przez filtry trzech podstawowych barw, na-

niesione na wiruj¹cej tarczy. Po przejœciu

przez filtry i uk³ad optyczny œwiat³o pada

na mikrolusterka sterowane sygna³em wizyj-

nym. W zale¿noœci od sygna³u jaki dociera

do lusterka œwiat³o jest od niego odbijane lub

nie. Odbite œwiat³o tworzy jednobarwny

obraz, który jest powiêkszany przez obiek-

tyw i rzutowany na ekran. Kolorowy obraz

powstaje w wyniku sekwencyjnego nak³ada-

nia siê trzech obrazów o barwach R, G, B.

Czêstotliwoœæ rzutowania obrazów poszcze-

gólnych barw jest tak dobrana, ¿e na skutek

bezw³adnoœci wzroku, odbiera siê obraz ja-

ko jednolity i kolorowy.

Sygna³y wizyjne ró¿nych formatów wideo

HDTV, DVD, gier wideo przetwarza proce-

sor DCDI (Directional Correlational Dein-

terlacing) firmy Faroudia. Natomiast proce-

sor Cinema Progressive Scan 3:2 Pull Do-

wn przetwarza analogowy sygna³ wizyjny fil-

mu, nadawany z szybkoœci¹ 24 ramki/s na

30 ramki/s (NTSC). Procesor analizuje ka¿-

d¹ przetworzon¹ ramkê i tworzy obraz pro-

gresywny sk³adaj¹cy siê z 720 linii. Usuwa-

ne s¹ ramki z zak³óceniami wystêpuj¹cymi

zw³aszcza przy szybko poruszaj¹cych siê

obiektach, poszerzany jest zakres bieli i

czerni, tak aby osi¹gn¹æ jakoœæ filmów DVD.

Nie widaæ migotania obrazu, a ruch jest od-

twarzany p³ynnie. Kontrast obrazu wynosi

1000:1 i jest znacznie wiêkszy od kontrastu

klasycznego telewizora (600:1).

Odbiorniki telewizyjne pobieraj¹ znacznie

mniejsz¹ moc ni¿

ekrany plazmowe.

ród³em œwiat³a

jest 100 W lampa

UHP (Ultra High

Pressure) o trwa-

³oœci 8000 h, któr¹

mo¿na samemu

wymieniæ. Odbior-

niki telewizyjne

DLP maj¹ takie sa-

me funkcje jak te-

lewizory projekcyj-

ne CRT firmy

Samsung, opisane

w dalszej czêœci

artyku³u. S¹ one

drogie w produkcji

34

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2003

Telewizory

projekcyjne konkuruj¹

z telewizorami

z ekranami

plazmowymi.

TELEWIZORY

PROJEKCYJNE

M

aj¹ one porówny-

walne przek¹tne

ekranu – od 40 do

61 cali, a zu¿ywaj¹

mniej energii i s¹

znacznie tañsze.

Szczególnie atrak-

cyjne s¹ w zas-

tosowaniach do kina domowego i do prezen-

tacji. Na polskim rynku s¹ telewizory projek-

cyjne g³ównie firm: LGE, Samsung, Sony

Thomson i Toshiba. Najliczniejsz¹ grupê

stanowi¹ telewizory projekcyjne z miniatu-

rowymi lampami kineskopowymi CRT (Ca-

tode Ray Tube), których konstrukcja od lat

siê nie zmienia. Odbiorniki z panelami LCD,

s¹ tylko firmy Sony. Nowoœci¹ s¹ telewizo-

ry, w których obraz otrzymuje siê technik¹

DLP, stosowan¹ z powodzeniem w projek-

torach z przedni¹ projekcj¹. Na razie takie

telewizory oferuje firma Samsung w Korei,

a w Polsce maj¹ byæ dostêpne w po³owie ro-

ku, firmy LGE.

