Politechnika



Bia ostocka

!

Wydzia Elektryczny

!

Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Metrologii

Instrukcja do zaj laboratoryjnych z przedmiotu

"#

METROLOGIA 1

Kod przedmiotu:

F02021

$wiczenie pt.

USTRÓJ ELEKTROMAGNETYCZNY

Numer wiczenia

#

18

Autor

Dr in . % Ryszard Piotrowski

Bia ystok

!

2006



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

2

1. Wprowadzenie

strój elektromagnetyczny (EM) jest podstawowym przetwornikiem

elektromechanicznym stosowanym do budowy przyrz dów pomia

&

-

rowych pr du zmiennego, takich jak am

&

peromierze, woltomierze,

cz sto ciomierze wibracyjne, fazomierze.

" '

Jego podstawowym elementem konstrukcyjnym jest nieruchoma cewka

powietrzna, za organem ruchomym w najprostszym przypadku

'

- niewielkich

rozmiarów blaszka ze stali magnetycznie mi kkiej.

"

Szkic jednej ze

spotykanych konstrukcji ustroju EM przedstawiony jest na rysunku 1.

2

3

3

2

1

a



1 - cewka, 2 - rdze nieruchomy, 3

(

- rdze ruchomy,

(

Rys.1. Schemat budowy ustroju elektromagnetycznego

Wewn trz p askiej cewki cylindr

&

!

ycznej znajduje si para ruchomych i

"

druga para nieruchomych blaszek ferromagnetycznych, nazywanych z pewn &

przesad rdzeniami ruchomymi i nieruchomymi ustroju (rys.1).

&

U



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

3

Gdy przez cewk przep ywa pr d, jego pole magnetyczne magnesuje zarówno

"

!

&

rdzenie ruchome jak i nieruchome, przymocowane trwale do cewki. Bez

wzgl du na kierunek pr du obie pary rdzeni s magnesowane jednoimiennie

"

&

&

)

*

i zawsze odpychaj si . Kierunek obrotu organu ruchomego a wraz z nim

& "

wskazówki nie zale y wi c od kierunku pr du w cewce, z c

%

"

&

zego wynika, e

%

ustrój EM dzia a poprawnie zarówno przy pr dzie zmiennym jak i sta ym.

!

&

!

Rysunek 2 ilustruje zasad oddzia ywania na siebie rdzeni nieruchomych

"

!

i ruchomych.

6

6

1

1

6

6

1

1

Rys. 2. Ilustracja wzajemnego oddzia ywania rdzeni

!

)

* przy ró nie

%

skierowanych liniach pola magnetycznego cewki; nale y

%

przyj , e jedna z dwóch blaszek ( rdzeni ) jest ruchoma,

&# %

)

*

druga za nieruchoma.

'

Strumie magnetyczny pochodz cy od pr du cewki ustawia dipole

(

&

&

magnetyczne w tym samym kierunku w obu rdzeniach, co powoduje ich

odpychanie si bez wzgl du na zwrot linii si pola magnetycznego.

"

"

!



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

4

Moment nap dowy

"

Bez dowodu podamy wyra enie na moment nap dowy M

%

"

1

wywo any

!

przep ywem przez cewk pr du sta ego,

!

" &

!

M

I dL

d

1



2 D

(1)

gdzie:

I - nat en

"% ie pr du w cewce

&

L - indukcyjno w asna cewki

'# !

D

- k t obrotu organu ruchomego ustroju

&

Tak sam posta ma to wyra enie w przypadku, gdy przez cewk p ynie

&

&

#

%

" !

pr d sinusoidalny o warto ci skutecznej I

&

'

VN

,

M

I dL

d

1

VN



2 D

(2)

Moment zwrotny wytwarzany jest, tak jak w wielu innych ustrojach przez

dwie spr yny spiralne lub nitki spr yste i wyra a si prost zale no ci ,

"%

"%

% "

&

% ' &

M

k

=

]

D

(3)

gdzie:

k

]

- sta a zwracania, okre lona przez wymiary ta my, z której

!

