ISSN

1733-8

492

Nowoczesną serwerownię
otworzył w Gdańsku Ośrodek
PKP Informatyka.

Bezpieczne

serwery

str. 7

NR 27 (3065) 5 lipca 2009

CENA 3,96 ZŁ (W TYM 7% VAT)

str. 12-13

Pasażer

na wakacjach

Pasażer

na wakacjach

OD REDAKCJI



KURIER PKP 27/5.07.2009

Wy­daw­ca: Ko­le­jo­wa Ofi­cy­na Wy­dawni­cza sp. z o­.o­., ul. Chmi­e­lna 73a, 00-801 War­szawa,

www.ko­w.co­m.pl

e­-mai­l:

ko­w@ko­w.co­m.pl

,

kur­i­e­r­pkp@ko­w.co­m.pl

Se­kre­tariat: te­l. 022 474 49 15, fax r­e­dakcji­: 022 474 49 45, Pre­ze­s:

Piotr Polański

, te­l. 022 474 49 15.

Re­daktor nacze­l­na:

Ewa No­waczy­

k, te­l. 022 474 11 79 we­w. 32, Se­kre­tarz re­dakcji:

To­masz So­bi­e­ch

, te­l. 022 474 11 79 we­w. 43.

Dzie­nnikarze­:

Te­re­sa Masłow­ska, Małgorzata Starcze­w­ska, Barbara Małyska, Monika Gaje­w­ska-Okone­k, Prze­mysław­ Je­zie­rski,

Prze­mysław­ Strzyże­w­ski, Le­ch Sipko,

Jace­k Ze­mła, Mirosław­ Sie­mie­nie­c,

te­l. 022 474 11 99.

Pre­nu­me­rata i re­kl­ama:

Wojcie­ch Laskow­ski

, te­l. 0-501 410 649, 022 474 11 84, e­-mai­l:

lasko­wski­@ko­w.co­m.pl

Skład i łamanie: Stu­dio graficzne­ KOW. Okładka: Fot. E. Now­aczyk.

Re­dakcja nie­ zw­raca mate­riałów­ nie­zamów­ionych oraz zastrze­ga sobie­ praw­o dokonyw­ania skrótów­, adiu­stacji, a także­ zmiany tytu­łów­ w­ nade­słanych
te­kstach. Re­dakcja nie­ odpow­iada za tre­ść pu­blikacji i ogłosze­ń płatnych, w­ tym ne­krologów­ (pisow­nia oryginalna)

.

AKTUALNOŚCI

6 Wagon Filmowy rusza na szlak • Nowy szef PKP PR • 7 Bezpieczne serwery • Piwo znów legalnie • 8 Kryzys i co dalej?

Z GRUPY PKP

9 Strażnik czy policjant? • Ekspres na Kresy • Standardy w Energetyce • 10 Kolej na targach • 11 Przestroga dla kierowców • Symulacja w Bydgoszczy

TEMAT TYGODNIA

12-13 Pasażer na wakacjach

KRAJ

15 W prezencie dla dzieci

AKADEMIA KUriera

18-19 Sfotografować ruch

HISTORIA

20-21 Tropem starych fotografii

Rail Baltica ważna dla Litwy

O inwestycjach transportowych na Litwie oraz współpracy

z polskimi kolejami z Albertasem Šimėnasem, zastępcą

dyrektora generalnego spółki Lietuvos Geležinkeliai (Koleje

Litewskie),

b. ministrem gospodarki Litwy rozmawia Teresa Masłowska.

Fo

t.

ar

ch. LG

PUNKT WIDZENIA STR. 4-5

Królowa sportu

O medale 42. Mistrzostw Polski Kolejarzy w Lekkiej Atletyce walczyło

250 zawodników z 17 zakładów pracy. Na stadionie w Międzyzdrojach

ponownie triumfowali reprezentanci IZ Koszalin.

Fo

t.

L. Sipko

SPORT STR. 22

Dworzec niespodzianka

Wystarczy pierwszy kontakt z uzbeckimi kolejami i dworcem głównym

w stolicy kraju Taszkencie, aby rozwiać wszystkie mity

i niesprawdzone opowieści o Uzbekistanie.

Fo

t. T

. Masłowsk

a

DWORCE ŚWIATA STR. 17



L

itwa ma już doskonałe połączenia lot-

nicze, a w najbliższej przyszłości zamierza
doinwestować także koleje. Na inwestycje
w transporcie do 2015 r. macie 3,5 mld eu-
ro. Ile z tego dostanie kolej?

W latach 2009-2015 w infrastrukturę transportu
Litwy planujemy zainwestować 1,7 mld euro, z tego
około 1,2 mld euro przeznaczymy na modernizację
infrastruktury kolejowej.

Co zamierzacie zrobić w pierwszej kolej-
ności?

Kluczowe dla Litwy są dwa projekty modernizacji
międzynarodowych korytarzy transportowych,
a więc nasze odcinki korytarza I Rail Baltica
(Helsinki – Tallin – Ryga – Kowno – Warszawa),
korytarza IXB (Kijów – Mińsk – Kowno – Kłajpe-
da) i IXD (Kowno – Kaliningrad). Modernizacje
obejmą budowę drugiej nitki torów, unowocze-
śnienie systemu sygnalizacji (wdrożenie systemu
radiołączności GSM-R), nowoczesnych systemów
telekomunikacyjnych i elektryfikacji oraz prze-
budowę tunelu kolejowego w Kownie.

Zależy nam też bardzo na rozwoju połączeń kole-

jowych prowadzących do portu Kłajpeda, które za-
pewnią zrównoważony rozwój i efektywność portu.

W Polsce trwa debata, którędy poprowa-
dzić Rail Baltica i jaki ma być zakres mo-
dernizacji. Na jakim etapie jest inwestycja
na odcinku litewskim?

Projekt Rail Baltica jest szczególnie ważny, 
bo dotyczy jedynego połączenia kolejowego
krajów bałtyckich z Polską i innymi krajami
Unii Europejskiej. W lutym 2009 r. zaprosili-
śmy firmy do składania ofert na opracowanie
specjalnego planu i raportu środowiskowego
dla linii kolejowej Polska – Litwa granica pań-
stwa – Mariampol.

Z Warszawy do Wilna nie ma bezpośred-
niego pociągu. Podróż koleją trwa nawet
do kilkunastu godzin. Powrócił pomysł
ponownego uruchomienia pociągu pasa-
żerskiego z automatycznym rozstawem kół
SUW 2000 autorstwa polskiego wynalazcy
Ryszarda Suwalskiego.

W czerwcu 2006 r. minister komunikacji Litwy
Petras Česna i ówczesny minister transportu 
i budownictwa Jerzy Polaczek uzgodnili po-
nowne wprowadzenie bezpośredniego połą-
czenia kolejowego Wilno – Warszawa.

Przedstawiciele polskich i litewskich kolei pod-

pisali list intencyjny o współpracy w kwestiach
technicznych i finansowych. Chodzi o uzgodnienia
dotyczące utrzymania pociągu, rozkładu jazdy 
w związku z modernizacją infrastruktury Rail
Baltica, potrzeb i obsługi pasażerów, modyfikacji 
i uzyskania certyfikatu dla rozwiązania SUW 2000.

O uruchomieniu takiego pociągu może być mo-

wa dopiero po zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu,
np. po zmodernizowaniu urządzenia SUW 2000,
uzyskaniu odpowiednich certyfikatów, ukończeniu
modernizacji kolejowych i rozwiązaniu kwestii fi-
nansowania nowych pociągów. Obecnie nie prze-
widujemy wykorzystania SUW 2000 ani systemów
TALGO czy RAFIL do przewozu towarów.

PUNKT WIDZENIA

KURIER PKP 27/5.07.2009



O inwestycjach transportowych na Litwie oraz współpracy

z polskimi kolejami z Albertasem Šimėnasem, zastępcą

dyrektora generalnego spółki Lietuvos Geležinkeliai

(Koleje Litewskie), b. ministrem gospodarki Litwy

rozmawia Teresa Masłowska.

Rail Baltica

ważna dla Litwy

Biegnąca przez ekologiczne tereny Rail Baltica ma być najważniejszym połączeniem Polski z Litwą

Fo

t. B. Małysk

a

KURIER PKP 27/5.07.2009

5

PUNKT WIDZENIA

Jak się układa współpraca Kolei Litewskich
i polskich?

Poza wspomnianym projektem bezpośrednich po-
łączeń Warszawa – Wilno oraz intensywną pracą
nad wdrożeniem projektu Rail Baltica, mamy ści-
słe kontakty w dziedzinie transportu towarowego.
Pracujemy nad zwiększeniem przewozów towaro-
wych i przyciągnięciem zamówień na przewozy
kolejowe nowych grup towarów. Rozmawiamy 
o skuteczniejszej polityce marketingowej, zagad-
nieniach logistycznych i finansowych.

Rezultatem powyższych działań jest współpraca

między Kolejami Litewskimi i spółką Cargosped,
zakończona umową na transport, która gwaran-
tuje bezpieczny, szybki i pewny przewóz towarów
z Litwy przez terytorium Polski do innych krajów
Unii Europejskiej. To jest jeden z pierwszych kon-
traktów na przewóz towarów i jest bardzo ważny
dla Kolei Litewskich, dlatego że dotychczas byliśmy
nastawieni głównie na kraje CIS (byłego Związku
Radzieckiego).

Ponadto specjaliści PKP i LG współdziałają sku-

tecznie w strukturach międzynarodowych organi-
zacji kolejowych: OSŻD (Organizacja Współpracy
Kolei), CER (Europejskie Zrzeszenie Kolei), UIC (Mię-
dzynarodowy Związek Kolei), itd.

Kraje Europy Wschodniej, które nie posia-
dają kolei dużych prędkości, opracowują
plany ich budowy, przebieg, wyznaczają da-
ty. Czy Koleje Litewskie zamierzają równać
do Europy Zachodniej w tej dziedzinie?

Dyrektywa unijna podaje jasną definicję, która
mówi, że koleje dużych prędkości stanowią linie
o prędkości nie mniejszej niż 250 km/h lub zmo-
dernizowane i przystosowane do prędkości mak-
symalnej 200 km/h. Długoterminowa strategia 

(do 2030 r.) Kolei Litewskich przewiduje pod-
wyższenie prędkości dla pociągów pasażerskich 
do 160 km/h na odcinku linii kolejowej Wilno
– Kowno i docelowo na Rail Baltica.

Doświadczenia innych krajów pokazują, że ko-

leje dużych prędkości są efektywne na dłuższych
odległościach i z dużą liczbą podróżnych. Wtedy
są one konkurencyjne dla transportu lotniczego.
Jednak mówi się też, że lepiej jeździć wolniej, ale
jak należy. Tę zasadę stosują koleje szwajcarskie 
i my obraliśmy podobną drogę.

Polskie koleje odczuwają skutki kryzysu
ekonomicznego. Z jakimi problemami bo-
rykają się Koleje Litewskie?

Bez wątpienia kryzys ekonomiczny wpłynął na
funkcjonowanie kolei europejskich. Przewozy
towarowe w krajach Europy Centralnej i Wschod-
niej (CEEC) spadły średnio o około 30 proc. Pro-
blemem jest wyrównanie przez naszą spółkę strat 
z tytułu usług transportu publicznego na liniach

ekonomicznie nieopłacalnych. Prawie w całości
dopłacają do nich LG. Podobnie sytuacja wygląda 
z inwestowaniem w tabor kolejowy. Dofinansowa-
nie z budżetu państwa tylko w małym procencie
pokrywa wydatki.

Problemem są też nierówne warunki konku-

rencji transportu kolejowego z samochodowym.
Przewoźnicy drogowi pokrywają tylko w 10 proc.
inwestycje w infrastrukturę, podczas gdy prze-
woźnicy kolejowi muszą ponosić 70 proc. kosztów
utrzymania infrastruktury kolejowej. To uniemożli-
wia uczciwą konkurencję pomiędzy sektorami. Pu-
bliczna infrastruktura powinna być finansowana
na takich samych warunkach albo przez państwo,
albo przez przewoźników.

Czy Koleje Litewskie wydają pismo branżo-
we dla kolejarzy?

Tak. Ukazuje się pismo branżowe o kolei zatytu-
łowane „Gelezinkelininkas” „Kolejarz”, które wy-
chodzi dwa razy w miesiącu. Ponadto posiadamy
stronę internetową

www.litrail.it

, dostępną także

w angielskiej wersji językowej. Miłośników kolei 
w Polsce zachęcam do jej odwiedzania.



Albertas Šimėnas urodził się w 1950 r. w Papiliai

na Litwie. Szkołę średnią ukończył w Trakiszkach
w 1967 r. Jest absolwentem Uniwersytetu Wileńskie-
go, studiował ekonomię i matematykę. Wykładał
w Wileńskim Instytucie Inżynierii Budownictwa.

