z
w kontakcie z
surowicami wzorcowymi (s
surowicami wzorcowymi (s
ł
ł
u
u
Ŝą
Ŝą
cymi do ustalania grupy krwi) nie
cymi do ustalania grupy krwi) nie
ulega
ulega
aglutynacji
aglutynacji
.
.
•
•
Opr
Opr
ó
ó
cz wyst
cz wyst
ę
ę
puj
puj
ą
ą
cych zazwyczaj w osoczu os
cych zazwyczaj w osoczu os
ó
ó
b z grup
b z grup
ą
ą
krwi 0
krwi 0
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
anty
anty
-
-
A i
A i
anty
anty
-
-
B
B
, w opisywanym
, w opisywanym
fenotypie
fenotypie
wyst
wyst
ę
ę
puj
puj
ą
ą
jeszcze
jeszcze
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
a
a
anty
anty
-
-
H
H
.
.
•
•
Fenotyp opisa
Fenotyp opisa
ł
ł
w
w
1952
1952
roku dr Y. M.
roku dr Y. M.
Bhende
Bhende
, pracuj
, pracuj
ą
ą
cy w
cy w
Bombaju
Bombaju
,
,
a wi
a wi
ę
ę
kszo
kszo
ść
ść
pacjent
pacjent
ó
ó
w u kt
w u kt
ó
ó
rych zidentyfikowano ten niezwykle
rych zidentyfikowano ten niezwykle
rzadki fenotyp pochodzi z
rzadki fenotyp pochodzi z
Indii
Indii
i
i
wyspy Reunion
wyspy Reunion
na
na
Oceanie
Oceanie
Indyjskim
Indyjskim
; st
; st
ą
ą
d nazwa
d nazwa
Schemat przedstawiający molekularne podłoŜe fenomenu bombajskiego. Red blood cell
– erytrocyt; N-acetyl galactozamine – N-acetylogalaktozamina; N-acetyl-glucosamine –
N-acetyloglukozamina; h antigen – antygen h; fucose – fukoza; galactose – galaktoza
Brak fukozy
Allele od
matki
Allele od
ojca
Genotyp
Grupa krwi
A
A
AA
A
A
B
AB
AB
A
O
AO
A
B
A
AB
AB
B
B
BB
B
B
O
BO
B
O
O
OO
O
Dziedziczenie grup krwi
Dziedziczenie grup krwi
Grupy krwi ABO
Grupy krwi ABO
Potencjalni dawcy krwi
Potencjalni dawcy krwi
Potencjalni dawcy
Biorcy
uniwersalny
uniwersalny
Aglutynacja. A.) Je
Ŝ
eli krwinki z antygenem A dodamy do krwi zawieraj
ą
cej przeciwciała
antyA B.) przeciwciała reaguj
ą
z antygenem tworzac zlepy (aglutynacja)
C.) Niezaglutynowana krew. D.) Zaglutynowana krew.
Aglutynacja krwinek
Aglutynacja krwinek
Przeciwciała IgM
(aglutynacja)
Aglutynacja krwinek
Aglutynacja krwinek
czerwonych
czerwonych
Antygeny grupowe.
Oznaczanie grup krwi
Oznaczanie grup krwi
Grupy
Grupy
krwi
krwi
ABO
ABO
AntygenA
AntygenB
Ag A i Ag B
Brak A i B
Ab anty B
Ab anty A
Brak Ab
anty A i B
Ab anty A i
anty B
Krwinka
Czerwona
Surowica
GrupaA
Grupa B
Grupa AB Grupa 0
Oznaczanie grup krwi
Oznaczanie grup krwi
Ocena erytrocyt
Ocena erytrocyt
ó
ó
w
w
Do przep
Do przep
ł
ł
ukanych krwinek
ukanych krwinek
badanych dodajemy:
badanych dodajemy:
–
–
Mono
Mono
k
k
lonal
lonal
ne
ne
Ab
Ab
Ant
Ant
y
y
-
-
A
A
–
–
Mono
Mono
k
k
lonal
lonal
neAb
neAb
Ant
Ant
y
y
-
-
B
B
–
–
Monoklonalne
Monoklonalne
Ab Anty A +B
Ab Anty A +B
•
•
Dodatni wynik
Dodatni wynik
-
-
aglutynacja
aglutynacja
Odwr
Odwr
ó
ó
cone oznaczanie
cone oznaczanie
Do badanej surowicy
Do badanej surowicy
dodajemy:
dodajemy:
–
–
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
A
A
1
1
–
–
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
B
B
–
–
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
O
O
–
–
?
?
