„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Mariusz Dyrkacz

Malowanie farbą emulsyjną
714[01].Z1.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Szablewska Ewa
mgr inż. Romik Zbigniew

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Machnik Marek

Konsultacja:
mgr inż. Machnik Marek
mgr inż. Sagan Teresa

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[01].Z1.05

Malowanie farbą emulsyjną, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
Malarz – tapeciarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Materiał nauczania

6

4.1. Składniki farby emulsyjnej – rodzaje farb

6

4.1.1.

Materiał nauczania

6

4.1.2.

Pytania sprawdzające

7

4.1.3.

Ćwiczenia

8

4.1.4.

Sprawdzian postępów

9

4.2. Właściwości i zastosowanie farby emulsyjnej

10

4.2.1.

Materiał nauczania

10

4.2.2.

Pytania sprawdzające

12

4.2.3.

Ćwiczenia

12

4.2.4.

Sprawdzian postępów

13

4.3. Przygotowanie podłoży pod malowanie farbą emulsyjną

14

4.3.1.

Materiał nauczania

14

4.3.2.

Pytania sprawdzające

17

4.3.3.

Ćwiczenia

17

4.3.4.

Sprawdzian postępów

21

4.4. Malowanie farbami emulsyjnymi – metody malowania

22

4.4.1.

Materiał nauczania

22

4.4.2.

Pytania sprawdzające

30

4.4.3.

Ćwiczenia

31

4.4.4.

Sprawdzian postępów

35

4.5. Obliczanie zużycia farby emulsyjnej oraz materiałów pomocniczych

36

4.5.1.

Materiał nauczania

36

4.5.2.

Pytania sprawdzające

36

4.5.3.

Ćwiczenia

37

4.5.4.

Sprawdzian postępów

38

4.6. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót

39

4.6.1.

Materiał nauczania

39

4.6.2.

Pytania sprawdzające

41

4.6.3.

Ćwiczenia

41

4.6.4.

Sprawdzian postępów

42

4.7. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska dotyczące malowania techniką emulsyjną

43

4.7.1.

Materiał nauczania

43

4.7.2.

Pytania sprawdzające

43

4.7.3.

Ćwiczenia

43

4.7.4.

Sprawdzian postępów

43

5. Sprawdzian osiągnięć

44

6. Literatura

49

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Uczysz się zawodu malarz - tapeciarz, wykorzystując modułowy program nauczania.

Program taki zakłada, że w trakcie jego realizacji wykazujesz się dużą aktywnością
i samodzielnie rozwiązujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób nabywasz konkretne
kwalifikacje, stanowiące podstawę do zatrudnienia, a następnie do awansu zawodowego.

Do nauki otrzymujesz poradnik „Malowanie farbą emulsyjną”, który zawiera:

−

wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie realizacji
programu poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do realizacji
materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się czegoś nowego),

−

wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego
się nauczysz),

−

nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia),

−

zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już
rozpocząć realizację ćwiczeń (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń),

−

ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych (co i w jaki
sposób masz wykonać praktycznie),

−

sprawdziany postępów (sam możesz sprawdzić, czy już potrafisz poradzić sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś),

−

zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej
wiedzy),

−

literaturę i wykaz niezbędnych norm (gdzie zaglądnąć, aby więcej wiedzieć i lepiej wykonać
zadania). Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium wiedzy związanej
z zawodem. Aby zdobyć więcej interesujących Cię informacji, musisz sięgnąć do
przedstawionych pozycji, które przedstawiają najbardziej aktualną wiedzę w zawodzie.
Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś stałym i w każdej chwili mogą
pojawić się na rynku nowe pozycje.

Po przeczytaniu każdego pytania ze sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu

TAK albo NIE – właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE wskazują na luki
w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz
powróć do elementów programu nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego
elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.

Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich

umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz zadanie
praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów podejmie
decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. Aby zapoznać się z taką formą
sprawdzania kwalifikacji, zakresem kontroli oraz poznać kryteria oceniania, przejrzyj
przykładowe zadania kontrolne.

W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc

do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz
daną czynność.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych i zasad ochrony
środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami
zapoznasz się w trakcie nauki.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować terminologię budowlaną,

−

odróżniać technologie wykonania budynku,

−

przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,

−

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

−

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

−

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

−

wykonywać przedmiary i obmiary robót,

−

wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,

−

organizować stanowiska składowania i magazynowania,

−

transportować materiały budowlane,

−

rozpoznawać i dobierać farby i materiały pomocnicze do prac malarskich,

−

dobierać rodzaj i kolor farby w zależności od funkcji i charakteru pomieszczenia, obiektu,

−

przygotowywać farby i materiały pomocnicze do malowania,

−

rozpoznawać oraz dobierać ręczne i mechaniczne narzędzia i sprzęt malarski,

−

odczytywać dokumentację budowlaną w celu rozpoznania rodzaju robót malarskich,

−

oceniać warunki techniczne przystąpienia do malowania,

−

stosować ogólne zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
w trakcie przygotowania podłoża i wykonywania robót malarskich.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku procesu kształcenia powinieneś umieć:

−

nazwać i dobrać składniki farby emulsyjnej,

−

rozpoznać rodzaje farb emulsyjnych,

−

przygotować farby emulsyjne do malowania,

−

dobrać narzędzia, sprzęt i materiały pomocnicze do malowania farbą emulsyjną,

−

przygotować podłoże pod malowanie emulsyjne,

−

nanieść emulsję na podłoże pędzlem, wałkiem lub aparatami natryskowymi,

−

pomalować ściany i sufity zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego,

−

zorganizować stanowisko robocze do malowania techniką emulsyjną,

−

określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału malarskiego,

−

dokonać przedmiaru i obmiaru robót malarskich,

−

wykonać malowanie emulsyjne z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Składniki farby emulsyjnej - rodzaje farb

4.1.1 Materiał nauczania

Farba emulsyjna składa się ze spoiwa emulsyjnego lub dyspersyjnego, pigmentów oraz

wody. Najczęściej stosowanymi spoiwami farby emulsyjnej są:

−

dyspersje wodne poli(octanu winylu), poliakrylanów, poliacetali,

−

dyspersje wodne kopolimerów (winylowo – akrylowych, winylowo – maleinowych

)

,

−

lateksy kauczukowe (butadieno – styrenowe).
Farby emulsyjne zawierają również substancje powierzchniowo czynne i dodatki jak:

emulgatory, środki zwilżające i zapobiegające pienieniu się.

Spoiwo emulsyjne – zapewnia jednorodność mieszaniny, elastyczność powłoki, odporność

na warunki atmosferyczne i zmywanie, umożliwia powłoce przejście ze stanu ciekłego w stan
stały. Stanowi ono zawiesinę płynnej substancji powłokotwórczej w wodzie. Rozróżniamy dwa
rodzaje emulsji:

−

OW (olej w wodzie),

−

WO (woda w oleju).
Spoiwami

dyspersyjnymi

nazywamy

trwałe

mieszaniny

drobinek

substancji

powłokotwórczych, nierozpuszczalnych w wodzie, które mieszamy z wodą. W farbach
emulsyjnych dyspersje wodne polimerów stanowią zawiesinę koloidową drobniutkich cząstek
substancji powłokotwórczej w stanie stałym (w postaci galaretowatej) w wodzie.

Pigmenty stosowane w farbach emulsyjnych nadają jej kolor, są odporne na działanie UV

i warunki atmosferyczne. Rozróżniamy pigmenty mineralne i organiczne.

Rozcieńczalnik - reguluje rozlewność i czas schnięcia farby emulsyjnej, może być również

źródłem zapachu.

Rys. 1 Wygląd cząsteczek poli(octanu winylu) w dyspersji wodnej w powiększeniu.[6, s.286].

Wielkości cząsteczki poli(octanu winylu) w skali 1:1 wynosi od 0,1÷4µm. Zawartość

substancji powłokotwórczej w dyspersji wynosi 40÷60%, a resztę stanowi woda.

Produkowaną fabrycznie farbę emulsyjną otrzymujemy w postaci gotowej do malowania.

Przed użyciem należy dokładnie ją wymieszać i ewentualnie skorygować konsystencję przez
niewielki dodatek wody, który nie powinien przekraczać 5% objętości pojemnika. Na rynku

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

występuje również gotowa farba emulsyjna w postaci pasty, którą należy rozcieńczyć wodą
według wskazówek producenta.

Dostępne na rynku farby emulsyjne zasadniczo dzieli się na trzy rodzaje:

−

akrylowe (spoiwem jest żywica akrylowa),

−

winylowe (spoiwem jest polichlorek winylu lub polioctan winylu),

−

lateksowe (spoiwem może być kauczuk).
Spotykamy również mieszanki akrylowo – lateksowe.
Wyróżniamy również farby emulsyjne strukturalne, tiksotropowe, izolujące. Farby

emulsyjne występują w bogatej ofercie kolorystycznej, są wygodne w użyciu. Przed zakupem
farby emulsyjnej należy zwrócić uwagę na instrukcje podane na opakowaniu:

−

wieczko farby - czasami jest pomalowane na kolor farby w puszce,

−

okres gwarancji – data produkcji lub okres przydatności,

−

szczególne zalecenia – dotyczące środków ostrożności, atesty,

−

dane techniczne – lepkość, gęstość, czas schnięcia, zawartość substancji lotnych, wydajność,

−

sposób użycia – informacja jakim narzędziem nanosić farbę,

−

zastosowanie – informacje o rodzaju podłoży do malowania daną farbą.

Rys. 2 Dane zawarte na opakowaniu farby emulsyjnej (materiały reklamowe firm budowlanych)

Wieczko farby

Okres gwarancji

Szczególne zalecenia

Dane techniczne

Sposób użycia

Zastosowanie

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1. Z jakich składników składa się farba emulsyjna?
2. Jaką rolę pełni spoiwo w farbie emulsyjnej?
3. Jakie spoiwa nazywamy dyspersyjnymi?
4. Jaką rolę pełni pigment jako składnik farby emulsyjnej?

