METODY BADANIA SERCA
I DU

Ż

YCH NACZY

Ń

Zdj

ę

cie przegl

ą

dowe

w rzucie tylno-przednim (P-A) oraz bocznym

Echokardiografia

dwuwymiarowa (2D) oraz dopplerowska

Tomografia komputerowa
Rezonans magnetyczny
Badania angiograficzne

(angiokardiografia, koronarografia)

Badania izotopowe

ZDJ

Ę

CIE PRZEGL

Ą

DOWE

KLATKI PIERSIOWEJ

Zdj

ę

cia w dwóch projekcjach (P-A oraz

boczne)

z zakontrastowanym przełykiem

(chory przełyka zawiesin

ę

barytow

ą

podczas ekspozycji)

Odległo

ść

lampy od kasety – 2 m

(najmniejsze powi

ę

kszenie struktur anatomicznych)

Maksymalny wdech pacjenta – łopatki
wyprojektowane poza pola płucne

(r

ę

ce spoczywaj

ą

na biodrach, dłonie skierowane do tyłu)

ECHOKARDIOGRAFIA

(

echo serca)

Metoda nieinwazyjna,

powszechnie dost

ę

pna

Echokardiografia dwuwymiarowa (2D)

pozwala na pokazanie struktur anatomicznych
oraz ich pracy w czasie rzeczywistym
(przekroje dwu- i czterojamowe)

Metoda dopplerowska

(kolorowe odwzorowanie przepływu) –

słu

ż

y do pokazania fali zwrotnej oraz obecno

ś

ci

przecieków wewn

ą

trzsercowych

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

Przekroje poprzeczne jam serca

Obrazy (skany)
przed i po
do

ż

ylnym

podaniu
jodowego

ś

rodka

kontrastowego

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

REZONANS MAGNETYCZNY

Dzi

ę

ki du

ż

ej rozdzielczo

ś

ci pozwala na wierne

odtworzenie obrazu serca oraz du

ż

ych naczy

ń

Sekwencja echa spinowego (SE) oraz
gradientowego (GE), dowolne projekcje niedost

ę

pne

w innych badaniach, programy umo

ż

liwiaj

ą

ocen

ę

hemodynamiczn

ą

serca

Badanie kosztowne, długotrwałe, ograniczenia

(stymulator serca !!!)

Spektroskopia MRS- ocena metabolizmu komórek
serca

REZONANS MAGNETYCZNY

BADANIA ANGIOGRAFICZNE

Angiokardiografia

-

inwazyjna metoda

uwidocznienia jam serca i du

ż

ych naczy

ń

po

podaniu

ś

rodka cieniuj

ą

cego i wykonaniu

dokumentacji (rtg, cyfrowej lub video)

Badania wybiórcze:

- przedsionka

atriografia

- komór

wentrykulografia

- aorty

aortografia

-

ż

yły głównej dolnej

kawografia

BADANIA ANGIOGRAFICZNE

BADANIA ANGIOGRAFICZNE

Koronarografia

badanie wybiórcze t

ę

tnic wie

ń

cowych

pozwalaj

ą

ce na ocen

ę

miejsc odej

ś

cia, przebiegu,

ś

wiatła (dro

ż

no

ś

ci) oraz gał

ę

zi bocznych

Koronarografia

BADANIA SCYNTYGRAFICZNE

Badanie uzupełniaj

ą

ce

polega na wypełnieniu jam s erca substancj

ą

radioaktywn

ą

lub gromadzeniu w obr

ę

bie m i

ęś

nia s erca

izotopu promieniotwórczego (np. Tc)

Zastosowanie

głównie w ró

ż

nych fazach c horoby niedokrwiennej

ANATOMIA RADIOLOGICZNA

ANATOMIA RADIOLOGICZNA

ANATOMIA RADIOLOGICZNA

ANATOMIA RADIOLOGICZNA

ZDJ

Ę

CIE PRZEGL

Ą

DOWE

KLATKI PIERSIOWEJ

ZDJ

Ę

CIE PRZEGL

Ą

DOW E

KLATKI PIERSIOW EJ

PODSTAWY PATOMORFOLOGICZNE
OBJAWÓW RADIOLOGICZNYCH

Do powi

ę

kszenia sylwetki serca

dochodzi na skutek:

przeci

ąż

enia oporowego, obj

ę

to

ś

ciowego

lub mieszanego

PODSTAWY PATOMORFOLOGICZNE
OBJAWÓW RADIOLOGICZNYCH

Przeci

ąż

enie oporowe

Najcz

ę

stsz

ą

przyczyn

ą

jest:

