Redakcja

Redakcja
TERESA MARCINÓW
Z niemieckiego t

łumaczyła IRMA KOZINA

Redakcja techniczna JERZY KU

ŚMIERZ

Projekt ok

ładki BOGUSŁAW TRYBUS

© 1990 by Humboldt-Taschenbuchverlag Jacobi KG, Munchen © Copyright 1993 by
„Videograf", Katowice
ISBN 83-855516-23-9
Zak

łady Graficzne w Katowicach Al. W. Korfantego 138

Słowo wstępne
Czegó

ż to nie robi się naprawiając usterki w domu! W grę wchodzą zazwyczaj nie

tylko drobne naprawy w kuchni i w pokoju, prace przy meblach czy instalacjach.
Remonty w domu obejmuj

ą także wejścia, schody, klatki schodowe, podłogi -

wszystko to równie

ż trzeba naprawiać. I te miejsca powinny wyglądać „jak nowe".

Ściany, sufity, a nawet czujniki ciepła i wilgotności - wszystko to współtworzy
nowoczesne
wn

ętrze.

ęsto chodzi jedynie o drobne ulepszenia, niekiedy jednak konieczne są poważne

prace. Skrzypi

ące drzwi lub nieszczelne okno? Niby drobiazg, a jednak denerwuje.

Wezwa

ć fachowca? Ten nie tylko niechętnie przychodzi do takich drobnostek - ale

w dodatku koszty zwi

ązane z jego wizytą będą niewspółmiernie duże w stosunku do

wagi sprawy. Nie mówi

ąc już o tym, że trzeba będzie pewnie zwalniać się z pracy,

żeby powitać specjalistę. Doprawdy, wiele przemawia za tym, by wziąć wszystko w
swoje r

ęce i więcej odnawiać i naprawiać samodzielnie.

A mo

że nie czujecie się na siłach? Może uważacie, że nie macie wystarczających

uzdolnie

ń do tego rodzaju prac? Najlepiej o tym zapomnieć. Uczymy się w życiu

wielu rzeczy, które wymagaj

ą większego wysiłku, niż przeprowadzenie prostych

napraw. By

ć może przyczyna Państwa obaw tkwi w braku odpowiednich narzędzi. Być

że zaś potrzebny jest właściwy instruktaż; precyzyjny, pełny, a przy tym

wyczerpuj

ący. Taki, który nie tylko pokazuje, jak należy postępować, ale też,

gdzie le

żą granice Państwa możliwości. Zwłaszcza w wypadku, gdy chodzi o

bezpiecze

ństwo, nie tylko podczas robót, ale także później. Wypadki w domu

zdarzaj

ą się, niestety, dość często.Ale wystarczy tylko trochę odwagi - a my

poka

żemy, jak należy postępować. Proszę jednakże uzbroić się w cierpliwość, jako

że jeszcze nigdy nikt się mistrzem nie urodził. Będziecie się Państwo z nami
uczy

ć, na czym polega sekret „złotej rączki" - jak zaoszczędzić pieniądze,

utrzyma

ć wszystko w należytym porządku i wreszcie - mieć powód do dumy.

Z najlepszymi

życzeniami ?powodzenia %ąńn i tfeCmut 'Dittrich

Najcz

ęstsze typy napraw

Najwa

żniejsze są zawsze szczegóły - dlatego też chcielibyśmy ułatwić szybkie

odnalezienie w tej ksi

ążce poszczególnych typów napraw. Poniższy rejestr

obejmuje wszystkie prace, o jakich b

ędzie mowa. Najczęściej występujące usterki

zosta

ły zestawione odpowiednio do częstotliwości ich występowania.

Naprawy zestawione wed

ług częstotliwości ich występowania:

1. Wymiana

żarówki w lampie

2. Przepalony bezpiecznik
3. Wieszanie obrazu
4. Montowanie ko

łków rozporowych

5. Rozklekotane szuflady
6. Sklejanie
7. Zapchany odp

ływ

8. Usuwanie plam
9. Tuszowanie zarysowa

10. Ciekn

ący zlew

11. Malowanie

ścian

12. Tapetowanie
13. Uszczelnianie okien i drzwi
14. Lakierowanie
15.
Nieszczelny dach
215

16.
Usterki na balkonie
213
17.
Obluzowane kafelki
138
18.
Wyrwane zawiasy
90
19.
Uszkodzone dywany
145
20.
Skrzypi

ące schody i podłogi

109
21.
Zepsute instalacje kuchenne
123
22.
Montowanie balustrad,

płotów i bram na zewnątrz domu
225
23.
„Szkodniki" w meblach i

ścianach

117
24.
Rozchwiane meble i urz

ądzenia

90
25.
Usuwanie nieprzyjemnych zapachów
170
26.
Wyciszanie wn

ętrza

204
27.
Usuwanie wilgoci
155
28.
Zabezpieczanie przed w

łamaniem

102
29.
Montowane trwa

łych

elementów dekoracyjnych
180
30.
Systematyczne przegl

ądy

166
Oto kilka zasad, którymi powinni

śmy się kierować mając do czynienia z awariami w

domu:
[7] Nale

ży określić rodzaj uszkodzenia, przemyśleć, czego ono wymaga, czy da się

przedsi

ęwziąć coś natychmiast i czy ma się wystarczająco dużo czasu na jego

gruntowne usuni

ęcie.

[7] To, co powoduje dalsze szkody, nale

ży usunąć natychmiast. Nawet, gdyby

żliwa była jedynie prowizorka. Należy jednak zawsze przemyśleć, czy

rozwi

ązanie trwałe nie byłoby lepsze, pewniejsze i wygodniejsze; np. wymiana

prostego przepalonego bezpiecznika na dro

ższy, automatyczny.

[Tj Dokonuj

ąc remontów należy patrzeć na wnętrze całościowo. Jeśli np.

„poprawiana" jest w kuchni wentylacja poprzez instalacj

ę okapu z odprowadzeniem,

nale

ży jednocześnie pomyśleć o lepszym oświetleniu i odnowieniu ścian.

Nie nale

ży się ściśle trzymać określenia „naprawa" lub też „odnawianie".

Wszystkie

środki, jakie zastosowane zostaną przy remontach domowych powinny nie

tylko przywraca

ć stare do stanu używalności, ale wprowadzać do mieszkania więcej

komfortu i rado

ści.1. Sprzęt i narzędzia do prac remontowo naprawczych w domu

Bez odpowiednio wyposa

żonego domowego warsztatu nikt nie da sobie rady. Ale

prosz

ę się nie obawiać - nie wszystko musimy mieć od razu. Tak więc potrzebny

sprz

ęt stopniowo kupować będziemy w sklepach czy na targu. Przy tym nie będziemy

ę mogli nadziwić, ile rzeczy służy tego rodzaju czynnościom! Często będą to

„groszowe" zakupy, doskonale odpowiadaj

ące naszym potrzebom.

1.1. Narz

ędzia do pracy w drewnie

Będziemy poddawać obróbce drewno, ale także metal (np. przy obluzowanym zamku w
drzwiach); b

ędziemy musieli malować, tapetować, czyścić, uszczelniać, a także

wykonywa

ć prace przy instalacjach. Wiele narzędzi potrzebnych przy obróbce

drewna przyda si

ę także w innych sytuacjach.

Tak wi

ęc na początek narzędzia do naprawy elementów drewnianych:

0 Ci

ężki młotek z trzonkiem o długości ok. 30 cm i główką o obuchu zakończonym

płasko z jednej strony
1 drugiej stronie zako

ńczonej ostrym szpicem, by można nim było uderzać w

precyzyjnie okre

ślony cel.

8
Waga - ok. 200 g - zaznaczona jest na g

łówce młotka. O Młotek do prac

dekoratorskich i tapetowania, wa

ży 50 do 100 g, ma wąską, ostro zakończoną

główkę. Potrzebny jest przy pracach precyzyjnych, np. wbijaniu małych
gwo

ździków.

O Obc

ęgi, długości ok. 20 cm, z dwustronnie wyszli-fowanymi stykami szczęk,

służące nie tylko do wyciągania, lecz także do ucinania gwoździ. O Duży

śrubokręt z końcówką o szerokości ok. 5 mm, potrzebny do wkręcania lub mocowania
wi

ększych śrub. Można go wykorzystywać także jako dźwignię, np. przy podnoszeniu

lub mocowaniu p

łytek

itp.
O Mniejszy

śrubokręt potrzebny jest do wykręcania drobnych śrub, grubszym

śrubokrętem nie zawsze trafia się w otwór, u którego wylotu nasadzona jest

główka śruby.

u _
Młotki do prac remontowo-naprawczych w domu
1. M

łotek ślusarski z trzonkiem z drewna lub tworzywa sztucznego, ok. 250 g ze

wzmocnionym, zaokr

ąglonym, płaskim obuchem, z drugiej strony gtówka zakończona

ostro.
2. Wa

żący ok. 100 g młotek ze wzmocnionym obuchem i szpicem do małych

gwo

ździków.

3. M

łotek z gumy lub tworzywa sztucznego do odbijania, a także do odłączania

mocno zespojonych cz

ęści. Waga ok. 500 g.

9

Szyd

ła i śrubokręty

1. Szyd

ło z czworokątnym rysikiem i rękojeścią z tworzywa sztucznego do

zaznaczania i wykonywania otworów lub znaczenia bezpo

średnio w drewnie miejsc na

łki.

2. Ma

ły śrubokręt z trzonkiem z tworzywa sztucznego.

3. Du

ży śrubokręt z sześciokątną nasadką, można do niego przystawić klucz do

śrub, przez co osiągnięty zostanie duży moment obrotowy.
O Szyd

ło pomaga nie tylko przy „zarysowywaniu", czyli zaznaczaniu np. wycięcia,

lecz równie

ż przy nakłuwaniu dla wierceń albo też (przy miękkich materiałach) do

bezpo

średniego wkręcenia śrub do drewna. O Kombinerki, z nożycami z boku, są

dobre do przytrzymywania cz

ęści, do ściskania, cięcia drutu, przychwycenia m.in.

nakr

ętek śruby, gdy nie ma do nich innego dostępu.

O C

ążki spiczaste potrzebne nam są do robót precyzyjnych. Również i one mogą

mie

ć boczne nożyce. Będą potrzebne także później, do obróbki metalu. O Dłuto

szerokie, rezak, pomaga zawsze tam, gdzie drewno musi zosta

ć podważone. Można je

stosowa

ć wielorako.

10

Obc

ęgi do napraw

1. Obc

ęgi z dwustronnie wyszlifowanymi stykami do chwytania i wyciągania

gwo

ździ.

2. Kombinerki z izolacj

ą z tworzywa sztucznego na uchwytach, chroniącą przed

ądem elektrycznym. Ze żłobkowanym otworem do obejmowania profili okrągłych, z

zaciskiem kleszczowym i bocznymi no

życami do drutu.

3. C

ążki spiczaste, wyposażone tak jak kombinerki, ale z ostro zakończonymi

szcz

ękami. Niezastąpione przy pracach precyzyjnych.

Dłuto gniazdowe i dłubak
1. W

ąskie dłuto gniazdowe z od-kuwanym, grubym brzeszczotem i trzonkiem z

grabu. Do wybierania gniazda.
2. Szeroki d

łubak do P^ rzchniowych i dużych Z trzonkiem z grabu.

11O D

łuto wąskie, ale z grubym brzeszczotem, nazywane jest dłutem gniazdowym.

Potrzebne jest do opracowywania otworów.
O Do pracy z d

łutem gniazdowym niezbędny jest młotek z obuchem gumowym lub z

tworzywa sztucznego. Potrzebowa

ć go będziemy także do odbijania wrażliwych

ęści, których powierzchnia nie może zostać uszkodzona.

O Szorstki tarnik u

żywany jest do opracowywania powierzchniowego, także do skór

i innych materia

łów. O Mniej szorstkie tarniki lub pilniki stosuje się do prac

wyko

ńczeniowych i do wygładzania. O Mała wiertarka ręczna z korbą nie kosztuje

żo, zestaw wierteł o przekrojach 1-10 mm z opakowaniem również

nie jest kosztowny. Z ich pomoc

ą pracuje się lepiej niż tak często polecanymi

świdrami do drewna.
'0 0
Pilniki do drewna, tworzyw sztucznych i metalu
1. Pilnik o g

ładszej powierzchni, z trzonkiem z tworzywa sztucznego, do

wyg

ładzania zewnętrznego.

2. Pilnik szorstki do wiórowania drewna, tworzywa sztucznego lub metalu,
zaopatrzony w uchwyt z tworzywa sztucznego.
12
Równie

ż w czasach wiertarek elektrycznych wielu majsterkowi-czów ceni sobie małe

wiertarki r

ęczne, którymi wiercić można otwory o małym przekroju, zarówno w

drewnie, jak i w innych mi

ękkich materiałach.

