1

w w w. o p e r o n . p l

Poziom rozszerzony

Modele odpowiedzi przyk∏adowego arkusza egzaminacyjnego

z geografii

Arkusz II

Nr

polecenia

Przewidywana odpowiedê ucznia

Liczba

punktów

Kryteria zaliczenia

26.

0–1

poprawne wykreÊlenie wszystkich
strza∏ek – 1 pkt

27.

Odpowiednio najd∏u˝szy i najkrótszy dzieƒ:
Zakopane: 16 h 11’, 8 h 08’
Warszawa: 16 h 47’, 7 h 42’
Suwa∏ki: 17 h 05’, 7 h 15‘
Przyczynà jest zró˝nicowanie oÊwietlenia Ziemi
w ciàgu roku (miejscowoÊci le˝à na ró˝nych szero-
koÊciach geograficznych).

0–2

poprawne przyporzàdkowanie
wszystkich d∏ugoÊci dnia – 1 pkt
podanie w∏aÊciwej przyczyny
– 1 pkt

28.

Obliczenia:
ró˝nica d∏ugoÊci geograficznej Pary˝–Kraków:
19°58’ – 2°20’ = 17°38’,
ró˝nica czasu s∏onecznego mi´dzy tymi miejscowo-
Êciami:
17° 4 min = 68 min = 1 h 08 min
38’ 4 s = 152 s = 2 min 32 s
1 h 08 min + 2 min 32 s = 1 h 10 min 32 s
czas miejscowy (s∏oneczny) w Krakowie:
17: 25 + 1 h 10 min 32 s = 18: 35: 32;
ró˝nica d∏ugoÊci geograficznej Pary˝–Chicago:
2°20’ + 87°39’ = 89°59’,
ró˝nica czasu s∏onecznego:
89° 4 min = 356 min = 5 h 56 min
59’ 4 s = 236 s = 3 min 56 s
5 h 56 min + 3 min 56 s = 5 h 59 min 56 s,
czas miejscowy (s∏oneczny) w Chicago:
17: 25 – 5 h 59 min 56 s = 11: 25: 04

0–3

obliczenie czasu s∏onecznego
w Krakowie – 1 pkt
w Chicago – 1 pkt
dok∏adnoÊç (kolejnoÊç) zapisów
– 1 pkt

29.

d)

0–1

wskazana poprawna odpowiedê
– 1 pkt

30.

SkreÊlone: jeziorze, czwartorz´dzie, Pienin, piaskow-
ce i mu∏owce wraz z glinami zwa∏owymi, cienkie.

0–2

poprawne skreÊlenie trzech lub
czterech okreÊleƒ – 1 pkt;
wszystkich – 2 pkt

31.

a) Spe∏zywanie
b) Si∏a grawitacji (przyciàganie ziemskie)
c) Ruch powolny

0–3

za ka˝dà dobrà odpowiedê – po
1 pkt

32.

Np.: pochylone drzewa z powyginanymi pniami, po-
chylone s∏upy trakcji elektrycznej, pochylone ogro-
dzenia, powyginane wychodnie warstw skalnych.

0–1

wskazane dwa elementy – 1 pkt

0°

0°

0°

15°

15°

30°

45°

60°

30°

45°

60°

75°

15°

15°

15°

15°

30°

30°

30°

30°

45°

45°

45°

45°

60°

60°

60°

60°

75°

75°

33.

a)

b) sandr, oz, kem

0–3

przyporzàdkowane cztery lub pi´ç
form – 1 pkt;
wszystkie – 2 pkt;
wypisane trzy akumulacyjne formy
fluwioglacjalne – 1 pkt

34.

A – Valentia
B – Orenburg
C – Pary˝
D – Rzym
E – Moskwa
F – Green Harbour

0–2

przyporzàdkowane trzy lub cztery
stacje – 1 pkt;
wszystkie – 2 pkt

35.

Kolejno od góry: Moskwa, Valentia, Orenburg, Green
Harbour, Pary˝, Rzym.

0–2

poprawnie przyporzàdkowane ty-
pom klimatu trzy lub cztery stacje
– 1 pkt;
wszystkie – 2 pkt

36.

Lodowce mog∏yby powstaç na najwy˝szym szczycie
Tatr – Rysach (2499 m n.p.m.), poniewa˝ granica
wieloletniego Êniegu przebiega w tym miejscu
na wysokoÊci oko∏o 2400 m n.p.m., jednak nachyle-
nie stoku (ukszta∏towanie terenu) nie pozwala
na gromadzenie si´ tam Êniegu i lodu.

