Malarz_tapeciarz_714[01]_Z1.01

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Wyroby malarskie

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zasady doboru barw

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Materiały do przygotowania podłoża

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Ręczne narzędzia i sprzęt – pędzle, wałki oraz sprzęt pomocniczy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Aparaty do malowania natryskowego

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Urządzenia mechaniczne do przygotowania podłoża

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Zasady obmiaru i przedmiaru robót malarskich

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Uczysz się zawodu malarz - tapeciarz, wykorzystując modułowy program nauczania.

Program  taki  zakłada,  że  w  trakcie  jego  realizacji  wykazujesz  się  dużą  aktywnością
i samodzielnie rozwiązujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób nabywasz konkretne
kwalifikacje,  stanowiące    podstawę  do  zatrudnienia,  a  następnie  do  awansu  zawodowego.  Do
nauki  otrzymujesz  poradnik  „Dobieranie  materiałów  narzędzi  i  sprzętu  do  malowania”  który
zawiera:

−

wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie realizacji
programu poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do realizacji
materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się czegoś nowego),

−

wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego
się nauczysz),

−

nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia),

−

zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już
rozpocząć realizację ćwiczeń (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń),

−

ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych (co i w jaki
sposób masz wykonać praktycznie),

−

sprawdziany postępów (sam możesz sprawdzić, czy już potrafisz poradzić sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś),

−

zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej
wiedzy),

−

literaturę i wykaz niezbędnych norm (gdzie zaglądnąć, aby więcej wiedzieć i lepiej wykonać
zadania). Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium wiedzy związanej z
zawodem.  Aby  zdobyć  więcej  interesujących  Cię  informacji,  musisz  sięgnąć  do
przedstawionych  pozycji,  które  przedstawiają  najbardziej  aktualną  wiedzę  w  zawodzie.
Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś  stałym i w każdej chwili mogą
pojawić się na rynku nowe pozycje.

Po przeczytaniu każdego pytania ze sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu

TAK  albo  NIE  –  właściwą,  Twoim  zdaniem,  odpowiedź.  Odpowiedzi  NIE    wskazują  na  luki
w Twojej  wiedzy  i  nie  w  pełni  opanowane  umiejętności.  W  takich  przypadkach    jeszcze  raz
powróć  do  elementów  programu  nauczania  lub  ponownie   wykonaj  ćwiczenie  (względnie jego
elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.

Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich

umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz zadanie
praktyczne.  Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych  kryteriów podejmie
decyzję  o  tym,  czy  zaliczyłeś  program  jednostki  modułowej.  Aby  zapoznać  się  z  taką  formą
sprawdzania  kwalifikacji,  zakresem  kontroli  oraz  poznać  kryteria  oceniania,  przejrzyj
przykładowe zadania kontrolne.

W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc

do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz
daną czynność.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych i zasad ochrony
środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami
zapoznasz się w trakcie nauki.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

714[01]. Z1

Technologia robót

malarskich

714[01].Z1.01

Dobieranie materiałów, narzędzi

i sprzętu do malowania

714[01].Z1.02

Przygotowywanie farb i materiałów

pomocniczych do prac malarskich

714[01].Z1.03

Malowanie techniką wapienną i cementową

714[01].Z1.04

Malowanie farbą klejową

714[01].Z1.05

Malowanie farbą emulsyjną

714[01].Z1.06

Malowanie techniką kazeinową i krzemianową

714[01].Z1.09

Wykonywanie malarskich robót naprawczych

i renowacyjnych

714[01].Z1.07

Malowanie farbą olejną

714[01].Z1.08

Wykonywanie powłok lakierniczych

714[01].Z1.10

Wykonywanie zdobień powłok, ornamentów

i napisów

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

Wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–  rozpoznać i nazwać materiały malarskie,
–  ocenić jakość materiałów malarskich,
–  dobrać materiały malarskie w zależności od rodzaju malowania,
–  określić szacunkowo ilość i rodzaj materiałów potrzebnych do przygotowania podłoża,
–  określić szacunkowo ilość i rodzaj materiałów potrzebnych do malowania,
–  dobrać rodzaj i kolor farby w zależności od funkcji i charakteru pomieszczenia, obiektu,
–  rozpoznać i zastosować gotowe wyroby malarskie,
–  rozpoznać i nazwać ręczne narzędzia i sprzęt malarski,
–  dobrać narzędzia i sprzęt do malowania,
–  rozpoznać i nazwać mechaniczne narzędzia malarskie,
–  dobrać i zastosować aparaty natryskowe,
–  dobrać  i  zastosować  narzędzia  oraz  sprzęt  do  przygotowania  podłoża  (szczotki,  szlifierki

oczyszczające),

– dobrać i zastosować drabiny malarskie oraz rusztowania,
– dobrać materiały, narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpożarowej.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wyroby malarskie

4.1.1.Materiał nauczania

Malarskie materiały powłokowe nazywane są farbami. Nanoszone są one na podłoża, na

których  tworzą  powłoki.  Mają  za  zadanie  chronić  przed  czynnikami  atmosferycznymi,
chemicznymi,  biologicznymi  lub  mechanicznymi.  Konserwują  podłoże  i  utrzymują  je  w  stanie
najbardziej  zbliżonym  do  oryginału,  pod  względem  połysku,  barwy  i  tekstury.  Mają  także
charakter dekoracyjny.

Producenci oferują wiele farb o podobnym przeznaczeniu. Wybór rodzaju farby zależy

zarówno  od  tego,  jaka  powierzchnia  będzie  nią  pomalowana,  jak  również  od  ceny.  Można
używać  produkty  przeznaczone  do  stosowania  tylko  we  wnętrzu  lub  farby  uniwersalne.
Farby  do  malowania  można  podzielić  na  dwie  podstawowe  grupy  -  rozcieńczane  wodą,  znane
jako  farby  wodorozcieńczalne  lub  rozcieńczane  odpowiednim  rozpuszczalnikiem  organicznym
(na  przykład  benzyną  lakową),  zwane  farbami  rozpuszczalnikowymi.  Farby  wodorozcieńczalne
zyskują na popularności w ostatnich latach głównie dlatego, że są łatwe w użyciu i przyjazne dla
środowiska.  Farby  rozpuszczalnikowe  są  bardziej  tradycyjne.  W większości  są  one  oparte  na
benzynie  lakowej  i  oddziałowywują  na    użytkownika  bardziej  niekorzystnie  niż
wodorozcieńczalne.

Podstawowa terminologia dotycząca wyrobów malarskich

Farba – materiał malarski o dużej zawartości pigmentów, tworzący powłokę mocno kryjącą,

która spełnia przede wszystkim funkcję ochronną.

Emalia – materiał malarski pigmentowany, tworzący powłokę o wysokich walorach

dekoracyjnych.

Lakier – materiał malarski nie pigmentowany, tworzący powłokę prześwitującą.

Grunt – substancja nakładana bezpośrednio na malowane powierzchnie, charakteryzująca się

odpowiednimi właściwościami (na metalu - antykorozyjnymi, na podłożu drewnianym -
wyrównującymi pory drewna).

Warstwa podkładowa – wyrób malarski o dużej zawartości pigmentów, który stanowi

międzywarstwę nakładaną na grunt, a pod emalie - nawierzchniową, albo stanowi warstwę
gruntującą, nakładaną bezpośrednio na malowane podłoże, wymagający nakładania na nią farby
nawierzchniowej lub emalii.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1 Orientacyjny skład procentowy wyrobów malarskich [ Materiały reklamowe]

     Farby  wodorozcieńczalne  to  farby  mineralne,  klejowe,  emulsyjne,  winylowe,  akrylowe,
winylowo-akrylowe,  lateksowe  i  akrylowo-lateksowe,  natomiast  do  farb  rozpuszczalnikowych
należą:  farby  alkidowe,  alkidowe  modyfikowane  żywicami  poliuretanowymi  i  silikonowe.

    Farby  mineralne  to  farby  wapienne  -  spoiwem  jest  w  nich  wapno  gaszone  (dziś  prawie
nieużywane),  silikatowe  (krzemianowe),  w  których  spoiwem  jest  szkło  wodne  (dość  drogie,
używane  do  malowania  elewacji),  cementowe  -  spoiwem  jest  cement  (przeznaczone  przede
wszystkim do malowania betonu).

Farby

klejowe to suche mieszanki, produkowane na bazie pigmentów organicznych,

nieorganicznych  i  wypełniacza  (kredy),  z  odpowiednimi  dodatkami  kleju  malarskiego.  Suche
farby wymagają jedynie zmieszania z wodą, w ilości podanej na opakowaniu.  Produkowane są
w wielu  barwach  i  odcieniach.  Stosuje  się  je  do  wnętrz,  nie  są  odporne  na  alkalia  i  wpływy
atmosferyczne.  Obecnie  używa  się  zmodyfikowanych  farb  klejowych,  nazywanych
metyloceluzowymi (spoiwem jest metyloceluloza). Pomalowana nimi powierzchnia jest matowa
i odporna na ścieranie, jednak kiedy się pobrudzi, trudno ją później oczyścić, ponieważ tych farb
nie można zmywać.

Suche farby akrylowe do zarobienia wodą są paroprzepuszczalne, mają silne właściwości

kryjące, szybko wysychają. Służą do malowania wszelkiego rodzaju tynków oraz płyt gipsowo -
kartonowych i tapet. Stosowane są we wnętrzach i na zewnątrz budynków.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Farby emulsyjne (dyspersyjne). Zazwyczaj łatwo się rozprowadzają, dobrze kryją, szybko

schną,  są  trwałe,  tworzone  przez  nie  powłoki  są  paroprzepuszczalne.  W  takcie  nakładania  nie
wydzielają  szkodliwych  związków.  Produkowane  są  w  różnych  kolorach,  każda  firma
produkująca farby ma swoją bogatą ofertę. Pakowane  są do pojemników z tworzyw sztucznych,
bądź do blaszanych puszek o różnych pojemnościach - od 0,5 litra do beczek 50 litrowych.

Farby lateksowe

spoiwem w farbach lateksowych są bardzo drobne cząstki tworzywa

sztucznego, zawieszone  w  wodzie.  Wybór  rodzaju tworzywa  sztucznego  decyduje  o przyszłych
właściwościach  farby.  Rozpuszczalnikiem  farby  lateksowej  jest  woda  i  kiedy  ona  wyparuje,
cząstki tworzywa sztucznego wiążą się ze sobą i z pigmentem. Czas schnięcia jest uzależniony od
temperatury,  wiatru  i  wilgotności  i  zwykle  wynosi  1-3  godzin.  Po  tym  czasie  można  nanosić
następną  warstwę.  Jednakże  całkowite  wyschnięcie  farby  może  trwać  kilka  tygodni.  Farb
lateksowych  używa  się  zarówno  wewnątrz,  jak  i  na  zewnątrz  budynku.  Oferta  producenta
obejmuje wyroby o właściwościach powłoki od połysku do pełnego matu. Mają zastosowanie do
malowania  ścian, sufitów,  podłóg  i stolarki.  Surowe drewno  na  zewnątrz  budynku  powinno  się
zawsze  zagruntować  farbą  alkidową  przed  pomalowaniem  farbą  lateksową.  Do  wyróżniających
się  właściwości  farb  lateksowych,  należy  brak  wydzielania  się  rozpuszczalników  w  czasie
schnięcia oraz duża odporność na zmiany warunków atmosferycznych. Są bardzo trwałe, ale dość
drogie.

Lakiery alkidowe - lakier alkidowy zawiera mniej oleju, niż farba olejno-alkidowa. Po

wyschnięciu, lakier tworzy twardą i bardziej odporną na uderzenia powłokę. Rozpuszczalnikiem
jest benzyna lakiernicza. Proces schnięcia jest taki sam, jak w przypadku farb olejnych. Lakiery
stosuje się do malowania stolarki budowlanej.

    Wyroby  uretanowe  - farby  uretanowe  mogą być jedno- lub dwuskładnikowe. W przypadku
farb jednoskładnikowych, reakcja chemiczna w czasie schnięcia zachodzi między spoiwem farby,
a  parą  wodną  zawartą  w  powietrzu.  Farby  uretanowe  tworzą  bardzo  twardą  i odporną
nawierzchnię.  Temperatura  w  czasie  twardnięcia  nie  powinna  być  niższa,  niż  +5ºC.
W budownictwie stosuje się je przede wszystkim do malowania podłóg drewnianych.

Wyroby olejne i olejno żywiczne – dzielą się na podgrupy w zależności od charakteru

powłoki lub jej zastosowania. Rozróżnia się wyroby do gruntowania, farby nawierzchniowe
ogólnego stosowania, emalie, materiały pomocnicze (kity szpachlówki, rozcieńczalniki). Wyroby
olejno żywiczne pakowane są do metalowych pojemników o pojemności od 0,5 litra do 50 litrów.
Przechowuje się w temperaturze +5

C do 20

C. Okres gwarancji wynosi około 6 miesięcy ale

zależy to wyłącznie od producenta farb. W razie konieczności przechowywania farb olejnych,
należy je co kilka tygodni dokładnie wymieszać

Wyroby ftalowe – stanowią liczną grupę gotowych wyrobów, takich jak wyroby ftalowe do

gruntowania, podkładowe, nawierzchniowe, schnące na powietrzu i w piecu. Cechą wspólną tych
wyrobów jest krótszy czas schnięcia powłok, niż w przypadku zwykłych powłok olejnych.

Wyroby (olejno - alkidowe) - stara, tradycyjna farba olejna była produkowana wyłącznie na

bazie oleju lnianego. W nowoczesnych farbach olejnych olej jest wzmacniany alkidem. Alkid jest
zawsze zmodyfikowanym olejem roślinnym. Tym olejem może być olej lniany, sojowy,
sosnowy. Podczas wysychania farby, rozpuszczalnik (benzyna lakiernicza) wyparowuje.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Następnie, na skutek chemicznego procesu między spoiwem farby a tlenem w powietrzu - farba
stopniowo schnie. Farby alkidowo-olejne mają dużo lepsze właściwości schnięcia i są bardziej
odporne na zmiany warunków atmosferycznych niż tradycyjne farby olejne. Farby olejne (olejno
- alkidowe) stosuje się do malowania i przemalowywania elewacji drewnianych i stolarki na
zewnątrz.

Wyroby utwardzane kwasem (chemoutwardzalne) - farby i lakiery utwardzane kwasem,

zawierają  jako  spoiwo  mieszankę  nie  schnącego  w  powietrzu  alkidu  i  żywicy  aminowej.  Aby
wyschły  (zostały  utwardzone),  należy  do  nich  dodać  utwardzacz.  Takimi  kwasami  są  kwasy
sulfonowe.  Farby  i  lakiery  utwardzane  kwasem  stosuje  się  między  innymi  do  parkietu  i  mebli,
malowanych w procesie przemysłowym.

Farby chlorokauczukowe i winylowe - farby tego rodzaju zawierają spoiwo schnące

wyłącznie przez odparowanie rozpuszczalników. Odporność tych farb na chemikalia i wodę jest
z  reguły bardzo duża.  Natomiast  odporność  na  rozpuszczalniki  jest  ograniczona,  a  ich  trwałość
fizyczna  jest  mniejsza,  niż  u  farb  wieloskładnikowych.  Kauczuk  chlorowy  uzyskuje  się  przez
chlorowanie  kauczuku  naturalnego  lub  syntetycznego.  Aby  uzyskać  odpowiednie  właściwości
kauczuku,  dodaje  się  środki  zmiękczające.  Farby  chlorokauczukowe  mają  zastosowanie  przede
wszystkim jako farby przeciwrdzewne. Najczęściej stosowanym spoiwem winylowym jest PCV
(polichlorek  winylu),  niekiedy  zmodyfikowany  eterem  etylowym.  Spoiwo  winylowe  może
również być zmodyfikowane środkami zmiękczającymi.. Pomalowana nimi powierzchnia szybko
się brudzi, ale jest łatwo zmywalna. Bardzo słabo przepuszczają parę wodną.