A/
Pi

ły ręczne do prac remontowo-naprawczych w domu

1. P

łatnica z szorstkim uzębieniem do cięcia miękkiego i niezupełnie wysuszonego

drewna. Jej brzeszczot powinien odznacza

ć się dużą elastycznością.

2. Grzbietnica z ma

łymi zębami do wykonywania precyzyjnego rza-

zu, do ci

ęcia drewna twardego.

3. Ma

ła piła do metalu, w której zamocować można różnego rodzaju brzeszczoty

ące i piłujące. Zamiast ramy giętej może tu być użyte ramię drewniane.

_^
13
L „O Pity zwanej p

łatnicą, z nieco szorstkim uzębieniem, potrzebować będziemy

do pi

łowania niezupełnie suchego lub miękkiego drewna. O Poziomica konieczna

jest, gdy chcemy sprawdzi

ć równość powierzchni.

O Grzbietnica lepsza jest do twardszego drewna i robót precyzyjnych. Posiada ona
mniejsze z

ęby i przez to tnie dokładniej.

O Ma

ła piłka do metalu z wymienialnymi brzeszczotami dobrze daje się zastosować

tak

że do obróbki drewna. Można tu instalować także brzeszczoty pilników;

okr

ągły, półokrągły lub trójkątny. O Kątownik pomaga przy zaznaczaniu kąta

prostego, mo

że być też używany jako linijka. O Do mierzenia powinno się używać

przymiaru sk

ładanego, a dodatkowo także metalowego przymiaru zwijanego, który

jest maty i por

ęczny i daje się zrolować do obudowy. Pomocny jest zwłaszcza przy

mierzeniu elementów okr

ągłych.

O Mi

ękki ołówek do rysowania oraz gumka do mazania, jeśli potrzebna jest

korekta, uzupe

łniają nasze podstawowe wyposażenie.

Przyrz

ądy pomiarowe przydatne w domu

1. Drewniany k

ątownik ze stalową wkładką, do zaznaczania kąta prostego.

2. Przymiar sk

ładany do pomiaru dokładnych odległości. Jego wadami są

nietrwa

łość i często także niedokładność.

3. Przymiar zwijany, za pomoc

ą którego można dokonywać również pomiaru

elementów okr

ągłych, cechuje-go duża dokładność.

i do
fZA mazania ze stron

ą twardą i miękką.

Doda

ć do tego można jeszcze wiele. Śrubokręt do śrub o łbach z gniazdami

wielok

ątnymi lub śrubokręt „sworzniowy", za pomocą którego można wykuć w ścianie

otwory na ko

łki. Jako podstawowe wyposażenie potraktować należy gwoździe o

ró

żnej wielkości. Nie powinno też zabraknąć prętów stalowych. A reszta?

Najlepiej zaopatrywa

ć się za każdym razem odpowiednio do potrzeb. Konieczny

będzie także warsztat rezerwowy. JAK PRZECHOWYWAĆ NARZĘDZIA?
Istniej

ą cztery możliwości:

\T\ Mo

żna uszyć sobie z mocnego materiału torbę na

narz

ędzia.

\J\ Mo

żna skonstruować ze sklejki i miękkiej gąbki

femnik, w którym u

łoży się narzędzia. Za niewielkie pieniądze kupuje się gotową

skrzyn-„ na narz

ędzia, w której są one przechowywane bez niebezpieczeństwa

uszkodzenia. (Tj Nabywa si

ę dziurkowaną dyktę z hakami i wiesza się na niej

narz

ędzia, dobrze posegregowane, każde

na swoim miejscu.
15
14
Uniwersalna torba na narz

ędzia ze sztywnej tkaniny

ęść środkowa wykonana jest z tkaniny oraz cienkiej sklejki, która tworzy

szkielet torby. Do tego przylepiona jest g

ąbka, na której mogą być ułożone

bardziej delikatne narz

ędzia. Pozostałe części torby zawierają kieszenie i

pokrowce na narz

ędzia. Torbę spinają dwa paski ze sprzączkami. Uchwyt służy do

jej noszenia. U do

łu z prawej widok torby w przekroju, może ona być wykonana w

ró

żnych wariantach.

Wieszanie narz

ędzi

Poszczególne narz

ędzia mocuje się albo za listewką, w przerwie między nią a

ścianą (jak z lewej), albo też na hakach, które przykręcone są do listwy.
16

Dziurkowana dykta do zawieszania narz

ędzi na ścianie

Gdy na tej dykcie (narz

ędzia wiszą na hakach) narysuje się kontury narzędzi,

łatwo można spostrzec brak każdego z przedmiotów. Na gładkiej płytce osiąga się
ten sam efekt; w tym wypadku w p

łytę wkręca się haki podtrzymujące narzędzia.

Materia

ły pomocnicze do usuwania drobnych usterek w drewnie

1. Za pomoc

ą odpowiedniego kleju (PVAC) kleić się będzie części

drewniane.
2. Do g

ładzenia powierzchni posłuży papier ścierny o ziarnie różnej

grubo

ści.

3. Mo

żna stosować klocki szlifujące o twardym podłożu, takim jak

korek czy twarde drewno.

4. Powierzchnie zaokr

ąglone szlifuje się za pomocą klocków, do których po

jednej stronie przykleja si

ę elastyczną podkładkę.

17B

ędziemy potrzebować jeszcze czegoś - drobnych pomocy, takich jak klocki

szlifuj

ące z drewna lub korka, papier ścierny, klej, uszczelnienia, itd. Do

innych celów potrzebny b

ędzie większy sprzęt - przy przeprowadzce, przy wielu

pracach w gospodarstwie domowym, nieunikniona oka

że się wiertarka.

1.2. Wiertarka
Dobra wiertarka z odpowiednimi wiert

łami i sworzniami jest dość kosztowna,

łaszcza gdy dodatkowo wyposażona jest w zestaw obróbkowy, za pomocą którego

żna szlifować, polerować, piłować.

Wiertarka ma zastosowanie uniwersalne. Praca z ni

ą przebiega o wiele szybciej,

tak

że jej koszt zwraca się w postaci zaoszczędzonych wielu godzin i dni.

Wiertarka do betonu
Gdy od

łączy się wiertła do muru i betonu, posiadające specjalną końcówkę ze

stali wirydowej, korpus wiertarki mo

że oczywiście zostać wyposażony tak, by

żna było następnie wiercić w drewnie, metalu i innym materiale. Za pomocą

wkr

ętła śrubowego można bez przeszkód wkręcać i wykręcać śruby o łbach z

gniazdami krzy

żowymi.

18

Komplet wierte

ł do metalu, drewna i innych materiałów (1)

Wiert

ła do metalu są tak wyszlifowane, że ich końcówka wywiera możliwie

najmniejszy nacisk (2), wiert

ła do drewna mają ostrą końcówkę i boczne nożyki,

które bez oporu przecinaj

ą jego włókna (3).

Przy wyborze wiertarki mo

żna zdecydować się na lekką, ok. 500 W, z nasadką

udarow

ą, stopniową regulacją szybkości obrotów, włącznikiem do pracy w lewo i w

prawo umo

żliwiającym wkręcanie i wykręcanie śrub, uchwytem ręcznym do

bezpiecznego wiercenia oraz ogranicznikiem g

łębokości, by nie wiercić otworów

zbyt g

łębokich.

Podstawowym wyposa

żeniem są też wiertła z metali twardych 6 mm i 8 mm dopasowane

do odpowiednich ko

łków. Należy pamiętać o bateriach do systemu prowadzącego! To,

jak nale

ży posługiwać się tym sprzętem, jaki zestaw obróbkowy jest potrzebny,

omówione zostanie przy kolejnych pracach. Przy ogólnej prezentacji narz

ędzi

wspomniany ju

ż został komplet wierteł.

191.3. Przyrz

ądy malarskie

Przy doborze narz

ędzi do prac malarskich z pewnością decydować powinno to, czy

malowana ma by

ć ściana czy sufit, lub też czy nową powłokę zewnętrzną ma

otrzyma

ć okno czy drzwi. Jednak wiele przyborów i narzędzi będzie miało

zastosowanie uniwersalne.
NAJWA

ŻNIEJSZE PRZYBORY I ICH ZASTOSOWANIE:

O Cyklina pomaga np. zdrapa

ć zniszczony stary lakier. Konieczna jest również do

wyg

ładzania powierzchni.

O Za pomoc

ą szpachii lub noża szpachlowego można wprowadzić masę szpachiówkową

do zarysowan i dziur. Mo

żna też nimi łatwo usunąć stary, zniszczony lakier.

O Szczotka druciana pomaga w usuni

ęciu pozostałości starszych warstw.

O Klockiem do szlifowania mo

żna wygładzać i oczyszczać powierzchnie.

O Je

śli ma się do dyspozycji wiertarkę, można do tych robót zastosować również

szczotki druciane o nap

ędzie elektrycznym oraz krążki szlifujące z okrągłym

papierem

ściernym (ściernice).

Narz

ędzia do usuwania zniszczonych warstw lakieru

1. Za pomoc

ą szpachii usuwa się zmiękczone warstwy.

2. Skrobacz, za pomoc

ą którego można pracować jak cykliną. (Można nim

oczy

ścić także mocno osadzone miejsca).

20

Przybory do prac wyko

ńczeniowych przy czyszczeniu powierzchni

1. Szczotka z drutu mosi

ężnego pomaga wydobyć zanieczyszczenia ze szczelin.

2. Specjalny klocek do szlifowania „trudnych" powierzchni. Papier

ścierny

wklejony jest pomi

ędzy dwie części klocka i przymocowany śrubami do drewna.

3. Klocek do szlifowania w

ąskich powierzchni. Również tutaj klocek składa się z

dwóch cz

ęści, pomiędzy którymi zamocowano papier ścierny, a następnie je

śrubowano.

s^
brudze

ń lub rdzy.

ększych za-212. Szczotka druciana z cienką szczeciną do prac wykończeniowych

i drobnych szczotkowa

ń.

3. Kr

ążki szlifujące z zaczepami na papier ścierny o różnej grubości ziarna.

4. Kr

ążki szlifujące z elastyczną główką szlifującą z zaczepami na ściernicę.

O P

ędzle szerokie używane są do malowania dużych powierzchni.

O P

ędzle wąskie stosowane są przy żłobkowaniach i malowaniu wąskich pasków

powierzchni. O P

ędzle okrągłe używane są wówczas, gdy trzeba np. namalować

paski lub miejsca ostrego rozgraniczenia kolorów.
Wymienione narz

ędzia wystarczają również do lakierowania.

Gdy jednak w gr

ę wchodzi malowanie ścian, potrzebne będą również inne

przedmioty:
O Wiadro s

łużące jako pojemnik na farbę.

o

1. W

ąski pędzel płaski z włosia naturalnego bądź z tworzywa sztucznego.

2. Szeroki p

ędzel płaski.

22
?-^H?-*

3. P

ędzel piaski wygladzik, z metalowym okuciem, do malowania dużych

powierzchni.
4. P

ędzel okrągły do lakierowania wąskich powierzchni, np. ram

okiennych i drzwiowych.
5. P

ędzel kątowy. Do emulsji stosuje się szczeciny twarde, do lakierów miękkie.

O Siatka metalowa przy pojemniku na farb

ę, mającą za zadanie chronić przed

zaciekami podczas malowania wa

łkiem. O Wałek jest szczególnie odpowiedni do

malowania
du

żych powierzchni.

Przydatne mog

ą okazać się ponadto:

O Wa

łek do lakierów - maluje się nim szybciej, a przede wszystkim nie pryska się

tak farb

ą. O Pędzel kątowy - umożliwia również lakierowanie trudno dostępnych

powierzchni i kantów. O Elastyczna szpachla japo

ńska - pomaga wygładzić

powierzchni

ę i zniwelować zagłębienia.

23
Przyrz

ądy do malowania ścian i sufitów

1. Wiadro z tworzywa sztucznego, czworok

ątne, giętkie, by łatwo

żna było usunąć zeschnięte resztki farby.

2. Pojemnik z tworzywa sztucznego, z którego bezpo

średnio można pobierać farbę,

z siatk

ą do ocierania jej nadmiaru z wałka.

3. Siatka metalowa z uchwytem, do usuwania nadmiaru farby z wa

łka.

4. Wa

łek z ruchomym cylindrem, łatwo wchłaniający, o mało puszystej

powierzchni, do matowania

ścian wewnętrznych. Przy malowaniu ścian nierównych

lepsze s

ą wałki o bardziej puszystej powierzchni.

5. Wa

łek do lakieru (stosowany również do emulsji), z ruchomym cylindrem

pokrytym moherem i g

ąbką.

c
ii" ?/.
1.4. Przyrz

ądy potrzebne do tapetowania

O tym, co niezb

ędne jest przy wykonywaniu prac malarskich, była już mowa. Kiedy

mamy ju

ż wymalowany sufit, pozostaje tylko wytapetować ściany. Poniżej

znajdziecie Pa

ństwo omówienie wszystkiego, czego potrzebować będziecie do

tapetowania.
Zreszt

ą w wypadku jednorazowego tapetowania cały konieczny sprzęt można

życzyć, nie trzeba go kupować.

