Deskryptory: 0913949 - procedury, uregulowanie; 0000000 - jeńcy wojenni.
PRZEDMOWA
Niniejsza norma została uzgodniona z Generalnym Zarządem Dowodzenia i Łączno-
ś
ci SG WP, Generalnym Zarządem Rozpoznania Wojskowego SG WP, Departamen-
tem Kadr MON, Departamentem Prawnym MON i Dowództwem Wojsk Lądowych.
Norma jest zgodna z założeniami przyjętymi w armiach państw członkowskich Soju-
szu Północnoatlantyckiego. Jest elementem pakietu dokumentów standaryzacyjnych
dotyczących procedur postępowania z jeńcami wojennymi.
Wymagania określone w normie są zgodne z wymaganiami zawartymi w
STANAG-u 2044 INT Wydanie 5 – PROCEDURES FOR DEALING WITH PRI-
SONERS OF WAR, MAS 1994.
Norma zawiera osiem załączników, w tym pięć normatywnych i trzy informacyjne:
−
załącznik A (normatywny) Karta ewidencyjna jeńca wojennego,
−
załącznik B (normatywny) Lista przedmiotów wartościowych jeńca
wojennego,
−
załącznik C (normatywny) Akta jeńca wojennego,
−
załącznik D (normatywny) Identyfikator jeńca wojennego,
−
załącznik E (normatywny) Meldunek o ujęciu jeńca wojennego,
−
załącznik F (informacyjny) Karta tożsamości dla osób towarzyszących
siłom zbrojnym,
−
załącznik G (informacyjny) Zasady traktowania jeńców wojennych
określone w Konwencji Genewskiej z 12
sierpnia 1949 r,
−
załącznik H (informacyjny) Bibliografia.
Uwagi dotyczące treści normy mogą być zgłaszane do Biura Wojskowej Służby
Normalizacyjnej MON, Al. Niepodległości 218, 00-911 Warszawa, tel. 6942850.
nr ref. NO - 02 - A020:2000
NO - 02 - A020
ICS 95.020
MINISTERSTWO
OBRONY
NARODOWEJ
NORMA OBRONNA
Procedury
postępowania
z jeńcami wojennymi
Ustanowiona przez Ministra Obrony Narodowej zarządzeniem nr 25/ MON z dnia 13.09.2000 r.
w sprawie ustanawiania Norm Obronnych (Dz. Roz. MON 2000 poz. 102), z terminem obowią-
zywania od dnia 01.01.2001r.
Zamiast:
NO-02-A020 :2000
2
SPIS TREŚCI
1. Wstęp ...................................................................................................
1.1 Zakres normy .................................................................................
1.2 Normy i dokumenty powołane ......................................................
1.3 Definicje.........................................................................................
2. Procedury postępowania z jeńcami wojennymi.....................................
2.1 Ujmowanie jeńców wojennych......................................................
2.2 Przetrzymywanie i transport jeńców wojennych............................
2.3 Miejsca przetrzymywania jeńców wojennych...............................
3. Procedury postępowania z mieniem jeńców wojennych.......................
3.1 Dokumenty osobiste jeńców wojennych........................................
3.2 Przedmioty osobiste jeńców wojennych........................................
3.3 Przedmioty wojskowe jeńców wojennych.....................................
3.4 Środki zaopatrzenia medycznego jeńców wojennych....................
3.5 Środki żywnościowe jeńców wojennych........................................
3.6 Konfiskowanie mienia jeńców wojennych......................................
4. Dokumentacja jeńców wojennych .........................................................
4.1 Sporządzanie dokumentacji jeńców wojennych ............................
4.2 Akta jeńca wojennego.....................................................................
4.3. Identyfikator jeńca wojennego.......................................................
4.4 Meldunek o ujęciu jeńca wojennego..............................................
NO-02-A020 :2000
3
Załącznik A (normatywny) Karta ewidencyjna jeńca wojennego.....................
Załącznik B (normatywny) Lista przedmiotów wartościowych
jeńca wojennego....................................................
Załącznik C (normatywny) Akta jeńca wojennego...........................................
Załącznik D (normatywny) Identyfikator jeńca wojennego..............................
Załącznik E (normatywny) Meldunek o ujęciu jeńca wojennego.....................
Załącznik F (informacyjny) Karta tożsamości dla osób towarzyszących
siłom zbrojnym...................................................
Załącznik G (informacyjny) Zasady traktowania jeńców wojennych
określone w Konwencji Genewskiej
z 12 sierpnia 1949 r. o traktowaniu
jeńców wojennych................................................
Załącznik H (informacyjny) Bibliografia..........................................................
NO-02-A020 :2000
4
1 Wstęp
1.1 Zakres normy
Niniejsza norma obejmuje procedury postępowania z jeńcami wojennymi i ich mie-
niem. Ustala wzory dokumentów potrzebnych do prowadzenia ewidencji jeńców, ich
mienia osobistego i wojskowego. Określa jednoznaczną interpretację procedur postę-
powania z jeńcami wojennymi oraz zasady sporządzania dokumentacji jeńców wo-
jennych. Określone w normie procedury postępowania są zgodne z obowiązującymi
przepisami prawa międzynarodowego.
1.2 Normy i dokumenty powołane
1)
STANAG – 1059 – National Distinguishing Letters for Use by NATO Forces –
Oznaczenia literowe obiektów geograficznych stosowane w NATO
STANAG – 2033 – Interrogation of Prisoners of War (PW) – Przesłuchiwanie jeń-
ców wojennych
STANAG – 2084 – Handling and Reporting of Captured Enemy Equipment and
Documents – Postępowanie ze zdobytym wyposażeniem i dokumentami przeciwnika
oraz meldowanie o nich.
Geneva Convention Relative to the Treatment of Prisoners of War dated 12 August
1949 – Konwencja Genewska z 12 sierpnia 1949 r. o traktowaniu jeńców wojennych.
1)
Powołane dokumenty są dostępne w Biurze Wojskowej Służby Normalizacyjnej – Aleje Niepodległości 218, 00-911
Warszawa, tel. 69 42 850.