W 1990 r. został deputowanym Rady Najwyższej

Litewskiej SRR. Był jednym z podpisujących Dekla-
rację Niepodległości Republiki Litewskiej 11 marca
1990 r. Przez kilka dni, od 11 do 13 stycznia 1991 r.
był premierem Litwy. W nowym rządzie mianowany
został ministrem gospodarki. W latach 1992-1996
był zastępcą dyrektora w Instytucie Ekonomii i Pry-
watyzacji. W 2000 r. został ponownie wybrany po-
słem. Od 2006 r. zajmuje stanowisko wicedyrektora
generalnego Lietuvos Geležinkeliai.

Teresa Masłowska

Fo

t. ar

ch. LG

Lietuvos Geležinkeliai (LG) stała się niezależną spółką w 1991 r. po długich i trudnych ne-

gocjacjach premiera Litwy Gediminasa Vagnoriusa z ówczesnym ministrem transportu Związku

Radzieckiego. Po uzyskaniu niezależności LG przystąpiły do integracji z siecią kolei europejskich

i wstąpiły do najważniejszych międzynarodowych organizacji kolejowych, od 1992 r. LG są człon-

kiem m.in. UIC (Międzynarodowy Związek Kolei), odnowiły członkostwo w OSŻD (Organizacja

Współpracy Kolei).

Na początku 2000 r. Rosja zmniejszyła taryfy tranzytowe, co spowodowało znaczny spa-

dek przewozu towarów do portu Kłajpeda. W 1996 r. LG przewiozły 14,2 mln osób, cztery

lata później 8,9 mln.

Litwa posiada linie kolejowe o długości ogółem 1765 km, z tego 122 km zelektryfikowanych

i 380 km dwutorowych. Większość stanowią szerokie tory o rozstawie 1520 mm. Funkcjo-

nuje 109 stacji kolejowych. LG dysponują 177 lokomotywami pasażerskimi i towarowymi,

143 wagonami pasażerskimi i 9648 towarowymi. Spółka zatrudnia ok. 10 tys. pracowników.

Fo

t. B. Małysk

a

Albertas Šimėnas

Powstanie Wagonu Filmowego PKP IC to efekt

włączenia się kolejowej spółki w projekt Orange
Kino Letnie. W ramach tej akcji w Sopocie i w Za-
kopanem przez dwa letnie miesiące będą wyświe-
tlane filmy pod chmurką. W repertuarze znajdą
się m.in. „Slumdog – milioner z ulicy”, „Vicky Cri-
stina Barcelona”, „Pulp Fiction” czy „Chicago”. Te
same filmy będzie można obejrzeć w trakcie jazdy
pociągiem. Dzięki temu podróż, która trwa około
14 godzin, minie znacznie szybciej.

Przejazd w Wagonie Filmowym będzie do-

stępny dla wszystkich pasażerów, bez potrzeby
dokonywania dodatkowych opłat czy wcześniej-

szej rezerwacji. – Jeśli wagon spotka się z pozy-
tywną oceną pasażerów, być może w przyszłym
roku rozszerzymy akcję – zapowiada Marek Nit-
kowski, członek zarządu PKP IC.

Wyposażenie wagonu filmowego to dwa

ekrany plazmowe o przekątnej 26 cali oraz
system nagłośnienia, który tworzy 16 głośni-
ków zamontowanych w dwóch rzędach. Łącznie
w wagonie jest 66 miejsc. Na potrzeby akcji
zmodernizowane i dostosowane do funkcji sali
kinowej zostały trzy wagony. Prace moderniza-
cyjne wykonała bydgoska PESA.

mast

Od 1 lipca

w składzie

pociągu

Monciak –

Krupówki ma

jeździć Wagon

Filmowy PKP IC.

Podczas podróży

będzie można

w nim oglądać

największe

przeboje kinowe.

Fo

t. M. Star

cze

wsk

a

Wagon Filmowy rusza na szlak

podpis

Fo

t. M. Star

cze

wsk

a

Wagon dla kinomanów to bezpłatna atrakcja dla pasażerów Intercity

Fo

t. M. Star

cze

wsk

a

AKTUALNOŚCI

KURIER PKP 27/5.07.2009



Od kwietnia br. pełniącym obowiązki preze-

sa był Jerzy Kriger, który wcześniej pełnił funk-
cję przewodniczącego rady nadzorczej. Jednak
4 czerwca 2009 r. rada nadzorcza odwołała go
z tego stanowiska, a na prezesa zarządu po-
wołała dyrektora generalnego Tomasza Mora-
czewskiego.

Jako dyrektor Departamentu Infrastruktury

w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Ku-
jawsko-Pomorskiego, Moraczewski był jednym
z inicjatorów powstania szybkiej kolei metropo-
litarnej – BiT City, łączącej Bydgoszcz i Toruń.
Przyczynił się także do wprowadzenia tzw. biletu
aglomeracyjnego na trasie Toruń – Bydgoszcz

i biletu regionalnego na trasie Toruń
– Włocławek. Uczestniczył w pracach sej-
mowej Komisji Infrastruktury jako członek
zespołu ds. usamorządowienia kolei.

Tomasz Moraczewski brał też aktywny udział

w zainicjowaniu takich projektów, jak: rewita-
lizacja połączenia kolejowego z Bydgoszczy do
Chełmży, remont linii kolejowej nr 18 Toruń –
Bydgoszcz, rewitalizacja linii kolejowych Toruń
Wschód – Grudziądz i Grudziądz – Laskowice
Pomorskie.

Jerzy Kriger powrócił do rady nadzorczej

spółki Przewozy Regionalne.

bm

Nowy szef PKP PR

Rada nadzorcza PKP Przewozy Regionalne zdecydowała

o powołaniu nowego prezesa zarządu – Tomasza Moraczewskiego.

ToMasz MoRaczeWsKI

Fo

t. ar

ch. PKP PR

Przeprowadzka do nowego pomieszczenia za-

jęła ok. 8 godzin. – Nie zanotowaliśmy żadnych
problemów. W nowej serwerowni zainstalowaliśmy
monitoring wideo. O zmianie któregokolwiek z pa-
rametrów (np. wilgotności powietrza, temperatury)
są niezwłocznie powiadamiani administratorzy i ob-
sługa techniczna – informuje dyrektor gdańskiego
ośrodka PKP Informatyki Andrzej Zajkowski.

Serwery pracujące w Ośrodku PKP Informatyki

w Gdańsku wymagają pracy w stabilnych wa-

runkach środowiskowych. Na potrzeby aplikacji
Rozkład Jazdy (RJ) są wdrażane nowe rozwiązania
sprzętowe i programowe. Rozwój programu RJ
i coraz większa liczba użytkowników wymuszają
poszukiwanie i wdrażanie rozwiązań, które zapew-
nią dużą moc obliczeniową, łatwą skalowalność
(rozbudowę) i niezawodność.

– Obecne rozwiązanie jest oparte o dwa serwe-

ry SUN Sparc Enterprise, wykorzystujące procesory
SPARC. Modułowa budowa serwera pozwala na

zwiększanie jego mocy obliczeniowej w miarę po-
trzeb, poprzez możliwość instalacji do ośmiu proce-
sorów. Niezawodność pracy jest zapewniona poprzez
zastosowanie kontrolera RAID, reundantnych zasila-
czy oraz interfejsów sieciowych – tłumaczy niuanse
technologiczne dyrektor Zajkowski. – Zastosowanie
jednej obudowy zapewnia efektywniejsze chłodzenie
i mniejsze zużycie energii oraz ułatwia administrato-
rom zarządzanie infrastrukturą w przypadku więk-
szej liczby serwerów – zaznacza. bm

ośrodek PKP Informatyki w Gdańsku

otworzył nową serwerownię.

Kontrola otoczenia, praca zasilaczy

awaryjnych UPs i ścisła kontrola

dostępu do pomieszczenia –

to wszystko zapewnia

bezpieczeństwo pracy serwerów.

Bezpieczne

serwery

Piwo znów legalnie

alkohol w WaRs-ie? – teraz już tak. sejm
zmienił przepisy dotyczące możliwości
sprzedawania i spożywania alkoholu w po-
ciągach.

W myśl nowych przepisów legalne będzie

sprzedawanie, kupowanie i spożywanie alkoholu
w pociągach. Jednak tylko w wagonach restaura-
cyjnych i barowych – w pociągach pasażerskich
w przewozach międzynarodowych oraz krajowych
międzywojewódzkich z rezerwacją miejsc.

Autorom zmian (przyjętych 24 czerwca br.)

zależy na tym, aby alkohol był dostępny, ale
jego spożycie nie było nadmierne i nie prze-
szkadzało innym podróżnym.

Obecnie, mimo zakazu i wysiłków ze stro-

ny przewoźników, alkohol bywa w pociągach
sprzedawany „spod lady”. Nowe przepisy mają
zlikwidować tę szarą strefę. Nie bez znaczenia
jest też fakt, że z obrotu alkoholem w pociągach
do budżetu państwa ma trafić dodatkowe kilka-
dziesiąt milionów zł rocznie.

mast

www.gmfk.pl

– Galeria Miłośników Fotografowania Kolei

Fotografia

tygodnia

EP07-537 z pociągiem pospiesznym z Lublina do Szczecina Głównego, chwilę przed wjazdem na

stację Bydgoszcz Główna. Fotografia wykonana techniką panningu (tzw. panoramowanie) w czasie

1/25s

Fot: Maciej Nowak (medMatthew)

Nowa serwerownia jest dobrze zabezpieczona

Fo

t. ar

ch. Ośr

odek PKP Inf

ormatyki w Gdańsku

KURIER PKP 27/5.07.2009

7

AKTUALNOŚCI

W pierwszym kwartale 2009 r. w całej Europie

w przewozach towarowych dominowały potężne
spadki zapoczątkowane w 2008 r. – Od początku
roku europejskie przewozy towarowe skurczyły
się aż o 30 proc. – poinformował CER.

W Polsce spadek przewozów jest na podobnym

poziomie jak w całej UE. Masa towarów wożona
koleją w pierwszym kwartale spadła o 21,9 proc.
do 52,7 mln ton, a wykonana w tym czasie praca
przewozowa zmniejszyła się o 28,8 proc. do pozio-
mu 8,7 mld tkm.

Przewozy jak gospodarka

Zmniejszenie się rynku przewozów jest odbi-

ciem negatywnych tendencji w całej gospodarce.
Zastój w takich branżach, jak hutnictwo, górnic-
two czy budownictwo przełożył się na ogranicze-
nie przewozów w transporcie.

Firmy wprowadziły programy oszczędnościowe

i rozpoczęły rywalizacje o te zamówienia, które jesz-
cze pozostały na rynku, m.in. w sektorze przewozów
intermodalnych czy przewozów transgranicznych.
PKP CARGO nasiliło starania o pozyskiwanie za-
mówień na obsługę bocznic, a także wprowadziło
atrakcyjną promocję na przewozy kruszyw.

Efektem ogólnego spadku ilości zamówień na

rynku jest zmiana struktury przewozów. Prywatni
przewoźnicy pod względem ilości pracy przewozo-
wej mają już 28,2 proc. udziałów w rynku, a pod
względem przewożonej masy towarów aż 47 proc.
Jednak to przewoźnik z Grupy PKP nadal rozdaje
karty na rynku. – Punktem odniesienia na rynku
jest taryfa PKP CARGO – uważa Krzysztof Sędzi-
kowski, prezes CTL Logistics.

CARGO restrukturyzuje

Paradoksalnie to jednak właśnie pogorszenie

koniunktury wymusiło zmiany w PKP CARGO,

dostosowanie spółki do faktycznych potrzeb ryn-
kowych. – Procesy restrukturyzacyjne w Europie
są rozłożone na lata, a w PKP CARGO czas realiza-
cji tego przedsięwzięcia liczony jest w miesiącach.
Tego nigdzie jeszcze nie było – podkreśla Woj-
ciech Balczun, prezes zarządu PKP CARGO.

Z jednej strony spółka wykonuje szereg zadań,

które do tej pory zlecała innym podmiotom na
rynku, a z drugiej strony porządkuje własne za-
plecze. Przykładowo, ze 100 działających obecnie
punktów utrzymaniowych ma pozostać tylko 70.

Firma ograniczyła zatrudnienie o ok. 7 tys.

osób. Duża ilość wolnych mocy i nieużywany
tabor spowodowały, że spółka zaproponowała
też prywatnym przewoźnikom wynajem taboru
wraz z ich obsługą.

Transport odetchnął

Skutki poprawy w przemyśle odczuła już LHS.

W wyniku wznowienia przewozów rudy żelaza do
Huty Katowice spółka w czerwcu przewiozła ok.
400 tys. ton ładunków, czyli znacznie więcej niż
w poprzednich miesiącach.