Wyroby akrylowe. Są bardziej odporne na czynniki chemiczne, lepiej przepuszczają parę

wodną i są trwalsze, a także droższe niż farby winylowe. Powłoka farby akrylowej może pokryć
niewielkie rysy.

Wyroby winylowo - akrylowe. Łączą w sobie cechy dwóch ostatnich rodzajów farb.

Farby akrylowo - lateksowe. Pomalowane nimi powierzchnie są elastyczne, odporne na

uszkodzenia mechaniczne, nie przepuszczają pary wodnej.

Farby krzemianowe i silikonowe – do tej grypy należą farby krzemianowe, zawierające

stabilizowane  szkło  potasowe  oraz  farby  silikonowe  na  bazie  żywicy  silikonowej.  Farby  te
umożliwiają migrację pary wodnej na zewnątrz i pozwalają na „oddychanie” pomalowanego nimi
podłoża.  Farby  krzemianowe  i  silikonowe  stosuje  się  do  malowania  surowych,  niemalowanych
uprzednio podłoży, a także do podłoży malowanych farbami mineralnymi. Można nimi malować
ściany w wilgotnych pomieszczeniach.

Farby alkidowe. Tworzą twarde powłoki, są odporne na działanie warunków atmosferycznych.
Służą  do  malowania  okien  i  drzwi,  elementów  metalowych,  czasami  do  malowania  ścian
(lamperie).

Farby  alkidowe  modyfikowane  żywicami  poliuretanowymi.  Są  odporne  na  uszkodzenia
mechaniczne, można nimi pomalować meble lub podłogi.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Farby epoksydowe są farbami typu dwuskładnikowego. Składają się z dwóch części, jedna to

żywica epoksydowa, druga – to na przykład poliamid. Przed malowaniem miesza się obie części,
w  czasie  schnięcia  zachodzi  między  składnikami  reakcja  chemiczna.  Farby  epoksydowe  mogą
być  rozpuszczane  w  rozpuszczalniku  lub  stanowić  emulsję  (cząsteczki  zawieszone  w wodzie).
Temperatura w czasie twardnięcia nie powinna być niższa niż +15°C. Farby epoksydowe tworzą
powłoki  bardzo  odporne  na  czynniki    fizyczne  i  chemiczne.  W budownictwie  używa  się  farb
epoksydowych przede  wszystkim do  malowania podłóg betonowych,  na przykład w budynkach
przemysłowych, garażach, pralniach, łazienkach.

Można również kupić farby o szczególnych właściwościach, na przykład z dodatkiem

środków przeciwgrzybicznych, farby całkowicie kryjące już po jednokrotnym wymalowaniu,
farby strukturalne lub natryskowe. Farby strukturalne nakłada się jako gęstą masę, a następnie
fakturuje, używając rozmaitych narzędzi, na przykład specjalnych wałków, szpachelek, szmatek.
Farby natryskowe nakładane się za pomocą pistoletu natryskowego.

Technologia malarska w głównej mierze opiera się o wyroby produkowane fabrycznie. Są to

gotowe  wyroby,  które  w  swoim  składzie  zawierają  różne  składniki,  komponenty  znane
i stosowane  przez  producentów.  Każdy  wyrób  występujący  na  rynku  jest  zaopatrzony  przez
producenta  w  instrukcję  zawierającą  informację  określającą    jego  właściwości,  przeznaczenie,
zakres  i sposób  stosowania,  wydajność,  datę  ważności,  masę,  a  także  dobór  materiałów  do
poszczególnych  warstw  powłoki  oraz  rodzaj  wymaganych  materiałów  pomocniczych
(rozcieńczalników,  kitów,  szpachlówek,  utwardzaczy).  Rygorystyczne  przestrzeganie  instrukcji
producenta  jest  podstawowym  obowiązkiem  malarza  budowlanego  i warunkiem  uzyskania
właściwej jakości wykonanej powłoki malarskiej.

Obliczanie szacunkowe ilości  materiałów potrzebnych  do malowania.

Nie istnieje jeden przelicznik ilości potrzebnej do malowania farby. Wydajność farb zależy

w głównej mierze od zaleceń producenta i od rodzaju farby którą chcemy malować podłoże.

Szacunkowa ilość zużycia farby emulsyjnej wynosi około 1litr na 5-8 m

. Oznacza to,

że 1 litrem farby pomalujemy około 5 m

powierzchni przy jednokrotnym malowaniu, a przy

dwukrotnym pomalowaniu powierzchni 1 litrem pomalujemy 2,5 m

Zużycie farby olejnej wynosi około 1 litr na 8 m

- 12 m

przy jednokrotnym malowaniu.

Zużycie farb w dużej mierze zależy również od podłoża - im bardziej chłonne podłoże, tym
więcej farby zużywa się na 1 m

. Dlatego chcąc prawidłowo obliczyć ilości materiałów

malarskich, musimy dokładnie zapoznać się z instrukcją producenta i stosować się do jego
wskazówek.

Należy zawsze przestrzegać zaleceń producenta i stosować się do przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy zawartych w instrukcji.

Używając farb zawierających lotne rozpuszczalniki organiczne, należy prowadzić roboty

malarskie  przy  otwartych  oknach  lub  przy  czynnej  wentylacji.  Podczas  malowania  takimi
farbami  obowiązuje  bezwzględny  zakaz  palenia  papierosów,  używania  otwartych  palenisk,
narzędzi i silników powodujących iskrzenie. Należy także  wyłączyć dopływ  prądu do  instalacji
elektrycznej w pomieszczeniu, jeżeli instalacja ta nie jest hermetyczna.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ocena jakości wyrobów malarskich

Każde fabryczne opakowanie z wyrobem malarskim wymaga przede wszystkim

sprawdzenia,  czy  nie  jest  uszkodzone,  niedopuszczalne  są  dziury,  pęknięcia,  ślady  rdzy.  Jeżeli
zauważymy takie wady opakowania, należy w następnej kolejności sprawdzić czy  farba nie jest
zbyt  mocno  wyschnięta,  czy  nie  jest  podbarwiona  rdzą  i  czy  nie  upłynął  termin  przydatności
farby  do  użytku,  podany  zwykle  na  wieczku  opakowania  (nie  należy  używać  materiału
przeterminowanego).  Ponadto  należy  bardzo  dokładnie  zapoznać  się  z  informacją  producenta,
podaną  na  opakowaniu  (nazwa,  producent,  pojemność,  składniki  farby,  sposób  przygotowania
farby  do  użycia,  środki  ostrożności).  Po  wykonaniu  tych  czynności  można  otworzyć  pojemnik
z farbą i dokonać oceny wizualnej zawartości.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak nazywamy malarskie materiały powłokowe?
2.  Na jakie kategorie można podzielić wszystkie farby?
3.  Jaki skład procentowy ma lakier?
4.  Jaki skład procentowy mają emalie?
5.  Jaki skład procentowy ma grunt?
6.  Który z wyrobów lakierowych tworzy powłokę o najwyższej jakości?
7.  Co określa receptura producenta?
8.  Jakie znasz wyroby olejne i olejno żywiczne?
9.  Jakie cechy posiadają farby chemoutwardzalne?
10. Jakie cechy posiadają farby epoksydowe?
11. Gdzie stosuje się farby chlorokauczukowe?
12. Na czym polega ocena jakości wyrobów malarskich?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pobierz z magazynu wszystkie rodzaje farb rozcieńczalnikowych (puszki 1 litrowe).

Przeczytaj etykiety producenta i opisz jakie są różnice w ich zastosowaniu. Jakich przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy należy przestrzegać przy ich stosowaniu?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  wybrać farby z magazynu,
2)  przeczytać instrukcje producenta,
3)  opisać  zastosowanie farb,
4)  określić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu takich farb,
5)  przedstawić nauczycielowi swoje notatki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

opakowania wyrobów malarskich rozcieńczalnikowych.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Pobierz z magazynu wszystkie farby wodorozcieńczalne (puszki 1 litrowe). Przeczytaj

etykiety producenta i omów jakie są różnice w zastosowaniu tych farb. Oceń jakość farb.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  wybrać farby z magazynu,
2)  przeczytać instrukcje producenta,
3)  opisać  zastosowanie farb,
4)  ocenić jakość farb,
5)  przedstawić nauczycielowi swoje notatki.

Wyposażenie stanowiska pracy

−

opakowania wyrobów malarskich wodorozcieńczalnych.

Ćwiczenie 3

Wybierz gotową farbę emulsyjną do wnętrz i omów jej recepturę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  wybrać emulsję do wnętrz,
2)  przeczytać informacje od producenta,
3)  sformułować wnioski i przedstawić je nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy

−

farba emulsyjna stosowana na zewnątrz budynków,

−

farba emulsyjna do wnętrz,

−

farba olejna,

−

farba klejowa, w postaci suchej mieszanki.

Ćwiczenie 4

W magazynie zgromadzono dużo różnych rodzajów farb. Wybierz farbę wodorozcieńczalną,

która nadaje się do pomalowania ścian w pokoju. Na podstawie instrukcji producenta oblicz ile
farby potrzebujesz do wymalowania powierzchni 50 m

, przy dwukrotnym malowaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  rozpoznać farbę wodorozcieńczalną  do wnętrz,
2)  przeczytać informacje od producenta,
3)  obliczyć szacunkowo potrzebną ilość farby,
4)  sformułować wnioski i przedstawić je nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

farba emulsyjna stosowana na zewnątrz budynków,

−

farba emulsyjna do wnętrz,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

farba olejna,

−

farba klejowa w postaci suchej mieszanki.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

TAK NIE

1) podzielić farby na dwie główne kategorie, w zależności od ich
składników?



2) określić procentowy skład emalii?



3) określić procentowy skład lakierów?



4) określić procentowy skład farb?



5) rozpoznać i nazwać materiały i gotowe wyroby malarskie?



6) dobrać materiały malarskie, w zależności od rodzaju malowania?



7) określić szacunkowo ilość i rodzaj materiałów potrzebnych do malowania?



8) ocenić jakość wyrobów malarskich?



9) zastosować materiały malarskie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz ochrony przeciwpożarowej?



Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady doboru barw

4.2.1.Materiał nauczania

Dominującą w ostatnich latach tendencją w dekoracji wnętrz, jest coraz większe

bogactwo kolorów i coraz śmielsze operowanie nimi. Jeszcze niedawno, gdy na ścianach naszych
mieszkań królował kolor biały, producenci farb jako główną zaletę swych wyrobów przedstawiali
w reklamach  śnieżną  biel.  Jednak  ko lor  biały,  kojarzący  się  ze  sterylną  czystością
kojarzy  się  także  z  zimnem  i  przez  to  nie  jest  zbyt  przytulny.  Dlatego  obecnie,  nawet  jeżeli
wnętrza  maluje  się  na  biało,  nie  jest  to  biel  „śnieżna",  lecz  przygaszona  biel  ecru,  nadająca
malowanym powierzchniom bardziej „ciepły" charakter.

Wiadomo, że kolory wśród których przebywamy, oddziałują na nasz nastrój i psychikę.

Dlatego często do malowania wnętrz wybierane są farby w różnych odcieniach żółci. Kolor żółty
kojarzy się ze światłem słonecznym, ciepłem i radością. Przez to jest bardzo przyjazny dla naszej
psychiki,  zwłaszcza  kiedy  wpada  w  lekko  pomarańczową  lub  brązową  tonację.  Z  kolei
w pomieszczeniach  pomalowanych  na  intensywny  czerwony  kolor  moglibyśmy  odczuwać
podenerwowanie,  pobudzenie  i  napięcie.  Czerwień  to  kolor  agresji,  energii,  ciepła.  Dlatego  nie
powinno  się  wybierać  tego  koloru  do  pomieszczeń,  w  których  mamy  wypoczywać.
We wnętrzach  o  takim  przeznaczeniu,  powinny  dominować  uspokajające  chłodne  kolory,
na przykład odcienie zieleni.

Generalna zasada mówi nam, że kolory ciepłe pobudzają, zimne uspokajają. Wnętrza

użyteczności publicznej maluje się w kolorach jasnych, półpełnych i pełnych.

W zakładach przemysłowych wskazane jest malowanie pomieszczeń w różnych kolorach.

Kolory te nie powinny być monotonne, ale nie można stosować barw jaskrawych, aby nie
rozpraszały uwagi pracowników.

Kolory kontrastowe stosuje się do malowania:

-  osłon części ruchomych maszyn, niebezpiecznych dla  zdrowia i życia ludzi,
-  przewodów biegnących po powierzchni ścian i sufitów, w celu oznaczenia ich funkcji,
-  urządzeń alarmowych i przeciwpożarowych,
-  kierunków ewakuacji, w celu wyodrębnienia ich z otaczającego tła ścian.

We wnętrzach zabytkowych stosuje się kolory odpowiadające danej epoce.

Elewacje budynków maluje się w kolorach jasnych, barwnych, rozweselających szarzyznę

miejską, należy jednak zachować umiar w doborze kolorów, aby nie uzyskać efektów
pstrokacizny.

Poniżej przedstawiono przykładowy dobór kolorów do danego wnętrza, w zależności od

funkcji i charakteru pomieszczenia. Oczywiście są to tylko propozycje.

Pokoje dzienne

Pokoje, w których przebywamy w ciągu dnia, powinny nastrajać nas optymistycznie

i dodawać  energii.  Stąd  też  w  tych  pomieszczeniach  należy  stosować  średnio  nasycone,  ciepłe
kolory.  Pokoje  takie  są  najczęściej  dobrze  doświetlone  światłem  naturalnym,  dlatego  świetnie
sprawdzają  się  w nich  wszelkie ciepłe odcienie, na  przykład  kolory  pomarańczowe i  morelowe.
Przy dobrym oświetleniu można też zastosować kolory ciemne - nie malujmy jednak wszystkich
ścian ciemnymi kolorami. Ciekawie wyglądają pokoje, w których dwie ściany są ciemne, a dwie

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

jasne. Do wyboru mamy dwa warianty:  ten sam kolor znajduje się na ścianach przyległych lub
ten  sam  kolor  znajduje  się  na  ścianach  przeciwległych.  W  pierwszym  przypadku  uzyskujemy
ciemniejszy,  przytulny  kąt,  drugi  powoduje  optyczne  wydłużenie  lub  skrócenie  pomieszczenia.
Ciemne ściany wydają się być bliżej siebie.

Sypialnia

Najlepsze do sypialni są kolory jasne, chłodne, ale czyste, bo gwarantują one odpoczynek

i relaks.  Zielenie,  błękity  i  fiolety  oraz  ich  pochodne  są  najlepszą  propozycją.  Zastosowanie
takich  kolorów  niesie  ze  sobą  ryzyko,  że  całość  będzie  wyglądała  nieco  mdło,  żeby  więc  tego
uniknąć,  należy  zastosować  zabieg  opisany  wcześniej,  czyli  można  użyć  dwóch  kolorów.
W przypadku  jasnych  barw,  zdecydowanie  lepsze  efekty  uzyskuje  się,  gdy  ten  sam  kolor
występuje  na  przeciwległych  ścianach.  Nieco  odważniejszym  można  zaproponować
pomalowanie  sufitu  na  przykład  kolorem  jasnym  żółtym.  Nie  spowoduje  to  przesadnego
"nasycenia  energią",  a  rano,  tuż  po  przebudzeniu,  nasze  pierwsze  spojrzenie  padnie
na  powierzchnie  w  kolorze  słońca,  dzięki  czemu  dużo  łatwiej  będzie  poderwać  się  z  łóżka,
zwłaszcza zimową porą.