5. Jak dzielimy farby emulsyjne?
6. Jakie informacje zawiera etykieta na opakowaniu farby emulsyjnej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z charakterystyką farby emulsyjnej podaną na opakowaniu. Przeczytaj tekst

przynajmniej dwukrotnie, a następnie zapisz.

−

nazwę farby,

−

przeznaczenie,

−

liczbę warstw do uzyskania całkowitego pokrycia,

−

czas schnięcia farby.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać dwukrotnie i dokładnie informacje podane na etykiecie,
2) wybrać te elementy z informacji, które są wymienione w treści ćwiczenia,
3) zapisać wybrane informacje.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

opakowania farby emulsyjnej,

−

przybory do pisania,

−

dzienniczek ucznia.

Ćwiczenie 2

Na podstawie podanych nazw spoiw, określ i zapisz rodzaj farby emulsyjnej, do której jest

ono stosowane.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać dokładnie nazwy podanych spoiw,
2) przyporządkować właściwe spoiwo dla danego rodzaju farby,
3) zapisać odpowiedzi w dzienniczku ucznia,
4) przekazać nauczycielowi zapisane odpowiedzi,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wypisane na arkuszu papieru nazwy spoiw farb emulsyjnych,

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Czy potrafisz

1) nazwać składniki farby emulsyjnej?





2) rozpoznać rodzaje farb emulsyjnych?





3) określić pojęcie: spoiwo dyspersyjne?





4) dokonać podziału farb emulsyjnych?





5) odczytać i zinterpretować informacje zawarte na etykiecie

farby emulsyjnej?





„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

4.2. Właściwości i zastosowanie farby emulsyjnej

4.2.1 Materiał nauczania

Techniką emulsyjną nazywa się roboty malarskie wykonywane farbą na spoiwie będącym

emulsją lub dyspersją substancji powłokotwórczych.

Wszystkie farby emulsyjne mają dobrą przyczepności do podłoża, są trwałe i odporne na

ścieranie, czynniki atmosferyczne, wilgoć podłoża. Powłoki otrzymane z tych farb mają
mikroporowatą strukturę, co umożliwia dyfuzję pary wodnej, czyli „oddychanie ściany”.
Wygodniejsze w użyciu i zdrowsze są farby wodne emulsyjne, w których rozcieńczalnikiem jest
woda. Farby emulsyjne różnią się rodzajem spoiwa, to znaczy substancji tworzącej powłokę
malarską oraz właściwościami użytkowymi. Spoiwo, obok pigmentów i innych dodatków,
decyduje o właściwościach poszczególnych farb emulsyjnych. Powłoki emulsyjne są wysokiej
jakości, nadają się do zmywania wodą. Pigmenty użyte do tych farb powodują, że ściany
pomalowane nimi nie odbarwiają się pod wpływem promieni słonecznych (UV). Jeżeli w swym
składzie posiadają dodatek środków grzybobójczych, to wykazują odporność na działanie
grzybów. Farby emulsyjne mogą tworzyć powłokę dającą wrażenie:

−

połysku (właściwość związaną z ilością światła odbitego przez powierzchnię),

−

półmatu (nadającą pomieszczeniu atmosferę ciepła i przytulności),

−

matu (nadającą pomieszczeniu skromny wygląd).
Farby emulsyjne akrylowe – (spoiwem jest żywica akrylowa), są bardzo dobrze zmywalne

wodą i czynność tę można wielokrotnie powtarzać. Są odporne na szorowanie gąbką, miękką
szczotką, tworzą twardą powłokę, lecz są paroprzepuszczalne. Pierwsza warstwa schnie
1 godzinę, zaś drugą warstwę można położyć po 6 godzinach od pierwszej. Wykazują się
trwałością powłoki od 2 – 10 lat i można je przechowywać od ½ roku do 3 lat.

Farby emulsyjne winylowe (spoiwem są dyspersje wodne polioctanu winylu lub polichlorek

winylu), dobrze rozprowadzają się i mają bardzo dobre właściwości kryjące, dzięki którym do
pomalowania powierzchni wystarczy jedna warstwa. Są odporne na zmywanie i promieniowanie
słoneczne (nie ulęgają przebarwieniu), są elastyczne, odporne na uszkodzenia mechaniczne,
bezwonne lub o delikatnym zapachu. Szybko schną (1 – 3 godzin), wykazują trwałość powłoki
od 5 – 8 lat. Okres przechowywania wynosi od ½ roku do 2 lat.

Farby emulsyjne lateksowe (spoiwem jest dyspersja żywiczna), stanowią podgrupę farb

emulsyjnych, są łatwe do nakładania, bardzo trwałe, pomalowana nimi powierzchnia nie zmienia
koloru przez kilka lat (5-8 lat). Wykazują dużą odporność na ścieranie i zmywanie oraz działanie
światła słonecznego. Pierwsza warstwa pomalowana tą farbą schnie do 2 godzin a drugą możemy
zastosować po 2-6 godzinach.

Farby akrylowo – lateksowe wodne nadają powłoce trwałość dzięki akrylowi i dużą

elastyczność dzięki lateksowi, nie przepuszczają pary wodnej, tworzą powłoki wodoszczelne,
są odporne na działanie promieni słonecznych (UV), rozpuszczalników i wysokiej temperatury.

Farby emulsyjne strukturalne nadają powłoce fakturę, twardość i odporność na ścieranie,

kryją drobne nierówności. Dostępne są w postaci gotowej gęstej masy, proszku lub pasty.

Farby emulsyjne tiksotropowe dobrze rozprowadzają się po powierzchni, nie kapią podczas

malowania, nie wydzielają nieprzyjemnego zapachu.

Farby emulsyjne izolujące wykazują bardzo dużą siłę krycia, mają właściwość pokrywania

plam, zacieków, śladów po nikotynie.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Farby emulsyjne są poddawane procesowi schnięcia koalescencyjnego, który przebiega

dwuetapowo:

−

w etapie pierwszym następuje odparowanie wody w czasie od 30 minut do 2 godzin,

−

w etapie drugim następuje wiązanie cząsteczek spoiwa w czasie do 3 tygodni.
Po zakończeniu tych etapów powłoka zostaje ostatecznie utwardzona i gotowa

do użytkowania (można ją umyć i w razie potrzeby wyczyścić).

Farby emulsyjne nanoszone są na różne podłoża:

−

farby lateksowe, winylowe, winylowo-akrylowe służą do malowania tynków, betonów,
ceramiki, płyt gipsowo-kartonowych,

−

farby akrylowe służą do malowania tynków, betonu, ceramiki, ścian pokrytych tapetami,
farbami klejowymi i farbami ftalowymi,

−

farby akrylowo-lateksowe służą do malowania pomieszczeń o dużej wilgotności
i narażonych na uszkodzenia takich jak łazienki, kuchnie, pralnie, przedpokoje,

−

farby strukturalne nadają się na następujące podłoża: beton, tynki, płyty drewnopochodne,

−

płyty gipsowo-kartonowe,

−

farby izolujące stosujemy na płyty drewnopochodne, stare powłoki z farb olejnych, stare
powłoki z farb wapiennych, podłoża zawierające gips, warstwy kredujące, powierzchnie
z zaschniętymi plamami z wody, tłuszczu, nikotyny, sadzy, płyty styropianowe.
Dzięki różnorodnym właściwościom farb emulsyjnych, stosuje się je niemal na wszystkich

podłożach, w pracach wewnętrznych i elewacyjnych. Wyjątek stanowią podłoża ze stali lub
żeliwa, na których nie można malować bezpośrednio farbą emulsyjną, ponieważ podłoża te silnie
korodują.

Farby emulsyjne akrylowe stosujemy do malowania wnętrz, szczególnie wymagających

częstego zmywania: w pokojach dziecinnych, przedszkolach, szkołach. Pomalowane
pomieszczenia należy wietrzyć, aż do zaniku specyficznego zapachu. Odmiany tej farby
charakteryzujące się dużą odpornością na czynniki chemiczne, stosuje się na elewacjach lub
we wnętrzach narażonych na działania atmosfery przemysłowej, a także na podłożach
wykazujących odczyn alkaliczny. Sprzedawane są zwykle w opakowaniach o pojemności od
0,75litra do 100litrów.

Farby emulsyjne lateksowe, podobnie jak akrylowe, stosujemy do malowania pomieszczeń.

Zaleca się, aby do malowania sufitów używać farby białej i matowej, powodującej złudzenie
gładkości.

Farby winylowe stosujemy we wszystkich rodzajach budynków, zarówno wewnątrz jak

i na zewnątrz.

Farby strukturalne możemy zastosować na ściany lub sufity, szczególnie wtedy, gdy

powierzchnie te zawierają drobne usterki. Nadanie ścianom i sufitowi faktury jest metodą ich
upiększenia i na ogół wystarczy położyć jedną warstwę (patrz rys.3).

Farby izolujące stosujemy do malowania zabrudzonych powierzchni jak i do wykonywania

nowych renowacyjnych powłok malarskich w reprezentacyjnych obiektach: pałacach, willach,
restauracjach, kościołach, muzeach.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Rys. 3 Zastosowanie farby emulsyjnej strukturalnej do uzyskania różnych efektów

(materiały reklamowe firm budowlanych)

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie właściwości charakteryzują farby emulsyjne?
2. Jakie znasz rodzaje farb emulsyjnych?
3. Jakie znasz właściwości farby emulsyjnej akrylowej?
4. Jakie znasz właściwości farby emulsyjnej winylowej?
5. Jakie znasz właściwości farby emulsyjnej lateksowej?
6. Na czym polega koalescencyjne schnięcie powłok malarskich?
7. Jak można podzielić farby emulsyjnych ze względu na stopień połysku?
8. Na jakie podłoża nanosimy farbę emulsyjną strukturalną?
9. Na jakie podłoża nie należy stosować farby emulsyjnej?
10. Do jakich wnętrz zastosujesz farbę emulsyjną akrylową?
11. Na jakie powierzchnie zaleca się stosowanie farby emulsyjnej lateksowej?
12. Do jakich powierzchni stosujemy farby emulsyjne izolujące?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Powierzchnia ściany jest zabrudzona plamami, ma wiele zacieków i śladów po nikotynie.

Którą z wymienionych farb pokryjesz te zabrudzenia:

−

emulsyjną akrylową?

