1

WYROBISKA KORYTARZOWE

W KOPALNIACH WĘGLA

KAMIENNEGO

WYROBISKA GÓRNICZE I ICH RODZAJE

WYROBISKA GÓRNICZE I ICH RODZAJE

Wyrobiskami korytarzowymi

Wyrobiskami korytarzowymi nazywa się wyrobiska górnicze o znacznej długości

nazywa się wyrobiska górnicze o znacznej długości

(w stosunku do przekroju poprzecznego), mające w zasadzie ten sam przekrój poprzeczny.

(w stosunku do przekroju poprzecznego), mające w zasadzie ten sam przekrój poprzeczny.

Wyrobiska komorowe

Wyrobiska komorowe -- krótkie wyrobiska górnicze

krótkie wyrobiska górnicze

o dużym przekroju poprzecznym.

o dużym przekroju poprzecznym.

WYROBISKA GÓRNICZE I ICH RODZAJE

WYROBISKA GÓRNICZE I ICH RODZAJE

Kształty przekrojów poprzecznych wyrobisk górniczych:

Kształty przekrojów poprzecznych wyrobisk górniczych:

-- prostokątny lub kwadratowy,

prostokątny lub kwadratowy,

-- trapezowy,

trapezowy,

-- łukowo

łukowo--prosty

prosty

-- eliptyczny,

eliptyczny,

-- kołowy.

kołowy.

- prostokątne

- trapezowe

- kwadratowe

- łukowo-proste lub łukowe

- eliptyczne

- kołowe

Kształty przekrojów poprzecznych wyrobisk korytarzowych

Kształty przekrojów poprzecznych wyrobisk korytarzowych

Sposoby drążnia wyrobisk przygotowawczych

Sposoby drążnia wyrobisk przygotowawczych

a

a –

– wyrobiska pojedyncze,

wyrobiska pojedyncze,

b

b –

– wyrobiska podwójne,

wyrobiska podwójne,

c

c –

– wyrobiska potrójne.

wyrobiska potrójne.

PROWADZENIE ROBÓT WIELONITKOWYM UKŁADEM

PROWADZENIE ROBÓT WIELONITKOWYM UKŁADEM

CHODNIKÓW

CHODNIKÓW

Podział wyrobisk z uwagi na lokalizację w skałach otaczających:

Podział wyrobisk z uwagi na lokalizację w skałach otaczających:

•• kamienne,

kamienne,

•• węglowe,

węglowe,

•• kamienno

kamienno--węglowe lub węglowo

węglowe lub węglowo--kamienne.

kamienne.

wyrobisko węglowe

wyrobisko węglowo - kamienne

lub kamienno-węglowe

wyrobisko kamienne

skała płonna

spąg

spodek

spodek

strop

pułap

pułap

2

Pokład węgla w przekroju poprzecznym wyrobiska korytarzowego mieszanego powinien być tak zlokalizowany,
by w jak najmniejszym stopniu istniała konieczność pobierki kamienia. Zależy to od nachylenia pokładu, jego
grubości i warunków górniczo-geologicznych. Przybierkę skały płonnej robi się zwykle w spągu lub stropie.
Chodniki odstawcze (podścianowe) przeważnie drąży się z przybierką spągu, chodniki wentylacyjne
(nadścianowe) z przybierką stropu. Przy nachyleniu pokładów powyżej 50

° przybiera się tylko spąg, aby nie

naruszać calizny płyty stropowej i tym nie wywołać dodatkowego ciśnienia spełzających skał stropowych.

Różne rodzaje przybierek w chodnikach przy zaleganiu pokładu
•słabo nachylonym,
•silnie nachylonym,
•stromym.

I.

I. Wyrobiska udostępniające,

Wyrobiska udostępniające,

II.

II. Wyrobiska przygotowawcze,

Wyrobiska przygotowawcze,

III.

III. Wyrobiska eksploatacyjne,

Wyrobiska eksploatacyjne,

Ad. I.