NO-02-A020 :2000
5
1.3 Definicje
1.3.1
jeniec wojenny
osoba ujęta przez przeciwnika i należąca do jednej z następujących kategorii:
1) członkowie sił zbrojnych stron konfliktu, jak również członkowie milicji lub od-
działów ochotniczych, stanowiących część tych sił zbrojnych;
2) członkowie innych oddziałów ochotniczych, łącznie z członkami zorganizowane-
go ruchu oporu, należących do jednej ze stron konfliktu i działających poza gra-
nicami lub w granicach własnego terytorium, nawet jeżeli to terytorium jest oku-
powane, pod warunkiem że te ochotnicze oddziały, łącznie zorganizowanym ru-
chem oporu, spełniają następujące warunki:
a) mają na czele osobę za nich odpowiedzialną;
b) noszą stały i dający się z daleka rozpoznać znak rozpoznawczy;
c) jawnie noszą broń;
d) przestrzegają w swoich działaniach praw i zwyczajów wojennych;
3) członkowie regularnych sił zbrojnych, którzy podają się za podlegających rządowi
lub władzy nie uznawanej przez państwo zatrzymujące;
4) osoby towarzyszące siłom zbrojnym, ale nie należące do nich bezpośrednio, jak na
przykład cywilni członkowie załóg samolotów wojskowych, korespondenci wo-
jenni, dostawcy zaopatrzenia, członkowie oddziałów pracy lub służb powołanych
do opiekowania się wojskowymi, pod warunkiem że otrzymali oni upoważnienie
od sił zbrojnych, którym towarzyszą.
UWAGA -
Dowództwa sił zbrojnych wydają im kartę tożsamości. Wzór karty tożsamości dla osób towa-
rzyszących siłom zbrojnym określa załącznik F.
NO-02-A020 :2000
6
5) członkowie załóg statków handlowych, łącznie z kapitanami, pilotami i uczniami
oraz członkami załóg samolotów cywilnych stron w konflikcie, o ile nie przysłu-
guje im prawo do korzystniejszego traktowania na mocy postanowień prawa mię-
dzynarodowego;
6) ludność terytorium nie okupowanego, która przy zbliżaniu się nieprzyjaciela
chwyta spontanicznie za broń, aby stawić opór agresorowi, a nie miała czasu zor-
ganizować się w regularne siły zbrojne, jeżeli jawnie nosi broń i przestrzega praw
i zwyczajów wojennych
1.3.2
dezerter
ż
ołnierz przeciwnika, który samowolnie opuścił swoją jednostkę wojskową;
ujęty przez przeciwnika traktowany jak jeniec wojenny (1.3.1)
1.3.3
zdrajca
ż
ołnierz, który przeszedł na stronę przeciwnika, posiadający prawo do ochrony na
zasadach przysługujących osobom cywilnym w czasie prowadzenia działań wojen-
nych
2 Procedury postępowania z jeńcami wojennymi
2.1 Ujmowanie jeńców wojennych
Strona ujmująca jeńców wojennych powinna:
a) natychmiast rozbroić jeńców wojennych, a uzbrojenie oraz dokumenty
przejąć w całości z wyjątkiem ubrania, dokumentów identyfikacyjnych
i sprzętu ochronnego;
NO-02-A020 :2000
7
b) sprzęt wojskowy, mapy i dokumenty odebrane jeńcowi wojennemu prze-
kazać razem z nim do kolejnych miejsc przetrzymywania, aby nie spowo-
dować utraty ważnych informacji wskutek ewentualnego skierowania (prze-
słania, przekazania) tych dokumentów w inne miejsce;
c) jeśli sytuacja na to pozwoli, podzielić jeńców wojennych na grupy w zależ-
ności od stopnia wojskowego, stanowiska służbowego, płci, narodowości
itd.;
d) oddzielić jeńców wojennych od zdrajców, uchodźców politycznych oraz in-
nych osób;
e) nie pozwolić jeńcom wojennym na prowadzenie rozmów między sobą, aby
nie dopuścić do utraty informacji ważnych dla strony dokonującej ujęcia;
f) po identyfikacji jeńców wojennych przesłuchiwać ich przez właściwe orga-
na; zasady przesłuchiwania jeńców wojennych określa STANAG-2033
2)
;
g) natychmiast jak tylko to możliwe, przewieźć jeńców wojennych do najbliż-
szego punktu zbornego, rejonu przetrzymywania lub obozu dla jeńców wo-
jennych;
h) traktować jeńców wojennych humanitarnie.
NO-02-A020 :2000
8
2.2 Przetrzymywanie i transport jeńców wojennych
Przetrzymywanie i transport jeńców wojennych powinny się odbywać zgodnie z na-
stępującymi zasadami:
a) jeńcy wojenni po ujęciu powinni być zebrani w jednym miejscu; tam należy
sporządzić ogólny meldunek o ujęciu jeńca wojennego;
b) jeńcy wojenni powinni być poinformowani o swoich prawach określonych
w Konwencji Genewskiej z 12 sierpnia 1949 r. - załącznik G;
c) każdemu jeńcowi należy nadać numer identyfikacyjny i założyć Kartę Ewi-
dencyjną Jeńca Wojennego według wzoru w załączniku A;
d) jeńcy wojenni mogą być przekazani do punktów zbornych lub do jednostek,
w których będą przesłuchiwani;
e) jednostka, która dokonała ujęcia jeńca wojennego, jest odpowiedzialna za
jego ochronę, żywienie i opiekę medyczną;
f) ewakuacja jeńców wojennych z miejsc zagrożonych i niebezpiecznych po-
winna być przeprowadzona natychmiast, jak tylko sytuacja na to pozwoli;
g) podczas transportu, strona zatrzymująca powinna zapewnić jeńcom wojen-
nym ochronę, żywienie i opiekę medyczną;
h) dopuszcza się przemieszczanie jeńców wojennych z miejsca zatrzymania do
specjalnego centrum przesłuchań lub do miejsca przetrzymywania;
i) jeśli przemieszczanie jeńców do miejsca przetrzymywania lub obozu je-
nieckiego odbywa się pod nadzorem sił państw NATO, wtedy zaleca się
2)
Postanowienia
powołane w niniejszej normie podane w ww. STANAG-u nie ograniczają stosowania niniejszej normy
NO-02-A020 :2000
9
aby, państwo dokonujące przekazania jeńców wojennych upewniło się, czy
informacje o nich są przekazywane w tym samym czasie co jeńcy wojenni;
j) osoby przyjmujące jeńców powinny skompletować wymaganą dokumenta-
cję;
2.3 Miejsca przetrzymywania jeńców wojennych
2.3.1 Punkty zborne
Punkty zborne jeńców wojennych powinny być rozmieszczone przy określonych do-
wództwach. W punktach zbornych powinny znajdować się (na stale lub tymczasowo)
osoby zajmujące się przesłuchiwaniem jeńców wojennych.