24
Je

śli tapetuje się często, trzeba zaopatrzyć się w następujące rzeczy.

O Sprz

ęt do prac wykończeniowych - taki, jak przy malowaniu - jeśli oczywiście

ż wcześniej się go nie

posiada

ło.

O Stolik do tapetowania, mo

żna go też pożyczyć lub skonstruować z odpowiednio

żego blatu. O Wałek gumowy i szczotka do tapetowania potrzebne będą po to, by

pokryt

ą klejem tapetę dobrze ułożyć na ścianie (w przypadku tapet o

zró

żnicowanej fakturze należy używać tylko szczotki).

W »J © ©
We/u na tapet

ę, ok. 150 x 60

3.
1^^
2. %aaTd9o°Jzlfwdo'przekroju ok. 50 mm, do przyciskania brze- T^:S?. 280 mm
z,nierdzewnej stali, z SS WS

Ła,a , odcinania arkuszy tapet. ^^^l^SC

do wyznaczania linii
7
7. fzczJfmalarska, d

ługość 160 mm, g^^f do odkurzania ścian, są one

zazwyczaj wulkanizowane.
25O Wa

łek do szwów potrzebny będzie do wygładzania

brzegów.
O No

życzkami lub nożem o wymienialnym ostrzu

żna uzyskać równe przycięcie tapety.

O Za pomoc

ą pionu można sprawdzić, czy tapety

istotnie s

ą ułożone prosto.

żde mieszkanie wymaga malowania przynajmniej raz na kilka lat. Jeżeli przybory

malarskie po u

życiu zostaną dobrze oczyszczone, mogą pełnić swoje funkcje przez

lata, a nawet dziesi

ęciolecia. Do ich przechowywania nie potrzeba dużo miejsca,

nawet stolik do tapetowania da si

ę złożyć i - jeśli nie ma innego wyjścia -

„wcisn

ąć" za szafę.

1.5. Narz

ędzia do naprawy

instalacji i

środki ochronne

Wśród awarii instalacji wodno-kanalizacyjnych wyróżnić można trzy podstawowe
grupy - po pierwsze przecieka

ć mogą krany, po drugie zatkane bywają odpływy

(syfony) i po trzecie „zapchana" mo

że być kanalizacja odprowadzająca, przy czym

usterka niekoniecznie musi by

ć spowodowana osadzaniem się kamienia, ale może

równie

ż wynikać z zanieczyszczenia. W tym pierwszym przypadku często skuteczne

bywa u

życie kwasów.

Do naprawiania instalacji potrzebne b

ędą:

O Obc

ęgi do rur wodociągowych, z grubymi osłonami, by można było nimi otworzyć

wentyl lub syfon. O Przepychacz, który pomaga upora

ć się z drobnymi awariami

odp

ływu.

O Spirala pomagaj

ąca usunąć głębiej tkwiącą, poważniejszą awarię.

26

Środki ochronne
1. Okulary ochronne, nie

łamliwe.

2. R

ękawice ochronne - solidne, m.in. do prac w drewnie i metalu, jak również

jednorazowe, z tworzywa sztucznego, do prac z lakierami i chemikaliami.
3. Ochronny uchwyt na d

łuto, który powoduje, że np. przy ześlizgnięciu się

młotka nie uderzymy się w rękę.
4. Elektrotester, zwany te

ż probierzem napięcia. Może służyć albo jako

śrubokręt do wkręcania małych śrubek, albo jako przyrząd do sprawdzania, czy
jaki

ś wyłącznik lub ujęcie są jeszcze pod napięciem, bądź też, czy bezpiecznik

rzeczywi

ście został wyłączony.

5. Probierz fazowy do sprawdzania, czy dany uk

ład jest pod napięciem lub też,

czy istnieje niebezpiecze

ństwo zwarcia.

Do wszystkich usterek, których nie da si

ę usunąć za pomocą tego sprzętu powinno

ę wezwać fachowca, chyba, że wyspecjalizowaliście się Państwo w tego rodzaju

pracach.
1.6. Narz

ędzia do obróbki metalu

Prosz

ę przejrzeć warsztat, jaki zgromadziliście Państwo do obróbki drewna, a

znajdziecie tam niejedn

ą rzecz, która i teraz może się przydać.

27
Sprz

ęty do napraw instalacji wodno-kanalizacyjnych

1. Obc

ęgi do rur lub instalacji wodno-kanalizacyjnych, przykładane do rur o

ró

żnych średnicach, z nastawianymi szczękami, do odkręcania i przykręcania śrub,

do przytrzymywania m.in. rur.
2. Przetykacz do usuwania zanieczyszcze

ń, które powodują awarie odpływu.

3. Spirala do przepychania i udra

żniania rur wodno-kanalizacyjnych z pazurkiem

(4) do usuwania g

łęboko tkwiących zanieczyszczeń.

Dodatkowo do prac w metalu potrzebne s

ą następujące przybory:

O Imad

ło, które można przyśrubować do stołu, by unieruchomić pewne elementy. O

Zestaw ma

łych pilników do metalu, służących do dopasowywania kluczy.

O Punktak, by zaznaczy

ć miejsce na metalu i wiercić pewniej.

O Obc

ęgi do blachy tnące nie tylko blachę, ale i inne twarde materiały.

O Suwmiarka, s

łużąca do dokonywania dokładniejszych pomiarów i unieruchamiania

opracowywanych elementów.
28

Przybory do obróbki metalu
1. Srubsztak lub imad

ło, z zaczepem lub śrubą do zamocowania przy masywnym

stole, do napr

ężania wszelkich możliwych części, o zmiennej rozwartości.

2. Punktaki do znaczenia punktów na metalu, u

żywane np. przy

wierceniu.
3. No

życe do cięcia blachy i innych cienkich płytek.

4. Pilniki do metalu, do spi

łowywania zaokrągleń, szczelin itp., płaskie, o

profilu wyokr

ąglonym, trójkątne lub nożowe (m.in. do piłowania kluczy).

^,

usS!ó ^k%óZrWch otworów Su j
szym przyrz

ądem przy wykonywaniu robot precyzyjnych.

29
o
Hebel z wymienialnym no

żem Jego nóż może zostać wymieniony na inny; tak więc

żna tym przyrządem strugać grubo oraz wygładzać. Jest to uniwersalny sprzęt do

opracowywania wszystkich materia

łów z wyjątkiem hartowanej stali czy innych

materia

łów twardych.

0 Hebel, zwany te

ż strugiem, z wymienialnym nożem, którym można opracowywać

równie

ż drewno

1 skór

ę.

O Ma

łe kowadło jako podstawa do trybowania m.in. aluminium lub miedzi.

O M

łotek o płaskim i zaokrąglonym obuchu do trybowania blachy.

Sprz

ęt do wiercenia - być może nawet wiertarkę -już Państwo macie.

żna używać go również do nitowania. Teraz warto nabyć jeszcze:

łe kowadło (2)... o zaokrąglonej powierzchni, wykonanej z drewna sztorcowego,

pokrytego filcem. Za pomoc

ą młotka do trybowania (1) można nadawać kształt

ęściom metalowym. Odnosi się to zwłaszcza do miedzi i aluminium, które jednak

podczas trybowania powinny by

ć każdorazowo ogrzane nad płomieniem palnika, by

materia

ł stał się miękki i plastyczny.

Nowoczesny uniwersalny zestaw do lutowania

1. Materia

ł do lutowania z zawartością wspomagacza - w ten sposób można lutować

bezpo

średnio na zeszlifowanych powierzchniach.

2. Elektryczna lutownica. Wymienialna ko

ńcówka umożliwia także użycie stopu

szelakowego, np. do poprawiania usterek na powierzchniach drewnianych.
3. Sztyft pomocniczy do prowadzenia stopionego lutu.
O Zestaw do klejenia metalu, by móc cz

ęści metalowe oczyścić i skleić.

O Elektryczny zestaw do lutowania, którym po krótkiej praktyce b

ędziecie Państwo

mogli

łączyć metale w sposób trwały.

1.7. Uwaga - napi

ęcie elektryczne

Sprz

ęty elektryczne i ich naprawa niemal automatycznie kojarzą się z hasłem

„naprawy i remonty w domu". Przy tym ka

żda czynność związana z urządzeniami

pod

łączonymi do prądu, gdy zdejmie się z nich obudowę ochronną, jest tak

niebezpieczna,

że z oczywistych względów nie pozwala się na nią laikom. Przecież

nie chcemy nara

żać siebie ani innych?

31
30Nawet laik powinien jednak posiada

ć i wykorzystywać dwa urządzenia:

O Sond

ę do wykrywania przewodów elektrycznych i wodnokanalizacyjnych, gdy do

wiercenia otworów w

ścianach używa się ręcznej wiertarki, sonda taka wchodzi w

ład zestawu wiertarki elektrycznej. O Probierz z lampką, który wskazuje, gdzie

płynie prąd.
Za pomoc

ą tych przyrządów można przynajmniej dowiedzieć się, gdzie istnieje

zagro

żenie. Dotknięcie źródła prądu powoduje zwarcie. Jeśli ma się słabe serce

lup je

śli przewodzenie jest dobre, śmierć murowana. Śmiercią grozi też

nieumiej

ętne podłączenie przewodów. Takie niebezpieczeństwo istnieje zawsze, gdy

nie wie si

ę, gdzie dla laika przebiega granica samodzielnych napraw

elektrycznych urz

ądzeń domowych.

1.8. Inne przydatne narz

ędzia

Gdzie

ś musi zostać wyznaczona granica inwestowania w sprzęt. Tak więc nawet

majsterkowicze z ambicjami powinni zadowoli

ć się tym, co zaprezentowaliśmy

powy

żej. Jeśli jednak prace takie staną się hobby? Wówczas jeszcze istnieje cały

szereg przyrz

ądów, które używane są także przez fachowców. W praktyce jednak

jest to tylko wówczas ekonomiczne, je

śli używać się tego będzie kilka razy w

roku. Narz

ędzia wymagają stałej dobrej opieki; gdy nie są używane, łatwo ulegają

zniszczeniu.
Wszystkie pozosta

łe sprzęty, narzędzia i urządzenia, które mogą być przydatne w

poszczególnych wypadkach, omówione zostan

ą w następnych rozdziałach.

32
Wszystko razem mo

że być przechowywane w dwóch - trzech pojemnikach. „Apetyt

śnie w miarę jedzenia" - w przypadku sukcesu i potrzeby przeprowadzenia

dalszych prac, b

ędziecie Państwo kolejne narzędzia, np. klucze francuskie,

kupowa

ć stopniowo. Z biegiem lat zbierze się określony zestaw narzędzi

odpowiadaj

ących Waszym potrzebom.

1.9. Oszcz

ędności

Godzina pracy fachowca kosztuje sporo. Ca

ły przedstawiony tutaj zestaw narzędzi

łącznie z wiertarką i nasadkami, również nie jest tani, ale suma ta zwróci się
Pa

ństwu w ciągu półrocza, i to przy wykonywaniu tylko tych prac, które nie grożą

niebezpiecze

ństwem.

Bez elektrycznej wiertarki wydatki na sprz

ęt zmniejszą się o połowę. Tak również

żna wykonywać wszystkie prace - tyle tylko, że z wiertarką w określonych

przypadkach posz

łoby znacznie szybciej. Zaopatrzenie się w sprzęt nie musi

nast

ąpić od razu, można kupować sobie poszczególne narzędzia wówczas, gdy będą

potrzebne.
Na có

ż jeszcze czekać? Rozpoczynajcie Państwo naprawy w domu i ogrodzie - do

tego nie potrzeba wielu narz

ędzi, a jeśli uda się Warn nie tylko naprawiać, ale

tak

że upiększać swój własny dom - satysfakcja gwarantowana.

332. Odnawianie

ścian i sufitów

Ściany i sufity można malować, tapetować, a także ozdabiać w sposób trwały.
Konserwacji trzeba poddawa

ć kafelki i okładziny, są one na nowo malowane,

uszczelniane, ulepszane. Likwiduje si

ę przeciągi i nieszczelności w

pomieszczeniach. Oto szereg wci

ąż powracających robót! Ale możemy podczas

naprawy zastosowa

ć takie rozwiązania, że w przyszłości tego rodzaju remonty nie

będą konieczne.
2.1. Pod

łoże: przygotowanie ścian i sufitów

Taka czynno

ść jest nie do uniknienia, zwłaszcza przy wprowadzaniu się do

mieszkania. Poza tym maluje si

ę zazwyczaj co dwa lub trzy lata. W zależności od

pod

łoża, będzie się odpowiednio „traktować" powierzchnię bądź to zmywając ją,

bądź też zdrapując, większe i mniejsze usterki trzeba będzie zlikwidować,
odnowi

ć narożniki, a na koniec całość na nowo pomalować. Od rodzaju malowania

zale

ży przy tym, jak długo owa nowa powierzchnia zachowa swój świeży wygląd.