−

emulsyjną lateksową?

−

emulsyjną izolującą?

Zapisz nazwę wybranej farby i uzasadnij swój wybór.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przypomnieć sobie własności i zastosowania podanych farb emulsyjnych,
3) wybrać prawidłowy rodzaj farby,
4) zapisać odpowiedź,
5) uzasadnić wybór farby.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania,

−

farby.

Ćwiczenie 2

Dla następujących spoiw: żywica akrylowa, dyspersja wodna polioctanu winylu, polichlorek

winylu, określ rodzaj farby emulsyjnej, w jakiej zostaną wykorzystane i zapisz prawidłową
odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przypomnieć sobie spoiwa stosowane w farbach emulsyjnych,
2) dokonać wyboru farby emulsyjnej zawierającej spoiwo podane w ćwiczeniu,
3) zapisać prawidłową odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

dzienniczek ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Czy potrafisz

1) wymienić właściwości fizyczne farb emulsyjnych?





2) wyjaśnić schnięcie farb emulsyjnych w procesie koalescencji?





3) podać przykłady zastosowania farb emulsyjnych?





4) rozróżnić farby ze względu na ich połysk?





5) rozróżnić rodzaje farb emulsyjnych?





„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

4.3.

Przygotowanie podłoży pod malowanie farbą emulsyjną

4.3.1. Materiał nauczania

Wszystkie prace związane z przygotowaniem podłoża do malowania należą do najbardziej

odpowiedzialnych zadań malującego. Dobra jakość tych prac i trwałość wykonanych
zabezpieczeń gwarantuje efekt końcowy, czyli otrzymanie wysokiej jakości powłoki malarskiej.

Przygotowanie podłoży do malowania wymaga zbadania ich stanu, oczyszczenia i naprawy

wszystkich uszkodzeń. Możemy wymienić następujące etapy przygotowywania podłoża
do malowania:
1) ocena stanu podłoża (czystość, nośność, stabilność, równość, chłonność, wiek i rodzaj),
2) oczyszczanie podłoża,
3) wzmacnianie podłoża,
4) wyrównywanie i uzupełnianie ubytków,
5) redukcja chłonności.

Przygotowanie powierzchni do malowania farbą rozpoczynamy od sprawdzenia, czy podłoże

wolne jest od kurzu, olejów, smarów, resztek farb, zapraw, klejów. Podłoże nie powinno kruszyć
się, pylić ani rozwarstwiać. Można to sprawdzić opukując podłoże młotkiem lub zarysowując
ostrym narzędziem (gwoździem). Jeżeli gwóźdź bez trudu rysuje tynk, czy powoduje jego
osypanie – należy tynk usunąć i położyć nowy. Gdy słyszymy głuchy odgłos przy opukiwaniu
młotkiem, tynk należy usunąć.

Wszystkie gwoździe, haki, wkręty rozprężne usuwamy. Małe otworki wypełniamy kitem

akrylowym a większe gipsem szpachlowym (patrz rys.6B i rys.7C).

Jeżeli powierzchnie są równe, wystarczy je odkurzyć, a następnie zmyć pędzlem lub gąbką

nasączoną 2 – 3% roztworem wodnym mydła malarskiego. Następnie można podłoże
zagruntować farbą podkładową. Można też przeszlifować drobnoziarnistym papierem ściernym
(czyszczarką), nawiniętym na drewniany klocek, a następnie odkurzyć.

Jeśli podłoże jest wykonane z płyt kartonowo – gipsowych lub drewnopochodnych,

sprawdzamy czy nie ugina się więcej niż 1mm pod wpływem nacisku ręki, ponieważ zbyt mała
sztywność może spowodować pękanie i odpadanie warstw farby.

Usuwanie zanieczyszczeń na podłożu przed jego pomalowaniem jest bardzo istotne.

Szczególnie ważne jest oczyszczenie plam nikotynowych, z sadzy, żywic, ponieważ mogą
powodować przebarwienia powłok malarskich. Nawet bardzo stare plamy tych substancji na
powierzchni podłoża osłabiają znacznie przyczepność warstw wyrównujących. Po oczyszczeniu
i odtłuszczeniu należy zaplamione miejsca zmatowić papierem ściernym. Jeżeli w podłoże
wniknęły pleśnie albo grzyby, należy ten fragment podłoża odkuć, a następnie zaizolować
preparatem grzybobójczym (patrz rys. 7A i B).

Rys. 4 Zniszczenie podłoża przez mikroorganizmy (materiały reklamowe firm budowlanych)

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Podłoże przeznaczone do malowania należy tak przygotować, aby reperowane miejsca nie

różniły się fakturą od pozostałych części ścian – dlatego zwykle naprawy powinno się
wykonywać z takiej zaprawy, z jakiej wykonany był uprzednio tynk. Rozróżniamy podłoża
betonowe, tynki cementowo – wapienne, cementowe , wapienne i gipsowe.

Do bardzo częstych defektów powierzchni ścian i sufitów betonowych należą pęknięcia,

ubytki na stykach elementów wielkopłytowych, które należy wypełnić zaprawą cementową, po
uprzednim nasyceniu miejsca naprawianego wodą. Pęknięcia wymagają uzbrojenia siatką
metalową lub tekstylną.

Świeże tynki cementowe, cementowo – wapienne i wapienne mają odczyn alkaliczny,

dlatego w tym stanie mogą być malowane jedynie farbami o odczynie alkalicznym. Nie mogą
być pokrywane szczelnymi powłokami lakierowymi, ponieważ zamkną one dopływ dwutlenku
węgla niezbędnego do utwardzania się tynku

Chłonność podłoża możemy sprawdzić przez pomalowanie wodą fragmentu ściany

i obserwację jak szybko ona wsiąka. Aby zmniejszyć nasiąkliwość podłoża stosujemy
gruntowniki, które nanosimy pędzlem szerokości 10 – 15 cm na małe powierzchnie, ławkowcem
lub wałkiem na większe powierzchnie. Jeśli podłoże jest nowe, zaleca się odczekać 3 – 6
miesięcy przed podjęciem prac, z uwagi na skurcz betonu i zapraw oraz osiadanie konstrukcji
budynku. Uzupełnianie ubytków w ścianach betonowych wykonujemy zaprawą, która szybko
twardnieje. Słabe podłoża należy wzmocnić przez gruntowanie, ponieważ uzyskujemy wówczas
lepszą przyczepność oraz redukcję chłonności wody.

Gruntowanie należy przeprowadzić przed nałożeniem nowych warstw wyrównujących oraz

przed uzupełnieniem ubytków. Do gruntowania zbyt nasiąkliwych tynków przed malowaniem
emulsyjnym stosujemy gruntownik regulujący chłonność podłoża. Gruntowanie należy wykonać
pędzlem o bardzo sztywnej szczecinie, aby dokładnie wetrzeć gruntownik w podłoże. Można też
przeprowadzić gruntowanie rozcieńczoną farbą emulsyjną.

Rys. 5 Sposoby sprawdzania przyczepności podłoża [5, s.7]

A – próbne malowanie wałkiem (przy słabej przyczepności na pomalowanej
powierzchni pozostaną małe płatki oderwanej starej farby).

B – przyłożenie mokrego palca (jeśli kciuk zmoczony wodą pozostawi ciemny
ślad, to nowo naniesiona farba odpadnie).

C – przyklejenie taśmy samoprzylepnej (jeżeli na oderwanej taśmie nie
pozostaną płatki starej farby – przyczepność prawidłowa, w przeciwnym
wypadku podłoże jest słabe i należy je utwardzić przez nasączenie ściany
preparatem do gruntowania).

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Rys. 6 Naprawa powierzchni podłoża [5, s.6]

Rys. 7 Przygotowanie podłoży pod malowanie emulsyjne [5, s.7]

Przed malowaniem wysokojakościowym podłoże wyrównujemy specjalnymi szpachlówkami

Są nimi najczęściej różnego rodzaju masy gipsowe lub akrylowe. Świeże tynki można
szpachlować dopiero po upływie około miesiąca od ich położenia – jest to czas niezbędny, aby
tynk dobrze związał i zaszły w nim do końca wszystkie reakcje chemiczne.

Świeży tynk nie wymaga białkowania przed malowaniem techniką emulsyjną lub przed

wykonaniem gładzi, ponieważ w podłożu cementowo-wapiennym jest wystarczającą ilość wapna
by pełnić funkcje ochronną podłoża. Jeśli powierzchnie (ściany i sufity) są nowe i w miarę
gładkie, należy użyć gotowej szpachlówki (gips, masa akrylowa), którą nakładamy warstwami
grubości 1-2 mm, jednokrotnie lub dwukrotnie.

Jeśli w nowym podłożu występują większe nierówności, można je zlikwidować używając

sypkiej szpachlówki, którą po zarobieniu wodą nakładamy jednorazowymi warstwami grubości
do 3cm.

Tynki gipsowe należy przed szpachlowaniem zagruntować, ponieważ gips jest materiałem

bardzo chłonnym, odciągającym wodę z warstwy szpachli, która nie może prawidłowo i powoli
wyschnąć.

Samodzielnie można przygotować gruntowniki wapienne, mydlane, klejowe, krzemianowe,

pokostowe oraz dyspersyjne. Ten ostatni służy do gruntowania zbyt nasiąkliwych tynków pod
powłoki emulsyjne. Jest to roztwór dyspersji polioctanu winylu w wodzie w stosunku
objętościowym 1÷5.

A – gruntowanie

B – wypełnianie małych ubytków

C – wypełnianie uszkodzeń w narożu wypukłym (drewnianą
łatę przykładamy do jednej ściany, szpachlówką wypełniamy
ubytek na drugiej ścianie i wygładzamy nierdzewną pacą.
Odsuwamy deskę i odczekujemy aż szpachlówka zacznie
wiązać. Wtedy przykładamy deskę do drugiej ściany
i powtarzamy czynności jak przy pierwszej. Naprawione
naroże musi mieć równą linię pionową).

