MASZYNY STARE (SPRZED 01-01-2003 r.)
1
MINIMALNE WYMAGANIA BHP W ZAKRESIE
U
Ż
YTKOWANIA MASZYN PRZEZ
PRACOWNIKÓW PODCZAS PRACY
2
ROZPORZ
Ą
DZENIE
MINISTRA GOSPODARKI
z dnia 30 pa
ź
dziernika 2002 r.
w sprawie minimalnych wymaga
ń
dotycz
ą
cych bezpiecze
ń
stwa i
w sprawie minimalnych wymaga
ń
dotycz
ą
cych bezpiecze
ń
stwa i
higieny pracy w zakresie u
ż
ytkowania maszyn przez pracowników
podczas pracy.
(Dz. U. z 2002 r. nr 191, poz. 1591 ze zmian
ą
Dz. U. z 2003 r. nr 178,
poz. 1745)
3
„MASZYNA"
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
wszelkie maszyny i inne
urz
ą
dzenia techniczne, narz
ę
dzia oraz instalacje u
ż
ytkowane podczas
pracy a tak
ż
e sprz
ę
t do tymczasowej pracy na wysoko
ś
ci, w
szczególno
ś
ci drabiny i rusztowania.
U
Ż
YTKOWANIE MASZYNY”
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
wykonywanie
„U
Ż
YTKOWANIE MASZYNY”
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
wykonywanie
wszelkich czynno
ś
ci zwi
ą
zanych z maszyn
ą
, w szczególno
ś
ci jej
uruchamianie lub zatrzymywanie, posługiwanie si
ę
ni
ą
,
transportowanie, naprawianie, modernizowanie, modyfikowanie,
konserwowanie i obsługiwanie, w tym tak
ż
e czyszczenie.
4
„STREFA NIEBEZPIECZNA"
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
stref
ę
w
obr
ę
bie oraz wokół maszyny, w której wyst
ę
puje ryzyko dla zdrowia
lub bezpiecze
ń
stwa pracownika.
„PRACOWNIK NARA
Ż
ONY"
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
pracownika
znajduj
ą
cego si
ę
w strefie niebezpiecznej.
5
„OPERATOR"
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
pracownika, któremu
powierzono zadanie u
ż
ytkowania maszyny.
„ŁADUNEK NIEPROWADZONY"
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
ładunek,
który nie przemieszcza si
ę
po stałym torze ustalonym za pomoc
ą
sztywnych prowadnic lub innych
ś
rodków technicznych.
6
Obowi
ą
zki pracodawcy:
powinien podj
ąć
działania maj
ą
ce na celu zapewnienie,
ż
e maszyny
udost
ę
pnione pracownikom na terenie zakładu pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawc
ę
s
ą
wła
ś
ciwe do wykonywania pracy lub
odpowiednio przystosowane do jej wykonywania oraz mog
ą
by
ć
u
ż
ytkowane bez pogorszenia bezpiecze
ń
stwa lub zdrowia pracowników.
dokonuj
ą
c wyboru maszyny, powinien bra
ć
pod uwag
ę
specyficzne
warunki i rodzaj wykonywanej pracy, a tak
ż
e istniej
ą
ce w zakładzie pracy
lub w miejscu pracy zagro
ż
enia istotne dla bezpiecze
ń
stwa i zdrowia
pracowników, w szczególno
ś
ci na stanowisku pracy; pracodawca
powinien uwzgl
ę
dnia
ć
dodatkowe zagro
ż
enia zwi
ą
zane z u
ż
ytkowaniem
maszyny.
powinien zastosowa
ć
odpowiednie rozwi
ą
zania maj
ą
ce na celu
zminimalizowanie ryzyka zwi
ą
zanego z u
ż
ytkowaniem maszyn, je
ż
eli
maszyny nie mog
ą
by
ć
u
ż
ytkowane bez ryzyka dla bezpiecze
ń
stwa lub
zdrowia pracowników.
7
MASZYNY:
1) instaluje si
ę
, umiejscawia oraz u
ż
ytkuje w sposób:
a) minimalizuj
ą
cy ryzyko dla bezpiecze
ń
stwa i zdrowia
pracowników, w szczególno
ś
ci poprzez zapewnienie
dostatecznej przestrzeni mi
ę
dzy ich ruchomymi cz
ęś
ciami a
dostatecznej przestrzeni mi
ę
dzy ich ruchomymi cz
ęś
ciami a
ruchomymi b
ą
d
ź
stałymi elementami znajduj
ą
cymi si
ę
w ich
otoczeniu,
b) zapewniaj
ą
cy bezpieczne dostarczanie lub odprowadzanie
u
ż
ywanej albo produkowanej energii b
ą
d
ź
materiałów.
2) montuje si
ę
lub demontuje w bezpiecznych warunkach, w
szczególno
ś
ci zgodnie z zaleceniami producenta.
