Patrologia - (nazwa, przedmiot), – (gr. pater – ojciec, logos – nauka), – nauka o Ojcach. Jest

częścią literatury wczesnochrześcijańskiej, obejmującą autorów starożytnych, którzy zajmowali

się teologią. Termin ten został po raz pierwszy użyty przez luterańskiego teologa Jana

Gerharda, jako tytuł jego dzieła wydanego w Jenie w 1653 r.

Patrystyka - jest to dyscyplina ściśle teologiczna zajmująca się badaniem nauki Ojców

Kościoła. Współcześnie terminem tym określa się studium myśli, idei i doktryny Ojców

Kościoła. Pojawił się w XVII w. najpierw w kręgu teologii luterańskiej.

Ojciec Kościoła – apostołowie poprzez głoszenie ewangelii wszystkim wiernym, którzy gotowi

byli przyjąć chrzest stawali się nauczycielami. Taką działalność nauczycielską nazywali

„powołaniem do życia”. Zatem, tego, który „powołuje do życia” nazywamy ojcem. Apostołowie

poprzez swoje duszpasterstwo stawali się sprawcami nowego życia w Chrystusie, czyli inaczej

mówiąc byli ojcami nowej, prawdziwej wiary, którą krzewili w wiernych zgodnie ze słowami

Jezusa. Lecz z biegiem czasu termin ojciec kościoła ewoluował i przyjęło się określanie nim

wszystkich innych wybitnych mistrzów słowa mówionego i pisanego, świadków tradycji.

Ponieważ zajmowali oni ważną pozycję nauczycieli Kościoła powszechnego zaczęto nazywać ich

„Ojcami Kościoła”.



Doctrina orthodoxa – prawowierność nauki nauka przylega do Nauczycielskiego

Urzędu Kościoła



Approbatio Ecclesiae – akceptacja ze strony Kościoła jeżeli odwoływano się do nauki

danego autora to aprobowano go (Orygenes)



Sanctitas vitae – świętość życia



Antiquitas – starożytność – okres życia od momentu śmierci ostatniego z apostołów (II

wiek) do 636 – śmierć św. Izydora z Sewilli (ostatniego Ojca Kościoła na Zachodzie); 749 –

śmierć Jana Damasceńskiego (Ostatniego Ojca Kościoła na Wschodzie)

Warunki, by być uznanym za Ojca Kościoła:

Pisarze wczesnochrześcijańscy – ci, którzy tworzyli w starożytności chrześcijańskiej. (nie

spełniają pozostałych trzech punktów)

Doktor Kościoła – tytuł ten nadaje się wielkim świętym, którzy w swych pismach wyróżniali

się prawowiernością i wybitną wiedzą teologiczną niezależnie od czasu, w którym żyli i działali.

Na 32 tytuły „doktora Kościoła”, które nadano do 1978 r. Połowa przypada ojcom Kościoła. Są

nimi:

a. Hilary z Poitiers 1. Atanazy Wielki

b. Ambroży 2. Efrem Syryjski

c. Hieronim 3. Bazyli Wielki

d. Augustyn 4. Cyryl Jerozolimski

e. Piotr Chryzolog 5. Grzegorz z Nazjanzu

f. Leon Wielki 6. Jan Chryzostom

g. Grzegorz Wielki 7. Cyryl Aleksandryjski

h. Izydor z Sewilli 8. Jan Damasceński

na Zachodzie na Wschodzie

Czterech podkreślonych z Kościoła Wschodniego i Zachodniego nosi tytuły „Wielkich doktorów

Kościoła”.



Opisanie życia i działalności Ojców Kościoła



Przedstawienie Ojców, jako świadków Tradycji



Określenie dorobku poszczególnych Ojców



Przygotowanie krytycznych opracowań tekstu

Cele patrologii:

Środowisko geograficzne – basen Morza Śródziemnego. Większość pisarzy pisała po grecku

lub po łacinie; do III w. dominował na zachodzie i wschodzie grecki, później na zachodzie

priorytet objęła łacina a na wchodzie obok greki pojawił się koptyjski, syryjski i armeński

(ormiański).