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
A
A
2
2
•
•
Rea
Rea
kcja
kcja
mo
mo
Ŝ
Ŝ
e by
e by
ć
ć
s
s
ł
ł
absza ni
absza ni
Ŝ
Ŝ
przy ocenie
przy ocenie
erytrocyt
erytrocyt
ó
ó
w
w
.
.
Podstawowy
Podstawowy
test
test
Ocena
Ocena
antygen
antygen
ó
ó
w
w
ABO
ABO
obecnych
obecnych
na
na
krwinkach
krwinkach
czerwonych
czerwonych
pacjenta
pacjenta
z
z
zastosowaniem
zastosowaniem
surowic
surowic
diagnostycznych
diagnostycznych
.
.
Odwr
Odwr
ó
ó
cony
cony
test
test
Ocena
Ocena
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
ABO
ABO
obecnych
obecnych
w
w
surowicy
surowicy
pacjenta
pacjenta
przy
przy
u
u
Ŝ
Ŝ
yciu
yciu
diagnostycznych
diagnostycznych
krwinek
krwinek
czerwonych
czerwonych
Uk
Uk
ł
ł
ad AB0 i Rh
ad AB0 i Rh
•
•
Cz
Cz
ę
ę
sto
sto
ś
ś
ci wyst
ci wyst
ę
ę
powania w Polsce antygen
powania w Polsce antygen
ó
ó
w
w
uk
uk
ł
ł
adu AB0:
adu AB0:
–
–
A
A
-
-
37.06 %
37.06 %
–
–
B
B
-
-
18.52 %
18.52 %
–
–
AB
AB
-
-
7.6 %
7.6 %
–
–
0
0
-
-
36.66 %
36.66 %
•
•
Uk
Uk
ł
ł
adu Rh:
adu Rh:
–
–
Rh (+) ok. 85 %
Rh (+) ok. 85 %
–
–
Rh (
Rh (
-
-
) 15 %
) 15 %
Grupy Krwi
Grupy Krwi
Izohemaglutyniny
Izohemaglutyniny
anty
anty
ABO
ABO
•
•
Zaliczane do tzw. przeciwcia
Zaliczane do tzw. przeciwcia
ł
ł
naturalnych.
naturalnych.
•
•
Nale
Nale
Ŝą
Ŝą
do klasy
do klasy
IgM
IgM
.
.
•
•
Powstawanie przeciwcia
Powstawanie przeciwcia
ł
ł
anty ABO: hipotezy:
anty ABO: hipotezy:
–
–
powstawanie przeciwcia
powstawanie przeciwcia
ł
ł
ABO.powoduje
ABO.powoduje
odpowied
odpowied
ź
ź
immunologiczna po
immunologiczna po
ekspozycji
ekspozycji
w dzieci
w dzieci
ń
ń
stwie na antygeny
stwie na antygeny
ś
ś
rodowiskowe
rodowiskowe
–
–
na bakteryjne
na bakteryjne
ś
ś
ciany kom
ciany kom
ó
ó
rkowe
rkowe
(
(
saprofity i komensale) podobne do
saprofity i komensale) podobne do
antygen
antygen
ó
ó
w A i B.
w A i B.
–
–
Powstaj
Powstaj
ą
ą
mi
mi
ę
ę
dzy 4 a 6 miesi
dzy 4 a 6 miesi
ą
ą
cem
cem
Ŝ
Ŝ
ycia
ycia
Uk
Uk
ł
ł
ad Rh
ad Rh
•
•
Opisany przez
Opisany przez
Landsteinera
Landsteinera
i
i
Wienera
Wienera
w 1940r
w 1940r
•
•
Uk
Uk
ł
ł
ad
ad
R
R
h
h
jest kompleksem ponad
jest kompleksem ponad
45 bia
45 bia
ł
ł
kowych antygen
kowych antygen
ó
ó
w.
w.
•
•
Odkryty zosta
Odkryty zosta
ł
ł
podczas prac z
podczas prac z
ma
ma
ł
ł
pami Rezus
pami Rezus
(
(
Rhesus
Rhesus
)
)
•
•
Jest
Jest
nieglikozylowanym
nieglikozylowanym
hydrofobowym bia
hydrofobowym bia
ł
ł
kowym
kowym
antygenem (32
antygenem (32
kDa
kDa
)
)
•
•
Geny Rh zlokalizowane s
Geny Rh zlokalizowane s
ą
ą
na
na
kr
kr
ó
ó
tszym ramieniu chromozomu 1.
tszym ramieniu chromozomu 1.