2. Maszyny, które mog
ą
podczas u
ż
ytkowania by
ć
nara
ż
one na
uderzenie pioruna, zabezpiecza si
ę
przed jego skutkami.
8
1. Ruchome maszyny z własnym nap
ę
dem mog
ą
by
ć
obsługiwane
wył
ą
cznie przez pracowników odpowiednio przeszkolonych w zakresie
ich bezpiecznej obsługi.
2. W przypadku gdy maszyny poruszaj
ą
si
ę
po terenie, na którym jest
wykonywana praca, pracodawca powinien ustali
ć
zasady ruchu i
egzekwowa
ć
ich przestrzeganie.
egzekwowa
ć
ich przestrzeganie.
3. Pracodawca powinien podj
ąć
działania organizacyjne zapobiegaj
ą
ce
wchodzeniu pracowników na teren pracy maszyn samobie
ż
nych.
4. Je
ż
eli praca mo
ż
e przebiega
ć
w sposób wła
ś
ciwy tylko w obecno
ś
ci
pracowników pieszych, pracodawca powinien zastosowa
ć
odpowiednie
ś
rodki chroni
ą
ce pracowników przed urazami spowodowanymi
działaniem maszyn.
9
1. Pracownicy mog
ą
by
ć
transportowani przy pomocy mechanicznie
nap
ę
dzanej maszyny, o ile jest zapewnione ich bezpiecze
ń
stwo. Je
ż
eli
praca jest kontynuowana podczas jazdy maszyny, pr
ę
dko
ść
mechanicznie nap
ę
dzanej maszyny reguluje si
ę
odpowiednio do
wykonywanej pracy.
2. Maszyny o nap
ę
dzie spalinowym mog
ą
by
ć
u
ż
ywane w miejscu pracy
tylko wtedy, gdy jest zapewniona ilo
ść
powietrza wystarczaj
ą
ca do
wyeliminowania zagro
ż
enia dla bezpiecze
ń
stwa i zdrowia pracowników.
10
4. Podczas przebywania pracowników na maszynie przeznaczonej do
podnoszenia ładunków stanowisko słu
żą
ce do sterowania maszyn
ą
powinno by
ć
ci
ą
gle obsługiwane przez operatora. W przypadku
wyst
ą
pienia niebezpiecze
ń
stwa powinna by
ć
zapewniona mo
ż
liwo
ść
ewakuowania pracowników. Pracownicy podczas ich podnoszenia
powinni mie
ć
mo
ż
liwo
ść
komunikowania si
ę
.
5. Pracownicy nie powinni przebywa
ć
pod wisz
ą
cymi ładunkami, o ile
nie jest to konieczne dla sprawnego wykonywania pracy. Je
ż
eli jednak
zachodzi taka konieczno
ść
, pracodawca powinien zapewni
ć
bezpiecze
ń
stwo pracownikom i wła
ś
ciwe zabezpieczenie wisz
ą
cych
ładunków.
6. Nie przenosi si
ę
ładunków nad niezabezpieczonymi miejscami pracy,
w których zwyczajowo przebywaj
ą
pracownicy. Je
ż
eli jednak praca nie
mo
ż
e by
ć
wykonywana w inny sposób, pracodawca powinien ustali
ć
zasady bezpiecznego jej wykonywania oraz zapewni
ć
przestrzeganie
tych zasad.
11
Minimalne wymagania dotycz
ą
ce maszyn
Minimalne wymagania dotycz
ą
ce maszyn
12
1.
Elementy sterownicze
, które maj
ą
wpływ na bezpiecze
ń
stwo
pracowników, powinny by
ć
widoczne i mo
ż
liwe do zidentyfikowania oraz
odpowiednio oznakowane.
2. Elementy, o których mowa w pkt. 1, powinny by
ć
usytuowane poza
strefami zagro
ż
enia w taki sposób, aby ich obsługa nie powodowała
dodatkowych zagro
ż
e
ń
; nie mog
ą
one stwarza
ć
tak
ż
e jakichkolwiek
zagro
ż
e
ń
w zwi
ą
zku z przypadkowym ich zadziałaniem.
13
1. W przypadku gdy jest to konieczne, operator maszyny powinien
mie
ć
mo
ż
liwo
ść
sprawdzenia, z miejsca głównego pulpitu
sterowniczego, czy nikt nie znajduje si
ę
w strefie niebezpiecznej. Je
ż
eli
sprawdzenie nie jest mo
ż
liwe, układ bezpiecze
ń
stwa automatycznie
powinien wysyła
ć
akustyczny lub optyczny sygnał ostrzegawczy przed
powinien wysyła
ć
akustyczny lub optyczny sygnał ostrzegawczy przed
uruchomieniem maszyny.
2. Pracownik nara
ż
ony powinien mie
ć
czas lub
ś
rodki umo
ż
liwiaj
ą
ce
unikni
ę
cie zagro
ż
enia spowodowanego uruchomieniem lub
zatrzymaniem maszyny.