- zw

ęż

enie uj

ść

zastawkowych

- nadci

ś

nienie płucne i systemowe

Mechanizm:

utrudnienie odpływu - przerost mi

ęś

nia -

- rozszerzenie

ś

wiatła jamy

PODSTAWY PATOMORFOLOGICZNE
OBJAWÓW RADIOLOGICZNYCH

Przeci

ąż

enie obj

ę

to

ś

ciowe

przyczyny:

niedomykalno

ść

zastawek oraz

przecieki mi

ę

dzy jamami serca

- mi

ę

sie

ń

komór ulega wyrównawczemu

przerostowi, a przedsionki powi

ę

kszeniu

- przerost mi

ęś

nia nie wpływa na wielko

ść

sylwetki serca, lecz na rozszerzenie jej

ś

wiatła

WIELKO

ŚĆ

SERCA

Ocena na podstawie dwóch zdj

ęć

w

prostopadłych do siebie płaszczyznach

Na wielko

ść

serca maj

ą

wpływ : wiek, b udowa i pozycja ciała,

faza oddechowa

Wska

ź

nik sercowo-płucny iloraz

najwi

ę

kszego wymiaru poprzecznego serca

i klp -

norma 1:2

POW I

Ę

KSZENIE

LEW EGO PRZEDSIONKA

Modelowanie przełyku ku tyłowi

Wyrównanie talii serca

Utworzenie podwójnego łuku na prawym i
lewym zarysie serca

Uniesienie lewego oskrzela z
poszerzeniem k

ą

ta rozwidlenia

Powi

ę

kszenie uszka

POW I

Ę

KSZENIE LEW EGO

PRZEDSIONKA

POWI

Ę

KSZENIE LEWEGO

PRZEDSIONKA

POW I

Ę

KSZENIE LEW EGO

PRZEDSIONKA

POW I

Ę

KSZENIE

LEW EJ KOMORY

Wydłu

ż

enie osi długiej serca

Przemieszczenie koniuszka serca w lewo i
ku dołowi
Uwypuklenie dolno-tylnego zarysu serca w
kierunku kr