Kuchnia

Z umeblowaniem kuchni w stylu nowoczesnym współgrają jasne i czyste kolory. Z racji

tego, że nowoczesne meble kuchenne mają najczęściej stosunkowo proste powierzchnie czołowe,
na  ścianach  możemy  zastosować  jedną  z  technik  dekoracyjnych.  Odważniejszym  można
zaproponować  dobór  kolorów  na  zasadzie  kontrastu,  czyli  kolor  ścian  musi  być  zdecydowanie
inny od koloru szafek. Meble w starym stylu, które najczęściej występują w ciemnych kolorach,
dobrze  komponują  się  ze  ścianami  w  kolorach  ziemi.  Mogą  być  to  kolory  dosyć  ciemne,  ale
w takim przypadku należy oczywiście pamiętać o dodatkowych źródłach światła.

Przedpokój

W większości przypadków przedpokój to pomieszczenie, do którego nie dociera światło

słoneczne  i  często  zdarza  się,  że  bywa  tam  po  prostu  ciemno.  Dlatego  do  przedpokoju
najbezpieczniej  jest  zastosować  kolory  rozjaśniające.  Możemy  tu  wykorzystać  zarówno  barwy
ciepłe jak i zimne, pamiętając jednak o tym, by były one lekko lub średnio nasycone. W małym
i prostokątnym  przedpokoju  można  na  ścianach  zastosować  kolory  optycznie  powiększające,
czyli  tonacje  żółte,  jasne  pomarańcze,  jasne  błękity,  biele  i  beże,  a  z  zieleni    -  jasny  seledyn;
drzwi i sufit pomalowane na biało dodadzą wnętrzu lekkości i zwiększą wrażenie przestronności,
natomiast  podłoga  może  mieć  nieco  ciemniejszą  i  chłodniejszą  tonację.  W  korytarzu
kwadratowym,  chcąc  go  wydłużyć,  należy  ściany  prostopadłe  do  wejścia  pokryć  kolorem
nasyconym:  jasnym  fioletem,  zielenią,  intensywnym  beżem  lub  żółcieniem,  natomiast  ścianę
przeciwległą  -  odcieniem  zgaszonym.  Ściany  z  lamperią  (w  jednej  tonacji)  poszerzą  i  ożywią
wnętrze  -  mocniejszy  odcień  powinien  być  niżej.  Przedpokój  wysoki  i  wąski  warto  optycznie
obniżyć, co można osiągnąć, malując sufit o ton ciemniejszym kolorem niż ściany. Może to być
na  przykład  mocny  błękit  przy  jasnoniebieskich  ścianach.  Drzwi  pomalowane  na  biało,
z ościeżnicą  w  kolorze  sufitu,  urozmaicą  wystrój  i  poszerzą  pomieszczenie,  natomiast  jasna
podłoga dodatkowo to podkreśli. Gdy przedpokój jest duży i nieforemny, warto zastosować kilka
różnych  barw  lub  tonacji  jednego  koloru.  Pomalowane  na  przemian  dwoma  odcieniami  ściany
i drzwi, podzielą  i ciekawie zróżnicują przestrzeń; jest to  sposób na powiększenie  i rozjaśnienie
fragmentów  przedpokoju.  Wnęka  w  przedpokoju  często  bywa  przyczyną  niezadowolenia  -
tymczasem może się ona stać oryginalnym elementem aranżacyjnym. Dlatego zamiast ukrywać,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podkreślmy ją, malując ciemniejszym kolorem. Zabieg ten pogłębi wnękę i stworzy doskonałe tło
dla  obrazu  czy  lustra;  ciemniejszym  kolorem  pomalujmy  również  ścianę  najgłębszą,  natomiast
prostopadłe  do  niej  -  jaśniejszym.  Korytarz  szeroki  i  niski  może  sprawiać  przytłaczające
wrażenie,  dlatego  sufit,  aby  nie  wydawał  się  zbyt  ciężki  powinien  być  biały.  Z  kolei  ściany
w intensywnym kolorze zwężą optycznie przedpokój. Wysokość skorygujemy, malując na suficie
(wzdłuż granicy ze ścianami) pasek szerokości 10-20 cm w tym samym kolorze co ściany.

Biuro

Pomieszczenie biurowe to miejsce, w którym wymagana jest koncentracja, dlatego użyte

kolory  muszą  pomagać  w  jej  osiągnięciu,  ale  tak,  by  wielogodzinne  przebywanie  w  tym
pomieszczeniu  nie  męczyło  i  nie  powodowało  rozdrażnienia.  Do  biura  należy  wybierać  więc
kolory  ciepłe,  lekko  lub  średnio  nasycone,  ale  też  niezbyt  intensywne,  gdyż  te  ostatnie  mocno
przyciągają wzrok, przez co rozpraszają uwagę i szybko męczą oczy. Lekko nasycone czerwienie
i  żółcie  oraz  oczywiście  ich  pochodne,  świetnie  nadają  się  do  biur  półotwartych  czyli  takich,
w których  pracownik,  w  ciągu  swojego  dnia  pracy  przyjmuje  tylko  kilku  petentów.  W  biurach
typu otwartego, czyli takich, przez które przewija się dziennie wiele osób, można z powodzeniem
zastosować kolory mocniejsze.

Wyjątkowym biurem jest gabinet lekarski, w którym należy stosować delikatne, chłodne

kolory, które uspokajają nasz umysł i koją nerwy. Ponadto, barwy chłodne kojarzą się
z czystością, co dodatkowo zwiększa uczucie sterylności gabinetu lekarskiego.

Zasady doboru kolorystycznego powierzchni
- sufit w jasnym kolorze i jedna jasna ściana powiększają optycznie pomieszczenie oraz

stwarzają poczucie lekkości i bezpieczeństwa (rysunek 2),

Rys. 2 Złudzenie wzrokowe: sufit w jasnym kolorze i jedna jasna ściana [5]

- ciemny sufit i ciemna podłoga powodują, że pokój wydaje się niższy (rysunek 3),

Rys. 3 Złudzenie wzrokowe: sufit i podłoga w ciemnym kolorze [5]

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- jedna ściana pomalowana ciemniejszym kolorem niż pozostałe, będzie sprawiała wrażenie, że

jest bardziej oddalona (rysunek 4),

Rys. 4 Złudzenie wzrokowe: jedna ściana w kolorze ciemniejszym od pozostałych[5]

- ciemne ściany i jasny sufit powodują, że pokój wydaje się wyższy (rysunek 5),

Rys. 5 Złudzenie wzrokowe:

ciemne ściany i jasny sufit [5]

- intensywne, ciemne kolory sprawiają, że pomieszczenie wydaje się mniejsze (rysunek 6),

Rys. 6 Złudzenie wzrokowe:

intensywne, ciemne kolory [5]

- pionowe pasy na ścianach podwyższają pomieszczenie.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jakich kolorach malujemy we wnętrzach budynków użyteczności publicznej?
2.  W jakich kolorach malujemy we wnętrzach pomieszczeń zakładów przemysłowych?
3.  Gdzie stosujemy barwy kontrastowe?
4.  Jakie znasz zasady doboru kolorystycznego?
5.  Od czego zależy dobór kolorów do danego wnętrza?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W przedstawionym pomieszczeniu, dobierz rodzaj farby i kolor jakie użyłbyś do jego

pomalowania. Zastosuj zasadę doboru kolorystycznego powierzchni tak, aby pomieszczenie
optycznie się obniżyło.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się, z zasadami doboru koloru,
2)  wykonać projekt kolorystyczny,
3)  dobrać odpowiedni rodzaj i kolor farby,
4)  przedstawić nauczycielowi swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska

−

kredki,

−

kartki papieru

−

przybory kreślarskie.

Ćwiczenie 2

Dobierz kolor i rodzaj farby do pomalowania pokoju dziennego. Uzasadnij swój wybór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się, z zasadami doboru koloru,
2)  zapoznać się z farbami w magazynie,
3)  dobrać odpowiedni rodzaj i kolor farby,
4)  przedstawić nauczycielowi swoje wnioski.

Wyposażenie stanowiska

−

wzornik kolorów,

−

kartki papieru,

−

ilustracje i fotografie rozwiązań kolorystycznych wnętrz.

−

przybory do pisania.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

TAK NIE

1) dobrać kolor farby w zależności od przeznaczenia pomieszczenia?



2) dobrać rodzaj farby w zależności od funkcji pomieszczenia?



3) dobrać kolorystykę pomieszczenia tak, aby pozornie zmienić jego kształt
i proporcje wymiarów?



4) określić, jak barwy pomieszczenia wpływają na przebywających w nim
ludzi?



Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Materiały do przygotowania podłoża

4.3.1.Materiał nauczania

Przygotowanie podłoża w pracach malarskich jest bardzo istotne. Od tego jak staranie

przygotujemy podłoże zależy efekt końcowy naszej pracy. Dlatego nie może być mowy
o niestaranności i braku dokładności w przygotowaniu podłoża.

Materiały do napraw i wygładzania podłoża
Zaprawy

Do napraw podłoży tynkowych w robotach malarskich, powinno się stosować zaprawę tego

samego rodzaju co naprawiany tynk lub specjalne zaprawy wyrównawcze.

Zaprawę wapienną stosuje się do naprawy większych uszkodzeń tynków wapiennych oraz do

przecierania całej powierzchni starych tynków wapiennych i cementowo – wapiennych.

Zaprawę wapienno – gipsową stosuje się do naprawy większych uszkodzeń tynków

wapienno – gipsowych. Stosuje się ją również do naprawy tynków wapiennych.

Zaprawę cementowo – wapienną stosujemy do naprawy tynków zewnętrznych

i wewnętrznych. Można ją również zastosować do napraw drobnych uszkodzeń wewnętrznych
tynków wapiennych.

Zaczyn gipsowy stosuje się do naprawy uszkodzeń powierzchni elementów gipsowych lub

powierzchni ścian wykończanych szpachlówkami gipsowymi. Nie powinno się go stosować do
reperacji uszkodzeń tynków wapiennych i cementowo wapiennych, ponieważ będzie widoczna
różnica faktury naprawianego miejsca.

Kity

Są to gęste plastyczne masy do wypełnienia wgłębień, głównie na podłożach drewnianych

lub metalowych. Sposób ich przygotowania zostanie omówiony w jednostce modułowej
714[01].Z1.02.

Szpachlówki

Są to masy o konsystencji past, przeznaczone do wygładzania powierzchni podłoża. Składają

się ze spoiwa, wypełniaczy i pigmentów. Sposób ich przygotowania zostanie omówiony
w jednostce modułowej 714[01].Z1.02.

Materiały do neutralizacji podłoża
Kwasy

Do neutralizowania resztek alkaliów, które pozostały na powierzchni podłoża po usunięciu

starych powłok metodą ługowania lub odtłuszczania, stosuje się rozcieńczone kwasy: solny,
siarkowy, octowy, fosforowy. Przy przygotowywaniu kwasów do neutralizacji, należy zachować
szczególne środki ostrożności. Pamiętać o zasadzie, że stężony kwas należy zawsze wlewać do
wody, nigdy odwrotnie.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Fluaty

Są to sole kwasu fluorokrzemowego, najczęściej fluorokrzemianu cynku, glinu, ołowiu

i magnezu.  Stosuje się je w  postaci wodnych 10 - 25 procentowych  roztworów,  nasycając nimi
powierzchnię  alkalicznego podłoża,  na  przykład świeżego  tynku.  Fluaty  stosuje  się  również do
wzmacniania  zbyt  słabych  podłoży  lub  zmniejszania  nasiąkliwości  podłoży  porowatych.
W wyniku  reakcji  która  zachodzi  między  zawierającym  wapno  podłożem  a  fluatem,  następuje
zneutralizowanie  alkalicznego  odczynu  podłoża,  powstają  również  nierozpuszczalne  w  wodzie
związki,  które  uszczelniają  i  wzmacniają  powierzchnię  podłoża.  Powstające  w  wyniku  reakcji
związki  są  odporne  na  wpływy  atmosferyczne,  wypełniają  pory  podłoża,  a  dwutlenek  węgla
ulatnia  się.  Niektóre  fluaty  stosuje  się  do  impregnacji  drewna,  jako  zabezpieczenie  przed
rozwojem grzyba domowego i pleśni (na przykład fluorokrzemian cynku). Fluorokrzemian cynku
występuje  w handlu  w  postaci  krystalicznej,  natomiast  fluorokrzemian  magnezu  w  postaci
25  -  30  procentowego  roztworu.  Przy  neutralizacji  podłoży  należy  stosować  środki  ochrony
indywidualnej (okulary, rękawice gumowe i maski).

Do neutralizowania powierzchni stali, odrdzewianej metodą wytrawiania w roztworach

kwasów mineralnych, stosuje się fosforan trójsodowy w roztworze 2-5 g na litr.

Materiały do odrdzewiania podłoża

Rozróżnia się materiały do odrdzewiania mechanicznego (materiały ścierne) i chemicznego

(odrdzewiacze). Do odrdzewiania mechanicznego i oczyszczenia powierzchni metali metodą
piaskowania lub śrutowania stosuje się:

•

materiały mineralne naturalne, jak na przykład piasek krzemowy lub piasek kwarcowy,

•

materiały metalowe takie jak śrut żeliwny okrągły, śrut cięty z drutu, śrut staliwny,

•

materiały syntetyczne jak na przykład karborund lub elektrokorund.

Materiały do usuwania starych powłok

Materiały do ługowania powłok

Są to roztwory silnie żrących, alkalicznych substancji, najczęściej używane w postaci past,

nakładane na  pionowe powierzchnie  podłoży,  z  których usuwa  się  stare powłoki  malarskie.  Tą
metodą  można  usunąć  powłoki  olejne,  olejno  –  żywiczne  i  ftalowe.  Spoiwa  pod  wpływem
alkaliów  ulegają  zmydleniu,  dzięki  czemu  miękną    i  łatwo  dają  się    usunąć  przez  zeskrobanie
i  późniejsze  zmycie  wodą.  Najczęściej  stosowane  środki  do  ługowania  powłok  to  soda
kaustyczna  (wodorotlenek  sodu),  ług  potasowy  (wodorotlenek  potasu),  ciasto  wapienne
(wodorotlenek  wapnia).  Do  zagęszczania  roztworów  żrących    stosuje  się  mydło  szare,  ciasto
wapienne, mąkę ziemniaczaną, trociny.

Ze względu na żrące właściwości składników, przy przygotowywaniu past i posługiwaniu

nimi należy zachować szczególną ostrożność, pracować w okularach oraz rękawicach
gumowych.

Materiały do zmiękczania powłok

Są mieszaninami łatwo rozpuszczalnych cieczy organicznych, zagęszczonych eterami

celulozy  lub  estrami.  Jako  rozpuszczalnik  stosuje  się  benzol,  aceton,  cykloheksanon  oraz  estry
(etylu,  octan  metylu).  Aby  zmniejszyć  parowanie  rozpuszczalników,  dodaje  się  do  mieszaniny
niewielką  ilość    parafiny.  Przy  ich  stosowaniu  należy  pamiętać,  że  opary  w  nich  zawarte  są

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

szkodliwe dla zdrowia i łatwo palne, a w połączeniu z powietrzem, tworzą mieszanki
eksplozyjne. Materiały do zmiękczania starych powłok stanowią fabrycznie przygotowane do
stosowania produkty.