14
Układy sterowania maszyn powinny zapewnia
ć
bezpiecze
ń
stwo i by
ć
dobierane z uwzgl
ę
dnianiem mo
ż
liwych uszkodze
ń
, defektów oraz
dobierane z uwzgl
ę
dnianiem mo
ż
liwych uszkodze
ń
, defektów oraz
ogranicze
ń
, jakie mo
ż
na przewidzie
ć
w planowanych warunkach
u
ż
ytkowania maszyny.
15
1. Uruchomienie maszyny powinno by
ć
mo
ż
liwe tylko poprzez
celowe
zadziałanie na przeznaczony do tego celu układ sterowania.
2. Wymagania, o których mowa w pkt 1, stosuje si
ę
do:
a). ponownego uruchomienia maszyny po jej zatrzymaniu, bez wzgl
ę
du
na przyczyn
ę
zatrzymania;
na przyczyn
ę
zatrzymania;
b). sterowania, w przypadku znacz
ą
cych zmian w parametrach pracy
maszyny, w szczególno
ś
ci pr
ę
dko
ś
ci i ci
ś
nienia, o ile ponowne
uruchomienie maszyny lub zmiana w jej parametrach pracy nie
stwarzaj
ą
zagro
ż
enia.
3. Przepisów pkt 1 i 2 nie stosuje si
ę
do ponownego uruchomienia lub
zmian parametrów pracy maszyny, o ile s
ą
spowodowane
prawidłowym cyklem roboczym urz
ą
dzenia automatycznego.
16
1. Maszyny wyposa
ż
a si
ę
w układ sterowania przeznaczony do
całkowitego i bezpiecznego ich zatrzymywania.
2. Ka
ż
de stanowisko pracy wyposa
ż
a si
ę
w element sterowniczy
przeznaczony do zatrzymywania całej maszyny lub niektórych jej
cz
ęś
ci, w zale
ż
no
ś
ci od rodzaju zagro
ż
enia tak, aby maszyna była
bezpieczna.
bezpieczna.
3. Układ sterowania przeznaczony do zatrzymywania maszyny
powinien mie
ć
pierwsze
ń
stwo przed układem sterowania
przeznaczonym do jej uruchamiania.
4. Zasilanie energi
ą
odpowiednich nap
ę
dów maszyny odł
ą
cza si
ę
w
przypadku zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych cz
ęś
ci.
17
Pa
ń
stwowa Inspekcja Pracy
Okr
ę
gowy Inspektorat Pracy
w Bydgoszczy
1. Ze wzgl
ę
du na zagro
ż
enia, jakie stwarzaj
ą
maszyny, w zale
ż
no
ś
ci od
czasu ich zatrzymywania,
wyposa
ż
a si
ę
je w urz
ą
dzenie zatrzymania
awaryjnego.
2. Maszyny wyposa
ż
a si
ę
w
ś
rodki ochrony przed zagro
ż
eniami
spowodowanymi emisj
ą
lub wyrzucaniem substancji, materiałów lub
spowodowanymi emisj
ą
lub wyrzucaniem substancji, materiałów lub
przedmiotów.
3. Maszyny stwarzaj
ą
ce ryzyko upadku przedmiotów lub ich wyrzucenia
wyposa
ż
a si
ę
w
ś
rodki ochrony odpowiednie do wyst
ę
puj
ą
cego ryzyka.
4. Maszyny stwarzaj
ą
ce zagro
ż
enie emisj
ą
gazu, oparów, płynu lub pyłu
wyposa
ż
a si
ę
w odpowiednie obudowy lub urz
ą
dzenia wyci
ą
gowe
znajduj
ą
ce si
ę
w pobli
ż
u
ź
ródła zagro
ż
enia.
18
Pa
ń
stwowa Inspekcja Pracy
Okr
ę
gowy Inspektorat Pracy
w Bydgoszczy
1. Maszyny oraz ich cz
ęś
ci, o ile jest to konieczne dla zapewnienia
bezpiecze
ń
stwa i zdrowia pracowników, mocuje si
ę
za pomoc
ą
odpowiednich zaczepów lub innych podobnych urz
ą
dze
ń
w celu
zapewnienia ich stateczno
ś
ci.
2. Je
ż
eli wyst
ę
puje ryzyko oderwania lub rozpadni
ę
cia si
ę
cz
ęś
ci maszyn
2. Je
ż
eli wyst
ę
puje ryzyko oderwania lub rozpadni
ę
cia si
ę
cz
ęś
ci maszyn
powoduj
ą
ce zagro
ż
enie dla bezpiecze
ń
stwa i zdrowia pracowników,
pracodawca powinien zastosowa
ć
odpowiednie
ś
rodki ochronne.
3. W przypadku wyst
ą
pienia ryzyka bezpo
ś
redniego kontaktu z
ruchomymi cz
ęś
ciami maszyn, mog
ą
cego powodowa
ć
wypadki, stosuje
si
ę
osłony lub inne urz
ą
dzenia ochronne, które zapobiegałyby dost
ę
powi
do strefy zagro
ż
enia lub zatrzymywałyby ruch cz
ęś
ci niebezpiecznych.