ę

gosłupa

Niedomykalno

ść

zastawek przedsionkowo-

komorowych, komorowo-t

ę

tniczych, przecieki

przez nieprawidłowe poł

ą

czenia mi

ę

dzy

sercem prawym i lewym

POW I

Ę

KSZENIE

LEW EJ KOMORY

POW I

Ę

KSZENIE

PRAW EJ KOMORY

Zwi

ę

kszone przyleganie serca do mostka

Przesuni

ę

cie zarysu w lewo z uniesieniem

i zaokr

ą

gleniem koniuszka nad przepon

ą

Poszerzenie pnia płucnego

SZEROKO

ŚĆ

DU

Ż

YCH NACZY

Ń

ODCHODZ

Ą

CYCH OD SERCA

Aorta wst

ę

puj

ą

ca

- nie jest widoczna na zdj

ę

ciu

p-a, u pykników mo

ż

e by

ć

uwypuklona w prawo

ponad zarysem prawego przedsionka

Łuk aorty

- uwypukla si

ę

w lewo i ku tyłowi do

stawu m-o-s

Poszerzenie aorty

- wrodzone i nabyte wady

zastawki aortalnej, nadci

ś

nienie, t

ę

tniaki i zespół

Marfana, przecieki zewn

ą

trzsercowe

W

ą

ski łuk

- hipolazja, koarktacja aorty, przecieki

wewn

ą

trzsercowe

SZEROKO

ŚĆ

DU

Ż

YCH NACZY

Ń

ODCHODZ

Ą

CYCH OD SERCA

Pie

ń

płucny

u dzieci uwypuklony, u dorosłych nie

Poszerzenie pnia płucnego

wada mitralna, wrodzone wady serca,

nadci

ś

nienie płucne, zespół serca

płucnego, zatorowo

ść

płucna

G1

ZMIANY W KR

ĄŻ

ENIU PŁUCNYM

I W PŁUCACH

Nadci

ś

nienie płucne

Nadci

ś

nienie t

ę

tnicze

-

bierne

-

hiperkinetyczne

-

w zespole serca płucnego

-

obrz

ę

k

ś

ródmi

ąż

szowy

-

obrz

ę

k p

ę

cherzykowy

ZMIANY W KR

ĄŻ

ENIU PŁUCNYM

I W PŁUCACH

Obrz

ę

k

ś

ródmi

ąż

szowy płuc

Okre

ś

lany jest jako zastój

przewlekły wskutek
nagromadzenia płynu
przesi

ę

kowego w prze-

grodach mi

ę

dzyzraziko-

wych, przestrzeniach
okołonaczyniowych i
okołooskrzelowych tworz

ą

c

obraz wzmo

ż

onego

rysunku pod

ś

cieliska w

postaci delikatnej siateczki,
towarzysz

ą

im linie Kerleya

ZMIANY W KR

ĄŻ

ENIU PŁUCNYM

I W PŁUCACH

Obrz

ę

k p

ę

cherzykowy

płuc

jest objawem ostrej

niewydolno

ś

ci lewej komory,

oraz we wczesnym okresie
stenozy mitralnej, obrz

ę

ku

toksycznym, neurogennym,
mocznicy oraz płucu
wstrz

ą

sowym.

Obraz rtg -

zag

ę

szczenia

plamiste, szerz

ą

ce si

ę

odwn

ę

kowo, zwykle

symetryczne, niekiedy
zlewaj

ą

ce si

ę

w kształcie

„skrzydeł motyla”

ZMIANY W KR

ĄŻ

ENIU PŁUCNYM

I W PŁUCACH

Nadci

ś

nienie

ż

ylne

towarzyszy wadzie mitralnej i

niewydolno

ś

ci lewokomorowej

jest nast

ę

pstwem podwy

ż

szenia

ci

ś

nienia rozkurczowego w lewej

połowie serca, co utrudnia odpływ

z

ż

ył płucnych do lewego

przedsionka

Obraz rtg

–

poszerzenie

ż

ył

górnopłatowych i obkurczenie
dolnych, uwypuklenie zarysu
prawej wn

ę

ki

Slajd 32

G1

Gość; 2009-05-19

ZMIANY W KR

ĄŻ

ENIU PŁUCNYM

I W PŁUCACH

Nadci

ś

nienie t

ę

tnicze bierne

Pó

ź

niejsza faza nadci

ś

nienia

ż

ylnego

w przebiegu w przebiegu wady
zastawki dwudzielnej i przewlekłej
niewydolno

ś

ci lewokomorowej

W obrazie rtg doł

ą

cza si

ę

poszerzenie pnia płucnego i gał

ę

zi

t

ę

tniczych we wn

ę

kach z

obkurczeniem t

ę

tnic

segment alnych

ZMIANY W KR

ĄŻ

ENIU PŁUCNYM

I W PŁUCACH

Nadci

ś

nienie

t

ę

tnicze w zespole

serca płucnego

Towarzyszy cz

ę

sto

rozedmie i przewlekłej
chorobie oskrzelowo-
płucnej oraz innym
chorobom płuc ze
zwi

ę

kszeniem oporów

w kr

ąż

eniu małym.

Obraz rtg to tzw.
„amputacja wn

ę

k”

Wady nabyte serca

Zwężenie zastawki dwudzielnej
Niedomykalność zastawki dwudzielnej
Skojarzona wada mitralna
Zwężenie zastawki aorty
Niedomykalność zastawki aorty
Skojarzona wada aortalna
Wada mitralno-aortalna
Wada wielozastawkowa

Zwężenie zastawki
dwudzielnej (mitralnej)

Przyczyna to reumatyczne zapalenie
wsierdzia powodujące zniekształcenie i
zarośnięcie spoideł i płatków zastawki

Rozkurczowa powierzchnia ujścia mitralnego
wynosi 4 do 6 cm2

Zwężenie zastawki
dwudzielnej (mitralnej)

Objawy radiologiczne:

-

powiększenie lewego
przedsionka

-

powiększenie prawej
komory

-

poszerzenie pnia
płucnego

-

objawy nadciśnienia
płucnego

-

obrzęk śródmiąższowy
płuc

Zwężenie zastawki
dwudzielnej (mitralnej)