Telewizory projekcyjne DLP

W telewizorach z technik¹ cyfrowego prze-

twarzania œwiat³a DLP (Digital Light Pro-

cessing), firma Samsung wy-

korzysta³a uk³ad scalony

DMD (Digital Micromirror De-

vice) firmy Texas Instruments,

stosowany w projektorach

z przedni¹ projekcj¹. Na po-

wierzchni tego uk³adu scalo-

nego, wielkoœci znaczka

pocztowego, rozmie-

szczono a¿ 921600 mi-

krolusterek, które odpo-

wiadaj¹ punktom obra-

zowym, co daje obraz

o rozdzielczoœci 1280

x720 pikseli.

Poszczególne barwy R,

G, B powstaj¹ w wyniku

przejœcia œwiat³a lampy

i na razie nie bêd¹ oferowane w kraju.

Oto krótka charakterystyka dostêpnych

w Polsce telewizorów projekcyjnych ró¿nych

firm.

LGE

To jedyna firma, która oferuje telewizory pro-

jekcyjne CRT tylko o formacie obrazu 4:3, do-

brego do odbioru programów nadawanych

przez telewizjê polsk¹ i inne. Oczywiœcie

nie ma w tym przypadku zniekszta³ceñ obra-

zu. Natomiast przy niezniekszta³conym obra-

zie formatu 16:9 (filmy DVD) na dole i u góry

ekranu bêd¹ widoczne czarne pasy.

Telewizory projekcyjne firmy LGE maj¹ na-

stêpuj¹ce uk³ady obróbki sygna³u wizyjne-

go:

q

uk³ad dynamicznego ogniskowania wi¹z-

ki elektronów (Dynamic Focus), który za-

pewnia wyraŸny obraz na brzegach ekranu,

q

modu³ SVM (Scanning Velocity Modula-

tion), poprawiaj¹cy ostroœæ konturów i roz-

dzielczoϾ obrazu,

q

uk³ad BS (Black Streatch) poszerzaj¹cy

zakres czerni,

q

cyfrowy filtr grzebieniowy, który rozdzie-

la sygna³y chrominancji i luminancji,

q

uk³ad DCTI (Digital Colour Transient Im-

provement), który dziêki poprawie nachyle-

nia zboczy w sygnale wizyjnym – zwiêk-

sza wyrazistoœæ miedzy poszczególnymi

obszarami o ró¿nych barwach,

q

uk³ad 100 Hz DRP (Digital Reality Pictu-

re) z systemem progresywnego skanowania

gwarantuj¹cy obraz stabilny z podwojon¹

rozdzielczoœci¹.

Standardem jest uk³ad automatycznej regu-

lacji obrazu w zale¿noœci od warunków

oœwietlenia w pomieszczeniu (Digital Golden

Eye). Szybkiej regulacji obrazu i dŸwiêku do-

konuje siê korzystaj¹c z nastaw fabrycz-

nych Turbo Picture i Turbo Sound.

Oferowane dwa modele ró¿ni¹ siê nie tylko

przek¹tn¹ ekranu, ale przede wszystkim

systemem dŸwiêku. Tylko w modelu PT-

48/53A82T kolumny kana³u lewego i prawe-

Telewizor projekcyjny LCD LG PT-48/53A80T

formatu ekranu 4:3 z od³¹czanymi kolumnami

1 - Lampa UHP 100W

2 - Filtr kolorów ko³owy

3 - Panel DMD

Zasada dzia³ania

telewizora projekcyjnego

DLP.

35

NA RYNKU AV

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2003

go s¹ od³¹czalne. Dwudro¿ne kolumny maj¹ drewniane obudowy

– daj¹ wiêc lepszy dŸwiêk. W obudowie pod telewizorem jest g³o-

œnik kana³u centralnego i niskotonowy. Scenê dŸwiêkow¹ mo¿na

kszta³towaæ korzystaj¹c z cyfrowego systemu dŸwiêku przestrzen-

nego DASS (Digital Audio Surround System). W obu modelach jest

system Virtual Dolby i korektor graficzny. W modelu PT-43A82T brak

jest telegazety. Cech¹ charakterystyczn¹ telewizorów projekcyjnych

firmy LG jest umieszczony w obudowie g³oœnikowej wyœwietlacz np.

numeru kana³u telewizyjnego.