Materiały do odtłuszczania podłoża

Do usuwania tłustych zanieczyszczeń z podłoża stosuje się:

•

roztwory alkaliczne, na przykład wodorotlenku sodu, węglanu sodu,

•

rozpuszczalniki organiczne, na przykład benzynę,

•

emulsje zawierające związki powierzchniowo czynne oraz rozpuszczalniki, na przykład

Emulsol PA,

•

związki powierzchniowo czynne, na przykład Sulfapol – 50.

Materiały ścierne

Papiery i płótna ścierne

Są to materiały stosowane do wygładzania i oczyszczania podłoża oraz szlifowania warstw

szpachlówek i powłok malarskich. Papiery ścierne dostarcza się w postaci arkuszy o szerokości
23 cm lub 56 cm i długości 28  cm, 30 cm  i 67 cm  (do obróbki  ręcznej) oraz taśm o  szerokości
8 cm – 120 cm i długości 50 m (do obróbki mechanicznej), a także krążków o średnicy 16 cm–
100 cm (do obróbki maszynowej). Płótna ścierne są dostarczone w postaci arkuszy o wymiarach
21 cm x 29 cm, taśm o szerokości 4 cm x 92 cm i długości 50 m oraz krążków o średnicy 16 cm
–  80  cm.  Papiery  i  płótna  ścierne  różnią  się  rodzajem  materiału  ściernego,  rodzajem  kleju,  za
pomocą którego materiał ścierny został przyklejony do papieru lub płótna, oraz wielkością ziaren
materiału ściernego, określaną numerem. Najczęściej stosuje się papiery ścierne o numeracji:
-  40 – 180 – do przygotowania podłoża,
-  120 – 280 – do szlifowania szpachlówek i warstw podkładowych powłok,
-  320 – 500 – do szlifowania powłok pod warstwy nawierzchniowe,
-  400 – 500 – do szlifowania powłok lakierowych przed polerowaniem.

Tarcze ścierne

Są to ziarna materiału ściernego, o odpowiednim rozdrobnieniu, spojone materiałem

mineralnym lub syntetycznym i uformowane w kształt tarcz.

Pumeks naturalny

Materiał pochodzenia wulkanicznego o strukturze porowatej, zawierający przeważnie

kwarc. Ze względu na niejednorodne uziarnienie i twardość, stosowany do wstępnego
szlifowania na mokro warstw szpachlówki.

Pasty do szlifowania i polerowania powłok

Są

fabrycznie

produkowane

gotowe

stosowanie

wyroby.

Służą

wysokojakościowego wykańczania powłok (na przykład poliestrowych) w końcowym stadium
szlifowania oraz do pogłębiania połysku przez polerowanie.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Gruntowniki i impregnaty

Gruntowniki stosuje się w celu zmniejszenia nasiąkliwości podłoża
Gruntownik wapienny - jest to mleko wapienne otrzymane przez rozmieszanie jednej części

ciasta wapiennego z trzema częściami wody. W celu poprawienia właściwości roboczych można
dodać 1 % szarego mydła lub 5 % dyspersji wodnej poli(octanu winylu). Stosuje się go na
surowe powierzchnie betonowe oraz tynki cementowe, cementowo wapienne i wapienne.

Gruntownik mydlany - jest to 1 – 3 % roztwór szarego mydła w wodzie. Działanie

gruntownika  polega  na  reakcji  mydła  z  wapnem  tynku  i  tworzenia  się  trudno  rozpuszczalnego
mydła  wapiennego.  Stosuje  się  go  do  gruntowania  bardziej  porowatych  tynków  wapiennych
i  cementowo  -  wapiennych  przy  malowaniu  techniką  klejową.  Wybór  właściwego  stężenia
roztworu  zależy  od  stopnia  nasiąkliwości  podłoża  i  powinien  być  dokonany  na  podstawie
doświadczenia zawodowego malarza.

Gruntownik klejowy - jest to 2,5 % roztwór kleju kostnego w wodzie. Stosuje się go do

gruntownia powierzchni tynków lub elementów gipsowych.

Gruntownik krzemianowy - jest to szkło wodne potasowe, rozcieńczone wodą w stosunku

1 : 3. Stosuje się go do zmniejszenia nasiąkliwości podłoża, pod powłoki krzemianowe. Przy
bardziej nasiąkliwych podłożach stosuje się rozcieńczenie 1 : 2 lub nawet 1 : 1.

Gruntownik dyspersyjny - jest to 10 – 20 % roztwór dyspersji poli(octanu winylu) (na

przykład Winacetu DPC-44/11) w wodzie. Stosuje się go do gruntowania zbyt nasiąkliwych
tynków pod powłoki emulsyjne.

Gruntownik pokostowy - jest to roztwór pokostu olejnego naturalnego w rozcieńczalniku do

wyrobów  olejnych  (benzynie  lakowej,  oleju  terpentynowym)  w  stosunku  1  :  1.  Gruntownik
zawiera  również  niewielką  ilość  pigmentu  (na  przykład  ochry),  w  celu  odróżnienia  barwy
powierzchni zagruntowanej.

Impregnaty silikonowe hydrofobizujące

Są to wodne 20 % roztwory metylosilikonianu sodu (Ahydrosil 20) lub potasu (Ahydrosil

20K).  Preparaty  te  rozcieńcza  się  wodą  w  takiej  ilości,  aby  zawartość  substancji  silikonowej
wynosiła 3 – 5 %. Stosuje się je do impregnacji powierzchni tynków cementowych, cementowo -
wapiennych,  gipsowych,  a  także  elewacji  kamiennych  i  ceglanych.  Zaimpregnowane
powierzchnie stają się hydrofobowe (niezwilżające się wodą). Uniemożliwia to przenikanie wody
w  głąb  materiału,  a  jednocześnie  nie  hamuje  przepuszczalności  powietrza  i  pary  wodnej  przez
przegrodę.

Impregnaty ogniochronne

Są to preparaty chemiczne, służące do nasycenia powierzchni elementów z drewna,

w wyniku czego staje się ono trudne zapalne. W handlu występują różne preparaty, na przykład:
- Fobos M-2 do kompleksowej przeciwogniowej i biologicznej ochrony drewna, stanowiący

mieszaninę fosforanu (V) amonu, siarczanu (VI) amonu, kwasu borowego oraz mocznika,

- Fobos M-2L stanowiący mieszaninę preparatu Fobos M-2 ze szkłem wodnym sodowym,
- Silignit RD, RM do kompleksowego zabezpieczenia drewna, podobnie jak Fobos M-2.

Impregnaty przeciwgrzybowe

Są to roztwory substancji chemicznych o właściwościach grzybobójczych, stosowane do

ochrony drewna przed korozja biologiczną, rozwojem grzybów, pleśni. Impregnatami
przeciwgrzybowymi mogą być roztwory tych substancji w wodzie, rozpuszczalnikach

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

organicznych  oraz  w  olejach.  W budynkach  mogą  być  stosowane  tylko  takie  preparaty,  które
uzyskały świadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie. Rozróżnia się impregnaty:
-  solne,  stosowane  w postaci  wodnych  roztworów preparatów  występujących  w  handlu,  są  to

mieszaniny różnych soli wymagające rozpuszczenia w wodzie (na przykład „Intox S”,
„Soltox”),

- fabrycznie produkowane wodne roztwory środków grzybobójczych (na przykład

„Nobiimpregnol”),

- fabrycznie produkowane żywiczne roztwory w rozpuszczalnikach organicznych, zawierające

dodatek substancji grzybobójczej (na przykład „Drewnochron P”, stanowiący równie podkład
pod powłokę dekoracyjną, wierzchnią „Drewnochron N”),

- fabrycznie produkowane preparaty oleiste, stanowiące roztwory substancji grzybobójczych

w  mieszaninie  olejów  mineralnych  i  rozpuszczalników  organicznych  (na  przykład  „Anthox
W”,  „Imprex  W”  ,  „Imprex  budowlany”  lub  zmieniający  barwę  drewna  „Impex  Color  L”).
Preparaty  oleiste  nie  mogą  być  gruntownikami  pod  powłoki  malarskie  i  nie  mogą  być  one
stosowane wewnątrz pomieszczeń (z  wyjątkami  określonymi w świadectwach dopuszczenia
do stosowania w budownictwie).

Bejce do drewna

Bejce do drewna są substancjami barwiącymi, stosowanymi w celu uwypuklenia rysunku

słojów drewna lub zmiany naturalnego zabarwienia.
Rozróżnia się dwa rodzaje substancji barwiących:
- barwniki syntetyczne, rozpuszczalne w wodzie lub w wodnym roztworze spirytusu,

stosowane do jednostopniowego barwienia, na przykład czerń hebanowa wodna, brunat
dębowy spirytusowy B,

- substancje barwiące do dwustopniowego barwienia drewna ubogiego w garbniki (na przykład

sosnowego), stanowiące bejcę wstępną i bejcę wtórną.

Bejce stosowane jako środek ochronny do drewna na zewnątrz budynku, zawierają odporne

na światło barwniki. Jako spoiwa używa się alkidów, oleju lub lateksu. Natężenie koloru zależy
od ilości bejcy na 1 m

powierzchni, dlatego też należy zadbać o równomierne nakładanie bejcy,

aby natężenie było na całej powierzchni jednolite. Bejce do użytku wewnątrz budynku mogą być
na bazie alkidu lub lateksu. Powierzchnie szczególnie narażone na zniszczenia, takie jak podłogi
lub meble do siedzenia, zaleca się pokryć lakierem bezbarwnym - dla ochrony bejcowanej
powierzchni lub przed zabrudzeniem, na przykład ubrania.

Materiały osłonowe

Folia polietylenowa cienka. Jest stosowana do przykrywania mebli, posadzek. Chroni przed

poplamieniem farbami przy malowaniu. Folia jest dostarczona w postaci płacht o wymiarach
4 m x 5 m (20 m²).

Taśmy maskujące. Są to taśmy papierowe, samoprzylepne, które stosuje się do dokładnego

odcinania powierzchni nie podlegającej malowaniu (na przykład szyb).

Obliczanie potrzebnej ilości materiału

Większość materiałów do przygotowania podłoża jest gotowymi produktami, które

kupujemy w sklepie. Niektórych ilości nie da się wyliczyć dokładnie. W dużej mierze zależy to
od podłoża, które mamy przygotować. Obowiązkowo przed wyliczeniem szacunkowym, musimy

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

obejrzeć  podłoże,  które  będziemy  malować,  następnie  zmierzyć  powierzchnię  ścian,  ustalić
zakres  prac,  rodzaj  użytego  materiału,  efekt  jaki  chcemy  osiągnąć.  To  pozwoli  nam  na
stwierdzenie jakie ilości materiałów pomocniczych będą nam potrzebne.

Przy pracach z materiałami niebezpiecznymi na przykład z materiałami o właściwościach

alkalicznych (soda kaustyczna, pasta do ługowania) bardzo ważna jest ochrona zdrowia malarzy
przed szkodliwymi wpływami alkaliów.

Powinni oni pamiętać o:

- zabezpieczeniu oczu okularami ochronnymi,
- ochronie skóry, twarzy i rąk, przez używanie tłustego kremu ochronnego, a ponadto

wykonywanie prac w rękawiczkach,

- używaniu specjalnej odzieży ochronnej (buty gumowe, fartuchy i rękawiczki gumowe) przy

stosowaniu stężonych ługów.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie materiały stosujemy do wygładzania podłoża?
2.  W jakim celu neutralizujemy podłoże?
3.  Jakie znasz sposoby usuwania starych powłok olejnych?
4.  Jakie materiały stosujemy do naprawy podłoża
5.  Po co stosujemy gruntowniki?
6.  Jakie środki stosujemy do ochrony drewna przed rozwojem pleśni?
7.  Do czego stosujemy bejce?
8.  Do czego  stosujemy materiały osłonowe?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W czasie wycieczki z nauczycielem do sklepu z materiałami malarskimi, zapoznaj się

z co najmniej 20 produktami do przygotowania podłoża. Przeczytaj instrukcje, odpisz nazwę,
cenę, wydajność oraz zastosowanie tych materiałów w zeszycie. Przedstaw nauczycielowi swoje
notatki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  wybrać produkty z którymi chcesz się zapoznać,
2)  przeczytać instrukcje na wybranych materiałach,
3)  wykonać notatki,
4)  przedstawić nauczycielowi efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

zeszyty.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

W pomieszczeniu kuchennym, na jednej ze ścian widoczne są tłuste plamy, grzyb oraz

wystające metalowe (zardzewiałe elementy). Wybierz materiały, które będą Ci niezbędne przy
przygotowywaniu tego podłoża pod malowanie emulsyjne. W trakcie ćwiczenia przestrzegaj
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1)  ocenić podłoże które należy wymalować,
2)  wybrać odpowiedni środek do odtłuszczenia podłoża,
3)  przeczytać instrukcję tego środka,
4)  dobrać odpowiedni środek do usuwania pleśni,
5)  przeczytać instrukcję jego użycia,
6)  dobrać materiały przydatne do przygotowania zardzewiałych elementów,
7)  omówić z nauczycielem efekty ćwiczenia,
8)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały do neutralizowania podłoża,

−

materiały do odtłuszczania podłoża,

−

materiały do odrdzewiania podłoża,

−

materiały do usuwania starych powłok,

−

materiały ścierne różne impregnaty, bejce do drewna.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

TAK NIE

1) rozpoznać materiały pomocnicze do przygotowania podłoża?



2) dobrać materiały pomocnicze do przygotowania podłoża?



3) określić szacunkowo potrzebną ilość materiałów pomocniczych?



4) określić zastosowanie materiałów pomocniczych?



Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Ręczne narzędzia i sprzęt – pędzle, wałki oraz sprzęt

pomocniczy

4.4.1.Materiał nauczania

Narzędziami malarskimi nazywamy przedmioty, którymi malarz wykonuje czynności

związane z przygotowaniem podłoża oraz naniesieniem i wykończeniem powłok malarskich.

Pędzle i szczotki
Każdy pędzel, bez względu na kształt, składa się z czterech podstawowych części:
-  roboczej,  stanowiącej  –  zależnie  od  rodzaju  pędzla  –  odpowiednio  preparowane:  szczecinę

świńską,  włosie  końskie  z  ogona  lub  grzywy,  włosie z  bydlęcych uszu  lub  ogonów,  sierść
zwierząt  futerkowych,  włókna  fibrowe,  włókna    syntetyczne  szlifowane  lub  rozszczepione,
a także mieszanki wymienionych materiałów,

- zestalającej włókna części roboczej, za pomocą nieodwracalnego spoiwa, zazwyczaj żywicy

syntetycznej, na przykład epoksydowej, fenolowej,

- mocującej, w postaci ławki, skuwki, pierścienia, sznurowania,
- trzonka, który może być wykonany z drewna lub tworzyw sztucznych (polistyren, poliamid,

polietylen).
W większości przypadków stosuje się włosie naturalne ze szczeciny świńskiej. Włosie to –

o typowej  budowie  stożkowej  i  podzielnym  końcu,  doskonale  przyjmuje  farbę.  Możliwość
dodatkowego  nabierania  i  oddawania  farby,  jest  wynikiem  nierównej,  łuskowatej  powierzchni
włosa.  Stożkowy  kształt  włosia  zapewnia  szczecinie  wytrzymałość  i  elastyczność.
Włosie naturalne nie jest polecane do farb wodorozcieńczalnych, ponieważ chłonie wodę i może
być  przez  to  deformowane.  Pędzle  wykonane  z  włosia  naturalnego,  idealnie  nadają  się  do  farb
olejnych,

szelaku,

lakierów,

wysokiej

jakości

emalii

lakierów

bezbarwnych.

