1

Samorząd terytorialny

7. Podstawy gospodarki finansowej

1

Finanse samorządu terytorialnego



Finanse samorządu terytorialnego stanowią część (sektor) finansów
publicznych



System finansowy jst to ogół prawnych instytucji i instrumentów

finansowych związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków

pieniężnych przez organy samorządu terytorialnego w celu realizacji

ich funkcji i zadań.

2

Źródła prawa finansowego samorządu terytorialnego



Konstytucja RP z 1997 r.



Europejska Karta Samorządu Lokalnego



ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
odnosi się zarówno do budżetu państwa jak i samorządu



ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek
samorządu terytorialnego;



ustrojowe ustawy samorządowe,



ustawa o podatkach i opłatach lokalnych z 1991 r.



rozporządzenia



akty prawa miejscowego, np uchwały rady gminy

3

Cechy pożądanego systemu

finansowania samorządów



Podział zadań zgodny z zasadą subsydiarności



Podział źródeł dochodów odpowiada podziałowi zadań



Możliwie duża część dochodów pochodzi ze źródeł własnych



Istnieje system wyrównywania



System finansów jest przejrzysty i jawny



Zadania bieżące są finansowane ze źródeł bieżących, a inwestycje
z dochodów kapitałowych



Uprawnienia decydowania o strukturze wydatków



Zasada adekwatności przydziału dochodów do nałożonych na
samorząd zadań publicznych

Według: Swianiewicz, 2004

4

2

Europejska Karta Samorządu Lokalnego

Zasady finansowe społeczności lokalnych



1.

Społeczności lokalne mają prawo, w ramach narodowej polityki gospodarczej, do posiadani a własnyc h wystarcz aj ąc yc h

zasobów finansowyc h, którymi mogą swobodni e dysponować w ramach wykony wani a swych uprawnień.



2.

Wysokość zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna być dostosowana do zakresu uprawnień przyznanyc h im

przez Konstytucj ę lub przez prawo.



3.

Przynaj mni ej część zasobów finansowyc h społecznoś ci lokalnyc h powinna pochodzić z opłat i podatków lokalnych, których

wysokoś ć społeczności te mają prawo ustalać, w zakresie określony m ustawą.



4.

Systemy finansowe, na jakich opierają się zasoby pozostając e do dyspozycji społeczności lokalnyc h, powinny być

wystarczając o zróżnicowane i elastyczne, aby mogły w miarę możliwości odpowiadać rzeczywisty m zmianom zachodząc ym w

poziomie kosztów związanyc h z wykony wani em uprawnień.



5.

Ochrona społeczności lokalnyc h, finansowo słabszych, wymag a zastosowania procedur wyrównawcz ych lub działań

równoważ ąc yc h, mających na celu korygowani e skutków nierównego podziału potencjal nyc h źródeł dochodów, a także

wydatków, jakie te społeczności ponoszą. Procedury lub działania tego typu nie powinny ograniczać swobody podejmowania

decyzji przez społecznoś ci lokalne w zakresie ich uprawnień własnyc h.



6.

Społeczności lokalne powinny być konsultowane, w odpowiedni m trybie, co do form przyznani a im zasobów pochodz ąc yc h z

redystrybucji dochodów.



7.

O ile jest to możliwe, subwencj e przyznane społecznościom lokalnym nie powinny być przeznaczane na finansowanie

specyficznyc h projektów. Przyznanie subwencji nie może zagrażać podstawowej wolności społeczności lokalnej do swobodneg o

prowadzeni a własnej polityki w zakresie przyznanych jej uprawni eń.



8.

Dla potrzeb finansowani a nakładów inwestyc yjnych społeczności lokalne powinny mieć dostęp do krajoweg o rynku

kapitałowego, w granicach określonyc h prawem.

5

Dochody jst



są to środki publiczne pobierane bezzwrotnie przez jst od podmiotów
gospodarczych oraz osób fizycznych, jak również środki otrzymywane
z budżetu państwa - subwencje i dotacje na realizację zadań
związanych z zaspokojeniem zbiorowych potrzeb wspólnoty lokalnej.