śli nie jesteśmy pewni, czym pokryta jest ściana, można to sprawdzić:

najpro

ściej za pomocą wody. Stare powłoki wapienne stają się ciemne, ale nie

farbuj

ą, jeśli się na nich maluje. Stara farba klejowa również staje się ciemna,

ale

ściera się. Stara farba emulsyjna nie zmienia koloru ani też nie ściera się.

W zale

żności od tego, jak wypadnie próba ściany, będziemy

34

Przygotowanie pod

łoża

1. Sprawdzenie

ściany: farba klejowa musi zostać zmyta. Plamy tłuste usuwa się

szczotk

ą.

2. Nierówno

ści wygładza się klockiem do polerowania.

3. Rysy i dziury zdrapuje si

ę i zakleja masą szpachlówkową.

4. Zaprawione miejsca pokrywa si

ę spoiwem i ewentualnie wygładza szpachelką.

odpowiednio post

ępować przy przygotowaniu podłoża.

Farby wodoodporne - wapienne i emulsyjne - nale

ży oczyścić z kurzu i tłustych

plam, jako

że mogą one wpłynąć na przyczepność nowej powłoki lub nawet utrudnić

jej na

łożenie.

Oczyszczanie powierzchni mo

żna przeprowadzać na dwa sposoby:

DH Oczyszcza

ć powierzchnię twardą suchą szczotką ryżową.

[|] Je

śli chce się uniknąć kurzu - oczyszczać podłoże na mokro wodą i szczotką.

W miejscach szczególnie mocno zabrudzonych przydatna jest szczotka druciana.
35Star

ą farbę klejową należy usunąć - szczotką do sufitów nanosi się dużo wody,

szoruje si

ę i wypłukuje farbę do wiadra. Zmywa się tak długo, jak długo już nic

ę nie klei i nie maże. Gdy jej warstwa jest bardzo gruba, można sobie pomóc

szpachelk

ą. Jednakże nie można uszkodzić podłoża.

Co stanie si

ę, jeśli stara farba klejowa nie zostanie wystarczająco

dok

ładnie usunięta?

Stare warstwy zostan

ą naruszone przez nowe, przy wysychaniu ulegną naprężeniu i

będą odpryski-wać. Tak więc lepiej zmyć je do czysta.
Dziury i p

ęknięcia mogą być wypełniane dostępną w handlu masą celulozową, którą

rozrobi

ć należy w plastikowym naczyniu zgodnie z recepturą. Wyschnięte resztki

nie przyczepiaj

ą się do naczynia i dają się łatwo usunąć. W wypadku tych nowych

materia

łów, które jeszcze przez godzinę po rozrobieniu można poddawać obróbce,

nie trzeba tak, jak w przypadku gipsu, nawil

żać powierzchni; po wysuszeniu

powierzchnie te tak

że już nie nasiąkają. Napoczęte torebki -przechowywane w

suchym miejscu - mo

żna stosować przez lata.

Rysy i dziury zdrapuje si

ę szpachelką, często nieco je powiększając, a potem

wype

łnia się je masą, również za pomocą szpachelki. Gdy miejsce jest już suche,

żna je wygładzić klockiem i papierem

ściernym.__________________________________
Du

że pęknięcia zamyka się elastyczną tkaniną, taśmą malarską, która może

amortyzowa

ć i wyrównywać ruchy murów. Przy tego rodzaju „mostku szczelinowym"

najpierw opracowujemy p

ęknięcie szpachelką, następnie wypełniamy masą i

wyg

ładzamy jego powierzchnię. Na to nakładamy krótkie paski papieru pakowego,

tak go dopasowuj

ąc, by wystawał na ok. 2 cm.

36
Na to nanosi si

ę bezbarwne spoiwo, na nim mocuje się - również w krótkich

kawa

łkach - taśmę malarską. Na zakończenie pokrywa się to rzadką zaprawą, która

po wysuszeniu wyg

ładza się. Poprzez taki mostek - bezpośrednio na szczelinie nie

żadnego spojenia - taśma malarska może przejmować wszelkie wstrząsy i

napr

ężenia.

ędny tynk musi zostać usunięty. Przy opukiwaniu dźwięczy on głucho i odpada.

żna przy tym pracować mocną szpachlą lub dłutem oraz szorować szczotką.

Mostkowanie du

żego pęknięcia za pomocą taśmy malarskiej

1. Wyszpachlowan

ą szczelinę wypełniamy masą.

2. Wype

łnienie wygładzamy klockiem szlifującym.

3. Na wyg

ładzoną masę układamy pasek papieru pakowego, wystający z obu stron

poza szczelin

ę.

4. Na prawo i lewo od szczeliny nak

ładamy bezbarwne spoiwo i przymocowujemy

tkanin

ę.

5. Tkanin

ę można łatwo przykryć cienko nakładaną szpachlów-ką.

UWAGA:
bezpo

średnio na pęknięciu nie może się znajdować miejsce spojenia taśmy ze

ścianą! W tym celu za-mocowuje się tam pasek papieru pakowego. Wszelkie wstrząsy
musz

ą być bez przeszkód odbierane na taśmę. Ki

.r

37Such

ą zaprawę murarską, dostępną w postaci gotowej mieszanki w każdym punkcie

sprzeda

ży materiałów budowlanych, rozrabia się z wodą i nakłada na nawilżone

pod

łoże. Można też po prostu zmieszać jedną część wapna z 2,5 częściami drobnego

piasku, wyrabiaj

ąc to na gęstą, sztywną masę.

Do nak

ładania zaprawy potrzebne będą packa murarska i kielnia; tynk wcierany

jest w uszkodzon

ą powierzchnię ruchami ciągłymi od dołu do góry. Ruchami

obrotowymi równomiernie go rozprowadzamy; po zespojeniu powierzchni

ę wygładza

ę packą tynkarską o powierzchni pokrytej filcem. Następnie nawilża się ten

tynk odrobin

ą wody. Jeśli ubytek nie jest zbyt duży, można wymieszać celulozowe

masy szpachlówkowe z odrobin

ą piasku i nanieść tę mieszankę za pomocą szpachelki

warstwowo na miejsce ubytku.
Przy ubytkach tynku na suficie najpierw mocuje si

ę nabite gwoździami maty

trzcinowe lub inne „zbrojenie" stanowi

ące podłoże dla zaprawy. W tym wypadku

stosujemy zapraw

ę nieco gęściejszą i nakładamy ją prostopadle do

oszkieletowania.
Uszkodzone naro

żniki ścian wyrównuje się za pomocą dość mocno stężałej masy

szpachlówkowej, na mi

ękką jeszcze masę nałożyć można szynę kantową. Przez

perforacj

ę na jej brzegach zaprawa lub masy szpachlówkowe wydostają się na

zewn

ątrz, można je następnie zatynkować. Wówczas o uszkodzenie narożników nie

jest ju

ż tak łatwo.

Ostatniemu etapowi przygotowania pod

łoża poświęcimy wiele uwagi: powierzchnie

musz

ą zostać wygładzone pumeksem lub klockiem z papierem ściernym o grubości

ziarna 100. Nale

ży też usunąć większe nierówności. Następnie należy

pieczo

łowicie zetrzeć kurz i zmyć całość wilgotną szmatką.

38
Zak

ładanie cynkowego ochraniacza na narożnik

1. Za pomoc

ą płaskiego dłuta należy zbić tynk na szerokość o/c. 10 cm przy

naro

żniku. Ochraniacz zamocowuje się gipsem narzucanym co 50 cm.

2. U

żywając poziomicy należy sprawdzić, czy narożnik jest dobrze

osadzony.
3.

Łata pozwoli określić, czy zachowało się wystarczająco dużo miejsca, by

naro

żnik otynkować.

4. Zwil

ża się podłoże i ochraniacz kątowy, a dolną warstwę zaprawy tak się

narzuca, by na

łożyć jeszcze dwa milimetry tynku do wygładzenia.

W ten sposób nawet przy uko

śnym i płaskim padaniu światła nie dostrzega się

żadnych nierówności. Ściany i sufity mogą zostać bez przeszkód na nowo
wymalowane lub wytapetowane.
392.2. Materia

ły do malowania ścian i sufitów

Ściany i sufity pokrywa się dzisiaj odpornymi na zniszczenie i zmywalnymi
farbami emulsyjnymi, drogimi farbami lateksowymi, akrylowymi, a w wyj

ątkowych

sytuacjach bieli si

ę je wapnem. Najogólniej rzecz ujmując:

O Farby emulsyjne nadaj

ą się dla wszystkich pomieszczeń.

O Farby lateksowe powinny by

ć używane tylko w pracowniach, klatkach schodowych,

piwnicach. O Farby akrylowe stosuje si

ę w sypialniach, pokojach gospodarczych i

przedpokojach. O Bielenie wapnem u

żywane jest jako pierwsza warstwa na świeży

tynk.
Emulsje sk

ładają się ze spoiwa, zawierającego oleje, żywice, żywice syntetyczne,

jak równie

ż pigmenty, które emulgują przy zmieszaniu ich z wodą. Substancje te

wymieszane s

ą jako drobne kropelki lub nie łączące się ze sobą kuleczki. Farby

emulsyjne kupuje si

ę w stanie gotowym i rozrzedza przez mieszanie, tak że odpada

dodawanie wody. Przy pracy nie wyst

ępują potem żadne zacieki czy zgrubienia!

Zaleca si

ę stosowanie bieli z innymi kolorami; przez mieszanie z bielą powstają

śniejsze odcienie. Oczywiście można też dodawać do farb barwników, by uzyskać

żądany efekt.

Farby lateksowe sk

ładają się z żywicy syntetycznej jako spoiwa i barwników, po

zespojeniu z pod

łożem mogą one być zmywane, szorowane i czyszczone szczotkami. W

przeciwie

ństwie do innych farb te błyszczą na ścianie i suficie. Przy ich

stosowaniu nale

ży dokładnie przeczytać sposób użycia, gdyż ła-

40
two wsi

ąkliwe podłoża muszą być z reguły uprzednio odpowiednio przygotowane.

Zwykle podany jest

środek do gruntowania. Pierwsza warstwa nakładana jest

cienko, druga grubiej. Równie

ż farby lateksowe dają się łatwo mieszać.

Zazwyczaj mamy do czynienia z obydwoma rodzajami farb; farby akryiowe wybieramy,
gdy chodzi o wi

ększą świetlistość. Farby klejowe, jako stosunkowo nietrwałe, nie

są dziś stosowane, używa się ich warunkowo, tylko do powierzchni mniej
nara

żonych na zanieczyszczenie.

Malowanie na starych tapetach o chropowatej fakturze mo

żliwe jest przede

wszystkim za pomoc

ą farb emulsyjnych, jednakże uprzednio trzeba podkleić tapetę

w miejscach, gdzie odstaje, wyg

ładzić lekko postrzępione złącza klockiem lub

papierem

ściernym. Farba nie powinna zawierać zbyt dużo wody, by nie przemoczyła

tapety i nie spowodowa

ła jej odlepienia. Normalną praktyką jest nawet dwukrotne

malowanie, ostatecznie jest potem

łatwiej tapetę usunąć.

2.3. Malowanie

ścian i sufitów

Złego przygotowania podłoża nie można potem w żaden sposób odrobić podczas
malowania. Dotyczy to nie tylko opracowywania

ściany, ale także wielu innych

czynno

ści.

SPOSÓB POST

ĘPOWANIA JEST NASTĘPUJĄCY:

Nale

ży spróbować, czy kolor farby jest właściwy. W tym celu mieszamy najpierw

czyst

ą farbę, a potem dodajemy do niej biel. Mieszankę tę dokładnie opisujemy,

by mo

żna było ją odtworzyć. Następnie nanosimy farbę na kawałek chropowatej

tapety.
41Dopiero gdy farba jest sucha mo

żna właściwie ocenić jej odcień. Niektóre farby

po wyschni

ęciu stają się jaśniejsze, inne ciemniejsze. Suszenie można

przyspieszy

ć suszarką. Można też wykorzystać ten czas na wyłożenie i przykrycie

mebli i pod

łogi arkuszami papieru, gazetami i folią.

Przed u

życiem należy farbę dokładnie wymieszać. W przeciwnym razie efektem będą

plamy i pasy na

ścianach. Praca ta jest mniej męcząca, gdy użyje się do niej

wiertarki z „mieszad

łem".

Malowanie zaczynamy od k

ątów w pomieszczeniu; używamy wtedy pędzla płaskiego.

śli nie chcemy używać drabiny, zaopatrujemy się po prostu w odpowiedni

wysi

ęgnik. Gdy sufit i ściany różnią się kolorem, jako pierwszy malujemy sufit.