I okres

– ujście o szerokości 3-3,5 cm2, zaburzenia

hemodynamiczne niewielkie, obraz rtg prawidłowy

II okres

– ujście o szerokości 1,5 do 1.0 cm2, ciśn.

spoczynkowe w LP i żż. płucnych dochodzi do 29 mm Hg,
to powoduje wzrost ciśn. w t. płucnej do 35 mm Hg

Obraz rtg:

wybiórcze poszerzenie żył górnopłatowych i obkurczenie

dolnopłatowych, poszerzenie pnia i gałęzi t. płucnej -
ostry obrzęk płuc

Zwężenie zastawki
dwudzielnej (mitralnej)

Zwężenie zastawki
dwudzielnej (mitralnej)

III okres – rozku rczowa powierzchnia do 1 cm2, ciśn. spoczynkowe w żż
płucnych 30 mm Hg, w t. płucnej przekracza 140 mm Hg, pojawia się
mechanizm obronny w postaci zgrubienia ścian drobnych naczyń - powoduje
przeciążenie PK

Obraz rtg:

szeroki pień płucny, poszerzenie naczyń wnęki oraz górnopłatowych,

śródmiąższowy obrzęk płuc, duży LP i PK

Zwężenie zastawki
dwudzielnej (mitralnej)

IV okres – powierzchnia ujścia mitralnego poniżej 0,5 cm2

Obraz rtg to: bardzo duże serc e, LP poszerzony tętniakowato, bardzo

duża PK, wąskie naczynia górnopłatowe (zmniejszony przepływ
płucny), naczynia wnękowe szerokie – „amputacja” wnęk, st an
schyłkowy to: poszerzenie ż.g.g, nieparzyst ej wysięk w jamie
opłucnej

Niedomykalność zastawki
dwudzielnej

Przyczyna – reumatyczne zapalenie wsierdzia
powodujące zniszczenie i skrócenie płatków
zastawki

Niedomykalność czynnościowa – rozstrzeń
lewej komory, wtórne rozciągnięcie
pierścienia zastawki (nadciśnienie tętnicze i
kardiomiopatia rozstrzeniowa)

Niedomykalność zastawki
dwudzielnej

Patofizjologia – we wczesnej fazie skurczu cofanie się krwi z komory
do przedsionka co prowadzi do wzrostu w nim ciśnienia, w rozku rczu
do LK napływa więcej krwi, powodu je to objętościowe przeciążenie
obu jam serca proporcjonalne do wielkości fali zwrotnej, ciśnienia
oraz podatności obu jam

Niedomykalność zastawki
dwudzielnej

Obraz rtg to:powiększenie lewego przedsionka, lewej komory, aorta
wąska, rysunek naczyniowy płuc nie jest zmieniony, przy długo
trwających wadach objawy jak w stenozie mitralnej

Skojarzona wada mitralna

Jednoczesne wyst ępowania zwężenia i niedomykalności

Obraz rtg: powiększenie obu komór, oraz lewego przedsionka, obraz
krążenia płucnego jak w st enozie mitralnej

Zwężenie zastawki aorty

Przyczyna –

choroba reumatyczna

Prawidłowa szerokość ujścia
aortalnego – 3 do 4 cm

2

Krytyczna wartość ujścia to 1 cm2
powoduje to powstanie
skurczowego gradientu ciśnień
pomiędzy komorą a aortą nawet
do 200 mm Hg – przerost mięśnia
LK

Zwężenie zastawki aorty

Wada zaawansowana – rozstrzeń i niewydolność LK oraz wzrost
ciśnienia końcoworozku rczowego oraz wyższe ciś w LP i żż płucnych,
obraz krążenia płucnego jak w stenozie mitralnej.

Obraz rtg: powiększenie LK oraz tętniakowate poszerzenie części
wstępu jąc ej aorty

Niedomykalność zastawki
aorty

Przyczyna – choroba reumatyczna, kiła, bakteryjne zapalenie serca

Nieszczelność jest przyczyną powstania fali zwrotnej i powstanie
przeciążenia objętościowego LK

Obraz rtg – poszerzona i tętniąca aorta piersiowa, powiększenie LK

Skojarzona wada aortalna

Jednoczesne wyst ępowanie niedomykalności i st enozy zast awki
aortalnej

Obraz rtg- powiększenie LK i poszerzenie aorty

Wada mitralno-aortalna

Połączenie stenozy mitralnej z wadą aort alną doprowadza do tzw.
mitralizac ji sylwet ki serca, jest to spowodowane tym, że bariera
zwężenia zastawki mitralnej w hemodynamice serc a wysuwa się na
plan pierwszy

Wada wielozastawkowa

Współistnienie wady zastawki dwu dzielnej, aort alnej i trójdzielnej
doprowadza do olbrzymiego powiększenia serc a – cor bovinum

Cor bovinum – charakt eryzuje się słabym tętnieniem stanowi
bowiem mało podatny, niewydolny worek wypełniony zastoinową
krwią. Naczynia krążenia małego są wąskie.