'

'

zosta y nawini te spr yny oraz mod

!

"

"%

u Younga materia u

!

!

D

- k t obrotu organu ruchomego ustroju

&

Przypomnimy w tym miejscu, e rola momentu zwrotnego polega na

%

równowa eniu momentu nap dowego w taki sposób, aby funkcja przetwarzania

%

"

ustroju by a ci le monotoniczna, to znaczy aby ka dej war

! ' '

%

to ci pr du

'

&

odpowiada a jedna i tylko jedna warto k ta obrotu organu ruchomego.

!

'# &

W stanie ustalonym oba momenty decyduj ce o istnieniu przyrz du

&

&

pomiarowego musz by sobie równe, przyrównajmy wi c do siebie zale no ci

& #

"

% '

(1) i (3)

I dL

d

k

]



2 D

D

(4)

sk d atwo otrzymamy wyra enie b d ce funkcj przetwarzania ustroju elektro

& !

%

" &

&

-

magnetycznego,



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

5

D

D

I

k

dL

d

]



2

(5)

Przyrównuj c analogicznie zale no ci (2) i (3), dostaniemy funkcj

&

% '

"

przetwarzania w przypadku przep ywu przez cewk pr du zmienne

!

" &

go,

D

D

I

k

dL

d

VN

]



2

(6)

Funkcja przetwarzania, zarówno (5) jak i (6) jest nieco zawi a. Gdyby

!

pochodna indukcyjno ci w asnej wzgl dem k ta obrotu mia a warto sta , to

'

!

"

&

!

'#

!&

znaczy dL/dD= const, wtedy k t odchylenia by by kwadratow funkcj pr du,

&

!

&

& &

co oznacza oby nieliniow podzia k mierników zbudowanych w oparciu

!

&

! "

o ustrój elektromagnetyczny. Indukcyjno w asna cewki zmienia si jednak

'# !

"

wraz z k tem

&

D

, albowiem wraz z przemieszczaniem si rdzeni ruchomych

"

(rys. 1), indukcyjno w asna wzrasta

'# !

. Rozmieszczenie materia u magne

!

-

tycznego wewn trz cewki staje si bowiem bardziej równomierne, co powoduje

&

"

silniejsze skupianie si linii si pola magnetycznego wokó niej. Zmienno

"

!

!

'#

indukcyjno ci w asnej w funkcji k ta obrotu zosta a umiej tnie wykorzystana

'

!

&

!

"

przez konstruktorów do linearyzacji funkcji przetwarzania ustroju EM i uzys-

kiwania przynajmniej cz ciowo równomiernej podzia ki. Przez odpowiednie

"'

!

kszta towanie rdzeni oraz cewki, udaje si uzyska liniow podzia k

!

"

#

&

! "

laboratoryjnych mierników elektromagnetycznych pocz wszy od ok. 10% ich

&

zakresu pomiarowego. W tym celu indukcyjno w asna cewki rosn musi

'# !

&#

szybciej na pocz tku, wolniej za dla wi kszych warto ci k ta obrotu organu

&

'

"

'

&

ruchomego. Uzyskanie liniowej podzia ki w ca ym zakresie pomiarowym jest

!

!

niemo l%iwe, wymaga oby to bowiem, aby dla k ta obrotu równego zeru

!

&

indukcyjno ta osi ga a warto

'#

& !

'# )f.*

Wykazuje si , e k t

" %

& D zale y od kwadratu amperozwojów cewki.

%

Istotnie, jak wiadomo, indukcyjno w asna cewki zale y mi dzy innymi od

'# !

%

"

kwadratu liczby zwojów z, mo na wi c j przedstawi nast puj co,

%

" &

#

" &

L C z

˜



(7)

W wielko ci C zawarte s wszystkie pozosta e parametry od których ta

'

&

!

indukcyjno zale y, a wi c wymiary geometryczne cewki i przenikalno

'#

%

"

'#

magnetyczna o rodka. Zauwa my, e wielk

'

%

%

o ta zale y od k ta obrotu

'#

%

&

D

,

albowiem wraz z nim zmienia si rozmieszczenie materia u magnetycznego

"

!

wewn trz cewki, a tym samym zast pcza przenikalno rodowiska.