Przecie

ż nie chcemy, aby ściana została pokryta kleksami!

Urz

ądzenie do mieszania przy użyciu wiertarki

Farby i lakiery mo

żna uczynić bardziej „gładkimi" na dwa sposoby. Po pierwsze

przez dodatek

środków rozpuszczających, co jednak obniża zdolność tężenia, po

drugie za

ś przez silne mieszanie.

W tym celu nabywa si

ę w punktach sprzedaży materiałów budowlanych mieszadło, ale

że to być także stalowy pręt okrągły o średnicy 8 mm, wygięty w trójkąt. W ten

sposób mo

żna mieszać o wiele dokładniej niż ręcznie.

.. .„wgnie

ścian i sufitów

ffdT

ścianyi sufit malowane są rńżrwmi farbami, a przy tym hclmy dokładnie

opracowa

ć trzeba używać pędzla pa-

o fay odrobinie sprytu mo

żna za nomocą węższei strony szer-szeao pędzla osiągnąć

dok

ładnef9 rozgraniczenie pomiędzy źriana i sufitem.

?3 Gdy gotowe jest ju

ż rozgram-

3czenie, p

łaskim pędzlem wy-gtadzikiem rnalowac można nas o szerokości ok. 1/2

m.
4 Dla du

żych powierzchni najle: oszyjest wałek. Z reguły naS-Wrw maluje się po

przek

ątnych, a w drugiej warstwie równolegle do układu ścian.

Przy malowaniu sufitu wa

łek należy dobrze obetrzeć o siatkę wówczas łatwiej się

go toczy. I tutaj znanie3 utfwia prac

ę długi trzo nek zamocowanydo wałka. Jeśli

łączymy różne kolory w je^ P°Sm czeniu oczywiście najpierw trzeba opracować

płaswm pędzlem brzeg sufitu.
Zaoobieaanie nieszcz

ęśliwym wypadkom jest za-wsze sPpSnajważniejsi. Drabina

s^udtowa - a wi

ęc normalna drabina, jakiej używa się w domu - jest

43
42bezpieczniejsza od „konstrukcji" ze sto

łów i krzeseł! Przy odpowiednio

wysokiej drabinie mo

żna się zawsze przytrzymać jedną ręką.

Czy sufity nale

ży malować wielokrotnie?

śli na skutek przykładania wałka powstają nierówności, pojawia się to pytanie.

ększą powierzchnię łatwo jest potem drugi raz przeciągnąć wałkiem by te

przej

ścia wyrównać.

Równie

ż w przypadku ścian najpierw maluje się narożniki pomieszczenia. Następnie

przesuwa si

ę wałek z góry do dołu. Nierówności wyrównuje się w kolejnym etapie

pracy. Dla pewno

ści lepiej jest jeszcze raz dodatkowo przejechać wałkiem z farbą

od góry do do-
Je

śli tony podstawowe miesza się przy gruntowaniu z 20% bieli, otrzymuje się

taki stopie

ń przykrywal-ności, że malowanie dwukrotne w zupełności wystarczy.

Przeci

ągnięcie powierzchni malowanych emulsją warstwą lakieru bezbarwnego daje

efekt po

łysku, ate przy stosunkowo dużej wilgotności powietrza powoduje to

skraplanie si

ę pary na ścianie.

Kontury i wzory mog

ą być łatwo zaznaczane na powierzchni ołówkiem. Za pomocą

kawa

łka gąbki i patyka można skonstruować przyrząd, którym będzie się malować na

ścianie wzory. Potrzebny też będzie płaski pędzel.
Nale

ży zwracać uwagę na wiele rzeczy - przede wszystkim zaś na sposób

przygotowania farby, jako

że w zależności od producenta jej skład może się

ró

żnic. Naturalnie należy także obliczyć powierzchnię dla której kupuje się

farb

ę. Zawsze lepiej jest nabyć jej trochę więcej!

Nie nale

ży kłaść farby zbyt cienko, bo w efekcie zachodzi konieczność nanoszenia

wielu warstw. Do
44
pędzle po użyciu należy gruntownie oczyścić. Potrzebne są dwa pojemniki: jeden
na wod

ę do lakierów wodnych i emulsji, a drugi na specjalny rozpuszczalnik do

lakierów o spoiwach organicznych. P

ędzle, zamocowane na drucie, zanurzone

zostaj

ą na odpowiednią głębokość. Rozpuszczalniki organiczne należy przykryć - w

tym celu dopasowuje si

ę kawałek szkła, którym przytyka się pojemnik. Przy

dost

ępie powietrza rozpuszczalniki organiczne łatwo ulegają eksplozji!

farby, któr

ą malujemy sufit można dodać najwyżej 1/10 wody, w innych przypadkach

1/5.
Prosz

ę nie zapomnieć o wyczyszczeniu przyborów po malowaniu. Używany wałek,

pędzel i pozostałe przybory myje się wodą. Gdy farby odporne na wodę raz już
wyschn

ą, to można je potem usunąć jedynie środkami do czyszczenia pędzli. Raz

zaniedbany przyrz

ąd nie będzie mógł posłużyć do dalszych robót.

2.4. Przygotowanie powierzchni do tapetowania
Wyrównanie pod

łoża omówione już zostało przy pracach poprzedzających malowanie.

Powtórzmy i przypomnijmy rzeczy najwa

żniejsze

(T) Nale

ży zmyć farby klejowe, mocno trzymające się farby wodne mogą zostać

pokryte tapet

ą. Należy zlikwidować rysy, dziury, plamy tłuste i z atramentu. Po-

45wierzchnie pokryte farb

ą olejną i lakierem należy przetrzeć mieszaniną jednej

ęści płynnego amoniaku z 10 częściami wody i potem spłukać wodą.

U] Stare tapety nale

ży poddać próbie, jako że ich anilinowe barwniki mogą łatwo

przenika

ć na powierzchnię nowej tapety. Tapety chropowate należy zerwać,

gładkie, mocno się trzymające, można zostawić. Środki do klejenia tapet
powoduj

ą, że woda szybciej przenika tapetę i klej się rozpuszcza; należy dodawać

środki do wody w zalecanych proporcjach. [T] W przypadku tapet wodoodpornych

nieprzepuszczaln

ą ich powierzchnię należy zetrzeć szczotką drucianą lub

ściernicą, by woda mogła dostać się do warstwy z klejem. Niektóre wiertarki
wyposa

żone są w specjalne szczotki druciane z dodatkowym uchwytem. Hy Włączniki

i gniazdka wtykowe maj

ą obudowę i pokrywę; pokrywę tę należy odkręcić, zaś

obudow

ę z częścią elektryczną przykryć. Do tego wystarczy gruby papier. Przy

puszkach rozdzielczych nale

ży zainstalować popularne dzisiaj wieczka z tworzyw

sztucznych.
Na tym ko

ńczy się przygotowanie powierzchni. Jeśli chcemy mieć mniej pracy przy

nast

ępnym tapetowaniu, należy jeszcze nałożyć specjalną powłokę „Strip - Grund".

Powierzchnia

ściany powlekana jest przed tapetowaniem specjalną błoną, która

powoduje, i

ż klej nie może wniknąć głęboko. W ten sposób nawet po latach, bez

użycia wody i dodatkowej pracy można tę błonę po prostu ściągnąć - a tapetę
razem z ni

ą.

46
2.5. Tapety i klej do tapet
Przyst

ępujemy do wyboru tapety - chodzić tutaj będzie nie o gust czy odpowiedni

wzór, ale o

łatwość opracowania:

Drobne wzory s

łomkowe są łatwiejsze do opracowania niż duże wzory kwiatowe. W

tym drugim wypadku nale

ży dodatkowo zwracać uwagę na prawidłowe połączenie

brzegów! Niektóre tapety maj

ą zresztą już gotowy ucięty brzeg i opakowanie

foliowane - odpada wówczas ci

ęcie.

Tapety klejowe maj

ą na tylnej stronie warstwę kleju, przed tapetowaniem należy

je jedynie zwil

żyć wodą.

...
Drogie tapety s

ą wykonane z mocniejszego papieru i przy użyciu lepszych farb,

analogicznie rzecz si

ę ma z tapetami winylowymi, welurowymi, tekstylnymi i

metalicznymi. Od wspó

łdziałania wielu czynników zależeć będzie, czy zapewniona

zostanie na d

łuższy czas trwałość kolorów, czy można tapetę czyścić, wycierać i

zmywa

ć. Odpowiednie oznaczenia na tapetach są gwarancją tych właściwości.

O Ka

żda rolka ma stempel producenta; bardzo ważne jest, by wszystkie rolki

wytworzone by

ły w tej samej serii produkcyjnej. Jest to najlepsze zabezpieczenie

przed ró

żnicą koloru.

O By klej prawid

łowo rozpuścić i przygotować, należy rozrobiony zostawić przez

noc w plastikowym wiadrze. Naczynie blaszane mog

łoby zardzewieć! Należy

post

ępować zgodnie z instrukcją.

Zwi

ększanie termo izolacji pomieszczenia za pomocą tapety

Tapety „spodnie" sk

ładają się z piankowego poli-styrolu, filcu wełnianego z

włóknami lub innego cien-
47W zale

żności od rodzaju wzoru potrzebować bę. dziemy różnej ilości rolek

tapety do danego pomie-szczeni

ą. Najlepiej jest zmierzyć pokój, a sprzedawca

pomo

że przy obliczaniu. Podobnie bę. dzie z innymi materiałami, takimi jak

środki do zdejmowania tapet i kleje. Ciężkie tapety wymagają lepiej trzymającego
kleju ni

ż lekkie. Odpowiednie właściwości można osiągnąć zarówno przez dobór

kleju, jak i proporcje zmieszania z wod

ą; kładąc lekkie tapety stosujemy więcej

wody, ci

ężkie - mniej.

kiego materia

łu termoizolującego. Tego rodzaju arku sze przykleja się na styk,

przy czym

ścianę smaruj się klejem i do niej dociska się warstwę izolatora. Mo

gą wystąpić nieznaczne nierówności. Jednakże po wierzchnia jest na tyle miękka,

że daje się nacisną palcem. Po jednodniowym suszeniu opracowuje sii styki i
przykleja tapet

ę „wierzchnią".

2.6. Tapetowanie

ścian

Teraz kolejno przycina si

ę na stole do tapetowa nia rolki - jedną po drugiej.

Stó

ł ustawiony jest ni środku pokoju, pod nim wiadro z klejem, nóż do przy

cinania i linijka; przygotowane s

ą również calówka nożyczki i ołówek. Pierwsza

rolka pod

łożona jest ni stole wzorem do góry. Po zmierzeniu łącznej wysoko ści

pomieszczenia docina si

ę pierwszy arkusz.

Nale

ży przy tym pamiętać:

ęcie nożycami jest bardzo pracochłonne." Lepj< jest, gdy ma się do dyspozycji

metalow

ą szynę \ nóż wymienialnym ostrzu. Przy zachowaniu określonyd

48
relacji (odleg

łość, po której na tapecie powtarza się wzór) arkusze muszą być

ułożone dokładnie jeden obok drugiego, by ucinać właściwą ich długość.
Nad wiadrem, w którym znajduje si

ę klej, należy zamocować drut, można na nim

otrzepywa

ć lub odkładać pędzel albo szczotkę do nanoszenia kleju. Arkusze tapety

łada się teraz tylną stroną do góry, przy tym powinny one wystawać 1 - 2 cm

poza kraw

ędź

sto

łu.

Teraz nale

ży nasmarować arkusz tapety przez środek wzdłuż. Należy przy tym

uwa

żać, by nie pojawiło się tam żadne ciało obce lub fałdy. Następnie

rozprowadza si

ę klej od środka do zewnątrz aż brzegi arkusza będą dokładnie

pokryte klejem. Nast

ępnie należy tak zawinąć arkusz wzdłuż do środka, by jedna

jego po

łowa była sfałdowana.

śli brzegi arkusza „prostują się", należy je wywinąć jeszcze raz. Teraz można

ż pozostałą część arkusza rozłożyć na stole i nasmarować. Ten drugi koniec

tapety uk

łada się tak, żeby zachodził ok. 5 cm na

Używamy pędzla ławkowca lub pędzla do lakierowania. Ocieranie o krawędź
pojemnika zawsze powoduje zabrudzenie. Rozpinamy wi

ęc drut w poprzek wiadra. W

ten sposób

łatwo jest uwolnić pędzel od zbędnego kleju czy zbyt dużej ilości

farby. W ten sposób powlekana powierzchnia b

ędzie zawsze pokryta równomiernie.