Z punktu widzenia samodzielności j.s.t. istotne znaczenie ma podział
dochodów na tzw. własne, tj. dochody przyznawane ustawowo j.s.t. na
czas nieokreślony, i dochody obce, które nie mają stałego charakteru i

nie pochodzą z własnej działalności tej jednostki.

6

Przychody



pochodzą ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych
przez jednostkę samorządu terytorialnego, kredytów zaciąganych w
bankach krajowych, pożyczek, prywatyzacji majątku jednostki
samorządu terytorialnego, nadwyżki budżetu jednostki samorządu
terytorialnego z lat ubiegłych oraz wolnych środków jako nadwyżki
środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki
samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń kredytów i
pożyczek z lat ubiegłych

7

Rozchody jst



są to spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów, wykup
papierów wartościowych i inne operacje finansowe
oraz udzielone przez jst pożyczki

8

3

Wydatki jsm



środki publiczne przekazywane z tego budżetu na realizację
zadań.



Do wydatków j.s.t. zalicza się wydatki:



bieżące, które obejmują dotacje, wynagrodzenia i
uposażenia oraz składki od nich naliczane, inne świadczenia

na rzecz osób fizycznych, zakupy towarów i usług i inne

wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek
organizacyjnych



na obsługę długu publicznego związane z oprocentowaniem

zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z
udzielonymi poręczeniami i gwarancjami



majątkowe obejmujące zakup i objęcie akcji i wniesienia

wkładów do spółek prawa handlowego oraz wydatki
inwestycyjne jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na

finansowanie i dofinansowanie kosztów inwestycji.

9

Jednostki organizacyjno-prawne samorządowego sektora
finansów publicznych



Samorządowe jednostki budżetowe



Samorządowe zakłady budżetowe



Spółki prawa handlowego



Instytucje kultury



Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej



Do 2010 r. gospodarstwa pomocnicze



Samorządowe fundusze celowe

10

Środki finansowe jednostek samorządu terytorialnego

Dochody

Przychody zwrotne

– kredyty bankowe
– pożyczki
– emisja papierów

wartościowych

Inne

dochody

Dochody

własne

Transfery

– środki z budżetu UE
– bezzwrotne środki zagraniczne

– subwencje
– dotacje

Udziały

w

podatkach

państwowych

Dochody

własne

podatkowe

Inne dochody własne

– podatki
– opłaty

– dochody z majątku
– wpłaty komunalnych jedn. org.
– spadki, darowizny, zapisy
– kary, grzywny, odsetki

11

Źródłami dochodów własnych gminy są:



1)

wpływy z podatków:



a)

od nieruchomości,



b) rolnego,



c)

leśnego,



d)

od środków transportowych,



e)

dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty

podatkowej,



g)

od spadków i darowizn,



h)

od czynności cywilnoprawnych;

12

4

Źródłami dochodów własnych gminy są:



2)

wpływy z opłat:



a) skarbowej,



b) targowej,



c)

miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów,



e) eksploatacyjnej

— w części określonej w ustawie z

dnia 4 lutego 1994 r.

— Prawo geologiczne i górnicze

(Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947, z późn.zm. ),



f)

innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych

na podstawie odrębnych przepisów;

13

Źródłami dochodów własnych gminy są:



3) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wpłaty

od gminnych zakładów budżetowych;



4)

dochody z majątku gminy;



5) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;



6)

dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych

przepisach;



7)

dochody uzyskiwane na rzecz budżetu państwa w związku z

realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań
zleconych ustawami (5%)



8)

odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę,



9)

odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących

dochody gminy;



10)

odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach

bankowych gminy,



11)

dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;



12)

inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.

14

Źródłami dochodów własnych gminy są:

udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych



wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od
osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na
obszarze gminy wynosi 37,26 %(2012)

udział we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych



wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od

osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających
siedzibę na obszarze gminy, wynosi 6,71 %.

