Interwencja w kryzysie

Wykład 7

Kryzys



Pani B., 32 letnia mężatka, stan kompletnego

załamania po wyprowadzeniu się męża, który

stwierdził, że układa sobie życie z inną

kobietą – płacze, próbuje się z nim lub nią

kontaktować



Mężczyzna 64 leni nie podejmuje leczenia, bo

dowiedział się, że ma nowotwór pęcherza
moczowego – siedzi i nic nie mówi, nie chce

jeść, nie dba o swoje potrzeby

Kryzys –

K.A. Slaik

Przejściowy stan zaburzenia równowagi psychicznej i

dezorganizacji zachowania charakteryzujący się:



Utratą możliwości zmagania się z różnorodnymi
sytuacjami życiowymi przy pomocy znanych metod
rozwiązywania problemów



Pojawieniem się konsekwencji bycia w sytuacji
kryzysowej, która może powodować negatywne
skutki (np. utrata zdrowia, majątku, oceny siebie),
bądź pozytywne efekty (odporność na stres, zyskanie
nowych umiejętności)

Zdarzenia krytyczne



Normatywne zdarzenia krytyczne – związane z
wydarzeniami, które w określonym czasie
zachodzą w życiu każdej jednostki np.
wyprowadzenie się dzieci z domu, śmierć dziadka
czy babci,



Nienormatywne zdarzenia krytyczne –
wydarzenia nieodpowiednie dla wieku czy nie
zdarzające się wszystkim ludziom np. utrata
pracy, śmierć dziecka czy utrata majątku

Kryzys cechuje się

1.

stanem nierównowagi, dezorganizacji między
wymaganiami a możliwościami i dotychczasowymi
schematami aktywności

2.

ma przełomowe znaczenie – wymaga zmian, jest
stanem zwrotnym w życiu i funkcjonowaniu człowieka

3.

jest potencjalnie dwuwartościowy:



stanowi ryzyko zaburzeń



stanowi szansę rozwoju

4.

zmienna struktura (pewien stan w czasie) – dynamika
przebiegu (wymienia się 3 fazy)

Interwencja kryzysowa - cele



złagodzenie objawów reakcji kryzysowej
(reakcji emocjonalnej)



przywrócenie równowagi psychicznej



zapobieganie przejściu ostrego kryzysu w
chroniczny



przywrócenie umiejętności samodzielnego
radzenia sobie

Sześcioetapowy proces interwencji kryzysowej



Budowanie relacji – najpierw na podstawie
wsparcia, potem zaufania i współpracy



Interwencje składające się na wysłuchiwanie –
zdefiniowanie problemu, zapewnienie
bezpieczeństwa, wsparcie, polegające na
stworzeniu warunków dla przeżywania przez
klienta niż działaniu



Interwencje skoncentrowane na działaniu –
rozważanie możliwości, układanie planów,
uzyskanie zobowiązania od klienta

Etap 1: Słuchanie - zdefiniowanie

problemu (jeśli to możliwe)



Pozycja pozawerbalna – obserwowanie
reakcji klienta, rozumienie i reagowanie
empatią, akceptacją i troską (pozbawioną
osądzania)



Pozycja werbalna – jak klient rozumie i jak
przeżywa na poziomie subiektywnym
problem (co dla osoby jest najtrudniejsze np.
w stracie męża)

Diagnoza - ocena poziomu kryzysu:



Natężenie kryzysu



Stan emocjonalny klienta



Dostępność możliwości, mechanizmy radzenia sobie

z trudnościami (adaptacyjne i dezadapatacyjne)



System wsparcia – rodzaje wsparcia potrzebne
klientowi



Stopień w jakim klient zagraża swojemu życiu lub

życiu innych



Różne sposoby myślenia o rozwiązaniach

alternatywnych niż to, które osoba utraciła

Etap 2: Słuchanie – zapewnienie

bezpieczeństwa



Bezpieczeństwo klienta - minimalizacja
fizycznych i psychicznych zagrożeń dla
klienta i innych osób np. z rodziny klienta



Bezpieczeństwo jest istotą oddziaływań
związanych z pomocą w kryzysie

Etap 3: Słuchanie – wspieranie



Konieczność uświadomienia klientowi, że
prowadzącemu interwencję na nim zależy



Bezwarunkowa akceptacja wszystkich
klientów, a co za tym idzie ich problemów



Akceptacja ze strony terapeuty jest często
jedynym zrozumieniem, które klient
uzyskuje w otoczeniu

Wsparcie społeczne - funkcjonalne



Rodzaj interakcji społecznej, która zostaje
podjęta przez jednego lub obu uczestników w
sytuacji problemowej czy krytycznej



W toku interakcji dochodzi do wymiany:
informacji, emocji, instrumentów działania i dóbr
materialnych



Istotna okazuje się odpowiedniość rodzaju i
wielkości udzielanego wsparcia i potrzebami
odbiorcy

Rodzaje wsparcia funkcjonalnego



Emocjonalne – podtrzymanie, ochronę, opiekę,

akceptację uczuć odbiorcy (konsekwencje – uśmierzenie

bólu)