A – izolowanie zacieków
B – usuwanie pleśni, grzybów
C – zaklejanie małych otworów

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Rys. 8 Łączenie płyt gipsowych siatką malarską przed szpachlowaniem podłoża

(materiały reklamowe firm budowlanych)

Rys. 9 Nakładanie masy szpachlowej na łączeniu płyt gipsowych (materiały reklamowe firm budowlanych)

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz podłoża malarskie?
2. Jakie są etapy przygotowania podłoża pod malowanie emulsyjne?
3. Czym wypełniamy większe ubytki w podłożach?
4. Jakim materiałem wypełniamy małe ubytki w podłożach?
5. W jakim celu stosujemy gruntowniki?
6. Jak sprawdzamy przyczepność podłoża?
7. Dlaczego nie należy białkować świeżego tynku cementowo - wapiennego?
8. W jakim celu gruntujemy przed malowaniem podłoże gipsowe?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź przez próbne malowanie wałkiem, czy stara powłoka na ścianie ma dobrą

przyczepność do podłoża. Oceń stan przyczepności, zapisz odpowiedź i uzasadnij ją.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przypomnieć sobie sposoby badania przyczepności podłoża,
2) wybrać odpowiednie narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia,
3) zbadać przyczepność podłoża sposobem podanym w ćwiczeniu,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4) określić, czy podłoże posiada właściwą przyczepność i zapisać wnioski,
5) uzasadnić zapisaną odpowiedź,
6) uporządkować stanowisko pracy,
7) zgłosić gotowość wykonania zadania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z badanym fragmentem podłoża,

−

wałek malarski,

−

farba emulsyjna,

−

wiadro malarskie,

−

folia malarska,

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Sprawdź, używając taśmy malarskiej, czy stara powłoka na ścianie ma dobrą przyczepność

do podłoża. Oceń stan przyczepności, zapisz odpowiedź i uzasadnij.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przypomnieć sobie sposoby badania przyczepności podłoża,
3) wybrać odpowiednie narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia,
4) zbadać przyczepność podłoża sposobem podanym w ćwiczeniu,
5) określić, czy podłoże posiada właściwą przyczepność i zapisać wnioski,
6) uzasadnić zapisaną odpowiedź,
7) uporządkować stanowisko pracy,
8) zgłosić gotowość wykonania zadania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z badanym fragmentem podłoża,

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania,

−

taśma malarska.

Ćwiczenie 3

Dokonaj naprawy wszystkich ubytków oraz wad podłoża z płyty gipsowo - kartonowej przed

wykonaniem malowania emulsyjnego, korzystając z narzędzi i materiałów dostępnych na
stanowisku pracy. Ubytki to: małe uszkodzenia, głębokie uszkodzenie, rozległe uszkodzenia oraz
plamy po oleju.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z treścią ćwiczenia, które ma wykonać,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

2) rozpoznać uszkodzenia, które powinien naprawić,
3) ustalić jakie narzędzia i materiały będą potrzebne do naprawienia uszkodzeń,
4) pobrać narzędzia materiały i narzędzia,
5) ustalić kolejność robót,
6) naprawić ubytki i wady podłoża, przestrzegając przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
7) uporządkować miejsce pracy i wyczyścić narzędzia.
8) zgłosić gotowość wykonania ćwiczenia,
9) zaprezentować efekt wykonanej pracy z uzasadnieniem przyjętych rozwiązań.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko do wykonania pracy,

−

gips szpachlowy,

−

gładź szpachlowa,

−

woda,

−

papier ścierny,

−

szpachelki różnej wielkości,

−

szpachla,

−

wiadro,

−

mieszadło,

−

szczotka druciana,

−

naczynie do czerpania wody,

−

czyszczarka,

−

folia malarska,

−

taśma malarska,

−

rękawice ochronne,

−

maska przeciwpyłowa.

Ćwiczenie 4

Dokonaj naprawy wypukłego naroża ściany, na wyznaczonym fragmencie podłoża

o powierzchni 3 m², przygotowując go pod malowanie farbą emulsyjną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) ustalić narzędzia potrzebne do wykonania pracy i pobrać je,
2) określić rodzaj naprawianego podłoża,
3) pobrać materiały do wykonania pracy,
4) ustalić kolejność wykonania pracy,
5) zabezpieczyć miejsce pracy przed zabrudzeniami,
6) naprawić naroże,
7) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
8) uporządkować miejsce pracy i oczyścić narzędzia,
9) zgłosić wykonanie zadania,
10) zaprezentować wykonaną pracę.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zaprawa dobrana do rodzaju naprawianego podłoża,

−

gips szpachlowy,

−

naczynie z wodą

−

mieszadełko,

−

drewniana łata lub wąska deska,

−

nierdzewna paca,

−

poziomica,

−

szpachelka,

−

wiadro.

Ćwiczenie 5

Wykonaj szpachlowanie podłoża o powierzchni 4m² gotową szpachlówką. Podłoże będzie

malowane farbami emulsyjnymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) ustalić i zapisać plan działania,
2) pobrać materiały do wykonania pracy,
3) pobrać narzędzia do wykonania szpachlowania,
4) zabezpieczyć miejsce pracy przed zabrudzeniami,
5) wyszpachlować podłoże,
6) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny w czasie wykonywania pracy,
7) uporządkować miejsce pracy i oczyścić narzędzia,
8) zgłosić wykonanie zadania,
9) zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gotowa szpachlówka,

−

naczynie z wodą

−

mieszadełko,

−

nierdzewna paca,

−

szpachelka,

−

wiadro,

−

papier ścierny,

−

folia malarska.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Czy potrafisz

1) przygotować podłoże pod malowanie emulsyjne?





2) wypełnić małe ubytki w podłożu?





3) wypełnić większe ubytki w podłożu?





4) sprawdzić i ocenić przyczepność podłoża?





5) dokonać wyboru narzędzi i materiałów do przygotowania podłoża?





6) wykonać szpachlowanie podłoża pod malowanie emulsyjne?





„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

4.4. Malowanie farbami emulsyjnymi – metody malowania

4.4.1. Materiał nauczania

Po prawidłowym i starannym przygotowaniu podłoża należy wykonać pewne czynności

wstępne przed wykonaniem malowania emulsyjnego:

−

dokładnie zabezpieczyć całą powierzchnię podłogi folią malarską przed przypadkowym
zachlapaniem,

−

zabezpieczyć przełączniki elektryczne (przez zdemontowanie i zaizolowanie przewodów –
przy wyłączonym źródle prądu, przez oklejenie taśmą malarską, przez pomalowanie małym
pędzelkiem artystycznym lub płaskim ściany wokół przełącznika tak aby go nie pobrudzić
(patrz rys.10 A, B, C),

−

rozłożyć na folii karton lub papier makulaturowy, który wchłonie rozchlapaną farbę,

−

przygotować podłoże,

−

przygotować narzędzia i sprzęty używane podczas malowania farbą emulsyjną,

−

przygotować materiały przeznaczone do malowania i dostarczyć na stanowisko robocze,

−

oczyścić opakowanie farby emulsyjnej (patrz rys.11A),

−

sprawdzić datę ważności farby emulsyjnej,

−

odmierzyć potrzebną ilość farby emulsyjnej,

−

przed malowaniem wymieszać starannie farbę w pojemniku tak, aby nie spowodować jej
spienienia (patrz rys.11C),

−

jeżeli farba zawiera zbite grudki, przecedzić ją przez sito malarskie,

−

sprawdzić konsystencję farby na podstawie próbnego malowania na danym podłożu (podłoże
bardziej nasiąkliwe wymaga wcześniejszego zagruntowania),

−

określić zabarwienie farby na podstawie próbnego wymalowania, najlepiej na właściwym
podłożu lub płycie kartonowo – gipsowej, po wyschnięciu powłoki.

Rys. 10 Zabezpieczenie przełączników [5, s.17] Rys. 11 Przygotowanie farby emulsyjnej [5, s.16]

A – oczyszczenie wieczka puszki,
B – otwarcie wieczka puszki,
C – mieszanie farby.

A – wymontowanie przełącznika,
B – malowanie pędzelkiem,
C – zaklejenie taśmą malarską.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Powierzchnia, którą mamy pomalować musi być sucha. Nie należy jej malować, jeżeli

temperatura w pomieszczeniu wynosi mniej niż 5°C i przekracza 25°C, a wilgotność powietrza
przekracza 80%. Dla malowania emulsyjnego najkorzystniejsze warunki występują przy
temperaturze 12÷18°C. Bardzo ważnym elementem podczas malowania jest wietrzenie
pomieszczenia, ale należy unikać przeciągów, bezpośredniego nasłonecznienia, a grzejniki
w pomieszczeniu należy wyłączyć z pracy, ze względu na ochronę przed zbyt szybkim
wysychaniem nanoszonej powłoki. Dlatego najlepiej malować jest latem lub wiosną, kiedy na
zewnątrz jest ciepło.

Należy pamiętać o kolejności malowania wnętrza farbą emulsyjną:

−

najpierw malujemy naroża poziome i pionowe (patrz rys.12 i rys.13),

−

potem część ścian przy cokołach i ościeżnicach (patrz rys.14 i rys.15),

−

następnie sufit (patrz rys.16),

−

na końcu malujemy poszczególne ściany i powierzchnie za grzejnikami (patrz rys.17
i rys.18).

Rys. 12 Malowanie emulsyjne naroży poziomych pędzlem krzywikiem [3, s.96]

Rys. 13 Malowanie emulsyjne naroży pionowych wałkiem okrągłym [3, s.96]

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Rys. 18 Ścianę za grzejnikiem malujemy wałkiem na długiej rączce [3, s.97]

Rys. 14 Malowanie ściany przy cokole poduszką

malarską [3, s.96]

Rys. 15 Malowanie ściany przy ościeżnicy

wałkiem z blaszką przy gąbce [3, s.97]

Rys. 16 Malowanie sufitu [3, s.96]

Rys. 17 Malowanie ściany [3, s.97]

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Rozróżniamy podstawowe metody malowania:

1) malowanie pędzlem,
2) malowanie wałkiem malarskim,
3) malowanie natryskowe.