15

Źródłami dochodów własnych powiatu są:



1)

wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu,



2) dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe oraz wpłaty od

powiatowych zakładów budżetowych;



3)

dochody z majątku powiatu;



4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu;



5)

dochody z kar pieniężnych i grzywien



6)

dochody uzyskiwane na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań

z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami (5%)



7)

odsetki od pożyczek udzielanych przez powiat, o ile odrębne przepisy nie

stanowią inaczej;



8)

odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody

powiatu;



9)

odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych

powiatu, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;



10)

dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;



11)

inne dochody należne powiatowi na podstawie odrębnych przepisów.

16

5

Źródłami dochodów własnych powiatu są:

udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych



wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od
osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na
obszarze powiatu wynosi 10,25%

udział we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych



Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od

osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających
siedzibę na obszarze powiatu, wynosi 1,40%

17

Źródłami dochodów własnych
województwa są:



1) dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz

wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych;



2)

dochody z majątku województwa;



3)

spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa;



4)

dochody z kar pieniężnych i grzywien



5)

5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w

związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz

innych zadań zleconych ustawami,



6)

odsetki od pożyczek udzielanych przez województwo



7)

odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących

dochody województwa;



8)

odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach

bankowych województwa,



9)

dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;



10)

inne dochody należne województwu na podstawie odrębnych

przepisów.

18

Źródłami dochodów własnych województwa są:

udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych



wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od

osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na

obszarze województwa wynosi 1,40%.

udział we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych



wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od

osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających

siedzibę na obszarze województwa, wynosi 14,75 %.

19



podatek od nieruchomości



podatek rolny



podatek leśny



podatek od środków transportowych



podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych opłacanych
w formie karty podatkowej



podatek od spadków i darowizn



podatek od czynności cywilnoprawnej



opłata skarbowa



opłata targowa



opłata miejscowa



część opłaty eksploatacyjnej



Udział w z podatku PIT od osób zamieszkałych na terenie gminy



Udział w podatku CIT od przedsiębiorstw mających siedzibę na terenie
gminy

Dochody podatkowe i opłaty lokalne samorządu
gminy

20

6

Dochody podatkowe samorządu powiatowego i i samorządu
województwa

Powiat i województwo:

Udział w podatku PIT i CIT

21

Stawki podatków lokalnych



Stawki podatków lokalnych mają charakter roczny i bez
względu na termin ich wejścia w życie powinny być stosowane

do całego roku podatkowego, nawet jeżeli weszły w życie po 1
stycznia.



rada gminy "określa wysokość stawek„



W przypadku nieuchwalenia stawek podatków i opłat lokalnych
stosuje się stawki obowiązujące w roku poprzedzającym rok
podatkowy.

22

Stawki podatkowe -podatek od nieruchomości



Uchwalając stawki na dany rok podatkowy rada gminy może
wziąć pod uwagę typowe cechy gruntów, budynków i budowli,

które wskazał sam ustawodawca. Nie są to jednak jedyne

kryteria różnicowania stawek podatkowych.



przy określaniu wysokości stawek właściwych dla gruntów rada

gminy może różnicować ich wysokość dla poszczególnych
rodzajów przedmiotów opodatkowania, uwzględniając w

szczególności lokalizację, rodzaj prowadzonej działalności,

rodzaj zabudowy, przeznaczenie i sposób wykorzystywania
gruntu.

23

Podatek od nieruchomości



Przy określaniu wysokości stawek właściwych dla budynków lub

ich części rada gminy może różnicować ich wysokość dla

poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania,
uwzględniając w szczególności lokalizację, sposób
wykorzystywania, rodzaj zabudowy, stan techniczny oraz wiek

budynków.



W przypadku budynków (lub ich części) innych niż mieszkalne

(czyli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
oraz tzw. pozostałych) i budowli (lub ich części) związanych z

prowadzeniem działalności gospodarczej stawki mogą być

przez radę gminy różnicowane w szczególności ze względu na
rodzaj prowadzonej działalności.