•
•
Nomenklatura
Nomenklatura
•
•
Fisher Race
Fisher Race
–
–
Istniej
Istniej
ą
ą
3
3
ś
ś
ci
ci
ś
ś
le
le
po
po
ł
ł
aczone
aczone
allele
allele
-
-
D d, C c, E e
D d, C c, E e
–
–
Ka
Ka
Ŝ
Ŝ
dy gen (z wyj
dy gen (z wyj
ą
ą
tkiem d, kt
tkiem d, kt
ó
ó
ry jest amorficzny)
ry jest amorficzny)
odpowiada za produkcj
odpowiada za produkcj
ą
ą
jednego antygenu
jednego antygenu
–
–
Immunogenno
Immunogenno
ść
ść
antygen
antygen
ó
ó
w :
w :
•
•
D > c > E > C > e
D > c > E > C > e
–
–
O dodatnim lub ujemnym Rh decyduj
O dodatnim lub ujemnym Rh decyduj
ą
ą
allele
allele
Dd
Dd
–
–
Osoby
Osoby
Dd
Dd
,
,
dD
dD
, DD
, DD
,
,
s
s
ą
ą
Rh(D
Rh(D
)
)
dodatnie
dodatnie
–
–
Tylko osoby
Tylko osoby
dd
dd
s
s
ą
ą
Rh(D
Rh(D
)
)
ujemne
ujemne
Nomenklatura w systemie Fishera
Haplotyp
System Fishera
CDe
R1
cDE
R2
CDE
Rz
cDe
Ro
Cde
r'
cdE
r"
CdE
Ry
cde
r
Częstość występowania genotypów
• Dce (R1)
0.42
• dce (r)
0.37
• DcE (R2)
0.14
• Dce (R0)
0.04
• dCe (r’)
0.02
• dce (r”)
0.01
• DCE (Rz)
<0.01
• dCE(r
y
)
<0.01
Dziedziczenie gen
Dziedziczenie gen
ó
ó
w Rh
w Rh
•
•
Te
Te
oria
oria
dziedzic
dziedzic
zenia
zenia
Fisher
Fisher
-
-
Race
Race
•
•
Antygeny
Antygeny
Rh
Rh
s
s
ą
ą
kodowane
kodowane
przez
przez
trzy
trzy
dok
dok
ł
ł
adnie
adnie
po
po
łą
łą
czone
czone
allel
allel
e
e
C
C
albo
albo
c, D
c, D
albo
albo
d
d
i
i
E
E
albo
albo
e.
e.
•
•
Dziedziczymy
Dziedziczymy
t
t
e
e
gen
gen
y
y
łą
łą
cznie po
cznie po
trz
trz
y
y
od
od
ka
ka
Ŝ
Ŝ
dego
dego
rodzica
rodzica
•
•
Wiod
Wiod
ą
ą
c
c
ą
ą
kombinacj
kombinacj
ą
ą
jest
jest
CDe
CDe
/
/
cde
cde
•
•
Inne
Inne
osoby
osoby
maj
maj
ą
ą
po
po
łą
łą
czenia
czenia
cDE
cDE
,
,
cde
cde
,
,
Cde
Cde
,
,
cdE
cdE
Przeciwcia
Przeciwcia
ł
ł
a
a
anty
anty
Rh
Rh
•
•
S
S
ą
ą
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
ami odporno
ami odporno
ś
ś
ciowymi
ciowymi
•
•
Nale
Nale
Ŝą
Ŝą
do klasy
do klasy
IgG
IgG
( IgG1 i IgG3)
( IgG1 i IgG3)
•
•
Bardzo s
Bardzo s
ł
ł
abo wi
abo wi
ąŜą
ąŜą
dope
dope
ł
ł
niacz
niacz
•
•
Destrukcja krwinek przez Ab anty
Destrukcja krwinek przez Ab anty
-
-
Rh jest zewn
Rh jest zewn
ą
ą
trz
trz
naczyniowa.
naczyniowa.
