52

Promotor 1-2/08

temat numeru •

eru • temat numeru •

temat numeru • temat numeru

temat numeru •

• temat numeru •

temat numeru • temat numeru •

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• t

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

A

by spełnić wymagania dotyczące ochrony zdro-
wia i bezpieczeństwa pracowników podczas

podnoszenia, pchania czy ciągnięcia różnych przed-
miotów, zatrudniający może skorzystać z urządzeń
transportu bliskiego.

Według badań Europejskiej Fundacji na rzecz Po-

prawy Warunków Życia i Pracy odsetek pracowników,
którzy zgłaszają wykonywanie prac polegających na
ręcznym przemieszczaniu ciężarów, zmniejszył się
w ostatnim czasie, ale nadal jest wysoki i w krajach
UE wynosi średnio 36%. Równie wysoki procent
zatrudnionych (szczególnie w państwach, które do
Unii dołączyły w 2004 r.) zgłasza zaburzenia wyni-
kające ze stopniowego i postępującego pogarszania
się stanu układu mięśniowo-szkieletowego. Do
najczęstszych schorzeń należą bóle lędźwiowego
odcinka kręgosłupa, i to głównie one są efektem
manualnego przemieszczania ciężkich przedmio-
tów. Ryzyko rośnie, gdy przedmiot jest zbyt duży,
trudny do utrzymania, niewyważony i niestabilny,

a zadanie wykonywane jest zbyt często i wymaga
przyjmowania niewygodnej postawy oraz wykony-
wania niewygodnych ruchów. Europejska Dyrektywa
Rady 90/269/EWG, dotycząca zapobiegania wy-
padkom i chorobom lub ich ograniczania, obliguje
do unikania ręcznego przemieszczania ciężarów,
a w razie niemożliwości organizacji pracy w ten spo-
sób – do zastosowania urządzeń wspomagających
(w polskich przepisach nazywane są one sprzętem
pomocniczym).

P

RZEPISY

SĄ

PO

TO

...

Obowiązek stosowania odpowiednich rozwiązań
technicznych i organizacyjnych zmierzających do
wyeliminowania ręcznych prac transportowych
określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. (Dz.U. nr 26
z 2000 r., poz. 313). Według przepisów pracodawca
jest zobowiązany do wyposażenia pracowników
w odpowiedni sprzęt techniczny ułatwiający wyko-

Ciężary dla każdego

Zagrożenia i ryzyko związane z ręcznym przemieszczaniem ciężarów w miejscu pracy warun-
kowane są przede wszystkim przez obciążenie, rodzaj zadania, środowisko pracy oraz czynniki
indywidualne.

Łukasz Sowa

Polscy pracodawcy zapominają o limitach transportu ręcznego

Zasady przemieszczania przedmiotów

Zasady przemieszczania przedmiotów przez jednego pra-
cownika według Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeń-
stwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych
(Dz.U. z dnia 10 kwietnia 2000 r.):

§ 13.1. Masa przedmiotów przenoszonych przez jednego

pracownika (mężczyznę) nie może przekraczać:
1) 30 kg – przy pracy stałej,
2) 50 kg – przy pracy dorywczej.

2. Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów

o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 m lub
na odległość przekraczającą 25 m.

§ 14. Podczas oburęcznego przemieszczania przedmiotów

siła użyta przez pracownika niezbędna do zapoczątkowania
ruchu przedmiotu nie może przekraczać wartości:
1) 300 N – przy pchaniu,
2) 250 N – przy ciągnięciu,

przy czym podane wartości określają składową siły mierzoną
równolegle do podłoża.

§ 15. Wartości sił używanych przez pracownika do poruszania

elementów urządzeń służących do ręcznego przemieszcza-
nia przedmiotów (w szczególności dźwigni, korb, kół) nie
mogą przekraczać:
1) 250 N – w przypadku obsługi oburęcznej,
2) 120 N – w przypadku obsługi jednoręcznej.

§ 16. Dopuszczalne jest ręczne przetaczanie przedmiotów

o kształtach okrągłych (w szczególności beczek, rur o du-
żych średnicach), pod warunkiem zachowania wartości sił
określonych w § 14, a ponadto przy spełnieniu następują-
cych wymagań:
1) masa przedmiotów ręcznie przetaczanych po terenie

poziomym nie może przekraczać 300 kg na jednego
pracownika,

2) masa przedmiotów ręcznie wtaczanych na pochylnie

przez jednego pracownika nie może przekraczać 50 kg.