Świńskie włosie dostępne jest w różnych kolorach (czarne, szare, białe) i długościach.

Włosie syntetyczne jest najczęściej wykonane z nylonu i poliestru. Nie chłonie wody tak

łatwo  jak  włosie  naturalne,  jest  więc  bardziej  odpowiednie  do  farb  wodorozcieńczalnych.
Może  być  czasami  stosowane  do  farb  olejnych.  Końcówki  włosia  syntetycznego  rozszczepiają
się,  są  „ostre”,  umożliwiając  przez  to  nabieranie  i  utrzymywanie  większej  ilości  farby
i uzyskiwanie wyższej jakości wykończenia.

Pędzel w którym połączone są włókna syntetyczne proste i włókna syntetyczne o kształcie

stożka ma doskonałe parametry - jest elastyczny i świetnie się nim maluje.

Ze względu na kształt i przeznaczenie, pędzle stosowane do robót malarskich dzielą się na:

-  pędzle ławkowce prostokątne lub owalne ,
-  pędzle malarskie okrągłe: pierścieniowe, skuwkowe, kapslowe,
-  pędzle malarskie płaskie: zwykłe, angielskie, wygładziki, flisaki, kaloryferowe (kątowe)
-  pędzle paskowce

Cechą charakterystyczną pędzla jest jego wielkość, którą w wypadku pędzli ławkowców są

wymiary ławki i długość części roboczej, pędzli okrągłych – średnica skuwki lub pierścienia
i długość części roboczej.

Pędzle ławkowce (rysunek 7) - są produkowane w trzech wielkościach, w oprawie (ławce)

prostokątnej o wymiarach 175 mm x 70 mm, 185 mm x 80 mm, 195 mm x 90 mm lub owalnej

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

o wymiarach  180  mm  x  60  mm  ,  205  mm  x  65  mm  lub  220  mm  x  75  mm  i  długości  części
roboczej  odpowiednio:  60  mm  ÷  90  mm,  75  mm    ÷  100  mm  i  80  mm  ÷  120  mm,  ze
stopniowaniem  co  5  mm  .  Trzonek  pędzla    jest  zamocowany  w  oprawie  na  gwint  wyrobiony
w drewnie.  Część  roboczą  pędzli  ławkowców    stanowi  świńska  szczecina  preparowana,  włosie
końskie,  włókna  sztuczne  lub  mieszanki  tych  materiałów.  Sposób  połączenia  części  roboczej
z oprawą  może  być  różny,  na  przykład  w  otworach,    w  obejmie  blaszanej  lub  w  rowkach.
Zamocowanie  szczeciny  pędzla  powinno  być  trwałe.  Pędzle  ławkowce  są  stosowane  do
malowania  farbami  wodorozcieńczalnymi.  Zupełnie nowego  pędzla  nie  należy  od  razu  używać
do  malowania,  lecz  do  robót  przygotowawczych,  na  przykład  do  zwilżania  starych  powłok
klejowych  ich  usunięciem.  W  czasie  takiej  pracy  szczecina  wygładzi  się,  koniuszki  zetrą,
a pędzel  pozbędzie  się  słabych,  wyłamujących  się  szczecinek,  które  znajdują  się  nawet
w pędzlach najwyższej jakości. Pędzle ławkowce po znacznym starciu się (skróceniu się) części
roboczej,  nie  nadają  się  do  wykonywania  powłok,  szczególnie  wierzchnich  warstw  klejowych,
ponieważ  są  zbyt  sztywne  i  rozcierają  poprzednio  wykonaną  warstwę,  powodując  smugi  lub
nierówności.  Takie  pędzle  (potocznie  nazywane  „zdzierakami”)  są  w  dalszym  ciągu  przydatne
w robotach  przygotowawczych,  zwłaszcza  do  zmywania  starych  powłok  klejowych.  Trwałość
pędzla, w zależności od wykonywanej powłoki, podłoża i sposobu obchodzenia się z nim, wynosi
3 ÷ 6 miesięcy, przy codziennym używaniu.

Pędzle pierścieniowe - składają się z pęczka szczeciny wprowadzonego do metalowego

pierścienia, silnie do niego dociśniętego przez wybicie w środek pęczka szczeciny drewnianego
stożka.  Końce  szczeciny  w  obrębie pierścienia  są  nasycone nieodwracalną  żywicą  syntetyczną.
W  środku  pędzla  umieszczone  są  wkładki  z  korka.  Od  krawędzi  pierścienia  do  wysokości
wkładek, część robocza jest owinięta szpagatem, który – w miarę zużywania się pędzla – owija
się, usuwając również  wkładkę  korkową. W  ten sposób przywraca się pierwotną długość części
roboczej pędzla.

Pędzle skuwkowe (rysunek 8). Pędzle te, nazywane również trzonowymi, charakteryzują się

tym, że część robocza pędzla jest osadzona w czole trzonka i połączona z nim za pomocą skuwki
wytłoczonej z blachy stalowej lub z tworzywa sztucznego, trwałe zamocowanej przez
zaciśnięcie. Pędzle skuwkowe są produkowane o średnicy 8 mm ÷ 42 mm i długości części
roboczej 27 mm ÷ 89 mm.

Rys. 7 Pędzel ławkowiec [5] Rys. 8 Pędzle okrągłe (skuwkowe) [5]

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pędzle kapslowe. Część robocza pędzla jest połączona z trzonkiem za pomocą skuwki

z blachy stalowej ocynkowanej. Pędzle kapslowe są produkowane o średnicy skuwki 10 mm ÷
42 mm i długości części roboczej 45 mm ÷ 65 mm.

Pędzle angielskie (rysunek 9). Są to pędzle płaskie, których część roboczą tworzą warstwy

szczeciny  preparowanej,  włókna  sztucznego  szlifowanego  oraz  włókna  sztucznego
rozszczepionego.  Przedzielone  są  one  wkładkami  oraz  osadzone  w  skuwce  z  blachy  stalowej
ocynkowanej i zamocowane do trzonka z drewna lub tworzywa sztucznego. Pędzle angielskie są
produkowane  w szerokim asortymencie wielkości, zależnie od grubości części roboczej pędzla.
Jej wymiary wynoszą :
-  grubość : 9, 10, 12, 15, 16, 19, 21 mm
-  szerokość : 13, 19, 25, 37, 50, 63, 76, 90, 102, mm
-  długość  :  35  mm  ÷  90  mm  ze  stopniowaniem  co  5  mm,  zależnie  od  grubości  i  szerokości

pędzla.

Długości trzonków pędzli wynosi 100 mm ÷ 180 mm, zależnie od wielkości pędzla.

Rys. 9 Pędzle angielskie [5] Rys. 10. Pędzle płaskie [5]

Pędzle angielskie typu Junior. Są to pędzle o budowie podobnej do pędzli angielskich,

różniące się od nich kształtem drewnianego trzonka i wymiarami części roboczej, które wynoszą:
grubość 19 mm, szerokość: 102, 127 i 157 mm, długość: 53, 58 i 63 mm.

Pędzle płaskie zwykłe (rysunek 10). Część roboczą stanowi płaski pęczek szczeciny

preparowanej,  osadzony  w  skuwce  z  blachy  stalowej  ocynkowanej,  połączonej  z  trzonkiem.
Produkuje  się  pędzle  płaskie  zwykłe  o  wymiarach  części  roboczej:  szerokość  -  25,  36,  50
i  63  mm,  grubość  –  4  mm  lub  5  mm,  długość 35  mm  ÷  50  mm,  długość  trzonka  –  170  mm  ÷
190 mm.

Pędzle płaskie trzepaki. Charakteryzują się większą długością części roboczej. Używane są

do wykańczania lazurujących powłok lakierowych.

Pędzle płaskie flisaki. Pędzle te wyrabia się z sierści zwierząt futerkowych. Cienkie pęczki

sierści są osadzone w otworach drewnianej oprawy, szerokość pędzli do 120 mm.

Pędzle płaskie wygładziki. Pędzle te, o budowie analogicznej do pędzli płaskich zwykłych,

maja część roboczą z preparowanej sierści borsuka, skunksa lub uszu bydlęcych. Szerokość
części roboczej wynosi 36, 50, 63, 75, 105, 120 mm, długość 45 mm ÷ 70 mm, grubość 4 mm ÷
6 mm.

Pędzle kątowe (rysunek 11) to pędzle z długą i wygiętą na końcu rączką, ułatwiającą

malowanie trudnodostępnych miejsc, narożników i sufitów. W zależności od potrzeby kąt zgięcia
pędzla można zmniejszać lub zwiększać.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.11 Pędzle kątowe 63, 50 [5] Rys. 12 Pędzle dekoracyjne [5].

Szczotki do tepowania. Są to szczotki w oprawie drewnianej o wymiarach 110 mm ÷

175 mm i długości części roboczej 70 mm ÷ 100 mm ze stopniowaniem co 5 mm. Część roboczą
stanowi szczecina preparowania lub mieszanka szczeciny w włosiem bydlęcym z ogonów.
Szczotka jest zaopatrzona w trzonek przymocowany do oprawy wkrętami.

Konserwacja pędzli

Nowe, nie używane jeszcze pędzle, powinno się przechowywać zabezpieczone przed

nadmierną  wilgotnością  i  wysoką  temperaturą  powietrza  oraz  przed  molami.  Nowe  pędzle
i szczotki, przeznaczone do farb olejnych, lakierów i emalii, należy  przed użyciem zanurzyć na
dwa lub trzy  dni  w oleju lnianym,  po czym  olej powinno się usunąć rozcieńczalnikiem  do  farb
olejnych  (benzyną  lakową).  Nowe  pędzle  i  szczotki  przeznaczone  do  robót  farbami
wodorozcieńczalnymi,  powinno  się  przed  użyciem  zanurzyć  w  wodzie,  tak  aby  drewno  opraw
(ławek) nasiąkło wodą.

Podstawowym warunkiem utrzymania pełnej użyteczności pędzli w długim okresie, jest

rygorystyczne  dbanie  o  ich  czystość.  Resztki  materiału  malarskiego  nie  mogą  w  żadnym  razie
wyschnąć  w  szczecinie  pędzla.  Jeżeli  nawet  uda  się  je  potem  zmiękczyć  i  usunąć
zanieczyszczenie,  to  dochodzi  zazwyczaj  do  uszkodzenia  szczeciny.  Niektóre  zanieczyszczenia
(na  przykład  wyrobami  chemoutwardzalnymi,  epoksydowymi,  farbami  krzemianowymi)  –  po
zaschnięciu  nie  dadzą  się  w  ogóle  usunąć.  Pędzle  używane  do  farb  wodorozcieńczalnych,
powinno się po skończonym dniu pracy dokładnie umyć wodą, najlepiej z dodatkiem mydła lub
innych  środków  piorących.  Pędzle  używane  do  pracy  z  alkalicznymi  farbami  (wapiennymi,
kazeinowymi,  krzemianowymi)  powinno  się  ponadto  wypłukać  w  wodzie  z  niewielkim
dodatkiem kwasu octowego.

Po strząśnięciu nadmiaru wody, pędzle należy pozostawić do wyschnięcia w pozycji

wiszącej, szczeciną w dół. Należy przyjąć zasadę, że pędzli nie wolno opierać na szczecinie. Przy
przechowywaniu  pędzli  ławkowców  należy  zwrócić  uwagę,  aby  drewniana  oprawa  nie  uległa
nadmiernemu  wyschnięciu.  Powoduje  to  kurczenie  się  drewna  i  obluźnia  zamocowanie  wiązek
szczeciny.  W  związku  z  tym,  dłużej  przechowywany  pędzel  powinno  się  od  czasu  do  czasu
zwilżyć wodą. Pędzle używane do wyrobów lakierowych (olejnych, ftalowych, poliwinylowych,
chlorokauczukowych),  powinno  się  po  zakończeniu  pracy  staranie  wymyć  rozcieńczalnikiem,
właściwym  dla  danego  materiału  powłokowego.  Następnie  pędzle  te  powinno  się  umyć  wodą
z detergentem,  dokładnie  spłukać  wodą  i  wysuszyć.  W  czasie  przerw  w  pracy,  pędzel  wymyty
rozcieńczalnikiem  można  zabezpieczyć  przed  zaschnięciem,  przez  zanurzenie  jego  szczeciny
(lecz  nie  głębiej)  w  wodzie.  W  tym  celu  pędzel  zawiesza  się  nad  naczyniem  z wodą.  Bardzo
pomocne i praktyczne jest wykorzystanie w tym celu klamerek do bielizny. W ten sposób można
zabezpieczyć pędzle przed zaschnięciem, nawet przez kilka tygodni.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pędzle stosowane do wyrobów dwuskładnikowych, wymagają dokładnego wymycia

odpowiednim  rozcieńczalnikiem,  zanim  rozpocznie  się  proces  utwardzania  lakieru.
Pozostawienie takich pędzli bez umycia powoduje ich zniszczenie.

Wałki malarskie

Wydajną metodą malowania dużych powierzchni wewnętrznych i zewnętrznych jest

malowanie wałkami malarskimi (rysunek 13,14). Wałki malarskie najczęściej stosuje się do farb
wodorozcieńczalnych:  emulsyjnych,  silikatowych  czy  akrylowych.  Używane  są  także  do
nakładania  farb  rozpuszczalnikowych.  Wałki  produkuje  się  w  wielu  rodzajach  i  rozmiarach.
Ich najważniejsza część pokryta jest  tkaniną lub gąbką. Do produkcji wałków futrzanych używa
się  tkanin  naturalnych  (ze  skóry  jagnięcia)  oraz  sztucznych  tkanin  poliestrowych
i poliamidowych, a do produkcji wałków gąbkowych - pianki poliuretanowej i moltoprenu oraz
tkaniny  typu  flock.  Wysokiej  jakości  wałki  posiadają  łożyska,  zapewniające  delikatne  lekkie
i równe  okręcanie  się  wałka  wokół  osi.  Ergonomiczny  uchwyt  wałka  zapewnia  dobre
przyleganie do dłoni. Od surowca, z którego wałek został wykonany, zależeć będzie jego cena.
Droższe  wykonane  są  z  naturalnych  skór,  tańsze  z  przędzy  poliamidowej.  Od  surowca  zależy
także  możliwość  wykorzystania  wałka  do  określonych  prac  malarskich.  Futerkowe  pokrycie
wałków różni się długością włosa. Wałków z włosem krótkim używa się do farb olejnych, olejno
-  żywicznych  i  ftalowych,  natomiast  z  dłuższym  włosem  -  do  farb  klejowych  i  emulsyjnych.
Komplet  przyborów  do  malowania  wałkiem  to  kratka  malarska  (rysunek  15)  oraz  kuweta
(rysunek16).

Rys. 13 Wałek futrzany na gąbce [5]

Rys. 14 Wałek sznurkowy [5]

Rys. 15 Kratka malarska [5]

Rys. 16 Kuweta do wałka [5]

Rozwiązania materiałowo – konstrukcyjne wałków malarskich są stale doskonalone. Istnieją

wałki malarskie z wbudowanym zbiornikiem na farbę, co umożliwia pomalowanie kilku metrów
kwadratowych ściany z jednego napełnienia zbiorniczka. W innym rozwiązaniu, farba jest
doprowadzona do wnętrza cylindra i przez otwory w jego ściankach zwilża futerkową okładzinę.
Odpowiednia konstrukcja uchwytu narzędzia pozwala nabierać farbę metoda zasysania (podobnie
jak w strzykawce) i tłoczyć ją do cylindra. Warunkiem sprawnego działania wałków malarskich
jest ich konserwacja i utrzymanie w należytej czystości. Zaschnięcie resztek farby w futerkowej
okładzinie wałka powoduje całkowitą jego bezużyteczność. Dlatego jest konieczne rygorystyczne

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przestrzeganie dokładnego mycia wałków, zgodnie z zasadami omówionymi w odniesieniu do
pędzli.

