1.

Wyjaśnij terminy: polityka, doktryna

Istnieje kilka definicji słowa „polityka”:

Polityka

to sztuka rządzenia państwem, do której niezbędne są: wiedza, umiejętność, predyspozycje

psychiczne
Celem polityki jest dobro wspólne (wg. Arystotelesa)
- Polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział
władzy, czy to między państwami, czy też w obrębie państwa, między grupami ludzi, jakie to
państwo tworzy (wg. Maxa Wezera)
- Polityka to „ roztropne działania na rzecz wspólnego dobra” (wg. Jana Pawła II)
- Polityka to skuteczne i etyczne działania dla urzeczywistnienia idei (wg. L. Kurcza)

Doktryna

z łac. Doctrina – nauczanie, wiedza’ oznacza zespół twierdzeń, założeń i dogmatów

religijnych, filozoficznych, politycznych lub wojskowych. System działania, myślenia.

2.

Polityka energetyczna RP, UE – podstawowe cele

Polityka energetyczna UE = polityka energetyczna RP

•

Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju

•

Wzrost konkurencyjności gospodarczej i jej efektywności energetycznej

•

Ochrona środowiska przed negatywnymi skutkami działalności energetyki, związanej z

wytwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją energii i paliw.

3.

Polityka energetyczna UE - priorytety

•

Rozwój wspólnego rynku energii

•

Promowanie efektywnego zużycia energii

•

Konkurencyjność odnawialnych i alternatywnych źródeł energii

•

Przeciwdziałanie zmianom klimatu i rozwiązywanie innych problemów

środowiskowych

•

Priorytety badawcze i rozwojowe dla zagadnień energii

4.

Wyjaśnij pojęcie - bezpieczeństwo energetyczne państwa

Bezpieczeństwo energetyczne państwa

to stan gospodarki umożliwiający pokrycie

bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób
technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy minimalizacji negatywnego oddziaływania
sektora energii na środowisko i warunki życia społeczeństwa.

5.

Wyjaśnij pojęcie - bezpieczeństwo ekologiczne państwa

Bezpieczeństwo ekologiczne państwa

to stan, w którym zimniejsza się presja wszystkich

sektorów gospodarki w tym sektora energetyki na środowisko. Pozwala to na utrzymania,
co najmniej na obecnym poziomie różnorodności biologicznych form egzystencji.
Umożliwia skuteczną ochronę życia i zdrowia ludzi oraz zachowanie walorów
przyrodniczych i krajobrazowych, a także zapewnia efektywne wywiązanie się z
międzynarodowych zobowiązań RP w dziedzinie ochrony środowiska.

6.

Wyjaśnij pojęcie - niezawodność dostaw energii

Niezawodność dostaw energii

to zaspokojenie oczekiwania odbiorców, gospodarki

społeczeństwa na wytwarzanie w źródłach i ciągłe otrzymywanie za sprawą niezawodnych
systemów sieciowych lub działających na ryku konkurencyjnym pośredników – dostawców
energii lub paliw odpowiedniego rodzaju i wymaganej jakości, realizowanie poprzez
dywersyfikację kierunków dostaw oraz rodzajów nośników energii pozwalających na ich
wzajemną substytucję.

7.

Wyjaśnij pojęcie - dywersyfikacja dostaw paliw i energii

Dywersyfikacja dostaw paliw i energii

to stan i miara zróżnicowania źródeł paliw i

energii z powodów:

•

ekonomicznych – konieczność obniżania kosztów zaopatrzenia w energię

•

naturalnych – zróżnicowanie struktury nośników energii pierwotnej wchodzących
do bilansu paliwowo – energetycznego i w tym samym minimalizowanie a priori
następstw potencjalnych awarii, kataklizmów, zdarzeń losowych, itp.

•

politycznych – osiągnięcie pożądanego stopnia konkretnego dostawcy z reguły o

dominującej pozycji.

Dywersyfikacja, uzyskiwana poprzez import, pomniejsza samowystarczalność energetyczną
kraju. Nie jest to jednak tożsame z zagrożeniem bezpieczeństwa energetycznego kraju. Nie
sam bowiem fakt importu jest takim zagrożeniem, może się nim stać jego zła struktura,
nierzetelni dostawcy, niekorzystne ceny lub wadliwe klauzule kontraktowe. Syntetyczną
miarą korzystnej dywersyfikacji, a w konsekwencji także miarą poziomu bezpieczeństwa
energetycznego, powinien być akceptowalny poziom kosztów.

8.

Zdefiniuj pojęcie - samowystarczalność energetyczna kraju

Samowystarczalność energetyczna kraju

to relacja pomiędzy krajowym pozyskaniem

paliw i energii a całkowitym zużyciem energii pierwotnej. Jest ona wyrażona
wskaźnikiem.

9.

Czynniki kształtujące poziom bezpieczeństwa energetycznego

•

Zapewnienie bezpieczeństwa i efektywności dostaw węgla kamiennego dla polskiej i

wspólnotowej gospodarki

•

Zapewnienie pokrycia wzrastającego zapotrzebowania na energię elektryczną

•

Utrzymanie znacznego udziału krajowej produkcji paliw ciekłych w rynku oraz

poprawa jakości paliw ciekłych

•

Umocnienie lokalnego charakteru zapotrzebowania na ciepło

•

Utrzymanie udziału gazu ziemnego pochodzenia krajowego

10.

Źródła prawa w Rzeczypospolitej Polskiej

Źródła prawa są to wszelkiego rodzaju akty prawotwórcze, normy prawne, bądź czynniki
wpływające na kształtowanie treści aktów i norm.
Zgodnie z III rozdziałem Konstytucji RP rozróżnia się:

•

Źródła prawa powszechnie obowiązującego:

Konstytucja

Ustawy

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Rozporządzenia

•

Źródła prawa wewnętrznego:

Prawo powszechnie obowiązujące, ale wyłącznie na ograniczonym
terytorium np. uchwały Rady Gminy

11.

Wyjaśnij pojęcie - norma prawna

Norma prawna

to reguła postępowania, ustanowiona przez kompetentny organ państwa

np. parlament, rząd, prezydenta, wojewodę, skierowana do abstrakcyjnego adresata,
określająca sposób postępowania w przewidzianej tą normą sytuacji.
Realizacja norm prawnych zabezpieczona jest groźbą użycia przymusu przez państwo,
które przewiduje w przypadku jej naruszenia sankcję np. grzywnę, pozbawienie
wolności, opuszczenie bezprawnie zajmowanego lokalu.
Każda norma prawna składa się z 3 elementów:

hipotezy, wskazującej krąg adresatów oraz okoliczności, w jakich ma ona zastosowanie

dyspozycji, wyznaczającej sposób postępowania sformułowanej w postaci dozwolenia,
zakazu lub nakazu;

sankcji, określającej konsekwencje naruszenia dyspozycji np. w postaci unieważnienia
zawartej umowy lub w polityce – odwołania z zajmowanego stanowiska, utraty biernego i
czynnego prawa wyborczego albo zakazu pełnienia określonych funkcji publicznych.

Norma prawna

nie jest równoznaczna z

przepisem prawnym

. Dopiero na podstawie

całego zespołu przepisów prawnych ustala się obowiązujące normy prawne.

12.

Rodzaje aktów prawnych w Rzeczypospolitej Polskiej

•

Akty konstytucyjne:

zajmują najwyższe miejsce w hierarchii normatywnej i zawierają przepisy dające
organom państwowym uprawnienia do wydawania aktów niższego szczebla.
Zawierają też zasady ustrojowe państwa i ustanawiają jego najważniejsze organy.

•

Akty o randze ustawy:

akty prawne wydawane przez organy władzy zwierzchniej. Stanowienie ich
obwarowane jest przepisami. Przepisy te określają, kto ma prawo do inicjatywy
ustawodawczej, w jakim trybie ustawa jest uchwalana i ogłaszana.

•

Rozporządzenia:

akty wykonawcze wydawane w celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w
nich upoważnień. Może je wydawać prezydent, Rada Ministrów, premier i
poszczególni ministrowie. Regulują te kwestie, których ujęcie w ustawie byłoby
niemożliwe lub niepraktyczne.

•

Zarządzenia są to akty wykonawcze, które może wydawać prezydent i ministrowie. Wydaje
się je dla realizacji konstytucyjnych uprawnień. Prawo ich wydawania płynie z konstytucji, a
nie (jak w przypadku rozporządzeń ) z ustawy

•

13.

Główne zasady Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

•

zasada suwerenności narodu: oznacza ona że władza suwerenna najwyższa w naszym kraju
znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli

Znaczenie prawne tej zasady jest następujące:

zapewnia suwerenności , czyni narodowi prawo współdecydowania z organami
władzy publicznej w procesie rządzenia przez referendum.

uprawnia przedstawicieli do powoływania się w swoim działaniu na dobro i
interesy wszystkich obywateli.

•

zasada niepodległości RP

•

zasada legalizmu: zasada ustroju państwa adresowana do organów władzy publicznej i
przyznająca im prawo do działania tylko na podstawie i w granicach prawa

•

zasada społecznej gospodarki rynkowej: jest ona podstawą ustroju gospodarczego RP
opierająca się na swobodnej działalności gospodarczej oraz własności prywatnej,
solidarności, dialogu i współpracy społecznych partnerów zgodnie z art. 20 konstytucji.
Zasada republikańskiej formy państwa (nazwa: Rzeczpospolita)

•

zasada republikańskiej formy państwa: Republika – forma państwa, w której władza jest
sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów. (nazwa: Rzeczpospolita)

•

zasada reprezentacji politycznej

•

zasada demokratycznego państwa prawa: państwo prawa istnieje wtedy, gdy organizacja i
działanie władzy publicznej oparte są na prawie. Prawo określa wzajemne stosunki między
władzą i jednostkami jako podmiotami prawa. W takim państwie zagwarantowana jest
równość obywateli. Dozwolone jest wszystko, czego nie zabrania prawo. Prawem związane
jest społeczeństwo i władza. Prawo stoi ponad władzą. Podstawą rozstrzygania praw
publicznych jest zasada większości.

•

zasada podziału i równowagi władzy władza państwowa dzieli się na ustawodawczą
(odpowiedzialną za stanowienie prawa), wykonawczą (mającą je realizować w praktyce) i
sądowniczą (rozstrzygająca spory na podst. obowiązujących norm prawnych)

•

zasada pluralizmu społecznego: w państwie istnieją obok siebie różnorodne formy zrzeszania
się obywateli funkcjonujące w sferze politycznej (związki zawodowe, stowarzyszenia
polityczne, partie polityczne).

•

zasada zrównoważonego rozwoju doktryna ekonomii politycznej, zakładająca jakość Życia na
poziomie na jaki pozwala obecny rozwój cywilizacyjny, w którym potrzeby obecnego
pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich
zaspokojenie.