49
Arkusze tapety roz

łożone są na stole, rolowanie się arkusza na końcach

likwidujemy wywijaj

ąc go w drugą stronę. Kawałki tapety leżą tylną stroną ku

górze, nieco wystaj

ąc poza brzeg stołu, aby nie wybrudzić go klejem. Następnie

tapet

ę smaruje się klejem wzdłuż. Dodatkowo potem wykonuje się jeszcze

poprzeczne ruchy p

ędzlem, tak by cała powierzchnia była wysmarowana

równomiernie.
pierwsz

ą fałdę. Górny koniec tapety należy nieco obetrzeć, by nie pobrudzić

klejem sufitu.Tapeta musi teraz troch

ę „nasiąknąć", jednak tylko tak długo, jak

długo smaruje się klejem następny kawałek. W dotyku jest ona wówczas na zewnątrz
nieco zimna i wilgotna. Za pomoc

ą pionu przy większym oknie zaznacza się kredą

bądź ołówkiem pionowy brzeg ściany. Na tym etap przygotowania zostaje
zako

ńczony.

Do wyznaczonej w pionie linii brzegowej dok

łada się teraz pierwszy arkusz tapety

tak,

żeby odwinięty górny brzeg tapety wypadł na styku ściany z sufitem.

50

Sk

ładanie nasmarowanej klejem tapety

Gdy spodni

ą stronę tapety smaruje się klejem, zawija się fałdę przy brzegu na

ok. 30 cm; druga fa

łda ma ok. 60 cm długości. Wywija się takie fałdy tak długo,

aż tapeta do końca pokryta zostanie klejem. Po wysmarowaniu całości zwija się
arkusz w analogiczny sposób. Ostatnie 30 cm zak

łada się do tyłu. Można teraz

przenosi

ć arkusze na ręku bez niebezpieczeństwa ich pobrudzenia. Poza tym mogą

one „nasi

ąkać", dzięki czemu lepiej się je kładzie.

Tapet

ę wygładza się następnie szczotką od środka ku brzegom. Pomiędzy ścianą i

sufitem zaznacza si

ę nożyczkami linię brzegową, potem odciąga się lekko tapetę

ściany i przycina odpowiednio do tej linii.

Górny brzeg tapety ponownie nakleja si

ę i wygładza i tak samo postępuje się przy

przycinaniu brzegu dolnego. Je

śli nastąpi przy tym zabrudzenie klejem, można je

usun

ąć wilgotną gąbką. Podobnie postępuje się przy parapetach okiennych,

framugach i innych „przeszkodach". Nale

ży tapetę przycisnąć szczotką, zaznaczyć

styk, odlepi

ć, dociąć i potem ponownie przycisnąć miękką szczotką i wygładzić; w

ten sposób dopasowuje si

ę tapety.

Przy tapetowaniu k

ątów mierzy się powierzchnię dokładając jeden centymetr.

Nast

ępnie smaruje się cały arkusz, składa się go razem wzdłuż przez całą

szeroko

ść, a potem rozcina używając nożyc. Po nało-

żeniu na ścianę i wygładzeniu szczotką, arkusz przecina się, dopasowując go od

góry i do

łu.

Odstaj

ący kawałek arkusza przykłada się w rogu, dociskając od góry ku dołowi.

Przy tym drug

ą częsc rozciętego arkusza przykleja się po drugiej stronie kąta

Nast

ępnie odcina się odstające resztki. Za pomocą

Wyznaczanie kierunku pionowego ,
1. Najpro

ściej jest używać pionu i zaznaczać ołówkiem właściwą linię.

2. Jest to mo

żliwe również przy użyciu poziomicy, jednakże pion jest

dok

ładniejszy. Poziomicę należy bardzo staranie przystawić i zaznaczać

kierunek. Ma ona t

ę przewagę, że może być przykładana bezpośrednio do łat,

drewna profilowanego oraz paneli.
52
pionu sprawdza si

ę, czy arkusz został położony prawidłowo. Przy zaprezentowanym

tutaj sposobie post

ępowania wszystkie rodzaje wzorów można dopasować bardzo

dok

ładnie.

2.7. Tapetowanie sufitów
Równie

ż sufity powinny być oczyszczone w sposób opisany powyżej - w przeciwnym

razie tapeta nie b

ędzie się trzymała; poza tym na suficie każdą nierówność widać

wyra

źniej niż na ścianie.

Na sufit z regu

ły kładzie się tapety przeznaczone później do malowania. Można tu

równie

ż stosować tapety jednobarwne i z małym wzorem, należy się jednak

wystrzega

ć tapet z dużymi wzorami.

Uprzednie wysmarowanie sufitu rozrzedzonym klejem znacznie u

łatwia pracę; na

tyln

ą stronę tapety stosujemy klej „sztywny" (mniejsza ilość wody, rozrobiony na

gęsto). Tapeta powinna nasiąkać krótko.
By nie rzuca

ły się zbytnio w oczy zbywające końcówki tapety należy tapetować w

kierunku padaj

ącego światła. Tylko z uwagi na „cięcia wzoru" można odstąpić od

tej zasady i tapetowa

ć poprzecznie w stosunku do okna.

Pierwszy arkusz oznaczy

ć można sznurkiem, kredą lub węglem drzewnym. Arkusze

przygotowuje si

ę i smaruje klejem analogicznie jak te, których używamy do ścian.

Tyle,

że arkusz zwija się w ok. 30 cm fałdy, które następnie ułożone zostaną

ponad papierow

ą rolką. W ten sposób łatwiej jest arkusz nakładać i dociskać.

łdy będą rozwijane stopniowo, a tapeta dociskana będzie szczotką. Kant w

naro

żniku zaznacza się nożyczkami i odpowiednio przycina.

Przy doprowadzeniach pr

ądu elektrycznego na suficie nacina się krzyż, a potem

przycina si

ę tapetę

53

Przenoszenie tapety i dopasowywanie jej do sufitu
1. Z

łożoną nasiąkniętą tapetę łatwo przenosi się na ręku.

2. Po wyznaczeniu pionem kierunku tak dok

ładamy tapetę do ściany, że założony

arkusz dok

ładnie przylega do sufitu. Takie przyłożenie nie powoduje wybrudzenia

sufitu klejem.
3. Je

śli arkusz dobrze leży, dociskamy go do ściany szczotką lub czystą

ściereczką. Tapeta nie może być pofałdowana ani też mieć pęcherzyków powietrza.
4. Kant mi

ędzy ścianą i sufitem zaznacza się nożyczkami.

5. Tapet

ę lekko odciąga się od ściany, przycina nożyczkami w miejscu

zaznaczonym, a nast

ępnie ponownie wygładza szczotką.

wokó

ł wejścia do lampy. Lampy z łatwością można ściągać; to znacznie ułatwia

tapetowanie. Jednak

że należy sprawdzić, czy w przewodach rzeczywiście nie ma

napi

ęcia!

54
Szczególnie wa

żne jest podłoże, na którym będziemy stawać - należy je dobrze

sprawdzi

ć pod względem bezpieczeństwa. W żadnym miejscu nie powinno tam być

chwiejnych desek i pustych przestrzeni. Nale

ży sobie stworzyć całkowicie

bezpieczny warsztat pracy.
Inn

ą sprawą będzie zapewnienie sobie pomocnika; będzie on przytrzymywał zwinięty

arkusz tapety podczas przyklejania jego pocz

ątku, a potem całości na sufit.

Fachowcy zdaj

ą się tutaj na inny system.

Tapetowanie sufitów i wn

ęk

1. Prosta konstrukcja, która podtrzymywana b

ędzie przez pomocnika, może bardzo

ułatwić tapetowanie sufitu. Pod złożoną w fałdy tapetę podkłada się wałek,
który przytrzymuje si

ę miotłą. Teraz spokojnie można kawałek po kawałku pobierać

do tapetowania szczotk

ą.

2. Rury najpierw okleja si

ę paskiem tapety, a potem umieszcza z obydwu ich

stron odpowiednio doci

ęte kawałki.

3. Tapeta

ścienna tak przycinana jest do wnęki, by można ją było założyć na ok.

3 cm. Przylegaj

ąca do wnęki obcięta na odpowiednią szerokość tapeta zostaje

nast

ępnie doklejona na miejsce.

55Smaruj

ą sufit na szerokość arkusza, a potem po prostu rozwijają arkusz na

suficie. Do tego trzeba jednak troch

ę zręczności.

2.8. Szczególne rodzaje tapetowania
Bardzo cz

ęsto z tapetowaniem łączy się prace malarskie. Sufit jest malowany, a

ściana tapetowana. Albo też tapetowane są nie wszystkie ściany. Często rozmaite
„k

łopotliwe" powierzchnie lakieruje się albo pokrywa odpowiednią tapetą.

Przy drzwiach nakleja si

ę arkusz tapety o pełnej szerokości, następnie nacina

ę go przy kątach framugi, wygładza na zewnętrznym jej brzegu i odpowiednio

dopasowuje. Odstaj

ące kawałki wygładza się szczotką i ucina ostrym nożem.

Przy wy

łącznikach światła albo nacina się na krzyż, albo też bezpośrednio wycina

ę zaokrąglenie, a potem przyśrubowuje kontakt.

Opracowanie wy

łącznika światła przy tapetowaniu

Naturalnie mo

żna tapetować ponad kontaktem, a następnie naciąć po przekątnych i

dopasowa

ć brzegi. Wada tej metody: pracochłonność i potem dużo czyszczenia. O

wiele lepie] jest odkr

ęcić obudowę wyłącznika światła i otwór ten przykryć dla

bezpiecze

ństwa kartonikiem. Po tapetowaniu naciąć krążek, a obudowę ponownie

przy

śrubować. Należy jednak wyłączyć bezpieczniki, sprawdzając, czy zrobiło się

to w

łaściwie! Trzeba się też upewnić, że nikt bez naszej wiedzy nie wkręci

bezpieczników - klej jest bardzo dobrym przewodnikiem!

Przy kominkach i powierzchniach przylegaj

ących do siebie pod pewnym kątem można

wykorzysta

ć ścinki tapety, jeśli tylko daje się je dopasować wzorem. Przy mocno

eksponowanych naro

żach nakleja się tapetę podwójnie, zawinięcie pierwszego

kawa

łka tapety można wysunąć ok. 5 cm poza kant narożnika, a następnie nakleić

na to jej drugi kawa

łek.

Tapety klejowe, zgodnie z instrukcj

ą, umieszcza się pierwotnie w pojemniku z

wod

ą. Przy nakładaniu można je jeszcze nieco przesuwać. Dociska się je podobnie

jak inne tapety, za pomoc

ą szczotki, natomiast przy brzegach można pracować

tak

że wałkiem do styków.

Winylowe ok

ładziny ścienne są zmywalne i odporne na działanie światła. Są

wytwarzane z pod

łożem gąbkowym, papierowym lub też na tkaninie. Nie

przepuszczaj

ą wprawdzie wody, ale ulegają działaniu pary. Gdy ściany są

porowate, nale

ży je uprzednio pokryć zagęszczonym klejem. Arkusze przycina się i

przykleja podobnie jak w wypadku innych tapet.
Cienkie p

łytki ozdobne mogą być przyklejane do ścian tak jak tapety. Mogą one

ć wykonane z korka, tkanin, filców oraz groszkowanych lub piankowych tworzyw

syntetycznych. Zostan

ą one omówione w części poświęconej ozdabianiu ścian i

sufitów (por. s. 180) Przy okazji prac malarskich i tapetowania powinni

śmy się

przede wszystkim zaj

ąć naprawami.

2.9. Renowacja powierzchni

ścian ? i sufitów

Nie zawsze uszkodzenia tapety s

ą tak znaczne, że konieczne jest jej zmienianie.

W razie wyst

ąpienia plam środek do ich usuwania powinien zostać wypróbowany na

jakim

ś mniej widocznym miejscu, by sprawdzić, czy nie odbarwi tapety.

57
56Je

śli tak się stanie, można jeszcze wypróbować inne środki, jeśli zaś i to nie

da oczekiwanego efektu, nale

ży odstąpić od czyszczenia.

żeli tapeta jest zmywalna, należy ją oczyścić wodą i środkiem do mycia,

wykonuj

ąc ruchy od dołu ku górze, jako że na wilgotnej tapecie nie tworzą się

ślady od pryskania wodą.

śli plam nie udaje się usunąć lub też po zmyciu wystąpią one znowu, można po

prostu dolepi

ć w ich miejsce pasujący kawałek tapety.

W tym celu wycina si

ę z rolki zapasowej skrawek, który jest wyraźnie większy od

plamy. Nast

ępnie brzeg wyciera się lekko ściernicą, ponieważ gładkie cięcia

odrywa

łyby się.

Miejsca z uszkodzeniem - mo

że to być również dziura - są tak opracowane, że

pomi

ędzy takim miejscem i łatą pozostawia się dość dużo materiału. Oczywiście

wzór na cz

ęści przyklejonej musi dokładnie odpowiadać temu z tapety na ścianie!

Gdy to sprawdzimy, tak opracowuje si

ę ten kawałek, aby jego pasek brzegowy był o

łowę cieńszy. Nanosi się teraz klej i czeka kilka minut; pozwala się tapecie

nasi

ąknąć - następnie nakłada się łatkę, wygładzając ją od wewnątrz ku brzegom.