&

"

'# '

Ró niczkuj c obustronnie równanie (7) wzgl dem k ta

%

&

"

& D, otrzymuje si ,"



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

6

dL

d

z dC

d

D

D



(8)

Podstawiaj c zale no (8) do wyra enia (6), otrzymamy,

&

% '#

%









 

D

D

D

D

˜

I

k

z dC

d

I z

k

dC

d

I z

k

f

VN

]

VN

]

VN

]









2

2

2

(9)

gdzie:

 

f

dC

d

D

D

Z równania (9) wynika, e k t

% & D zale y od kwadratu amperozwojów,

%

który musi by jednakowy dla ka dego zakresu miernika

#

%

wielozakresowego.

Warunek

 

I z

const

sk

2

. zachowywany jest w praktyce na dwa sposo-

by: przez szeregowe i równoleg e czenie dwóch identycznych sekcji cewki

! !&

(rys. 3a), albo przez wykonywanie cewki z odczepami (rys. 3b).

]

]

 $

 $

,

Q

$

,

Q 

 $

]

]

a)

 $

$

$



]





]





]



 

$ ]

 

 $  ]



]



   $  ]



]



]



 $]

b)

Rys. 3. Zasady budowy amperomierzy wielozakresowych: a) przez sek-

cjonowanie cewki, b) przez wykonywanie odczepów cewki

W amperomierzach elektromagnetycznych nie stosuje si boczników do

"

rozszerzenia zakresu pomiarowego. Ca y mierzony pr d kierowany jest do

!

&

cewki, która jako element nieruchomy mo e by nawini ta drutem o znacznym

%

#

"

przekroju. Maksymalny zakres pomiarowy amperomierzy EM si ga 200A. Przy

"

wi kszych nat eniach, mierzony pr d transformuje si przy pomocy

"

"%

&

"

transformatora pr dowego zwanego przek adnikiem pr dowym. Uk ad

&

!

&

!

pomiarowy przek adnikiem przedstawiony jest na rysunku 4.

!



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

7

A

L

k

K

(5A) I



(600A) I



l

Rys. 4. Pomiar pr du z zastosowaniem przek adnika pr dowego

&

!

&

Poszukiwan warto pr du I

&

'# &



oblicza si na

"

podstawie pomiaru pr du I

&



wed ug zale no ci,

!

% '

I

I

Q





˜

-

gdzie: -

Q

oznacza przek adni znamionow przek adnika pr dowego.

!

"

&

!

&

Boczników natomiast nie stosuje z nast puj cych powodów, zacytujmy

" &

Kazimierza Drewnowskiego Pomiary elektryczne, PWN 1959.

) !

"

!"

&

G ównie ze wzgl du na znaczny pobór mocy. W ga zi zawieraj cej

cewk miernika nale a oby bowiem w czy opornik posobny dla cz ciowej

"

% !

!& #

"'

cho by

kompensacji

uchybu

cieplnego.

Oporno

posobnika

#

'#

kompensacyjnego powinna by co naj

#

mniej trzy razy wi ksza od oporno ci

"

'

cewki, wi c czny pobór mocy wynosi by w tej ga zi nie mniej ni 8

" !&

!

!"

% y30 VA, a

pobór mocy bocznika by by odpowiednio wi kszy, zale nie od jego przek adni.

!

"

%

!

W zwi zku z tym bocznik musia by mie ok. 10 krotnie wi ksz powi

&

!

#

" &

erzchni "

ch odzenia ni tego samego zakresu bocznik miernika magnetoelektrycznego,

!

%

by by wi c bardzo kosztowny.

!