•

zasada sprawiedliwości społecznej: dążenie do równowagi w stosunkach społecznych,
równowagi obciążeń i korzyści, powstrzymanie się od kreowania nieuprawnionych
przywilejów dla wybranych grup obywateli.

14.

Prawo Unii Europejskiej - prawo pierwotne

•

traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej

Traktat paryski z 1951 r. (obowiązywał w latach 1952 - 2002)

Traktaty rzymskie z 1957 r. (weszły w życie w 1958 r.)

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

Traktat z Maastricht z 1992 r. (wszedł w Życie w 1993 r.)

Konstytucja dla Europy z 2004 roku

•

umowy zawarte między państwami członkowskimi zmieniające i uzupełniające

traktaty założycielskie:

Konwencja o niektórych instytucjach wspólnych dla EWG i EWEA z 1957 r.

(weszła w Życie w 1958 r.)

Protokół dotyczący Antyli Holenderskich z 1962 r.

Traktat fuzyjny z 1965 r. (wszedł w Życie w 1967 r.)

Luksemburski traktat budżetowy z 1970 r.

Brukselski traktat budżetowy z 1975 r.

Traktat zmieniający niektóre postanowienia Protokołu w sprawie Statutu EBI

z 1975 r.

Traktat grenlandzki z 1984 r.

Jednolity Akt Europejski z 1986 r. (wszedł w Życie w 1987 r.)

Traktat amsterdamski z 1997 r. (wszedł w Życie w 1999 r.)

Traktat nicejski z 2001 r. (wszedł w Życie w 2003 r.)

•

traktaty akcesyjne:

Traktat o przystąpieniu Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii z 1971 r. (wszedł w
życie w 1972 r.)

Traktat o przystąpieniu Grecji z 1979 r. (wszedł w Życie w 1981 r.)

Traktat o przystąpieniu Hiszpanii i Portugalii z 1985 r. (wszedł w Życie w
1986 r.)

Traktat o przystąpieniu Austrii, Finlandii i Szwecji z 1994 r. (wszedł w Życie
w 1995 r.)

Traktat ateński z 2003 r. (wszedł w Życie w 2004 r.)

Traktat o przystąpieniu Bułgarii i Rumunii z 2005 r. (wszedł w Życie 1
stycznia 2007)

•

postanowienia Rady, gdy jej członkowie działają jako przedstawiciele państw

członkowskich:

Akt dotyczący wyboru przedstawicieli Parlamentu Europejskiego w drodze
powszechnych wyborów bezpośrednich z 1976 r.

15.

Prawo Unii Europejskiej - prawo wtórne

Prawo wtórne

jest tworzone przez organy wspólnot na podstawie prawa pierwotnego. Składa

się ono z ogromnej liczby aktów prawnych, z których każdy należy do jednej z pięciu
kategorii:

•

rozporządzenia - mają zasięg ogólny i nie mają sprecyzowanego adresata; nie
można ich zmieniać ani uchylać się od ich stosowania

•

dyrektywy - są wiążące co do rezultatu - zobowiązują wszystkie państwa
członkowskie do wydania odpowiednich aktów prawnych; pozostawiając jednak
owym państwom wybór środków

•

decyzje - mają charakter indywidualny, w całości są wiążące dla adresata; mogą być
kierowane do instytucji, jak też osoby fizycznej

•

opinie - nie mają mocy wiążącej, zawierają określone oceny, często stosowane w
postępowaniu między organami wspólnot

•

zalecenia - nie mają mocy wiążącej, sugerują podjęcie określonych działań.

16.

Główne instytucje Unii Europejskiej

•

Rada Europejska: tworzą ją szefowie państw i rządów krajów członkowskich Unii
Europejskiej. Zbiera się co najmniej dwa razy w roku. Zadaniem Rady Europejskiej jest
określanie strategicznych celów rozwoju Unii, rozstrzyganie kwestii spornych, zajmuje się
również bieżącymi problemami międzynarodowymi. Rada Europejska jest najważniejszą
instytucją Unii w sprawach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

•

Rada Unii Europejskiej: główny organ decyzyjny Wspólnot. Jej skład tworzą, w zależności od
omawianej problematyki, ministrowie spraw zagranicznych bądź resortowi państw
członkowskich.

•

Rada Unii Europejskiej wydaje akty prawne, sprawuje kontrolę nad budżetem, uchwala
wynegocjowane przez Komisję układy międzynarodowe. Rada koordynuje ogólną
politykę gospodarczą. Ma prawo podejmowania decyzji i przekazywania Komisji
kompetencji do wprowadzania ich w życie.

•

Komisja Europejska: organ wykonawczy Wspólnot Europejskich. W skład Komisji wchodzi 20
członków komisarzy (po dwóch z większych i po jednym z mniejszych krajów członkowskich
Unii) na czele z Przewodniczącym. Komisja posiada szereg zadań i uprawnień, wśród których
znajdują się m.in. prawo inicjatywy ustawodawczej, realizacja postanowień traktatowych
oraz koordynacja działań Wspólnot. Komisja Europejska czuwa nad przestrzeganiem
przez państwa członkowskie prawa wspólnotowego.

•

Parlament Europejski: jedyna instytucja wspólnotowa, której skład jest wyłaniany w
wyborach powszechnych i bezpośrednich. W Parlamencie Europejskim zasiada 626 posłów.
Na poszczególne państwa członkowskie przypada różna - zależna od liczby ludności - liczba
mandatów. Do najważniejszych uprawnień należy zatwierdzanie budżetu Unii oraz wyrażanie
zgody na umowy zawierane z krajami nie będącymi członkami UE. Parlament sprawuje

kontrolę nad Komisją Europejską, zatwierdza również wybór jej przewodniczącego jak i
członków.

•

Trybunał Sprawiedliwości: tworzy go 15 sędziów wspomaganych przez dziewięciu rzeczników
generalnych. Zadaniem Trybunału jest zapewnienie przestrzegania prawa wspólnotowego.
Wydaje on ostateczne orzeczenia w sporach dotyczących stosowania i interpretacji
Traktatów Wspólnot Europejskich oraz wydawanych na ich podstawie norm prawnych.

•

Trybunał Obrachunkowy: składa się z 15 członków mianowanych przez Radę Unii Europejskiej
w porozumieniu z Parlamentem Europejskim. Kontroluje budżet Wspólnot, badając
prawidłowość wszystkich dochodów i wydatków oraz ich zgodność z prawem.

•

Trybunał Obrachunkowy publikuje doroczny raport ze swej działalności, przedstawiany
organom wspólnotowym.

•

Komitet Regionów: organ doradczy, tworzony przez 222 przedstawicieli wspólnot lokalnych
oraz regionalnych. Rada Unii Europejskiej oraz Komisja konsultują się z przedstawicielami
Komitetu w sprawach dotyczących polityki regionalnej, jak również w innych sprawach
bezpośrednio ich dotyczących.

•

Komitet Ekonomiczno-Społeczny: w jego skład wchodzi 222 osoby reprezentujące
poszczególne dziedziny życia gospodarczego i społecznego. Komitet jest organem doradczym
Rady Unii Europejskiej oraz Komisji. Wydaje opinie w sprawach przepisów dotyczących

gospodarki i polityki społecznej Wspólnot.

•

Komitet Stałych Przedstawicieli: organ pomocniczy Rady Unii Europejskiej, działający na
szczeblu ambasadorów państw członkowskich, akredytowanych przy Wspólnotach. Zadaniem
Komitetu Stałych Przedstawicieli, wspomaganego przez ekspertów z poszczególnych państw,
jest wypracowanie wspólnego stanowiska krajów członkowskich w sprawie
propozycji Komisji Europejskiej. Komitet jest odpowiedzialny za przygotowanie
prac Rady Unii Europejskiej, wykonuje również przydzielone mu przez nią zadania.

•

Europejski Bank Inwestycyjny: utworzony na podstawie Traktatu o Europejskiej Wspólnocie
Gospodarczej. Tworzą go wszystkie kraje członkowskie. Europejski Bank Inwestycyjny,
którego zadaniem jest wspomaganie stałego i zrównoważonego rozwoju Wspólnego Rynku,
udziela pożyczek oraz gwarancji kredytowych umożliwiających finansowanie projektów we
wszystkich dziedzinach gospodarki. EBI wspiera również gospodarki m.in. państw
Europy Środkowo-Wschodniej i Ameryki Łacińskiej.

•

Europejski Bank Centralny: główne zadania: emisja euro, polityka pieniężna, polityka kursowa
walut, wysokość stóp procentowych.

17.

Wspólne polityki w Unii Europejskiej

•

polityka handlowa: unia celna obok zniesienia ceł w obrocie wewnętrznym zakłada
również prowadzenie wspólnej polityki handlowej wobec krajów trzecich.

•

polityka konkurencji: tworzenie wspólnego rynku, a następnie dochodzenie do
rzeczywiście jednolitego rynku europejskiego wymagało ustalenia odpowiednich
reguł w dziedzinie konkurencji, tak aby nie mogła być ona sztucznie zakłócana
poprzez działanie podmiotów gospodarczych lub rządów. W ten sposób wykształciła
się wspólna polityka w sferze konkurencji, obejmująca przede wszystkim: kontrolę
fuzji przedsiębiorstw, porozumień między przedsiębiorstwami i ewentualnego
wykorzystywania przez nie dominującej pozycji na rynku oraz warunków działania
monopoli państwowych, a także reguły rządzące pomocą państwa i liberalizację
rynku zamówień publicznych.

•

wspólna Polityka Rolna: to najlepiej rozwinięty i najbardziej kosztowny sektor
polityki gospodarczej w Unii Europejskiej (UE). W przeciwieństwie do pozostałych
sektorów gospodarki, które funkcjonują na zasadach rynkowych, rolnictwo jest
szczególnie wspierane i chronione.

•

polityka walutowa: dla stabilizacji europejskich gospodarek i uczynienia ich
odpornymi na wpływy zewnętrzne, bliskie współdziałanie w sferze walutowej jest
niezbędne

•

polityka regionalna (i strukturalna): ma na celu zbliżenie poziomu rozwoju
gospodarczego i dobrobytu społeczeństw w poszczególnych krajach i regionach

•

polityka społeczna i wspomagania zatrudnienia: dotyczy ona kwestii płacowych i
równego traktowania kobiet i mężczyzn, ochrony zdrowia, spraw związanych z
bezpieczeństwem i higieną pracy itd.

•

polityka transportowa: istotny element zapewniający właściwe funkcjonowanie
wspólnego rynku

•

polityka ochrony środowiska: konieczność prowadzenia wspólnej polityki
ochrony środowiska uznano już na początku lat 70-tych.