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

www.promotor.elamed.pl

53

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• t

temat numeru •

emat numeru • temat numeru •

temat numeru • t

temat numeru

emat numeru •

• temat numeru

temat numeru •

• temat numeru

tem

nanie czynności wymagających wysiłku. Zgodnie z treścią Roz-
porządzenia mogą to być m.in.: pasy, liny, łańcuchy, zawiesia,
dźwignie, chwytaki, wciągarki oraz podobne. Jak w praktyce
wygląda respektowanie przepisów? – Z naszych obserwacji
wynika, że tylko niewielki procent pracodawców stosuje się
do norm – mówi Andrzej Kluz z firmy Dalmec Polska Sp. z o.o,
polskiej filii producenta manipulatorów przemysłowych. Dal-
mec to rodzinny biznes założony we włoskich Dolomitach
ponad 40 lat temu. Od ponad 7 lat oferta firmy dostępna
jest na polskim rynku. – Manipulatory są urządzeniami
wspomagającymi operację transportu bliskiego, czyli prace
ręczne w procesach produkcyjnych i logistycznych. Służą do
zrównoważenia ciężaru w taki sposób, aby był możliwy do ła-
twego przemieszczenia, praktycznie bez użycia siły – wyjaśnia
Kluz. – Manipulatory, balansery, podnośniki, pająki, trawersy
– nie nazwa jest ważna, ale ich przeznaczenie – stwierdza
Wojciech Kożuchowski, dyrektor Schmalz Polska – firmy, która
również specjalizuje się w sprzedaży podobnych maszyn. Ich
zastosowanie jest równie szerokie jak wachlarz nazewnictwa
określającego ogół urządzeń transportu bliskiego.

Ryzyko rośnie, gdy przed-
miot jest zbyt duży, trudny
do utrzymania, a zadanie
wykonywane jest zbyt często
i wymaga przyjmowania nie-
wygodnej postawy.

fot. Schmalz

54

Promotor 1-2/08

temat numeru •

eru • temat numeru •

temat numeru • temat numeru

temat numeru •

• temat numeru •

temat numeru • temat numeru •

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• t

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

T

YLKO

WODY

NIE

PRZENIOSĄ

– Nasz sprzęt jest w pełni pneumatyczny, działa na
zasadzie sprężonego powietrza. Precyzyjny układ
wyważenia kontroluje każdą zmianę ciśnienia
i natychmiast reaguje poprzez siłowniki pneuma-
tyczne, podnosząc, opuszczając lub obracając
ładunek. Czym różnią się od podobnych dźwigów
i suwnic? W odróżnieniu od wymienionych podczas
transportu manipulatorami Dalmec operator ma
stały kontakt z ładunkiem, co zwiększa precyzję
działania. Ponadto manipulatory posiadają całą
gamę zabezpieczeń uniemożliwiających upusz-
czenie ładunku znajdującego się w powietrzu oraz
umożliwiających dokończenie operacji nawet po
zaniknięciu zasilania czy zablokowanie urządzenia
w momencie, kiedy nie jest używane – tłumaczy
Kluz. – Każdy manipulator jest wyposażony w zin-
tegrowany zespół chwytaka, który daje możliwość
rozmaitego zaczepiania ładunku. W ofercie posia-
damy przyssawki, szczęki, uchylnie, haki, trzpienie
rozprężne, pantografy i wiele innych – wylicza An-
drzej Kluz. – Zaletą naszego produktu jest przede
wszystkim to, że jest „szyty na miarę” – dodaje.
Konkretny model przeznaczony jest wyłącznie do
jednej operacji, choć w niektórych przypadkach jest
możliwość uzyskania wielofunkcyjnego kombajnu.
Aby opcje urządzenia były zgodne z oczekiwaniami

Manipulatory są urzą-
dzeniami wspomaga-
jącymi operację trans-
portu bliskiego, czyli
prace ręczne w proce-
sach produkcyjnych
i logistycznych.

Wojciech Kożuchowski (z lewej) oraz Andrzej Kluz

prezentują zastosowanie manipulatorów

fot. Ł

. Sow

a

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

www.promotor.elamed.pl

55

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru •

• t

temat numeru •

emat numeru • temat numeru •

temat numeru • t

temat numeru

emat numeru •

• temat numeru

temat numeru •

• temat numeru

tem

klienta, w miejscu przeznaczenia odbywa się wizyta przed-
stawicieli Dalmec, zakończona szczegółową specyfikacją
produktu. – Rozmawiamy z kierownikami, kontrolerami
utrzymania ruchu w halach produkcyjnych, technologami
i wreszcie samymi pracownikami. Wszystko w celu ustalenia
faktycznych potrzeb stanowiska pracy – wyjaśnia Kluz.