"

Oprócz tego stosowanie boczników przy pr dzie zmiennym powoduje

&

powstawanie uchybu zwi zanego z niemo liwo ci wyrównania sta ej czasu

&

%

' &

!

bocznika o niezmiennej warto ci ze sta czasu miernika, która zmienia si

'

!&

"

przy zmianie odchylenia.*

Podobn , jak w przypadku amperomierzy, zasad wykorzystuje si przy

&

"

"

budowie woltomierzy wielozakresowych, sekcjonuj c zarówno cewk jak i re

&

"

-

zystor dodatkowy, co ilustruje rysunek 5.



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

8

R

L

L

R

0

150 V

300 V

0

R

G

600 V

0

L

R

L

R

L

R

L

R

L

L

R

R

L

L

R

R

L

R

L

R

Rys. 5. Idea budowy woltomierza wielozakresowego

W woltomierzu wielozakresowym zachowana jest zasada sta o ci

! '

amperozwojów (zI= const) dla ka dego zakresu pomiarowego, jak równie

%

%

zasada sta o ci moc

! '

y wydzielanej w rezystancji wewn trznej

"

(P=const).

$

&

&

#

wicz cy zechc samodzielnie sprawdzi , czy moc wydzielana jest jednakowa

dla zakresów 150 V i 300 V (rys.5) (stosowa wzór

#

P=U



/R).



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

9

2. Pomiary

2.1. Woltomierz elektromagnetyczny

W tym punkcie wyznacza si niektóre parametry wewn trzne

"

"

woltomierza elektromagnetycznego typu TLEM-2 o zakresie pomiarowym U

Q

=

150V.

S to:

&

x

indukcyjno L

'#

9

cewki

x

wspó czynnik mocy cos

!

M

9

x

moc czynna P

9

wydzielaj ca si w woltomierzu

&

"

Schemat uk adu pomiarowego, w któ

!

rym dokonuje si stosownych

"

pomiarów przedstawia rysunek 6.

U

p

U

V

I

V

a

220V

W

R

p

AT

V

C1

V

E

V

C2

U+

V

Rys.6. Schemat uk adu pomiarowego do badania woltomierza

!

V

(

- badany woltomierz elektromagnetyczny o zakresie 150 V

V

&

, V

&

- woltomierze cyfrowe pracuj ce w tryb

&

ie AC

(pomiar napi zmiennych)

"#

R

3

- rezystor typu OK 10x100 : ( nastawi 1000

#

:

)

AT - autotransformator laboratoryjny

W - wy cznik dwubiegunowy

!&



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

10

Uk ad rezystora R

!

3

i woltomierza cyfrowego V

&

s u y, jak atwo si domy li ,

! %

!

"

' #

do dok adnego pomiaru nat e

!

"% nia pr du I

&

9

. Rozwi zuje to problem doboru

&

dok adnego amperomierza o odpowiednio ma ym zakresie pomiarowym.

!

!

Zwró my tak e uwag , e badany woltomierz V

#

%

" %

(

mierzy napi cie na

"

zaciskach w asnej impedancji Z

!

9

, jednak w celu dok adnego pomiaru tego

!

napi cia, uk

"

!ad zawiera dodatkowo woltomierz cyfrowy V

&

. Wskazania tego

woltomierza nale y wpisywa jako dok adne wskazania U

%

#

!

+

9

woltomierza

badanego.

Kolejno czynno ci

'#

'

1. W uk adzie z rysunku 6 po sprowadzeniu suwaka autotransformatora do

!

pozycji zerowej, zamykamy wy cznik W

!&

2. Zwi kszamy stopniowo napi cie przy pomocy AT, nastawiaj c podane w

"

"

&

Tablicy 1 warto ci wskaza U

'

(

9

badanego woltomierza i notuj c wskazania

&

woltomierzy cyfrowych: U

3

- woltomierza V

&

oraz U+

9

- woltomierza V

&

3. Po zako czeniu pomiarów wykonujem

(

y dla ka dej warto ci napi cia U

%

'

"

Y

wskazane ni ej obliczenia

%

Uwaga: Rezystancja wewn trzna woltomierza V

"

(

zosta a zmierzona

!

wcze niej metod techniczn i wynosi R

'

&

&

9

= 3300 :.