2.3.2 Rejony przetrzymywania
Rejony przetrzymywania jeńców wojennych powinny być (na stale lub tymczasowo)
rozmieszczone przy dowództwach dywizji i dowództwach wyższego szczebla.
W rejonach przetrzymywania jeńców wojennych powinny znajdować się jednostki
przesłuchujące jeńców wojennych.
2.3.3 Obozy dla jeńców wojennych
Obozy dla jeńców wojennych powinny być rozmieszczone w strefie tyłowej i mieć
charakter stały.
Obozy dla jeńców wojennych należy organizować w celu stałego przetrzymywania
jeńców wojennych, którzy nie zostali zakwalifikowani do przesłuchiwania oraz tych,
w stosunku do których zakończono czynności ewidencyjne.
Jeńcy wojenni zakwalifikowani do przesłuchiwania powinni być po jego zakończeniu
niezwłocznie przewiezieni do obozu jenieckiego.
NO-02-A020 :2000
10
Jeńcy wojenni, nie później niż siedem dni po przybyciu do obozu jenieckiego lub do
szpitala, powinni mieć zapewnioną możliwość napisania listu do swojej rodziny, aby
poinformować o nowym adresie pobytu i stanie zdrowia, oraz do Centralnej Agencji
Jeńców Wojennych.
Listy lub karty należy wysyłać w jak najkrótszym czasie.
2.3.4 Ośrodki medyczne
Ośrodki medyczne powinny być przygotowane w sposób umożliwiający udzielenie
pomocy medycznej.
Do ośrodków medycznych kieruje się jeńców wojennych, którzy potrzebują pomocy
medycznej.
W ośrodku medycznym powinna istnieć możliwość wykonywania czynności ewi-
dencyjnych jeńców wojennych.
3 Procedury postępowania z mieniem jeńców wojennych
3.1 Dokumenty osobiste jeńców wojennych
Jeńcom wojennym należy zezwolić na zatrzymanie dokumentów tożsamości.
Inne posiadane dokumenty, które mogą zawierać ważne informacje dla strony doko-
nującej ujęcia, należy jeńcom wojennym konfiskować.
3.2 Przedmioty osobiste jeńców wojennych
Jeńcom wojennym można zezwolić na zatrzymanie przedmiotów mających głównie
wartość osobistą lub uczuciową. Przedmioty osobiste zatrzymane przez jeńców wo-
jennych mogą podlegać kontroli według ustaleń strony dokonującej ujęcia.
NO-02-A020 :2000
11
3.3 Przedmioty wojskowe jeńców wojennych
Jeńcom wojennym ewakuowanym ze strefy działań wojennych należy zezwolić na
posiadanie wyposażenia wojskowego, które jest potrzebne do zapewnienia bezpie-
czeństwa (dotyczy to masek przeciwgazowych, respiratorów, odzieży ochronnej i
hełmów). Broń i przedmioty, które mogą być użyte jako broń lub mogą pomóc w
ucieczce, należy jeńcom wojennym odebrać.
3.4 Środki zaopatrzenia medycznego jeńców wojennych
Jeńcom wojennym należy zezwolić na zatrzymanie środków medycznych, które mo-
gą być im potrzebne do leczenia lub opatrywania ran aż do czasu, gdy będą oni do-
starczeni do ośrodków zabezpieczenia medycznego.
Za leczenie jeńców wojennych, którzy zostali do niego zakwalifikowani lub sami się
zgłosili, odpowiedzialne są ośrodki medyczne.
3.5 Środki żywnościowe jeńców wojennych
Strona dokonująca ujęcia powinna, najszybciej jak tylko to jest możliwe, zapewnić
jeńcom wojennym całodzienne wyżywienie.
Dopuszcza się, aby jeńcy wojenni zatrzymali posiadane środki żywnościowe.
3.6 Konfiskowanie mienia jeńców wojennych
NO-02-A020 :2000
12
Przedmioty wojskowe będące w posiadaniu jeńców wojennych, które nie są ich wła-
snością osobistą, powinny być im skonfiskowane, zmagazynowane i zabezpieczone
w odpowiednim miejscu.
Należy sporządzić listę przedmiotów skonfiskowanych jeńcom wojennym według
wzoru określonego w załączniku B.
Skonfiskowane przedmioty powinny być, w miarę możliwości zgromadzone i za-
plombowane w oznakowanych paczkach, w taki sposób, aby każde ich otwarcie było
wyraźnie widoczne.
Dysponowanie przedmiotami skonfiskowanymi może odbywać się według uznania
strony dokonującej zatrzymania jeńców wojennych.
Pieniądze skonfiskowane jeńcom wojennym należy przekazać na konto jeńca wojen-
nego. W przypadku zmiany miejsca pobytu jeńca wojennego, ucieczki lub jego
ś
mierci, kopię salda konta należy przekazać do Biura Informacyjnego o Jeńcach Wo-
jennych.
W przypadku międzynarodowej wymiany jeńców wojennych, skonfiskowane im rze-
czy osobiste oraz środki finansowe należy przekazywać razem z nimi.