24

7

Podatek od nieruchomości



reguluje ustawa o podatkach i opłatach lokalnych



Obowiązek podatkowy ciąży na osobach fizycznych i prawnych
oraz jednostkach organizacyjnych nie posiadających
osobowości prawnej, które są właścicielami, posiadaczami
samoistnymi, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczy
nieruchomości stanowiących własność skarbu Państwa lub jst



Opodatkowaniu podlegają budynki, budowle grunty nie
podlegające podatkowi rolnemu lub leśnemu



Podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia lub wartość



Możliwe są wyłączenia lub zwolnienia z podatku od
nieruchomosci

25

Podatek rolny



Podstawa prawna: ustawa z dnia 15 listopada 1984 r.
o podatku rolnym (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 136 poz. 969 ze zm.)



Zakres podmiotowy: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki
organizacyjne nie mające os. prawnej, będące właścicielami,
posiadaczami samoistnymi, użytkownikami wieczystymi,
posiadaczami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa
lub j.s.t.



Zakres przedmiotowy: grunty sklasyfikowane w ewidencji
gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty
zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem
gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej
innej niż działalność rolnicza (art. 1 ustawy)

26

Podatek rolny



Podstawa opodatkowania: art. 4 ustawy o podatku rolnym



dla gruntów gospodarstw rolnych - liczba hektarów
przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni,
rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji
gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego



dla pozostałych gruntów - liczba hektarów wynikająca z
ewidencji gruntów i budynków



Hektar przeliczeniowy: ustalany na podstawie powierzchni
gospodarstwa rolnego, rodzajów i klas użytków rolnych
wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia
danej gminy do jednego z czterech okręgów podatkowych
(w oparciu o warunki ekonomiczne i produkcyjno-klimatyczne)

27

Podatek rolny



Podatek rolny za rok podatkowy wynosi: (art. 6 ustawy)



od 1 ha przeliczeniowego równowartość pieniężną 2,5 q żyta,



od 1 ha gruntów równowartość pieniężną 5 q żyta, obliczone wg
średniej ceny skupu żyta w roku poprzedzającym rok podatkowy
(zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego)



Wymiar: podatek rolny ustalany jest w drodze decyzji gminnego
organu podatkowego (wójt, burmistrz, prezydent miasta)



Sposób płatności:



osoby fizyczne: w czterech ratach: do 15.03., 15.05., 15.09., 15.11.
roku podatkowego



osoby prawne i inne jednostki organizacyjne: do 15 stycznia
składają deklarację, następnie zaś w terminach do 15.03., 15.05.,
15.09., 15.11. same obliczają i wpłacają wykazany w deklaracji
podatek rolny

28

8

Podatek leśny



Podstawa prawna:

ustawa z dnia 30 października 2002 r.

o podatku leśnym (Dz. U. z 2002 r. Nr 200 poz. 1682 ze zm.)



Zakres przedmiotowy:

określone w ustawie lasy,

z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności
gospodarczej niż działalność leśna



„las”: grunt leśny sklasyfikowany w ten sposób w ewidencji
gruntów i budynków



Zakres podmiotowy: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki
organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości
prawnej, będące właścicielami, posiadaczami samoistnymi,
użytkownikami wieczystymi lub posiadaczami lasów,
stanowiących własność Skarbu Państwa lub j.s.t.

29

Podatek leśny



Podstawa opodatkowania:

powierzchnia lasu wyrażona w ha,

podatek leśny od 1 ha lasu za rok podatkowy wynosi
równowartość pieniężną 0,22 m

3

drewna, obliczoną wg średniej

ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa (zgodnie
z danymi GUS)



Organ podatkowy:

wójt, burmistrz, prezydent miasta



Zwolnienia:



lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat



lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków



użytki ekologiczne

30

Podatek od środków transportowych



Podatek od środków transportowych obliczany jest
przy użyciu ustalonych przez gminę stawek
kwotowych.