Używając farby emulsyjnej, która łatwo się nakłada, dobrze schnie i nie ma intensywnego

zapachu, charakterystycznego dla farb na spoiwie bezwodnym, najłatwiej rozprowadzać ją
pędzlem, który po zakończeniu pracy oczyścimy wodą. Do malowania emulsyjnego używamy
pędzla ławkowca, pędzli płaskich, pędzla kaloryferowego, pędzli artystycznych.

Podczas malowania, włosie pędzla zanurzamy tylko do 1/3 długości. Nadmiar farby

usuwamy przeciągając pędzlem po boku naczynia. Malując pędzlem, na ogół nakładamy na
podłoże dwie warstwy (przy malowaniu wysokojakościowym – trzy). Przy malowaniu pierwszej
warstwy możemy użyć farby emulsyjnej o rozrzedzonej konsystencji. Taka farba emulsyjna
łatwiej pokrywa podłoże, wnikając w jego pory i wyrównując malowaną powierzchnie. Drugą
warstwę malujemy po wyschnięciu pierwszej farbą nierozcieńczoną. Pędzle po malowaniu
emulsyjnym myjemy wodą, wyciskamy nadmiar wody i owijamy woreczkiem foliowym do
przechowania.

Rys. 19 Kolejność i kierunek pociągnięć pędzla przy malowaniu emulsyjnym ścian i sufitów

a) pierwsza warstwa farby, b) druga warstwa farby [6, s.430]

Przy wykonywaniu powłok dwuwarstwowych farbą emulsyjną, stosuje się malowanie

na krzyż - kierunek pociągnięć pędzla w drugiej warstwie powinien być prostopadły do kierunku
pociągnięć pędzla pierwszej warstwy (patrz rys.20).

Rys. 20 Schemat zasady malowania „na krzyż”[6, s.95]

1 – kierunek pociągnięcia pędzla przy wykonywaniu pierwszej warstwy, 2 – przy wykonywaniu drugiej warstwy

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Malowanie farbą emulsyjną ścian i sufitów najczęściej wykonujemy farbą półmatową lub

matową, ponieważ uzyskujemy efekt połączenia delikatności z dobrą zmywalnością. Używając
pędzla należy pamiętać o prawidłowej technice malowania - pędzel trzymamy pod katem
45 stopni do malowanej powierzchni i naciskamy tylko tyle, by włosie lekko się uginało. Farbę
nanosimy równomiernie, lekkimi ruchami, wygładzając pomalowaną powierzchnię zgodnie
z kierunkami i kolejnością pokazaną na rysunku (patrz rys.19).

Przy malowaniu sufitów i ścian (duże powierzchnie), rozprowadzamy farbę pędzlem,

stosując zasadę malowania „mokre na mokre”. Polega ona na tym, że nie dopuszczamy do
nadmiernego wyschnięcia farby na stykach pomalowanej już części powierzchni (ściany, sufitu)
z malowaną w dalszej kolejności. W miejscach styku należy szczególnie starannie rozprowadzać
farbą emulsyjną, aby nie powstały miejscowe zgrubienia (patrz rys.21).

Rys. 21 Zasada malowania „mokre na mokre” [5, s.20]

Jeśli do malowania farbą emulsyjną użyjemy wałka, to najlepiej aby posiadał on krótkie

włosie z włókna syntetycznego. Farba emulsyjna rozmiękcza futro z włókna naturalnego, a wałek
z futrem o długim włosiu spowoduje uzyskanie

faktury „skórki pomarańczowej”.

Najczęściej stosujemy do malowania ścian i sufitów wałki o szerokości 18cm – 25cm. Do

malowania używamy kuwety (plastikowe płytkie naczynie z wgłębieniem tworzącym zbiornik na
farbę i pochyłą częścią ociekową, z jodełkowo ustawionymi garbkami. Wałek przed malowaniem
należy zanurzyć w wodzie i strząsnąć nadmiar wody, tak aby wewnątrz był wilgotny. Taki zabieg
ułatwi nasączanie go farbą i umycie po malowaniu. Wałek zanurzamy całkowicie w farbie,
a nadmiar usuwamy, przetaczając go kilkakrotnie po części ociekowej kuwety lub kratki
ociekowej. Wałek po użyciu farby emulsyjnej myjemy pod bieżącą wodą, wyciskamy
i zostawiamy do wysuszenia. Celem uzyskania ozdobnej faktury malowanej powierzchni można
użyć wałków malarskich przeznaczonych do tego rodzaju malowania. Fakturę ozdobną można
uzyskać używając pędzli tamponowych, gąbki, zwitka papieru, kawałka gumy.

Malowanie sufitu wałkiem rozpoczynamy od przetoczenia go wzdłuż naroża, w odległości

10cm – 15cm od krawędzi pasa odcinającego (naniesionego wałkiem narożnym lub pędzlem).
Następnie przetaczamy wałek w kierunku przeciwnym – tak, aby pas poprzednio nałożony
połączyć z pasem odcinającym. Następnie nanosimy kolejny pas w tej samej odległości (10cm –
15cm) od poprzednio wymalowanego. Czynności powtarzamy do pokrycia całego sufitu.
Malowanie wałkiem sufitów wykonujemy stosując zasadę „mokre na mokre”.

A – miejscowe zgrubienie

na stykach sąsiednich

pomalowanych warstw.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Rys. 22 Malowanie wałkiem sufitu [5, s.21]

Ścianę możemy malować jednym z podanych sposobów:

1) przesuwamy wałek pionowani pociągnięciami od góry do dołu. Najwygodniej użyć do tego

celu wałka, nałożonego na kij teleskopowy,

2) świeżo umoczony i odsączony wałek przetaczamy jednym pasem od dołu ku górze.

Następnie przetaczamy wałek ruchami skośnymi, zygzakowatymi rozprowadzając farbę na
większej powierzchni. Na końcu przetaczamy wałek pionowymi pasami nachodzącymi na
siebie w kierunku od dołu ku górze i odwrotnie.

Rys. 23 Zasada malowania wałkiem [5, s.22]

Rys. 24 Kolejność pokrywania farbą większych powierzchni ścian [5, s.22]

A – osączanie wałka na

kuwecie malarskiej.

B – nanoszenie pierwszego

pasa.

A – wstępne naniesienie farby,

B – wstępne jej
rozprowadzenie,

C – rozprowadzenie farby

na powierzchni.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Inną metodą malowania farbami jest malowanie natryskowe, które wykonujemy aparatami

natryskowymi. Farba w aparacie natryskowym jest pompowana do dyszy rozpylającej pod
wpływem drgań metalowej membrany. Używając aparatu natryskowego nie wolno nim
wykonywać ruchów wahadłowych, lecz prowadzić go zawsze równolegle do ściany, w odległości
15cm – 30cm od niej.

Rys. 25 Przykładowe aparaty natryskowe: a) do podłączenia z kompresorem; b) elektryczny (materiały reklamowe

firm budowlanych)

Malowanie natryskowe możemy wykonać trzema sposobami:

1) przesuwamy pistolet z farbą poziomymi pasmami równoległymi, zachodzącymi na siebie,

w przeciwległych kierunkach. Zmiana kierunku ruchu musi następować poza malowaną
powierzchnią (patrz rys.26A),

2) nanosimy farbę tak samo, ale w dwóch warstwach, z wzajemnie krzyżującymi się ruchami

pistoletu (patrz rys.26B),

3) przesuwamy pistolet ruchem zygzakowym, pasmami pionowymi lub poziomymi, wzajemnie

zachodzącymi na siebie (patrz rys.26C).

Rys. 26 Kierunki przesuwania aparatu przy powierzchni malowanej [5, s.23]

a)

b)

A – równoległe,

B – krzyżowe,

C – zygzakowate.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Naroża należy malować w taki sposób, aby nie powodować zgrubień farby. Naroża wklęsłe

malujemy nakładając farbę emulsyjną wyłącznie na tworzące je ściany

.

Jeżeli naroże jest

wypukłe, to najpierw natryskujemy farbę na to naroże, a potem sąsiadujące ściany (patrz rys.27).

Rys. 27 Natryskowe malowanie naroży wklęsłych i wypukłych [5, s.23]

Na powierzchniach świeżo pomalowanych farbami emulsyjnymi możemy na różne sposoby

uformować fakturę dekoracyjną lub nanieść na nie elementy ozdobne. Do nanoszenia powłok
o takiej fakturze

używamy różnych narzędzi i wykonujemy je wieloma sposobami. Dekoracyjny

pasek (innego koloru jak ściana) nanosimy okrągłym pędzelkiem, prowadząc go ręcznie wzdłuż
listwy drewnianej o odpowiednio podciętej krawędzi. Używając specjalnego pędzla, przez
uderzanie czołem włosia o świeżą farbę uzyskujemy fakturę groszkową. Można również nanosić
ozdobne wzory na ścianę, używając wzornika wyciętego z grubego kartonu, nasyconego
pokostem lub lakierem. Pojedyncze elementy ozdobne można malować pędzelkiem
artystycznym, zarysowując uprzednio na ścianie ich kontur.

Najprostszym sposobem oddzielenia dwóch różnych sąsiednich kolorów naniesionych na

powierzchnię jest zastosowanie taśmy malarskiej. Rysujemy na powierzchni linię rozgraniczającą
kolory. Przyklejamy taśmę malarską samoprzylepną, równo z zaznaczoną linią, na pomalowaną
wcześniej część i malujemy drugą część powierzchni, nie przejmując się, że pobrudzimy farbą
przyklejoną taśmę. Po pomalowaniu i oderwaniu taśmy mamy odcięte dwa kolory.

Rys. 28 Odcięcie koloru przy użyciu taśmy malarskiej [5, s.18]

Malowanie farbami emulsyjnymi jest najszybszym i najtańszym sposobem zmiany wyglądu

pomieszczeń.

Przyczyną defektów, które mogą się pojawić jest na ogół zły stan powierzchni, a nie farba

emulsyjna. Mimo wielu zalet nie zlikwiduje ona usterek podłoża, zatem jego przygotowanie do

A – nieprawidłowe

B – prawidłowe

C – prawidłowe

D – prawidłowe

A – odcinanie koloru

1

2

3

1 – fragment ściany pomalowany
2 – taśma
3 – fragment do malowania

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

malowania musi być bardzo staranne. Ważną czynnością przy prawidłowym przygotowaniu
podłoży do malowania emulsyjnego jest zagruntowanie powierzchni.

