KODEKS HAMMURABIEGO prawa antyczne: 1.prawa Bliskiego wschodu(Egiptu
Mezopotamii Izraela)

- cechy charakterystyczne:1 były przepełnione elementami sakralnymi i

religijnymi;2 źródłem był despotyczny władca uważany za bóstwo;3 brak zwartego systemu
praw.

2.Państwa śródziemnomorskie(Grecja państwa-miasta,Rzym)

-prawa greckie polis-

państwa-miasta:1 organizmy greckie nie spełniły zbitego prawa 2 w Rzymie system
prawa,który jest obecny częściowo do dzisiaj 3wiele miejsca poświęcały regulacji prawa dla
niewolników.

KODEKS

Hammurabi(1728-1686)był władcą.Tekst kodeksu napisany w j.

arkadyjskim(odmiana semickiego),został wyryty na kamiennej kolumnie,u góry jest
przedstawiony Hammurabi jako władca przyjmujący od boga babilońskiego Szamasza
insygnia władzy.Tekst składa się z 282 artykułów.Został odnaleziony w susie,na czele stał
Morgan.

TREŚĆ:Prolog:

stanowi parewirik na cześć władcy.Składa się:1 część teologiczna-

mówi o wywodzeniu władzy od bogów 2 historyczna-zawiera opis panowania Hamm. i jego
osiągnięciach politycznych 3 etyczna-mówi o osiągnięciach Hamm. w sprawach
obyczajowych.

Epilog

-zawiera wezwanie by bóstwa dały przychylność tym,którzy będą

przestrzegać prawa.

TREŚĆ KODEKSU

1 rozdział zawiera artykuły od 1-5 o sądzie i

sprawiedliwości 2 (6-126)o własności i jej ochronie 3 (127-195)o prawie
małżeńskim,rodzinnym i spadkowym 4 (196-214)o przestępstwach przeciwko życiu.
Klima J. „Prawa Hammurabiego” jest to kodeks ryty.oprócz kolumny odkryty przez
francuzów(też na tabliczkach glinianych)O prawach sądowych:1 sytuacja prawna niewolnika-
traktowano ich jak rzecz,byli piętnowani wszelkimi znakami(wypalenie pięt),głowne źrodła
niewoli:wojna,matka niewolnica 2 stosunki rodzinne-stanowisko kobiety było gorsze niż
mężczyzn 3 z zakresu prawa karnego-wyróżniano 2 kary:a)talionu b)odzwierciedlająca-
uderzenie ojca-odcinano ręke.

Różne rodzaje kary śmierci:

ciągnięcie przez bydło,wrzucanie

do wody,przez wbicie na pal.
PRAWO IZRAELSKIE Żydowskiemu dwie warstwy: Tora i Talmud. Głowne źródło zawarte
jest w Piśmie Sw.(- stary testam.księgi 1historyczne 2dydaktyczne 3prorockie.-
nowy)

TORA

- oznacz prawo,pouczenie autorem 5 ksiągu jest Mojżesz wyprowadził żydów z

niewoli egipskiej. Spisane w XIII w.p.n.e. w formie 5 ksiągu,niektórzy twierdzą,że w
IX.prawo objawione przez boga mojżeszowi.

Składa się:

- księga rodzaju- Genesis;-księa

wyjścia- Exodus(Wj); księga kapłańska- Leviticus(Kpł); księga liczb- Numeri(Lb); księga
powtórzonego prawa- Deuteronomium(Pp). W pięcioksięgu znalazł się dekalog w księdze
wyjścia (Wj 20,1-17). Prawo sądowe,rozbudowane rodzinne. Pismo św. Starego test. Mówi o
sodomi,homoseksualizmie,kazirodztwie. Dominowała zasada zemsty rodowej. Podstawową
karą jaką podaje Tora to zasada talionu:”oko za oko,ząb za ząb,siniec za siniec”. Są też zapisy
chroniące niewolników, zawierają też prawa azylu dla przestępcy. Przepisy te są wzorem
prawa kanonicznego.