Tablica 1

U

9

U+

9

U

3

I

9

Z

9

X

/

L

9

cosM

9

P

9

F

V

V

V

mA

:

:

H

-

W

:

/V

20

40

60

80

100

120

150



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

11

Obliczenia

x

pr d woltomierza

&

I

U

R

V

P

P

x

modu impedancji

!

Z

U

I

V

V

V

x

Reaktancj indukcyjn cewki

"

&

X

Z

R

9

9

9







x

Indukcyjno w

'# !asn cewki

&

L

X

f

9

9

2S

(f = 50 Hz)

x

wspó czynnik mocy

!

cosM

V

V
V

R

Z

x

moc czynn wydzielaj c si w rezystancji cewki

&

& & "

P

U I

V

V V

V

cosM

x

impedancj wewn trzn jednostkow

"

"

&

&

F Z

U

V

n

W sprawozdaniu nale y

%

:

1. Sporz dzi wykresy zale no ci:

& #

% '

x

L

9

= f (U

9

)

x

P

9

= f (U

9

)



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

12

2. Obliczy moc, która wydzieli aby si na rezystancji wewn trznej badanego

#

!

"

"

woltomierza, gdyby mierzy on napi cie sta e o warto ci U

!

"

!

'

6

= 150 V ?

3. Obliczy moc pr du sta ego P

#

&

!

6

wydzielaj c si w

& & " woltomierzu magneto-

elektrycznym o zakresie U

Q

= 150 V i rezystancji wewn trznej jednostkowej

"

F

= 1000 :/V, podczas pomiaru napi cia sta ego U

"

!

6

= 150 V. Porówna t

# "

moc z moc obliczon w poprzednim punkcie. Jaki wniosek p ynie z tego

&

&

!

porównania?

Wskazówka: Moc P

6

obliczy mo na wed ug nast puj cej formu y:

#

%

!

" &

!

P

U I

U

R

U

U

S

S S

S

V

S

n

2

2

F

Poniewa U

%

6

= U

Q

, wi c

"

P

U

S

n

F

( F = 1000 :

V

)

4. Porówna parametry

#

F

(kappa) badanego woltomierz elektromagnetycznego

i wskazanego wy ej woltomierza magnetoelektrycznego. Jakie wnioski

%

nasuwa to porównanie?

2.2. Woltomierz EM o zakresie pomiarów 600 V

W tym punkcie wiczenia mierzy si stosunek mocy wydzielanej w re

#

"

-

zystancji wewn trznej woltomi

"

erza i mocy wydzielanej w zewn trznym

"

rezystorze R

G

rozszerzaj cym zakres pomiarowy woltomierza do 600 V. Proste

&

pomiary przeprowadza si w uk adzie przedstawionym na rysunku 7.

"

!

V

R

G

1

2

3

Rys.7. Woltomierz EM z rezystorem dodatkowym R

G



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

13

Przebieg pomiarów

Zak adaj c, e wszystkie elementy badanego obwodu maj w

!

&

%

&

przybli eniu charakter rezystancyjny, wystarczy zmierzy omomierzem

%

#

cyfrowym rezystancje mi dzy nast puj cymi punktami: R

"

" &

  

oraz R



. Poszu-

kiwany stosunek mocy czynnej obliczy#

!

%

% '

wed ug podanej ni ej zale no ci.

P
P

R
R

 


 


= ............

W sprawozdaniu nale y

%

:

Obliczy moce czynne wydzielaj ce si w woltomierzu dla ka dego z trzech

#

&

"

%

zakresów pomiarowych, gdy przyrz d ten mierzy napi cia zakresowe.