0–3

wskazanie Tatr z najwy˝szym
szczytem – 1 pkt;
uwzgl´dnienie przebiegu granicy
wieloletniego Êniegu – 1 pkt;
podanie ukszta∏towania terenu ja-
ko czynnika uniemo˝liwiajàcego
powstanie lodowców – 1 pkt

37.

Ciemna skóra
– czynnik Êrodowiskowy: du˝e nat´˝enie promienio-
wania s∏onecznego, szczególnie w zakresie ultrafio-
letu
– przypuszczalne znaczenie adaptacyjne cechy: znaj-
dujàca si´ w g∏´bszych warstwach skóry melani-
na (ciemny pigment) chroni organizm przed nieko-
rzystnym dzia∏aniem promieni UV.
Wàski nos
– czynnik Êrodowiskowy: zimne, suche powietrze
– przypuszczalne znaczenie adaptacyjne cechy: za-
pobiega wysychaniu b∏ony Êluzowej nosa, u∏atwia
nawil˝anie i nagrzewanie wdychanego powietrza.

0–2

za ka˝dy uzupe∏niony wiersz tabeli
– po 1 pkt

38.

a) Uzupe∏niony schemat kolejno od do∏u: Nil, jezioro,
zapora, Nil.
b) Skutki pozytywne dla cz∏owieka: np. budowa sieci
kana∏ów nawadniajàcych, powstanie elektrowni (do-
starcza 50% energii elektr. Egiptu), rozwój osiedli
przemys∏owych, przep∏yw rzeki regulowany przez
zapor´, ca∏oroczna ˝egluga na Nilu, rozwój turystyki
wodnej na jeziorze;
skutki negatywne dla Êrodowiska: rozwój populacji
Êlimaków wywo∏ujàcych choroby, wzrost zasolenia
gleb na obszarach nawadnianych wodami jeziora,
zamulanie si´ zapory i jeziora, mniejsze wiosenne
i letnie wylewy rzeki, które u˝yênia∏y gleby mu∏em
– koniecznoÊç sztucznego nawo˝enia, zahamowanie
tworzenia si´ delty Nilu – g∏ównie regionu rolnicze-
go Egiptu.

0–3

poprawne uzupe∏nienie schematu
– 1 pkt;
trzy pozytywne skutki dla cz∏owie-
ka – 1 pkt;
trzy negatywne skutki dla Êrodowi-
ska – 1 pkt

Nr

polecenia

Przewidywana odpowiedê ucznia

Liczba

punktów

Kryteria zaliczenia

2

w w w. o p e r o n . p l

■

G E O G R A F I A – P O Z I O M R O Z S Z E R Z O N Y

równina moreny dennej

drumliny

làdolód

rzeki podlodowcowe

............................................

............................................

.........................................................

............................................

............................................

............................................

oz

kemy

brama lodowca

oczka

sandr

wały moreny czołowej

3

w w w. o p e r o n . p l

A R K U S Z I I – M O D E L E O D P O W I E D Z I

■

39.

liczba ludnoÊci

czas

mała

du˝a

0–1

poprawnie sporzàdzony wykres
– 1 pkt

40.

a) Niemcy – faza IV, Brazylia – faza III
b) Przyczyny spo∏eczne: np. ró˝na liczba kobiet
w wieku rozrodczym, ró˝na aktywnoÊç zawodowa
kobiet, inny model rodziny;
przyczyny ekonomiczne: np. ni˝szy poziom ˝ycia
w Brazylii ni˝ w Niemczech, ró˝nice w dochodach
(niech´ç bogatszych Niemców do obni˝enie w∏asne-
go poziomu ˝ycia za sprawà potomstwa).

0–3

podane fazy – 1 pkt;
podane dwie przyczyny spo∏eczne
– 1 pkt;
dwie ekonomiczne – 1 pkt

41.

a) Lokalizacja: w centrum miasta;
cechy: liczne wie˝owce, w których znajdujà si´ biu-
ra, banki, sklepy; g´sta zabudowa; nowoczesna
architektura.
b) Us∏ugowa, handlowa, administracyjna.
c) Liczba mieszkaƒ b´dzie si´ zmniejsza∏a.

0–3

wskazanie centrum miasta oraz
podanie dwóch cech architektury
– 1 pkt;
podanie dwóch funkcji – 1 pkt;
wskazanie tendencji – 1 pkt

42.

a) ˚ywnoÊç modyfikowana genetycznie (˝ywnoÊç
transgeniczna, organizmy modyfikowane genetycz-
nie) –

Genetically Modified Organisms.

b) Np. USA, Argentyna, Kanada.