Malowanie emulsyjne może być wykonane jako zwykłe i doborowe (wysokojakościowe).

Różnica między malowaniem zwykłym, a doborowym polega na staranniejszym przygotowaniu
podłoża oraz na nałożeniu dwu lub trzech warstw z gruntowaniem każdej warstwy podkładowej
i tepowaniu ostatniej warstwy, podczas gdy przy malowaniu zwykłym nakłada się dwie warstwy
bez gruntowania warstwy podkładowej i tepowania.

Gotowa farba emulsyjna spełnia wszystkie warunki do malowania. Należy jednak sprawdzić

konsystencję farby emulsyjnej i dostosować jej właściwości robocze do przewidywanej metody
malowania (pędzlem, wałkiem malarskim czy natryskiem) oraz chłonności podłoża. Badanie
farby dokonuje się przez próbne wymalowanie na fragmencie podłoża, na którym ma być
powłoka emulsyjna. Farba powinna dać się nałożyć cienką i równa warstwą, a przy tym nie
powinna ściekać. Przy użyciu wałka i natrysku konsystencja farby powinna być rzadsza

.

Badanie

farby emulsyjnej dotyczy również sprawdzenia barwy. Należy brać pod uwagę, ze powłoki
emulsyjne po wyschnięciu mają barwę ciemniejszą od wzorcowej. Obecnie istnieje możliwość
dobierania barw przy pomocy maszyn kolorujących. Wyboru koloru dokonuje się na podstawie
próbek zawartych w kartach kolorów (zwykle od 500 do 2000 barw).

Rys. 29 Wzorniki kolorów farb emulsyjnych [1, s.50]

Barwę farby można korygować przez użycie past pigmentowych, czyli gotowej zawiesiny

pigmentów w odpowiednim rozcieńczalniku, które dokładnie mieszamy z farbą. Najlepszą
metodą korygowania barw farby jest komputerowy dobór wykorzystujący koloranty.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1. Jakie czynności należy wykonać w pomieszczeniu przed jego pomalowaniem farbą

emulsyjną?

2. W jaki sposób cedzimy farbę, aby usunąć zawarte w niej zanieczyszczenia?
3. W jaki sposób malujemy sufit przy użyciu pędzla?
4. Jakie są podstawowe metody malowania farbą emulsyjną?
5. W jaki sposób wykonujemy malowanie „mokre na mokre”?
6. Od jakiego miejsca zaczynamy malowanie sufitu wałkiem?
7. Na czym polega natryskowe malowanie farbą?
8. W jaki sposób malujemy naroża wklęsłe i wypukłe?
9. Jaka temperatura wnętrza jest najbardziej korzystna do malowania emulsyjnego?
10. W jaki sposób malujemy ściany farbą emulsyjną, przy użyciu wałka?
11. W jakiej odległości od ściany trzymamy aparat natryskowy podczas malowania farbą

emulsyjną?

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj dwukrotne malowanie pędzlem, przy użyciu gotowej farby emulsyjnej białej,

ściany o powierzchni 4m², pamiętając o zasadzie „mokre na mokre”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przypomnieć sobie, na czym polega zasada malowania „mokre na mokre”,
2) zorganizować stanowisko robocze do malowania techniką emulsyjną,
3) pobrać narzędzia i materiały do wykonania ćwiczenia,
4) ustalić kolejność wykonania czynności przy malowaniu,
5) sprawdzić i oczyścić powierzchnię ściany,
6) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
7) pomalować ścianę,
8) przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
9) uporządkować miejsce pracy po jej wykonaniu,
10) zaprezentować i ocenić samodzielnie wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

farba emulsyjna biała,

−

pojemnik z wodą,

−

papier ścierny,

−

stół,

−

drabina malarska,

−

pędzel ławkowiec,

−

pędzel krzywik,

−

taśma malarska,

−

szpachelka,

−

czyszczarka do ścian

−

folia,

−

nóż,

−

wiadra,

−

sito malarskie,

−

mieszadło,

−

ścierka.

Ćwiczenie 2

Wykonaj dwukrotne malowanie przygotowaną farbą emulsyjną w kolorze żółtym trzech

ścian o powierzchni łącznej 6 m², na podłożu wcześniej przygotowanym do malowania.
Malowanie wykonaj przy użyciu pędzla, zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać tekst przewodni, odpowiedzieć na zawarte w nim pytania i zaplanować proces

wykonania ćwiczenia,

2) przedyskutować plan działania z nauczycielem,
3) wykonać zaplanowane prace,
4) skontrolować jakość wykonania,
5) wyciągnąć wnioski i zapisać je w dzienniczku uczniowskim.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przygotowana farba emulsyjna w kolorze żółtym,

−

pędzle ławkowce,

−

pędzle kątowe,

−

pędzle płaskie,

−

folia,

−

sito malarskie,

−

mieszadło,

−

ścierka,

−

wiadra malarskie,

−

drabina,

−

taśma malarska,

−

tekst przewodni.

Ćwiczenie 3

Wykonaj dwukrotne malowanie emulsyjne sufitu o powierzchni 4m² gotową farbą w kolorze

białym, używając pędzla. Pamiętaj o zachowaniu zasad przy malowaniu sufitu farbą emulsyjną.
Podłoże do malowania zostało wcześniej przygotowane.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) wybrać narzędzia i materiały,
4) określić kolejność i kierunek pociągnięć pędzla,
5) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
6) wykonać malowanie sufitu,
7) zachować ład i porządek na stanowisku pracy,
8) uporządkować miejsce pracy po jej wykonaniu,
9) zaprezentować i ocenić samodzielnie wykonaną pracę,
10) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przygotowana farba w kolorze białym,

−

pędzle ławkowce,

−

pędzle kątowe,

−

pędzle płaskie,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

−

wiadra malarskie prostokątne,

−

drabina,

−

folia malarska,

−

sito malarskie,

−

mieszadło.

Ćwiczenie 4

Wykonaj jednokrotne malowanie emulsyjne trzech ścian o powierzchni łącznej 6m², gotową

farbą w kolorze beżowym, pamiętając o zasadach malowania emulsyjnego. Podłoże zostało
przygotowane wcześniej do malowania. Malowanie wykonaj za pomocą wałka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) wybrać narzędzia i materiały,
4) określić kolejność i kierunek pociągnięć wałkiem,
5) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
6) wykonać malowanie ścian,
7) zachować porządek i czystość na stanowisku pracy,
8) uporządkować miejsce pracy po jej wykonaniu,
9) zaprezentować i ocenić samodzielnie wykonaną pracę,
10) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z przygotowanym podłożem,

−

gotowa farba emulsyjna w kolorze beżowym,

−

wałki,

−

pędzle kątowe,

−

pędzle płaskie,

−

siatka ociekowa,

−

wiadra malarskie prostokątne,

−

drabina,

−

mieszadło,

−

folia malarska.

Ćwiczenie 5

Wykonaj natryskowe malowanie naroża wklęsłego, gotową farbą emulsyjną, na

przygotowanym wcześniej podłożu. Do malowania użyj aparatu natryskowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) organizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) określić kolejność i kierunek natrysku,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

4) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania pracy,
5) pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności przy użyciu aparatu natryskowego,
6) użyć środków ochrony indywidualnej,
7) sprawdzić działanie aparatu natryskowego przed wykonaniem ćwiczenia,
8) pomalować naroże wklęsłe,
9) wyczyścić użytą dyszę aparatu,
10) uporządkować miejsce pracy,
11) przedstawić efekt wykonanej pracy,
12) określić przyczyny powstania ewentualnych błędów i sposoby uniknięcia ich w przyszłości,
13) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elektryczny aparat natryskowy,

−

farba emulsyjna uprzednio przygotowana do malowania natryskowego,

−

folia malarska,

−

rękawice,

−

okulary ochronne,

−

wiadro malarskie.

Ćwiczenie 6

Wykonaj malowanie ściany farbami emulsyjnymi w kolorach beżowym i żółtym, stosując

pionowe odcięcie obu kolorów w dowolnym miejscu. Do odcięcia sąsiadujących kolorów użyj
taśmy malarskiej i pędzla. Powierzchnia ściany do malowania kolorem beżowym wynosi 2m²,
a żółtym 3m².

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko robocze do ćwiczenia,
3) wymieszać dokładnie farbę emulsyjną,
4) pomalować ścianę zgodnie z poleceniem w ćwiczeniu,
5) zachować ład i porządek na stanowisku pracy,
6) dokonać samooceny wykonanej pracy i zaprezentować ją nauczycielowi,
7) określić przyczyny powstania ewentualnych błędów i sposoby uniknięcia ich w przyszłości,
8) wykonać polecone zadanie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gotowa farba emulsyjna w kolorze żółtym,

−

gotowa farba emulsyjna w kolorze beżowym,

−

pędzel płaski,

−

pędzel ławkowiec,

−

wiadra malarskie,

−

wałek malarski,

−

pojemniki wraz z kuwetami do malowania,

−

drabina,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

−

poziomnica,

−

taśma miernicza,

−

ołówek,

−

łata drewniana,

−

mieszadło do farb,

−

folia malarska.

Ćwiczenie 7

Przeprowadź badanie farby emulsyjnej przed użyciem jej do malowania. Zapisz

w dzienniczku ucznia, czy farba ma odpowiednią konsystencję i uzasadnij swoją wypowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) przeprowadzić badanie farby emulsyjnej,
3) przekazać nauczycielowi zapisane wyniki badania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

farba emulsyjna,

−

pędzel,

−

wałek,

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania,

−

wiadro malarskie,

−

mieszadło do farb,

−

czerpak malarski,

−

folia.

4.4.4 Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

Tak

Nie

1) przygotować farby emulsyjne do malowania?





2) przygotować stanowisko pracy do malowania emulsyjnego?





3) nanieść farbę emulsyjną na podłoże pędzlem?





4) nanieść farbę emulsyjną na podłoże wałkiem?





5) nanieść farbę emulsyjną na podłoże aparatem natryskowym?





6) pomalować ściany zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego?