Podobna procedura dotyczy klientów firmy Schmalz,

również rodzinnego interesu, tylko z Niemiec. – Działalność
produkcyjna zakładów rozpoczęła się już ponad 100 lat
temu, ale zdecydowanie różniła się od obecnej – opowiada
Kożuchowski. Schmalzowie zaczynali od handlu żyletkami,
dopiero w latach 80. ubiegłego wieku zdecydowali się zain-
westować w technologię podciśnieniową. Efektem tych zmian
są podnośniki harmonijkowe i gama zawiesi. – Obsługa
naszych urządzeń jest bardzo prosta. Ramię zakończone
chwytakiem kierujemy na ładunek, który zamierzamy prze-
mieścić, i opuszczamy je tak, aby przyssawki pod ciśnieniem
połączyły się z powierzchnią i umożliwiły swobodny transport.
Ruchem zarządzamy dzięki specjalnym pulpitom – tłumaczy
Kożuchowski. Co jeszcze oprócz prostoty sterowania łączy
produkty obu marek? Wielorakie zastosowanie, z jedynym
zastrzeżeniem, że mogą być wykorzystane wyłącznie w po-
mieszczeniach zamkniętych. Andrzej Kluz przekonuje, że
łatwiej będzie określić, czego nie można przenieść za pomocą
manipulatorów Dalmec. – Wody bez opakowania – żartuje.
Dużo lepiej niż z cieczami maszyny radzą sobie z kartonami,
ogromnymi kawałkami serów czy masła, skrzynkami, becz-
kami, bobinami, wałkami, rolkami papieru, taflami blach,
oknami oraz szybami. Urządzenia Dalmec spełniają wymogi
Dyrektywy Maszynowej (98/37/WE, zmienionej Dyrektywą
2006/42/WE), oraz są oznaczone znakiem CE. Mogą zostać
również na życzenie klienta dostosowane do specyficznych
wymogów branżowych (np. praca w strefach zagrożenia wy-
buchem). – Jesteśmy w stanie sprostać wymogom i oczeki-
waniom wielu rodzajów produkcji, takich jak przemysł motory-
zacyjny, drukarnie, branża ceramiczna, branża elektroniczna,
branża spożywcza, producenci mebli, nawozów, cementu itd.
– przekonuje Adam Szlednak z Dalmec. Kożuchowski chwali
się, że na ich podnośnikach pracuje załoga w zakładach
jednego z liderów produkcji opon samochodowych. Obaj
przedstawiciele mają jednak nadzieję, że prawdziwy boom
na ich urządzenia dopiero nadejdzie.

K

IEDY

DOPŁACI

UE?

Otwarcie rynków pracy UE dla Polaków jest coraz bardziej
zauważalne w postaci braku dobrych pracowników w polskich
zakładach pracy i nie dotyczy to tylko pracowników wykwali-
fikowanych, ale również pracowników niewykwalifikowanych,
zatrudnianych przy prostych pracach, jakimi są ręczne prace
transportowe. O ile pracowników wykwalifikowanych można
zastąpić starszą kadrą, która chętnie wraca z emerytur lub
bezrobocia, o tyle z pracownikami niewykwalifikowanymi jest
problem. Coraz trudniej znaleźć chętnych do pracy przy pracach
przeładunkowych lub powiązanych z przeładunkiem towarów.
Te zmiany na rynku pracy wymuszają na przedsiębiorcach zmia-
nę podejścia do pracowników, w szczególności do ich zdrowia
oraz dostosowania stanowisk pracy – przekonują rozmówcy.

reklama

56

Promotor 1-2/08

temat numeru •

eru • temat numeru •

temat numeru • temat numeru

temat numeru •

• temat numeru •

temat numeru • temat numeru •

temat numeru • t

temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru • temat numeru

Wykaz prac wzbronionych kobietom

Prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów
oraz wymuszoną pozycją ciała

1. Wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obcią-

żenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym
netto na wykonanie pracy, przekraczają 5000 kJ na zmianę
roboczą, a przy pracy dorywczej – 20 kJ/min.
Uwaga: 1 kJ = 0,24 kcal.

2. Ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie prze-

kraczającej:
• 12 kg – przy pracy stałej,
• 20 kg – przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w cza-

sie zmiany roboczej).