– Kontynuacja działań oszczędnościowych oraz

prognozy dotyczące masy przewozowej i dekla-
racje przewozowe naszych klientów w II połowie
2009 r. pozwolą zakończyć rok z dodatnim wy-
nikiem finansowym – zapowiada Zbigniew Traci-
chleb, prezes spółki PKP LHS.

W związku z poprawą koniunktury zwiększe-

nie liczby przewożonych ładunków przewiduje
również LOTOS Kolej. Jest to związane ze zwięk-
szeniem mocy przerobowych rafinerii w Gdańsku
z 6 do 10,5 mln ton ropy naftowej rocznie.

– Po wielu analizach koncern zdecydował,

że 60 proc. z ponad 4 mln ton nowych ładunków
będzie przewożonych koleją. Następne 25 proc.
pojedzie drogami, a 15 proc. popłynie statkiem.

To pokazuje, że kolej jest w stanie przygotować
ofertę konkurencyjną wobec transportu drogo-
wego czy morskiego – mówi Mirosław Łosiński,
dyrektor operacyjny LOTOS Kolej.

Prywatny przewoźnik przewiduje, że w wyni-

ku zwiększenia mocy produkcyjnych koncernu
zwiększy ilość przewożonych w ciągu roku ła-
dunków z obecnych ok. 5 mln ton do 8 mln
ton.

Niskie ceny, duże koszty

Rozwój rynku przewozów towarowych w naj-

bliższych latach będzie warunkować nie tylko
sytuacja gospodarcza, ale też rozwiązania prawne
dla kolei, które określają warunki działalności.
Nadal brakuje polityki państwa wobec rozwoju
transportu w Polsce, a także spójnej koncepcji
naliczania stawek dostępu za tory.

– Obecnie rynek przewozów kolejowych nie

jest łatwy. Mamy niskie ceny, a ponosimy duże
koszty. Zakup lokomotywy i czterdziestu wago-
nów jest tak drogi, że na zwrot inwestycji trzeba
by czekać ponad 40 lat – mówi Krzysztof Sę-
dzikowski.

Mimo to prognozy dla branży są pozytywne.

W ostatnich latach poszczególne gałęzie prze-
mysłu zanotowały znaczne wzrosty, a transport
szynowy jeszcze nie. – Kolej w Polsce ma jeszcze
spory potencjał. To duży rynek, który odgrywa
ważną rolę w Europie. Inwestycje w kolej trzeba
traktować długoterminowo – uważa Christoph
Wolf, członek zarządu DB Schenker Rail.

Rynek transportowy nie odczuje poprawy,

dopóki nie drgnie w całej gospodarce. Według
optymistycznych prognoz, może to nastąpić już
w 2010 r. Podobne są też założenia ekspertów
CER-u.

– Poprawa koniunktury może nastąpić już

w 2010 r. Przewidujemy, że nastąpi wówczas na-
wet kilkuprocentowy wzrost przewozów – mówi
Johannes Ludewig, dyrektor wykonawczy CER-u.

Małgorzata Starczewska

Według Europejskiego

Zrzeszenia Kolei (CER)

końca kryzysu

można spodziewać się

w 2010 r. Do tego czasu

przewoźnicy towarowi

muszą zaciskać pasa.

Jak przewoźnicy

radzą sobie

z nową sytuacją

rynkową?

Kryzys i co dalej?

AKTUALNOŚCI

KURIER PKP 27/5.07.2009



Fo

t. : M. Star

cze

wsk

a

Od lewej: S. Wojtowicz – PKP CARGO, Ch. Wolff – DB Schenker Rail, S. Sędzikowski – CTL Logistics

KURIER PKP 27/5.07.2009

9

Z GRUPY PKP

Prace nad wydzieleniem Straży Ochrony Kolei

ze struktur zarządcy infrastruktury rozpoczęły się
w 2007 r. Od tamtego czasu nie udało się jeszcze
wypracować koncepcji reformy SOK, która zado-
woliłaby wszystkich.

Obecnie rozpatrywane są dwa projekty. Poselski,

w którego tworzenie zaangażowani byli przedsta-
wiciele SOK, oraz rządowy. Kością niezgody jest sta-
tus przyszłej służby ochraniającej kolej, a co za tym
idzie również zakres pracy funkcjonariuszy.

Odmienne koncepcje

Projekt rządowy przewiduje włączenie struk-

tur SOK do policji. Pracownicy SOK staliby się jej
funkcjonariuszami. Byliby zobowiązani w ciągu

trzech lat uzupełnić kwalifikacje zawodowe
w ramach tzw. trzyletniej służby przygotowaw-
czej. Okres pracy w SOK byłby zaliczany do okre-
su pracy w policji, jednak z wyłączeniem upraw-
nień emerytalnych. Z prawa do wcześniejszej,
policyjnej emerytury mogliby skorzystać dopie-
ro po 15 latach pracy. Obszarem ochronionym
przez policję kolejową byłyby przede wszystkim
dworce oraz pociągi.

Projekt poselski przewiduje, że nowo wydzielona

formacja – Straż Kolejowa – będzie podlegać bezpo-
średnio pod MSWiA. Funkcjonariusze zyskaliby nowe
uprawnienia, m.in. wgląd do bazy PESEL oraz prawo
w uzasadnionych przypadkach do przeszukiwania
osób, rzeczy i pomieszczeń, zatrzymywania i kontroli

pojazdów poruszających się po obszarze kolejowym,
a także kontrolę punktów skupu złomu.

– Uprawnienia te pozwolą nam sprawniej wypeł-

niać nasze zadania: ochronę ludzi i mienia kolejo-
wego – mówi Michał Wacławik, rzecznik prasowy
Komendy Głównej SOK. W myśl projektu ustawy,
Straż Kolejowa chroniłaby szeroko rozumiany obszar
kolejowy – zarówno dworce, pociągi, jak i infra-
strukturę kolejową.

Wykorzystać doświadczenie

– Ochrona terenów kolejowych wymaga spe-

cjalistycznej wiedzy na temat funkcjonowania
kolei. Funkcjonariusze są szkoleni z zakresu np.
wiedzy o elementach kolejowej infrastruktury.

Mamy też doświadczenie w konwojowaniu po-
ciągów specjalnych, np. ładunków z benzyną czy
bronią. Warto wykorzystać to doświadczenie, za-
miast je przekreślać – uważa Wacławik.

Zwraca on też uwagę na fakt, że w 90-letniej

historii SOK (funkcjonującej pod różnymi nazwami)
tylko przez pięć lat tereny kolejowe ochraniała mili-
cja. Jednak szybko wycofano się z tego rozwiązania
i właśnie w latach 50. XX wieku powołano SOK
– formację związaną z koleją i znającą jej specyfikę.

Według wstępnych szacunków, koszt utrzyma-

nia nowej formacji ochraniającej kolej wyniósłby
ok. 170 mln zł w skali roku, a wykup majątku
– około 50 mln zł.

Małgorzata Starczewska

Na jakich zasadach będzie funkcjonowała Straż Ochrony Kolei? Zostały

przygotowane dwie koncepcje – poselska i rządowa. Projekty będą

w najbliższym czasie głosowane w sejmowej Komisji Infrastruktury.

Strażnik czy policjant?

EksprEs na krEsy

Szybkie i dogodne połączenie z Ukrainą
uruchomiło PKP Intercity. Do Lwowa można
dotrzeć bezpośrednim, nocnym pociągiem.

Przez cały tydzień pociąg „Lwów Express”

kursuje z Wrocławia do Lwowa przez Katowice,
Kraków, Rzeszów i Przemyśl. Wszystkie wagony
sypialne są wyposażone w klimatyzację, co ma
poprawić komfort podróżowania.

Ogromnym atutem nowego połączenia jest

też szybkość przejazdu. Dzięki zastosowaniu tech-
nologii SUW 2000 podróż do Lwowa jest skróco-
na o 1,5 godziny. Z Wrocławia pociąg codziennie
wyjeżdża o 17.35, by o 6.03 dojechać do Lwowa.
Tam w ciągu 30 minut można przesiąść się do
składu jadącego bezpośrednio do Kijowa. Dzięki
takiemu rozwiązaniu do stolicy Ukrainy można
dotrzeć nawet o 6 godzin szybciej niż dotąd.

– W czasie wakacji Lwów i nasze połączenie

będzie cieszyć się dużym zainteresowaniem po-
dróżnych, którzy z roku na rok coraz chętniej
podróżują do wschodnich sąsiadów nie tylko
w celach turystycznych, ale też biznesowych
– mówi Beata Czemerajda z biura prasowego
PKP Intercity.

mgo

standardy w EnErgEtycE

Urząd Transportu Kolejowego przyznał PKP
Energetyce Certyfikat Bezpieczeństwa. Po-
twierdza on, że spółka spełnia europejskie
normy w zakresie bezpieczeństwa ruchu ko-
lejowego.

Otrzymany przez PKP Energetykę dokument

to Certyfikat Bezpieczeństwa – część A o nu-
merze identyfikacyjnym UE PL1120090000.
Oznacza on, że UTK akceptuje przyjęty
w spółce System Zarządzania Bezpieczeństwem
w Przewozach Kolejowych (Safety Management
System – SMS).

Wdrażanie systemów bezpieczeństwa speł-

niających europejskie normy jest koniecz-
ne ze względu na unijne przepisy. Zgodnie
z dyrektywą 2004/49/WE, przewoźnicy kolejo-
wi są zobligowani do posiadania certyfikatów
bezpieczeństwa, a zarządcy infrastruktury do
autoryzacji bezpieczeństwa.

– Otrzymanie certyfikatu bezpieczeństwa to

duże wydarzenie dla spółki. Jest on potwierdze-
niem, że nasi pracownicy przestrzegają najwyż-
szych standardów bezpieczeństwa na polskiej ko-
lei, pomimo że praca przewozowa nie jest naszą
podstawową działalnością – zaznaczył Tadeusz
Skobel, prezes zarządu PKP Energetyka S.A.

mast

Fo

t. T

. Masłowsk

a

Funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei podczas ćwiczeń

Międzynarodowe targi Innowacje-Technologie-

Maszyny Polska 2009 są jednymi z największych
w kraju, poświęconych nowoczesnym technolo-
giom przemysłowym.

Zwiedzających targi witał zabytkowy wolsz-

tyński parowóz Tr5-65 należący do PKP CAR-
GO. Za nim dumnie prezentowała się salonka
Bieruta z Muzeum Kolejnictwa w Warszawie.
Była okazja do podziwiania supernowoczesnej
lokomotywy cargowskiej TRAxx EU43. Za nią
ustawiono m.in. elektryczny zespół trakcyjny
Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście oraz po-
ciąg ratunkowy PKP Polskich Linii Kolejowych.

W salonie „Transporta” Przemysłowy Instytut

Automatyki Pomiarów z Warszawy pokazał m.in.
tachograf elektroniczny do pojazdów szynowych
T-130P-m. Urządzenie to służy do pomiaru i reje-
stracji prędkości pojazdów szynowych, czasu bie-
żącego i drogi pokonanej przez pojazd. Tachograf
powiadamia także o przekroczeniu określonych
prędkości. Urządzenia te zainstalowano w auto-
busach szynowych i lokomotywach towarowych.

Debiut Telekomunikacji

Po raz pierwszy na targach pojawiła się

spółka Telekomunikacja Kolejowa. W namio-
cie promocyjnym pracownicy informowali
o ofercie firmy. Obok można było zobaczyć
działanie nowoczesnego sprzętu do spawania

światłowodów przy pomocy aparatu FujiKoda
i sprawdzić jakość spawu na reflektometrze.

– Oferujemy m.in. telefony stacjonarne

i internetowe VoIP dla firm i klientów indywi-
dualnych oraz usługi serwerowe do tworzenia
sieci wewnętrznych firm. Zaczynamy wdrażanie
telewizji, w tym roku chcemy wprowadzić usługi
telewizyjne dla operatorów telewizji kablowych
– mówi Sebastian Babaniuk, specjalista z Biura
Strategii i Marketingu Telekomunikacji Kolejo-
wej sp. z o.o.

Społeczna inicjatywa

Ważnym wydarzeniem, towarzyszącym tar-

gom była inauguracja ogólnopolskiej kam-
panii społecznej prowadzonej wspólnie przez
Grupę PKP i Europejską Fundację Honorowe-
go Dawcy Krwi pod hasłem „Wybieram Kolej
– Kolej na ciebie. Zostań krewniakiem!”. Ta
cenna inicjatywa polega z jednej strony na
zachęcaniu do honorowego oddawania krwi,
z drugiej – do wyboru bezpiecznego podró-
żowania pociągami (pisaliśmy o niej szerzej
w numerze 26 Kuriera PKP).