Wyrobiska udostępniające

łączą powierzchnię ziemi ze

złożem są to głównie:

szyby, szybiki, przecznice, przekopy, sztolnie:

szyb

-

wyrobisko udostępniające pionowe o znacznym przekroju poprzecznym

(kołowe, rzadziej prostokątne i beczkowe), wykonane w różnych skałach,

mające

bezpośrednie połączenie z powierzchnią ziemi,

szybik -

wyrobisko pionowe, wykonane w różnych skałach, (znacznie krótsze

w

porównaniu

do

długości

szybu)

nie

mające

bezpośredniego

połączenia

z

powierzchnią ziemi,

przecznica

-

wyrobisko

korytarzowe poziome lub prawie poziome wykonane w

kamieniu (tzn. w skałach płonnych) prostopadle do rozciągłości złoża, często

wykonane bezpośrednio od szybu,

przekop - wyrobisko korytarzowe poziome lub prawie poziome wykonane w kamieniu

w kierunku

nieprostopadłym i nierównoległym do rozciągłości (wyrobisko takie

wykonane równolegle do rozciągłości złoża nazywa się przekopem kierunkowym),

sztolnia -

wyrobisko korytarzowe poziome, wykonane w kamieniu, mające jedno

połączenie z powierzchnią ziemi,

•

Przecznica polowa – górnicze wyrobisko korytarzowe, udostępniające
(wykonane w skale płonnej - kamieniu), poziome lub prawie poziome,
prostopadłe do rozciągłości, wykonane z przekopu kierunkowego lub
przekopu.

•

Przekop polowy - górnicze wyrobisko korytarzowe, udostępniające (wykonane
w skale płonnej - kamieniu), poziome lub prawie poziome, wykonane w
kierunku nieprostopadłym i nierównoległym do rozciągłości zazwyczaj z
przekopu kierunkowego.

•

Pochylnia kamienna – górnicze wyrobisko udostępniające (wykonane w skale
płonnej - kamieniu), nachylone, równoległe do upadu w którym odstawa urobku
prowadzona jest z góry do dołu.

•

Upadowa kamienna – górnicze wyrobisko udostępniające (wykonane w skale
płonnej - kamieniu), nachylone, równoległe do upadu, w którym odstawa
urobku prowadzona jest z dołu do góry.

Udostępnienie złoża upadową

Udostępnienie złoża upadową kamienną

kamienną (wychodnia) z powierzchni

(wychodnia) z powierzchni

3

Udostępnienie złoża upadową

Udostępnienie złoża upadową spiralną

spiralną

- duże głębokości -

SZYBY

SZYBY

wydobywcze, skipowe, wentylacyjne, zjazdowe,
materiałowe, jednoprzedziałowe, dwuprzedziałowe,
wdechowe (wlotowe), wydechowe, centralne,
peryferyjne, bliźniacze.

TARCZA

TARCZA

SZYBU

SZYBU

SZYB POCHYŁY

WIEŻE SZYBOWE

WIEŻE SZYBOWE

Wieża szybowa jednozastrzałowa

Wieża szybowa jednozastrzałowa

Wieża szybowa żelbetowa

Wieża szybowa żelbetowa

z dwiema maszynami wyciągowymi

z dwiema maszynami wyciągowymi

SCHEMATY URZĄDZEŃ WYCIĄGOWYCH

SCHEMATY URZĄDZEŃ WYCIĄGOWYCH

a

a –

– wyciąg bębnowy z klatką i przeciwciężarem

wyciąg bębnowy z klatką i przeciwciężarem

b

b –

– wyciąg z kołem pędnym

wyciąg z kołem pędnym

4

TARCZA

TARCZA

SZYBU

SZYBU

PRZEKRÓJ PODŁUŻNY SZYBU

SZYBY

PRZEKRÓJ PODŁUŻNY i POPRZECZNY RURY SZYBOWEJ

PRZEKRÓJ PODŁUŻNY i POPRZECZNY RURY SZYBOWEJ

Sztolnia

Sztolnia

–

– górnicze wyrobisko udostępniające (wykonane w skale płonnej

górnicze wyrobisko udostępniające (wykonane w skale płonnej –

– kamieniu) wykonywane w terenie

kamieniu) wykonywane w terenie

górzystym z powierzchni do złoża. Poziome lub prawie poziome

górzystym z powierzchni do złoża. Poziome lub prawie poziome -- niewielkie nachylenie w kierunku do wylotu

niewielkie nachylenie w kierunku do wylotu

pozwala na grawitacyjne odprowadzanie wody.

pozwala na grawitacyjne odprowadzanie wody.