Wałki dekoracyjne

Wałki dekoracyjne są od dawna stosowanymi narzędziami do dodatkowego zdobienia lub

fakturowania powierzchni powłoki malarskiej. Zasada działania wałka dekoracyjnego polega na
odciskaniu  znajdującego  się  na  jego  gumowej  powierzchni  wypukłego  wzoru,  w  podobny
sposób,  jak  przy  stosowaniu  stempli  kauczukowych.    Z  wałkiem  gumowym  (wymiennym)
z wypukłym  wzorem  styka  się  wałek  z  gąbki,  nasycony  farbą.  Wałek  ten  służy  do  zwilżania
wypukłości  wzoru  na  wałku  gumowym.  To  rozwiązanie  nie  zapewnia  jednak  równomiernego
natężenia barwy wzoru. Istnieją wałki dekoracyjne, zaopatrzone w zbiorniczek farby i urządzenie
podające farbę w sposób bardziej równomierny.

Narzędzia do przygotowania podłoża

Szpachle są to podstawowe narzędzia do robót związanych z przygotowaniem podłoża,

polegających  na  szpachlowaniu,  czyli  wypełnianiu  drobnych  nierówności  podłoża  oraz
wygładzaniu  podłoża  szpachlówką.  Ponadto  służą  one  do  zeskrobywania  starych  powłok.
Najczęściej  stosowane  są  szpachle  trójkątne  (rysunek  17)  o  szerokości  4  cm  -  12  cm    oraz
prostokątne. Cześć stalowa wykonana jest ze stali nierdzewnej lub hartowanej.

Packi (rysunek 18) służą do szpachlowania dużych powierzchni i uzupełniania ubytków

w tynku. Packi mają różne wielkości. Mogą być wykonane z drewna, stali lub tworzywa
sztucznego.

Rys. 17 Szpachla stalowa [5] Rys. 18 Packa ze stali nierdzewnej gładka [5] Rys. 19 Szczotka druciana [5]

Uchwyt do papieru ściernego składał się dawniej z dwóch deseczek, obecnie w sprzedaży
znajdują się uchwyty z tworzywa sztucznego, z zaciskami do zakładania papieru ściernego.

Szczotki druciane (rysunek 19) - wyrabia się je w różnych wielkościach i o różnym kształcie.

Składają się z drewnianej oprawy, w której zamocowane jest 50 ÷ 80 pęczków stalowego drutu.

Sprzęt do przygotowania podłoża nauczysz się wykorzystywać w kolejnych jednostkach

modułowych.

Sprzęt pomocniczy
Drabiny i rusztowania

Drabiny i rusztowania należą do sprzętu pomocniczego używanego w robotach malarskich.

Do  wewnętrznych  robót  najczęściej  używa  się  drabin  tak  zwanych    kozłowych  (rysunek  21).
Wykonane  są  z  drewna  lub  aluminium  o  różnych  wysokościach,  wysokość  drabiny  wiąże  się
z liczbą  szczebli.  Szczeble  mają  rozstaw  zazwyczaj  co  28  cm.  Drabiny  muszą  mieć  certyfikaty
bezpieczeństwa. Obecnie na rynku znajdują się drabiny uniwersalne (rysunek 22), których system

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zawiasów  wyposażonych  w  zamki  zabezpieczające,  pozwala  na  zastosowanie  drabiny  jako
drabiny  przystawnej,  pomostu  lub  tak  zwanego  „koziołka”.  Dolna  część  drabiny  wyposażona
została  w stabilizator  podstawy,  górna  w  okucia  z  tworzywa  sztucznego.  Szczeble  są  na  stałe
połączone  z aluminiowym  profilem  drabiny.

Małe wymiary po złożeniu, czynią ją wyjątkowo

łatwą w transporcie.

Rys. 21 Drabina malarska kozłowa [5] Rys. 22 Drabina malarska uniwersalna [5]

Drabiny przystawne są niewygodne do wykonywania robót malarskich. Stosuje się je

wówczas, gdy szczupłość miejsca nie pozwala na ustawienie drabiny kozłowej. Aby nie
uszkodzić powierzchni ściany, opierane o niej końce stojaków należy owinąć szmatami.

Praca na drabinach (jak również przy zastosowaniu innego sprzętu do tymczasowej pracy na

wysokości),  powinna  być  wykonywana  tylko  wtedy,  gdy  warunki  pogodowe  nie  zagrażają
bezpieczeństwu  i  zdrowiu  pracowników.  Przed  podjęciem  decyzji  o  zastosowaniu  drabin  jako
sprzętu  do  tymczasowej  pracy  w  budownictwie,  pracodawca  powinien  dokonać  oceny  ryzyka,
która potwierdzi prawidłowość zastosowania drabin, a nie innego sprzętu.

Wymagania eksploatacyjne wobec drabin przenośnych

Przy używaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności:
-   stosowanie drabin uszkodzonych,
-   stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu, a także do przenoszenia ciężarów o masie
  powyżej 10 kg,
- używanie drabiny niezgodnie z jej przeznaczeniem,
- używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej,
-   ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu,
-   opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo
  o mało stabilne stosy materiałów,
-   stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz od strony
  ustawianej drabiny,
-   ustawianie drabin w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń,  w sposób
  stwarzający zagrożenia dla pracowników używających drabiny,
-   wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej,
-   przenoszenie drabiny o długości powyżej 4 m przez jedną osobę.

Drabiny muszą być używane w taki sposób, aby przez cały czas była zapewniona możliwość

bezpiecznego uchwycenia poręczy i wsparcia pracowników. Jeśli ładunek ma zostać ręcznie

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przeniesiony na drabinie, nie może to przeszkadzać pracownikowi w bezpiecznym trzymaniu się
poręczy.
Przy  wykonywaniu  robót  malarskich  na elewacjach  nowych lub  starych  budynków,  malarze
korzystają zazwyczaj z rusztowań ustawionych do robót tynkarskich. Jeżeli zachodzi konieczność
specjalnego ustawienia  rusztowania,  wybiera  się najlżejsze  typy  rusztowań,  spośród  tych,  które
można stosować przy danej wysokości budynku.
Do prac malarskich wykonywanych na wysokościach stosuje się rusztowania takie jak:
-  rusztowania drabinowe,
-  rusztowania stalowe z rur,
-  rusztowania aluminiowe przejezdne,
-  rusztowania ramowe typu Warszawa (rysunek 23),
-  rusztowania wiszące,
-  rusztowania na wysięgnikach, rusztowania przesuwne wolnostojące.

Rys. 23 Rusztowanie warszawskie [5]

Montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające odpowiednie

i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu, powinny stosować środki ochrony
indywidualnej  przed  upadkiem  z  wysokości.  Rusztowanie  może  być  dopuszczone  do
użytkowania dopiero po przeprowadzeniu odbioru, udokumentowanego odpowiednim wpisem do
dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem. Rusztowanie powinno
być  ustawione  na  ustabilizowanym  gruncie,  wyprofilowanym  w  sposób  umożliwiający  odpływ
wód  opadowych.  Rusztowanie  systemowe  powinno  być  budowane  zgodnie  z  dokumentacją
techniczną  producenta  lub,  w  przypadku  rozwiązań  nietypowych,  w  oparciu  o  projekt
indywidualny.  Powinno  posiadać  prawidłowe  kotwienie,  szczelne  pomosty  o  odpowiedniej
wytrzymałości,  piony  komunikacyjne  zapewniające  bezpieczne  wchodzenie  i  schodzenie,
balustrady składające się  z poręczy ochronnej, która w przypadku rusztowań systemowych może
być umieszczona na wysokości 1 m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm,
balustrady  powinny  być  wykonane  po  obu  stronach  pomostu.  Ponadto  rusztowanie  (metalowe)
powinno  posiadać  ochronę  odgromową  i  tablicę  informującą  miedzy  innymi  o  dopuszczalnej
nośności  pomostów  oraz  być  poddawane  konserwacji  i  sprawdzeniu  -  każdorazowo  po  silnym
wietrze, opadach atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.

W robotach malarskich zachodzi potrzeba wykonywania różnego rodzaju pomiarów w tym

celu potrzebne są narzędzia miernicze takie jak: taśmy miernicze, poziomice, przymiary

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

składane, piony malarskie, liniały malarskie (służące do malowania pasków), sznury malarskie
oraz kątowniki.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Z jakich części składa się każdy pędzel?
2.  Jaki jest najczęściej używany surowiec do wyrobów pędzli?
3.  Jakie pędzle nazywamy potocznie zdzierakami?
4.  Jakie znasz rodzaje pędzli okrągłych?
5.  Jak konserwujemy pędzle?
6.  Z jakim włosem są wałki do malowania olejnego?
7.  Do czego służą szpachle w trakcie przygotowywania podłoża?
8.  Jakie drabiny stosujemy najczęściej do robót wewnątrz budynku?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W pomieszczeniu o wysokości 2,5 metra należy przygotować stanowisko do malowania

ściany farbą emulsyjną. Pobierz z magazynu odpowiednie narzędzia i przygotuj je do pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z podłożem,
2)  dobrać  z magazynu odpowiednie narzędzia do przygotowania podłoża,
3)  dobrać z magazynu odpowiednie pędzle lub wałki do malowania podłoża,
4)  przygotować narzędzia i sprzęt do pracy,
5)  uzasadnić swój dobór narzędzi,
6)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pędzle: ławkowiec, płaski, kątowy, angielski,

−

wałek malarski,

−

kuweta, siatka ociekowa,

−

szpachla, paca,

−

poziomica, taśma miernicza,

−

drabina malarska,

−

folia zabezpieczająca,

−

taśma maskująca.

Ćwiczenie 2

Przygotuj do pracy i zastosuj:

a) szczotkę druciana i papier ścierny w uchwycie do przetarcia podłoża,
b) różne rodzaje pędzli i wałków malarskich do pomalowania podłoża - zamiast farby użyj

wody.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  dostarczyć z magazynu  potrzebne narzędzia,
2)  ocenić ich jakość i stan techniczny,
3)  przygotować narzędzia do pracy,
4)  wykorzystać narzędzia pomocnicze do przygotowania podłoża,
5)  wykorzystać narzędzia malarskie do naniesienia na podłoże czystej wody,
6)  po zakończeniu pracy zabezpieczyć narzędzia i odnieść je do magazynu,
7)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw pędzli malarskich,

−

zestaw wałków malarskich,

−

szczotka druciana,

−

papier ścierny w uchwycie,

−

kuwety,

−

siatki ociekowe.

Ćwiczenie 3

W magazynie zgromadzono wszystkie narzędzia i sprzęt pomocniczy. Nazwij każde z nich

i omów ich przeznaczenie. W trakcie wykonywania ćwiczenia przestrzegaj przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z narzędziami malarskimi, znajdującymi w magazynie
2)  zapoznać się z sprzętem pomocniczym do robót malarskich, znajdującym się w magazynie,
3)  nazwać każde narzędzie i sprzęt pomocniczy,
4)  omówić przeznaczenie narzędzi i sprzętu pomocniczego,
5)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pędzle: ławkowiec, płaski, kątowy, angielski,

−

wałek malarski,

−

kuweta, siatka ociekowa,

−

szpachla, paca,

−

poziomnica, taśma miernicza,

−

folia zabezpieczająca,

−

taśma maskująca,

−

drabina ,

−

rusztowanie warszawskie.

Ćwiczenie 4

Rozstaw drabinę malarską i zmontuj rusztowanie typu „Warszawa” do wysokości 3 metrów.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1)  przygotować stanowisko pod drabinę i rusztowanie,
2)  zapoznać się z instrukcją drabiny i montażu rusztowania,
3)  pobrać z magazynu drabinę części rusztowania,
4)  rozstawić drabinę i zmontować rusztowanie zgodnie z instrukcją,
5)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rusztowanie typu „Warszawa”,

−

instrukcja montażu i eksploatacji rusztowania,

−

drabina malarska.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

TAK NIE

1) rozpoznać narzędzia i sprzęt malarski?



2) dobrać narzędzia i sprzęt do malowania?



3) rozpoznać narzędzia i sprzęt pomocniczy?



4) dobrać narzędzia i sprzęt do przygotowania podłoża?



5) zastosować narzędzia do przygotowania podłoża?



6) określić właściwości narzędzi i sprzętu do malowania?



7) zastosować narzędzia malarskie?



8) dobrać i zastosować drabiny malarskie i rusztowania?



Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Aparaty do malowania natryskowego

4.5.1.Materiał nauczania

Mechaniczne wykonywanie powłok malarskich.

Do mechanicznego malowania służą aparaty natryskowe (rysunek 24). W zależności od

sposobu rozpylenia farby, można wyróżnić urządzenia do natrysku mechanicznego,
pneumatycznego i hydrodynamicznego.

W aparatach do natrysku mechanicznego farba jest doprowadzona po ciśnieniem (zwykle

0,15  MPa  –  0,5  MPa)  do  dyszy  aparatu  i  rozpylona  przez  nagłe  rozprężenie  się  po  wyjściu
z dyszy.  Do  tej  grupy  zalicza  się  aparaty  z  napędem  mechanicznym  -  bezsprężarkowe
i sprężarkowe,  elektromagnetycznym  i  ręcznym.  Aparaty  takie  są  obecnie  bardzo  rzadko
stosowane w budownictwie.

Rys. 24 Aparat malarski natryskowy [5]

W aparatach do natrysku pneumatycznego, farba jest podawana strumieniem sprężonego

powietrza i  rozpylona  w momencie rozprężenia się powietrza, po jego wyjściu z dyszy aparatu.
Typowy  zastaw  do  noszenia  powłok  ta  metodą  składa  się  z  pistoletu  natryskowego,  zbiornika
ciśnieniowego  na  farbę  oraz  sprężarki  z  kompletem  przewodów  doprowadzających  sprężone
powietrze. Do drobnych prac  malarskich  można używać pistoletów ze zbiornikiem na  farbę, do
których  należy  jedynie  doprowadzić  sprężone  powietrze.  Końcówka  urządzenia  natryskowego
lub pistoletu  powinna być prowadzona   w  odpowiedniej odległości od malowanej powierzchni.
Odległość  tę  ustala  się  na  podstawie  próby  wykonanej  przed  malowaniem.  Bardzo  ważne  jest
również,  aby  była  ona  zawsze  jednakowa.  Farbę  nanosi  się pasami,  nieznacznie  nakładającymi
się  na  siebie.  Jeżeli  jest  konieczne  wykonanie  drugiej  warstwy,  powinna  ona  być  nakładana
również  pasami  zachodzącymi    na  siebie,  ale  w  kierunku  prostopadłym  do  pasów  pierwszej
warstwy.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25 Pistolet ze zbiornikiem na farbę [5]

Aparaty do natrysku hydrodynamicznego stały się popularne, dzięki możliwości nakładaniu

przy  ich  użyciu  farb  ciężkich,  o  doskonałych  właściwościach  antykorozyjnych.  Metoda  ta
w ostatnich latach zyskała na popularności, czemu sprzyjają coraz ostrzejsze przepisy dotyczące
ochrony środowiska i wiążące się z tym ograniczenia w zakresie zastosowania rozpuszczalników
w procesie  malowania  mokrego.  Natrysk  hydrodynamiczny  polega  na  podawaniu  farby  pod
wysokim  ciśnieniem  8  Mpa  –  25  MPa.  Po  przekroczeniu  prędkości  krytycznej,  następuje
zaburzenie  stabilności  wpływającego  z  dyszy  strumienia  farby  i  na  skutek  oddziaływania  siły
napięcia powierzchniowego, rozpada się on na wiele kropli. Prędkość wypływu farby z pistoletu
wynosi 100 m/s – 200 m/s. Stosuje się trzy metody natrysku dynamicznego.