TALMUD

-nauka, studiowanie. Powstało przez studiowanie Tory. Żydzi

uznali Torę za pismo zamknięte,gdzie nie można było nic zmienić,dlatego powstał Talmud.
Na początku Talmud był w formie ustnej,następnie go spisano. W Talmudzie występują dwa
problemy: 1 halacha-prawo,reguła, to jest objaśnienie przepisów prawnych 2 haggada-cześć
historyczna stanowiąca część nieobowiązującą. Te dwa działy zostały połączone powstała
MISZNA. Dotarła do nas w formie babilońskiej i jerozolimskiej. Ulepszeniem Miszny jest
GEMARA,która zawiera dyskusje prawników(polepszona Miszna).Zachowały się dwa
rodzaje Talmudu: 1)babiloński- 4x większy od jerozolimskiego. Powstał w VIw.n,e, spisny w
dialekcie babilońsko-aramejskim 2)jerozolimski-palestyński-obejmuje 30 traktatów,spisany w
dialekcie palestyńsko-aramejskim. Spisany w III i IVw.n.e.w Tyberiadzie. Kładzie nacisk na
tradycje przodków. Dwa Talmudy:1 dla Żydów z Palestyny, 2 dla rozproszonych Zydów.
Talmud zawiera wiele przepisów z różnych dziedzin prawa. Przepełniony jest nienawiścią do
innych wyznań,a zwłaszcza chrześcijan. Jest dla Żydów najważniejszym
drogowskazem.wtajemniczenie chrześcijan w ducha talmudzkiego zaliczane jest do
najważniejszych przestępstw. Wyklinali Żydów którzy przeszli na chrześcijaństwo.

CUDZOŁUSTWO POZA BIBLIĄ: 1 Kodeks Hammurabiego-

mówi kilka razy uważając je

za występek główny przeciw małżonkowi.To żonę głównie za to oskarżano.Nie mówi nic o
wierności małżonka,a współżycie z kobietą nie było dla niego karane,kobietę topiono,W
Babilonii to małżonek wymyślał dla żony karę(sprzedaż w niewolę)

2 Asyryjskie prawo-

był to

występek prywatny.Zdradzony mąż miał za zadanie ukarać obojga.Wina zwiększa się jak
zdrada została dokonana w domu uwodziciela

3 Prawo hetyckie-

nakazywało karać śmiercią

jeżeli zdradzony przyłapał ich na występku.Jeżeli doszło do gwałtu to karano śmiercią tylko
napastnika.Jeżeli gwałt w domu to w zależności czy kobieta krzyczała

4 Prawo egipskie-

kobieta cudzołożna była karana śmiercią

Źródła prawa u Germanów i w państwie frankońskim

Germanie osiedlali się albo jako

sprzymierzeńcy Rzymu albo jako zdobywcy.WIZYGOCI-w II poł.Vw rozpoczęli podbój
Hiszpanii, na początku VIw utracili tereny w Danii.Powstało ich państwo toledańskie(stolica
Toledo)WANDALE-za Konstantyna Wielkiego mogli osiedlać się na terenach obecnych
Węgier.W Vw najechali Galię rozbici przez Wizygotów.W 534r przestało
istnieć.OSTROGOCI-488r. zostali wysłani przez cesarza do obrony granic cesarstwa wsch.
Dowodził nimi Teodory.Utworzyli państwo ostrogotów 554r Italia wróciła do cesarstwa
BURGUNDOWIE-osiedlili się najpierw nad Odrą,później się przenieśli,utworzyli państwo
burgundzkie.LONGOBARDOWIE-w Iw zajmowali ziemie nad łabą,w VI Lombardię. W VIII
dalszy podbój Italii. Papież Grzegorz III zwrócił się o pomoc do Franków.Dwie wyprawy do
Włoch w 754,756 aby odeprzeć Longobardów. Karol Wielki w 774 wyprawił się przeciwko
Long, i zniszczył ich.FRANKOWIE-20 lat po upadku Rzymu w 496 rozwijało się cesarstwo
FRANKÓW. Podbijają inne państwa. Syn Pepina-Pepin Mały w 732 odpiera Arabów. W 800
ratowane jest cesarstwo na wzór cesarstwa Rzymskiego. Cesarstwo Karola Wielkiego trwało
krótko.Przyczyną upadku był podział państwa na 3 wnuków(Latar,Ludwik Niemiec,Karol
Łysy)887-rozpad cesarstwa franków.Powstały 3 państwa:Włochy,Francja,NiemcyCECHY:W
sądownictwie obowiązywała zasada osobowości prawa.o stosowaniu prawa decydowało
pochodzenie a nie przepisy.