19
Osłony i urz
ą
dzenia ochronne:
1) powinny mie
ć
mocn
ą
(trwał
ą
) konstrukcj
ę
;
2) nie mog
ą
stwarza
ć
zagro
ż
enia;
3) nie mog
ą
by
ć
łatwo usuwane lub wył
ą
czane ze stosowania;
4) powinny by
ć
usytuowane w odpowiedniej odległo
ś
ci od strefy
4) powinny by
ć
usytuowane w odpowiedniej odległo
ś
ci od strefy
zagro
ż
enia;
5) nie powinny ogranicza
ć
pola widzenia cyklu pracy urz
ą
dzenia;
6) powinny umo
ż
liwia
ć
wykonywanie czynno
ś
ci maj
ą
cych na celu
zamocowanie lub wymian
ę
cz
ęś
ci oraz umo
ż
liwia
ć
wykonywanie
czynno
ś
ci konserwacyjnych, pozostawiaj
ą
c jedynie ograniczony
dost
ę
p do obszaru, gdzie praca ma by
ć
wykonywana, w miar
ę
mo
ż
liwo
ś
ci bez zdejmowania osłon i urz
ą
dze
ń
zabezpieczaj
ą
cych;
7) powinny ogranicza
ć
dost
ę
p tylko do niebezpiecznej strefy pracy
maszyny.
20
1. Miejsca i stanowiska pracy lub konserwacji maszyn odpowiednio
o
ś
wietla si
ę
, stosownie do wykonywanych czynno
ś
ci.
2. Cz
ęś
ci maszyn o wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze
zabezpiecza si
ę
w celu unikni
ę
cia ryzyka ich dotkni
ę
cia lub zbli
ż
enia si
ę
zabezpiecza si
ę
w celu unikni
ę
cia ryzyka ich dotkni
ę
cia lub zbli
ż
enia si
ę
do nich.
3. Urz
ą
dzenia ostrzegawcze maszyn powinny by
ć
jednoznaczne, łatwo
dostrzegalne i zrozumiałe.
4. Maszyny u
ż
ytkuje si
ę
tylko w procesach i warunkach, dla których s
ą
przeznaczone.
21
1. Wykonywanie prac konserwacyjnych powinno by
ć
mo
ż
liwe
podczas postoju maszyny. Je
ż
eli jest to niemo
ż
liwe, w celu wykonania
tych prac stosuje si
ę
odpowiednie
ś
rodki ochronne albo prace te
tych prac stosuje si
ę
odpowiednie
ś
rodki ochronne albo prace te
wykonuje si
ę
poza strefami niebezpiecznymi.
2. W przypadku gdy dla danej maszyny jest przewidziane prowadzenie
dziennika konserwacji maszyn, prowadzi si
ę
go na bie
żą
co.
22
1. Maszyny wyposa
ż
a si
ę
w:
a) łatwo rozpoznawalne urz
ą
dzenia słu
żą
ce do odł
ą
czania od
ź
ródeł
energii; ponowne przył
ą
czenie maszyny do
ź
ródeł energii nie mo
ż
e
stanowi
ć
zagro
ż
enia dla pracowników,
stanowi
ć
zagro
ż
enia dla pracowników,
b) znaki ostrzegawcze i oznakowania konieczne do zapewnienia
bezpiecze
ń
stwa pracowników.
2. Powinny by
ć
zastosowane rozwi
ą
zania zapewniaj
ą
ce bezpieczny
dost
ę
p i przebywanie pracowników w obszarach produkcyjnych oraz
strefach ustawiania i konserwowania maszyn.
23
Maszyny odpowiednio zabezpiecza si
ę
w celu ochrony pracowników
przed:
1) ryzykiem po
ż
aru, przegrzania lub uwolnienia si
ę
gazu, pyłu, płynu
oraz innych substancji wytwarzanych, u
ż
ywanych lub
zmagazynowanych w maszynach;
zmagazynowanych w maszynach;
2) ryzykiem wybuchu urz
ą
dzenia lub substancji wytwarzanych,
u
ż
ywanych albo zmagazynowanych w maszynach;
3) zagro
ż
eniami wynikaj
ą
cymi z bezpo
ś
redniego lub po
ś
redniego
kontaktu z energi
ą
elektryczn
ą
.