Tapety winylowe, z mu

ślinów, juty albo z innych tkanin nie nadają się do cięcia

żem. Nożyczkami wycinamy tutaj kawałek, który jest nieco większy niż ten,

jakiego b

ędziemy potrzebować. Następnie dopasowujemy go wzorem przez przyłożenie

do starej tapety, a potem tniemy przez obydwie warstwy. Stary kawa

łek usuwamy, a

nowy, dobrze nasmarowany klejem, dociskamy.
Przez napr

ężenia powstające przy suszeniu, w wyniku zbyt długiego czekania przy

naklejaniu lub po prostu z powodu zbyt ma

łej ilości kleju, mogą powstawać

miejsca niedoklejenia albo p

ęcherze powietrza.

58
Tuszowanie dziur w tapetach, skuteczne zw

łaszcza w wypadku tapet winylowych

1 Dziur

ę w tapecie „oczyszcza-' my", ucięte części należy usunąć.

2 Przycinamy odpowiednio du

ży ' kawałek tapety i tak go nakładamy, żeby wzory

dok

ładnie się ze sobą zgadzały.

3 No

żem wycinamy kwadrat lub ' prostokąt, przy czym cięcie przeprowadzamy

przez obydwie warstwy tapety.
4. Usuwamy zb

ędne kawałki tapety, przygotowujemy podłoże i na spodnią część

doci

ętej łaty nanosimy klej. Następnie dokładnie przyklejamy ten kawałek.

śli pracę tę wykonamy starannie, usterka widoczna będzie jedynie przy

dok

ładnym wpatrywaniu się.

żna je nie tylko widzieć, ale nawet czuć przy dotyku.

Wówczas post

ępuje się w sposób następujący: napełnia się klejem strzykawkę,

łuwa się ją w środek pęcherza, a w pustych miejscach rozprowadza się klej. Gdy

papier dobrze nasi

ąknie klejem, miejsce uszkodzenia wygładza się wałkiem, zawsze

w kierunku od wewn

ątrz ku brzegom.

śli nie mamy strzykawki, pęcherzyki nacina się na krzyż. Za pomocą pędzelka

nak

łada się klej na tyl-

59

Usuwanie p

ęcherzyków powietrza spod tapety

Strzykawk

ę (1) napełniamy do połowy klejem do tapet i wkłuwamy w środek

pęcherzyka powietrza. Gdy papier nasiąknie już klejem, przyciskamy tapetę
delikatnie palcami i miejsce to wyg

ładzamy od wewnątrz na boki. Usterka nie

powinna by

ć już potem zauważalna.

ną stronę odchylonej tapety i wygładza się miejsce wałkiem.
Odstaj

ące styki tapety delikatnie poszerza się nożem, tapetę odchyla się,

smaruje klejem i wyg

ładza

łkiem.

Gdy chce si

ę tapetować za grzejnikami centralnego ogrzewania, tapetę nakłada się

normalnie, od góry do do

łu, za kaloryfer wkładając odpowiednio przycięte

kawa

łki. Można je potem docisnąć pędzlem.

Tutaj nale

żałoby się jednak zastanowić, czy nie zaoszczędziłoby się jednak wiele

ciep

ła instalując za kaloryferem folię odbijającą. Powoduje ona odbijanie się

promieniowania, pomaga w szybszym ogrzaniu pomieszczenia i zaoszcz

ędzeniu

energii. Folie takie naby

ć można w sklepach z tapetami oraz materiałami

budowlanymi, nak

łada się je tak, jak normalną tapetę.

3. Lakierowanie drzwi, okien, schodów
Po uporaniu si

ę z odnawianiem ścian i sufitów stajemy wobec nowych problemów:

O Czy drzwi pasuj

ą do nowej tapety, czy nie brakuje

czego

ś oknom, czy ramy i ościeżnice nie są szare i

odrapane z lakieru?
O Czy na pod

łogach parkietowych są jakieś ubytki?

O Czy nie nale

żałoby pomalować schodów?

O A mo

że wszystko powinno być bardziej kolorowe?

Nie ma obawy - prace lakiernicze s

ą o wiele prostsze niż malowanie ścian i

tapetowanie.
3.1. Wybór w

łaściwego lakieru

Lakierowanie mo

że być oczywiście tylko tak dobre, jak dobry jest użyty w tym

celu lakier. A w tym wypadku wybór b

ędzie niezwykle trudny.

Na pocz

ątek jeszcze pewna ważna informacja. W przypadku pomieszczenia

ogrzewanego, zw

łaszcza z centralnym ogrzewaniem, nie jest konieczne stosowanie

środków do konserwacji drewna. Jeśli właściwie dobierze się drewno, będzie się
ono konserwowa

ło wystarczająco dobrze samo Tak więc odpada tu już cała debata na

temat truj

ących lub mniej trujących środków do konserwacji._________

60
61Stosowa

ć można następujące lakiery:

Q] Lakiery alkidowe i akrylowe s

ą podstawowymi lakierami z żywicami

syntetycznymi. W sprzeda

ży są zarówno lakiery przeźroczyste, jak i kolorowe, a

ęc zabarwione przez dodanie pigmentu. Około cztery godziny po naniesieniu na

powierzchni

ę stają się one py-łosuche, po jednym dniu i nocy są już utrwalone.

Tworz

ą na drewnie, metalu i innych materiałach piękną, trwałą powierzchnię. Są

one Jhixotropowe", tzn. równie

ż na powierzchniach pionowych przy malowaniu nie

tworz

ą się zacieki. Przed użyciem galaretowatą masę tych lakierów należy tak

długo mieszać, aż stanie się płynna. Do malowania drewna używa się lakierów,
które dzi

ęki odpowiednim dodatkom będą umożliwiały wyparowanie pochłoniętej

uprzednio wilgoci.
[T] Lakiery nitrocelulozowe (zwane równie

ż nitro, NC) schną znacznie szybciej

ż te dotychczas wymienione. Łatwo się nimi pracuje i uzyskuje się piękne

powierzchnie. W zale

żności od dodatków mogą być bardzo trwałe - nawet samochody

odnawia si

ę tego rodzaju lakierami. Podobnie jak lakiery na żywicach

syntetycznych maj

ą one jednak pewną zasadniczą wadę: ich rozcieńczalniki

ładają się z rozpuszczalników organicznych, które zanieczyszczają środowisko.

Oko

ło 1/3 zużytej ilości pozostaje na powierzchni, reszta ulatnia się.

\T\ Lakiery wodne nie maj

ą tej wady. Ich rozpuszczalnik i rozcieńczalnik zawiera

wod

ę; na dzisiejszym etapie rozwoju daje się nimi już dobrze pracować. Jednakże

do ich wyschni

ęcia potrzeba nieco więcej czasu. Również po ich użyciu

powierzchnie staj

ą się trwałe.

[T] Politury tworz

ą najbardziej odporne powierzchnie. Miesza się je z dwóch

ładników, do atmosfery oddają mniejszą ilość rozpuszczalników. Istnieją także

go-
62
Lakiery sprawdza si

ę pod względem: zapachu

koloru

płynności gęstości czasu rozprowadzania
'-<<*.
py

łosuchości

'„trwa

łości": lakier musi , dać się oderwać jako wiórki bądź też zdrapać jako

proszek.
Sprawdzanie lakierów
Lakiery rozpoznaje si

ę po kolorze, zapachu, jak rowmez po stopniu ich płynności.

W krótkim czasie lakier powinien da

ć się dobrze rozprowadzić i stawać się

łosuchy. Obciążyć lakierowaną powierzchnię, bądź - jak w przypadku parkietu -

przechodzi

ć po mej można dopiero wówczas, gdy lakier daje się usunąć w postaci

wiórków albo zdrapa

ć jako proszek. Gdy obciąży się go zbyt wcześnie, cała praca

że pójść na marne. Co wówczas zrobić? Zeszlifowac powierzchnię na gładko i

ponownie polakierowa

ć.

towe pojemniki z politurami, których nie trzeba uprzednio miesza

ć, jednak

trwa

łość preparatów.z tych puszek jest mała. Należy zwracać uwagę na datę

63
?y^jfc, 4 .^^^^^^^^^
produkcji! Politury twardniej

ą w pojemniku od zewnątrz do wewnątrz. Nie należy

ich stosowa

ć tam, gdzie z podłoża powinna z powrotem wyparować woda. Są one

wówczas zbyt grube i pod ich warstw

ą gromadziłaby się wilgoć.

\j\ Impregnaty olejno-

żywiczne lub laka impregnująca są to lakiery olejne, które

wytwarzaj

ą powierzchnie lśniące. Gdy np. zniszczone są schody nanosi się na nie

po prostu te impregnaty, przez co powstaje powierzchnia odporna na st

ąpanie. To

samo odnosi si

ę oczywiście do podłóg.

żne jest by, jeśli to możliwe, zawsze stosować ten sam lakier, który używany

ł poprzednio. Chyba że tamten się nie sprawdził i trzeba go całkowicie usunąć.

silny opór arzeciw dyfuzji pary wodnej

woda
1
•
0
i
bariera przepuszczania pary
1 | przeciw ^ dyfuzji pary \wodnej
ciep

ło

para

woda
tworzenie si

ę / pęcherzy f

i
para
T
Dlaczego lakier na oknach tworzy p

ęcherze?

Para z ciep

łego powietrza w pomieszczeniu zamkniętym spiętrza się przy chłodzie

na dworze pod lakierem od strony zewn

ętrznej. Tworzą się skupiska wody, które

rozlu

źniają spojenie lakieru z drewnem, a pod wpływem ciepła wiosennego powstają

pęcherze. Te z kolei pęcznieją, przedostaje się do nich woda i uszkodzenie
gotowe. Przeciwdzia

łanie: strona wewnętrzna musi być zawsze malowana lakierem

bardziej odpornym na par

ę niż strona zewnętrzna.

Ró

żne rodzaje opracowywania powierzchni drewnianych

1 Lakiery prze

źroczyste wsiąkają ' nłęboko w drewno i powodują

łą odporność na działanie wilgoci.

2 Lakiery przezroczyste grubopo-w

łokowe tworzą grubsze warstwy

powierzchniowe, nie wnikaj

ą tak głęboko w drewno, ale również przepuszczają

jeszcze par

ę.

3. Powierzchnia pokryta lakierem mo

że być uprzednio zagruntowana.

W porównaniu z lakierami prze

źroczystymi warstwa taka jest grubsza i nie

przepuszcza tak

łatwo pary wodnej.

W zale

żności od potrzeb powinno się dokonać wyboru pomiędzy dużą odpornością

powierzchni na dzia

łanie warunków atmosferycznych i obciążenia mechaniczne, a z

drugiej strony przepuszczalno

ścią pary wodnej, która to cecha zapobiegnie

odpadaniu lakieru i tworzeniu si

ę pęcherzy. Odporność na działanie pary powinny

wykazywa

ć wszystkie środki stosowane do konserwacji powierzchni.

powierzchnia

drewno
para wodna
64
Ale - i w tym wypadku nale

ży uważać! W wewnętrznym pomieszczeniu nie można

stosowa

ć żadnych kryjących powłok konserwujących drewno; nie powinny one także

dosta

ć się do tych pomieszczeń przez przypadek. Dlatego należy bar-jzo uważać

podczas zakupów!_________________

QQ Lakiery prze

źroczyste grubopowłokowe składają się z pigmentowanych o'3jów, do

których dodano barwniki i inne substancje. Tworz

ą one piękne powie-

65rzchnie, które daj

ą się potem łatwo malować ponownie.

Q] Lakiery prze

źroczyste cienkopowłokowe głęboko wnikają w drewno i pozwalają na

uwidocznienie jego struktury. Tutaj po roku lub dwóch zaleca si

ę zazwyczaj

ponowne opracowanie. Obydwa te rodzaje lakierów - cienko- i grubopow

łokowy

lakier prze

źroczysty -w pomieszczeniach wewnętrznych stanowią wystarczającą

powierzchni

ę ochronną; stosuje się je do boazerii, drzwi i innych powierzchni.

A wi

ęc zreasumujmy: należy rozróżnić lakierowanie powierzchni wewnętrznych i

zewn

ętrznych. No i oczywiście pamiętajmy o tym, że wiele lakierów nadaje się do

ró

żnego rodzaju podłoża (drewno, metal). Inne zaś stosuje się tylko do

niektórych.
promieniowanie ultrafioletowe (UV) przenika

światłood-porną warstwę lakieru i

jest w absorberze lub w bia

łym pigmencie przekształcane w ciepło.