&

"

P(150 V) = ...........W
P(300 V) = ...........W
P(600 V) = ...........W

2.2. Amperomierz elektromagnetyczny

W punkcie tym bada si zale no wskaza amperomierza

"

% '#

(

elektromagnetycznego typu LE-3P od cz stotliwo ci mierzonego pr du.

"

'

&

Wytwórca poda na podzielni tego pr

!

zyrz du nast puj c informacj dotycz c

&

" & &

"

& &

zakresu cz stotliwo ci, dla jakich mo e by stosowany: 20...

"

'

%

#

50...400 Hz.

Podkre lenie warto ci rodkowej wskazuje, e zalecane jest stosowanie

'

'

'

%

amperomierza g ównie do pomiarów pr du o cz stotliwo ci sieciowej. W

!

&

"

'

ramach wiczenia okre lone zostan b dy wskaza tego przyrz du dla

#

'

& !"

(

&

cz stotliwo ci wykraczaj cych poza górn , zalecana przez producenta warto

"

'

&

&

'#

400 Hz.

Uk ad pomiarowy przedstawiony jest na rysunku 8.

!



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

14

U

=

I

$

R



A

V

&

G

Rys. 8. Schemat uk adu

!

do badania amperomierza

G - generator typu PO - 21 (napi cie wyj ciowe 7,75 V)

"

'

V

&

- woltomierz cyfrowy pracuj cy w trybie AC

&

A - badany amperomierz elektromagnetyczny LE-3P
R



- opornik dekadowy (nastawi 10

#

:

= 10 x 1:), I

PD[

= 0.7A

Kolejno czynno c

'#

' i

1. W czy napi cie zasilaj ce generator na ok. pi minut przed zasadniczym

!& #

"

&

"#

pomiarem w celu termicznego ustabilizowania warunków pracy przyrz du

&

2. Nastawi zakres pomiarowy amperomierza I

#

Q

= 0,6 A

3. Zmienia cz stotliwo napi cia wyj ciowego generatora w zak

#

"

'#

"

'

resie

podanym w Tablicy 2, utrzymuj c dok adnie warto napi cia U

&

!

'#

"

=

na

poziomie 4 V

4. Notowa wskazania I

#

$

badanego amperomierza

Tablica 2

U

=

= 4 V = const.

f kHz 0,05 0,4 2

4

6

8

10 12 14 16 18 20

I

$

mA

G

Z

%

0



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

15

5. Obliczy b d

# !" y wskaza , zak adaj c, e wskazanie amperomierza dla

(

!

& %

cz stotliwo ci 50 Hz jest wskazaniem odniesienia i stosuj c nast puj c

"

'

&

" & &

formu b du:

!" !"

   

 

G

w

I f I

I



50

50

100%

gdzie:

 

I f - wskazanie przyrz du przy danej cz stotliwo ci f

&

"

'

 

I 50 - wskazanie przy cz stotliwo ci 50 Hz

"

'

Uwaga: Podczas pomiarów nale y przy ka dej warto ci nastawionej

%

%

'

cz stotliwo ci starannie korygowa napi cie U

"

'

#

"

=

, utrzymuj c je na

&

zadanym poziomie. Cyfra ukazuj ca si na wy wietlaczu

&

"

'

woltomierza na drugim miejscu po przecinku nie powinna by #

wi ksza od 5.

"

W sprawozdaniu nale y

%

:

1. Wykre li zale no I

' #

% '#

$

= M



(f).

2. Wykre li zale no

' #

% '# G

w

= M



(f).

3. Wyja ni , dlaczego mimo utrzymywania sta ej warto ci napi cia zasilaj cego

' #

!

'

"

&

obwód, wskazanie amperomierza ulega o zmianom.

!

3. Pytania i zadania kontrolne

1. Wymie najwa niejsze elementy konstrukcyjne ustroju magnetoelektry

(

%

-

cznego

2. Wyja nij dlaczego kierunek odchylenia wskazówki tego ustroju nie zale y

'

%

od kierunku pr du w cewce

&

3. Napisz równanie momentu nap dowego ustroju EM dla pr du sta ego i pr

"

&

!