24
Maszyny z własnym nap
ę
dem, które po uruchomieniu mog
ą
spowodowa
ć
zagro
ż
enie dla bezpiecze
ń
stwa lub zdrowia pracowników, wyposa
ż
a si
ę
w:
1) urz
ą
dzenie zapobiegaj
ą
ce ich uruchomieniu przez osoby
nieupowa
ż
nione;
2) odpowiednie urz
ą
dzenia minimalizuj
ą
ce skutki kolizji, w przypadku
poruszania si
ę
na torze ruchu jednocze
ś
nie kilku maszyn;
3) odpowiednie urz
ą
dzenia przeznaczone do hamowania i zatrzymywania;
urz
ą
dzenia te wyposa
ż
a si
ę
w system awaryjnego hamowania, którego
układ sterowania powinien by
ć
łatwo dost
ę
pny lub automatyczny, w celu
zahamowania lub zatrzymania urz
ą
dzenia, w przypadku awarii
urz
ą
dzenia głównego, je
ż
eli wymagania takie wynikaj
ą
z zasad
bezpiecze
ń
stwa;
25
4) odpowiednie urz
ą
dzenia pomocnicze zainstalowane w celu poprawienia
widoczno
ś
ci, je
ż
eli bezpo
ś
rednie pole widzenia kierowcy nie zapewnia
dostatecznego bezpiecze
ń
stwa;
5) o
ś
wietlenie odpowiednie do rodzaju wykonywanej pracy, zapewniaj
ą
ce
dostateczne bezpiecze
ń
stwo pracownikom, je
ż
eli maszyny przeznaczone
dostateczne bezpiecze
ń
stwo pracownikom, je
ż
eli maszyny przeznaczone
s
ą
do u
ż
ytkowania w nocy b
ą
d
ź
w miejscach niedostatecznie
o
ś
wietlonych;
6) odpowiednie urz
ą
dzenia przeciwpo
ż
arowe, w przypadku gdy urz
ą
dzenia
te nie znajduj
ą
si
ę
w bliskim zasi
ę
gu w miejscu u
ż
ytkowania maszyn;
wymagania te dotycz
ą
maszyn, które własnym działaniem lub ze wzgl
ę
du
na elementy holowane lub przewo
ż
one mog
ą
zagra
ż
a
ć
bezpiecze
ń
stwu
pracowników, stwarzaj
ą
c niebezpiecze
ń
stwo po
ż
aru;
26
7) rozwi
ą
zania powoduj
ą
ce natychmiastowe zatrzymanie si
ę
zdalnie
sterowanych maszyn, je
ż
eli znajd
ą
si
ę
poza zasi
ę
giem działania
urz
ą
dzenia do ich sterowania;
8) urz
ą
dzenia zabezpieczaj
ą
ce przed ryzykiem zderzenia b
ą
d
ź
uderzenia
wyst
ę
puj
ą
cego podczas normalnej pracy zdalnie sterowanej maszyny, o
ile nie ma innych urz
ą
dze
ń
kontroluj
ą
cych takie ryzyko.
27
1. Je
ż
eli urz
ą
dzenie do podnoszenia ładunków jest zainstalowane w
maszynie na stałe, zapewnia si
ę
jego wytrzymało
ść
i stateczno
ść
podczas u
ż
ytkowania, z uwzgl
ę
dnieniem masy podnoszonych ładunków,
jak i napr
ęż
e
ń
wytwarzanych w punkcie ich zawieszenia lub
zamocowania.
2. Maszyny do podnoszenia ładunków wyra
ź
nie oznakowuje si
ę
ze
wskazaniem ud
ź
wigu nominalnego, a tak
ż
e, je
ż
eli jest to wła
ś
ciwe,
wskazaniem ud
ź
wigu nominalnego, a tak
ż
e, je
ż
eli jest to wła
ś
ciwe,
wyposa
ż
a si
ę
w tablic
ę
obci
ąż
alno
ś
ci zawieraj
ą
c
ą
ud
ź
wig nominalny dla
ka
ż
dej konfiguracji maszyny.
3. Osprz
ę
t słu
żą
cy do podnoszenia oznakowuje si
ę
w sposób
umo
ż
liwiaj
ą
cy okre
ś
lenie jego parametrów niezb
ę
dnych dla
bezpiecznego u
ż
ytkowania.
4. Maszyny słu
żą
ce do podnoszenia ładunków, które nie zostały
zaprojektowane z przeznaczeniem do podnoszenia osób, w celu
unikni
ę
cia ich przypadkowego niewła
ś
ciwego wykorzystania,
odpowiednio i wyra
ź
nie oznakowuje si
ę
.
28
Maszyny do podnoszenia ładunków, instalowane na stałe, tak si
ę
instaluje, aby zminimalizowa
ć
ryzyko:
1) przygniecenia pracownika przez ładunek;
1) przygniecenia pracownika przez ładunek;
2) niebezpiecznego przemieszczania si
ę
ładunku albo swobodnego
spadania ładunku;
3) niezamierzonego uwolnienia si
ę
ładunku.