0–2

podanie pe∏nej nazwy – 1 pkt;
podanie dwóch krajów przodujà-
cych w produkcji GMO – 1 pkt

43.

Zalety: np. owoce d∏u˝ej zachowujà Êwie˝oÊç, nasio-
na dostarczajà wi´cej oleju, roÊliny sà odporne
na Êrodki owadobójcze i (lub) chwastobójcze, upra-
wa jest ∏atwiejsza i mniej pracoch∏onna.
Wady: np. mogà wywo∏ywaç alergie, uodporniç ludzi
na dzia∏anie antybiotyków, mogà byç rakotwórcze,
konsekwencje spo˝ywania takiej ˝ywnoÊci nie sà
jeszcze do koƒca rozpoznane.

0–2

podane trzy zalety – 1 pkt;
trzy wady – 1 pkt

44.

A – 5
B – 1
C – 3
D – 2

0–1

poprawnie przyporzàdkowane
wszystkie wykresy – 1 pkt

45.

Przyk∏ady: dost´p do produktów z ca∏ego Êwiata,
nowoczesnych technologii (komputeryzacja, telefo-
nia komórkowa), dost´p do informacji (Internet),
zmiany obyczajowe i kulturowe – upowszechnienie
si´ dominujàcych wzorów kulturowych (Êwiàt „z im-
portu”, takich jak walentynki, Halloween, amerykaƒ-
skiej kultury masowej);
efekty pozytywne: np. swobodny przep∏yw informa-
cji, towarów, us∏ug, kapita∏u, zmniejszanie dyspro-
porcji rozwojowych mi´dzy ró˝nymi regionami Êwia-
ta, poznawanie odleg∏ych kultur;
efekty negatywne: np. zanikanie kultury danego na-
rodu, wypieranie rodzimych towarów przez towary
wielkich korporacji mi´dzynarodowych, os∏abienie
tradycyjnych wi´zi rodzinnych.

0–3

podanie dwóch przyk∏adów wp∏y-
wu globalizacji – 1 pkt;
dwóch pozytywnych efektów glo-
balizacji – 1 pkt;
dwóch negatywnych efektów glo-
balizacji – 1 pkt
(Uwaga: jeden pozytywny i jeden
negatywny – 1 pkt)

Nr

polecenia

Przewidywana odpowiedê ucznia

Liczba

punktów

Kryteria zaliczenia

4

w w w. o p e r o n . p l

■

G E O G R A F I A – P O Z I O M R O Z S Z E R Z O N Y

46.

a) Kraje o najni˝szej Êredniej trwania ˝ycia: np. Mali,
Niger, Czad, Etiopia;
kraje o najwy˝szej Êredniej trwania ˝ycia: np. Japonia,
Kanada, Norwegia.
b) Np.: wy˝ywienie, dost´pnoÊç czystej wody pitnej,
poziom higieny, dost´p do opieki medycznej.
c) Np.: zwi´kszenie mo˝liwoÊci uzdatniania wody pit-
nej przez dostarczanie (lub produkcj´ w tych krajach)
odpowiednich urzàdzeƒ, kszta∏cenie s∏u˝by zdrowia,
dostarczenie odpowiednich technologii zwi´kszajà-
cych produkcj´ ˝ywnoÊci.

0–3

poprawnie wskazane kraje o naj-
krótszej i najd∏u˝szej Êredniej trwa-
nia ˝ycia – 1 pkt;
podane trzy czynniki – 1 pkt;
podane trzy propozycje dzia∏aƒ
– 1 pkt

47.

a) Kurpie
b) górale
c) Kaszubi

0–1

poprawnie rozpoznane wszystkie
grupy etniczne – 1 pkt

48.

ZakreÊlone: a, b, e, f

0–1

zakreÊlenie czterech – 1 pkt

49.

a) W województwie mazowieckim jest mniej obsza-
rów o wybitnych walorach turystycznych.
b) Województwo mazowieckie jest odwiedzane tak
samo cz´sto ze wzgl´du na Warszaw´, centrum ad-
ministracyjne, gospodarcze oraz kulturalne kraju.

0–2

w∏aÊciwa ocena ró˝nic mi´dzy ob-
szarami – 1 pkt;
uwzgl´dnienie znaczenia Warszawy
– 1 pkt

Nr

polecenia

Przewidywana odpowiedê ucznia

Liczba

punktów

Kryteria zaliczenia