•

polityka ochrony konsumentów i zdrowia publicznego: początkowo, polityka ta
dotyczyła przede wszystkim bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów: z jednej
strony obejmowała zakaz stosowania pewnych związków chemicznych, czy
niebezpiecznych dla konsumenta rozwiązań technicznych, a z drugiej - nakaz
właściwego opakowywania produktów, znakowania, etykietowania, opisu, itp.
Podstawową zasadą polityki ochrony konsumentów stała się pełna
odpowiedzialność producenta (lub importera) za sprzedawany towar. Z biegiem
czasu, polityka ochrony interesów konsumentów rozszerzyła się na wiele innych
zagadnień, jak np. sprzedaż obnośną, kredyty konsumenckie, produkty turystyczne itd.

•

polityka w dziedzinie badań i rozwoju

•

polityka przemysłowa: ma na celu, podobnie jak polityka w zakresie badań
naukowych i rozwoju technologii, ochronę i wspomaganie konkurencyjności
przemysłu wspólnotowego. Zadanie to jest realizowane poprzez: ułatwienie
dostosowań do zmian strukturalnych, działania w kierunku stworzenia korzystnego
klimatu do wzrostu gospodarczego, wspieranie (w dozwolonych ramach) sektora
małych i średnich przedsiębiorstw, wspomaganie innowacyjności, działania na rzecz
zmniejszenia kosztów pracy, odbiurokratyzowanie gospodarki i znoszenie ograniczeń
systemowo-administracyjnych dla przedsiębiorczości, działania przyczyniające się
do rozwoju społeczeństwa informacyjnego itd.

18.

Harmonizacja i implementacja prawa UE

Harmonizacja:

•

dostosowanie prawa krajowego do wspólnotowego

•

umożliwia funkcjonowanie wspólnego rynku

•

wydawanie dyrektyw

Implementacja:

•

wdrażanie

•

osiąganie rezultatu w wyznaczonym czasie (postanowienia traktatu akcesyjnego)

•

ustawy i rozporządzenia

19.

Struktura zużycia nośników energii w Unii Europejskiej i w Polsce

Zużycie w Polsce wg rocznika statystycznego [2010 r.]

•

Węgiel kamienny: 81979 tys. ton

•

Gaz ziemny: 519923 TJ

•

Gaz ciekły: 737 tys. ton

•

Olej opałowy: 1125 tys. ton

•

Ciężko olej opałowy: 1587 tys. ton

•

Ciepło: 458429 TJ

•

Energia elektryczna: 141637 GWh

20.

Struktura wykorzystania energii w Polsce

Struktura źródeł wytwarzania energii elektrycznej w Polsce wynika z rozwoju naszej
energetyki w okresie powojennym w gospodarce centralnie planowanej, opartej na węglu.
Węglowa struktura energii pierwotnej dla energetyki, poza znanym negatywnym efektem dla
środowiska, ma również wpływ na efektywność procesu wytwarzania i transportu sieciowego
energii elektrycznej. Istotnym czynnikiem są straty energii elektrycznej oraz jej zużycie na
pokrycie potrzeb własnych elektrowni i elektrociepłowni („straty energetyczne”). Polska
energetyka w najbliższych latach będzie musiała przejść generalny remont, z tego względu,
że wiele elektrowni jest przestarzałych technologicznie. Będzie to pociągało ogromne
inwestycje w sektorze energetycznym oraz wymusi wprowadzenie nowych technologii i
rozwiązań. W związku z tym byłaby duża możliwość wykorzystania węgla w inny sposób niż
miało to miejsce do tej pory. Można by było zgazowywać węgiel w złożach podziemnych i
spalać powstały wodór w elektrowniach odpowiednio dostosowanych do tego rodzaju gazu.

Struktura zużycia poszczególnych nośników energii w UE w roku 2001 i prognoza na 2010.

2001

2010

Zużycie energii ogółem
[mln ton]

1482
,32

100
%

1617
,37

100
%

Węgiel

212,
24

14,4
0%

196,
19

12,1
4%

Ropa naftowa

599,
20

40,4
0%

632,
45

39,1
0%

Gaz

346,
53

23,4
0%

457,
75

28,3
0%

Źródła atomowe

231,
77

15,6
0%

220,
44

13,6
3%

Źródła odnawialne

88,6
0

6,00
%

105,
84

6,54
%

Prognozy dotyczące struktury zużycia energii w ramach założeń polityki energetycznej rządu
polskiego

1997

2005

2010

2020

Zużycie ogółem
[Mtoe]

107,5 106,4 109,1 116,2

Węgiel kamienny
[mln ton]

104,5

91,3

84,3

81,9

Węgiel brunatny
[mln ton]

65,4

66,8

67,4

65,6

Ropa naftowa [mln
ton]

18,6

20,2

20,4

22,3

Gaz ziemny [mld
m3]

12.0

17,9

22,0

29,3

Energia jądrowa
[Mtoe]

0,0

0,0

0,0

?

Energia odnawialna
[Mtoe]

5,5

5,5

6,0

7,1

21.

Główne gazociągi środkowoeuropejskie i ich zdolności przesyłowe

Gazociągi:

•

Gazociąg północny to planowany gazociąg mający służyć do transportu gazu ziemnego z

Rosji do Niemiec. Według planów, ma przebiegać dnem Morza Bałtyckiego, omijając Polskę
i republiki bałtyckie. Gazociąg ma osiągnąć wydajność 27 miliardów mł gazu rocznie.

•

Gazociąg Jamał-Europa połączy Europę Zachodnią z bogatymi złożami gazu ziemnego na

półwyspie Jamał. Zaplanowano, Że docelowa zdolność przesyłowa systemu gazociągów, tj.
65,7 mld m

3

, zostanie osiągnięta w 2010 roku (dwie nitki, pięć tłoczni).

•

Norweski - gazociąg miał być budowany na podstawie podpisanego porozumienia polsko
norweskiego. Miał stanowić wspólne przedsięwzięcie PGNiG oraz norweskiego Statoil.

Gazociąg o długości ok. 1000 km miał biec z Morza Północnego do polskiego wybrzeża
Bałtyku.
Za jego pośrednictwem gaz miał trafiać również do południowej Norwegii i
Szwecji. Polska miała odbierać tą drogą 5 mld m

3

gazu rocznie z 8 mld m

3

całkowitej

przepustowości.

•

Gazociąg Północny (nazwa: North European Gas Pipline - NGEP lub Gazociąg
Północnoeuropejski) - biegnący po dnie Bałtyku gazociąg o długości 1200 km bezpośrednio
połączy Rosję i Niemcy. Docelowa przepustowość dwóch nitek gazociągu ma wynosić 55

mld m

3

gazu rocznie (przepustowość jednej nitki to 27,5 mld m

3

/rok z czego dla Polski

5-8 mld m

3

/rok). Koszt jego budowy przekroczy 4 mld USD. W przyszłości Polska będzie

mogła zaproponować budowę odgałęzienia gazociągu do naszego kraju.

•

Nabucco - gazociąg ma prowadzić z Turcji przez Bułgarię, Rumunię i Węgry do Austrii.
Mógłby być zasilany gazem wydobywanym w rejonie Morza Kaspijskiego, Azji Środkowej i
Środkowego Wschodu. Długość gazociągu wynosiłaby 3400 km, a koszt jego budowy to 4,4
mld EUR. Po uruchomieniu gazociągu w 2009 r. jego przepustowość w Baumgarten w
Austrii miałaby wynosić 20 mld m sześc. gazu rocznie z czego dla Polski 3 mld m3 / rok.

•

Bernau-Szczecin - gazociąg miał rozpocząć pracę pod koniec 2006 r. Miał stanowić wspólne

przedsięwzięcie Bartimpeksu i Ruhrgasu. Jego roczna wydajność miałby wynieść 2 mld m

3

(dla Polski przeznaczone 1,5 mld m

3

) , a koszt budowy ok. 320 mln zł. Gazociągiem

do Polski przesyłany byłby gaz z Niemiec.

•

Amber - gazociąg połączyłby Danię z Litwą, a w dalszej perspektywie również Finlandię,
Łotwę i Estonię. Miałby przebiegać na północy Polski i pozwalać na dwukierunkowy przesył
gazu, najpierw duńskiego, a następnie rosyjskiego. Jego roczna wydajność dla Polski miałby
wynieść 2 mld m

3

. (spośród 30 mld m

3

rok całkowitej przepustowości), a koszt budowy

ok. 1,6 mld zł.

•

Sarmacja - gazociąg mający biec po dnie Morza Czarnego, przez Ukrainę, Polskę do Europy
Zachodniej. Miałby przepływać nim gaz ze złóż w Iranie i w sąsiadujących z nim państwach.
Planowana przepustowość to 25 mld m

3

/rok, w tym 5 mld m

3

/rok dla Polski.

•

BalticPipe - gazociąg miał rozpocząć pracę jesienią 2003 r. i umożliwiać przesył 2 mld m

3

gazu z Danii, a od 2007 r. 5 mld m sześc. z Norwegii (w tym dla Polski od 2 do 5 mld m

3

/rok).

Długość gazociągu biegnącego ze Stevens w Danii do Niechorza miała wynosić 230 km, a
koszt budowy ok. 1,3 mld. zł.

•

Ustiług-Zosin-Moroczyn - gazociąg stanowi nowe połączenie z siecią gazową Ukrainy. Do
końca 2007 r. będzie nim sprowadzane 17,5 mln m

3

gazu. W przyszłości dostawy będą

mogły wzrosnąć do 200 mln m

3

, a po dalszej rozbudowie sieci nawet do 0,8 mld m

3

(cała dostępna przepustowość przeznaczona byłaby dla Polski).

•

Błękitny potok - biegnie po dnie Morza Czarnego i dostarcza gaz ziemny z Rosji do Turcji, a
w przyszłości także do Włoch

Ropociągi:

•

Rurociąg naftowy Przyjaźń – największy na świecie system rurociągów, łączący od
ponad 40 lat Syberię i Europę Środkową. Rurociąg, który otwarto w 1964 roku,
rozpoczyna bieg w mieście Almietjewsk, biegnie poprzez Samarę i Briańsk do Mozyrza,
gdzie rozdziela się na dwie nitki: północną, biegnącą przez Białoruś i Polskę do niemieckiego
Lipska, oraz południową, biegnącą przez Ukrainę, Słowację dwoma odgałęzieniami do Czech
i Węgier. W skład systemu wchodzi między innymi około 8900 km rurociągów, które w ciągu
każdego roku transportują około 66,5 miliona ton ropy naftowej, w tym samą północną nitką
około 49,8 miliona ton.

•

Tengiz–Noworosyjsk (CPC, KTK) Przepustowość – 30 mln ton ropy rocznie, plany
zwiększenia do 67 mln.

•

Baku–Tbilisi–Ceyhan (BTC) Przepustowość: 50 mln ton ropy rocznie, potencjalnie – 70 mln.

•

Samsun–Ceyhan (Trans Anadolu) Przepustowość: 50 mln ton ropy rocznie, potencjalnie – 70
mln.