29
W maszynach przeznaczonych do podnoszenia lub przenoszenia
pracowników stosuje si
ę
rozwi
ą
zania:
1) zabezpieczaj
ą
ce kosz przed spadni
ę
ciem;
2) zabezpieczaj
ą
ce pracownika przed wypadni
ę
ciem z kosza, zgnieceniem,
uwi
ę
zieniem b
ą
d
ź
uderzeniem, szczególnie w wyniku przypadkowego
uwi
ę
zieniem b
ą
d
ź
uderzeniem, szczególnie w wyniku przypadkowego
kontaktu z przedmiotami;
3) zapewniaj
ą
ce bezpiecze
ń
stwo pracownikom uwi
ę
zionym wewn
ą
trz
kosza i umo
ż
liwiaj
ą
ce niezwłoczne ich uwolnienie.
Je
ż
eli nie jest mo
ż
liwe unikni
ę
cie ryzyka, o którym mowa w ust. 2 pkt 1,
przy zastosowaniu
ś
rodków zabezpieczaj
ą
cych, instaluje si
ę
lin
ę
no
ś
n
ą
o
zwi
ę
kszonym współczynniku bezpiecze
ń
stwa i sprawdza si
ę
j
ą
ka
ż
dego
dnia pracy.
30
Kontrola maszyn
Kontrola maszyn
31
1. W przypadku gdy bezpieczne u
ż
ytkowanie maszyn jest uzale
ż
nione od
warunków, w jakich s
ą
one instalowane, pracodawca powinien podda
ć
maszyny:
1) wst
ę
pnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do
1) wst
ę
pnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do
eksploatacji po raz pierwszy;
2) kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym
miejscu.
2. Kontroli, o której mowa w ust. 1, dokonuj
ą
jednostki działaj
ą
ce na
podstawie odr
ę
bnych przepisów albo osoby upowa
ż
nione przez
pracodawc
ę
i posiadaj
ą
ce odpowiednie kwalifikacje.
32
Pracodawca powinien zapewni
ć
, aby maszyny nara
ż
one na działanie
warunków powoduj
ą
cych pogorszenie ich stanu technicznego, co mo
ż
e
spowodowa
ć
powstawanie sytuacji niebezpiecznych, poddane były:
1) okresowej kontroli, a tak
ż
e badaniom przez jednostki działaj
ą
ce na
podstawie odr
ę
bnych przepisów albo osoby upowa
ż
nione przez
pracodawc
ę
i posiadaj
ą
ce odpowiednie kwalifikacje;
33
2) specjalnej kontroli przeprowadzanej przez jednostki albo osoby, o
których mowa w pkt 1, w przypadku mo
ż
liwo
ś
ci pogorszenia
bezpiecze
ń
stwa zwi
ą
zanego z maszyn
ą
, a b
ę
d
ą
cego wynikiem:
a) prac modyfikacyjnych,
b) zjawisk przyrodniczych,
c) wydłu
ż
onego czasu postoju maszyny,
d) niebezpiecznych uszkodze
ń
oraz wypadków przy pracy.
34
1. Wyniki kontroli, rejestruje si
ę
i przechowuje, do dyspozycji
zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy,
przez okres 5 lat od dnia zako
ń
czenia tych kontroli, o ile odr
ę
bne przepisy
nie stanowi
ą
inaczej.
nie stanowi
ą
inaczej.
2. Je
ż
eli maszyny s
ą
u
ż
ytkowane poza terenem zakładu pracy, w miejscu
ich u
ż
ytkowania powinien by
ć
dost
ę
pny dokument potwierdzaj
ą
cy
przeprowadzenie ostatniej kontroli maszyny.
35
Je
ż
eli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn powoduje
zagro
ż
enia dla bezpiecze
ń
stwa lub zdrowia pracowników, pracodawca
powinien zapewni
ć
, aby czynno
ś
ci te wykonywane były przez
powinien zapewni
ć
, aby czynno
ś
ci te wykonywane były przez
pracowników upowa
ż
nionych i posiadaj
ą
cych odpowiednie
kwalifikacje.
36
Współdziałanie pracodawcy z pracownikami w celu
zapewnienia bezpiecze
ń
stwa przy u
ż
ytkowaniu
zapewnienia bezpiecze
ń
stwa przy u
ż
ytkowaniu
maszyn
37
1. Pracodawca powinien zapewni
ć
pracownikom dost
ę
p do informacji,
w tym pisemnych instrukcji dotycz
ą
cych u
ż
ytkowania maszyn,
zwanych dalej "instrukcjami".
2. Instrukcje zawieraj
ą
co najmniej informacje dotycz
ą
ce
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy w zakresie:
1) warunków u
ż
ytkowania maszyn;
2) wyst
ę
powania mo
ż
liwych do przewidzenia sytuacji nietypowych;
3) praktyki u
ż
ytkowania maszyn.
3. Instrukcje powinny by
ć
zrozumiałe dla pracowników, których
dotycz
ą
.