Podział patrologii:

Ewangelia ……| 325 451 636\749

202

325 – sobór w Nicei; 451 – sobór w Chalcedonie; 202 – śmierć Ireneusza z Lionu.

a)

Tematyka koncentruje się wokół organizacji życia kościelnego oraz obrony

chrześcijaństwa z zewnątrz (prześladowania) jak i wewnątrz (herezje). Powstają

pierwsze teksty liturgiczne, przepisy prawodawstwa kościelnego (Skład

Apostolski, Didache) oraz apokryfy N. T. Pojawiają się nazwiska pierwszych

pisarzy – Ojców Apostolskich (aut. Didache, Klemens Rzymski, Ignacy

Okres pierwszy dzieli się na 2 części: a) od I w. do 202; b) od 202 do 325.

Patrologia - 09.10.10

Patrologia Strona 1

pisarzy – Ojców Apostolskich (aut. Didache, Klemens Rzymski, Ignacy

Antiocheński, Polikarp ze Smyrny, Papiasz z Hierapolis, Hermas oraz aut.

Listu Barnaby). Powstają pierwsze akta męczenników (acta martyrum,

passiones et martyria) oraz apologie (Kwadratus, Arystydes z Aten, Justyn,

Tacjan Syryjczyk, Atenagoras z Aten, Teofil Antioche ński, aut. Listu do

Diogneta). Powstają pierwsze ugrupowania heretyckie (Bazylidianie,

Karpokratianie, Montaniści, Epifanes), które przyczyniły się do narodzenia

literatury antycheretyckiej (Hegezyp, Ireneusz z Lyonu).

b)

Charakteryzuje się krystalizacją myśli teologicznej skupionej w 4 wielkich
ośrodkach: aleksandryjskim (Pantajnos, Klemens Al., Orygenes, Ammoniusz),

małoazjatycko – syryjsko – palestyńskim (Grzegorz Cudotwórca, Paweł z
Samosaty, Lucjan z Antiochii), rzymskim (Minucjusz Feliks, Hipolit,

Nowacjan), afrykańskim (Tertulian, Cyprian, Arnobiusz, Laktancjusz).

Okres drugi (325 – 451)

Rozkwit literatury patrystycznej, charakteryzują wielkie dyskusje chrystologiczno – trynitarne

(wschód), polemiki z manichejczykami, donatystami, pelagianami (zachód) oraz rozwój
historiografii i literatury monastycznej. Na wschodzie wybijają się 4 ośrodki: egipski z centrum

w Aleksandrii (Ariusz, Atanazy Wielki, Dydym Ślepy, Teofil Aleksandryjski, Cyryl

Aleksandryjski, Pachomiusz, Ewagriusz z Pontu); małoazjatycki (Euzebiusz z Nikomedii,

Bazyli z Ancyry) zdominowany przez Ojców Kapadockich (Bazyli Wielki, Grzegorz z Nazjanzu,
Grzegorz z Nyssy); syryjsko – palestyński z centrum w Antiochii (Eunomiusz, Euzebiusz z

Cezarei, Akacjusz z Cezarei, Cyryl Jerozolimski, Epifaniusz z Salaminy, Diodor z Tarsu, Teodor

z Mopsuestii, Jan Chryzostom, Nestoriusz); konstantynopolski w Konstantynopolu (Filip z

Side, Filostorgiusz, Sokrates Historyk, Sozomen, Teodoret z Cyru). Na zachodzie również 4
ośrodki: italski z centrum w Rzymie i Mediolanie (Ambroży, Euzebiusz z Vercelli, Lucyferiusz z
Cagliari, Rufin z Akwilei, Hieronim, Paulin z Noli, Piotr Chryzolog, Leon Wielki); galijski (Hilary

z Poitiers, Jan Kasjan, Prosper z Akwitanii); afrykański (Augustyn); hiszpański (Hozjusz,

Grzegorz z Elwiry).
Okres trzeci (451 – 636\749)

Nie posiada wybitnych teologów prócz Grzegorza Wielkiego; na zachodzie są nadal 4 wyżej

wymienione ośrodki. Ich przedstawiciele rozwijają i wzbogacają głównie myśl augustyńską

(Beocjusz, Kasjador, Cezary z Arles, Grzegorz z Tours, Fulgencjusz z Ruspe, Ildefons z Toledo,

Izydor z Sewilli); na wschodzie wybija się Dionizy Aeropagita oraz Maksym Wyznawca.

Kompilatorski charakter ma twórczość Leoncjusza z Bizancjum i Jana Damasceńskiego.

Kontynuatorami tradycji Ojców greckich są też autorzy syryjscy, armeńscy, koptyjscy

(Cyryllonas, Ibas z Edessy, Narses z Nisibis).

Patrologia Strona 2