4 Dokumentacja jeńców wojennych
4.1 Sporządzanie dokumentacji jeńców wojennych
4.1.1 Dokumenty pisane
Dokumentację dotyczącą jeńców wojennych zaleca się sporządzać na maszynie lub
komputerze. Jeżeli dokumentacja sporządzana jest ręcznie, to właściwe druki należy
wypełniać literami drukowanymi.
NO-02-A020 :2000
13
Do obowiązku państwa ujmującego jeńców wojennych należy zapewnienie, aby spo-
rządzana dokumentacja była dla nich zrozumiała. Tam, gdzie jest to konieczne, nale-
ż
y zapewnić tłumaczenie w języku zrozumiałym dla jeńców wojennych.
Procedura wypełniania dokumentów ewidencyjnych jeńców wojennych powinna być
ustalana przez stronę dokonującą ujęcia.
4.1.2 Zapis elektroniczny
Dopuszcza się stosowanie elektronicznego zapisu informacji. Jeńcy wojenni mogą
być oznaczani elektroniczną kartą z mikroprocesorem.
Elektroniczna karta z mikroprocesorem powinna zawierać numer ewidencyjny jeńca
wojennego, oznaczenie jednostki ujmującej oraz datę i godzinę ujęcia.
Elektroniczną kartą z mikroprocesorem zawierającą dane jeńca wojennego może być
oznakowany identyfikator jeńca wojennego, dołączany do sprzętu i dokumentów
każdego jeńca wojennego.
4.1.3 Kolejny numer identyfikacyjny
Kolejne numery identyfikacyjne powinny być nadawane i używane przez stronę uj-
mującą jeńców wojennych tylko do tymczasowej identyfikacji.
Kolejne numery identyfikacyjne należy przydzielać jeńcom wojennym oddzielnie dla
każdej narodowości, według narodowych oznaczeń strony dokonującej ujęcia.
Po przewiezieniu jeńca wojennego do rejonu przetrzymywania lub do obozu jeńców
wojennych należy nadać mu kolejny numer identyfikacyjny, ustalony dla tego miej-
sca.
NO-02-A020 :2000
14
Narodowe znaki rozpoznawcze stosowane przez siły zbrojne NATO określa
STANAG 1059
2)
.
4.2 Akta jeńca wojennego
Akta jeńca wojennego należy sporządzać w dwóch egzemplarzach według wzoru
określonego w załączniku C.
Jeden egzemplarz powinien znajdować się w miejscu, w którym aktualnie przebywa
jeniec. Drugi egzemplarz powinien być przekazany do Biura Informacyjnego o Jeń-
cach Wojennych.
Akta jeńca wojennego powinny być przekazywane pomiędzy jednostkami sił sprzy-
mierzonych razem z przekazywanym jeńcem.
Akta jeńców wojennych należy sporządzać czytelnie i zrozumiale. Tam gdzie wyma-
gane jest tłumaczenie, zapisu należy dokonać w języku, którym posługuje się jeniec
wojenny.
W przypadku gdy jeniec wojenny odmówi podania innych informacji niż nazwisko,
imię i data urodzenia, w rubryce uwagi należy dokonywać odpowiedniej adnotacji.
Jeńcy wojenni, którzy z uwagi na odniesione rany, urazy lub chorobę nie mogą udzie-
lić potrzebnych informacji, powinni posiadać odpowiednią adnotację w rubryce uwa-
gi.
4.3 Identyfikator jeńca wojennego
4.3.1 Przeznaczenie identyfikatora jeńca wojennego
2)
Patrz odsyłacz do p. 2.1
NO-02-A020 :2000
15
Po ujęciu jeńców wojennych należy zapewnić możliwość dokonania ich identyfikacji
ze sprzętem i dokumentami. Prowadzenie identyfikacji jeńców wojennych po ich uję-
ciu powinno umożliwić ustalenie, które przedmioty i dokumenty do nich należą.
4.3.2 Identyfikator jeńca wojennego
Identyfikator jeńca wojennego oraz jego dokumentów i wyposażenia powinien być
wypełniony według wzoru określonego w załączniku D.
Zaleca się sporządzanie identyfikatora, jeśli to jest możliwe, jak najszybciej po ujęciu
jeńca wojennego.
Sporządzenie identyfikatora nie powinno utrudniać ani opóźniać przesłuchania.
Jeśli dokonanie identyfikacji jest niemożliwe natychmiast po ujęciu, należy wtedy
najpierw dokonać przesłuchania jeńca wojennego, a następnie, gdy to będzie możli-
we sporządzić identyfikator jeńca wojennego.
Identyfikator nie powinien być używany do oznakowywania sprzętu i dokumentów,
jeśli nie można ustalić, do którego jeńca wojennego należą.
Procedury postępowania ze sprzętem i dokumentami określa STANAG-2084
2)
.
Identyfikator powinien składać się z:
- części górnej – A, którą należy przypinać jeńcowi wojennemu do ubrania w
sposób uniemożliwiający jej zamianę z innym jeńcem wojennym. Dopuszcza
się umieszczanie identyfikatora na nadgarstku lub nodze jeńca wojennego;
- części środkowej – B, która może pozostać razem z częścią A lub być w po-
siadaniu osób eskortujących jeńca wojennego, a następnie powinna być prze-
NO-02-A020 :2000
16
kazana w punkcie zbornym lub w obozie jeńców wojennych, jednostce doko-
nującej przesłuchiwania. Sposób postępowania z częścią B identyfikatora
powinna określić strona dokonująca zatrzymania;
- części dolnej – C, którą należy przypinać do sprzętu i dokumentów jeńca wo-
jennego przekazywanych osobom konwojującym jeńców wojennych.
4.4 Meldunek o ujęciu jeńca wojennego
Jednostka dokonująca ujęcia jeńca wojennego powinna w miarę możliwości
bezpośrednio po ujęciu sporządzić meldunek o ujęciu.
Sporządzony meldunek powinien być czytelny i zrozumiały, jeśli pozwolą na to oko-
liczności. Powinien zawierać informacje określone w załączniku E.
Sporządzenie meldunku o ujęciu powinno umożliwić identyfikację jeńca wojennego
z jego dokumentami i sprzętem oraz informować służby wywiadowcze o istnieniu
informacji ważnych dla strony dokonującej ujęcia.