Podczas poznańskich targów oraz w Szpi-

talu Wolskim w Warszawie kolejarze zorga-
nizowali zbiórkę krwi. – Pokazujemy, że PKP
nie tylko wykonują przewozy pasażerskie
i towarowe, ale są wrażliwe na społeczne

sprawy. Cieszymy się,
że ludzie licznie odpo-
wiedzieli na nasz apel.
Oddawali krew kole-
jarze oraz wystawcy
i mieszkańcy miasta,
którzy

dowiedzieli

się o akcji z mediów.
Z pewnością będziemy
kontynuować tę jakże
potrzebną kampanię
– informuje Lucyna
Roszyk, dyrektor Biura
Zarządu PKP S.A.

Przyszłość transportu szynowego

Podczas targów zorganizowano konferencję

„Transport szynowy xxI wieku dla Polski”, którą
otworzył wicepremier Waldemar Pawlak. Profesor
Juliusz Engelhardt, podsekretarz stanu ds. kolej-
nictwa w Ministerstwie Infrastruktury przedstawił
strategię rozwoju transportu kolejowego w Polsce
do 2030 roku na tle polityki unijnej w tej dziedzinie.
Omówił m.in. program inwestycji na najbliższe lata
oparty w dużej mierze na dofinansowaniu z UE oraz
ogólne założenia masterplanu dla kolei przyjętego
w grudniu 2008 r.

– Po 1989 r. w wielu segmentach gospodarki

kolejowej nastąpił regres, podczas gdy transport
drogowy stał się konkurencyjny. Chcemy popra-
wić poziom funkcjonowania kolei, by pozyskać
i utrzymać zaufanie pasażerów i klientów – po-
wiedział prof. Engelhardt.

Dr hab. Marian Medwid z Instytutu Pojazdów

Szynowych „Tabor” w Poznaniu zaprezentował
swoje nowe rozwiązania do transportu bimodal-
nego: cysternę do przewozu cementu, cysternę
izolowaną do transportu asfaltu i naczepę do
przewożenia kruszyw. Zaproponował też ideę wę-
drującego terminala.

– W Polsce mamy ok. 4 tys. bocznic, można je

wykorzystać na terminale rozładowcze i dowozić
kruszywo z południa Polski bez przeładowywania
– przekonywał naukowiec.

Wicemarszałek woj. wielkopolskiego Wojciech

Jankowiak przedstawił inwestycje samorządu
w modernizację infrastruktury i tabor kolejo-
wy Wielkopolski. Profesor Jerzy Kwaśnikowski
z Politechniki Poznańskiej mówił o możliwościach
unowocześnienia taboru kolejowego w Polsce.
Honorowy patronat nad konferencją sprawował
prezes PKP S.A. Andrzej Wach.

W imprezie, która w czerwcu odbywała się

w Poznaniu, uczestniczyło około tysiąc firm
z 30 krajów. W porównaniu z poprzednimi tar-
gami, w tym roku pojawiło się mniej podmiotów
związanych z branżą kolejową.

Teresa Masłowska

Z GRUPY PKP

KURIER PKP 27/5.07.2009

10

Fo

t. T

. M

as

łow

sk

a

Na targach Innowacje-Technologie-Maszyny Polska 2009

w Poznaniu spółki kolejowe tradycyjnie zaznaczyły swoją

obecność. Grupa PKP zainaugurowała kampanie społeczne

związane z honorowym krwiodawstwem

i bezpiecznym podróżowaniem koleją.

Kolej

na targach

ż

Popularny „banan” trójmiejskiej SKM

Fo

t. T

. M

as

łow

sk

a

Tachograf dla pojazdów szynowych wzbudzał zainteresowanie młodzieży

KURIER PKP 27/5.07.2009

11

Z GRUPY PKP

– W zderzeniu z pociągiem

samochód nie ma żadnych
szans. Kierowcy muszą zacho-
wać na przejazdach szczegól-
ną ostrożność – po raz ko-
lejny przypomniały PKP PLK
w akcji „Bezpieczny przejazd”.
Spółka zorganizowała w Sule-
jówku pod Warszawą pokaz,
w którym pociąg rozpędzony
do prędkości 100 km/h ude-
rzył w styropianową makietę
samochodu stojącą na prze-
jeździe kolejowym. Pokazy
mają być przestrogą dla kie-
rowców.

– Myślałam, że kiedy pociąg uderzy w samo-

chód, to on rozbije się na kilka części, tymczasem
auto rozpadło się na tysiące maleńkich kawałecz-
ków. To było niesamowite i bardzo dramatyczne
jednocześnie! – opisywała zdarzenie jedna z ob-
serwujących akcję harcerek.

Droga hamowania rozpędzonego do 100 km/h

pociągu wynosi co najmniej 700 metrów. W insce-
nizacji wypadku pociąg wyjechał zza zakrętu i ma-
szynista dostrzegł atrapę auta z odległości około
200-300 metrów.

Z danych PKP PLK wynika, że do takich dra-

matycznych wydarzeń dochodzi nadspodziewanie
często. W ciągu pierwszych 5 miesięcy 2009 r. wy-

darzyły się 93 wypadków na polskich przejazdach
kolejowych. Zginęło 17 osób, a 42 zostały ranne.
Dane te są porównywalne do wyników za zeszły
rok, w którym w ciągu 12 miesięcy doszło do 226
wypadków na przejazdach. Śmierć w nich poniosło
40 osób, a 86 odniosło obrażenia. Przyczyna tych
wypadków jest najczęściej (w 98 proc.) taka sama:
niewłaściwe zachowanie kierowcy samochodu.

– Do największej liczby wypadków dochodzi

nie na przejazdach niestrzeżonych, ale na prze-
jazdach z sygnalizacją świetlną i dźwiękową.
To świadczy o tym, że kierowcy lekceważą przepi-
sy ruchu drogowego – uważa Krzysztof Łańcucki,
rzecznik prasowy PKP PLK.

W Polsce jest 13 tys. przejazdów, które utrzy-

mują i finansują PKP PLK.

Akcja na przejeździe kolejowym odbyła się z okazji

Europejskiego Dnia Bezpieczeństwa na Przejazdach
Kolejowych, który obchodzony jest 25 czerwca.

Małgorzata Starczewska

Przestroga dla kierowców

ż

– Włączyłem przycisk samoczynnego hamowania i nic więcej nie mogłem

zrobić… Jeśli to byłby prawdziwy samochód, mogło dojść do katastrofy!

– relacjonuje maszynista Dariusz Nowicki.

Dariusz Nowicki miał szczęście prowadzić lo-

komotywę jedynie w symulowanym zderzeniu.

Podczas 30 lat pracy maszynisty nie zdarzył mu

się taki wypadek

Wśród krajów biorących udział w Europejskim Dniu

Bezpieczeństwa na Przejazdach Kolejowych:



więcej przejazdów kolejowych niż w Polsce jest

tylko w Niemczech (około 20 tys.) i we Francji (ponad
18 tys.). Jednak wskaźnik wypadków na przejazdach
jest u nich niższy. W Polsce wynosi on 1,7, w Niem-
czech – 1,1, we Francji – 0,6;



najmniej przejazdów kolejowych jest w Estonii

– jedynie 330. Mimo to wskaźnik wypadków jest wysoki
i wynosi 7,6. W 2008 r. doszło tam do 25 wypadków,
w których zginęło 9 osób;



najmniejszy wskaźnik wypadków notuje się

w Szwecji (0,3 proc.) Na 9 tys. przejazdów w 2008 r.
doszło do 30 wypadków, w których zginęły 3 osoby.

W ramach akcji „Bezpieczny przejazd” prze-
prowadzono także inscenizację wypadku na
przejeździe kolejowo-drogowym w Bydgosz-
czy. Rolę pojazdu kolejowego spełniła w tym
wypadku drezyna WM 15. Samochodem była
specjalnie zbudowana do tego celu atrapa.

„Samochód” wykonany był ze sklejki, poma-

lowany i oklejony plakatami akcji „Zatrzymaj
się i żyj”. Rozpędzenie WM 15 do takiej prędkości
i uderzenie w podatną na łamliwość sklejkę dało
piorunujące efekty. Huk łamanej sklejki, latające
w powietrzu części atrapy oraz moc uderzenia
zaparły dech widzom pokazu. Dodatkowej grozy

dodawały ułożone przy torze, dwa czarne, wypeł-
nione foliowe worki. Wszystko odbyło się zgodnie
z planem i bezpiecznie – z uwagi na lekką kon-
strukcję atrapy.

Po pokazie siły uderzenia akcję ratunkową prze-

prowadziły służby ratownictwa, tj. Państwowa Straż
Pożarna i Pogotowie Ratunkowe. Nad bezpieczeń-
stwem akcji czuwali funkcjonariusze z Komendy
Miejskiej Policji oraz SOK z Bydgoszczy.

Akcji przyglądali się kursanci ze Szkół Nauki

Jazdy z Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowe-
go. Razem z instruktorami przyjechali na pokaz
samochodami służącymi do nauki jazdy. Zzgroma-

dzonej publiczności, a przede wszystkim kierow-
com rozdawano ulotki, breloczki okolicznościowe
i pamiątki związane z akcją „Bezpieczny przejazd
– zatrzymaj się i żyj”. W tej roli znakomicie spisali
się pracownicy Działu Eksploatacji Zakładu Linii
Kolejowych w Bydgoszczy.

Wydarzeniem był pokaz filmów z autentycznymi

zachowaniami kierowców, zarejestrowanymi przez
kamery przemysłowe na przejazdach należących
do ZLK Bydgoszczy. Zaprezentowane na telebimie
kilkuminutowe filmy wprawiły w osłupienie zgro-
madzonych. Nie mogli uwierzyć w niefrasobliwość
kierowców i lekceważenie najbardziej podstawo-
wych zasad bezpieczeństwa.

Mariusz Poćwiardowski

naczelnik Działu Eksploatacji

ZLK w Bydgoszczy

Symulacja w Bydgoszczy

Fo

t. M

. S

ta

rcz

ew

sk

a

Fo

t. M

. S

ta

rcz

ew

sk

a

W zderzeniu z pociągiem

samochód nie ma żadnych szans

Wakacje zawsze były czasem intensywnego

podróżowania. Stało się to oczywistością także
dla kolejarzy. Od kilku lat urlopowicze mogą li-
czyć na większą liczbę pociągów do nadmorskich
kurortów, ale też na Mazury i do górskich miej-
scowości. Mogą spodziewać się promocyjnych cen,
jednak zwykle pod warunkiem że do kas udadzą
się z wyprzedzeniem. Co w tym roku przewoźnicy
przygotowali na wakacje?

Urlop z IntercIty

Do Ustki, Łeby, Helu i Świnoujścia, Krynicy,

Zakopanego i Szklarskiej Poręby, Mikołajek,
Ełku i Olsztyna – tam powiozą urlopowiczów
dodatkowe pociągi uruchamiane przez PKP
Intercity. W sumie przybędzie ich ponad 70.
Pierwsze wyjechały na tory już w czerwcu. Jeśli
doda się do tego tańsze bilety (IC „Neptunem”
można pojechać już za 29 zł z miejscówką!),
to nic, tylko ruszać na wakacje.

Spółka powróciła do swojego pomysłu sprzed

kilku lat (w nieco droższej wersji) i proponu-
je klientom zakup 4-biletowej książeczki nie na
dworcu, ale w salonach Empik. Jej cena to 169 zł.
Książeczka uprawnia do przejazdu (w okresie
1 lipca-30 września) pociągami EC, IC, EX oraz TLK,
a także pospiesznym w wagonie sypialnym lub
z miejscami do leżenia. Do biletów trzeba jednak
dokupić miejscówki.

Oprócz książeczki biletowej, Intercity propo-

nuje też „Tani Bilet” – specjalną pulę biletów
w drugiej klasie większości pociągów kategorii IC,
EX, TLK. Na InterCity można dostać bilet już za
29 zł (cena z miejscówką), a jeśli tych zabraknie
to za 49 zł lub 59 zł. Pociągiem ekspresowym
można pojechać za 49 lub 59 zł, a TLK – za 29
lub 39 zł.

Jeśli tu nie znajdziemy nic dla siebie, warto

usiąść przed komputerem i kupić bilet przez Inter-
net. Im wcześniej to zrobimy, tym taniej pojedzie-
my. Na wszystkie pociągi IC oraz EX ceny biletów
wraz z miejscówką zaczynają się od 59 zł.

Tańsze Moskwa i Lwów

Tegorocznym hitem Intercity może stać się

podróż latem do Moskwy. Za miejsce sypialne
w pociągach międzynarodowych „Polonez” oraz
„Ost-West” zapłacimy nawet o 30 euro mniej. Ce-
na za miejsce w przedziale 3-osobowym zaczyna
się już od 17 euro, w przedziale 2-osobowym – od
26 euro, zaś w jedynce – od 58 euro.