3. Ręczna obsługa elementów urządzeń (dźwigni, korb, kół

sterowniczych itp.), przy której wymagane jest użycie siły
przekraczającej:
• 50 N – przy pracy stałej,
• 100 N – przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę

w czasie zmiany roboczej).

4. Nożna obsługa elementów urządzeń (pedałów, przycisków

itp.), przy której wymagane jest użycie siły przekraczającej:
• 120 N – przy pracy stałej,
• 200 N – przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę

w czasie zmiany roboczej).

5. Ręczne przenoszenie pod górę – po pochylniach, scho-

dach itp., których maksymalny kąt nachylenia przekracza
30°, a wysokość 5 m – ciężarów o masie przekraczają-
cej:

• 8 kg – przy pracy stałej,
• 15 kg – przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w cza-

sie zmiany roboczej).

6. Przewożenie ciężarów o masie przekraczającej:

• 50 kg – przy przewożeniu na taczkach jednokołowych,
• 80 kg – przy przewożeniu na wózkach 2-, 3- i 4-koło-

wych,

• 300 kg – przy przewożeniu na wózkach po szynach.

Wyżej podane dopuszczalne masy ciężarów obejmują również
masę urządzenia transportowego i dotyczą przewożenia cięża-
rów po powierzchni równej, twardej i gładkiej o pochyleniu
nie przekraczającym:
2% – przy pracach wymienionych w pkt. 1 i 2,
1% – przy pracach wymienionych w pkcie 3.

W przypadku przewożenia ciężarów po powierzchni
nierównej w sposób określony w pkt. 1 i 2, masa ciężarów
nie może przekraczać 60% wielkości podanych w tych
punktach.

7. Kobietom w ciąży i w okresie karmienia:

• wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciąże-

nia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym
netto na wykonanie pracy, przekraczają 2900 kJ na zmianę
roboczą,

• prace wymienione w ust. 2-6, jeżeli występuje przekro-

czenie 1/4 określonych w nich wartości,

• prace w pozycji wymuszonej,
• prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie

zmiany roboczej.

Mają nadzieję, że do inwestycji w urządzenia trans-
portu bliskiego pracodawców nie zniechęci cena
produktu, która wynosi od 5000 euro w przypadku
najprostszych, hakowych manipulatorów (Dalmec)
i rośnie do kilkudziesięciu tysięcy euro w przypadku
tych najbardziej skomplikowanych. – Prowadzimy
rozmowy w sprawie finansowania zakupu ze środ-
ków UE. Umożliwiamy również leasing manipulato-
rów – zachęca Kluz.
A jak obecnie wygląda zainteresowanie towarem
w Polsce? – Rynek na nasze produkty rozwija się
dynamicznie. W Polsce zaczynamy eksplorować nowe
gałęzie przemysłu – analizuje Kluz – którymi do tej
pory się nie interesowaliśmy. Proponujemy użytkowni-
kowi urządzenie, które rozwiązuje jego problemy prze-
ładunkowe dotyczące wagi, ergonomii, BHP i ochrony
ładunku, jednocześnie stwarzając atrakcyjniejsze
i przyjaźniejsze dla pracownika stanowisko pracy.
Urządzenia te mogą być obsługiwane przez kobiety,
i to na stanowiskach zarezerwowanych zwyczajowo
dla mężczyzn. Dlatego zauważamy, że zapotrzebowa-
nie na nasze produkty ciągle rośnie.

B

ĘDĄ

LOBBOWAĆ

Kiedy polscy przedsiębiorcy odważniej sięgną
po urządzenia transportu bliskiego? Gdy pod
pretekstem złych warunków pracy zbuntuje się
resztka pracowników czy kiedy statystyki urazów
podczas pracy nie będą mogły być już gorsze?
Wszyscy producenci pytani o to, jaką opinię na
temat ich produktów mają Ministerstwo Pracy
i Polityki Socjalnej, Centralny Instytut Ochrony
Pracy czy PIP, tracili swój entuzjazm. Przyznają,
że nie są aktywnymi lobbystami, ale planują to
zmienić. Szkoda, że dopiero pod koniec roku,
w którym głośno było o kampanii społecznej
„Mniej dźwigaj”, organizowanej przez Europejską
Agencję ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia
w Miejscu Pracy przy współpracy z CIOP-PIB.
Być może była to idealna okazja do promocji
swoich produktów? Przedstawiciele producentów
w Polsce nie tracą wiary. – Świadomość ochrony
zdrowia pracownika rośnie bardzo szybko, dlate-
go z optymizmem patrzymy na przyszłość naszej
oferty – podkreślają.

‰