Gminy ustalając wysokość podatku muszą jednak
uwzględniać ograniczenia ustawowe.



Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych określa

maksymalną wysokość podatku od jednego pojazdu,
a niekiedy także minimalną.



Konkretne stawki podejmowane są przez radę gminy
w drodze uchwały.

31

Podatek od środków transportowych



Górne stawki podatku od środków transportowych,
obowiązujące w danym roku podatkowym ulegają corocznie

zmianie na następny rok podatkowy w stopniu odpowiadającym

wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie
pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w
stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.



Minister finansów ogłasza, w drodze obwieszczenia w Monitorze
Polskim, górne granice stawek kwotowych na każdy rok

podatkowy zaokrąglając je w górę do pełnych groszy.



Powyższy wskaźnik cen ustala się na podstawie komunikatu
Prezesa GUS ogłoszonego w Monitorze Polskim w terminie 20

dni po upływie pierwszego półrocza.

32

9

Podatek od środków transportowych

Stawki minimalne

podatku od środków transportowych określone są w

załącznikach 1-3 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Stawki te podlegają przeliczeniu na następny rok podatkowy zgodnie z

procentowym wskaźnikiem kursu euro na pierwszy dzień roboczy października

danego roku w stosunku do kursu euro w roku poprzedzającym dany rok
podatkowy.

Do przeliczenia stawek określonych w załącznikach nr 1-3 stosuje się kurs

wymiany euro i walut krajowych opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej.

Minister finansów oblicza corocznie powyższy wskaźnik. Jeżeli wskaźnik jest

niższy niż 5%, stawki określone w załącznikach nr 1-3 nie ulegają zmianie w

następnym roku podatkowym.

Minister finansów ogłasza, nie później niż do dnia 31 października każdego

roku, w drodze obwieszczenia, w Monitorze Polskim stawki obowiązujące w

następnym roku podatkowym, przeliczone zgodnie z powyższymi zasadami,

zaokrąglając je w górę do pełnych groszy.

33

Podatek od środków transportowych



W przypadku nieuchwalenia stawek podatku od środków
transportowych, stosuje się stawki obowiązujące w roku

poprzedzającym rok podatkowy.



Jeżeli stawki uchwalone na rok podatkowy są niższe, to w takiej
sytuacji stosuje się odpowiednie stawki wynikające z

załączników nr 1-3 do ustawy (stawki minimalne).

Podstawowym kryterium branym pod uwagę przez

ustawodawcę przy różnicowaniu wysokości stawek

maksymalnych jest rodzaj środka transportowego.



W ramach poszczególnych rodzajów wpływ na wysokość

podatku ma dopuszczalna masa całkowita (DMC), a w

przypadku autobusów liczba miejsc do siedzenia.

34

Inne podatki i opłaty lokalne



Podatek od spadków i darowizn

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
(j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 93 poz. 768)

pobierany jest on przez urzędy skarbowe, ale stanowi dochód gminy



Karta podatkowa

Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne
(Dz. U. z 1998 r. Nr 144 poz. 930 ze zm.)

opodatkowanie w tej formie ustalane jest w drodze decyzji naczelnika

urzędu skarbowego na wniosek zainteresowanego podatnika



Podatek od czynności cywilnoprawnych

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności

cywilnoprawnych
(j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 68 poz. 450 ze zm.)

pobierany jest on przez urzędy skarbowe, ale stanowi dochód gminy

35

Opłaty lokalne



Opłata od posiadania psów



Rada gminy może (ale nie musi) wprowadzić na swoim terenie

opłatę, którą będzie można pobierać od osób fizycznych

posiadających psy.



Wysokość stawek opłaty od posiadania psów określa rada

gminy w drodze uchwały.



Stawka w opłacie od posiadania psów jest stawką roczną.

Określając wysokość stawek opłaty od posiadania psów gminy
są ograniczone maksymalną stawką określoną w art. 19 pkt 1 lit.

f) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, która jest corocznie

waloryzowana przez Ministra Finansów w drodze
obwieszczenia.