Metoda airless (rozpylanie bezpowietrzne)

Istota tradycyjnego natrysku hydrodynamicznego airless polega na tym, że farba podawana

jest do pistoletu natryskowego (rysunek 26) z pompy pod ciśnieniem od 60 barów do 300 barów
i przepychana przez dyszę o bardzo małej średnicy ( od 0.009" do 0,021"). Nanoszenie farby jest
procesem  dość  skomplikowanym,  co  wiąże  się  z  odpowiednim  przeszkoleniem  pracowników.
Bardzo  ważne  jest  odpowiednie  dobranie  lepkości  cieczy  oraz  jej  ciśnienia,  których  to
parametrów nie można dowolnie zmieniać. Zwiększenie ciśnienia powoduje większe straty farby,
a dodanie rozpuszczalnika (w celu zmniejszenia lepkości) skutkuje wzrostem emisji do atmosfery
szkodliwych oparów. Metoda airless jest bardzo wydajna (200 m²/h – 400 m²/h), ale jej wadą są
trudności w malowaniu wgłębień, załomów oraz małych powierzchni.

Metoda aircombi (aircoat)

Różni się od metody airless dodanym płaszczem powietrza, otulającym strumień farby.

Dzięki  temu  strumień  ulega zmiękczeniu,  co umożliwia  malowanie  miejsc  uznanych za  trudno
dostępne,  czyli  wgłębień i załomów.  W  metodzie  tej,  po zmianie  pistoletu,  można  wykorzystać
agregaty stosowane w metodzie airless. Drugą z metod natrysku hydrodynamicznego jest metoda
2-mix  nazywana  też  air  mix  lub  natryskiem  w  osłonie  powietrza.  Jest  to  kombinacja  metody
hydrodynamicznej i pneumatycznej, łącząca w sobie zalety obu metod. Farba w tej metodzie jest
podawana do pistoletu z pompy hydrodynamicznej, gdzie jest rozpylana przez dyszę. Dodatkowo
strumień powietrza zapewnia lepsze rozpylenie i łagodne krawędzie natryskiwanego strumienia.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 26 Pistolety natryskowe [5]

Metoda hot spray

Polega na podgrzewaniu farby tuż przed jej naniesieniem na malowaną powierzchnię.

Podgrzanie farby zmniejsza jej lepkość, dzięki czemu łatwiej jest ją podawać oraz jest możliwe
położenie grubszej warstwy w jednym cyklu, bez użycia szkodliwych dla środowiska
rozpuszczalników.

Technologia

wymaga

zastosowania

agregatu

malowania

hydrodynamicznego,  wraz  ze  specjalnym  podgrzewaczem.  Farba  jest  zasysana  przez  pompę
nurnikową  i  podawana  do  podgrzewacza,  a  następnie  do  pistoletu.  Nawet  podczas  przerwy
w malowaniu,  farba  jest  w  ciągłym  obiegu,  dzięki  zastosowaniu  układu  recyrkulacji.
W niektórych  urządzeniach  tego  typu  istnieje  także  możliwość  podgrzania  powietrza,  co
zabezpiecza  natryskiwaną  farbę  przed  wychłodzeniem  przez  płaszcz  powietrza.  Do  zalet  tej
metody należą:
-  możliwość uzyskania grubszej i bardziej szczelnej powłoki farby, w porównaniu z natryskiem

na zimno,

-  zmniejszenie zużycia rozpuszczalników,
-  krótszy czas wysychania farba,
-  uzyskanie bardziej  estetycznych malowanych powierzchni.

Podczas malowania natryskowego należy chronić oczy okularami ochronnymi, a drogi

oddechowe maską. Należy również przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa pracy przy
używaniu aparatów natryskowych.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Do czego służą aparaty malarskie?
2.  Jaki jest podział aparatów malarskich, w zależności od sposobu rozpylenia farby?
3.  Jakie znasz grupy aparatów do natrysku mechanicznego?
4.  Jakie jest ciśnienie  doprowadzające farbę w aparatach do natrysku mechanicznego?
5.  W jaki sposób w aparatach do natrysku pneumatycznego podawana jest farba?
6.  Jakie jest ciśnienie  doprowadzające farbę w aparatach do natrysku hydrodynamicznego?
7.  Na czym polega metoda hot spray?

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z magazynu przyniesiono różne rodzaje aparatów malarskich. Po zapoznaniu się z nimi

określ ich zastosowanie. Przygotuj aparat do natrysku pneumatycznego do pracy, napełnij jego
zbiornik wodą i wykonaj symulowane malowanie. Przed użyciem przygotuj i wykorzystaj środki
ochrony indywidualnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :

1)  zapoznać się z aparatami malarskimi,
2)  przeczytać instrukcję producenta,
3)  dobrać aparaty w zależności od ilości robót,
4)  uzasadnić swój dobór,
5)  wybrać aparat do natrysku pneumatycznego,
6)  przygotować aparat do pracy,
7)  dobrać i zastosować właściwy sprzęt ochrony indywidualnej,
8)  wykonać symulację malowania natryskowego,
9)  po zakończeniu pracy zabezpieczyć narzędzia i odnieść je do magazynu,
10) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

aparat do natrysku hydrodynamicznego,

−

aparat do natrysku mechanicznego,

−

aparat do natrysku pneumatycznego.

Ćwiczenie 2

Dobierz aparat natryskowy do wykonania malowania przygotowanych drzwi wejściowych.

Uzasadnij swój wybór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z aparatami malarskimi,
2)  przeczytać instrukcję producenta,
3)  dobrać odpowiedni aparat,
4)  uzasadnić wybór i omówić go z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

aparat do natrysku hydrodynamicznego,

−

aparat do natrysku mechanicznego,

−

aparat do natrysku pneumatycznego.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

TAK NIE

1) dobrać natryskowe aparaty malarskie w zależności od potrzeb?



2) omówić działanie natryskowych aparatów malarskich?



3) rozróżnić natryskowe aparaty malarskie?



4) zastosować aparaty natryskowe?



5) dobrać i zastosować natryskowe aparaty malarskie, zgodnie

z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej?



Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Urządzenia mechaniczne do przygotowywania podłoża

4.6.1. Materiał nauczania

Szczotki i szlifierki mechaniczne

Są to urządzania mechaniczne z napędem pneumatycznym lub elektrycznym, do których

przystosowano wymienne narzędzia (tarcze szlifierskie, szczotki, specjalne skrobaki), dobierane
w  zależności  od  potrzeby.  Na  rynku  występują  liczne  odmiany  szlifierek  pneumatycznych,
mających zastosowanie do oczyszczania powierzchni podłoża, a  mianowicie:
-  pneumatyczne do narzędzi trzpieniowych (SA-40),
-  pneumatyczne obrotowe (SA-75, SA-100),
-  pneumatyczne obwodowe, wysokoobrotowe (SAB-150, SAB-200),
-  pneumatyczne kątowe (SAK-75, SC-125),
-  pneumatyczne czołowe (SCB-225).

Inną grupą są przyrządy z giętkim wałem narzędziowym, silnikiem elektrycznym

trójfazowym  na  napięcie  220/380  V,  o  2800  obrotach  na  minutę.  Przyrząd  taki  składa  się
z podstawy  (może  być talerzowa,  kątowa,  na  rolkach,  na  wózku),  wału  roboczego, uchwytu do
mocowania narzędzi roboczych oraz skrzynki przekładowej.

Młotki pneumatyczne

Są to narzędzia do oczyszczania powierzchni elementów stalowych z luźno związanych

starych  powłok  malarskich,  rdzy  i  zgorzeliny.  Produkuje  się  dwie  odmiany  młotków:
jednobijakowy  MR-22  i  wielobijakowy  MR-25.  Pracują  one  przy  użyciu  sprężonego powietrza
o ciśnieniu 0,5 Mpa – 0,6 Mpa, z szybkością 600 uderzeń na minutę. Zastępują stosowane  dotąd
ręczne  młotki.

Oczyszczarki pneumatyczne (piaskownice)

Oczyszczarki pneumatyczne działają na zasadzie zbliżonej do zasady działania pistoletów

natryskowych.  Rozróżnia  się  oczyszczarki  typu  ssącego  i  ciśnieniowego.  Stosuje  się  je  do
mechanicznego  oczyszczania  powierzchni  stalowej  z  rdzy  i  zgorzeliny  do  czystego  metalu,  za
pomocą  ścierania  strumieniem  sypkiego  materiału  ściernego.  Może  być  nim  piasek  kwarcowy,
piasek korundowy, śrut ostry,  śrut kulisty.  Ziarna  materiału ściernego  (ścierniwa) są  wyrzucone
z dyszy  urządzenia  z  dużą  energią  kinetyczną.  Przy  zetknięciu  się  strumieniem  ścierniwa
z powierzchnią  metalu,  energia  zamienia  się  na  pracę  ścierania  i  porywania  cząsteczek
zanieczyszczeń.

Oczyszczarki typu ssącego pracują na zasadzie pistoletu natryskowego z dolnym

zbiorniczkiem.  Strumień  sprężonego  powietrza,  doprowadzony  do  końcówki  wyrzucającej,
wytwarza  w przewodzie  połączonym  ze  zbiornikiem  ścierniwa  podciśnienie,  powodujące
zasysanie  ścierniwa.  Strumień  powietrza  wyrzuca  je  następnie  na  zewnątrz  przez  dyszę
urządzenia.  Oczyszczarki  pneumatyczne  typu  ciśnieniowego  pracują  na  zasadzie  zbliżonej  do
zasady  działania  pistoletu  natryskowego  z  górnym  zbiornikiem.  Oczyszczarka  pneumatyczna
AP-600  o wymiarach  1000  mm  x  1030  mm  x  1875  mm  i  masie  525  kg  charakteryzujecie
następującymi danymi:
-  dopuszczalne ciśnienie sprężonego powietrza 0,6 Mpa,
-  całkowita pojemność zbiornika 0,16 m³,

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- dopuszczalny ładunek śrutu - nie więcej niż 400 kg,
- zużycie sprężonego powietrza przy ciśnieniu 0,6 MPa i dyszy o średnicach : 8 mm –

4,5 m³/min, 12 mm – 10 m³/min,

- zużycie śrutu przy ciśnieniu powietrza 0,6 MPa i dyszach o średnicach : 8 mm – 1500 kg/h,

12 mm – 3200 kg/h,

- zużycie piasku przy ciśnieniu powietrza 0,3 MPa i dyszy o średnicach : 8 mm – 220 kg/h,

12 mm – 500 kg/h

Narzędzia do oczyszczania płomieniowego

Są to palniki do spalania mieszaniny acetylenu z tlenem. Wytworzonym przez palnik

płomieniem  działa  się  na  podłoże  metalowe,  pokryte  starą  powłoką  malarską  lub  rdzą
i zgorzeliną, a następnie usuwa się zanieczyszczenia przez zeskrobywanie szczotkami stalowymi.
Palnik  składa  się  z uchwytu  używanego  w  palnikach  do  spawania  oraz  z  końcówek,  których
szerokość wynosi w palniku typu PO-100: 20, 60 i 100 mm, natomiast typu PO-200 – 200 mm.
Końcówki  palników  mają  jeden  rząd  otworów  lub  dysz  o  średnicy  0,5  mm  –  0,6  mm,
rozmieszczonych  w odległości  3  mm  –  5  mm.  Acetylen  i  tlen  pobiera  się  z  butli  stalowych
z reduktorami i doprowadza do palnika wężami gumowymi.

Narzędzia do wygładzenia podłoża

Do szlifowania powierzchni drewnianych, warstw szpachlówki lub powłok lakierniczych

stosuje się szlifierki oscylacyjne.

Warunki panujące na budowie są uważane za szczególnie niebezpieczne pod względem

możliwości porażenia prądem elektrycznym. Dlatego narzędzia elektryczne stosowane w pracach
malarskich zaopatruje się w izolacje ochronną, związaną konstrukcyjnie z elektrycznymi
częściami narzędzia.

Każde narzędzie elektryczne powinno być prawidłowo eksploatowane, gdyż od tego zależy

w dużej mierze bezpieczeństwo jego obsługi. Przed każdym użyciem należy sprawdzić czy
narzędzie, przewód zasilający oraz wtyk nie są uszkodzone.

Nie wolno używać narzędzi elektrycznych wykazujących jakiekolwiek uszkodzenia.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie urządzenia mechaniczne pomagają w pracach malarskich?
2.  Na jakiej zasadzie działają piaskownice?
3.  Jakie znasz narzędzia do oczyszczania płomieniowego?
4.  Jakie narzędzia stosuje się do szlifowania powierzchni drewnianych?
5.  Jakie narzędzia stosujemy do oczyszczania powierzchni elementów stalowych?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W narzędziowni zgromadzono urządzenia i zmechanizowane narzędzia do robót malarskich.

Rozpoznaj i wybierz te, które pomogą Ci w pracach przygotowujących podłoże. Opisz w jaki
sposób i do jakich prac ich użyjesz. Użyj do oczyszczenia fragmentu podłoża szlifierki i szczotki

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mechanicznej. Dobierz środki ochrony indywidualnej. Pamiętaj o przestrzeganiu przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z urządzeniami i zmechanizowanymi narzędziami,
2)  zapoznać się z  instrukcjami producentów,
3)  wybrać  urządzenia  i  zmechanizowane  narzędzia,  które  można  użyć  do  przygotowania

podłoża do robót malarskich,

4) omówić ich zastosowanie, sporządzić notatkę i przekazać ja nauczycielowi,
5) przygotować do pracy i zastosować do oczyszczenie fragmentu podłoża szlifierkę i szczotkę

mechaniczną, stosując środki ochrony indywidualnej,

6) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

szlifierka mechaniczna,

−

szczotki (różne rodzaje),

−

młotek pneumatyczny,

−

oczyszczarka pneumatyczna,

−

palnik do czyszczenia płomieniowego,

−

szlifierka oscylacyjna,

−

maska przeciwpyłowa,

−

rękawice ochronne.

Ćwiczenie 2

Na stanowisku roboczym przygotowano do czyszczenia drzwi drewniane. Warstwa farby

została usunięta ale niestety, powierzchnia drzwi jest nierówna. Dobierz odpowiednie narzędzie
zmechanizowane, które pozwoliłyby Ci na wygładzenie podłoża. Następnie uzasadnij swój
wybór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z urządzeniami i zmechanizowanymi narzędziami,
2)  wybrać zmechanizowane narzędzie,
3)  zapoznać się z  instrukcją producenta,
4)  uzasadnić swój wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

szlifierka mechaniczna,

−

szczotki (różne rodzaje),

−

młotek pneumatyczny,

−

oczyszczarka pneumatyczna,

−

palnik do czyszczenia płomieniowego,

−

szlifierka oscylacyjna,

−

papier ścierny.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

TAK NIE

1) dobrać narzędzia zmechanizowane do prac malarskich
przygotowawczych?



2) rozróżnić urządzenia i zmechanizowane narzędzia?