Meldunek o ujęciu powinien ułatwiać prowadzenie ewidencji jeńców wojennych,
przewożenie ich do miejsc przetrzymywania oraz sprawowanie nad nimi
opieki i kontroli.
Kopię meldunku o ujęciu jeńca wojennego należy przekazać osobie eskortującej jeń-
ców wojennych do miejsca przetrzymywania.
Meldunek o ujęciu może zawierać numer identyfikacyjny jeńca wojennego, uwagi
strony ujmującej dotyczące zachowywania się jeńców w czasie ujmowania i w czasie
przewożenia.
Jednostki sporządzające meldunek o ujęciu powinny go jak najszybciej dostarczyć
do jednostek przesłuchujących jeńców wojennych.
2)
Patrz odsyłacz do p. 2.1
NO-02-A020 :2000
17
Jednostki prowadzące ewidencjonowanie jeńców wojennych powinny otrzymany
meldunek o ujęciu, po jego wykorzystaniu, jak najszybciej dostarczyć do jednostki
przesłuchującej.
Obowiązkiem jednostki, która dokonała ujęcia jeńców wojennych, jest dokładne wy-
pełnienie meldunku o ujęciu i identyfikatora jeńca wojennego.
Sporządzanie meldunku o ujęciu i identyfikatora jeńca wojennego nie powinno opóź-
niać przekazania jeńców jednostkom przesłuchującym.
Niekompletnie wypełniony meldunek o ujęciu jeńca wojennego, w przypadku ko-
nieczności natychmiastowego przekazania go jednostkom przesłuchującym, powi-
nien być uzupełniony najszybciej, jak będzie to możliwe.
W przypadku braku możliwości dokonania klasyfikacji jeńców wojennych, należy
ten fakt odnotować w meldunku o ujęciu jeńca wojennego.
NO-02-A020 :2000
18
Załącznik A
(normatywny)
KARTA EWIDENCYJNA JEŃCA WOJENNEGO
1. NAZWISKO..................................................................................................................................
2. IMIĘ (IMIONA) ...........................................................................................................................
3. KOLEJNY NUMER INTERNOWANIA .....................................................................................
4. STOPIEŃ ......................................................................................................................................
5. DATA URODZENIA ...................................................................................................................
6. NUMER SŁUśBOWY .................................................................................................................
7. DATA / GODZINA PRZYBYCIA ...............................................................................................
8.REJESTR PRZENIESIEŃ:
SKĄD (
MIEJSCE
)
DOKĄD (
MIEJSCE
)
DATA/GODZINA
a) ..................................
.....................................
..................................
b) ..................................
.....................................
..................................
c) ..................................
.....................................
..................................
d) ..................................
.....................................
..................................
STAN FINANSÓW PRZY PRZENIESIENIACH MIĘDZYNARODOWYCH
9. ŚWIADECTWO PORÓWNYWALNOŚCI ŚRODKÓW FINANSOWYCH WYDANYCH
JEŃCOWI WOJENNEMU:
SUMA
SUMA
RODZAJ
MIEJSCE MIEJSCE DATA
SŁOWNIE
LICZBOWO WALUTY
(SKĄD)
(DOKĄD)
a) ................... ...................... .................
...............
................
...............
b) ................... ...................... .................
...............
................
...............
c) ..................
...................... .................
...............
................
...............
d) ................... ...................... .................
...............
................
...............
10. REPATRIACJA ..............................................................................................................
11. PRZYCZYNA REPATRIACJI ......................................................................................
12. METODA .......................................................................................................................
13. DATA .............................................................................................................................
STAN FINANSÓW PRZY REPATRIACJI:
SUMA
SUMA
RODZAJ
MIEJSCE
MIEJSCE
DATA
SŁOWNIE
LICZBOWO WALUTY
(SKĄD)
(DOKĄD)
NO-02-A020 :2000
19
.................... ...................... .................
................
.................. .................
.................... ...................... .................
................
.................. .................
.................... ...................... ................. ................
.................. .................
................. ................... .............. ..............
............... ...............
STOPIEŃ, NAZWISKO......................................................... PODPIS..................................
KARTA EWIDENCYJNA JEŃCA WOJENNEGO
(strona odwrotna)
REJESTR OBSŁUGI MEDYCZNEJ:
1. SZCZEPIENIA OCHRONNE I UODPARNIAJĄCE (data szczepienia)...............................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
2. HISTORIA CHORÓB ...........................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
3. RANY, KONTUZJE ..............................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
4. GRUPA KRWI .......................................................................................................................
5. INNE INFORMACJE DOTYCZĄCE ZDROWIA ...............................................................
.....................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
`INFORMACJE OGÓLNE:
1. KWALIFIKACJE ...................................................................................................................
2. SZCZEGÓŁY ZATRUDNIENIA PODCZAS INTERNOWANIA ......................................
.....................................................................................................................................................
................................................................................................................................
3. REJESTR WYKROCZEŃ DYSCYPLINARNYCH .............................................................
a)...................................................................................................................
b)..................................................................................................................
c)...................................................................................................................
d)...................................................................................................................
e)...................................................................................................................
f)....................................................................................................................
DATA........................... PODPIS UPOWAśNIONEGO OFICERA..........................................
NO-02-A020 :2000
20
4. INNE UWAGI.........................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Załącznik B
(normatywny)
LISTA PRZEDMIOTÓW WARTOŚCIOWYCH JEŃCA WOJENNEGO
(dotyczy również pieniędzy i rzeczy osobistych)
WYKAZ RZECZY ..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
SPORZĄDZONO W JEDNOSTCE WOJSKOWEJ NUMER.......................................
SPORZĄDZIŁ ................................................................................................................
/stopień, imię i nazwisko oficera przyjmującego/
MIEJSCE ....................................... DATA ....................................................................
PODPIS OFICERA ....................................... PODPIS JEŃCA ....................................
UWAGI
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
NO-02-A020 :2000
21
...............................................................................................................................
.....
...........................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
Uwaga: Jeśli sytuacja tego wymaga, należy dołączyć oddzielną kartę z odciskami palców.