•

Odessa–Brody – planowane przedłużenie do Płocka (OBP) Odcinek istniejący: Trasa o
długości ok. 640 km z Odessy do Brodów, gdzie łączy się z systemem Drużby Południowej.
Przepustowość: 14,5 mln ton ropy rocznie.

•

Burgas–Vlore (AMBO, ropociąg transbałkański) Przepustowość: od 35 do 40 mln ton
ropy rocznie.

•

Constanta–Triest Przepustowość: od 24 do 50 mln ton ropy rocznie (potencjalnie nawet do
112 mln ton).

22.

Podstawowe determinanty geopolityki Unii Europejskiej (w zakresie zaopatrzenia w energię)

•

Jeden z największych na świecie importerów ropy, gazu i węgla

•

Znaczący gracz na międzynarodowym rynku energii

•

Słaba pozycja polityczna

•

Przewidywalny wzrost importu surowców energetycznych

•

Ryzyko przerwy w dostawach

•

Przyspieszenie prac nad wspólną polityką energetyczną

23.

Główne cele polityki energetycznej UE i sposoby ich osiągania

•

Zrównoważony rozwój

•

Konkurencyjność – zapewnienie, że otwarcie rynku będzie korzystne dla koniunktury
oraz gospodarki w całości. Jednocześnie zachęcając do inwestycji w produkcje czystej energii.

•

Liberalizacja rynku energii elektrycznej i gazu

•

Energia odnawialna w UE

•

Utrwalenie tendencji zrównoważonego rozwoju

•

Bezpieczne zaopatrzenia w energie

•

Geopolityka UE w zakresie zaopatrzenia w energii

24.

Zdefiniuj pojęcie - jednolity rynek energii w UE

Jednolity rynek

– polityka Unii Europejskiej mająca głównie swoje odzwierciedlenie w ustanowieniu

czterech swobód:

•

swobodny przepływ osób

•

swobodny przepływ kapitału

•

swobodny przepływ towarów

•

swoboda świadczenia usług

25.

Instytucje UE realizujące politykę energetyczną

•

Ministerstwo Gospodarki, natomiast instytucją wspomagającą jest Krajowa Agencja
Poszanowania Energii S.A.

26.

Źródła, wielkości i prognozy zaopatrzenia Polski w paliwa gazowe

•

Jest 256 udokumentowanych złóż gazu - 154,3mld m

3

. Dostawy gazu z : Rosji, Ukrainy i

Uzbekistanu.

•

W 2011 roku planuje się 14mld m

3

zużycia w tym 6 mld m

3

–wydobycie własne, 5 mld m

3

z

portów i 7,5mld m

3

dostarczonych z Rosji.

•

Przewiduje się, Że w 2030r. 80% gazu będzie pochodzić z importu w tym 60 % z Rosji

27.

Główne założenia polityki energetycznej RP do 2030 r.

Kierunki działań określonych w „Polityce energetycznej Polski do 2030”:

•

Cele polityki energetycznej w zakresie efektywności energetycznej:

dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju
gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowanie na energię pierwotną

konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu
UE-15

•

Przewidziano zastosowanie oraz oceniono wpływ na zapotrzebowanie na energię istniejących
rezerw efektywności:

rozszerzenia stosowania audytów energetycznych

wprowadzenia systemów zarządzania energią w przemyśle

wprowadzenia zrównoważonego zarządzania ruchem i infrastrukturą w transporcie

wprowadzenia standardów efektywności energetycznej dla budynków i urządzeń
powszechnego użytku

intensyfikacji wymiany oświetlenia na energooszczędne

wprowadzenia systemu białych certyfikatów

•

Bezpieczeństwo dostaw paliw i energii:

dywersyfikacja zarówno nośników energii pierwotnej, jak i kierunków dostaw tych
nośników, a także rozwój wszystkich dostępnych technologii wytwarzania energii o
racjonalnych kosztach, zwłaszcza energetyki jądrowej jako istotnej technologii z
zerową emisją gazów cieplarnianych i małą wrażliwością na wzrost cen paliwa
jądrowego

krajowe zasoby węgla kamiennego i brunatnego pozostaną ważnymi stabilizatorami
bezpieczeństwa energetycznego kraju. Założono odbudowę wycofywanych z
eksploatacji węglowych źródeł energii na tym samym paliwie w okresie do 2017 r.
oraz budowę części elektrociepłowni systemowych na węgiel kamienny.
Jednocześnie nie nakładano ograniczeń na wzrost udziału gazu w elektroenergetyce,
zarówno w jednostkach gazowych do wytwarzania energii elektrycznej w kogeneracji
z ciepłem oraz w źródłach szczytowych i rezerwie dla elektrowni wiatrowych

•

Założono wzrost udziału energii odnawialnej (zgodnie z przewidywanym wymaganiami UE) w
strukturze energii finalnej do 15% w roku 2020 oraz osiągnięcie w tym roku 10% udziału
biopaliw w rynku paliw transportowych

•

Założono ochronę lasów przed nadmiernym pozyskiwaniem biomasy oraz zrównoważone
wykorzystanie obszarów rolniczych do wytwarzania energii odnawialnej, w tym biopaliw, tak
aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem

28.

Podstawowe kierunki polityki energetycznej RP

•

Konstytucyjna zasada postępu w gospodarce opartego na idei zrównoważonego rozwoju

•

Pełna integracja polskiej energetyki z europejską i światową

•

Podstawowymi mechanizmami funkcjonowania energetyki są mechanizmy rynku
konkurencyjnego z niezbędną administracyjną regulacją

•

Wypełnienie zobowiązań traktatowych RP w określonych terminach i w przyjętych
wielkościach

•

Wspomaganie rozwoju OŹE i pracujących w skojarzeniu, w tym generacji rozproszonej, przy
użyciu mechanizmów rynkowych

•

Wykonywanie zadań polityki energetycznej zgodnie z posiadanymi kompetencjami i tym
samym odpowiedzialnością przez administrację rządową i przez administrację samorządową

•

Podejmowanie przez administrację publiczną wobec przedsiębiorstw energetycznych działań
inspirujących i wspierających, z reguły o systemowym charakterze

•

Upowszechnianie idei partnerstwa publiczno-prywatnego na szczeblu regionalnym i lokalnym

•

Konsekwentna realizacja zasady regulowanego Dostępu Strony Trzeciej

•

Udostępnianie zdolności przesyłowych połączeń transgranicznych w formie aukcji

•

Dokonywanie wymiany energii elektrycznej z sąsiednimi systemami elektroenergetycznymi
na zasadach rynkowych

•

Utrzymanie właścicielskiego nadzoru państwa nad podmiotami posiadającymi infrastrukturę
przesyłową i przeładunkową

•

Informacje o rezultatach i zasadach funkcjonowania i tendencjach rozwojowych w
energetyce powinny być upowszechniane w śród zainteresowanych w formie
ogólnodostępnych publikacji

29.

Obszary polityki energetycznej RP

Podstawowe kierunki polityki energetycznej RP:
Polska jako kraj członkowski Unii Europejskiej czynnie uczestniczy w tworzeniu
wspólnotowej polityki energetycznej, a także dokonuje implementacji jej głównych celów
w specyficznych warunkach krajowych, biorąc pod uwagę posiadane zasoby energetyczne
oraz uwarunkowania technologiczne produkcji i przesyłu energii.

W związku z powyższym podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są:

Poprawa efektywności energetycznej,

Wzrost bezpieczeństwa energetycznego,

Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,

Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,

Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

Przyjęte kierunki polityki energetycznej są w znacznym stopniu współzależne. Poprawa
efektywności energetycznej ogranicza wzrost zapotrzebowania na paliwa i energię
przyczyniając się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, na skutek zmniejszenia
uzależnienia od importu, a także działa na rzecz ograniczenia wpływu energetyki na
środowisko poprzez redukcję emisji. Podobne efekty przynosi rozwój odnawialnych źródeł
energii i zastosowanie biopaliw oraz wprowadzenie energetyki jądrowej.

30.

Zadania Ministra Gospodarki RP w zakresie polityki energetycznej

Minister Gospodarki jest naczelnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach
polityki energetycznej. Zadania Ministra Gospodarki w zakresie polityki energetycznej obejmują:

•

przygotowywanie, w porozumieniu z właściwymi ministrami, założenia polityki energetycznej
oraz koordynowanie jej realizacji,

•

określanie szczegółowych warunków planowania i funkcjonowania systemów zaopatrzenia w
paliwa i energię, w trybie i zakresie ustalonych w ustawie,

•

nadzór nad funkcjonowaniem krajowych systemów energetycznych w zakresie określonym
ustawą,

•

współdziałanie z wojewodami i samorządami terytorialnymi w sprawach planowania i
realizacji systemów zaopatrzenia w paliwa i energię,

•

koordynowanie współpracy z międzynarodowymi organizacjami rządowymi w zakresie
określonym ustawą.

31.

Narzędzia realizacji polityki energetycznej RP

Do głównych narzędzi realizacji polityki energetycznej zaliczyć należą:

•

Regulacje prawne w formie ustaw i rozporządzeń określające zasady działania energetyki
oraz ustanawiające standardy techniczne

•

Efektywne wykorzystanie przez Skarb Państwa nadzoru właścicielskiego do realizacji celów
polityki energetycznej

•

Bieżące działania regulacyjne Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, ustalające wysokość taryf i
opłat przesyłowych oraz zastosowanie analizy typu benchmarking w zakresie energetycznych
rynków regulowanych

•

Mechanizmy wsparcia poprzez funkcjonowanie rynków certyfikatów

•

Działania na forum Unii Europejskiej prowadzące do tworzenia polityki energetycznej UE
uwzględniającej uwarunkowania polskiej energetyki

•

Działania informacyjne prowadzone poprzez organy rządowe i współpracujące instytucje
badawczo-rozwojowe

•

Aktywne członkostwo Polski w organizacjach międzynarodowych, takich jak Międzynarodowa
Agencja Energetyczna,

•

Wsparcie ze środków publicznych, w tym funduszy europejskich, realizacji istotnych dla kraju
projektów w zakresie energetyki (np. projekty inwestycyjne, prace badawczo-rozwojowe)

W dużej mierze działania określone w polityce energetycznej będą realizowane przez
komercyjne firmy energetyczne, działające w warunkach konkurencyjnych rynków paliw
i energii lub rynków regulowanych. Wobec powyższego, interwencjonizm państwa
w funkcjonowanie sektora musi mieć ograniczony charakter i jasno określony cel:
zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju. Tylko w takim zakresie i w zgodzie
z prawem UE stosowana będzie interwencja państwa w sektorze energetycznym.

32.

Podmioty zaangażowane w realizację polityki energetycznej w RP

•

Organy państwa

•

Przedsiębiorcy sektora energetyki

•

Odbiorcy końcowi energii i paliw

33.