Do Lwowa można dotrzeć szybciej i wygodniej

dzięki nowemu składowi wykorzystującemu sys-
tem automatycznej zmiany rozstawu kół – SUW
2000. Pociąg na trasie Wrocław – Kraków – Lwów
obsługiwany jest w całości przez wagony sypialne.
Aż do grudnia z ulgowych przejazdów do Lwowa
mogą korzystać grupy (30 proc.), dzieci w wieku
4-12 lat oraz seniorzy, którzy ukończyli 60 lat (ulga
20-proc.).

więcej inTerreGio

Wraz z pierwszym czerwcowym weekendem

również Przewozy Regionalne zwiększyły liczbę
połączeń. Do końca września powróciły pociągi na
piękną trasę kolejową z Jeleniej Góry do czeskiego
Trutnova. Bilet z Jeleniej Góry do granicy kosztuje
9 zł. Za przejazd po drugiej stronie granicy trzeba
dopłacić u czeskiego konduktora (18 koron).

Na linię Kraków – Warszawa wyjechały interRE-

GIO – pociągi pospieszne, które kursują po CMK.
Czas podróży to 3 godziny i 20 minut. Jest niewie-
le dłuższy niż przejazd ekspresem spółki PKP Inter-
city, a cena jest niższa – 38,50 zł. Podróż odbywa
się jednak w mniej komfortowych warunkach.

Od 1 czerwca szybkie i tanie połączenie inter-

REGIO łączy też Poznań z Olsztynem. Na Mazury
z Wielkopolski dotrzemy w ciągu 4 godzin i 20 mi-
nut. Z kolei mieszkańcy Kujaw mogą z Bydgoszczy
do stolicy dojechać już w 3,5 godziny pociągiem
o nazwie „Brda”.

W mocy pozostają stałe oferty Przewozów Re-

gionalnych: Bilet turystyczny i REGIO Karnet, choć
nieco zmieniają się ich warunki. Od 15 czerwca
Bilet turystyczny jest dostępny w dwóch wer-

sjach: tylko na pociągi osobowe (30 zł) oraz na
osobowe i pospieszne (w tym interREGIO, 60 zł).
Bilet ten uprawnia do nieograniczonych podróży
w weekend (od godz. 18 w piątek do godz. 6 rano
w poniedziałek).

Podobny podział – na pociągi osobowe (55 zł)

oraz osobowe i pospieszne (79 zł) dotyczy oferty
REGIO Karnet. Pozwala ona na nieograniczoną
liczbę podróży w ciągu trzech dowolnie wybranych
dni. Z REGIO Karnetem można dotrzeć też do nie-
mieckich miejscowości: Löcknitz, Tantow, Görlitz,
Forst, Küstrin Kietz lub Frankfurt nad Odrą.

Taniej TrójMiejską skM

Ciekawą propozycję dla przyjeżdżających na

Pomorze ma Szybka Kolej Miejska w Trójmieście.
Za 1 zł można pokonać pociągami odcinki: Rumia
– Rumia Janikowo, Reda – Reda Pieleszewo, Wej-
herowo – Wejherowo Nanice – Wejherowo Śmie-
chowo.

Od 1 lipca obniżona zostanie też cena za prze-

jazd w strefie do 3 kilometrów. Bilet będzie kosz-
tował 2 zł, a nie jak obecnie – 2,2 zł.

TeMaT TYGoDnia

KURIER PKP 27/5.07.2009

12

Pasażer na wakacjach

Dodatkowe pociągi do kurortów, transport rowerów za darmo, tańsze niż zwykle

bilety – przewoźnicy ścigają się, tworząc specjalne oferty dla podróżnych

myślących o letnich wyjazdach.

Fo

t. J

. Rynkie

wicz

Fo

t. ar

ch. PKP PR

– Podział pierwszej strefy kilometrowej na dwie

(1-3 km i 4-6 km) z jednoczesnym obniżeniem cen
biletów wprowadzi elastyczność taryfową, przydat-
ną w pozyskiwaniu nowych pasażerów na najkrót-
szych trasach, na których niewiele osób wybiera
kolejowy transport – przekonuje Marcin Głuszek,
dyrektor ds. marketingu i sprzedaży w SKM.

„słonecznY” powraca

Koleje Mazowieckie, jak co roku, wprowadziły

na szlak pociąg „Słoneczny”, który dowozi tury-
stów z Warszawy do Gdyni za rewelacyjnie niską
cenę 29 zł. Tegoroczną nowością jest specjalna
oferta dla wszystkich mieszkańców regionu. Ku-
pując bilet na „Słoneczny”, w dowolnym mieście

na Mazowszu, za podróż do Warszawy pasażer
zapłaci tylko 4 zł.

W tym roku pociąg zestawiony będzie z no-

woczesnych, klimatyzowanych wagonów pię-
trowych typu push-pull. W sumie znajdzie się
w nim 700 miejsc siedzących. Od 20 czerwca do
31 sierpnia pociąg kursuje codziennie.

Koleje Mazowieckie – jako jedyny operator

pasażerski w Polsce – pozwalają na nieodpłatny
przewóz psów. Oferta obowiązuje we wszystkich
pociągach KM do 4 października.

kubek oD arrivY

Z promocji nie rezygnuje prywatny przewoźnik

Arriva PCC. Każdy, kto w ciągu trzech miesięcy wa-

kacji (czerwiec-sierpień) zakupi trzy kolejne bilety
miesięczne na przejazdy pociągami tego operato-
ra, otrzyma oryginalny kubek Arrivy PCC.

Przewoźnik wprowadził też od 1 czerwca spe-

cjalną ofertę cenową – jednorazowy bilet na
odcinku Kwidzyn – Grudziądz kosztuje 5 zł,
zaś miesięczny 120 zł.

Niższe ceny biletów obowiązują do końca sierp-

nia również w Kolejach Dolnośląskich. Za 3 zł do
31 sierpnia przejedziemy odcinek Legnica – Jawor,
a tylko za złotówkę Legnica – Legnica Piekary.

Warszawska Kolej Dojazdowa w wakacje

(do 31 sierpnia) wprowadza „przejazdy rodzin-
ne” dla osób dorosłych, odbywających przejazd
z dzieckiem, które nie ukończyło 16 lat. Mogą
oni wykupić wówczas dla siebie i dziecka jed-
norazowe bilety na podróż „tam” lub „tam
i z powrotem” z 50-procentową ulgą.

kuszenie rowerzYsTów

W pociągach Przewozów Regionalnych pojawiła

się oferta „Kolej na rower” (ważna od 30 kwietnia
do 30 września), dzięki której od północy z czwart-
ku na piątek do północy z niedzieli na poniedziałek
można „dwa kółka” przewieźć za złotówkę. Z kolei
podróżując z rowerem na Bilecie turystycznym, za
dwa kółka zapłacimy od 15 czerwca 5 zł.

Rowerowe weekendy proponuje też Arriva PCC.

Od 6 czerwca do 27 września we wszystkie soboty
i niedziele na konkretnych trasach przewóz roweru
kosztuje 1 zł. – Celem akcji, podjętej z inicjatywy
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-
Pomorskiego, stowarzyszeń „Rowerowy Toruń” oraz
„Wyborcy” jest promowanie aktywnych form wy-
poczynku – informuje rzecznik prasowy Arrivy PCC
Maciej Królak.

Tradycyjnie już rower można przewieźć za darmo

w pociągach Kolei Mazowieckich (od 25 kwietnia
do 4 października). Podobnie jest w Szybkiej Kolei
Miejskiej w Trójmieście. Tu oferta „rower gratis”
trwa do 11 października.

Barbara Małyska

KURIER PKP 27/5.07.2009

13

TeMaT TYGoDnia

Pasażer na wakacjach

Dodatkowe pociągi do kurortów, transport rowerów za darmo, tańsze niż zwykle

bilety – przewoźnicy ścigają się, tworząc specjalne oferty dla podróżnych

myślących o letnich wyjazdach.

Fo

t. J

. Rynkie

wicz

Fo

t. ar

ch. PKP PR

Fo

t. ar

ch. PKP PR

którego przewoźnika wybiorą liczni urlopowicze?

KURIER PKP 27/5.07.2009

15

KRAJ

Przez Park Kultury i Wypoczynku Piaski-Szczy-

gliczka w Ostrowie Wlkp. biegną tory kolejki.
W połowie lat 70. XX wieku, kiedy tworzono zalew
Piaski-Szczygliczka, do wywozu ziemi uruchomiono
kolejkę piaskową. Niestety, wagoniki szybko zastą-
piły ciężarówki i los wąskotorówki po raz pierwszy
stanął pod znakiem zapytania.

Atrakcja dla dzieci

Ostrowscy kolejarze postanowili jednak urato-

wać kolejkę piaskową i przekształcić ją w atrak-
cję dla najmłodszych. Na Dzień Dziecka 1979 r.
prezent był gotowy. Pociąg, złożony z wagonika
prowadzonego przez lokomotywkę Wls40, zabrał
pierwszych podróżnych na wycieczkę nad jezioro.

– Przy jej budowie pracował mój mąż Lucjan

Nawrot. Obsługiwał lokomotywkę, kolebkami
wywoził urobek. Potem jeździł na kolejce aż do
przejścia na emeryturę w 1999 r. Nie pożył długo
na emeryturze, zmarł po kilku miesiącach. Bardzo
kochał tę kolejkę. Oboje pochodzimy z rodzin
o kolejarskich tradycjach – opowiada Krystyna Na-
wrot, emerytowany kolejarz i nieformalny prezes
Ostrowskiego Stowarzyszenia Miłośników Kolei.

W następnych latach dobudowano jeszcze

600 m torów oraz mijankę. Przybyło też 10-letnich
wagoników. Wąskotorówka przez lata stanowiła jedną
z największych atrakcji Ostrowa. Z torami o długości
1,5 km i rozstawie 600 mm jest jedną z niewielu
tego typu kolejek w Polsce.

Na początku właścicielem wąskotorówki były

PKP. W 2000 r. przejęło ją miasto i oddało w za-
rząd Miejskiemu Zakładowi Zieleni Miłośnicy kolei
i kolejarze systematycznie wspierali kolejkę.

– Ówczesne lokomotywownia i wagonownia

pomagały remontować tabor, zaprzyjaźniona
firma wymieniła silnik, inna nieodpłatnie dała
sklejki na podłogę do wagonika, od lokalnego
przedsiębiorcy otrzymaliśmy rozjazdy i szyny,
ktoś inny podrzucił farby do malowania. Jak było
trzeba, swoim samochodem wiozłem zestaw ko-
łowy do obtoczenia do poznańskich ZNTK – mówi
Krystian Nawrot, który po śmierci ojca przejął
stery i do 2004 r. obsługiwał Wls40, nazywaną
„Lutek” od imienia ojca.

Niestety w 2005 r. zawieszono kursy – odtąd

wagoniki i lokomotywka niszczeją na terenie
Miejskiego Zakładu Zieleni.

Marzenia miłośników

Ostrowscy pasjonaci marzą o przywróceniu do

życia kolejki piaskowej. Chcą zostać operatorem,
ale najpierw muszą oficjalnie zarejestrować sto-
warzyszenie. Sprawa jest w toku.

Kolejce potrzebny jest gruntowny remont ta-

boru i infrastruktury. Trzeba wymienić podkłady,
wzmocnić torowisko, przełożyć tory i zbudować
nowe perony. Remontu wymagają też lokomo-
tywka i wagony.

W Ostrowie nie załamują rąk, a nawet myślą

o rozwoju kolejki.

– Pamiętam dobre czasy kolejki i chciała-

bym ją uratować. Poza remontem istniejącego
odcinka torów, przydałoby się wydłużyć jej
trasę do zabytkowej przepompowni ścieków
przy ul. Krotoszyńskiej. Miasto przyznało pie-
niądze na remont, wpłacając je na specjalne
subkonto z przeznaczeniem na remont wąsko-

torówki. Wsparcie obiecał starosta ostrowski.
Najważniejsze, żeby kolejka ruszyła, to znajdą
się sponsorzy – przekonuje pani Krystyna.

– Dzięki posłowi Jarosławowi Urbaniakowi

posiadamy drugą lokomotywkę Wls40. Garażu-
je ona na terenie spółki PKP CARGO w Ostrowie
– informuje Marek Płóciennik, kolejarz, opiekun
Izby Tradycji i Historii Węzła Ostrowskiego, współ-
założyciel ostrowskiego stowarzyszenia.

