Inne oznaczenia
Kwas cyjanowodorowy, Kwas pruski, Nitryl kwasu mrówkowego.

Opis materia∏u
Bezbarwna, silnie toksyczna ciecz o charakterystycznym zapachu gorzkich migda∏ów.
W handlu dost´pny zwykle w butlach gazowych, stabilizowany niewielkà iloÊcià kwasu.

Zastosowanie
Jako czynnik gazujàcy (fumigant). Jako surowiec do otrzymywania nawozów o prze-
d∏u˝onym okresie dzia∏ania. Jako pó∏produkt w produkcji akrylonitrylu, metioniny, bar-
wników i Êrodków chelatyzujàcych.

Dane chemiczne i fizyczne

Wzór chemiczny:

HCN

Masa czàsteczkowa: 27,026 g/mol

Temperatura samozap∏onu:

535 °C

(wg innych êróde∏ 710 °C)

Temperatura topnienia:

-13,3 °C

Granice wybuchowoÊci:

Temperatura wrzenia:

dolna

5,4 % obj.

przy 1013 mbar:

25,7 °C

górna

46,6 % obj.

Temperatura krytyczna:

183,5 °C

RozpuszczalnoÊç w wodzie

G´stoÊç fazy ciek∏ej

w 20 °C:

mieszalny

w punkcie wrzenia:

0,668 g/cm

3

RozpuszczalnoÊç w rozp. organicznych:

CiÊnienie pary:

mieszalny z etanolem i eterem

w 20 °C:

820 mbar

w 30 °C:

1,2 mbar

St´˝enie roztworu nasyconego:

w 50 °C:

2,5 mbar

w 20 °C

909 g/m

3

w 183,5 °C:

53,9 mbar

w 30 °C:

gaz

(ciÊnienie krytyczne)

w 50 °C:

gaz

Wzgl´dna g´stoÊç pary:

Wspó∏czynniki przeliczeniowe:

(powietrze = 1)

0,93

1 mg/m

3

= 0,89 cm

3

/m

3

1 cm

3

/m

3

= 1,12 mg/m

3

LotnoÊç:
(eter = 1)

—

Temperatura zap∏onu:

< 20 °C

Cyjanowodór

Cz´Êç 8: Arkusze danych

Cz´Êç 8 Nr 528 Strona 1

Marzec 1998

Niebezpieczne substancje. Praktyczny poradnik

CAS-nr: 74-90-8
Index-nr: 006-006-00-X
EWG-nr: 200-821-6
UN-nr: 1051 (bezwodny)

1613(roztwór wodny)

528

Cyjanowodór

Ogólne rady bezpieczeƒstwa

Stosowaç tylko w szczelnie zamkni´tej aparaturze. W miejscach tworzenia si´ lub wy-
prowadzania odsysaç. Dobrze przewietrzaç pomieszczenia. Unikaç bezpoÊredniego
kontaktu ze skórà lub ubraniem; U˝ywaç szczelnà, nieprzepuszczalnà odzie˝ ochronnà.
Dla ochrony oddychania: filtr dla gazów typu B 3.

Znaki ostrzegawcze - znaki nakazu - znaki zakazu

Zagro˝enia dla zdrowia na stanowisku pracy

Rakotwórczy wed∏ug grupy:

—

WartoÊç TRK:

cm

3

/m

3

(ppm)

mg/m

3

WartoÊç MAK:

10 cm

3

/m

3

(ppm)

11 mg/m

3

Ograniczenie szczytowe:

II, 1

Cià˝a:

—

WartoÊç BAT:

—

Resorpcja skóry:

H

Próg zapachu:

0,08 - 5,0 mg/m

3

Uczulenie:

(S)

Moment pobrania próbki:

—

Badanie kontrolne:

—

Choroba zawodowa:

BK 4302

Podstawa bran˝owa:

G 23

Reakcja z innymi materia∏ami

Tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Reaguje gwa∏townie z aldehydem octo-
wym, polimeryzuje w obecnoÊci alkalii, tak˝e spontanicznie, po ogrzaniu do 50-60 °C.

Dane toksykologiczne

LD

LO

(doustnie, cz∏owiek)

0,57 mg/kg LC

50

(inhal., kot)

850 mg/m

3

(1 min.)

LC

50

(do˝ylnie, cz∏owiek)

1 mg/kg LD

LO

(podskórnie, kot)

1,1 mg/kg

LC

50

(podskórnie, cz∏owiek)

1 mg/kg LC

50

(do˝ylnie, kot)

0,81 mg/kg

LD

LO

(inhal., m´˝czyzna)400 mg/m

3

(2 min.)

LC

50

(inhal., szczur)

484 ppm (5 min.)

LD

LO

(inhal., cz∏owiek) 120 mg/kg (1 godz.)