ŹRÓDŁA PRAWA:

1-SPISY PRAWA

LUDOWEGOa)Leges Barbarorum-
prawa barbarzyńskie-spisy prawa
zwyczajowego pisane po łacinie.I-
prawa o początkach tworzenia się praw
ostrogotów.celem było utrwalenie
pozycji społecznej Germanów. II-
prawa plemion zachodnio germańskich
podbitych przez Franków,powstały w
VIII w.widać w nich wpływy prawa
salickiego i kościoła.III-zbiory
powstałe na przełomie VIII/IXw za
Karola Wielkiego sporządzone przez
Sasów,Fryzów,Turynów. NP.:-prawa
Wizygotów to najstarsze prawo
plemion Wizygotów;-prawo
zwyczajowe franków salickich;-Lex
Longobardorum;-prawo bawarów;-Lex
Barbarorum Angolów Saskich b)Leges
Romanae Barbarorum-spisy prawa
rzymskiego na polecenia władców
barbarzyńskich.były przeznaczone dla
mieszkającej tam kolonii
rzymskiej.ukazują zniekształcone
przepisy prawa rzymskiego np.:-
Brewiaż Alaryka(Lex Romana
Visigothorum)to spis prawa
rzymskiego dla ludności rzymskiej
będącej w państwia
Wizygotów.funkcjonował w latach
506-654;-Lex Romana BUrgundorum;-
Edykt Teodoryka-Edictum Teodorici
SPISY PRAWA KRÓLEWSKIEGO-
edykty(dyspozycje królewskie) i
kapitularze(ustawy) królewskie.3

rodzaje kapitularzy:1 mające charakter
prawa powszechnego 2 ustawy
królewskie będące dodatkiem do
ludowych 3 będące instrukcjami dla
wysłanników królewskich.

PRAWDA RUSKA

-prawda

wielkiego księcia Jarosława
Władimirowicza. I redakcja składała
się z 17 artykułów,powstała w 1016 lub
1019r i został a nastepnie
uzupełniana.podobno ustanowina przez
Jarosława I.

I EDYCJA-KRÓTKA

PRAWDA-

powstała w latach 30-tych

XIw. Cechy:-zawiera przepisy z
dziedziny prawa sądowego;-stała na
wyższym stopniu prawniczym niż spisy
szczepowych państw germańskich;-
zawarte są w niej normy prywatne i
normy władców Rusi;-w XIIw
uzupełniona prawda krótka to
powstanie Prawdy Obszernej;-złożna
jest z 4 części:1-najdawniejsza prawda
czyli prawda Jarosława to zbiór o
charakterze oficjalnym wydany przez
Jar. Dla całego księstwa
Kijowskiego(lata 30-te);2-zawiera
postanowienia dotyczące różnych opłat
dla urzędników administracji
książęcej.wydana też przez Jar.;3-
postanowienia wydane na zjeździe
przez synów Jarosława w 1072r.
Zwana Prawdą Jarosławiczów; 4-
została wydana po 1072 były to
dodatkowe postanowienia i orzeczenia
sądowe.

II EDYCJA-PRAWDA

OBSZERNA-

od XII do XVw. W XV

w postanowiono zrobić wyciąg z
Prawdy obszernej i ją skrócono.
ŹRÓDŁA PRAWA W ROSJI w
Rosji najważniejsze ustawy były
uchwalane przez Sobór
Ziemski.organami władzy admin. I
sądow. Były prikazy(tworzono wg.
Kryteriów administracyjnych lub
stanowych)odegrały one dużą rolę w
rozwoju prawa,podobnie jak Duma
Bojarska. Zachowały się tylko niektóre
księgi prikazów.pierwszym
ogólnierosyjskim źródłem prawa był
SUBIEWNIK(1497)wydany przez
Iwana IV.było to prawa powszechne
dla całego państw
moskiewskiego.dotyczyły sądownictwa
i procesu.Subiewnik zawiera przepisy
ludzi prawa.3/4 zbioru stanowią
przepisy nowe.całość składa się z 68
artykułów z 4 części:1-normuje
sądownictwo centralne;2-sądownictwo
lokalne;3-prawo rzeczowe;4-inne
rzeczy.