Połowa pieniędzy

Miłośnicy kolei liczą na prezydenta miasta,

który obiecał pomoc. – Jeśli chodzi o wybra-
nie stowarzyszenia na operatora, to proszę
się kontaktować z prezesem zakładu zieleni,
bo to on jest właściwym gospodarzem kolejki
– mówi wiceprezydent Ostrowa Wlkp. Stani-
sław Krakowski

Prezes MZZ Wojciech Białas oświadczył: – Gmi-

na Miasto Ostrów Wielkopolski przeznaczyła 158
tys. zł na remont kolejki. W tym roku przekaże
jeszcze ponad 240 tys. Jednak remont będzie
kosztował około 800 tys. zł. Nie zaczniemy prac,
jeśli nie uzbieramy co najmniej 70 proc. wyma-
ganej kwoty.

– Kolejność działań jest następująca: najpierw

trzeba zebrać pieniądze, potem przeprowadzić
remont infrastruktury i dopiero na końcu wybrać
operatora. Jest wola prezydenta i zarządu MZZ,
by przejazdy organizowało Ostrowskie Stowarzy-
szenie Miłośników Kolei – mówi prezes Białas.

Operator będzie pełnił rolę przewoźnika

i zobowiązany zostanie do zapewnienia stałych
przejazdów, tzn. że w lecie pociągi będą jeździ-
ły według zaproponowanego przez operatora
rozkładu jazdy. Przewoźnik będzie musiał się
zadeklarować, że utrzyma eksploatację kolejki
– kupi paliwo i wykona niezbędne remonty bądź
naprawy wynikające z eksploatacji.



Plany nakreślono, jest połowa potrzebnych

pieniędzy i jest stowarzyszenie chętne do uru-
chomienia kolejki i zostania jej operatorem.
Wypada życzyć powodzenia. Dzieci czekają. Kurier
PKP będzie się przyglądał rozwojowi sytuacji na
ostrowskich wąskich torach.

Teresa Masłowska

Czy nieczynna od kilku lat kolejka piaskowa ożyje? O powrót popularnej

wąskotorówki zabiega Ostrowskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei.

W prezencie dla

dzieci

Krystyna Nawrot, Marek Płóciennik i Krystian Nawrot

Fo

t. T

. Masłowsk

a

Fo

t. K

. Na

wr

ot

Kolejka Piaskowa – malownicza atrakcja Ostrowa Wielkopolskiego



OGŁOSZENIE

KURIER PKP 27/5.07.2009

16

1. Kandydat na Prezesa Zarządu powinien spełniać następu-

jące kryteria:

a) wykształcenie wyższe,

b) co najmniej 5-letni staż pracy, w tym nie mniej niż 3-letnie

udokumentowane doświadczenie w zarządzaniu podmiota-

mi gospodarczymi lub dużymi jednostkami organizacyjnymi

podmiotów gospodarczych,

c) niekaralność i brak toczących się postępowań karnych wo-

bec kandydata,

d) korzystanie z pełni praw publicznych oraz zdolności do

czynności prawnych,

e) niepodleganie określonym w przepisach prawa ogranicze-

niom lub zakazom zajmowania stanowiska członka zarzą-

du w spółkach handlowych,

f) dobry stan zdrowia i brak przeciwwskazań zdrowotnych do

wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym.

2. Zgłoszenia kandydatów powinny zawierać:

a) list motywacyjny, zawierający oświadczenie o wyrażeniu

zgody na przetwarzanie danych osobowych,

b) życiorys zawodowy (z podaniem adresu korespondencyj-

nego, e-mail, numerem telefonu i faksu),

c) uwierzytelnione notarialnie lub poświadczone przez kandy-

data odpisy (kserokopie) następujących dokumentów:

– dowodu tożsamości,

– dyplomu ukończenia wyższej uczelni,

– świadectwa pracy,

d) zaświadczenie o niekaralności,

e) aktualne zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez le-

karza medycyny pracy,

f) oświadczenie kandydata o:

– ukończeniu studiów wyższych,

– co najmniej 5-letnim stażu pracy, w tym nie mniej niż 3-letnie

udokumentowane doświadczenie w zarządzaniu podmiotami

gospodarczymi lub dużymi jednostkami organizacyjnymi pod-

miotów gospodarczych,

– korzystaniu z pełni praw publicznych oraz zdolności do

czynności prawnych,

– niepodleganiu określonym w przepisach prawa ogranicze-

niom i zakazom zajmowania stanowiska członka zarządu,

– braku toczących się wobec kandydata postępowań dyscy-

plinarnych i karnych,

– gotowości poddania się procedurze sprawdzającej przewi-

dzianej do dopuszczenia do informacji niejawnych,

– treści „Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych

osobowych dla potrzeb procesu postępowania kwalifikacyj-

nego prowadzonego w GORZÓW WAGONY Sp. z o.o. z sie-

dzibą w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dworcowa 17, zgodnie

z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych

(Dz. U. z 2002 r Nr 101, poz. 926 z późn. zm.).”

3. Zgłoszenia kandydatów winny być składane w zamknię-

tych kopertach z napisem „Postępowanie kwalifikacyjne

na stanowisko Prezesa Zarządu” osobiście w siedzibie Spółki,

w sekretariacie w godzinach od 07.30 do 14.30 lub listownie

na adres:

Rada Nadzorcza Spółki GORZÓW WAGONY Sp. z o.o.

66-400 Gorzów Wlkp. ul. Dworcowa 17

w terminie do 14 lipca

2009 r. do godz. 14.30.

4. Informacje o Spółce, w zakresie przekazanym z mocy pra-

wa sądowi rejestrowemu, będą dostępne w siedzibie Spółki

w godzinach 09.00 – 14.00. Osobą upoważnioną do udostęp-

niania dokumentów jest Pan Robert Brączkowski tel. 095 7 26

32 87 w. 23.

5. Zgłoszenia kandydatów złożone po terminie oraz niespeł-

niające wymogów określonych w ogłoszeniu, nie podlegają roz-

patrzeniu.

6. Złożone oferty zostaną otwarte w dniu 15 lipca 2009 r.

7. Rozmowy kwalifikacyjne, z kandydatami spełniającymi wa-

runki formalne zawarte w ogłoszeniu, zostaną przeprowadzone do

20 lipca 2009 r. w toku, których oceniana będzie w szczególności

wiedza w zakresie wymienionym w § 9 Rozporządzenia Rady Mi-

nistrów z dnia 18 marca 2003 r. w sprawie przeprowadzenia postę-

powania kwalifikacyjnego na stanowisko członka zarządu w niektó-

rych spółkach handlowych (Dz. U. nr 55, poz. 476 z późn. zm.).

8. Każdy z kandydatów zostanie powiadomiony o miejscu

i terminie rozmów kwalifikacyjnych do 17 lipca 2009 r.

9. O wynikach postępowania kwalifikacyjnego kandydaci zo-

staną powiadomieni pisemnie.

10. Przeprowadzający postępowanie kwalifikacyjne będzie

mógł, bez podania przyczyn, w każdym czasie zakończyć po-

stępowanie bez wyłaniania kandydatów.

GORZÓW WAGONY Sp. z o.o. nie zwraca kosztów pono-

szonych przez kandydatów.

RAdA NAdZORcZA SpÓŁkI GORZÓW WAGONY Sp. Z O.O.

Z SIEdZIbą W GORZOWIE WIElkOpOlSkIm ul. dWORcOWA 17

działając na podstawie przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2003 roku w sprawie

przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko członka zarządu w niektórych spółkach

handlowych (Dz. U. nr 55, poz. 476, z późn. zm.)

ogłasza o wszczęciu postępowania kwalifikacyjnego

na stanowisko prezesa Zarządu Spółki GORZÓW WAGONY Sp. z o.o.

z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim.



Główny peron dworca w Taszkencie

O Azji Środkowej często krążą niesprawiedliwe

stereotypy – o czyhających niebezpieczeństwach,
biedzie i brudzie. Dla niektórych sporym więc
zaskoczeniem może być podróż do Uzbekistanu.
Dworzec Taszkent (z uzbeckiego „Toshkent”) jest
wzorowym przykładem nowoczesnego i funkcjo-
nalnego obiektu kolejowego.

Budynek dworca jest nowatorski, lecz odnosi

się do architektury Uzbekistanu. Jego wnętrze
otoczone zewsząd marmurami kryje wiele nie-
spodzianek. Prawie cała powierzchnia dworca
przeznaczona jest dla podróżnych. W hali głównej
znajduje się wielka poczekalnia, dookoła niej są
punkty gastronomiczne oraz automaty z przekąs-
kami i kawą. Dworcową gastronomię uzupełniają
dwie, dosyć drogie restauracje.

Przy wejściu do dworca znajduje się informacja

i dwie kasy biletowe, sprzedające bilety na pociągi
krajowe i podmiejskie. Przedsprzedaż biletów oraz
bilety międzynarodowe prowadzi osobne biuro,
znajdujące się pół kilometra od dworca (jeden
przystanek tramwajowy).

Podróżni z biletami pierwszej klasy mogą

odpocząć w oczekiwaniu na pociąg w klima-
tyzowanej sali VIP. Znajdują się tu wygodne
skórzane kanapy, minibar, wielkie telewizory
LCD. Zapewniony jest dostęp do Internetu.

Pomyślano także o najmłodszych, urządzając

specjalną salę zabaw dla dzieci. Pociechy można
zostawić pod opieką personelu. Na piętrze dworca
znajduje się druga poczekalnia. Można z niej wyjść
na antresolę i taras widokowy. Osobnymi schoda-
mi wejdziemy do innego pomieszczenia na piętrze,
gdzie znajdziemy salon fryzjerski, a obok pokój
wypoczynkowy z łóżkami i pościelą.

W podziemiach dworca jest przechowalnia 

z obsługą bagażu, czynna całą dobę. Za przechowa-
nie jednej sztuki bagażu trzeba zapłacić 300 SUM
(0,14 euro). Obok przechowalni swoje legowisko ma
dworcowy pies – strażnik. Wokół dworca rozciąga się
przepiękny park z fontannami. Tu także można spę-
dzić miło czas w oczekiwaniu na pociąg.

Bezpieczeństwa podróżnych na stacji pilnu-

je milicja. Posterunek jest także na dworcu.
Zarówno budynek dworca, jego wnętrze, jaki 
i otoczenie utrzymywane są w sterylnej czystości
i porządku. Czyszczenie i mycie obiektu odbywa
się przez cały dzień. Najmniejsze zabrudzenie,
ślady zadeptania na marmurowych podłogach
są natychmiast usuwane. Także przydworco-
wy ogród pielęgnowany jest każdego dnia. 
Na dworcu i w jego otoczeniu nie znajdziemy
nawet najmniejszego papierka. W nocy budy-
nek dworca jest efektownie oświetlony.

Pociągi odjeżdżają z trzech peronów. Pierw-

szy, przyległy do dworcowego budynku jest
najważniejszy – stąd odprawiane są „firmowe”
pociągi krajowe kolei uzbeckich OTY i wszystkie
międzynarodowe. Pozostałe składy dalekobież-
ne odjeżdżają z peronu drugiego. Trzeci peron
przeznaczony jest dla elektrycznych pociągów
podmiejskich. Informacje o odjazdach, przyjaz-
dach i zestawieniu wszystkich pociągów zapo-
wiadane są przez dobrze działające urządzenia
rozgłośnieniowe.

Najważniejsze pociągi krajowe odjeżdżają codzien-

nie z Taszkentu do legendarnych miast – Samarkan-
dy i Buchary. Pociągi międzynarodowe zestawione
są wyłącznie z wagonów sypialnych i kursują w głąb
Rosji, m.in. do Moskwy, Sankt Petersburga, Nowo-
sybirska czy Czelabińska. Podróż trwa kilka dni.
Funkcjonuje połączenie do Kazachstanu (do Ałma-
Aty). Raz w tygodniu można dojechać aż na Ukrainę,
pociągiem relacji Taszkent – Charków.

Dworzec ma dobre skomunikowanie z mia-

stem. Dochodzą tu wszystkie środki transportu,
czyli autobus, trolejbus, tramwaj i metro. Stacja
metra o tej samej nazwie „Toshkent” jest przy
samym wejściu do dworca. Przystanek tramwa-
jowy jest 200 metrów dalej. Po prawej stronie
dworca w odległości około 300 metrów znajduje
się uzbeckie muzeum kolejnictwa, a tuż przy nim
pętla trolejbusu linii 17.

P. B. Jezierski

Fo

t. P

. B. Jezierski

Fo

t. P

. B. Jezierski

Dworzec

niespodzianka

Wystarczy pierwszy kontakt
z uzbeckimi kolejami
i dworcem głównym w stolicy
kraju Taszkencie, aby rozwiać
wszystkie mity i niesprawdzone
opowieści o Uzbekistanie.

KURIER PKP 27/5.07.2009

17

dWORcE ŚWIATA

Hala dworcowa

Fo

t. P

. B. Jezierski

Sala VIP – kiedy takich luksusów doczekamy się w Polsce?