LC

50

(doustnie, mysz)

3,7 mg/kg

LD

LO

(inhal., cz∏owiek)

200 ppm (5 min.)

LC

50

(domi´Êniowo, królik)

1,1 mg/kg

200 mg/kg (10 min.) LC

50

(inhal., mysz)

323 ppm (5 min.)

LD

LO

(doustnie, pies)

4 mg/kg LC

50

(inhal., pies)

616 mg/m

3

(1 godz.)

LD

LO

(podskórnie, pies)

1,7 mg/kg LC

50

(dobrzusznie, mysz)

3 mg/kg

LC

50

(do˝ylnie, pies)

1,34 mg/kg LC

50

(do˝ylnie, mysz)

0,99 mg/kg

LC

50

(inhal., ma∏pa) 1616 mg/m

3

(1 min.) LC

50

(do˝ylnie, szczur)

0,81 mg/kg

LC

50

(do˝ylnie, ma∏pa)

1,3 mg/kg LD

LO

(podskórnie, mysz)

3 mg/kg

LC

50

(domi´Êniowo, mysz)

2,7 mg/kg

Zagro˝enia dla Êrodowiska

Wskaênik oceny dla ostrej toksycznoÊci

wobec ssaków:

7

wobec ryb:

6,3-7,2

wobec bakterii:

9,0

Usuwanie ma∏ych iloÊci

Poddaç reakcji z solami ˝elaza (II, ˝elazawymi) lub ∏ugu wybielajàcego i usunàç jak
odpady specjalne. Mo˝na równie˝ zniszczyç w przystosowanej do tego instalacji spala-
nia (spalania z wydzielaniem tlenku azotu).

Cyjanowodór

Cz´Êç 8: Arkusze danych

Cz´Êç 8 Nr 528 Strona 2

ALFA - WEKA Sp. z o.o.

Ostrze˝enie przed

niebezpieczeƒstwem

zatrucia substancjami

toksycznymi

Niebezpieczeƒstwo

po˝aru - Materia∏y

∏atwo zapalne

Nakaz stosowania

ochrony oczu

Nakaz stosowania

ochrony ràk

Zakaz u˝ywania

otwartego ognia

i zakaz palenia

Nieupowa˝nionym

wst´p wzbroniony

Nakaz stosowania

ochrony dróg

oddechowych

Oznaczenie do wprowadzenia do obrotu i manipulacji

F +

T +

substancja

substancja

skrajnie

bardzo

∏atwo palna

toksyczna

Zestawy R
R 12

Skrajnie ∏atwo palny

R 26

Bardzo toksyczny w przypadku wdychania

Zestawy S
(S 1/2

Trzymaç pod zamkni´ciem w miejscu niedost´pnym dla dzieci)

S 7/9

Szczelnie zamkni´ty pojemnik przechowywaç w dobrze wentylowanym
miejscu

S 16

Przechowywaç z dala od êróde∏ ognia. Palenie tytoniu zabronione

S 36/37

Podczas pracy nosiç odpowiednie r´kawice ochronne i odzie˝ ochronnà

S 38

Przy niedostatecznej wentylacji za∏o˝yç ochron´ dróg oddechowych

S 45

W razie wypadku lub z∏ego samopoczucia natychmiast zawezwaç lekarza
(jeÊli jest to mo˝liwe, pokazaç t´ etykiet´)

Oznaczenie preparatów

Za∏àcznik: I, p.2.3

Klasa oznaczenia: —

I, p.2.4

Przechowywanie, magazynowanie i wydawanie

Warunki przechowywania wg par. 24, ust´p 4: przechowywaç pod zamkni´ciem

Wydawanie tylko osobom przeszkolonym:

tak

Klasyfikacja wed∏ug innych przepisów

Klasa zagro˝enia wód:

3

Rozporzàdzenie o ochronie przed

imisjà z 1991 r. Za∏àcznik II punkt 93

Klasa zagro˝enia wed∏ug VbF:

—

Za∏àcznik II cz´Êç 1 punkt 13
Za∏àcznik IV punkt 1

TRGS/TRgA:

514

(silne trucizny)

Klasyfikacja wed∏ug GGVS:

Ochrona powietrza:

klasa 6.1 punkt 1 (< 3% wody)

Gazy nieorganiczne, klasa II

klasa 6.1 punkt 2

Max. dopuszczalna emisja: 5 mg/m

3

(

≤

20% czystego kwasu)

(strumieƒ masy

≥

50 g/h)

Cyfra zagro˝enia:

663

Przepisy bran˝owe:

ZH 1/129.1, ZH 1/81 nr 12

Transport roztworów kwasu pruskiego

ZH 1/175 nr 10

o zaw. > 20% kwasu (roztwory wodne)
lub

≥

40% kwasu (alkohol) jest zabroniony

Cyjanowodór

Cz´Êç 8: Arkusze danych

Cz´Êç 8 Nr 528 Strona 3

Marzec 1998

Niebezpieczne substancje. Praktyczny poradnik

Ârodki techniczne

Pierwsze czynnoÊci w razie po˝aru

W przypadku po˝aru du˝ych iloÊci zagro˝ony teren zagrodziç w kierunku wiatru. Usunàç
osoby postronne. Pojemniki obj´te po˝arem ch∏odziç strumieniem wody. Uniemo˝liwiç
przecieki do kanalizacji. Przecieki takie stwarzajà zagro˝enie emisji gazowego kwasu
pruskiego z kana∏ów. Przy po˝arze ma∏ych iloÊci pozwoliç na wypalenie si´.

Pierwsze czynnoÊci przy zagro˝eniu kontaminacjà

Powietrze:

produkty rozk∏adu zbiç strumieniem rozpryskiwanej wody. Spowodowaç
intensywne wymieszanie si´ powietrza.

Woda:

ostrzec odbiorców wody pitnej, ch∏odzàcej i przemys∏owej. Ska˝onà wod´
gaszàcà zabezpieczyç.

Gleba:

—

Wskazówki dla stra˝y po˝arnej

Po˝ar ma∏ych iloÊci zwalczaç pianà tworzàcà film, odpornà na alkohol. Mniejsze po˝ary
gasiç proszkiem, rozpryskiwanà wodà, CO

2

. Dru˝yny po˝arnicze nale˝y wyposa˝yç

w niezale˝ne od otoczenia aparaty oddechowe i w odzie˝ ochronnà. Aparaty te nale˝y
stosowaç równie˝ przy usuwaniu odpadów. Prace zwiàzane z usuwaniem odpadów
wykonywaç w odzie˝y ochronnej.

Ârodki medyczne

Pierwsza pomoc

Rannych natychmiast - po zapewnieniu w∏asnego bezpieczeƒstwa (!) - wynieÊç na
Êwie˝e powietrze, ska˝one cz´Êci odzie˝y natychmiast usunàç. W przypadku zaniku
oddechu natychmiast zastosowaç sztuczne oddychanie za pomocà odpowiedniej
aparatury lub oddychanie pomocnicze - po zapewnieniu w∏asnego bezpieczeƒstwa (!).
Wezwaç pogotowie lub umo˝liwiç natychmiastowy transport w stabilnej pozycji bocznej.
Ska˝one miejsca na skórze umyç wodà.

Wskazówki dla lekarzy

Kwas pruski jest ∏atwo przyswajalny zarówno przez skór´, przez przewody ˝o∏àdkowo -
jelitowe jak i przez drogi oddechowe. Na skutek reakcji wiàzania 3-wartoÊciowego
˝elaza w oksydazie cytochromowej nast´puje zablokowanie oddychania komórkowego.
Zagro˝enie dla ˝ycia wyst´puje ju˝ przy st´˝eniu 100 ppm cyjanowodoru w powietrzu.
Zapach gorzkich migda∏ów nie jest wyczuwalny przez wszystkich ludzi. Symptomami
zatrucia sà: drapanie w gardle, uczucie Êciskania w piersiach, uczucie strachu, bóle
g∏owy, ko∏atanie serca, ograniczenie ÊwiadomoÊci i utrata ÊwiadomoÊci. Skóra zabarwia
si´ wyraênie na ró˝owo. Zgon mo˝e nastapiç bardzo szybko. Zatrucie nie koƒczàce si´
Êmiercià szybko przemija.
Pacjenci z utratà ÊwiadomoÊci muszà natychmiast otrzymaç do˝ylny (i.v.) zastrzyk
z ampu∏ki (N,N-dimetylo)-p-aminofenolu, (4-DMAP). W wyniku utworzenia si´ ferrohe-
moglobiny skóra pacjenta zmienia zabarwienie na sinocyjanowe! Natychmiast potem
podaç do˝ylnie (i.v.) 10 ampu∏ek S-Hydrilu lub 100 cm

3

1%-tiosiarczanu sodu. Nie wolno

mieszaç ze sobà 4-DMAP i S-Hydril lub odpowiednio tiosiarczanu sodu. Oprócz tego
podjàç normalne czynnoÊci reanimacyjne. Potem: obfite dostarczanie tlenu.
Dzia∏anie omy∏kowo podanego 4-DMAP mo˝na zneutralizowaç podajàc równie˝
do˝ylnie b∏´kit toluidynowy. Po powrocie ÊwiadomoÊci: uspokoiç pacjenta, ewentualnie
podaç walium.

Cyjanowodór

Cz´Êç 8: Arkusze danych

Cz´Êç 8 Nr 528 Strona 4

ALFA - WEKA Sp. z o.o.