&-

du zmiennego

4. Czy podczas obrotu organu ruchomego zmienia si indukcyjno w asna

"

'# !

cewki?

5. W jaki sposób wytwarzany jest w ustroju EM moment zwrotny?

6. Dlaczego w amperomierzach EM nie stosuje si boczników?

"

7. Jak mierzy si pr dy zmienne o bardzo du ych nat eniach?

" &

%

"%

8. Jak buduje si amperomierze elektromagnetyczne wielozakresowe?

"



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

16

9. Dlaczego w uk adzie woltomierza wielozakresowego z rysunku 4 w jego

!

rezystancji wewn trznej wydziela si taka sama moc, niezale nie od z

"

"

%

akresu

pomiarowego?

10. Dlaczego czu o ustroju elektromagnetycznego jest mniejsza ni ustroju

! '#

%

magnetoelektrycznego?

4. Literatura

1. Chwaleba A. i inni Metrologia elektryczna WNT, Warszawa 2003

2. Lebson S. Podstawy miernictwa elektrycznego WNT, Warszawa 1972



$wicz. Nr 1 8 Ustrój elektromagnetyczny

17

Wymagania BHP

Warunkiem przyst pienia do praktycznej realizacji wiczenia jest

&

#

zapoznanie si z instrukcj BHP i instrukcj przeciw po arow oraz

"

&

&

%

&

przestrzeganie zasad w nich zawartych. Wybrane urz dzenia dost pne na

&

"

stanowisku laboratoryjnym mog po

&

siada instrukcje stanowiskowe. Przed

#

rozpocz ciem pracy nale y zapozna si z instrukcjami stanowiskowymi

"

%

# "

wskazanymi przez prowadz cego.

&

W trakcie zaj laboratoryjnych nale y przestrzega nast puj cych zasad.

"#

%

#

" &

i 

Sprawdzi , czy urz dzenia dost pne na stanow

#

&

"

isku laboratoryjnym s w

&

stanie kompletnym, nie wskazuj cym na fizyczne uszkodzenie.

&

i 

Sprawdzi prawid owo po cze urz dze .

#

!

'# !& (

& (

i 

Za czenie napi cia do uk adu pomiarowego mo e si odbywa po

!&

"

!

%

"

#

wyra eniu zgody przez prowadz cego.

%

&

i 

Przyrz dy pomiarowe nale y usta

&

%

wi w sposób zapewniaj cy sta

#

&

!&

obserwacj , bez konieczno ci nachylania si nad innymi elementami

"

'

"

uk adu znajduj cymi si pod napi ciem.

!

&

"

"

i 

Zabronione jest dokonywanie jakichkolwiek prze cze oraz wymiana

!& (

elementów sk adowych stanowiska pod napi ciem.

!

"

i 

Zmiana konfiguracji stanowiska i po cze w badanym uk adzie mo e si

!& (

!

% "

odbywa wy cznie w porozumieniu z prowadz cym zaj cia.

#

!&

&

"

i 

W przypadku zaniku napi cia zasilaj cego nale y niezw ocznie wy czy

"

&

%

!

!& #

wszystkie urz dzenia.

&

i 

Stwierdzone wszelkie braki w wyposa eniu s

%

tanowiska oraz

nieprawid owo ci w funkcjonowaniu sprz tu nale y przekazywa

!

'

"

%

#

prowadz cemu zaj cia.

&

"

i 

Zabrania si samodzielnego w czania, manipulowania i korzystania z

"

!&

urz dze nie nale cych do danego wiczenia.

& (

%&

#

i 

W przypadku wyst pienia pora enia pr dem elek

&

%

&

trycznym nale y

%

niezw ocznie wy czy zasilanie stanowisk laboratoryjnych za pomoc

!

!& #

&

wy cznika bezpiecze stwa, dost pnego na ka dej tablicy rozdzielczej w

!&

(

"

%

laboratorium. Przed od czeniem napi cia nie dotyka pora onego.

!&

"

#

%