Bezpieczeństwo energetyczne – zadania i odpowiedzialność administracji rządowej

Administracja rządowa, w zakresie swoich konstytucyjnych i ustawowych obowiązków, jest
odpowiedzialna głównie za:

•

stałe prowadzenie prac prognostycznych i analitycznych w zakresie strategii bezpieczeństwa
energetycznego wraz z niezbędnymi pracami planistycznymi

•

takie realizowanie polityki energetycznej pastwa, które zapewnia przede wszystkim
bezpieczeństwo energetyczne, w szczególności tworzy warunki:

koniecznej dywersyfikacji

utrzymania zapasów paliw

utrzymania rezerw mocy wytwórczych

zapewnienia zdolności przesyłowych umożliwiających pożądaną dywersyfikację źródeł
i/lub kierunków dostaw ropy i produktów naftowych, gazu oraz energii elektrycznej

•

tworzenie mechanizmów rynkowych zapewniających rozwój mocy wytwórczych oraz
zdolności przesyłowych systemu elektroenergetycznego w celu zwiększenia stopnia
niezawodności dostaw i bezpieczeństwa pracy systemu elektroenergetycznego

•

przygotowywanie procedur umożliwiających, w przypadku wystąpienia nagłych zagrożeń,
klęsk żywiołowych i działania tzw. siły wyższej, stosowanie innych niż rynkowe mechanizmów
równoważenia interesów uczestników rynku i koordynacji funkcjonowania sektora energii

•

redukowanie ryzyka politycznego w stosowanych regulacjach

•

monitorowanie i raportowanie do Komisji Europejskiej stanu bezpieczeństwa energetycznego
oraz podejmowanie odpowiednich środków zaradczych w przypadku zagrożeń niezawodności
dostaw

•

analizę wpływu działa planowanych w ramach polityki energetycznej na bezpieczeństwo
narodowe

•

koordynacji i nadzór nad działalnością operatorów systemów przesyłowych w zakresie
współpracy z krajami ościennymi i europejskimi systemami: elektroenergetycznym i
gazowym

Szczególną sferę aktywności administracji rządowej, wspierającą wszystkie powyższe, jest
działanie na rzecz promowania konkurencji i usuwania barier ją ograniczających wraz
racjonalizacji zasad i zakresu administracyjnej ingerencji w funkcjonowanie sektora energii.

34.

Bezpieczeństwo energetyczne – zadania i odpowiedzialność wojewodów i samorządów

wojewódzkich

Wojewodowie oraz samorządy województw odpowiedzialni są głównie za zapewnienie
warunków do rozwoju infrastrukturalnych połączeń międzyregionalnych i wewnątrz
regionalnych, w tym przede wszystkim na terenie województwa, i koordynacji rozwoju
energetyki w gminach.

35.

Bezpieczeństwo energetyczne – zadania i odpowiedzialność gminnej administracji

samorządowej

Gminna administracja samorządowa jest odpowiedzialna za zapewnienie energetycznego
bezpieczeństwa lokalnego, w szczególności w zakresie zaspokojenia zapotrzebowania na
energię elektrycznej, ciepło i paliwa gazowe, z racjonalnym wykorzystaniem lokalnego
potencjału odnawialnych zasobów energii i energii uzyskiwanej z odpadów.

36.

Bezpieczeństwo energetyczne – zadania i odpowiedzialność operatorów systemu

energetycznego

•

zapewnienie równoprawnego dostępu uczestników rynku do infrastruktury sieciowej

•

utrzymywanie infrastruktury sieciowej w stałej gotowości do pracy, zgodnie ze standardami
bezpieczeństwa technicznego i obowiązującymi krajowymi i europejskimi standardami
jakości i niezawodności dostaw oraz warunkami współpracy międzysystemowej

•

efektywne zarządzanie systemem i stałe monitorowanie niezawodności pracy systemu oraz
bieżące bilansowanie popytu i podaży

•

optymalną realizację procedur kryzysowych w warunkach stosowania innych niż rynkowe,
mechanizmów równoważenia interesów uczestników rynku oraz koordynacji funkcjonowania
sektora energii

•

planowanie rozwoju infrastruktury sieciowej, odpowiednio do przewidywanego
komercyjnego zapotrzebowania na usługi przesyłowe oraz wymiany międzysystemowej

•

monitorowanie dyspozycyjności i niezawodności pracy podsystemu wytwarzania energii
elektrycznej i systemu magazynowania paliw gazowych oraz systemu magazynowania paliw
ciekłych.

W podziale odpowiedzialności za stan bezpieczeństwa energetycznego szczególna rola
przypadnie tzw. dostawcy z urzędu, zgodnie z dokonaną nowelizacji ustawy

- Prawo

energetyczne.

37.

Bezpieczeństwo energetyczne – zadania i odpowiedzialność odbiorców energii

Każde zdarzenie lub proces w sektorze energii ma nie tylko swój właściwy wymiar czasowy.
Ma także adekwatny czas reakcji podmiotów odpowiedzialnych za zarządzanie
bezpieczeństwem. Za bezpieczeństwo energetyczne w poszczególnych przedziałach czasowych
odpowiada właściwy podmiot

•

Za bezpieczeństwo krótkoterminowe odpowiedzialni są właściwi operatorzy systemów
sieciowych, którzy zapewniają to bezpieczeństwo poprzez realizację odpowiednich procedur
bilansowania

•

Za bezpieczeństwo średnioterminowe dostaw energii odpowiadają odbiorcy energii
dokonujący transakcji w warunkach rynkowych, a w przypadku odbiorców taryfowych lub nie
korzystających z rynku energii – ich dostawcy z urzędu.

•

Za bezpieczeństwo długoterminowe odpowiada administracja publiczna, rządowa i
samorządowa. Jej rola polega na tworzeniu takich warunków funkcjonowania sektora energii,

by stanowiły one zachętę dla inwestorów do kalkulowania i podejmowania długookresowego
ryzyka rozpoczynania, prowadzenia i rozwoju działalności gospodarczej w tym sektorze.

38.

Horyzonty czasowe zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego

Przyjmuje się 3 podstawowe horyzonty czasowe, które determinują bezpieczeństwo
energetyczne:

•

Krótkoterminowe, rozumiane jako zbilansowanie systemu elektroenergetycznego

•

Średnioterminowe, rozumiane jako zapewnienie dostaw energii

•

Długoterminowe, rozumiane jako zapewnienie zdolności wytwórczych i przesyłowych

39.

Polityka energetyczna RP w zakresie zwiększenia wykorzystania źródeł odnawialnych w tym

biopaliw

Celem strategicznym polityki państwa jest wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii i
uzyskanie 7,5 proc. udziału energii, pochodzącej z tych źródeł, w bilansie energii pierwotnej
do roku 2010, a 20% do 2020 roku, w tym co najmniej 10% udziału biopaliw. Planuje się
przeprowadzenie do 2008 r. systemowej analizy mechanizmów wsparcia wykorzystania
odnawialnych źródeł energii, a także podjęcie inicjatywy dotyczącej objęcia nowych krajów
członkowskich UE systemem dopłat ze środków unijnych do wszystkich upraw energetycznych.
Zakłada się również opracowanie koncepcji powiązania rozwoju energetyki wiatrowej z
elektrowniami szczytowo - pompowymi oraz przeprowadzenie analizy dotyczącej lokalizacji terenów
pod energetykę wiatrową. Zostanie również przygotowany projekt regulacji zapewniającej wdrożenie
dyrektywy 2003/30/WE o promocji wykorzystania biopaliw lub innych paliw odnawialnych w
transporcie.

40.

Polityka energetyczna RP w zakresie bezpieczeństwa dostaw energii i paliw

Przez bezpieczeństwo energetyczne rozumie się zapewnienie stabilnych dostaw paliw
i energii na poziomie gwarantującym zaspokojenie potrzeb krajowych i po
akceptowanych przez gospodarkę i społeczeństwo cenach, przy założeniu optymalnego
wykorzystania krajowych zasobów surowców energetycznych oraz poprzez
dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw ropy naftowej, paliw ciekłych i gazowych.

Polska posiada znaczne zasoby węgla, ale wobec uzależnienia od importu gazu (w ponad
70%) i ropy naftowej (w ponad 95%), polityka energetyczna ukierunkowana będzie na
dywersyfikację dostaw surowców i paliw rozumianą również jako zróżnicowanie technologii,
a nie jak do niedawna – jedynie zróżnicowanie kierunków dostaw. Wspierany będzie rozwój
technologii pozwalających na pozyskiwanie paliw płynnych i gazowych z surowców
krajowych. Krajowe zasoby węgla kamiennego i brunatnego są bowiem ważnymi
stabilizatorami bezpieczeństwa energetycznego kraju.

W sektorach gazu ziemnego i ropy naftowej niezbędne jest również zwiększenie zdolności
przesyłowych systemów gazowniczych oraz rurociągów naftowych i paliwowych wraz
z infrastrukturą przeładunkową.

Dotychczasowe prognozy, dotyczące możliwości pokrycia przyszłego zapotrzebowania
na energię elektryczną w kraju, wskazują na konieczność rozbudowy istniejących mocy
wytwórczych. Zobowiązania dotyczące ograniczania emisji gazów cieplarniach zmuszają
Polskę do poszukiwania rozwiązań niskoemisyjnych w zakresie wytwarzania energii
elektrycznej. Wykorzystywane będą wszystkie dostępne technologie wytwarzania energii
z węgla przy założeniu, że będą prowadziły do redukcji zanieczyszczeń powietrza (w tym

również do znacznego ograniczenia emisji CO

2

). Zostanie rozważona również opcja

wprowadzenia energetyki jądrowej w Polsce.

Energia elektryczna jest wytwarzana w systemie krajowym przy małych - obecnie poniżej
10% - możliwościach wymiany międzynarodowej. Dlatego główne kierunki polityki
energetycznej obejmują również rozwój mocy wytwórczych energii elektrycznej i zdolności
przesyłowych sieci elektroenergetycznych, w tym także zwiększenie możliwości wymiany
energii elektrycznej z krajami sąsiednimi.

41.

Polityka energetyczna RP w zakresie przesyłu

Potrzeba posiadania zdolności transportowych i połączeń transgranicznych zapewniających
ciągłość dostaw paliw i energii oraz tworzenie jednolitych rynków paliw i energii w UE
ukierunkowuje działania realizacyjne na:

•

Rozwój systemów przesyłowych energii elektrycznej, gazu i ropy wraz z połączeniami
transgenicznymi oraz tworzenie alternatywnych metod i kierunków dostaw importowanych
paliw i energii. Polska leży na granicy 3 systemów elektroenergetycznych. Polska może i
powinna pełnić rolę lidera w ramach rozwoju rynku energii elektrycznej w UE. Dla
bezpieczeństwa i ciągłości dostaw gazu niezbędne jest oddziaływanie państwa na
dywersyfikację kierunków dostaw gazu dla krajowych odbiorców. W przypadku ropy ważnym
jest, Żeby obok istniejącej sieci ropociągów mieć także instalacje do przeładunku ropy z
dostaw transportem morskim jako alternatywy.