Załącznik C
(normatywny)
AKTA JEŃCA WOJENNEGO
KOLEJNY NUMER INTERNOWANEGO .........................................................................................
NAZWISKO (NAZWISKO RODOWE) ..............................................................................................
IMIĘ (IMIONA) ....................................................................................................................................
DATA URODZENIA ............................................................................................................................
PODPIS JEŃCA ....................................................................................................................................
DATA SPORZĄDZENIA DOKUMENTU ..........................................................................................
DATA UJĘCIA .....................................................................................................................................
NARODOWOŚĆ ..................................................................................................................................
MIEJSCE UJĘCIA ................................................................................................................................
RODZAJ SŁUśBY ...............................................................................................................................
NAZWISKO I POWIĄZANIA Z OSOBĄ, KTÓRA MA BYĆ POWIADOMIONA O
UJĘCIU .................................................................................................................................................
ADRES OSOBY, KTÓRA MA BYĆ POWIADOMIONA .................................................................
................................................................................................................................................................
STAŁY ADRES JEŃCA WOJENNEGO .............................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
NAZWISKO OJCA ...............................................................................................................................
NAZWISKO MATKI ...........................................................................................................................
NO-02-A020 :2000
22
STAN FIZYCZNY JEŃCA W MOMENCIE ZATRZYMANIA (wpisać wszystkie urazy, rany lub
choroby) .................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
STAN CYWILNY .................................................................................................................................
RELIGIA ...............................................................................................................................................
JEDNOSTKA (OKRĘT) .......................................................................................................................
ODDZIAŁ .............................................................................................................................................
UśYWANY JĘZYK .............................................................................................................................
ZNAJOMOŚĆ JĘZYKA .......................................................................................................................
OPIS WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGO
(jeśli to możliwe, należy dołączyć zdjęcie twarzy: przód i prawy profil)
PŁEĆ
.....................................................
WIEK
................................................................
WZROST
...................................................
WAGA
...........................................................
KOLOR OCZU
..................................................................................................................
ZNAKI SZCZEGÓLNE
......................................................................................................
KOLOR WŁOSÓW
............................................................................................................
NO-02-A020 :2000
23
Załącznik D
(normatywny)
IDENTYFIKATOR
JEŃCA WOJENNEGO
(dotyczy również dokumentów oraz sprzętu osobistego)
Miejsce wzmocnione
CZĘŚĆ A
KOLEJNY NR IDENTYFIKATORA .............
DATA I GODZ. UJĘCIA .................................
MIEJSCE UJĘCIA ...........................................
NAZWISKO .....................................................
DATA URODZENIA ......................................
STOPIEŃ WOJSKOWY ..................................
SPECJALNOŚĆ WOJSKOWA .......................
JEDNOSTKA WOJSKOWA ...........................
JEDNOSTKA UJMUJĄCA .............................
CZŁON C ZAŁĄCZONY DO SPRZĘTU
LUB DOKUMENTÓW .................TAK/NIE
KOMENTARZ LUB UWAGI NA ODWRO-
CIE .................................................TAK/NIE
CZĘŚĆ B
KOLEJNY NR IDENTYFIKATORA .............
DATA I GODZ. UJĘCIA .................................
MIEJSCE UJĘCIA ...........................................
NAZWISKO .....................................................
DATA URODZENIA ......................................
STOPIEŃ WOJSKOWY ..................................
SPECJALNOŚĆ WOJSKOWA .......................
JEDNOSTKA WOJSKOWA ...........................
JEDNOSTKA UJMUJĄCA .............................
CZĘŚĆ C
KOLEJNY NR IDENTYFIKATORA .............
DATA I GODZ. UJĘCIA .................................
MIEJSCE UJĘCIA ...........................................
NAZWISKO .....................................................
DATA URODZENIA ......................................
Przypiąć do jeńca wojennego
Miejsce na uwagi.
Miejsce na dodatkowy komentarz lub uwagi.
/miejsce wzmocnione – perforacja/
Przymocować do sprzętu lub dokumentów.
Zapewnić, aby wszystkie dokumenty (sprzęt)
były zabezpieczone w jednym opakowaniu lub
skrzynce, jeżeli mają szczególną wartość dla
służb wywiadowczych.
NO-02-A020 :2000
24
Załącznik E
(normatywny)
MELDUNEK O UJĘCIU JEŃCA WOJENNEGO
1. Nazwa /określenie/ jednostki ujmującej ............................................................................................
2. Data / czas ujęcia:
D
D
T
T
T
T
Z
M
M
M
Y
Y
D - dzień; T - godzina; Z - czas Zulu; Y - rok
3. Miejsce ujęcia:
a) system meldunkowy UTM/W współrzędne siatki mapy
N
N
A
A
A
N
N
N
N
N
N
b) szerokość/długość geograficzna
N
N
N
N
N
N
A
N
N
N
N
N
A
4. Numery ujętych jeńców wojennych (używać pojedynczych numerów, tj. OM0001, ON0002):
a) oficerowie (O) - mężczyźni (M); kobiety (F)
O
M
F
b) chorążowie (W) - mężczyźni (M); kobiety (F)
O
M
F
c) podoficerowie (N) - mężczyźni (M); kobiety (F)
N
M
F
NO-02-A020 :2000
25
d) żołnierze (S) - mężczyźni (M); kobiety (F)
S
M
F
e) inni (C) - mężczyźni (M); kobiety (F)
C
M
5. Zdobyte dokumenty nieprzyjaciela ...................................................................................................
.........................................................................................................................................
6. Zdobyty sprzęt przeciwnika (rodzaj, typ, numer) .............................................................................
................................................................................................................................................................
7. Okoliczności ujęcia ...........................................................................................................................
8. Informacje o narodowości, rodzaju służby, jednostce, funkcji itp. ...................................................
................................................................................................................................................................
9. Miejsce sporządzenia meldunku.........................................................................................................
................................................................................................................................................................