Aby idealnie zatrzymać pociąg w kadrze, potrzebujemy przede wszystkim krótkiego czasu naświetlania

i dobrej pogody. Co jednak zrobić, gdy za oknami leje jak z cebra, a fotografa nadal ciągnie w plener? Pozornie

„niefotograficzna” aura idealnie nadaje się do wykonywania zdjęć tak, aby… ruch pokazać!

Jak zrobić dobre zdjęcie kolejowe?

(9)

SfotogrAfowAć ruCh

KURIER PKP 27/5.07.2009

18

AKADEMIA KURIERA

Istnieją dwie techniki fotograficzne, dzięki którym

odpowiednio sfotografowany ruch sprawi, że zdjęcia
staną się dynamiczne. Sceneria i metoda spowodują,
że ponury plener ożyje, a ciekawe efekty mogą być nie-
osiągalne dla zdjęć wykonywanych w dobrym świetle.

PoruSZENIE

Pierwszą techniką ukazania ruchu na zdjęciu jest poru-

szenie jadącego obiektu. Najłatwiej efekt ten jest uzyskać
w nocy. Nie jest to technika zbyt popularna w środowisku
kolejowych fotografów. Przez wielu nawet mylnie uznawa-
na jest za błąd w sztuce. Jeśli coś wychodzi przypadkiem
– możemy mówić o błędzie. Jeśli jednak dane zdjęcie za-
planujemy w szczegółach i osiągniemy spodziewane efek-
ty – mówimy wtedy o jednej z technik fotografowania.

Poruszenie polega na przedstawieniu poruszonego/

rozmytego obiektu (np. taboru) będącego w ruchu,
podczas gdy pozostałe elementy w kadrze są ostre
i wyraźne. Efekt rozmycia uzyskuje się przez zastoso-
wanie odpowiednio długich czasów naświetlania. Jak
długich? Jest to uzależnione od prędkości, z jaką po-
rusza się jadący pociąg i kąta ustawienia w stosunku
do przemieszczającego się obiektu.

W zależności od tego, jak mocno rozmyty obiekt

chcemy przedstawić, czas naświetlania możemy ustalić
eksperymentalnie bądź (będzie to szybsze i pewniej-
sze) wykonać proste obliczenia na podstawie szacowa-
nej prędkości pociągu.

Zarejestrowanie poruszenia obiektu dużo łatwiejsze jest

przy pomocy aparatów posiadających funkcję „M”, czyli
manualnego ustawiania parametrów. W pochmurny dzień
słabe światło, maksymalna przysłona i najniższa czułość
ISO na pewno zagwarantują uzyskanie czasów na poziomie
1/30 – 1/15 s, wystarczających do wykazania ruchu.

Posiadacze aparatów automatycznych powinni

przetestować poszczególne programy, wybierając
z nich te, które charakteryzują się tzw. długą migaw-
ką. Większość automatów ma również ręczne nasta-
wianie czułości ISO (ustawiamy najniższe) oraz funkcję
„LT” (Long Time). Po odnalezieniu jej w menu trzeba
wybrać odpowiedni czas naświetlania.

Oprócz dobrania optymalnych parametrów ekspozycji – ta-

kich, aby ruch na zdjęciu zarejestrować – do udanego zdjęcia
w tej technice potrzebny jest jeszcze statyw, który unieruchomi
aparat. Długi czas naświetlania (powyżej 1/30 s) przy zdjęciu

Korzystne parametry ekspozycji do drugiej z technik ukazania ruchu, czyli

panoramowania najlepiej osiągniemy przy słabym świetle. to zdjęcie zosta-

ło wykonane w deszczową pogodę (czas naświetlania 1/40 s), a spadające

krople deszczu dodatkowo podkreśliły dynamikę ujęcia

Deszczowa pogoda sprzyja osiąganiu ciekawych efektów. Manewrująca z małą prędkością lo-

komotywa uchwycona niemal prostopadle z czasem naświetlania 1/8 s wyraźnie zaznaczyła na

zdjęciu swój ruch. Sam plener jest soczysty i plastyczny, dzięki odbiciom w mokrym betonie

Fo

t. D

. R. Dołubizno

Pokazano wolno toczący się skład na manewrach. Zastosowany czas naświetlania 5 s, sprawił

jednak, że mamy wrażenie ruchu z dużą prędkością

Fo

t. D

. R. Dołubizno

KURIER PKP 27/5.07.2009

19

AKADEMIA KURIERA

wykonywanym z „wolnej ręki” może sprawić, że zdjęcie w całości będzie poruszo-
ne. Nawet wykonane aparatem ze stabilizacją obrazu.

PANorAMowANIE

Drugą z technik pokazania ruchu jest panoramowanie, zwane rów-

nież panningiem. Polega na płynnym prowadzeniu aparatu za rucho-
mym obiektem i jednoczesnym uruchomieniu spustu migawki. Zdjęcia
tego typu wykonujemy, gdy obiekt porusza się prostopadle do nas.

Jeśli zdecydujemy się na ten sposób przedstawienia ruchu, jadący pociąg bę-

dzie ostry, natomiast pozostałe elementy wypełniające kadr będą poruszone.
Tu też stosujemy długie czasy naświetlania. W praktyce warto wypróbować czasy
w zakresie od 1/6 do 1/40 s, w zależności od pozostałych parametrów (ISO, przy-
słona).

Jak wykonać dobry panning? Z praktyki polecam

wybranie miejsca o bardzo wyraźnym tle: las, skar-
pa z różnorodną roślinnością, budynek itp. Dobrze
również, aby na pierwszym planie lub tuż poniżej to-
ru były wyraźne i charakterystyczne elementy, które
po rozmyciu zwielokrotnią odczucie pędu.

Należy ustawić się w odległości kilkudziesięciu metrów

od toru i skorzystać z kilkakrotnego przybliżenia zoomem.
Po ustawieniu parametrów zdjęcia (lub wybraniu odpowied-
niego programu w aparatach automatycznych), pod katem
około 45 stopni oczekujemy na nadjeżdżający pociąg.
Gdy złapiemy czoło pociągu w kadrze, płynnie prowadzimy
go do momentu, gdy osiągnie względem nas położenie
prostopadłe i naciskamy spust migawki, nie przerywając
ruchu aparatu razem z pociągiem. W przeciwnym razie, gdy
zatrzymamy aparat w momencie zwalniania migawki, zare-
jestrujemy poruszenie pociągu, a nie jego ostrą sylwetkę.

Przy bardzo długich czasach naświetlania, prowadząc

poziomo aparat za obiektem, należy starać się wyelimino-
wać jego ruch w pionie. Wiele poradników fotograficznych
przy panoramowaniu zaleca stosowanie statywów lub mo-
nopoli (statyw na jednej nodze). Z praktyki jednak wiem,

że do dobrego panningu wystarczy zawieszenie aparatu na szyi i prowadzenie
go w poziomie na wyciągniętych rękach z naprężonym paskiem. Natomiast
w małych aparatach kompaktowych wykorzystujemy do tego długą smycz,
również zawieszoną na szyi i naprężoną.

Techniki fotografowania z ukazaniem ruchu na zdjęciach nie są metodami

prostymi i osiąganymi bez trudu. Przy poruszeniu obiektu, trzeba wyposa-
żyć się w dodatkowy sprzęt (statyw), trochę poeksperymentować, wiele rzeczy
przewidzieć i dokładnie zaplanować oraz wielokrotnie przećwiczyć. Natomiast
w panoramowaniu płynne prowadzenie aparatu za pociągiem wymaga na-
brania wprawy, czyli wykonania wielu, wielu prób – nawet „na sucho”. Jednak
rezultaty w postaci doskonałych i niecodziennych zdjęć na pewno wynagrodzą
poświęcony czas i energię.

Dariusz r. Dołubizno

www.gmfk.pl

Fo

t. D

. R. Dołubizno

Korzystne parametry ekspozycji do drugiej z technik ukazania ruchu, czyli

panoramowania najlepiej osiągniemy przy słabym świetle. to zdjęcie zosta-

ło wykonane w deszczową pogodę (czas naświetlania 1/40 s), a spadające

krople deszczu dodatkowo podkreśliły dynamikę ujęcia

Fo

t. D

. R. Dołubizno

Bardzo widowiskowe efekty może dać nocne panoramowanie. Szczególne pole do popisu mają

tutaj amatorzy fotografii mieszkający w pobliżu jasno oświetlonych miejsc (stacje, przejazdy

kolejowe…) z dużym ruchem pociągów. Ja niestety nie mam tego komfortu, więc zamieszczone

przeze mnie niezbyt doskonałe zdjęcie, proszę potraktować jako wskazówkę/zachętę do wyko-

nania jeszcze lepszych ujęć

ruch można łatwo fotografować z końca pociągu, w ten sposób urozmaicając

sobie długą podróż na wakacje. Kierując obiektyw aparatu w dół, nawet na

funkcji „auto” możemy zarejestrować ruch u dołu kadru. Im ciemniejszy plener

i mniejsze światło widziane przez obiektyw, tym efekt pędu będzie większy

Fo

t. D

. R. Dołubizno

D

wa przedwojenne zdjęcia ze swojego

rodzinnego archiwum Michalak podarował Mu-
zeum Parowozowni Wolsztyn. Na jednym z nich
znajduje się jego wujek – kolejarz Jakub Kas-
prowicz.

– Kubuś – tak go nazywaliśmy w rodzinie

– był postacią barwną. Społecznikiem i patrio-
tą „chorym na Polskę” – opowiada pan Jacek,
wyjmując z szuflady kolejne zdjęcia, z których
uśmiecha się elegancki mężczyzna.

Z analizy fotografii i rodzinnych dokumentów

można wnioskować, że Jakub Kasprowicz przed
I wojną światową należał do Towarzystwa Gim-
nastycznego „Sokół”. Brał udział w wojnie pol-
sko-bolszewickiej jako żołnierz 9 Pułku Artylerii
Polowej, a więc tegoż pułku, który za wybitną
waleczność rozkazem marszałka Piłsudskiego zo-
stał odznaczony orderem Virtuti Militari.

Piękna para

Po przejściu do cywila Jakub Kasprowicz pra-

cował na kolei jako ślusarz – prawdopodobnie
w parowozowni przy ul. Kolejowej w Poznaniu.
Z rodzinnych pamiątek zachował się akt ślubu
Jakuba Kasprowicza z Klarą Skwarską. Pobrali się
10 stycznia 1925 r.

– Byli piękną parą. Dobrze im się powodzi-

ło, posiadali kamienicę przy ul. Małe Garbary
w Poznaniu, mieli nawet służącą. Ciocia Klara
prowadziła warsztat fryzjerski. Kubuś był zarad-
ny, babcia Helena opowiadała, że wujek przed
wojną dużo zarabiał – wspomina Michalak.

Druga wojna światowa zburzyła ułożone życie

Kasprowiczów. Jakuba zmobilizowano do Ar-
mii „Poznań”. Bronił m.in. dworca kolejowego
w Gnieźnie. Niemcy zbombardowali stację.
W czasie kampanii wrześniowej trafił do obozu
jenieckiego, zwolniony stamtąd, prawdopo-

dobnie pracował na kolei w Poznaniu. Ich dom
zniszczyła bomba. Po wojnie na stałe osiedli
w Mosinie, dawnym miasteczku kolejarzy.

Pierwszy strażak

Jacek Michalak pochodzi z wielopokoleniowej

kolejarskiej rodziny: – Mój ojciec Henryk całe
życie przepracował w poznańskich Zakładach
Naprawczych Taboru Kolejowego i przyjaźnił się
z Kubusiem, tym bardziej że po wojnie moi rodzice
także przeprowadzili się do Mosiny – wspomina.

Kubuś był pierwszym strażakiem Ochotniczej

Straży Pożarnej w Mosinie. – W 1953 r. dogadali

się z miejscowym proboszczem Witoldem Hilde-
brandtem i ten podarował kolejarzom 10 hek-
tarów ziemi kościelnej na Pracownicze Ogrody
Działkowe im. A. Mickiewicza w Mosinie, które
istnieją do dziś – zauważa Michalak.

Mając działki, pomyśleli, że dobrze byłoby

zbudować dom działkowicza. Jakub Kasprowicz,
Henryk Michalak i Jan Matejewski zmobilizowali
kolejarzy i w czynie społecznym zbudowali dom,
w którym nadal mieści się restauracja, a który
pamięta niejedną kolejarską imprezę.

Po wojnie Jakub Kasprowicz był kierownikiem

pociągu rentgenowskiego, który jeździł po całym

Fo

t. ar

ch. Muzeum P

ar

owo

zowni W

olsztyn

HISTORIA

KURIER PKP 27/5.07.2009

20

Tropem

starych fotografii

Fotografia z 1929 r. zrobiona prawdopodobnie w czasie Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu.