•

Rozbudowę i modernizację sieci dystrybucyjnych. Wzrost zapotrzebowania na energię
elektryczną wymaga działań zapewniających przebudowę i rozbudowę sieci średniego i
niskiego napięcia, a także modernizację i unowocześnianie sieci dystrybucyjnych głównie na
obszarach wiejskich.

42.

Polityka energetyczna RP w zakresie poprawy efektywności energetycznej

Wzrost efektywności użytkowania energii, czyli zmniejszenie zużycia energii pierwotnej w
przeliczeniu na jednostkę PKB, jest istotnym elementem zrównoważonego rozwoju kraju.
Wymaga działań w następujących kierunkach:

•

Zmniejszenie energochłonności wyrobów w trakcie projektowania, wytwarzania,
użytkowania i utylizacji

•

Zwiększanie sprawności wytwarzania energii. Sprawność wytwarzania energii jest w Polsce
mniejsza niż w innych krajach UE. W elektrociepłowniach zakłada się stosowanie zasobników
ciepła. W elektrowniach kondensacyjnych stosowanie wysokosprawnych bloków
energetycznych opalanych węglem na nadkrytyczne parametry pary i stosowanie obiegów
parowo-gazowych. W budynkach mieszkalnych wymiana kotłów na wysokosprawne

•

Zmniejszenie energochłonności procesów przemysłowych. Przewiduje się duże efekty
oszczędności przez modernizację szeregu procesów produkcyjnych w przemyśle i
dostosowanie ich do wymogów najlepszej dostępnej techniki

•

Zmniejszenie strat energii w przesyle i dystrybucji. Zwiększenie przepustowości linii
elektroenergetycznych, poprawę rozdziału energii i ograniczenie przesyłu liniami 110kV na
duże odległości

•

Wdrożenie systemów zarządzania popytem na energię w celu zwiększenia efektywności
wykorzystania energii. Zakłada się kompleksowe podejście do zarządzania popytem na
energię m.in. stosując rozwiązania organizacyjne, systemy zachęt oraz poprawę efektywności
użytkowania energii. Ważnym elementem jest też proces termomodernizacji budynków.

43.

Polityka energetyczna RP w zakresie energetyki jądrowej

Bezpieczeństwo energetyczne Polski wymaga zapewnienia dostaw odpowiedniej ilości
energii elektrycznej po rozsądnych cenach przy równoczesnym zachowaniu wymagań
ochrony środowiska. Ochrona klimatu wraz z przyjętym przez UE pakietem
klimatycznoenergetycznym powoduje konieczność przestawienia produkcji energii na technologie
o niskiej emisji CO

2

. W istniejącej sytuacji szczególnego znaczenia nabrało wykorzystywanie

wszelkich dostępnych technologii z równoległym podnoszeniem poziomu bezpieczeństwa
energetycznego i obniżaniem emisji zanieczyszczeń przy zachowaniu efektywności
ekonomicznej. Wobec obecnych trendów europejskiej polityki energetycznej, jednym z najbardziej
pożądanych źródeł stała się energetyka jądrowa, która oprócz braku emisji CO

2

zapewnia

również niezależność od typowych kierunków pozyskiwania surowców energetycznych. Rada
Ministrów, uchwałą z 13 stycznia 2009 roku, zobowiązała wszystkich uczestników procesu
do podjęcia intensywnych działań w celu przygotowania warunków do wdrożenia programu
polskiej energetyki jądrowej w zgodzie z wymogami i zaleceniami sprecyzowanymi w
dokumentach Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. Dotrzymanie zakładanego
terminu uruchomienia pierwszej elektrowni jądrowej do 2020 roku wymaga zapewnienia
szerokiego udziału organów państwa i zaangażowania środków budżetowych, posiadania
wykwalifikowanej kadry i sprawnych instytucji zarówno w fazie przygotowawczej do
podjęcia ostatecznej decyzji o realizacji programu rozwoju energetyki jądrowej, jak i w fazie
przygotowań do przetargu. Prace przygotowawcze związane z wprowadzeniem energetyki jądrowej
w Polsce będą obejmowały w szczególności szerokie konsultacje społeczne oraz zidentyfikowanie
i minimalizację potencjalnych zagrożeń. Konieczne jest też zapewnienie długotrwałego dostępu do
wszystkich elementów cyklu paliwowego. Uran może być pozyskiwany z regionów, które są
politycznie stabilne, a konkurencja wśród producentów jest duża, co zabezpiecza przed ewentualnym
dyktatem cen. Kwestie zakupu paliwa przez kraje członkowskie UE są koordynowane przez –
specjalnie do tego celu powołaną przez Euratom – Europejską Agencję Dostaw.

44.

Krajowy plan efektywności energetycznej – główne elementy

Istotnym elementem zrównoważonego rozwoju kraju jest wzrost efektywności użytkowania
energii. Zwiększenie efektywności nastąpi poprzez: zmniejszenie energochłonności wyrobów,
zwiększenie sprawności wytwarzania energii, zmniejszenie energochłonności procesów
przemysłowych, zmniejszenie strat energii w przesyle i dystrybucji oraz wdrożenie systemów
zarządzania popytem na energię. W realizacji tego celu planuje się m.in. prowadzenie kampanii
informacyjnej na temat celowości i opłacalności stosowania wyrobów efektywnych energetycznie,
wypracowanie systemu zachęt dotyczących zwiększenia sprawności wytwarzania energii, ponadto
przeprowadzenie analizy możliwości zmniejszenia strat energii w systemie energetycznym i
dokonanie przeglądu sektorów przemysłowych pod kątem zmniejszenia ich energochłonności.

45.

Polityka energetyczna RP w zakresie oddziaływania energetyki na środowisko

Podstawowym kierunkiem działań mających na celu zmniejszenie oddziaływania sektora
energetycznego na środowisko naturalne będzie wprowadzanie nowych rozwiązań
technologicznych i urządzeń pozwalających na dostosowanie się sektora do bardziej
rygostystycznych wymagań ekologicznych (w tym stosowanie czystych technologii
węglowych, nowoczesnych technik wydobycia węgla kamiennego i brunatnego), zmiana
struktury nośników energii, stosowanie paliw przyjaznych środowisku (np. w transporcie
drogowym). W tym celu konieczne będą uzgodnienia z Komisją Europejską, dotyczące realizacji
postanowień Traktatu o Przystąpieniu w zakresie warunków realizacji postanowień
Dyrektywy 2001/80/WE. Zakłada się także wprowadzenie zróżnicowanych stawek podatków
i opłat środowiskowych, promujących paliwa i energię przyjazną środowisku oraz wdrożenie
systemu handlu uprawnieniami do emisji.

46.

Polityka energetyczna RP w zakresie rozwoju konkurencyjnych rynków paliw i energii

Konkurencyjne rynki paliw i energii przyczyniają się do zmniejszenia kosztów wytwarzania,
a zatem ograniczenia wzrostu cen paliw i energii. Detaliczny rynek paliw płynnych można w znacznym
stopniu uznać za konkurencyjny, pomimo dostawy na rynek ropy naftowej głównie z jednego
kierunku, ponieważ znaczne zdolności rozładunkowe portu w Gdańsku i możliwości przesyłowe
pomiędzy tym portem, a główną rafinerią w Płocku, pozwalają na pewne uniezależnienie od importu
rurociągiem „Przyjaźń”. Dwie główne firmy działające na rynku paliw zmieniają ceny w zalewności od
kosztów zakupu. W znacznym zakresie działa również rynek węgla, pomimo konsolidacji kopalń.
Możliwość importu węgla zarówno drogą morską, jak i lądową tworzy warunki do ustalania
rynkowych cen tego paliwa. Część kopalń węgla kamiennego i brunatnego działa w grupach
kapitałowych wraz z elektrowniami. W praktyce jednak możliwość ustalania rynkowych cen tego
paliwa jest zaburzona kosztami transportu spoza i na terenie kraju. Rynek gazu, pomimo
wprowadzenia struktur wymaganych przez dyrektywę 2003/55/WE4, tj. wydzielenia i wyznaczenia
przez Prezesa URE operatora systemu przesyłowego oraz operatorów systemów dystrybucyjnych
gazowych, a także wyznaczenia pod koniec 2008 r. operatora systemu magazynowania paliw
gazowych, nadal jest silnie zmonopolizowany. Dostęp nowych podmiotów do rynku jest utrudniony.
Ponadto blisko 70% zapotrzebowania krajowego na gaz ziemny pokrywane jest z jednego kierunku
dostaw, co wpływa zarówno na brak dywersyfikacji dostaw, jak też na możliwość konkurencji
cenowej pomiędzy dostawcami gazu. W znacznie większym stopniu zasady rynkowe zostały
wdrożone w elektroenergetyce. Zgodnie z dyrektywą 2003/54/WE5 nastąpiło wydzielenie
operatorów systemów, odpowiednio operatora systemu przesyłowego oraz operatorów systemów
dystrybucyjnych. Zlikwidowano kontrakty długoterminowe ograniczające zakres rynku, zniesiono
obowiązek przedkładania do zatwierdzenia przez Prezesa URE taryf na energię elektryczną dla
odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi. Jednakże pomimo wprowadzonych wielu
zmian, rynek nie działa w pełni prawidłowo. Istniejące platformy obrotu, tj. giełda energii i platformy
internetowe mają bardzo mały obrót. Niewielu odbiorców zdecydowało się na zmianę sprzedawcy
energii elektrycznej ze względu na istniejące bariery, głównie ekonomiczne, techniczne i
organizacyjne.

47.

Polityka energetyczna RP w zakresie badań w obszarze energetyki

W celu realizacji tego działania planuje się wspieranie pozyskiwania środków UE na badania
naukowe i prace rozwojowe z obszaru energetyki oraz stworzenie założeń systemu promocji
zagadnień energetycznych. W obszarze nauk stosowanych obiecujące są badania związane z
poszukiwaniem nowych złóż surowców energetycznych, odnawialnymi źródłami energii oraz
tzw. technologiami czystego węgla. Niezbędne jest też promowanie wynalazczości i
wszelkiego rodzaju usprawnień technicznych i organizacyjnych.

48.