36

10

Opłaty lokalne



Opłata targowa



Rada gminy, w odniesieniu do opłaty targowej ma

obowiązek określenia jej stawki.



Wysokość stawki określonej w uchwale dotyczącej

opłaty targowej nie może jednak przekroczyć
ustalonej stawki ustawowej.



Nie jest tu dopuszczalne ustalenie stawki w sposób

ryczałtowy. Opłata targowa obciąża bowiem

sprzedaż dokonywaną na targowisku, a zatem może

być pobierana jedynie wówczas, gdy ta sprzedaż ma
faktycznie miejsce.

37

Opłaty lokalne



Opłata miejscowa



Stawki opłaty miejscowej określane są obowiązkowo, podobnie jak stawki opłaty

targowej czy uzdrowiskowej, przez radę gminy w drodze uchwały. Ich wysokość

nie może przekroczyć corocznie waloryzowanej wysokości stawek określonych

w art. 19 pkt 1 lit. b i c ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.



Należy jednak zaznaczyć, że opłata miejscowa może być wymierzana i

pobierana wyłącznie w gminach, w których miejscowości charakteryzują się

szczególnymi walorami wypoczynkowymi, krajobrazowymi, klimatycznymi lub

turystycznymi (opłata podstawowa).



Pobierana jest również w miejscowościach znajdujących się na obszarach,

którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej (opłata podwyższona).

Minimalne warunki, których spełnienie uprawnia gminę do poboru opłaty

miejscowej wskazane zostały w rozporządzeniu Rady Ministrów z 18 grudnia

2007 r. w sprawie warunków, jakie powinna spełniać miejscowość, w której

można pobierać opłatę miejscową (Dz. U. Nr 249, poz. 1851). Z kolei status

obszaru ochrony uzdrowiskowej przyznany jest obszarowi, który łącznie spełnia

warunki określone w art. 34 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 ww. ustawy z dnia 28 lipca 2005

r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony
uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399).

38

Opłaty lokalne



w danej miejscowości istnieje możliwość

pobierania opłaty miejscowej tylko z jednego

tytułu. Jeżeli więc miejscowość jest położona na

obszarze ochrony uzdrowiskowej, to musi być w niej

pobierana opłata miejscowa z tego tytułu, a nie z
uwagi na korzystne warunki klimatyczne,

krajobrazowe czy bazę turystyczną.



Z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika

też, że na terenie różnych miejscowości tej samej

gminy mogą obowiązywać różne wysokości stawek

opłaty miejscowej. Zróżnicowanie mogą uzasadniać

odmienne walory poszczególnych miejscowości.

39

Opłaty lokalne



Opłata uzdrowiskowa



Stawka opłaty uzdrowiskowej obowiązkowo określana jest przez radę gminy w

drodze uchwały. Ich wysokość nie może przekroczyć corocznie waloryzowanej

wysokości stawek określonych w art. 19 pkt 1 lit. d ustawy o podatkach i

opłatach lokalnych. Opłata uzdrowiskowa może być pobierana wyłącznie w

miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status

uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o
lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej
oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399).



Opłata uzdrowiskowa jest pobierana za każdy dzień pobytu w takiej

miejscowości.



Należy zaznaczyć, że od osób, od których pobierana jest opłata

uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej. Jeżeli w gminie

obowiązują uchwały dotyczących opłaty uzdrowiskowej i miejscowej to od osób

zobowiązanych do ich uiszczenia pobiera się wyłącznie opłatę uzdrowiskową.

40

11

Inne podatki i opłaty lokalne



Opłata za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów
alkoholowych

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 70 poz. 473 ze zm.)



Opłata eksploatacyjna

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
(j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 228 poz. 1947 ze zm.)



Opłata od wzrostu wartości nieruchomości (opłata adiacencka)

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 ze zm.)