Wyst
Wyst
ę
ę
powanie antygenu
powanie antygenu
Rh(D
Rh(D
)
)
<1%
<1%
>99%
>99%
Oriental
Oriental
na
na
5%
5%
95%
95%
Afro
Afro
-
-
Ameryka
Ameryka
ń
ń
ska
ska
14%
14%
86%
86%
Kaukaska
Kaukaska
Rh(D)
Rh(D)
-
-
Rh(D)
Rh(D)
+
+
Popula
Popula
cja
cja
1. Zimne przeciwciała - reaguj
ą
z krwinkami w temp. poni
Ŝ
ej
37st.C i w temp. 4 st C
2. Dobrze aglutynuj
ą
krwinki
3. Dobrze aktywuj
ą
dopełniacz
4. Pentamery
5. ABO, Ii, Lewis, MN, & P
1. Ciepłe przeciwciała –
reaguj
ą
z krwinkami
najlepiej w temp.37 st. C
2. Nie powoduj
ą
aglutynacji
krwinek
3. Słabo aktywuj
ą
dopełniacz
4. Monomery
5. Rh, Kell, Kidd, Duffy, and
Ss
Przeciwciała
IgG
Przeciwciała
IgM
Testy
Testy
Przedtransfuzyjne
Przedtransfuzyjne
•
•
“
“
TYP
TYP
OWE
OWE
”
”
–
–
Ocena
Ocena
ABO
ABO
i
i
Rh
Rh
krwinek pacjenta
krwinek pacjenta
•
•
“
“
SCREEN
SCREEN
”
”
–
–
wykrywaniei
wykrywaniei
identyfikacja dodatkowych
identyfikacja dodatkowych
(odporno
(odporno
ś
ś
ciowych) przeciwcia
ciowych) przeciwcia
ł
ł
przeciwkrwinkowych
przeciwkrwinkowych
w
w
surowicy pacjenta
surowicy pacjenta
(po
(po
ś
ś
redni test
redni test
antyglobulinowy
antyglobulinowy
.)
.)
•
•
“
“
CROSSMATCH
CROSSMATCH
”
”
–
–
przeprowadzenie testu zgodno
przeprowadzenie testu zgodno
ś
ś
ci
ci
mi
mi
ę
ę
dzy surowic
dzy surowic
ą
ą
pacjenta i krwinkami dawcy.
pacjenta i krwinkami dawcy.
•
•
BEZPO
BEZPO
Ś
Ś
REDNI TEST ANTYGLOBULINOWY
REDNI TEST ANTYGLOBULINOWY
–
–
(test
(test
Coombs
Coombs
a po
a po
ś
ś
redni
redni
)
)
-
-
Wykrywa przeciwcia
Wykrywa przeciwcia
ł
ł
a po
a po
łą
łą
czone z
czone z
erytrocytami
erytrocytami
in
in
vivo.
vivo.
Patologiczne reakcje zwi
Patologiczne reakcje zwi
ą
ą
zane z
zane z
grupami krwi
grupami krwi
•
•
Choroba hemolityczna noworodk
Choroba hemolityczna noworodk
ó
ó
w
w
–
–
Rh
Rh
-
-
m
m
atka
atka
x
x
Rh
Rh
+
+
ojciec
ojciec
–
–
Pierwsza ci
Pierwsza ci
ąŜ
ąŜ
a
a
•
•
Mo
Mo
Ŝ
Ŝ
e nast
e nast
ą
ą
pi
pi
ć
ć
uczulenie matki antygenem Rh+
uczulenie matki antygenem Rh+
p
p
ł
ł
odu
odu
•
•
Uczulona matka wytwarza przeciwcia
Uczulona matka wytwarza przeciwcia
ł
ł
a
a
IgG
IgG
przeciwko krwinkom Rh+ p
przeciwko krwinkom Rh+ p
ł
ł
odu.
odu.
–
–
Druga ci
Druga ci
ąŜ
ąŜ
a
a
•
•
Przeciwcia
Przeciwcia
ł
ł
a przechodz
a przechodz
ą
ą
przez
przez
ł
ł
o
o
Ŝ
Ŝ
ysko i
ysko i
op
op
ł
ł
aszczaj
aszczaj
ą
ą
krwinki Rh+ p
krwinki Rh+ p
ł
ł
odu
odu
•
•
Uczulone krwinki s
Uczulone krwinki s
ą
ą
niszczone w reakcji ADCC,
niszczone w reakcji ADCC,
fagocytowane
fagocytowane
i niszczone przez wi
i niszczone przez wi
ą
ą
zanie
zanie
dope
dope
ł
ł
niacza.
niacza.