SZTOLNIE

SZTOLNIE

Upadowa wychodnia (z powierzchni) – górnicze wyrobisko

udostępniające (wykonane w skale płonnej - kamieniu) z powierzchni

do złoża, nachylone (max. do około 25

o

)

UPADOWA WYCHODNIA

UPADOWA WYCHODNIA

5

PRZYGOTOWANIE ZŁÓŻ

PRZYGOTOWANIE ZŁÓŻ –

– ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE

ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE

Roboty przygotowawcze – polegają na wydrążeniu zespołu wyrobisk górniczych,

korytarzowych (nachylonych i poziomych) wykonanych w złożu jakich wymaga
wybrany system eksploatacji złoża.

Wyrobiska przygotowawcze: dzielą złoże na mniejsze jednostki tak, aby straty

jakościowe

i

ilościowe

złoża

podczas

późniejszej

eksploatacji

były

jak

najmniejsze.

Wyrobiska przygotowawcze: wytyczają w złożu drogi odstawy urobku, transportu

ludzi, maszyn i materiałów, wentylacji i odwadniania tak by późniejszy cykl
produkcji (wydobycia) mógł być prowadzony bezpiecznie i efektywnie.

Ad.II.

Wyrobiska przygotowawcze przygotowują złoże do

eksploatacji, dzieląc go na poszczególne parcele

eksploatacyjne. Wykonuje się je w złożu zarówno

wzdłuż rozciągłości jak i upadu złoża.

Są to głównie: chodniki, pochylnie, upadowe,

Są to głównie: chodniki, pochylnie, upadowe,

diagonale i przecinki

diagonale i przecinki

System ubierkowy ścianowy

System ubierkowy ścianowy –

– przykład rozcięcia złoża wyrobiskami przygotowawczymi

przykład rozcięcia złoża wyrobiskami przygotowawczymi

chodnik – górnicze wyrobisko korytarzowe, przygotowawcze (w wykonane w złożu

w kopalniach węgla - zasadniczo w węglu), prowadzone poziomo (zazwyczaj o

kierunku zbliżonym do rozciągłości) lub z nachyleniem najwyżej do 5°,

pochylnia – wyrobisko korytarzowe nachylone, łączące dwa chodniki na różnych

poziomach, wykonane w złożu równolegle do linii upadu złoża, w którym transport

urobku odbywa się w dół (tj. w kierunku upadu złoża).

upadowa – wyrobisko korytarzowe drążone po upadzie złoża, w którym transportuje

się urobek na wyższy poziom transportowy (tj. w kierunku wzniosu złoża). Potocznie

także wyrobisko nachylone drążone z góry w dół.

digonala – nachylone wyrobisko korytarzowe przygotowawcze łączące dwa chodniki

na różnych poziomach. Cechą charakterystyczną jest kierunek ukośny w stosunku do

upadu. Potocznie (stosunkowo rzadko) także chodnik diagonalny.

6

Chodniki eksploatacyjne

Przecznica wentylacyJna

Przecznica transp.

Pochylnia schodowa

Stromy pokład węgla

POCHYLNIA KAMIENNA SCHODOWA

RAMPA – upadowa spiralna

•

Przecinka - krótkie wyrobisko korytarzowe przygotowawcze łączące dwa sąsiednie
chodniki lub pochylnie.

•

Przecinka rozruchowa (rozcinka rozruchowa) – w ścianowym systemie eksploatacji
technologiczne wyrobisko korytarzowe łączące dwa chodniki przyścianowe lub pochylnie
przyścianowe. Wykonywane w miejscu rozpoczęcia eksploatacji ścianą dla uzbrojenia
kompleksu ścianowego (przenośnika ścianowego, sekcji obudowy zmechanizowanej oraz
kombajnu ścianowego). W przypadku przecinek nachylonych – potocznie używa się
nazwy dowierzchnia ścianowa.