7) pomalować sufity zgodnie z zasadami malowania emulsyjnego?





8) wymienić kolejność prac podczas malowania pomieszczenia?





9) pomalować farbą emulsyjną naroża?





„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

4.5. Obliczanie zużycia farby emulsyjnej oraz materiałów

pomocniczych

4.5.1. Materiał nauczania

Farby emulsyjne znajdują się w opakowaniach o różnej pojemności, aby łatwiej było dobrać

pojemność opakowania do powierzchni, którą należy pomalować. Wydajność farby zależy od
stopnia chropowatości i chłonności podłoża;

−

z jednego litra farby emulsyjnej standardowej, matowej uzyskamy powłokę o powierzchni
około 8m²

,

−

z jednego litra farby emulsyjnej, tiksotropowej, matowej uzyskamy powłokę o powierzchni
około 7m²;

−

z jednego litra farby emulsyjnej, standardowej, półmatowej uzyskamy powłokę
o powierzchni około 9m²;

−

z jednego litra farby emulsyjnej standardowej, z połyskiem uzyskamy powłokę
o powierzchni około 8m².

Podane wielkości odpowiadają jednokrotnemu pomalowaniu powierzchni. Przy malowaniu

pomieszczeń należy szacunkowo obliczyć zużycie farby emulsyjnej. Na etykietach opakowań
podane są informacje o wydajności farby, najczęściej z 1litra, przy jednokrotnym malowaniu.
Mając takie dane możemy obliczyć zużycie farby na 1m² powierzchni.

Aby obliczyć potrzebną ilość farby na jednokrotne malowanie należy:

1) zmierzyć szerokość każdej ściany i pomnożyć przez jej wysokość. Mierzymy też długość

i szerokość sufitu i mnożymy te wymiary. Otrzymamy wymiary poszczególnych płaszczyzn
w metrach kwadratowych,

2) sumujemy powierzchnie, a od tej liczby odejmujemy powierzchnie tych okien i drzwi, które

przekraczają 3m²; jeżeli powierzchnia poszczególnych okien i drzwi nie przekracza 3m² nie
odejmujemy jej od sumy ogólnej powierzchni,

3) otrzymany wynik dzielimy przez wydajność farby (ile litrów farby zużyjemy na m²),
4) jeżeli malujemy daną powierzchnie dwukrotnie, otrzymany w punkcie 3 wynik mnożymy

przez dwa.

Obliczenia zużycia farby emulsyjnej na daną powierzchnię pozwolą na zakup odpowiedniej

ilości farby. Przy obliczaniu ilości farby do malowania należy wziąć również pod uwagę stopień
gładkości podłoża, metody malowania oraz wymagania jakościowe.

Zużycie materiałów pomocniczych w dużej mierze zależy od stopnia prac

przygotowawczych podłoża do malowania. Przed przystąpieniem do malowania ważne jest
dokładne oglądnięcie podłoża, które zamierzamy wymalować. Na tej podstawie możemy
zaplanować ilość potrzebnych materiałów pomocniczych.

Ogólne zasady wykonywania przedmiaru i obmiaru poznałeś w trakcie realizacji programu

jednostki modułowej 714[01].Z1.01.

4.5.2 Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakim celu obliczamy zużycie farby emulsyjnej?
2. W jakich jednostkach miary podajemy potrzebną do pomalowania ilość farby?
3. W jaki sposób obliczamy zużycie farby emulsyjnej na daną powierzchnię?

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz zużycie farby emulsyjnej o wydajności 8m²/l (przy jednokrotnym malowaniu)

w pomieszczeniu mieszkalnym o wymiarach: długość – 4m; szerokość – 3.5m; wysokość – 2m,
wiedząc, że w pomieszczeniu są dwa jednakowe okna o wymiarach: 1.2m x 1.7m, oraz drzwi
o wymiarach 2.2m x 0,9m. W pomieszczeniu pomalowano ściany i sufit dwukrotnie. Zapisz
obliczenia i końcowy wynik na arkuszu papieru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) obliczyć według podanych wymiarów powierzchnię ścian i sufitu,
2) podzielić otrzymany wynik przez wydajność farby,
3) pomnożyć otrzymany wynik przez liczbę malowanych warstw,
4) zapisać obliczenia i wynik.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Oblicz zużycie gruntownika, położonego jednokrotnie na ścianach i suficie w sali

gimnastycznej o wymiarach: długość – 12m; szerokość – 8m; wysokość – 4,2m. W sali znajdują
się 4 jednakowe okna o wymiarach: 2,8m x 2m oraz dwoje drzwi – 2,4m x 2,8m. Wydajność
gruntownika wynosi około 9m²/l. Zapisz obliczenia i końcowy wynik na arkuszu papieru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) obliczyć według podanych wymiarów powierzchnię ścian i sufitu,
2) obliczyć według podanych wymiarów powierzchnię drzwi i okien,
3) odjąć od całkowitej powierzchni ścian i sufitu powierzchnię drzwi i okien,
4) podzielić otrzymany wynik przez wydajność gruntownika,
5) zapisać obliczenia i wynik.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Ćwiczenie 3

Na puszce farby emulsyjnej o objętości 2litry jest napis: 1litr pokrywa jednokrotnie 8m²

powierzchni. Ile takich puszek farby należy kupić, aby pokryć powierzchnię 40m² dwukrotnie?
Zapisz obliczenia i odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) obliczyć liczbę puszek farby,
2) zapisać obliczenia i wynik.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dzienniczek ucznia,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

Tak

Nie

1) oszacować ilość potrzebnej do malowania farby?





2) obliczyć powierzchnię do malowania farbą emulsyjną?





3) obliczyć liczbę puszek farby emulsyjnej o określonej objętości,

do pomalowania podanej powierzchni w m²?





4) podać od czego w dużej mierze zależy zużycie materiałów?





„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

4.6. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót

4.6.1. Materiał nauczania

Wykonana praca powinna spełniać odpowiednie wymagania techniczne, sprawdzane przy

odbiorze. W przypadku robót malarskich przy użyciu farby emulsyjnej odbiór powinien nastąpić
najwcześniej po siedmiu dniach od momentu ukończenia pracy. Podczas odbioru należy
sprawdzić jednolitość powierzchni powłoki oraz występowanie na powłoce ewentualnych:

−

uszkodzeń mechanicznych,

−

prześwitów,

−

smug,

−

śladów pędzla,

−

śladów plam i przebarwień.

Tabela 1 Najczęściej występujące wady powłok emulsyjnych [6, s.469-470]

Rodzaj wady

Przyczyny powstania

Sposób zapobiegania

1

2

3

Łuszczenie się
powłoki

−

za słabe podłoże,

−

nie usunięcie starej powłoki
klejowej,

−

nie usunięcie tłustych
zanieczyszczeń podłoża,

−

zbyt duża nasiąkliwość podłoża
ze względu na niewykonanie
gruntowania,

−

niewłaściwa budowa powłoki,

−

zamarznięcie mokrej powłoki.

−

wzmocnić podłoże przez
gruntowanie lub przetarcie
zaprawą,

−

malować na starannie
oczyszczonym podłożu,

−

gruntować podłoża nasiąkliwe.

Pęcherze

−

malowanie na zbyt wilgotnym
podłożu; para wodna odpycha
powłokę od podłoża.

−

pozostawić podłoże do
wyschnięcia.

Rysy

−

wykonanie powłoki z małą
zawartością spoiwa na podłożu
o znacznej rozszerzalności
(na przykład na starej powłoce
olejnej).

−

malować farbą o dużej
zawartości spoiwa.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Smugi, ślady
pędzla, różna
faktura
powierzchni.

−

uszkodzenie struktury powłoki
emulsyjnej na skutek zbyt
długiego wygładzania powłoki
pędzlem,

−

zbytnia nasiąkliwość podłoża,

−

malowanie elewacji na słońcu,

−

niewłaściwy kierunek
pociągnięć pędzla,

−

niejednorodna nasiąkliwość
podłoża.

−

farbę nanosić szybkimi,
zdecydowanymi ruchami,

−

gruntować podłoże,

−

malować elewację będącą
w cieniu

−

na suficie powinien być
prostopadły do ściany
okiennej, na ścianach –
pionowy,

−

użyć gruntownika na podłożu.

Ospowatość
powłoki

−

malowanie na zbyt gładkim
podłożu (na przykład na
powłoce lakierowej).

−

podłoże bardzo gładkie
przeszlifować papierem
ściernym.

Wycieranie się
powłoki

−

nadmierne rozcieńczenie wodą,

−

zamarznięcie mokrej powłoki.

−

przestrzegać warunków
wykonywania powłok.

Plamy
odbarwienia
i zanieczyszczenia

−

przebijające plamy podłoża,

−

obecność części stalowych
nieizolowanych,

−

odbarwienie się pigmentów nie
odpornych na alkalia,

−

zanieczyszczenia farby

−

zastosowanie farby, która
uległa zamarznięciu.

−

malować na czystym podłożu
(plamy usunąć lub izolować
farbami izolującymi),

−

części metalowe izolować,

−

nie malować podłoży
alkalicznych,

−

przecedzić zanieczyszczoną
farbę.

Zmydlenie
powłoki

−

malowanie na podłożu silnie
alkalicznym farbami
nieodpornymi na alkalia,

−

oddziaływanie środków
alkalicznych na gotową
powłokę

−

użyć gruntowników

−

stosować odporne na alkalia
odmiany materiałów
powłokowych.

Nie dopuszcza się do użytku powłok spękanych, złuszczeń na powłokach, odstawania od

podłoża powłoki malarskiej oraz widocznych śladów łączeń i poprawek. Przy potarciu tkaniną
powłoki nie powinny się ścierać i nie mogą wykazywać rozcierających się grudek pigmentów.
Powłoki nie mogą wydzielać przykrej woni ani nie powinny zawierać pigmentów szkodliwych
dla zdrowia (zwłaszcza w pomieszczeniach przeznaczonych dla ludzi).

Powłoki emulsyjne powinny odpowiadać takim samym wymaganiom jak powłoki klejowe,

a ponadto wykazywać odporność na zmywanie wodą z mydłem.