Choroba hemolityczna noworodk
Choroba hemolityczna noworodk
ó
ó
w
w
Profilaktyka konfliktu serologicznego Rh
•
•
Reakcje potransfuzyjne
Reakcje potransfuzyjne
–
–
Przetoczone krwinki dawcy s
Przetoczone krwinki dawcy s
ą
ą
atakowane przez
atakowane przez
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
a biorcy
a biorcy
•
•
Autoimmunologiczne anemie hemolityczne
Autoimmunologiczne anemie hemolityczne
–
–
Mediowane
Mediowane
ciep
ciep
ł
ł
ymi przeciwcia
ymi przeciwcia
ł
ł
ami
ami
–
–
Mediowane
Mediowane
zimnymi przeciwcia
zimnymi przeciwcia
ł
ł
ami
ami
•
•
Polekowe anemie hemolityczne
Polekowe anemie hemolityczne
Patologiczne reakcje zwi
Patologiczne reakcje zwi
ą
ą
zane
zane
z grupami krwi
z grupami krwi
Reakcje potransfuzyjne
Reakcje potransfuzyjne
G
G
ł
ł
ó
ó
wne przyczyny
wne przyczyny
ś
ś
mierci zwi
mierci zwi
ą
ą
zanej z
zanej z
transfuzj
transfuzj
ą
ą
krwi
krwi
1.
1.
Niew
Niew
ł
ł
a
a
ś
ś
ciwa identyfikacja pr
ciwa identyfikacja pr
ó
ó
bki krwi
bki krwi
2.
2.
Niew
Niew
ł
ł
a
a
ś
ś
ciwa identyfikacja pacjenta
ciwa identyfikacja pacjenta
3.
3.
B
B
łą
łą
d identyfikacji przeciwcia
d identyfikacji przeciwcia
ł
ł
.
.
4.
4.
B
B
łą
łą
d w procedurze
d w procedurze
Crossmatch
Crossmatch
•
•
Wi
Wi
ę
ę
kszo
kszo
ść
ść
patologicznych reakcji
patologicznych reakcji
potransfuzyjnych jest wynikiem
potransfuzyjnych jest wynikiem
ludzkiego b
ludzkiego b
łę
łę
du.
du.
Autoimmun
Autoimmun
ologiczne
ologiczne
Anemie
Anemie
Hemolityczne
Hemolityczne
•
•
Ciep
Ciep
ł
ł
e przeciwcia
e przeciwcia
ł
ł
a
a
(
(
IgG
IgG
)
)
–
–
Pierwotne
Pierwotne
45%
45%
–
–
Wt
Wt
ó
ó
rne
rne
40%
40%
•
•
Choroby
Choroby
limfoproliferacyjne
limfoproliferacyjne
•
•
Choroby tkanki
Choroby tkanki
łą
łą
cznej
cznej
•
•
Choroby infekcyjne
Choroby infekcyjne
–
–
Indukowane lekami
Indukowane lekami
15%
15%
•
•
Niszcz
Niszcz
ą
ą
erytrocyty wi
erytrocyty wi
ąŜą
ąŜą
c si
c si
ę
ę
z receptorami
z receptorami
FcR
FcR
momocyt
momocyt
ó
ó
w
w
i
i
makrofag
makrofag
ó
ó
w co stymuluje
w co stymuluje
fafocytoz
fafocytoz
ę
ę
i liz
i liz
ę
ę
.
.
•
•
ś
ś
adko
adko
nast
nast
ę
ę
puje niszczenie erytrocyt
puje niszczenie erytrocyt
ó
ó
w przy udziale dope
w przy udziale dope
ł
ł
niacza
niacza
•
•
Sekwestracja erytrocyt
Sekwestracja erytrocyt
ó
ó
w nast
w nast
ę
ę
puje g
puje g
ł
ł
ó
ó
wnie w
wnie w
ś
ś
ledzionie
ledzionie
Choroby zwi
Choroby zwi
ą
ą
zane z zimnymi
zane z zimnymi
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
ami
ami
•
•
Patogeniczne
Patogeniczne
przeciwciala
przeciwciala
s
s
ą
ą
klasy
klasy
IgM
IgM
,
,
mog
mog
ą
ą
ce
ce
wi
wi
ą
ą
za
za
ć
ć
si
si
ę
ę
z krwinkami w niskich temperaturach
z krwinkami w niskich temperaturach
,
,
i
i
potem wi
potem wi
ą
ą
za
za
ć
ć
dope
dope
ł
ł
niacz.
niacz.
•
•
Kiedy krwinki powracaj
Kiedy krwinki powracaj
ą
ą
do ciep
do ciep
ł
ł
ych miejsc,
ych miejsc,
IgM
IgM
od
od
łą
łą
czaj
czaj
ą
ą
si
si
ę
ę
.
.
•
•
Op
Op
ł
ł
aszczone
aszczone
dope
dope
ł
ł
niaczem krwinki ulegaj
niaczem krwinki ulegaj
ą
ą
lizie w
lizie w
naczyniach
naczyniach
(
(
hemoliza wewn
hemoliza wewn
ą
ą
trznaczyniowa.)
trznaczyniowa.)