Przykłady sztucznych
zastawek

Choroba niedokrwienna serca

Patofizjologia to zwężenie i/lub zamknięcie
światła t. wieńcowej wskutek miażdżycy –
nagłe zamknięcie światła powoduje ostrą
martwicę mięśnia serca, zmiany przewlekłe-
powodują nawarstwianie się zmian
zakrzepowych i powstawanie w mięśniu
tkanki włóknisto-bliznowatej –strefa
upośledzonej kurczliwości (prowadzi do
powstania tętniaka i/lub niedomogi serca

Choroba niedokrwienna serca

Obraz rtg niezmieniony

Diagnostyka opiera się na koronarografii (ocena miejsca, długości i
stopnia zwężenia tętnicy wieńcowej)

W prześwietleniu może być widoczna hipokineza, akineza lub
dyskineza

Sylwetki pozawałowe: serce z rozlanym powiększeniem LK i
jednocześnie hipo i/lub akinezy, tętniaki lewej komory

Choroba niedokrwienna serca

Serce płucne

Przyczyny: zmiany organiczne i czynnościowe
płuc, choroby upośledzające ruchomość
klatki piersiowej to prowadzi do nadciśnienia
płucnego a następnie do przerostu i
niewydolności PK

Choroby obturacyjne prowadzą do redukcji
łożyska naczyniowego a to zwiększa opór
płucny

Serce płucne

Stany chorobowe płuc powodują obniżenie
ciśnienia parcjalnego tlenu i wzrost prężności
dwutlenku węgla prowadząc do odruchowego
skurczu naczyń płucnych,

wtórnie powoduje to przerost i zgrubienie
ścian tętniczek przedwłosowatych co pogłębia

redukcję łożyska naczyniowego powstaje
nadciśnienie

Serce płucne

Obraz rtg: niskie ustawienie przepony, pionowe ustawienie serc a,
uwypuklenie pnia płucnego, poszerzenie głównych jego gałęzi,
obwodowe gałęzie pnia płucnego zwężone. Przypadki
zaawansowane charakteryzuje „amputacja wnęk”, zmiany w obrębie
miąższu płucnego

Choroby osierdzia

Prawidłowe osierdzie nie jest widoczne na
zdjęciu przeglądowym

Objawy na zdjęciu przeglądowym chorób
wsierdzia to zmiana kształtu i wielkości
sylwetki serca, zwapnienia worka
osierdziowego

Wysiękowe zapalenie
osierdzia

Prawidłowa ilość płynu w worku osierdziowym – 5 do 20 ml

Zwiększenie ilości płynu (250-300ml) powoduje powiększenie serca,
zmniejszenie amplitudy tętnienia, płyn gromadzi się w najniżej
położonych miejscach worka oponowego

Zaciskające zapalenie
osierdzia

Zzo prowadzi do mechanicznego ucisku serc a powodując, że jest
ono małe, a sylwetka zniekształcona

Na zdjęciu przeglądowym widoczne są linijne lub płaszczyznowe
zniekształcenia

Nowotwory serca i osierdzia

Rzadko spotykane patologie, naśladujące
wywoływanymi objawami wady serca
Nowotwory: pierwotne i wtórne; łagodne i
złośliwe
Zmiany pierwotne to: śluzaki, włókniaki,
włókniako-śluzaki, tłuszczaki i naczyniaki
krwionośne, mięsaki
Zmiany wtórne to: przerzuty (rak oskrzela, sutka,
czerniak) lub naciekanie z narządów sąsiednich
np. płuc lub opłucnej

PRZYDATNE LINKI

ESR –

www.myesr.org

Aunt Minnie

www.auntminnie.com

CT

www.ctisus.com

PLTR

www.polradiologia.org.pl