10. Zamiary dotyczące ewakuacji (dokąd, kiedy, jakimi środkami) .....................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
NO-02-A020 :2000
26
Załącznik F
(informacyjny)
KARTA TOśSAMOŚCI
DLA OSÓB TOWARZYSZĄCYCH SIŁOM ZBROJNYM
Pierwsza strona karty
(Wskazanie kraju i władzy
wojskowej, które wydają
niniejszą kartę)
KARTA TOśSAMOŚCI
dla osób towarzyszących siłom zbrojnym
Nazwisko .............................................................................
Imiona ..................................................................................
Data i miejsce urodzenia .....................................................
Towarzyszy siłom zbrojnym jako .......................................
Data wystawienia karty
........................................................................
Podpis posiadacza
............................................................................................
Druga strona karty
Wzrost
....................................
Waga
......................................
Oczy
......................................
Włosy
.....................................
E
w
en
tu
al
n
e
in
n
e
zn
am
io
n
a
...
...
...
...
...
...
...
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
O
d
ci
sk
i p
al
có
w
(n
ie
o
b
o
w
ią
zu
ją
-
ce
)
(w
sk
az
u
ją
cy
p
ra
w
y
)
W
sk
a-
Grupa krwi
....................................
Wyznanie
...................................
(pieczęć władzy
wystawiającej
kartę)
Fotografia
posiadacza
NO-02-A020 :2000
27
UWAGA
Niniejszą kartę tożsamości wystawia się osobom towarzyszącym
siłom zbrojnym
.......................................................................................................
.......................................................................................................
które nie należą do nich bezpośrednio. Karta jest stale w posia-
daniu osoby, której została wydana. W razie wzięcia do niewoli
posiadacz wręcza niniejszą kartę bez wezwania władzom za-
trzymującym w celu ustalenia tożsamości.
Uwagi:
Kartę tożsamości dla osób towarzyszących siłom zbrojnym sporządza się w dwóch lub trzech językach, z których jeden
jest w użyciu międzynarodowym. Wymiary karty, którą składa się wzdłuż linii punktowej, 13 cm x 10 cm.
Załącznik G
(informacyjny)
ZASADY TRAKTOWANIA JEŃCÓW WOJENNYCH OKREŚLONE
W KONWENCJI GENEWSKIEJ Z 12 SIERPNIA 1949 r. O TRAKTOWANIU
JEŃCÓW WOJENNYCH
G.1 Prawo do poznania swoich praw i do działania na ich podstawie
Art. 41 „Tekst niniejszej Konwencji, tekst załączników oraz teksty wszelkich
układów specjalnych przewidzianych w art. 6, wywieszone będą w każdym obo-
zie, w języku jeńców wojennych, w miejscach dostępnych dla nich wszystkich.
Na prośbę jeńców, którzy nie mają możliwości zapoznania się z wywieszonym
tekstem, tekst ten zostanie im zakomunikowany. (...)”
G.2 Korzystanie z praw i niedyskryminacja
Art. 16 „Z uwzględnieniem postanowień niniejszej Konwencji dotyczących stopni
wojskowych i płci oraz z zastrzeżeniem traktowania uprzywilejowanego przysłu-
gującego jeńcom wojennym ze względu na ich stan zdrowia, wiek lub kwalifika-
cje zawodowe, wszyscy jeńcy wojenni powinni być traktowani przez Mocarstwo
NO-02-A020 :2000
28
zatrzymujące jednakowo, bez żadnej na ich niekorzyść różnicy z powodu rasy, na-
rodowości, religii, poglądów politycznych lub z innego powodu tego rodzaju.”
G.3 Prawo do środków prawnych
Art.78 „Jeńcy wojenni mają prawo przedkładania władzom wojskowym, którym
podlegają, podań w sprawie warunków ich życia w niewoli.
Mają również prawo zwracania się bez ograniczeń za pośrednictwem męża zaufa-
nia bądź bezpośrednio, jeżeli uważają to za konieczne, do przedstawicieli Mo-
carstw opiekuńczych w celu zwrócenia ich uwagi na sprawy, które mogą być
przedmiotem skarg na warunki ich życia w niewoli. (...)”
G. 4 Prawo do życia
Art. 13 „(...) Wszelkie bezprawne działanie lub zaniechanie ze strony Mocarstwa
zatrzymującego, powodujące śmierć (...) jeńca wojennego znajdującego się w jego
władzy, jest zakazane i uważane będzie za ciężkie naruszenie niniejszej Konwen-
cji.”
Art. 42 „Użycie broni przeciwko jeńcom wojennym, a w szczególności przeciwko
tym, którzy zbiegają lub usiłują zbiec, powinno być ostatecznym środkiem, zaw-
sze poprzedzonym przez stosowne do okoliczności uprzedzenie.”
G.5 Wolność od tortur oraz okrutnego, nieludzkiego bądź poniżającego trakto-
wania lub karania
Art. 13 „Jeńcy wojenni powinni być zawsze traktowani w sposób humanitarny.
(...) W szczególności, żaden jeniec wojenny nie może być okaleczony fizycznie
ani poddany doświadczeniom lekarskim lub naukowym jakiegokolwiek rodzaju,
które nie są uzasadnione leczeniem tego jeńca i nie leżą w jego interesie. (...)
NO-02-A020 :2000
29
Art. 17 „(...) nie wolno stosować żadnych tortur fizycznych lub moralnych ani
wywierać żadnego przymusu na jeńcach wojennych w celu uzyskania od nich ja-
kichkolwiek informacji. Nie wolno grozić jeńcom, którzy odmówią odpowiedzi”.
Art. 20 „Ewakuacja jeńców wojennych odbywać się będzie zawsze w sposób hu-
manitarny (...)”.
Art. 46 „(...) Przenoszenie jeńców wojennych odbywać się będzie zawsze w spo-
sób humanitarny i w warunkach nie gorszych od tych, w których odbywają się
przesunięcia wojsk Mocarstwa zatrzymującego”.
Art. 52 „(...) Nie wolno przydzielić żadnego jeńca do pracy, która może być uwa-
ż
ana za upokarzającą dla członka sił zbrojnych Mocarstwa zatrzymującego”.