38
Pracodawca powinien informowa
ć
pracowników o zagro
ż
eniach
zwi
ą
zanych z maszynami znajduj
ą
cymi si
ę
w miejscu pracy lub jego
zwi
ą
zanych z maszynami znajduj
ą
cymi si
ę
w miejscu pracy lub jego
otoczeniu oraz wszelkich zmianach w nich wprowadzonych w takim
zakresie, w jakim zmiany te mog
ą
mie
ć
wpływ na bezpiecze
ń
stwo
maszyny, nawet gdy pracownicy bezpo
ś
rednio nie u
ż
ytkuj
ą
tych
maszyn.
39
Pracodawca podejmie niezb
ę
dne działania, aby pracownicy:
1) u
ż
ytkuj
ą
cy maszyny odbyli odpowiednie przeszkolenie w zakresie
bezpiecznego ich u
ż
ytkowania;
bezpiecznego ich u
ż
ytkowania;
2) wykonuj
ą
cy naprawy, modernizacj
ę
, konserwacj
ę
lub obsług
ę
maszyn odbyli specjalistyczne przeszkolenie w tym zakresie.
40
Pracodawca powinien konsultowa
ć
z pracownikami lub ich
przedstawicielami zagadnienia zwi
ą
zane z bezpiecze
ń
stwem i higien
ą
pracy w zakresie okre
ś
lonym w rozporz
ą
dzeniu oraz umo
ż
liwia
ć
pracy w zakresie okre
ś
lonym w rozporz
ą
dzeniu oraz umo
ż
liwia
ć
pracownikom udział w dyskusjach w tych sprawach.
41
Maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia 2003 r. powinny by
ć
, w
terminie do dnia 1 stycznia 2006 r., dostosowane do minimalnych
wymaga
ń
dotycz
ą
cych maszyn, okre
ś
lonych w rozdziale 3.
Rozporz
ą
dzenie wchodzi w
ż
ycie z dniem 1 stycznia 2003 r.
Dyrektywa 89/655/EWG
Minimalne wymagania dotycz
ą
ce
bezpiecze
ń
stwa budowy i
u
ż
ytkowania sprz
ę
tu roboczego
42
Dyrektywa 95/63/WE
specjalne maszyny i urz
ą
dzenia
mobilne z nap
ę
dem lub bez
do podnoszenia ładunków
Dyrektywa 2001/45/WE
prace na wysoko
ś
ci
drabiny, rusztowania i liny
Stanisław Kowalewski
Rozporz
ą
dzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 pa
ź
dziernika 2002
w sprawie minimalnych wymaga
ń
dotycz
ą
cych bezpiecze
ń
stwa i
higieny pracy w zakresie u
ż
ytkowania maszyn przez
pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191 poz.1596)
– wprowadza do prawa polskiego dyrektyw
ę
89/655/EWG oraz
95/68/WE
43
95/68/WE
Rozporz
ą
dzenie Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 30 wrze
ś
nia 2003 zmieniaj
ą
ce w/w rozporz
ą
dzenie (Dz. U.
Nr 178 poz.1745) wdra
ż
a do prawa polskiego dyrektyw
ę
2001/45/WE dotycz
ą
c
ą
prac na wysoko
ś
ci
CELE
Zwi
ę
kszenie bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia pracowników przez
zapewnienie tego, aby udost
ę
pniane im do wykonywania pracy
ś
rodki
pracy były:
zbudowane zgodne z minimalnymi wymaganiami
44
zbudowane zgodne z minimalnymi wymaganiami
bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia okre
ś
lonymi w dyrektywach
społecznych
u
ż
ytkowane według ustalonych w nich zasad
maszyna
- wszelkie maszyny i inne urz
ą
dzenie techniczne,
narz
ę
dzia oraz instalacje u
ż
ytkowane podczas pracy, a tak
ż
e
sprz
ę
t do tymczasowej pracy na wysoko
ś
ci, w szczególno
ś
ci
TERMINOLOGIA
45
sprz
ę
t do tymczasowej pracy na wysoko
ś
ci, w szczególno
ś
ci
drabiny i rusztowania
u
ż
ytkowanie maszyny
- wykonywanie wszelkich czynno
ś
ci
zwi
ą
zanych z maszyn
ą
, w szczególno
ś
ci jej uruchamianie lub
TERMINOLOGIA
46
zwi
ą
zanych z maszyn
ą
, w szczególno
ś
ci jej uruchamianie lub
zatrzymywanie, posługiwanie si
ę
ni
ą
, transportowanie,
naprawianie, modernizowanie, modyfikowanie, konserwowanie i
obsługiwanie i czyszczenie
47
Jakie s
ą
obowi
ą
zki pracodawcy ?
Jakie s
ą
obowi
ą
zki pracodawcy ?
zapewnienie pracownikom bezpiecznego
i wła
ś
ciwego do wykonywanej pracy sprz
ę
tu
podj
ę
cie
ś
rodków dla zminimalizowania
ryzyka obsługi u
ż
ytkowanego sprz
ę
tu
poddanie nowo instalowanego sprz
ę
tu
48
poddanie nowo instalowanego sprz
ę
tu
przeprowadzanej przez kompetentne osoby
kontroli pierwotnej
zapewnienie regularnych kontroli okresowych
zlecanie kontroli specjalnych
rejestrowanie i przechowywanie wyników kontroli
Jakie s
ą
obowi
ą
zki pracodawcy ?