•
•
Alternatywnie
Alternatywnie
–
–
op
op
ł
ł
aszczonr
aszczonr
dope
dope
ł
ł
niaczem krwinki
niaczem krwinki
mog
mog
ą
ą
by
by
ć
ć
fagocytowane
fagocytowane
przez makrofagi w
przez makrofagi w
ś
ś
ledzionie (
ledzionie (
zewn
zewn
ą
ą
trznaczyniowa
trznaczyniowa
hemoliza).
hemoliza).
Choroba zwi
Choroba zwi
ą
ą
zana z zimnymi
zana z zimnymi
aglutyninami
aglutyninami
•
•
W niskiej temperaturze (poni
W niskiej temperaturze (poni
Ŝ
Ŝ
ej 30
ej 30
st.C
st.C
)
)
IgM
IgM
mog
mog
ą
ą
aglutynowa
aglutynowa
ć
ć
krwinki
krwinki
czerwone.
czerwone.
•
•
Wi
Wi
ąŜą
ąŜą
si
si
ę
ę
z antygenem I obecnym na
z antygenem I obecnym na
wszystkich erytrocytach
wszystkich erytrocytach
•
•
Zlepy
Zlepy
krwinek nie
krwinek nie
przechod
przechod
ą
ą
przez
przez
mikronaczynia
mikronaczynia
, doprowadzaj
, doprowadzaj
ą
ą
do sinicy i
do sinicy i
niedokrwienia ko
niedokrwienia ko
ń
ń
czyn
czyn
•
•
W rozmazie widoczna jest aglutynacja
W rozmazie widoczna jest aglutynacja
krwinek czerwonych
krwinek czerwonych
Autoimmunologiczna anemia
Autoimmunologiczna anemia
hemolityczna
hemolityczna
Erytrocyty + autoprzeciwciała
przeciwkrwinkowe
Opłaszczone Ab erytrocyty wiąŜą się
z receptorem FcR na fagocytach
Fagocytoza i destrukcja erytrocytów
Aktywacja dopełniacza
Liza i destrukcja erytrocytów
Penicylina
Penicylina wiąŜe i inaktywuje
bakteryjne transpeptydazy
Penicylina wiąŜę się i
modyfikuje białka erytrocytów
- powstają nowe obce epitopy
Figure 10
Figure 10
-
-
27
27
Figure 10
Figure 10
-
-
28
28
Przeciwciała przeciw-penicylinowe wiąŜą się
do zmodyfikowanych białek krwinkowych
Aktywacja
dopełniacza
Fagocytoza opłaszczonych
Ab i C
krwinek
Potencja
Potencja
ł
ł
Zeta
Zeta
–
–
Powierzchnia wielu cz
Powierzchnia wielu cz
ą
ą
steczek posiada
steczek posiada
ł
ł
adunek elektryczny
adunek elektryczny
–
–
Ujemny
Ujemny
ł
ł
adunek erytrocyt
adunek erytrocyt
ó
ó
w spowodowany jest kwasem
w spowodowany jest kwasem
sialowym
sialowym
–
–
Zawieszenie krwinek w
Zawieszenie krwinek w
NaCl
NaCl
daje potencja
daje potencja
ł
ł
elektryczny kt
elektryczny kt
ó
ó
ry:
ry:
•
•
Zapobiega zlepianiu kom
Zapobiega zlepianiu kom
ó
ó
rek (
rek (
ł
ł
adunki jednoimienne
adunki jednoimienne
odpychaj
odpychaj
ą
ą
si
si
ę
ę
).
).
•
•
Zmienia zdolno
Zmienia zdolno
ść
ść
do aglutynacji przez przeciwcia
do aglutynacji przez przeciwcia
ł
ł
a
a
IgG
IgG
.
.
–
–
Odleglo
Odleglo
ść
ść
pomi
pomi
ę
ę
dzy ramionami
dzy ramionami
Fab
Fab
nie wystarcza aby
nie wystarcza aby
po
po
łą
łą
czy
czy
ć
ć
dwie krwinki odpychane od siebie potencja
dwie krwinki odpychane od siebie potencja
ł
ł
em
em
zeta.
zeta.
–
–
Takie
Takie
przeciwciala
przeciwciala
nazywane s
nazywane s
ą
ą
w hematologii
w hematologii
–
–
niekompletnymi
niekompletnymi
•
•
IgM
IgM
mo
mo
Ŝ
Ŝ
e aglutynowa
e aglutynowa
ć
ć
poniewa
poniewa
Ŝ
Ŝ
jest du
jest du
Ŝ
Ŝ
ym
ym
pentamerem
pentamerem
.