Samsung

Do wyboru s¹ trzy telewizory projekcyjne CRT tej firmy z formatem

ekranu 16:9 i jeden 4:3. Dopasowanie obrazu 4:3 do pe³nego

ekranu formatu 16:9 umo¿liwiaj¹ funkcje Normal Zoom, Wide,

Panorama. Dobre parametry obrazu uzyska-

no stosuj¹c technikê 100 Hz Natural Scan

i cyfrowy uk³ad redukcji szumów. Dodatkowo

mo¿na regulowaæ obraz korzystaj¹c z na-

staw fabrycznych Standard, Sport, Mild, Na-

tural i U¿ytkownika. Firma Samsung oferuje

wbudowany dekoder dŸwiêku Dolby Pro Lo-

gic. System dŸwiêkowy sk³ada siê z 5 g³oœni-

ków ( w tym subwoofer), wbudowanych

w obudowê pod ekranem. W modelu SP

42W5HF brak jest g³oœnika niskotonowego.

Jakoœæ dŸwiêku mo¿na zmieniaæ wykorzystu-

j¹c nastawy fabryczne Standard, Muzyka,

Film, Mowa lub korektor dŸwiêku (5 czêsto-

tliwoœci). Ciekawostk¹ jest melodyjka towarzy-

sz¹ca wy³¹czaniu i w³¹czaniu

telewizora.

Sony

Jedyny bêd¹cy w sprzeda¿y telewizor projekcyjny, w którym zasto-

sowano trzy panele LCD o rozdzielczoœci XGA (1,05 mln punktów)

to telewzior LCD KF-50 SX200 fimy Sony. Obraz ka¿dego pane-

lu jest ³¹czony w uk³adzie optycznym i rzutowany na ekran. Sze-

rokok¹tny obiektyw o krótkiej ogniskowej sk³ada siê z 11 elemen-

tów. Dziêki niemu g³êbokoœæ obudowy wynosi 35 cm i jest porów-

nywalna z g³êbokoœci¹ obudowy tradycyjnego 14-calowego tele-

wizora Sony. ¯ywotnoœæ telewizora zale¿y od czasu pracy lampy,

ok. 4000 godzin. Lam-

pê umieszczono w spe-

cjalnej kasecie, co u³a-

twia jej szybk¹ wymia-

nê, bez korzystania

z serwisu, jednak ko-

sztuje ona ok. 2000 z³.

Pomimo du¿ego 50-ca-

lowego ekranu wyœwie-

tlany obraz ma jasnoϾ

typowego dla 36-calo-

wego telewizora z kine-

skopem.

Poza wymienionym So-

ny oferuje telewizory

projekcyjne CRT serii PS2 o przek¹tnych ekranu 48, 51, 61cali

i PX2 44-calowy, z ekranami panoramicznymi. Telewizory te mimo

ró¿nych technik tworzenia obrazu maj¹ kilka wspólnych rozwi¹zañ.

Ekran, na który rzutowany jest obraz ma trzy warstwy: warstwê

z soczewkami Fresnela, warstwê dwuwypuk³ych soczewek w posta-

ci pionowych pasków oraz w³aœciwy ekran ze szk³a o wysokim

W

ybrane parametry i funkcje telewizorów projekcyjnych

Telewizor projekcyjny LCD Grand Wega Sony

KF-50SX200

Telewizor projekcyjny

DLP fimy Samsung

Tantus 50” HLM 507W

CFG - Cyfrowy filtr grzebieniowy *2/2/1 - dwa g³oœniki wysoko-, dwa œrednio- i jeden niskotonowy

miniaturowe lampy kineskopowe Super Bri-

ghtron z ekranem pokrytym drobniejszym lu-

minoforem i dzia³o elektronowe emituj¹ce

wê¿sz¹ wi¹zkê elektronów. W efekcie otrzy-

muje siê jaœniejsze œwiecenie lampy i mniej-

sze rozproszenie œwiat³a.