Polityka energetyczna RP w zakresie współpracy międzynarodowej

Międzynarodowa współpraca w sferze energii jest jednym z gwarantów bezpieczeństwa
energetycznego państwa. Zapewnia bowiem warunki konieczne dla rozwoju handlu
nośnikami energii i energią elektryczną, a także dla wprowadzenia do Polski zagranicznych
inwestycji i realizacji polskich inwestycji za granicą. W tym celu zakłada się udział Polski w
pracach organów Unii Europejskiej, w tym w dialogu pomiędzy Unią Europejską a Rosją, a
także w organizacjach międzynarodowych zajmujących się sprawami energetyki. Planuje się
również zacieśnianie międzynarodowej współpracy regionalnej, zwłaszcza w regionie
Bałtyku i w Grupie Wyszehradzkiej oraz prowadzenie aktywnej współpracy bilateralnej z
krajami sąsiednimi na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa zaopatrzenia oraz zapewnienia
dywersyfikacji dostaw. Promowane będą: rozbudowa połączeń transgranicznych służących
budowie jednolitego rynku energii elektrycznej i rynku gazu w UE i polskie przedsiębiorstwa

energetyczne za granicą. Zakłada się też zacieśnienie współpracy międzynarodowej na rzecz
wypełnienia przez Polskę celów zawartych w Protokole z Kioto w zakresie ograniczenia
emisji oraz rozwoju handlu emisjami oraz uzyskanie członkostwa w Międzynarodowej
Agencji Energii i udział w pracach Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.

49.

Prawo energetyczne – podstawowe cele ustawy

Celem ustawy jest tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia
bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego zużycia energii.
Prawo energetyczne to ustawa z 10 IV 1997 (Dz.U. nr 54), która określa zasady kształtowania
polityki energetycznej państwa i ma na celu tworzenie warunków do zrównoważonego
rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego użytkowania paliw
i energii oraz uwzględnienia ochrony środowiska. Cele te mają być osiągane m.in. przez
nadzór państwa nad działalnością przedsiębiorstw energetycznych, zobowiązanych do
działań w zakresie ochrony środowiska, udzielanie koncesji i ustalanie taryf na paliwa i
energię.
Ustawa zachęca do rozwijania niekonwencjonalnych źródeł energii, czyli
niekorzystających ze spalania organicznych paliw kopalnych, w tym odnawialnych źródeł
energii w postaci energii rzek, wiatru, biomasy, energii słonecznej.

50.

Wyjaśnij terminy: procesy energetyczne, przedsiębiorstwo energetyczne i odbiorca energii

Procesy energetyczne

- procesy związane z energią pod różną postacią od momentu jej

wytworzenia, przez użytkowanie po utylizację.

Przedsiębiorstwo energetyczne -

podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie

wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu
nimi
Dostawcą energii elektrycznej w Polsce może być podmiot posiadający odpowiednią
koncesję (na obrót energię elektryczną). Najczęściej są to spółki energetyczne, albo spółki
obrotu energią.

Odbiorca energii

- każdy, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię

na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym. Podmiot gospodarczy pobierający
(użytkujący) energię w różnej postaci na określonych warunkach zawartych w taryfach.

51.

Wyjaśnij terminy: obrót, sprzedaż paliw i energii

Obrót

- działalność gospodarczą polegającą na handlu hurtowym albo detalicznym

paliwami lub energią.

Sprzedaż

- bezpośrednią sprzedaż paliw lub energii przez podmiot zajmujący

się ich wytwarzaniem lub odsprzedaż tych paliw lub energii przez podmiot
zajmujący się ich obrotem.

52.

Wyjaśnij termin: przesyłanie-transport paliw i energii,

Przesyłanie - transport:

•

paliw gazowych oraz energii elektrycznej sieciami przesyłowymi w celu ich dostarczania do
sieci dystrybucyjnych lub odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci przesyłowych

•

paliw ciekłych siecią rurociągów

•

ciepła siecią ciepłowniczą do odbiorców przyłączonych do tej sieci – z wyłączeniem sprzedaży
tych paliw lub energii

53.

Wyjaśnij terminy: odbiorca, odbiorca końcowy paliw i energii

Odbiorca

- każdy, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z

przedsiębiorstwem energetycznym.

Odbiorca końcowy

- odbiorca dokonującego zakupu paliw lub energii na własny użytek. Do własnego

użytku nie zalicza się energii elektrycznej zakupionej w celu jej zużycia na potrzeby wytwarzania,
przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej.

54.

Wyjaśnij termin: operator systemu sieciowego

Operator systemu przesyłowego

- przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem paliw

gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie przesyłowym
gazowym albo systemie przesyłowym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe
bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną
rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami
elektroenergetycznymi.

Operator systemu dystrybucyjnego

- przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją paliw

gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym
gazowym albo systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe
bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz
niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami
gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi.

55.

Wyjaśnij termin: efektywność energetyczna

Efektywność energetyczna

to stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu,

urządzenia technicznego lub instalacji w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji do
ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania
tego efektu.

56.

Wyjaśnij terminy: taryfa, kogeneracja

Taryfa

- zbiór cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania, opracowany przez przedsiębiorstwo

energetyczne i wprowadzany jako obowiązujący dla określonych w nim odbiorców w trybie
określonym Ustawą.
Taryfy zakładów energetycznych są zatwierdzane zwykle na okres roku lub trzech lat.
Taryfy mają charakter cen maksymalnych lub charakter bardzo zbliżony – taki też pogląd
prezentuje Prezes URE, każdorazowa zmiana taryfy przedsiębiorstwa oznacza konieczność
zmian wszystkich umów zawartych z odbiorcami, z obowiązkiem równoczesnego doręczenia
wszystkim odbiorcom treści „nowej” taryfy. W taryfach określone są ceny i stawki.

Kogeneracja

(także skojarzona gospodarka energetyczna lub CHP - Combined Heat and

Power) jest to proces technologiczny jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i
użytkowej energii cieplnej w elektrociepłowni. Ze względu na mniejsze zużycie paliwa,
zastosowanie kogeneracji daje duże oszczędności ekonomiczne i jest korzystne pod
względem ekologicznym - w porównaniu z odrębnym wytwarzaniem ciepła w klasycznej
ciepłowni i energii elektrycznej w elektrowni kondensacyjnej.

Kogeneracja rozproszona

- skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej w

układach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie odbiorców energii. Jest przeciwieństwem
systemu zaopatrzenia w energię cieplną i elektryczną z jednej centralnej elektrociepłowni
Zaletą kogeneracji rozproszonej jest uniknięcie kosztów rozbudowy sieci cieplnej i
związanych z eksploatacją tej sieci strat ciepła. Rozproszenie źródeł energii (dywersyfikacja)
zwiększa bezpieczeństwo energetyczne na obszarze jej stosowania.

57.

Podstawowe akty prawne (UE, RP) dotyczące efektywności energetycznej

Istotnym elementem zrównoważonego rozwoju kraju jest wzrost efektywności użytkowania
energii. Zwiększenie efektywności nastąpi poprzez: zmniejszenie energochłonności
wyrobów, zwiększenie sprawności wytwarzania energii, zmniejszenie energochłonności
procesów przemysłowych, zmniejszenie strat energii w przesyle i dystrybucji oraz wdrożenie
systemów zarządzania popytem na energię. W realizacji tego celu planuje się m.in. prowadzenie
kampanii informacyjnej na temat celowości i opłacalności stosowania wyrobów efektywnych
energetycznie, wypracowanie systemu zachęt dotyczących zwiększenia sprawności wytwarzania
energii, ponadto przeprowadzenie analizy możliwości zmniejszenia strat energii w systemie
energetycznym i dokonanie przeglądu sektorów przemysłowych pod kątem zmniejszenia ich
energochłonności.

58.

Podstawowe wymogi UE dotyczące ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię

Parametry ekoprojektu zależą od poszczególnych etapów cyklu życia produktu:

•

wyboru i wykorzystania surowca

•

produkcji

•

pakowania, transportu i dystrybucji

•

instalacji i konserwacji

•

użytkowania

•

końca przydatności

Dla każdego etapu dokonywana jest ocena następujących aspektów:

•

przewidywanego zużycia materiałów, energii i innych zasobów

•

przewidywanych emisji do powietrza, wody lub gleby

•

przewidywanego zanieczyszczenia (hałasu, wibracji, pola elektromagnetycznego)

•

spodziewanego wytworzenia odpadów materiałowych

•

możliwości ponownego wykorzystania, recyklingu i odzyskiwania materiałów lub energii z
uwzględnieniem dyrektywy w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i
elektronicznego.

59.

Wyjaśnij termin: produkt wykorzystujący energię

produkt wykorzystujący energię

– produkt zużywający energię lub mający wpływ na jej

zużycie podczas jego używania, wprowadzony do obrotu lub oddany do użytku
w państwach członkowskich Unii Europejskiej, lub w państwach członkowskich
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim
Obszarze Gospodarczym, łącznie z częściami które mają być do niego wbudowane,
które to części są wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku użytkownikom
końcowym, jako części osobne, których oddziaływanie na środowisko może być
oceniane oddzielnie

60.

Przedmiot i zakres Ustawy (RP) o efektywności energetycznej

Dla określenia efektywności energetycznej należy zestawić wielkość zużycia energii z wielkością
efektu użytkowego uzyskanego na skutek tego zużycia. Uważa się, że podnoszenie efektywności
energetycznej budynków, środków transportu i firm jest w dużym stopniu nie wykorzystywane, choć
mogłoby rozwiązać problemy związane z takimi zagadnieniami jak: zanieczyszczenie środowiska,
globalne ocieplenie, bezpieczeństwo energetyczne i wyczerpywanie paliw kopalnych.

61.

Główne przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej

Środki poprawy efektywności energetycznej:

•

zawarcie umowy, której przedmiotem jest wykonanie prac zmierzających do poprawy
efektywności energetycznej

•

wymiana urządzenia, instalacji lub pojazdu na odpowiednik o niskim zużyciu energii i niskich
kosztach eksploatacji

•

modernizacja użytkowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu w celu zmniejszenia zużycia
energii lub obniżenia kosztów eksploatacji

•

nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części lub też
przebudowa, remont użytkowanych obiektów, albo termomodernizacja budynków

•

sporządzenie audytu energetycznego dla budynków o powierzchni powyżej 500 m

2

62.

Wyjaśni terminy: audyt efektywności energetycznej, certyfikat efektywności energetycznej

Audyt efektywności energetycznej to opracowanie zawierające analizę zużycia energii oraz
określające stan techniczny obiektu, urządzenia technicznego i instalacji, zawierające wykaz
przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej tych obiektów, urządzeń i instalacji, a
także ocenę ich opłacalności ekonomicznej i możliwej do uzyskania oszczędności energii.

Dla przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej dotyczących budynków
mieszkalnych, budynków zamieszkania zbiorowego, budynków usługowych i budynków użyteczności
publicznej, a także lokalnych źródeł ciepła i lokalnych sieci ciepłowniczych o mocach do 11.6 MW,
audyt efektywności energetycznej wykonywany będzie zgodnie z zapisami rozporządzenia
dotyczącego audytu energetycznego.

