Katedra i Zakład Chemii Medycznej

UM w Lublinie

str. 1

Ćwiczenie 3: Iloczyn rozpuszczalności

1. Czynniki wpływające na rozpuszczalność osadów.

Zależność rozpuszczalności substancji od temperatury
W 2 probówkach wirówkowych umieścić po 0,5 ml roztworu Pb(CH

3

COO)

2

. Do pierwszej z

nich dodawać kroplami roztworu 2M HCl, a do drugiej K

2

CrO

4

do momentu pojawienia się

osadu (2-5 kropli!!!). Poczekać chwilę, aż wytrącone osady osiądą na dnie probówek, a
następnie je odwirować (5 min). Przesącz zlać znad osadów, a do probówek z osadami wlać
znaczną ilość wody destylowanej, a następnie przenieść ją wraz z osadem do czystych
probówek szklanych. Probówki ogrzewać na wrzącej łaźni wodnej przez ok. 10 minut,
okresowo wstrząsając.
Podać wyniki obserwacji. Przebiegające reakcje zapisać w formie jonowej. Sformułować
wnioski. Co obserwuje się po oziębieniu roztworów?

Zależność rozpuszczalności substancji od pH
W dwóch oddzielnych probówkach strącić osad szczawianu wapnia, używając po 5 kropli
roztworów CaCl

2

i (NH

4

)

2

C

2

O

4

. Do jednej probówki dodać 2 ml 2M HC1, a do drugiej

roztworu CH

3

COOH. Zmierzyć pH roztworów w obu probówkach za pomocą papierka

wskaźnikowego.
Podać wyniki obserwacji. Przebiegające reakcje zapisać w formie jonowej. Sformułować
wnioski.

Zależność rozpuszczalności od stężenia
W trzech jednakowych probówkach umieścić po jednej kropli roztworu Pb(CH

3

COO)

2

. Do

dwóch z nich dodać wody destylowanej - do pierwszej ok. 4 ml, a do drugiej 8 ml. Następnie
do każdej z próbówek dodać po jednej kropli roztworu KI i wymieszać zawartość.
Przebieg zachodzącej reakcji zapisać w formie jonowej. Podać wyniki obserwacji.

Wpływ wspólnego jonu i efekt solny
Do dwóch probówek dodać po 2 ml roztworu CaCl

2

i 0,5 ml roztworu H

2

SO

4

. Probówki

wstrząsać 20 sekund, obserwując powstawanie pierwszych kryształków osadu, następnie do
probówki pierwszej dodać 2 ml roztworu Na

2

SO

4

, a do drugiej roztworu NaCl. Probówki

wstrząsać 1 minutę i porównać ilości powstałych osadów.
Zapisać jonowo przebieg reakcji wytrącania osadu. Opisać wpływ dodanych jonów na
przebieg reakcji. Sformułować wnioski.

2. Badanie kolejności strącania osadów

Przeprowadzić w dwóch probówkach następujące reakcje:
probówka 1: AgNO

3

+ K

2

CrO

4

,

probówka 2: AgNO

3

+ NaCl.

Zanotować kolor i jakość powstających osadów.
Następnie w trzeciej probówce umieścić po 2 krople roztworów NaCl i K

2

CrO

4

. Dolać ok. 4

ml wody destylowanej i wymieszać. Dodawać kroplami roztwór AgNO

3

mieszając dokładnie

po dodaniu każdej kropli. Obserwować kolejność strącania osadów.
Zapisać jonowo przebieg reakcji. Sformułować wnioski.

Katedra i Zakład Chemii Medycznej

UM w Lublinie

str. 2

Tabela 1. Wartości iloczynu rozpuszczalności dla soli otrzymywanych w ćwiczeniach 1-2

Związek

Iloczyn rozpuszczalności

Związek

Iloczyn rozpuszczalności

PbCl

2

1,7∙10

-5

CaC

2

O

4

2,6∙10

-9

PbCrO

4

1,8∙10

-14

CaSO

4

6,3∙10

-5

PbI

2

8,7∙10

-9

Ag

2

CrO

4

4,1∙10

-12

AgCl

1,6∙10

-10

3. Rozpuszczalność kwasu moczowego i jego soli

Do trzech probówek dodać niewielką ilość kwasu moczowego, a następnie 1 ml wody
destylowanej i energicznie wytrząsać. Większość kwasu moczowego pozostaje
nierozpuszczone, ponieważ słabo rozpuszcza się w wodzie (25 mg/l w 18°C).
Pierwszą probówkę zostawić jako kontrolę. Następnie do drugiej probówki dodać 1 ml
wodorotlenku sodu, a do trzeciej 1 ml stężonego amoniaku. Porównać rozpuszczalność
powstałych soli. Zawartość drugiej probówki zakwasić dodając kroplami rozcieńczony HCl.
Obserwować wypadanie kwasu moczowego z roztworu.
Sformułować wnioski.


4. Kolorymetryczne oznaczanie stężenia kwasu moczowego w surowicy i moczu

Kwas moczowy jest końcowym produktem katabolizmu nukleotydów purynowych u ssaków.
Kwas moczowy redukuje kwas fosforowolframowy (odczynnik Folina-Denisa) w obecności
węglanu sodowego do tlenku wolframu barwy niebieskiej. Intensywność barwy jest wprost
proporcjonalna do zawartości kwasu moczowego w badanej próbie.

Wykonanie:
Krzywa wzorcowa: Do sześciu czystych szklanych probówek odpipetować kolejno po 3 ml
wody destylowanej do pierwszej probówki, a do probówek 2-6 kolejno roztworu kwasu
moczowego o stężeniach 2,5 mg%, 3 mg%, 4 mg%, 4,5 mg% i 5 mg %. Następnie do każdej
z nich dodać 0,6 ml roztworu Na

2

CO

3

z mocznikiem oraz 0,15 ml odczynnika Folina-Denisa,

wymieszać, pozostawić na 10 minut w temperaturze pokojowej, a następnie odczytać
absorbancję przy długości fali 635 nm. Sporządzić wykres zależności stężenia roztworu
kwasu moczowego od absorbancji.

Przygotowanie próby badanej: Do probówki wirówkowej odpipetować 0,9 ml surowicy, 5 ml
2% roztworu Na

2

WO

3

oraz 3,6 ml roztworu 0,16 N H

2

SO

4

i wymieszać a następnie

odwirować (5 min przy 3000 rpm). Zlać supernatant znad osadu.

Próba badana: Do szklanej probówki odpipetować 3 ml supernatantu (X

1

, X

2

, X

3

), dodać 0,6

ml roztworu Na

2

CO

3

z mocznikiem oraz 0,15 ml odczynnika Folina-Denisa, wymieszać i

pozostawić na 10 minut w temperaturze pokojowej. Następnie odczytać absorbancję próby
badanej przy długości fali 635 nm. Stężenie kwasu moczowego w próbce należy odczytać z
krzywej kalibracyjnej wykonanej dla roztworów kwasu moczowego o znanym stężeniu.

Prawidłowe stężenie kwasu moczowego w surowicy u osób dorosłych wynosi 2,5-7 mg.