System 100 Hz Digital DFS (Dynamic Fra-

me Scan) nie tylko redukuje migotanie obra-

zu, ale tak¿e smu¿enie przy szybko poru-

szaj¹cych siê obiektach. System ten tworzy

dodatkowe obrazy poœrednie eliminuj¹c nie-

korzystne zjawisko. JakoϾ obrazu kontro-

luj¹ uk³ady: cyfrowy filtr grzebieniowy, Per-

fect Contrast, uk³ad redukcji szumów. Ja-

koœæ obrazu poprawia tak¿e ekran z po-

w³ok¹ antyodblaskow¹ (Black Stripe Scre-

en) redukuj¹cy odbijanie zewnêtrznego

œwiat³a i zwiêkszaj¹cy kontrast i jasnoœæ

obrazu o 20%.

Telewizory projekcyjne maj¹ rozbudowane

systemy dŸwiêkowe. Wbudowany proce-

sor dŸwiêku otaczaj¹cego wytwarza wra¿e-

nia akustyczne odpowiadaj¹ce akustyce

hali, sali teatralnej, stadionowi, dyskotece.

Wiêkszoœæ modeli ma, oprócz dekodera

Dolby Pro Logic, wzmacniacz z dekode-

rem Dolby Digital oraz gniazda do do³¹cze-

nia zewnêtrznych g³oœników surround i g³o-

œnika niskotonowego, co daje mo¿liwoœæ

zbudowania kina domowego bez urz¹dzeñ

zewnêtrznych. Wystarczy do³¹czyæ tylko

odtwarzacz DVD. Firma Toshiba jako jedy-

na montuje wejœcie component wideo

(YUV), do do³¹czenia odtwarzaczy DVD

tak¿e z takim wyjœciem, co daje najwy¿sz¹

jakoϾ obrazu.

Wybór telewizora projekcyjnego nie jest ³a-

twy, poniewa¿ praktycznie wszystkie firmy

oferuj¹ modele o podobnych funkcjach

z uk³adami poprawy jakoœci obrazu (ta-

blica). Dlatego najlepiej porównaæ obrazy na

telewizorach konkuruj¹cych ze sob¹ firm,

a wiêc wybraæ siê do sklepu.

n

Jerzy Justat

kontraœcie. Taki ekran lepiej oddaje kolory

i zapewnia jednorodnoϾ obrazu.

W telewizorach CRT firmy Sony lampy obra-

zowe maj¹ specjalny uk³ad optyczny Pro

optic. Na ekranie lampy obrazowej jest mon-

towany specjalny uk³ad optyczny daj¹cy

poprawê geometrii obrazu w naro¿ach ekra-

nu i eliminuj¹cy rozb³yski œwietlne i wewnê-

trzne odbicia.

W modelach serii PX2 jest system DRC

MF, wytwarzaj¹cy obraz wysokiej rozdziel-

czoœci z sygna³u telewizyjnego o standardo-

wej rozdzielczoœci. W przetworniku MID

Scan Converter odbierany sygna³ telewi-

zyjny jest przekszta³cany z formatu 625i (in-

terlaced – metoda wyœwietlania miêdzyli-

niowa) o 740 pikselach w linii na 768p linii (

metoda kolejnoliniowa) o 1366 pikselach

w linii, co zwiêksza rozdzielczoœæ obrazu 4-

krotnie. System ten zastosowano tak¿e

w telewizorze LCD.

Ponadto istnieje mo¿liwoœæ os³abienia migo-

tania ekranu przez podwojenie czêstotliwoœci

odœwie¿ania obrazu do 100 Hz. Zachowana

zostaje zwiêkszona rozdzielczoœæ w linii. W te-

lewizorach Sony brak jest systemów dŸwiê-

ku otaczaj¹cego. Stosowane s¹ klasyczne

dwudro¿ne kolumny g³oœnikowe kana³u lewe-

go i prawego wbudowane pod ekranem.

W telewizorach Sony jest funkcja Dyna-

miczny Obraz, który s³u¿y do wyœwietlania

na ekranie obrazów z dwóch Ÿróde³. Ka¿dy

z obrazów mo¿na p³ynnie zwiêkszaæ. Oczy-

wiœcie przy zwiêkszaniu jednego zmniej-

sza siê drugi. DŸwiêk dla wiêkszego obra-

zu s³ychaæ z g³oœników telewizora, a drugi

dŸwiêk pochodzi ze s³uchawek. Jednym

z obrazów mo¿e byæ telegazeta.