Drugi z prawej Jakub Kasprowicz

Kolejarz Jacek Michalak kupował pocztówki na
Starym Rynku w Poznaniu. Kiedy na stojaku
zobaczył kartki z koleją, przypomniał sobie,
że w domu ma stare fotografie z parowozami.

Fo

t. ar

ch. Muzeum P

ar

owo

zowni W

olsztyn

KURIER PKP 27/5.07.2009

21

HISTORIA

kraju. Personel medyczny wykonywał przeświet-
lenia płuc. Pociąg składał się z wagonu rentge-
nowskiego i socjalnego dla załogi.

– Wujek zabierał mnie i swoje dwie córki.

Jeździliśmy tym pociągiem nieraz w wakacje nad
morze. To były fajne czasy – wzdycha Michalak.

Dwa razy Ty23

Motywem przewodnim obu zdjęć, które trafiły

do Wolsztyna, jest parowóz – przedwojenna pol-
ska lokomotywa serii Ty23.

Wydawać by się mogło, że są to zwykłe fotogra-

fie o tematyce kolejowej, jakich wiele jest w zbio-
rach muzealnych i rodzinnych. Po głębszej analizie
okazuje się, że dokumentują one ciekawe wydarze-
nia, które miały miejsce ponad 80 lat temu.

Jedna z fotografii przedstawia parowóz Ty23-

76. To pierwsza lokomotywa, wyprodukowana
w 1926 r. przez poznańskie zakłady im. Hipolita
Cegielskiego. Widać lśniący nowością parowóz.
Na jego tle stoją panowie w płaszczach i garnitu-
rach, panie w kapeluszach i kilkoro dzieci. Można się
domyślić, że są to pracownicy fabryki z rodzinami
w dniu uroczystego ukończenia budowy parowozu.

Druga fotografia jest równie intrygująca.

Przedstawia parowóz Ty23-234, a przed nim
grupę kolejarzy w mundurach. Przy parowo-
zie widać tablicę, wymieniającą nazwy trzech
polskich fabryk, produkujących lokomotywy
tejże serii. To skierowało nasze poszukiwania
w kierunku... jakiejś wystawy. Największą
przedwojenną imprezą wystawienniczą w Pol-
sce była Powszechna Wystawa Krajowa (PWK),
która odbywała się w Poznaniu między majem
a wrześniem 1929 r.

PWK była wielkim wydarzeniem gospodar-

czym dla dziesięcioletniej państwowości pol-

skiej. Zadziwiła Europę i świat – odwiedziło
ją wielu zagranicznych gości. Z tej okazji na
pamiątkę drukowano pocztówki, prezentują-
ce różne stoiska. Wszystko wskazuje na to,
że omawiane zdjęcie wykonano właśnie
w czasie PWK.

Wypada dodać, że przedstawiony na fotografii

parowóz był jedynym, który po II wojnie świa-
towej wrócił z ZSRR do Polski. Oznaczony jako
Ty23-247 służył na PKP.

Teresa Masłowska

Tomasz Opaska

Parowóz Ty23-76 wyprodukowany w 1926 r. w zakładach im. Hipolita Cegielskiego

Fo

t. ar

ch. Muzeum P

ar

owo

zowni W

olsztyn

ZAMÓW KSIĄŻKĘ

JUŻ TERAZ!

Tel. [phone],

e-mail: książ[e-mail]

www.kow.com.pl

Bohaterowie

żelaznych

szlaków

Kobiety rywalizowały w pięciu konkuren-

cjach i w trzech kategoriach wiekowych. Męż-
czyźni w sześciu konkurencjach i czterech kate-
goriach wiekowych. Każdy z uczestników mógł
wystąpić w dwóch konkurencjach i w sztafecie.
Do klasyfikacji zespołowej liczyły się punkty
zdobyte przez 20 najlepszych zawodników
w danej konkurencji. Każdy zakład mógł wy-
stawić dowolną liczbę zawodników.

Drużynowy sukces – jak przed rokiem

– święcili reprezentanci IZ Koszalin, którzy
zdecydowanie zwyciężyli kolejowych kon-

kurentów. Do walki zagrzewał ich oso-

biście dyrektor Sławomir Puchowski.

Taktykę dla zawodników opracowa-

li Janusz Kozioł i Bożena Królasik

(kierownik teamu). Zawiedzeni byli

zawodnicy PR Bydgoszcz, którzy

tradycyjnie liczyli na podium, ale

tym razem zabrakło im 16 punktów

do brązowego medalu.

Tytuły mistrzowskie sprzed roku

obronili: Janusz Kozioł (60 m, skok

w dal), Zenon Hartuna (1000 m),

Emilia Wolińska (400 m) i Jadwiga

Jakubiak (kula). Nową gwiazdą sprin-

tu ma szanse zostać 17-letnia licealistka

z IZ Skarżysko Klaudia Ślusarczyk – córka Ur-
szuli (dyżurnej ruchu – Radom) i Krzysztofa

(maszynista lokomotywy), która w debiucie
zdobyła brąz na 100 m.

Równie utalentowana jest Anna Warchoł

(IZ Gorzów), córka Jana Warchoła (najstarszego
zawodnika zawodów – 62 lata). Pan Jan jest
ponadto uczestnikiem mistrzostw USIC w ko-
larstwie, bierze udział w strzelaniu, przełajach
i narciarstwie alpejskim. W Międzyzdrojach
zajął czwarte miejsce w skoku w dal.

Bardzo dobrze zaprezentowała się drużyna

trenera IZ Skarżysko Sławomira Młodawskie-
go (48 lat, w tym 25 lat pracy na kolei ja-
ko dyżurny ruchu). Być może także dlatego,
że mieli najaktywniejszych kibiców, którzy
mocno dopingowali srebrnych medalistów
i cieszyli się z ich końcowego sukcesu.

Mistrzostwa zakończyły się rozdaniem na-

gród, dyplomów i medali. Za osiągnięcia dru-
żynowe osiem pierwszych zespołów otrzymało
puchary. Specjalny upominek otrzymała naj-
młodsza zawodniczka kolejarskich mistrzostw
– Ola Orzechowska (IZ Gorzów).

Organizatorem tej największej kolejarskiej im-

prezy była Halina Puławska z Międzyzakładowej
Rady SKSTiK „Kolejarz” w Szczecinie. Pomagali jej
Elżbieta Polakowska i Zbigniew Mocny. Kolegium
sędziowskiemu przewodniczył sędzia główny Sta-
nisław Tarnowski z OZLA Szczecin.

Lech Sipko

Królowa sportu

Fo

t. L

. Sipko

O medale 42. Mistrzostw Polski

Kolejarzy w Lekkiej Atletyce walczyło

250 zawodników z 17 zakładów pracy.

Na stadionie w Międzyzdrojach

ponownie triumfowali reprezentanci

IZ Koszalin.

Fo

t. L

. Sipko

IZ Koszalin – najlepsi lekkoatleci wśród kolejarzy

Fo

t. L

. Sipko

Bożena Królasik i dyrektor Sławomir Puchowski

z IZ Koszalin

Punktacja i zajęte miejsce

Lp. nazwa zakładu

ilość pkt.

1 IZ Koszalin

801

2 IZ Skarżysko

718

3 CT Poznań

676

4 PR Bydgoszcz

660

5 EZ Szczecin

590

6 IZ Gorzów

544

7 CT Wrocław

475

8 PR Poznań

362

SPORT

KURIER PKP 27/5.07.2009

22

23

ROZMAITOŚCI

KURIER PKP 27/5.07.2009

Zapraszamy do zabawy. Wystarczy dokładnie
przeczytać Kurier PKP i odpowiedzieć na trzy
pytania.
Kartki pocztowe lub e-maile adresowane do
redakcji z prawidłowymi odpowiedziami, adre-
sem nadawcy i

NUMEREM QUIZU,

wezmą udział

w losowaniu nagród.
Na odpowiedzi czekamy 3 tygodnie od daty
wydania numeru.

1. Jaki tytuł nosi litewskie pismo branżowe

dla kolejarzy?

2. Ile dodatkowych pociągów uruchomi PKP

Intercity na okres wakacyjny?

3. Gdzie w 1939 roku odbyła się Powszechna

Wystawa Krajowa?

Qu­iz dla u­waż­nych nr 27

Znajdź odpowiedzi

N

ASZ ADRES: „K

urier PKP” 00-80

1 W

ar

sza

w

a, ul. Chmielna 73a, e-mail: k

urier

pkp@k

ow

.com.pl, k

ow@k

ow

.com.pl

ZADANIE NR 27 – KRZYŻÓWKA

Litery z kratek ponumerowanych od 1 do 21 utworzą rozwiązanie

ROZWIĄ­ZA­NIE ZA­DA­NIA­ NR 22

Poziomo: 9) brzeszczot, 13) Alik, 15) Trzemesz-

no, 16) rano, 17) zeriba, 18) łuna, 19) gips, 20)
telewizor, 22) Enarek, 24) Gogol, 25) wójt, 27)
roba, 30) tajga, 33) iwasi, 35) pas, 36) klar, 37)
sekretarz, 38) atka, 39) akad, 40) tarka.

Pionowo: 1) przelotka, 2) szereg, 3) remi, 4)

sznurówka, 5) Boone, 6) atlant, 7) Margarita, 8)
Blair, 9) brzeg, 10) sebil, 11) zsazsa, 12) człowiek,
14) kos, 21) wojak, 23) kasza, 26) jard, 28) opar,
29) bark, 31) alt, 32) gra, 34) set.

Hasło: Mus jest wielki pan.

nagrodę – suszarkę do włosów – wylosowała

A­gnieszka Zwierzyńska – ż­elków.

Odpowiedzi quizu z Kuriera PKP nr 22

nagrodą za po-
prawne rozwią-
zanie krzyżówki
jest

fotoalbum

„OBIEKTYWna-

KOLEJ”.

rozwiązania krzyżówki (wystarczy hasło) należy
przesłać na kartce pocztowej lub listownie z na­
klejonym kuponem wyciętym z gazety w ciągu
trzech tygodni od daty wydania
numeru.
Przesyłki bez kuponu i adre-
su nadawcy nie biorą udziału
w losowaniu.

K U P O N

ZA­DA­NIE NR 27



1. 19 maja 2009 r.
2. Koniec lata 1991 r.
3. Express d’Orient

NA­GRODY – UPOMINKI – wylosowali: Mał-
gorzata Mańska – Olsztyn i Łukasz Król
– Olsztyn.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

1

BRYŁA

ZŁOTA

2

FAŁDKA,

ZAKŁADKA

3

WOLNOMU-

LARZ

4

PROSO AFRY-

KAŃSKIE,

DAGUSA

5

OSZUST

DUŻEJ

KLASY

6

CLAUDIA...

WŁOSKA AK-

TORKA FILM.

7

DRĘCZY

AKTORA

8

STEMPEL DO

WYTŁACZANIA

DESENIU

9



WĘGIERSKIE

MORZE

9



KRZEWY

BORÓWEK

10

ZAŁOŻYŁ

DYNASTIĘ

TIMURYDÓW

11

BOGINI

ZWYCIĘSTWA

12

PRZEJAW

AGRESJI

13



POTRAWA

Z WOŁOWINY

13



ODEBRAŁ

COŚ KOMUŚ

PRZEMOCĄ

14

POSTERUNEK

POLICJI

15

„ŚWIŃSKA

TRAWA”

16

SSAK

ŁASICOWATY

17

LEWY

DOPŁYW

WISŁY

1

2

3

18

ŚWIT,

WCZESNA

PORA DNIA

4

19

FUTRO

Z TCHÓRZO-

FRETEK

5

20

JEDNOSTKA

PRZEKROJU

CZYNNEGO

6

21

MODA

NA STAROCIE

7

22

CIĘŻKI,

TWARDY

METAL

8

23

MIASTO

W CHILE

24

DAWNIEJ

O KOŚCIELE

PARAFIALNYM

9





7

10

11

18

12

13





2

25

ŁYSZCZYK

14

16

9

5

15

26

ADAM,

POETA POLSKI

27

ŚLĄSKA

GRA W KARTY

16

6

12

17

21

28

BIBLIJNY

BRAT

ABLA

18

15

19

13

8

20

21

29

WZNIOSŁA

MYŚL

30

TAŃCOWAŁA

Z IGŁĄ

22

14

23

24

25

26

27

19

28

17

31

OPATRUN-

KOWA LUB

CUKROWA

32

STAN W USA

29

4

30

3

31

33

MIASTO

W HISZPANII

34

SZYBSZE

NIŻ ADAGIO

32

33

1

35

SSAK KOPYTNY Z RODZINY

KRĘTOROGICH, POCHODZĄ-

CY Z WYSPY CELEBES

34

11

20

10

35

au­

TO

r: BOG

dan

M

al

ach