Art. 87 „(...) zabrania się stosowania (...) w ogóle wszelkiego rodzaju tortur lub
okrucieństw”.
G.6 Prawo do poszanowania osobowości prawnej
Art.17 „(...) Jeniec wojenny powinien okazywać kartę tożsamości na żądanie
jednak w żadnym razie nie wolno mu jej odbierać”.
Art. 18 „(...) jeńcy wojenni nie mogą nigdy się znaleźć bez dokumentów tożsa-
mości. Mocarstwo zatrzymujące dostarczy tych dokumentów tym którzy ich nie
posiadają.
Nie wolno odbierać jeńcom wojennym dystynkcji wojskowych, oznak przynależ-
ności, odznaczeń oraz przedmiotów posiadających głównie wartość osobistą lub
uczuciową. (...)”.
Art. 40 „Dozwolone będzie noszenie oznak rangi i przynależności państwowej
oraz odznaczeń”.
Art. 43 „(...) Mocarstwo zatrzymujące uzna awanse, przyznane jeńcom wojennym
i zakomunikowane mu należycie przez Mocarstwo, do którego oni należą.
G.7 Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego
NO-02-A020 :2000
30
Art. 17 „(...) Przesłuchanie jeńców wojennych odbywać się będzie w zrozumia-
łym dla nich języku”.
Art. 19 „Jeńcy wojenni zostaną w jak najkrótszym czasie po wzięciu ich do nie-
woli ewakuowani do obozów położonych w takiej odległości od strefy walk, aby
znaleźli się poza niebezpieczeństwem.
W strefie niebezpiecznej mogą znajdować się czasowo tylko tacy jeńcy wojenni,
którzy na skutek ran lub chorób byliby narażeni na większe niebezpieczeństwo
przez ewakuację, niż przez pozostanie na miejscu.
Do czasu ewakuacji ze strefy walk jeńcy wojenni nie będą niepotrzebnie narażani
na niebezpieczeństwo”.
Art. 20 „(...) przedsięweźmie ono wszelkie odpowiednie środki ostrożności w ce-
lu zapewnienia jeńcom bezpieczeństwa podczas ewakuacji. (...) Jeżeli jeńcy wo-
jenni będą musieli przejść podczas ewakuacji przez obozy przejściowe, pobyt ich
w tych obozach będzie możliwie najkrótszy”.
Art. 23 „śaden jeniec wojenny nie może być nigdy wysłany do okręgów lub za-
trzymany w okręgach, w których byłby narażony na ostrzeliwanie ze strefy walk,
ani nie może być użyty do ochraniania swoją obecnością pewnych punktów lub
okręgów przed działaniami wojennymi”.
Art. 47 „Jeńcy wojenni chorzy lub ranni nie będą przenoszeni dopóty, dopóki po-
dróż zagrażałaby ich wyleczeniu, chyba że wymaga tego koniecznie ich bezpie-
czeństwo.
W razie zbliżania się linii frontu do obozu, jeńcy wojenni przebywający w tym
obozie przenoszeni będą tylko wówczas, gdy ich przeniesienie będzie mogło się
odbywać w warunkach dostatecznego bezpieczeństwa albo jeśli pozostanie na
miejscu będzie bezpieczniejsze od przeniesienia”.
G.8 Prawo do własności i niezakłóconego korzystania ze swojego mienia
NO-02-A020 :2000
31
Art. 18 „Wszystkie rzeczy i przedmioty osobistego użytku, z wyjątkiem broni,
koni, sprzętu wojskowego i dokumentów wojskowych, pozostawać będą w posia-
daniu jeńców wojennych, jak również hełmy metalowe, maski przeciwgazowe i
wszystkie inne przedmioty, które dano im dla ochrony osobistej. Pozostaną rów-
nież w ich posiadaniu rzeczy i przedmioty służące do ich ubrania i wyżywienia,
nawet jeżeli należą one do ich oficjalnego ekwipunku wojskowego.
(...) pieniądze, które jeńcy wojenni posiadają przy sobie, mogą im być odebrane
wyłącznie na rozkaz oficera, po uprzednim wpisaniu odpowiednich sum i danych
dotyczących ich właścicieli do specjalnego rejestru oraz po wydaniu właścicielowi
pokwitowania z czytelnie wpisanym nazwiskiem i stopniem wojskowym oraz
oznaczeniem jednostki wojskowej osoby, która wystawiła pokwitowanie. (...)
Mocarstwo zatrzymujące może odebrać jeńcom wojennym przedmioty warto-
ś
ciowe tylko ze względów bezpieczeństwa. W tym przypadku stosuje się takie
samo postępowanie, jak przy odbiorze kwot pieniężnych. (...).
G.9 Prawo do godnego poziomu życia
Art. 15 „Mocarstwo zatrzymujące jeńców wojennych obowiązane będzie do bez-
płatnego ich utrzymania i dostarczania im bezpłatnie opieki lekarskiej, jakiej
wymaga stan ich zdrowia”.
NO-02-A020 :2000
32
Załącznik H
(informacyjny)
BIBLIOGRAFIA
3)
STANAG 1059 ITN – NATIONALDISTINGUISHING LETTERS FOR USE BY
NATO FORCES
/Oznaczenia literowe obiektów geograficznych stosowane w
NATO/
STANAG 2033 ITN - INTERROGATION OF PRISONERS OF WAR (PW)
/Przesłuchiwanie jeńców wojennych/
STANAG 2084 INT – HANDLING AND REPORTING OF CAPTURED ENEMY
EQUIPMENT AND DOCUMENTS
(Postępowanie ze zdobytym wyposażeniem i dokumentami
przeciwnika oraz meldowanie o nich/
GENEVA CONVENTION RELATIVE TO THE TREATMENT OF PRISONERS
OF WAR DATED 12 AUGUST 1949
/Konwencja Genewska z 12 sierpnia 1949 r. o traktowaniu
jeńców wojennych/
3)
Przedstawione powyżej dokumenty są dostępne w Biurze Wojskowej Służby Normalizacyjnej, Al. Niepodległości
218, 00-911 Warszawa, tel. 69 42 850