Sony oferuje telegazetê z najwiêksz¹ pamiê-

ci¹ stron, a¿ 2000.

Thomson

Telewizory projekcyjne Thomson z formatem

ekranu 16:9, maj¹ wbudowany odtwarzacz

DVD. Modele ró¿ni¹ siê przede wszystkim

wielkoœci¹ ekranu. Wszystkie telewizory

projekcjne maj¹ uk³ady przetwarzania obra-

zu 100 Hz Digital Vision Mastering (podwo-

jenie czêstotliwoœci odœwie¿ania obrazu),

Progressive Scan, System Pure Picture+

(uk³ad cyfrowej redukcji szumów), cyfrowy

filtr grzebieniowy. Jest 6 mo¿liwoœci dopaso-

wania formatu obrazu 4:3 do formatu 16:9.

Do kina domowego polecane s¹ modele

z wbudowanym odtwarzaczem DVD. Od-

twarza on filmy kodowane w systemie Do-

lby Digital, DTS, MPEG-2, a tak¿e pliki au-

dio CD-R/RW tak¿e z plikami MP3. Do wy-

tworzenia dŸwiêku wielokana³owego jest

jednak potrzebny np. amplituner z wbudo-

wanymi dekoderami tych systemów. Efek-

ty specjalne charakterystyczne dla dŸwiêku

wielokana³owego mo¿na otrzymaæ korzysta-

j¹c z systemu Virtual Dolby i g³oœników wbu-

dowanych w obudowê typu bas refleks. Za-

wiera ona 5 g³oœników po 2 œrednio- i 2 wy-

sokotonowe oraz subwoofer, o ³¹cznej mo-

cy (2x20+30) W.

Funkcja Zoom umo¿liwia powiêkszenie

obrazu 2- lub 4-krotne.

Obs³ugê telewizora u³atwia funkcja Pro-

gram Info wyœwietlaj¹ca informacje o ogl¹-

danym programie, czasie jego rozpoczê-

cia i zakoñczenia oraz nazwê nastêpnego,

jest dostêpna z pilota. Mo¿na tak¿e przejrzeæ

program telewizyjny na najbli¿sze dni, za-

znaczyæ interesuj¹ce pozycje, a telewizor

uruchomi siê o wybranej godzinie. Funkcja

NexTVlink zaznaczone programy nagra na

magnetowid. Telegazeta ma wbudowan¹

pamiêæ 1500 stron, co umo¿liwia szybkie do-

tarcie do wybranych stron.

Cech¹ charakterystyczn¹ wszystkich opi-

sanych modeli s¹ dwa tunery telewizyjne do

niezale¿nego podgl¹du dwóch programów

w oknach obok siebie POP lub z telegaze-

t¹ PAT lub obrazu w obrazie PIP.

Aby telewizor projekcyjny by³ centralnym

elementem systemu kina domowego po-

winien byæ wyposa¿ony w liczne z³¹cz¹.

W prawie wszystkich modelach s¹ a¿ trzy

z³¹cza scart do do³¹czenia magnetowidu,

odtwarzacza DVD, tunera satelitarnego,

wejœcie S wideo z przodu do do³¹czenia

kamery, oraz wyjœcia s³uchawkowe i na do-

datkowe kolumny g³oœnikowe.

Toshiba

Now¹ firm¹ sprzedaj¹c¹ telewizory projek-

cyjne CRT na rynku polskim jest Toshiba.

Oferuje modele z formatem ekranu 16:9

i 4:3 oraz z uk³adami techniki 100 Hz i 50 Hz.

Telewizory projekcyjne Toshiba maj¹ nowe

36

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2003

Nagrodzony przez stowarzyszenie EISA telewizor

projekcyjny Thomson CRT 44 TW 610 S z wbudowa-

nym odtwarzaczem DVD

Najwiêkszy 61-calowy telewizor projekcyjny

61PH18Q firmy Toshiba z dekoderem Dolby

Digital