•

Przecinka

likwidacyjna

(rozcinka

likwidacyjna lub

kanał likwidacyjny)

– w

ścianowym systemie eksploatacji technologiczne wyrobisko korytarzowe łączące dwa

chodniki

przyścianowe

lub

pochylnie

przyścianowe.

Wykonywane

w

miejscu

planowanego zakończenia eksploatacji ścianą dla tzw. „rabunku” czyli demontażu i

wytransportowania kompleksu ścianowego (przenośnika ścianowego, sekcji obudowy

zmechanizowanej oraz kombajnu ścianowego). W przypadku przecinek wygradzanych w

przekroju ściany częściej używa się nazwy kanał likwidacyjny.

Główny chodnik (chodnik podstawowy) - chodnik o znaczeniu zasadniczym w spełnianiu
określonego zadania na wydobywczym poziomie kopalni.

Główny chodnik transportowy (wydobywczy) – główne wyrobisko przygotowawcze

wykonane w złożu w dolnej granicy poziomu dla celów odstawczych (odstawa główna) i
transportowych.

Główny chodnik wentylacyjny – główne wyrobisko przygotowawcze wykonane w złożu w
górnej granicy poziomu dla celów wentylacyjnych (odprowadzenia zużytego powietrza –
grupowy prąd powietrza zużytego).

Chodnik piętrowy - chodnik prowadzony po rozciągłości pokładu, dzielący poziom na piętra.

•

chodnik przyścianowy - chodnik prowadzony po rozciągłości, stanowiący dolną
bądź górną granicę ściany.

•

chodnik taśmowy (odstawczy) - chodnik, w którym znajduje się przenośnik
taśmowy.

•

chodnik transportowy - chodnik, w którym odbywa się transport, bez rozróżniania
sposobu transportowania.

•

chodnik węglowy - chodnik drążony pełnym przekrojem w pokładzie węgla.

•

chodnik węglowo-kamienny - chodnik drążony zasadniczo w węglu z przybierką
stropu lub spągu.

•

chodnik podwójny - dwa chodniki równolegle i łączone z sobą w określonych
odstępach przecinkami dla przewietrzania.

•

chodnik kieszeniowy - chodnik prowadzony w cienkim pokładzie z przybierką skały
płonnej, dla której umieszczenia wybiera się tyle pokładu ponad przekrój chodnika,
zazwyczaj w dolnym jego skrzydle, aby w tej jakby „kieszeni" pomieścić skałę z
przybierki.

•

chodnik przekątny - chodnik biegnący przekątnie w stosunku do rozciągłości i
nachylenia pokładu.

CHODNIKI WĘGLOWO

CHODNIKI WĘGLOWO--KAMIENNE Z PRZYBIERKĄ

KAMIENNE Z PRZYBIERKĄ

PRZYBIERKA

SPĄGU

PRZYBIERKA

STROPU

PRZYBIERKA

STROPU I SPĄGU

CHODNIK KIESZENIOWY

CHODNIK KIESZENIOWY

7

WYROBISKA EKSPLOATACYJNE

WYROBISKA EKSPLOATACYJNE

WYROBISKA EKSPLOATACYJNE TO WYROBISKA WYKONANE W ZŁOŻU

WYROBISKA EKSPLOATACYJNE TO WYROBISKA WYKONANE W ZŁOŻU

ZARÓWNO WZDŁUŻ LINII ROZCIAGŁOŚCI JAK I UPADU ZŁOŻA

ZARÓWNO WZDŁUŻ LINII ROZCIAGŁOŚCI JAK I UPADU ZŁOŻA

Z KTÓRYCH BEZPOŚREDNIO WYDOBYWA SIĘ ZŁOŻE,

Z KTÓRYCH BEZPOŚREDNIO WYDOBYWA SIĘ ZŁOŻE,

NP. WYROBISKA ŚCIANOWE (ŚCIANY).

NP. WYROBISKA ŚCIANOWE (ŚCIANY).

SYSTEM ŚCIANOWY

SYSTEM ŚCIANOWY

SYSTEM ŚCIANOWY

SYSTEM ŚCIANOWY

Wyrobiska

Wyrobiska przygotowawcze i

przygotowawcze i udostępniające

udostępniające –

– przykłady lokalizacji

przykłady lokalizacji