Opłaty za korzystanie z dróg publicznych

Ustawa z dnia 25 marca 1985 r. o drogach publicznych (j.t. Dz. U. z 2007 r.
Nr 19 poz. 115 ze zm.)



Opłata skarbowa

Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej
(Dz. U. z 2006 r. Nr 225 poz. 1635 ze zm.)

41

Dotacje i subwencje



Subwencje

– świadczenia Skarbu Państwa

na rzecz jednostek samorządu terytorialnego



Dotacje-

świadczenia Skarbu Państwa na

rzecz jednostek samorządu terytorialnego na
realizację określonego zadania publicznego

42

Subwencja ogólna składa się z części:



dla gmin:



wyrównawczej,



równoważącej;



dla powiatów:



wyrównawczej,



równoważącej;



dla województw:



wyrównawczej,



regionalnej;



4)

oświatowej - dla gmin, powiatów i województw.

O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji

ogólnej decyduje organ stanowiący jednostki samorządu
terytorialnego.

43

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego
mogą być dotacje celowe z budżetu państwa na:



zadania z zakresu administracji rządowej oraz na inne zadania zlecone
ustawami;



zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego na mocy

porozumień zawartych z organami administracji rządowej;



usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku

publicznego, skutków powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutków innych

klęsk żywiołowych;



finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych;



realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych.



Dochodami powiatu są dotacje celowe z budżetu państwa na realizację

zadań straży i inspekcji, o których mowa w ustawie z dnia 5 czerwca

1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.

1592, z późn. zm.4)).



Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być środki z
funduszy celowych

44

12

„janosikowe”?

45



Budżet



Procedura budżetowa



Zasady budżetowe

46

Budżet jednostki samorządu
terytorialnego



Jest rocznym planem dochodów i wydatków
oraz przychodów i rozchodów tej jednostki



Jest uchwalany na rok budżetowy (rok
kalendarzowy)



Podstawą gospodarki finansowej jest
uchwała budżetowa

47

Procedura budżetowa



1) opracowanie projektu budżetu



2) uchwalenie budżetu



3) wykonanie



4) kontrola

48

13

Najważniejsze zasady budżetowe



Zasada równowagi



Zasada szczegółowości



Zasada jawności



Zasada uprzedniości

49

Zasady budżetowe



zasada równowagi budżetowej - na organach j.s.t. spoczywa
obowiązek podjęcia wszystkich czynności, które doprowadziłyby
do zachowania równowagi budżetowej w każdym stadium
prowadzenia gospodarki budżetowej; w budżecie j.s.t. wydatki
nie mogą przekroczyć dochodów wraz z wpływami zwrotnymi,

50

Zasady budżetowe



zasada szczegółowości - budżet musi być ustalony i wykonywany ze

szczegółowym podziałem dochodów i wydatków budżetowych; uchwała

budżetowa j.s.t. określa:



prognozowane dochody według ważniejszych źródeł i działów

klasyfikacji budżetowej,



wydatki budżetu w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji wydatków,



źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenia nadwyżki budżetu j.s.t.,



wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi, z

wyodrębnieniem wydatków na finansowanie poszczególnych

programów,



plany przychodów i wydatków zakładów budżetowych, jednostek

budżetowych oraz środków specjalnych i funduszy celowych,



upoważnienia dla zarządu j.s.t. do zaciągania długu oraz do spłat

zobowiązań j.s.t.,



zakres i kwoty dotacji przedmiotowych,



dotacje,



dochody i wydatki związane z realizacją zadań wspólnych,

realizowanych w drodze umów lub porozumień między j.s.t.

51

Zasady budżetowe



zasada uprzedniości – budżet powinien zostać uchwalony do
końca roku budżetowego poprzedzającego rok budżetowy;

zasada ta nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego,

gdyż zgodnie ustawą o finansach publicznych uchwałę
budżetową organ stanowiący uchwala przed rozpoczęciem roku

budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach -

nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego,

52

14



Wieloletnie plany finansowe



Budżet zadaniowy

53