3) zastosować zmechanizowane narzędzia, zgodnie z przepisami

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej?



Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Zasady obmiaru i przedmiaru robót malarskich

4.7.1.Materiał nauczania

     Ogólne  zasady  przedmiarowania  i  obmiarowania  poznałeś  w  trakcie  realizacji  programu
modułu  ogólnozawodwego.  Obecnie  zapoznasz  się  z  zasadami  obmiaru  i  przedmiaru,
dotyczącymi robót malarskich.
1.  Powierzchnie  ścian  i  sufitów,  malowane  farbami  wodnymi  i  emulsyjnymi  oraz  fluatowane,

należy  obliczać  w  metrach  kwadratowych,  w  świetle  ścian  surowych,  a  w  starych
otynkowanych  budynkach  –  w świetle  tynków.  Wysokość  ścian  mierzy  się  od  wierzchu
podłogi do spodu sufitu.

2. Powierzchnie ścian i sufitów z profilami ciągnionymi lub ozdobami wlepionymi, malowane

farbami wodnymi i emulsyjnymi, oblicza się zgodnie z punktem 1, zwiększając uzyskany
wynik w zależności od liczby profili lub ozdób, przy zastosowaniu współczynników podanych
w tablicy 1

Tabela 1 Współczynniki dla profili lub ozdób [2]

Lp.

Stosunek rzutu powierzchni

ozdób do całej powierzchni

ściany lub sufitu w %

Współczynnik

Do 10

1,1

Do 20

1,2

Do 40

1,4

Ponad 40

2,0

Jeżeli ściany są gładkie, powierzchnie ozdobnych fasad należy doliczyć do powierzchni

sufitów.

3. Przy malowaniu ścian farbami wodnymi i emulsyjnymi, jeżeli ościeża i nadproża są również

malowane, z powierzchni ich nie potrąca się otworów do 3 m². Jeżeli ościeża i nadproża nie
są malowane, wówczas potrąca się powierzchnie otworów, mierzone w świetle ościeżnic lub
muru (jeżeli otwory nie posiadają ościeżnic). Nie potrąca się jednak otworów i miejsc nie
malowanych o powierzchni do 1 m². Otwory o powierzchni ponad 3 m² potrąca się, doliczając
powierzchnię malowanych ościeży.

4. Przy malowaniu i gruntowaniu pokostem powierzchni wykonanych całkowicie w sztablaturze

gipsowej lub tynków gładzonych, otwory o powierzchni ponad 1 m² potrąca się z doliczeniem
wnęk, ościeży.

5. Przy malowaniu elewacji, wysokość ściany mierzy się od dolnego do górnego poziomu,

łącznie z gzymsem w rozwinięciu, jeżeli jest on malowany. Długości ściany oblicza się
w rozwinięciu. Z obliczonej powierzchni potrąca się otwory zgodnie z punktem 3 i 4.

6. Powierzchnie stropów belkowych i kasetonowych oraz ścian z pilastrami oblicza się

w rozwinięciu.

7. Sklepienie łukowe należy obliczać w metrach kwadratowych, według ich rzeczywistej

powierzchni, stosując ewentualnie uproszczone sposoby obmiaru.

8. Powierzchnie ścian, sufitów i inne powierzchnie gładkie malowane farbami olejnymi, oblicza

się w metrach kwadratowych, według rzeczywistych wymiarów. Z obliczonej powierzchni nie
potrąca się otworów i miejsc nie malowanych o powierzchni do 0,25 m².

9. Powierzchnię malowania stolarki obmierza się w świetle ościeżnic, w metrach kwadratowych,
stosując odpowiednie współczynniki (tabela 2 i 3)

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 2 Współczynniki obliczeniowe

dla okien (malowanie dwustronne) [2]

Lp. Nazwa elementu

Współczyn

-nik

1
2

3
4
5
6

7
8

Skrzydło bez szczeblin
Jak wyżej, lecz ze szczeblinami
o powierzchni każdej szyby do 0.05 m²
Jak wyżej, lecz do 0.10 m²
Jak wyżej, lecz do 0.20 m²
Jak wyżej, lecz ponad 0.20 m²
Naświetle malowane dwustronne bez
szczeblin
Jak wyżej, lecz ze szczeblinami
Ościeżnica z ćwierćwałkami
Opaska jednostronna gładka o szerokości
do 10 cm
Jak wyżej, lecz profilowana o szerokości
do 15 cm

0,75

2,00
1,50
1,25
1,00

1,00
1,25
0,75

0,25

0,50

Tabela 3 Współczynniki obliczeniowe dla drzwi (malowanie jednostronne) [2]

Lp.

Nazwa elementu

Współczyn-

nik

7
8

Skrzydła płytowe pełne lub z 1 szybą do
0,20 m

powierzchni

Jak wyżej, płycinowe z obramowaniem
gładkim
Jak wyżej, płycinowe z obramowaniem
profilowym
Jak wyżej, z 2 lub więcej szybami
o powierzchni każdej szyby do 0,10 m

Jak wyżej, lecz z szybami o powierzchni
ponad 0,10 m

Jak wyżej, całkowicie oszklone
z dolnym ramiakiem o wysokości
do 30 cm
Ościeżnice łącznie z ćwierćwałkami
Opaska jednostronna gładka
o szerokości do 10 cm
Jak wyżej, lecz profilowana o szerokości
do 15 cm

1,00

1,25

1,50

1,25

1,00

0,75

0,50
0,25

0,50

11. Powierzchnię podłóg łącznie z listwami, obmierza się w świetle ścian surowych. Potrąca się

natomiast miejsca nie malowane o powierzchni ponad 1 m².

12. Malowanie olejne dwustronne żaluzji, siatek, krat i balustrad obmierza się w metrach

kwadratowych,  według  jednostronnej  powierzchni  ich  rzutu.  Malowanie  obustronne  żeber
grzejników radiatorowych oblicza się w metrach kwadratowych jako podwójną powierzchnię
opisanego  na  nich  prostokąta  (z  wyjątkiem  grzejników  typu  S-130  o  zwiększonej
powierzchni  grzejnej  i  grzejników  typu  T-1,  dla  których  należy  przyjmować  potrójną
powierzchnie opisanego prostokąta),  bez doliczenia rur doprowadzających o długości do 30

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

cm  .  Rury  malowane  o  średnicy  zewnętrznej  do  30  cm  oblicza  się  w  metrach  bieżących.
Malowanie rur o większych średnicach zewnętrznych oblicza  się  w metrach  kwadratowych
ich  powierzchni  w  rozwinięciu.  Nakłady  na  malowanie  rur  i  grzejników  uwzględniają
malowanie uchwytów, wsporników i nóżek.

13. Elementy metalowe pełne o powierzchni do 0.5 m² oblicza się w sztukach, a ponad 0.5 m² -

w metrach kwadratowych.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaką jednostkę stosujemy do obliczania powierzchni podłoża pod malowanie?
2. Czy przy malowaniu farbami wodorozcieńczalnymi odliczmy otwory, jeżeli ościeża

i nadproża są również malowane?

3.  Jak mierzymy wysokość elewacji?
4.  Jak obmierza się malowanie dwustronne żaluzji, siatek, krat i balustrad?
5.  Jak obmierza się sklepienie łukowe?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W pomieszczeniu, w którym odbywają się zajęcia praktyczne oblicz powierzchnię ścian

i sufitu, które zostały pomalowane farbą emulsyjną oraz drzwi i okien, które zostały pomalowane
farbą olejną (ftalową). Na tej podstawie oblicz ilość zużytej farby, zakładając, że na malowane
elementy nałożono dwie powłoki, średnie zużycie farby emulsyjnej wyniosło 6 l/m

, a farby

olejnej (ftalowej) 10 l/m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  pobrać z narzędziowni przymiar taśmowy oraz odpowiednią drabinę,
2)  obliczyć powierzchnię pomalowanych ścian i sufitu,
3)  obliczyć ilość wykorzystanej farby emulsyjnej,
4)  obliczyć powierzchnię pomalowanych drzwi i okien,
5)  obliczyć ilość wykorzystanej farby olejnej (ftalowej),
6)  przedstawić nauczycielowi wyniki obliczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przymiar taśmowy,

−

drabina malarska,

−

przybory do pisania,

−

kartki papieru,

−

kalkulator.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Na podstawie projektu domu jednorodzinnego wykonaj przedmiar robót malarskich na

ścianach i sufitach, we wszystkich pokojach. W projekcie przewidziano dwukrotne malowanie
farbami wodorozcieńczalnymi. Przyjmij, że średnie zużycie farby wynosi 5 l/m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z tematem ćwiczenia, odpowiedzieć na pytania sprawdzające (załącznik 1),
2)  zapoznać się z projektem domu jednorodzinnego,
3)  zaplanować wykonanie ćwiczenia (załącznik 2),
4)  uzgodnić plan wykonania ćwiczenia z nauczycielem, wprowadzić ewentualne poprawki,
5)  wykonać szkice pomieszczeń przeznaczonych do malowania
6)  wyliczyć powierzchnię ścian i sufitów przeznaczonych do malowania,
7)  obliczyć przewidywaną ilość farby do pomalowania wyznaczonych pomieszczeń,
8)  kontrolować swoją pracę na wszystkich jej etapach,
9)  przedstawić nauczycielowi wykonane obliczenia,
10) wspólnie z nauczycielem przeanalizować sposób wykonania ćwiczenia i jego efekty.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

kartki papieru,

−

kalkulator,

−

dokumentacja budynku jednorodzinnego,

−

tekst przewodni.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

TAK NIE

1) obliczyć pomalowaną powierzchnię ścian i sufitów?



2) obliczyć pomalowaną powierzchnię okien i drzwi?



3) określić zasady obmiaru robót malarskich?



4) wykonać przedmiar robót malarskich na podstawie dokumentacji?



Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5.  Test  składa  się  z  zadań  reprezentujących  dwa  poziomy  wymagań:  podstawowy  (p)

i ponadpodstawowy (pp).

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż j rozwiązanie tego

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Mieszanina przeznaczona do wygładzania podłoża, składająca się ze spoiwa, wypełniaczy
i pigmentu to

a)  kit.
b)  zaprawa.
c)  gruntownik.
d)  szpachlówka.

2. Jeżeli w opisie technicznym określono wykończenie elewacji farbami silikatowymi, oznacza
to, że należy zastosować technikę

a)  krzemianową.
b)  cementową.
c)  wapienną.
d) olejną.

3. Do malowania ścian narażonych na zabrudzenie i ścieranie stosuje się farbę

a)  olejną.
b)  klejową.
c)  wapienną.
d)  kazeinową.

4. Całkowita powierzchnia malowania ścian i sufitu w pomieszczeniu o długości 5 m, szerokości
4 m i wysokości 3 m, podana w metrach kwadratowych wynosi

a)  20 m².
b)  54 m².
c)  74 m².
d)  108 m².

5. Do malowania grzejników żeberkowych najbardziej przydatny jest pędzel

a)  płaski.
b)  kątowy.
c)  gładzik.
d)  pierścieniowy.

6. Bejcowanie drewna ma na celu

a)  uzyskanie atrakcyjnej barwy drewna.
b)  wybielanie drewna.
c)  podwyższenie odporności ogniowej.
d)  zabezpieczanie drewna przed nadmiernym wysychaniem.

7.Proces neutralizowania alkalicznych podłoży nazywamy

a)  fluatowaniem.
b)  gruntowaniem.
c)  impregnowaniem.
d)  tepowaniem.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Do naprawy dużych uszkodzeń tynków wapiennych stosujemy

a)  zaprawę gliniana.
b)  zaprawę wapienną.
c)  zaczyn gipsowy.
d)  zaprawę gipsową.

9. Urządzenia pneumatyczne, tak zwane piaskownice służą do

a)  usuwania starych powłok z powierzchni ściany murowanej.
b)  szlifowania powierzchni drewnianych przed malowaniem.
c)  uzyskania lepszej przyczepności powłoki malarskiej.
d)  oczyszczania powierzchni stalowej z rdzy i zgorzeliny.

10.Rozpylanie farby polegające na tym, że strumień sprężonego powietrza uchodzący przez
dyszę porywa dochodzącą tam farbę, zachodzi w trakcie

a)  natrysku hydraulicznego.
b)  natrysku pneumatycznego.
c)  natrysku elektrostatycznego.
d)  natrysku elektrodynamicznego.

11. Substancje barwiące, stosowane w celu zmiany naturalnego zabarwienia drewna nazywamy

a)  gruntownikami
b)  bejcami.
c)  korektorami.
d)  flautami.

12. Jedna z metod hot spray natrysku dynamicznego polega na

a) doprowadzeniu farby pod ciśnieniem do dyszy i rozpyleniu jej.
b) podaniu farby strumieniem sprężonego powietrza i rozpyleniu w momencie rozprężenia

powietrza.

c) podgrzaniu farby tuż przed jej naniesieniem na malowaną powierzchnię.
d) podaniu farby pod wysokim ciśnieniem.

13. Sprzęt pomocniczy w pracach malarskich to

a)  drabiny.
b)  pędzle.
c)  wałki.
d)  szpachle.

14. Intensywne, ciemne kolory sprawiają, że pomieszczenie wydaje się
a)  mniejsze.
   b)  niższe.
   c)  wyższe.

e) węższe.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15.Emalia to

a)  materiał malarski pigmentowany, tworzący powłokę o wysokich walorach dekoracyjnych.
b)  materiał malarski bez pigmentów, tworzący prześwity.
c)  wyrób lakierowany o dużej zawartości pigmentów, który stanowi międzywarstwę nakładaną

na grunt.

d) materiał malarski o dużej zawartości pigmentów, tworzący powłokę mocno kryjącą, która

spełnia przede wszystkim funkcję ochronną.

16. Największym pędzlem malarskim jest

a)  pędzel pierścieniowy.
b)  pędzel angielski.
c)  pędzel kątowy.
d)  pędzel ławkowiec.

17. Nowe pędzle i szczotki przeznaczone do robót farbami wodorozcieńczalnymi powinno się
przed użyciem

a) zanurzyć w wodzie, tak aby drewno opraw nasiąkało wodą.
b) zanurzyć na dwa do trzech dni w oleju lnianym, po czym olej powinno się usunąć

rozcieńczalnikiem do farb olejnych.

c) zostawić w rozcieńczalniku na trzy dni.
d) zanurzyć na dwa dni w gruntowniku pokostowym, po czym umyć bieżącą wodą.

18. Wałków malarskich z krótkim włosem używa się do malowania farbą

a)  emulsyjną.
b)  klejową.
c)  olejną.
d)  wapienną.

19. Do wewnętrznych robót malarskich najczęściej używa się

a)  drabiny kozłowej.
b)  drabiny przystawnej.
c)  drabiny niesymetrycznej.
d)  drabiny sznurowej.

20. Ciemny sufit i ciemna podłoga powodują, że pokój wydaje się

a) mniejszy.
b) szerszy.
c) niższy.
d) wyższy.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do malowania 714[01].Z1.01

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Cassell J., Parham P.: Malowanie domu Arkady, Warszawa 1997
2.  Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02, wyd. V, Warszawa 1998
3.  Ratsa S.: Malowanie i tapetowanie. Pagina, Wrocław 1999
4.   Praca zbiorowa pod red. Panasa J.: Nowy poradnik majstra budowlanego Arkady, Warszawa

2003, 2004, 2005

5. Wolski Z.: Roboty malarskie WSiP, Warszawa, 2000

Normy
1. Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet

Normalizacyjny, Warszawa 2000.

Akty prawne:
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207. poz. 2016 z późniejszymi

zmianami).

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót
ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118, poz. 1263).