.
Potencja
Potencja
ł
ł
Zeta
Zeta
IgG
IgM
Odczyn
Odczyn
Coombsa
Coombsa
•
•
Odczyn
Odczyn
Coombsa
Coombsa
(1950)
(1950)
–
–
metoda omijaj
metoda omijaj
ą
ą
ca
ca
efekt potencja
efekt potencja
ł
ł
u zeta.
u zeta.
–
–
Opracowany przez
Opracowany przez
Coombs
Coombs
a
a
,
,
Mourant
Mourant
a i
a i
Race
Race
–
–
Wykrywa
Wykrywa
nieaglutynuj
nieaglutynuj
ą
ą
ce
ce
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
a
a
IgG
IgG
i
i
bialka
bialka
dope
dope
ł
ł
niacza zwi
niacza zwi
ą
ą
zane z powierzchniowymi
zane z powierzchniowymi
antygenami
antygenami
erytrocyta
erytrocyta
.
.
–
–
W wyniku reakcji z odczynnikiem
W wyniku reakcji z odczynnikiem
Coombsa
Coombsa
–
–
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
ami anty
ami anty
IgG
IgG
-
-
wyst
wyst
ę
ę
puje widoczna
puje widoczna
go
go
ł
ł
ym okiem aglutynacja.
ym okiem aglutynacja.
Odczyn
Odczyn
antyglobulinowy
antyglobulinowy
Coombsa
Coombsa
•
•
bezpo
bezpo
ś
ś
redni
redni
odczyn
odczyn
Coombsa
Coombsa
–
–
Wykrywa
Wykrywa
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
a
a
na
na
erytrocytach
erytrocytach
+
Krwinki pacjenta
Surowica Antyglobulinowa
(anty IgG, antyC3d)
AGLUTYNACJA
•
•
Odczyn
Odczyn
Coombsa
Coombsa
po
po
ś
ś
redni
redni
–
–
Wykrywa
Wykrywa
anty
anty
-
-
erytrocytowe
erytrocytowe
przeciwcia
przeciwcia
ł
ł
a
a
w
w
surowicy
surowicy
.
.
Surowica
pacjenta
Krwinki
wzorcowe Rh+
+
Etap 1
+
Surowica Antyglobulinowa
(anty IgG)
Etap 2
Odczyn
Odczyn
antyglobulinowy
antyglobulinowy
Coombsa
Coombsa
Odczynnik Coombsa
(anty-globulina lub anty C3)
Erytrocyty pacjenta
mix
aglutynacja
Brak aglutynacji
anty-IgG
anty-IgM
anty-C3
ujemna
kontrola
poliwalent sur.
Rozcieńczenie surowic wzorcowych
Pacjent posiada przeciwciała
antykrwinkowe klasy IgM
Test
Test
Coombsa
Coombsa
stosowany w diagnostyce
stosowany w diagnostyce
autoimmunologicznej anemii hemolitycznej
autoimmunologicznej anemii hemolitycznej
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
A
B
C
D
E
F
G
H
Crossmatch
Crossmatch
uczulone RBC dawcy
Surowica
pacjenta
Erytrocyty
dawcy( RBC)
inkubacja
Surowica
antyglobulinowa
Aglutynacja
uczulone RBC
dawcy
Zastosowania odczynu
Zastosowania odczynu
po
po
ś
ś
redniego
redniego
Coombsa
Coombsa
•
•
Reakcja krzy
Reakcja krzy
Ŝ
Ŝ
owa (
owa (
crossmatch
crossmatch
)
)
–
–
surowica
surowica
biorcy jest
biorcy jest
inkubowana
inkubowana
z krwinkami dawcy .
z krwinkami dawcy .
•
•
Wykrywanie przeciwcia
Wykrywanie przeciwcia
ł
ł
–
–
surowica pacjenta
surowica pacjenta
jest
jest
inkubowana
inkubowana
z krwinkami
z krwinkami
gr
gr
O .(
O .(
np
np
. anty
. anty
Rh)
Rh)
•
•
Identyfikacja przeciwcia
Identyfikacja przeciwcia
ł
ł
–
–
surowica pacjenta
surowica pacjenta
jest
jest
inkubowana
inkubowana
z panelem wzorcowych
z panelem wzorcowych
krwinek
krwinek
gr
gr
O.
O.
•
•
Typowanie antygen
Typowanie antygen
ó
ó
w
w
–
–
wzorcowa surowica
wzorcowa surowica
jest
jest
inkubowana
inkubowana
z krwinkami dawcy i biorcy.
z krwinkami dawcy i biorcy.