Informacyjne – pozwalające lepiej rozpoznać sytuację,

osobiste położenie czy problem



Instrumentalne – wymiana instrumentów zaradczych,

modelowanie sposobów radzenia sobie



Rzeczowe – dobra materialne



Duchowe – opieka hospicyjna, pomoc wobec cierpienia

i bólu duchowego związanego z sensem życia i śmierci

Etap 4: Działanie – rozważenie możliwości



Mobilizowanie sił i zasobów koniecznych do
borykania się ze zdarzeniem



Klient znajduje się w sytuacji krytycznej, ale
są w niej zazwyczaj wybory, które mogą być
bardziej lub mniej korzystne



Klient często nie rozpoznaje możliwości
wyboru i działania

Różne sposoby myślenia o alternatywach:



Wsparcie sytuacyjne – odnajdowanie ludzi

bliskich, które mogą udzielić wsparcia



Sposoby radzenia sobie z trudnościami – działania,

zachowania i zasoby środowiskowe, które może

klient użyć do poradzenia sobie



Wzorce pozytywnego i konstruktywnego myślenia

o problemie, co może zmniejszyć lęk i stres.



Wzorce te mają pomóc klientowi doświadczenie,

że nie jest sam w obliczu problemu

Etap 5: Działanie – układanie planów



Zidentyfikować inne grupy wsparcia niż terapeuta



Nauczyć najbardziej podstawowych technik radzenia
sobie z kryzysem, coś konkretnego od razu do
zastosowania



Dokonywanie planów, które mają pozwolić mu na
odzyskiwanie równowagi



Odzyskiwanie kontroli i poczucia niezależności – od
spraw życia codziennego do poważnych decyzji

Etap 6: Działanie – uzyskanie

zobowiązania od klienta



Sprawdza się czy planowanie było właściwe,
bo wówczas uzyskiwanie zobowiązań i
zgody na ich realizację jest prawdopodobne



Nakreślenie ram współdziałania, które może
być zachętą do dalszej aktywności klienta



Praktyczna użyteczność działań
zaplanowanych i uaktywnianych

Zakończenie



Kończenie spotkań interwencyjnych –
poszukiwanie grup wsparcia ludzi o
podobnych problemach, albo ludzi o
podobnym profilu życia



Wchodzenie w nowe grupy społeczne

Doświadczenie straty - etapy

1.

Doświadczenie szoku lub odrętwienia

2.

Uświadomienie straty i przeżywanie żałoby,

połączonej z pragnieniem odzyskania, cofnięcia
czasu

3.

Doświadczenie negatywnych uczuć, np. lęku, winy,

złości, cierpienia

4.

Nieustanne wyobrażanie, fantazjowanie i myślenie
o utraconym obiekcie

5.

Rozpacz i behawioralna dezorganizacja

6.

Poszukiwanie nowych rozwiązań, reorganizacja i
akceptacja straty

Doświadczanie kryzysu jest

modyfikowane poprzez



Cechy osobowości np. osoby introwertywne i
ekstrawertywne przeżywają kryzys bardziej
internalizując lub eksternalizując problemy



Typ zaburzeń osobowości np. strata może być
przeżywana inaczej przez zaburzenia
osobowości wiązki A, B, C



Kontekst zewnętrzny

Dwa główne typy:



Zahamowanie żałoby



Recykle w żałobie

Zahamowanie procesu żałoby



Zahamowanie procesu żałoby – jest to najczęściej
wynik lęku przed doświadczeniem uczuć
negatywnych (por. problemy z mieszczeniem uczuć i
ich samokontrolą) oraz wielu nieadekwatnych
przekonań o przeżywaniu, na przykład osoba jest
przekonana, że jak zacznie płakać to nie przestanie
albo jak się rozłości to zabije



W konsekwencji następuje powstrzymywanie żałoby,
polegające na dystansowaniu się i samokontroli

Recykle - powroty żałoby



Zjawisko powracania żałoby jako proces
normalny



Powracanie żałoby w postaci recykli –
zjawisko zatrzymywania utraconych
obiektów (np. w osobowości
symbiotycznej)

Ludzie różnią się:



Potrzebą wsparcia, która ma charakter stałej
cechy osobowościowej



Poszukiwaniem wsparcia, co wskazuje na poziom
proaktywności w radzeniu sobie ze stresem



Mobilizacją sieci wsparcia, czyli umiejętnościami
pobudza innych do udzielania wsparcia



Poziomem unikania wsparcia społecznego, niskie
potrzeby wsparcia lub ich nie ujawnianie

Modele wyjaśniania jak działa wsparcie



Efekt główny lub bezpośredni wsparcia – działa
prozdrowotnie, bo obniża poziom stresu
(przynależenie daje większe poczucie
bezpieczeństwa) oraz zmniejsza działanie stresów
(przynależenie chroni przed stresem)



Efekt pośredni – działanie mechanizmów
buforowych osłabiających negatywne skutki
stresu