Linie styku różnych barw powłoki powinny być proste. Dopuszcza się odchylenia od linii

prostej nie większe niż 2mm/m i 3mm na całej długości linii rozgraniczenia barw, przy
malowaniu zwykłym i odpowiednio 1mm/m i 2mm na całej długości linii, przy malowaniu
doborowym.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Przy malowaniu zwykłym dopuszcza się chropowatość powłoki, odpowiadającą rodzajowi

naturalnej, jednolitej faktury podłoża.

Przy malowaniu doborowym powłoka powinna być gładka lub wykazać jednolitą fakturę

powierzchni, zgodną z wzorcem.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest cel dokonywania odbioru robót malarskich?
2. Jakie cechy powłoki należy sprawdzić w czasie odbioru?
3. Które wady powłoki emulsyjnej dyskwalifikują ją w trakcie odbioru?
4. Jakie są dopuszczalne odchylenia styku różnych barw od linii prostej przy malowaniu

zwykłym?

5. Jakie są dopuszczalne odchylenia styku różnych barw od linii prostej przy malowaniu

doborowym?

6. Po ilu dniach powinien nastąpić odbiór malowania techniką emulsyjna?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Stwierdź jakie wady ma Twoim zdaniem podłoże przygotowane do ćwiczenia . Zauważone

przez Ciebie wady zapisz. Podłoże jest pomalowane kilkoma kolorami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wyróżnić zauważone wady podłoża,
2) sprawdzić czy linie styku barw powłoki spełniają wymagane normy,
3) określić przyczyny zaobserwowanych usterek
4) zapisać stwierdzone wady.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tkanina,

−

przymiar,

−

przybory do pisania,

−

dzienniczek ucznia.

Ćwiczenie 2

Na pomalowanym farbą emulsyjną podłożu stwierdzono łuszczenie się powłoki. Zapisz

przyczyny powstania tej wady.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać przyczyny łuszczenia się powłoki emulsyjnej,
2) przekazać nauczycielowi zapisane odpowiedzi.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

dzienniczek ucznia.

Ćwiczenie 3

Przy odbiorze robót malarskich na powłoce emulsyjnej stwierdzono: smugi, ślady pędzla,

różną fakturę powierzchni. Zapisz przyczyny powstania tych wad, oraz sposoby zapobiegania im

.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać przyczyny wad, powstałych na powłoce emulsyjnej,
2) zapisać sposób zapobiegania tym wadom,
3) przekazać nauczycielowi zapisane odpowiedzi,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

dzienniczek ucznia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

Tak

Nie

1) odnaleźć i określić usterki na danym podłożu?





2) określić przyczyny powstawania wad na powłoce emulsyjnej?





3) odróżnić powłokę o fakturze chropowatej od gładkiej?





4) określić usterki dyskwalifikujące wykonaną powłokę emulsyjną?





5) podać sposoby zapobiegania najczęstszym wadom powłok

emulsyjnych?





5) określić jakich powłok nie dopuszcza się do użytku?





„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

4.7.

Przepisy

bezpieczeństwa

i

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczące
malowania techniką emulsyjną

4.7.1. Materiał nauczania

Stosowanie farb emulsyjnych nie stwarza zagrożenia bezpieczeństwa ze względu na to,

że farby takie nie zawierają składników szkodliwych dla zdrowia człowieka i środowiska
naturalnego.

Podczas malowania farbami emulsyjnymi należy przestrzegać ogólnych zasad

bezpieczeństwa przy stosowaniu takich urządzeń i narzędzi jak: aparaty natryskowe, urządzenia
elektryczne, rusztowania, drabiny, czyszczarki elektryczne, wiertarki.

Zasady takie zostały omówione w trakcie realizacji programu jednostki modułowej

714[01].

Z1.02

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czy stosowanie farb emulsyjnych stwarza zagrożenie bezpieczeństwa malarza?
2. Jakie urządzenia i narzędzia mogą stwarzać zagrożenia przy malowaniu emulsyjnym?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapisz jakie występują zagrożenia dla zdrowia przy malowaniu emulsyjnym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapisać zagrożenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

dzienniczek ucznia.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

Tak

Nie

1) wykonać proces malowania emulsyjnego

przestrzegając przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy





„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom podstawowy, II

część - poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie tego

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W skład farby emulsyjnej nie wchodzi

a) spoiwo.
b) pigment.
c) woda.
d) pokost.

2. Pigment w farbie emulsyjnej decyduje o

a) odpowiedniej gęstości.
b) odpowiednim kolorze.
c) odpowiedniej przyczepności.
d) odpowiedniej objętości.

3. Maksymalna ilość wody dodanej do fabrycznie przygotowanej farby emulsyjnej nie powinna

przekraczać
a) 1%.
b) 2%.
c) 4%.
d) 5%.

4. Pędzle ławkowce służą do malowania

a) trudno dostępnych miejsc.
b) narożników.
c) powierzchni ścian i sufitów.
d) stolarki okiennej i drzwiowej.

5. Gruntowniki stosujemy w celu

a) zwiększenia porowatości podłoża.
b) zmniejszenia nasiąkliwości podłoża.
c) usunięcia zanieczyszczeń podłoża.
d) zwiększenia nasiąkliwości podłoża.

6. Połysk farby emulsyjnej to właściwość powłoki związana z ilością

a) światła odbitego przez powłokę.
b) zastosowanego rozcieńczalnika w farbie.
c) warstw malowanych powłok.
d) wody zawartej w farbie emulsyjnej.

7. Przyklejenie taśmy malarskiej do powłoki emulsyjnej a następnie jej oderwanie pozwala

zbadać
a) przyczepność podłoża.
b) rodzaj nałożonej farby.
c) nasiąkliwość podłoża.
d) liczbę powłok podłoża.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

8. Malowanie farbą emulsyjną „mokre na mokre” polega na

a) malowanie farbą na mokrym podłożu.
b) namoczeniu wodą warstwy świeżo pomalowanej.
c) malowaniu powierzchni tak aby nie dopuścić do nadmiernego wyschnięcia położonej

farby na stykach z nowo nakładana farbą.

d) malowaniu farbą emulsyjną rozcieńczoną wodą (20%).

9. Na które podłoże nie nadaję się farba strukturalna?

a) Beton.
b) Płyty drewnopochodne.
c) Płyty styropianowe.
d) Płyty gipsowo – kartonowe.

10. Słabe podłoża możemy wzmocnić przez

a) wykonanie szpachlowania.
b) oczyszczenie podłoża.
c) gruntowanie.
d) wykonanie powłoki emulsyjnej.

11. Do pomalowania dwukrotnego farbą emulsyjną ściany o powierzchni 32m²,

przy orientacyjnym zużyciu do jednokrotnego malowania 0,125l/m² należy kupić
a) 4 litry farby emulsyjnej.
b) 6 litrów farby emulsyjnej.
c) 8 litrów farby emulsyjnej.
d) 10 litrów farby emulsyjnej.

12. Malowanie farbą emulsyjną wewnątrz pomieszczenia wykonujemy w następującej

kolejności:
a) części ścian przy cokołach i ościeżnicach, sufit, naroża i ściany.
b) naroża ściany, sufit, części przy cokołach i ościeżnicach.
c) naroża, części ścian przy cokołach i ościeżnicach, sufit i ściany.
d) sufit, ściany, części ścian przy cokołach i ościeżnicach, naroża.

13. Podczas malowania emulsyjnego włosie pędzla zanurzamy

a) do 1/3 długości.
b) do 2/3 długości.
c) do 1/2 długości.
d) na całą długość.

14. Ściana o wymiarach 10 m długości, 2,5 m szerokości została pomalowana farbą emulsyjną.

Cena pomalowania 1m² ściany wynosi 8 zł. Należność za wykonaną pracę wynosi
a) 200zł.
b) 300zł.
c) 250zł.
d) 150zł.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

15. Farby emulsyjnej nie można stosować na

a) płyty gipsowo – kartonowe,
b) płyty drewnopochodne,
c) tynki gipsowe,
d) podłoża ze stali lub żeliwa.

16. W procesie schnięcia koalescencyjnego farby emulsyjnej, odparowanie wody trwa

a) od 30 minut do 2 godzin.
b) od 10 minut do 2 godzin.
c) od 30 minut do 5 godzin.
d) od 30 minut do 50 minut.

17. Farby emulsyjnej nie powinno się nakładać

a) cienką warstwą.
b) równą warstwą.
c) tworząc powłokę chropowatą.
d) dopuszczając ściekanie farby.

18. Najkorzystniejszym przedziałem temperatur do malowania farbą emulsyjną jest

a) 0°C÷10°C.
b) 0°C÷18°C.
c) 12°C÷18°C.
d) 18°C÷30°C.

19. Gruntowanie podłoża należy wykonać pędzlem

a) o miękkiej szczecinie.
b) o twardej szczecinie.
c) artystycznym.
d) pierścieniowym.

20. Przyczyną łuszczenia się powłoki emulsyjnej nie jest

a) za słabe podłoże.
b) nie usunięcie tłustych zanieczyszczeń podłoża.
c) zamarznięcie mokrej powłoki.
d) odbarwienie się pigmentów nie odpornych na alkalia.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Malowanie farbą emulsyjną

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

6. LITERATURA

1. Akademia Technik Malarskich (materiały szkoleniowe): Kolory w budownictwie.

Wrocław 2003

2. Bablick M.: Roboty malarskie i lakiernicze. Instalator Polsli,Warszawa 1999
3. Murator nr 6/170 Warszawa 1998
4. Ratza S.: Sami wykonujemy malowanie i tapetowanie. Pagina, Wrocław 1998
5. Waliłko R.: Domowy fachowiec (miesięcznik nr7/54). Warszawa 1989
6. Wolski Z.: Roboty malarskie. WsiP, Warszawa 1989

Normy i katalogi:
1. Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02. „Orgbud” Spółka z o.o. Warszawa 1998
2. Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet

Normalizacyjny, Warszawa 2000.

Akty prawne:
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207. poz. 2016

z późniejszymi zmianami).

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).

Przydatne strony internetowe:
www.ceresit.pl
www.atm.edu.pl
www.cekol.pl
www.dekoral.pl
www.polifarb-debica.pl
www.sniezka.pl