•
•
We wszystkich przypadkach drugim etapem
We wszystkich przypadkach drugim etapem
badania jest inkubacja z surowic
badania jest inkubacja z surowic
ą
ą
antyglobulinow
antyglobulinow
ą
ą
i ocena aglutynacji
i ocena aglutynacji
Zastosowania odczynu
Zastosowania odczynu
bezpo
bezpo
ś
ś
redniego
redniego
Coombsa
Coombsa
•
•
Choroba hemolityczna noworodk
Choroba hemolityczna noworodk
ó
ó
w
w
(matczyne
(matczyne
IgG
IgG
uczulaj
uczulaj
ą
ą
krwinki p
krwinki p
ł
ł
odu .
odu .
•
•
Anemia
Anemia
autoimmunohemolityczna
autoimmunohemolityczna
(AIHA )
(AIHA )
(autoprzeciwcia
(autoprzeciwcia
ł
ł
a
a
IgG
IgG
lub C3 uczulaj
lub C3 uczulaj
ą
ą
krwinki pacjenta.)
krwinki pacjenta.)
•
•
Polekowa anemia hemolityczna
Polekowa anemia hemolityczna
(Autoprzeciwcia
(Autoprzeciwcia
ł
ł
a
a
IgG
IgG
, przeciwcia
, przeciwcia
ł
ł
a
a
IgG
IgG
przeciwlekowe
przeciwlekowe
lub C3 uczulaj
lub C3 uczulaj
ą
ą
kom
kom
ó
ó
rki
rki
pacjenta.)
pacjenta.)
•
•
Hemolityczne reakcje potransfuzyjne
Hemolityczne reakcje potransfuzyjne
( Przeciwcia
( Przeciwcia
ł
ł
a
a
IgG
IgG
lub C3 biorcy uczulaj
lub C3 biorcy uczulaj
ą
ą
krwinki dawcy)
krwinki dawcy)
Inne systemy antygen
Inne systemy antygen
ó
ó
w
w
grupowych krwi
grupowych krwi
•
•
ABO
ABO
i
i
Rh
Rh
s
s
ą
ą
najwa
najwa
Ŝ
Ŝ
niejszymi
niejszymi
antygenami grupowymi krwi.
antygenami grupowymi krwi.
•
•
Inne systemy s
Inne systemy s
ą
ą
wa
wa
Ŝ
Ŝ
ne je
ne je
Ŝ
Ŝ
eli pacjent
eli pacjent
posiada przeciw nim przeciwcia
posiada przeciw nim przeciwcia
ł
ł
a
a
•
•
Wa
Wa
Ŝ
Ŝ
nymi uk
nymi uk
ł
ł
adami s
adami s
ą
ą
Kell
Kell
, Duffy,
, Duffy,
Kidd
Kidd
i
i
MNS
MNS
•
•
Przeciwcia
Przeciwcia
ł
ł
a mog
a mog
ą
ą
spowodowa
spowodowa
ć
ć
ostre
ostre
reakcje potransfuzyjne
reakcje potransfuzyjne
Podsumowanie: 29 systemów grupowych krwi,
40 genów, 707 alleli.
System
Locus
Funcion Alleles
ABO
ABO enzyme
115
Chido- Rodgers
C4A, factor
7+
C4B
Colton
AQP1
channel
7
Cromer
DAF receptor 13
Diego
SLC4A1 exchanger 78
Dombrock
DO
unknown 9
Duffy
FY
receptor 7
Gerbich (Ge)
GYPC
structure 9
GIL
AQP3
channel
2
H/h
FUT1,
enzymes 57
FUT2
I
GCN2
enzyme
8
(IGnT)
Indian (IN)
CD44
adhesion 2
JMH SEMA7A signaling 0
Kell (with Kx)
KEL,
enzyme
67
XK
Kidd
SLC14A1 transport 8
Knops
CR1
receptor 24+
System
Locus
Function Alleles
Landsteiner-
ICAM4
adhesion 3
Weiner
(LW)
Lewis
FUT3,
enzymes 36
FUT6,
FUT7
Lutheran
LU
adhesion 16
MNS
GYPA,
unknown 43
GYPB,
GYPE
OK
BSG
adhesion 5
P-related
A4GALT, enzymes 27
B3GALT3
RAPH-MER2 CD151 3
Rh
RHCE,
transport 126
RHD, RHCG
RHAG, RHBG
Scianna
ERMAP
adhesion 4
Xg
XG,
adhesion 0
CD99 (MIC2)
YT
ACHE
enzyme
4