Audyt efektywności energetycznej wykonywany będzie na jeden z dwóch sposobów, jako:

•

bilansowy audyt efektywności energetycznej, dla kompleksowych procesów
modernizacyjnych;

•

uproszczony audyt efektywności energetycznej, dla prostych procesów modernizacyjnych,
takich jak ocieplenie ścian zewnętrznych, dachu lub stropodachu, stropu pod nieogrzewanym
poddaszem, stropu nad piwnicą, wymiana stolarki okiennej, modernizacja instalacji ciepłej
wody użytkowej, modernizacja oświetlenia, racjonalizacja użytkowania energii elektrycznej
na potrzeby stosowania urządzeń AGD, IT, racjonalne użytkowanie energii w budynkach
pasywnych.

Audyt efektywności energetycznej opracowuje audytor efektywności energetycznej. Audytor
efektywności energetycznej to specjalista, który ukończył wyższe studia techniczne na poziomie
magisterskim, odbył odpowiednie szkolenie, trwające co najmniej 160 godzin oraz zdał egzamin
przed komisją powołaną przez Prezesa URE.

63.

Wyjaśnij terminy: audyt energetyczny, świadectwo charakterystyki energetycznej budynku

Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku jest to dokument, który określa wielkość
zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem
budynku lub lokalu, czyli energii na potrzeby ogrzewania, przygotowania ciepłej wody, wentylacji i
klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicznej również oświetlenia.

Dla potrzeb sporządzenia charakterystyki energetycznej budynków przemysłowych i magazynowych
nie uwzględnia się ilości energii dostarczanej do tych budynków dla celów technologiczno-
produkcyjnych. W świadectwie ocenia się wielkość zapotrzebowania na energię wynikającego z
przeznaczenia i standardu budynku oraz jego systemów instalacyjnych, czyli na podstawie jego
stałych, obiektywnych cech, a nie na podstawie pomiaru zużycia energii, gdyż trudno poddać
obiektywnej ocenie sposób użytkowania budynku przez jego użytkowników.

Obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub
części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową wynika z prawa europejskiego.
Zobowiązania państw członkowskich Unii Europejskiej zapisane w dyrektywie 2002/91/WE w sprawie
charakterystyki energetycznej budynków zostały wprowadzone do polskiego prawa przez nowelizację
ustawy Prawo budowlane. Celem wprowadzenia obowiązku sporządzania świadectw jest
promowanie budownictwa efektywnego energetycznie i zwiększanie świadomości społecznej w
zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii w budownictwie. Dzięki informacjom zawartym w
świadectwie właściciel, najemca lub użytkownik będzie mógł określić orientacyjne roczne
zapotrzebowanie na energię, a tym samym koszt utrzymania związany z zapotrzebowaniem na
energię.
Podstawą do sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej jest charakterystyka
energetyczna budynku, określona w dokumentacji technicznej lub dla budynku istniejącego, jeśli brak
jest dla niego dokumentacji technicznej - wyznaczana w wyniku inwentaryzacji techniczno-
budowlanej. Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych
budynku dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele centralnego
ogrzewania, ciepłej wody, wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku użyteczności publicznej
także oświetlenia.

64.

Urząd Regulacji Energetyki, kompetencje i zadania

Podstawowe zadania:

•

kontroluje obowiązek zakupu energii wytworzonej w źródłach odnawialnych oraz udział
uczestników rynku w kosztach jej pozyskania (poprzez obowiązek przedstawienia do
umorzenia świadectw pochodzenia) współdziała także w konstruowaniu i propagowaniu
rynku energii elektrycznej pochodzącej z kogeneracji (tzw. czerwone certyfikaty)

•

zajmuje się restrukturyzacją i modernizacją przedsiębiorstw energetycznych
(z uwzględnieniem okresu dostosowawczego do przepisów europejskich)

•

realizuje działania przyczyniające się do zmniejszania strat energii, zwłaszcza energii cieplnej

Urząd Regulacji Energetyki powstał w grudniu 1997r. jako pomoc w realizacji zadań Prezesa
Urzędu Regulacji Energetyki. Prezes URE jest centralnym organem administracji rządowej.
Podstawową misją Prezesa URE jest równoważenie interesów odbiorców paliw i energii oraz
przedsiębiorstw energetycznych, co odbywa się z wykorzystaniem takich narzędzi regulacyjnych jak
koncesje, taryfy oraz innych kompetencji nadanych Prezesowi URE ustawą Prawo
energetyczne.

65.

Zadania Ministra Gospodarki RP w zakresie polityki energetycznej

Minister Gospodarki jest naczelnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach
polityki energetycznej.
Zadania Ministra Gospodarki w zakresie polityki energetycznej obejmują:

•

przygotowywanie, w porozumieniu z właściwymi ministrami, założenia polityki energetycznej
oraz koordynowanie jej realizacji

•

określanie szczegółowych warunków planowania i funkcjonowania systemów zaopatrzenia w
paliwa i energię, w trybie i zakresie ustalonych w ustawie

•

nadzór nad funkcjonowaniem krajowych systemów energetycznych w zakresie określonym
ustawą

•

współdziałanie z wojewodami i samorządami terytorialnymi w sprawach planowania i
realizacji systemów zaopatrzenia w paliwa i energię

•

koordynowanie współpracy z międzynarodowymi organizacjami rządowymi w zakresie
określonym ustawą

66.

Wyjaśnij terminy: norma, normalizacja

Normalizacja

– działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia uporządkowania

w określonej dziedzinie poprzez ustanowienie porozumień przeznaczonych do powszechnego
wielokrotnego stosowani dotyczących istniejących lub możliwych do zaistnienia problemów
technicznych.

Norma

– przyjęty na zasadzie konsensusu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę

organizacyjną dokument zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych
rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia
uporządkowania w określonej dziedzinie.

67.

Podstawowe zasady normalizacji

•

jawność i powszechna dostępność,

•

uwzględnianie interesu publicznego,

•

dobrowolność uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm,

•

zapewnienie możliwości uczestnictwa wszystkim zainteresowanym w procesie
opracowywania norm,

•

konsens jako podstawa procesu uzgadniania treści norm,

•

niezależność od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów,

•

jednolitość i spójność postanowień norm,

•

wykorzystywanie sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki,

•

zgodność z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej.

68.

Typy norm technicznych

Normy techniczne stanowią element normy prawnej.

•

Podstawowa - zawiera ogólne postanowienia dotyczące jednej określonej dziedziny

•

Technologiczna – oprócz definicji odpowiednio objaśnienia

•

Badań – dotycząca metody badań np.: pobieranie próbek, kolejność badań, metody
statystyczne

•

Wyrobu – wymagania, które powinny być spełnione przez wyrób w celu zapewnienia ich
funkcjonalności

•

Procesu – wymagania, które powinny być spełnione przez proces w celu zapewnienia ich
funkcjonalności

•

Usługi

•

Kompatybilność – pasowanie elementów, produktów (sth) do siebie

•

Danych – sposób, w jaki należy przygotować dane, pomiary, zestawienia etc.

69.

Europejskie organizacje normalizacyjne

•

Europejski Komitet Normalizacyjny CEN

•

CENELEC – Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki

•

ETSI – Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych

Europejski Komitet Normalizacyjny (fr. Comité Européen de Normalisation, CEN) –
organizacja utworzona w 1961 roku w Paryżu pod nazwą Europejski Komitet Koordynacji
Normalizacji (zmiana nazwy nastąpiła w 1971). Zreorganizowano go w 1975, odtąd z
siedzibą w Brukseli. W jego skład wchodzą organizacje normalizacyjne państw
członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (status
członka) oraz państw stowarzyszonych z Unią (status afilianta).
Głównym zadaniem CEN jest promowanie i wprowadzanie w Życie jednolitych norm w
zakresie surowców, półfabrykatów i produktów gotowych, w celu ułatwienia wymiany
towarowej i usług. Wprowadzenie norm oznacza stosowanie takiej samej miary i zasad
produkowania określonego wytworu oraz używanie takich samych pojęć i terminów w tym
zakresie. Poza kompetencjami CEN pozostawała elektrotechnika i elektronika, dla której
normy opracowywał Europejski Komitet Normalizacyjny ds. Elektrotechniki, połączony w
1985 z CEN we Wspólną Europejską Instytucję Normalizacyjną (Joint European Standard
Institution).
Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (ang. European Telecommunications
Standards Institute, ETSI) – niezależny instytut standaryzacyjny. Podstawowym zadaniem
ETSI jest opracowywanie norm niezbędnych do stworzenia europejskiego rynku
telekomunikacyjnego.

70.

Międzynarodowe organizacje normalizacyjne

•

Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny)

Sektor Normalizacji Telekomunikacji

Sektor Radiokomunikacji

ITU-D - Sektor Rozwoju Telekomunikacji

•

ISO – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, to sieć krajowych organizacji
normalizacyjnych. Wszyscy członkowie ISO są równi, w głosowaniu każdy dysponuje tylko
jednym głosem

•

IEC – Międzynarodowa Komisja Elektrochemiczna, to globalna organizacja opracowująca i
publikująca międzynarodowe normy z zakresu technik elektrycznych i elektronicznych oraz
dziedzin z nimi związanych. Służy to za podstawę norm krajowych oraz jako odniesienie dla
przetargów i kontraktów międzynarodowych.

71.

Cele prowadzenia krajowej normalizacji

Ustawa o normalizacji:

•

1 Likwiduje się dotychczasowy „PKN” kolegialny organ decyzyjny w jego miejsce powołuje się
Radę Normalizującą nie mającą charakteru decyzyjnego.

•

Stosowanie polskich norma jest dobrowolne

•

Polska norma jest zatwierdzona przez Polski komitet Normalizacyjny

Normalizacje krajowe prowadzone są w celu:

•

Racjonalizacji produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub
rozwiązań organizacyjnych

•

Usuwania barier technicznych w handlu i zapobieganie ich powstawaniu

•

Zapewnienia ochrony Życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów

•

Zapewnienia jakości i niezawodności wyrobów, procesów i usług

•

Poprawy funkcjonalności kompatybilności i zamienności wyrobów procesów i usług oraz
regulowanie ich różnorodności

•

Działania na rzecz uwzględnienia interesów i krajowych w normalizacji europejskiej i
międzynarodowej

•

Ułatwienie porozumiewania się przez określanie terminów definicji i oznaczeń i symboli do
powszechnego stosowania

Wprowadzenie norm europejskich i międzynarodowych do norm krajowych:

•

Opracowanie PN identycznej z normą wprowadzaną ( metoda: tłumaczenie)

•

Zastąpienie oryginalnej okładki (metoda okładkowa)

•

Uznanie wprowadzonej normy przez PN (metoda uznania)

•

Oznaczenia: PN – EN, PN – ISO, PN-EN-ISO