Jakie s
ą
obowi
ą
zki pracodawcy ?
zapewnienie, aby sprz
ę
t stwarzaj
ą
cy specyficzne
zagro
ż
enia, był u
ż
ytkowany i konserwowany wył
ą
cznie
przez upowa
ż
nionych pracowników
uwzgl
ę
dnienie zasad ergonomii przy u
ż
ytkowaniu
sprz
ę
tu roboczego
49
sprz
ę
tu roboczego
czytelne informowanie pracowników o warunkach
u
ż
ytkowania sprz
ę
tu, zagro
ż
eniach i mo
ż
liwych
nietypowych sytuacjach, do
ś
wiadczeniach praktycznych
zapewnienie wła
ś
ciwych do wykonywanej pracy szkole
ń
konsultowanie oraz uczestnictwo pracowników lub
ich przedstawicieli w podejmowaniu decyzji
50
Minimalne wymagania techniczne nie oznaczaj
ą
konieczno
ś
ci stosowania takich samych
ś
rodków, jak w
przypadku podstawowych wymaga
ń
dotycz
ą
cych
nowych maszyn i innych urz
ą
dze
ń
technicznych.
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
sterowanie
widoczno
ść
,
sygnalizacja ostrzegawcza,
dost
ę
p,
oznakowanie,
uruchamianie,
zatrzymywanie
51
osłony
ruchomych
cz
ęś
ci maszyn
uruchamianie,
zatrzymywanie
R
ę
czne narz
ę
dzia
pomocnicze
52
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
stateczno
ść
O
ś
wietlenie
53
O
ś
wietlenie
ochrona
przed zagro
ż
eniami
termicznymi
, emisj
ą
szkodliwych substancji,
po
ż
arem i wybuchem
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
bezpieczne przeprowadzanie
odł
ą
czanie
od zasilania
54
bezpieczne przeprowadzanie
napraw i konserwacji
bezpieczny
dost
ę
p
do miejsc obsługi
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
ochrona
przed
pora
ż
eniem
elektrycznym
55
elektrycznym
oznakowanie
ostrzegawcze
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
dotycz
ą
ce specjalnych maszyn i
urz
ą
dze
ń
:
Zał
ą
cznik I
minimalne wymagania techniczne
dotycz
ą
ce specjalnych maszyn i
urz
ą
dze
ń
:
mobilnych z nap
ę
dem lub bez
ochrona przed wci
ą
gni
ę
ciem pod koła lub g
ą
sienice pojazdu,
zabezpieczenie przed przewróceniem lub jego skutkami,
specyficzne wymagania dotycz
ą
ce sterowania
56
specyficzne wymagania dotycz
ą
ce sterowania
do podnoszenia ładunków
stateczno
ść
, wymagania dotycz
ą
ce kosza,
zabezpieczenie ładunku przed upadkiem,
ochrona przed uderzeniem pracownika ładunkiem
Zał
ą
cznik II
Zał
ą
cznik II
wymagania dotycz
ą
ce
57
u
ż
ytkowania
sprz
ę
tu roboczego
Dlaczego warto wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
Dlaczego warto wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
Korzy
ś
ci ekonomiczne
wzrost produktywno
ś
ci
osi
ą
gni
ę
ty przez:
58
osi
ą
gni
ę
ty przez:
modernizacj
ę
starych maszyn
popraw
ę
organizacji
lepsz
ą
współprac
ę
i motywacj
ę
zmniejszenie przestojów
wy
ż
sz
ą
wydajno
ść
i jako
ść
Dlaczego warto wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
Dlaczego warto wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
Korzy
ś
ci społeczne
59
zadowolenie z pracy
mniej wypadków przy pracy
Dlaczego jeszcze warto
wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
Dlaczego jeszcze warto
wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
Inne korzy
ś
ci
mniejsze odszkodowania
60
mniejsze składki
mniejsze odszkodowania
lepszy wizerunek firmy
przywi
ą
zanie pracowników
diagnoza stanu maszyn i urz
ą
dze
ń
rozbie
ż
no
ś
ci, ocena koniecznych zmian
oszacowanie kosztów
inwentaryzacja sprz
ę
tu roboczego
rok produkcji, przewidywany czas zako
ń
czenia eksploatacji
Jak wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
Jak wdro
ż
y
ć
Dyrektyw
ę
89/655/EWG ?
61
oszacowanie kosztów
technicznych
organizacyjnych
plan dostosowania
lista sprz
ę
tu niepotrzebnego, do
zast
ą
pienia oraz do dostosowania
harmonogram
maszyny stwarzaj
ą
ce szczególne
zagro
ż
enie !!!
realizacja
nadzorowanie
obsługa bie
żą
ca
weryfikacja