O.T3
* *

i'-

1?
a t
1 warstwa lakieru

»t •
• e

& a •
n*

\
*

r- promieniowanie widzialne dla cz

łowieka przepuszczane jest aż do powierzchni

drewna.
Neutralizacja promieniowania ultrafioletowego przez pigmenty w lakierach
syntetycznych i prze

źroczystych

Podczas gdy w pomieszczeniu wewn

ętrznym do ochrony przeć żółknięciem lub

szarzeniem wystarczaj

ą pigmenty ( „absorbery"), które przez nas postrzegane są

jako prze

źroczyste, do lakierów przeźroczystych muszą być dodawane np. pigmenty,

które „zas

łonią" widok struktury drewna. W ten sposób uzyska się znacznie wyższą

trwa

łość warstwy powierzchniowej, dzięki czemu nie będzie konieczne częste

odnawianie.
66
3.2. Usuwanie starych warstw lakieru
Zniszczona stara farba musi zosta

ć usunięta, jednak zawsze będą miejsca, gdzie

trzyma si

ę ona mocniej. Te miejsca trzeba zdrapywać szpachlą, w przeciwnym razie

powierzchnia po odnowieniu nie by

łaby gładka. Jak więc można usunąć starą farbę?

Oto kilka mo

żliwości:

\T\ Wzi

ąć klocek do szlifowania i papier ścierny i zeskrobać starą farbę. Jest

to pracoch

łonne i niezbyt wskazane ze względów zdrowotnych.

Przy zeskrobywaniu pos

łużyć się można skroba-

kiem, który po jednej stronie ma z

ęby, po drugiej zaś jest gładki. Taka praca

jest jednak m

ęcząca i nieprzyjemna.

[3] Przy przypalaniu powierzchnia lakieru jest ogrzewana i nast

ępnie podważana

za pomoc

ą szpachelki. Do tego potrzebna będzie dmuchawa żarowo-powie-trzna lub

palnik do lutowania. Cz

ęsto jednak przeprowadzający remont powodują w ten sposób

żar w swoim domu, zarówno bowiem lakier, jak i drewno świetnie się palą!

Przedstawione tu metody nie s

ą w pełni zadawalające.

Inna metoda - czyszczenia chemicznego - opiera si

ę wprawdzie również na

materia

łach szkodliwych dla zdrowia, jest jednak lepsza niż wymienione powyżej.

Do czyszczenia chemicznego potrzebne s

ą:

Środek do usuwania lakieru, taki, jaki dostępny jest w handlu - środek

alkaliczny do farb i lakierów olejnych, a rozpuszczaj

ący do powierzchni krytych

67
Czyszczenie chemiczne i ponowne malowanie powierzchni drewnianej
1. Stare lakiery i farby olejne pokrywamy zgodnie z instrukcj

ą odpowiednim

środkiem chemicznym i czekamy aż lakier utworzy pęcherze. Uwaga - należy używać
okularów ochronnych i r

ękawiczek!

2. Pofa

łdowaną masę zdrapujemy szpachelką lub drapakiem, potem dopracowujemy

jeszcze eweniualnie szczotk

ą drucianą lub papierem ściernym.

3. Resztki farb zmywamy rozpuszczalnikiem, wyg

ładzamy, oczyszczamy zagłębienia.

4. Nast

ępnie malujemy odpowiednio dobranym nowym lakierem, matyną lub lakierem

prze

źroczystym.

Tego rodzaju prace nale

ży wykonywać w bardzo dobrze wietrzonym pomieszczeniu, a

najlepiej na zewn

ątrz, zawsze jednak w masce ochraniającej twarz, ponieważ przy

takiej czynno

ści powstają gazy trujące.

inaczej. Wyj

ątek: twarde, a więc nierozpuszczalne, wzmacniane lakiery, które

wesz

ły w użycie dopiero w ostatnich latach. Trzeba je zdrapywać. [z] Szeroki i

wąski drapak, którym rozmiękczona masa będzie ściągana. Szydło pomocne będzie
przy docieraniu do niedost

ępnych kątów. Szczotką drucianą. trzeba będzie potem

jeszcze dodatkowo zdrapywa

ć, by na koniec wygładzić powierzchnię papierem

ściernym.
\t\ Do ochrony w

łasnej potrzebne będą: szeroki fartuch, ochronne nakrycie na

ramiona, specjalne obuwie, dobrze dopasowane okulary oraz maska na twarz, a wi

ęc

kawa

łek tkaniny, by osłonić usta i nos.

68
Do tego jeszcze wiele

świeżego powietrza - najlepiej pracuje się na zewnątrz, na

otwartym powietrzu b

ądź też przy otwartym oknie.

Środek do usuwania farby nanosimy za pomocą pędzla (zgodnie z instrukcją należy
wcze

śniej dobrze wstrząsnąć pojemnikiem). Często trzeba nanosić ten środek

dwukrotnie, aby wreszcie po oko

ło 10 minutach powstały pęcherzyki powietrza i

łdki, które świadczą o rozluźnieniu się zespojenia warstwy lakieru z podłożem.

Powstaj

ą przy tym drażniące opary, stąd ogromna rola wietrzenia. Starą warstwę

lakieru odrywamy za pomoc

ą szpachelki i zbieramy do pojemnika. Zbyt ostre

narz

ędzia mogą uszkodzić wrażliwe powierzchnie - lepiej jest ponownie nałożyć

środek do usuwania farby niż zbyt gwałtownie zdrapywać.
Za pomoc

ą szczotki drucianej usuwa się następnie resztki farby ze szczelin, a

śrubokrętem bądź innym ostrym przedmiotem czyścimy kąty. W przypadku drewna
czynno

ści te należy niekiedy powtarzać (jeszcze raz nałożyć środek do usuwania

farby), a

ż wreszcie ukaże się piękna, nie lakierowana powierzchnia.

Tak

ą powierzchnię przed ponownym zakonserwowaniem można jeszcze odnowić.

Uwaga: przy wra

żliwych gatunkach drewna, których naturalny wygląd ma być

zachowany zalecana jest ostro

żność - środek czyszczący może zmienić odcień

drewna!
3.3. Przygotowanie pod

łoża pokrytego starym lakierem

Dowiedzieli

śmy się już, w jaki sposób warstwy lakieru mogą zostać całkowicie

usuni

ęte. Jednak często warstwy takie na metalach, drewnie czy innych

materia

łach mogą być jeszcze dobrze zachowane i mieć

69

tylko nieznaczne uszkodzenia. W tym wypadku mo

żliwe jest uzyskanie nowej

zdolno

ści zespojenia farby przez właściwe zeszlifownie podłoża. Miejsca z

uszkodzeniami musz

ą zostać wyrównane.

Stare lakiery olejne mo

żna usuwać roztworem 10 części wody i 1 części amoniaku:

maj

ąc do czynienia z drewnem należy zachować ostrożność - płyn ten może przez

nie zauwa

żoną rysę szybko dostać się w głąb drewna i uszkodzić je.

Lepsze by

łoby szlifowanie papierem ściernym o grubości ziarna 150. Przez

ścieranie uzyskuje się dobrze przyjmujący farbę grunt. Jeśli nie mamy
odpowiedniego sprz

ętu technicznego, należy szlifować z klockiem w ręce, często

zmieniaj

ąc papier ścierny, przez co będzie on zawsze odpowiednio ostry.

Szlifierka bez kabla z akumulatorem (1)
Urz

ądzenia do szybkiego ładowania (2) ładują akumulator z reguły już w ciągu

godziny. Prosta i szybka wymiana

ściernic, prędkość do 22 tys. drgań na minutę,

niezale

żność od połączenia kablowego z siecią to-w połączeniu z wysokim efektem

szlifowania - te zalety, które mog

ą nas przekonać.

70
Za pomoc

ą szlifierki prace postępują znacznie szybciej. W tym wypadku papier

ścierny umieszcza się na płytce, która po uruchomieniu urządzenia wibruje.
Najpierw u

żywa się grubości ziarna 60, a potem wyrównuje się papierem o ziarnie

drobniejszym, lekko przesuwaj

ąc go po podłożu. Pracę tę wykonuje szlifierka. I

tutaj zu

żyty papier musi po krótkim czasie zostać wymieniony na nowy.

W przypadku lakierów nierozpuszczalnych sprz

ęt taki jest niezastąpiony. W

miejscach du

żych uszkodzeń lakier trzeba całkowicie zeszlifować.

3.4. Przygotowanie metalu do lakierowania
Istniej

ą dwie możliwości: po pierwsze - przygotowanie podłoża przez opracowanie

chemiczne, po drugie - wyrównanie starych warstw lakieru przez zeszlifowanie.
Zacznijmy od tego ostatniego.
Przy lakierownaiu metalu o zniszczonej pow

łoce należy wziąć pod uwagę

nast

ępujące rzeczy:

O Nale

ży usunąć rdzę, najlepiej za pomocą obrotowej szczotki drucianej

zamocowanej do wiertarki. O Czyszczenie - powierzchnia musi by

ć zawsze sucha -

przeprowadzamy za pomoc

ą ściernicy. Również w tym wypadku można szlifować

używając nasadki do wiertarki, aż do pojawienia się gładkiego metalu.
O Antykorozyjne gruntowanie wykonujemy dok

ładnie za pomocą pędzla. Środek do

usuwania rdzy nale

ży stosować ostrożnie, lepsze jest szlifowanie.

71

O Tlenki o

łowiowe jako podkład są najbardziej trwałe, ale trujące. Szybko schnie

mieszanka z

żywicą syntetyczną.

O Du

że dziury szpachluje się dwuskładnikową szpa-chlówką. Po jej stwardnieniu

szlifuje si

ę ją na gładko.

Przygotowan

ą odpowiednio powierzchnię spryskuje się lub maluje jedną lub dwiema

warstwami.

Łagodne przejścia i dobry podkład zapewniać nam będzie ostrożne

doszlifowywanie drobnym papierem

ściernym na wilgotno.

ększe dziury, zwłaszcza zaś te na wylot, wyrównuje się włóknem szklanym, jak

równie

ż poliestrem lub żywicą syntetyczną.

W tym wypadku post

ępuje się następująco:

Najpierw nale

ży powierzchnię wyczyścić, względnie wyszlifować tak, jak to

opisano uprzednio. Je

śli teraz ukaże się dziura na wylot, to wkłada się pod nią

specjaln

ą płytkę. Płytka powinna być uprzednio pokryta woskiem, by można ją było

potem wyj

ąć.

Teraz zgodnie z zalecanymi proporcjami miesza si

ę materiał do gruntowania z

utwardzaczem i nanosi go ostro

żnie na uszkodzone miejsce. Przy tym szczególnie

dok

ładnie należy opracowywać brzegi, bv osiągnąć dobre zespojenie masy z

pod

łożem.

Do wilgotnej jeszcze masy wprowadza si

ę docięty kawałek z włókna szklanego, może

ć również zastosowana tkanina z nierdzewnej stali, bądź zagruntowana płytka

metalowa.
Miejsce to, a tak

że jego tylną stronę, zagruntowu-je się, a następnie usuwa

podk

ładkę i zeszlifowuje resztki wosku. Zamiast włókna szklanego może być

równie

ż zastosowana tkanina z nierdzewnej stali bądź zagruntowana płytka

metalowa.
72
3.5. Gruntowanie pod

łoża przy malowaniu elementów drewnianych

Bez wzgl

ędu na to, czy powierzchnia drewniana nozostaje naturalna, czy też jest

zabejcowana zawsze b

ędzie posiadała pewne drobne usterki, które nrzeszkadzają

podczas lakierowania. To samo dotyczy sklejek, p

łyt pilśniowych i innych

podobnych materia

łów organicznych.

MfflFRWffl
lakier

podk

ład bariera z podkia

du powierzchnia y
substancje za-/ czwarte w ^drewnie i
Tworzenie warstwy ochronnej na powierzchniach drewnianych
Przy przygotowywaniu drewna, np. przez bejcowanie lub wybielanie, mog

ą wydzielać

ę gazy i ciecze, które spowodują wystąpienie w lakierze pęcherzy powietrznych

(1) (podobnie dzia

łające substancje mogą być zawarte w drewnie). W następstwie

tego lakier staje si

ę mętny a na powierzchni nierówny. Cienka warstwa lakieru

poli-turowego, u

żyta jako bariera, zapobiega wydobywaniu s/ę wewnętrznych

ładników drewna, przeciwdziała też reagowaniu lakieru z drewnianym podłożem.

73Przy przygotowywaniu podk

ładu postępuje się w sposób następujący:

O Drewno musi by

ć suche; w żadnym miejscu nie może być wyczuwalna wilgoć.

Nast

ępnie uszkodzone miejsca badamy i w zależności od ich rodzaju odpowiednio

wydrapujemy. Dotyczy to miejsc z

żywicą, tłustych plam i miejsc, które nie dają

ę pokryć lakierem.

O S

ęki trzeba usunąć. Można je np. przewiercić i zastąpić dostępnymi w handlu

łkami. W tym celu dobiera się odpowiednie wiertło. Jeśli nie jest ich wiele,

to mo

żna je również wyciąć, a na ich miejsce wkleić odpowiednio dopasowany

kawa

łek drewna. O Rysy także należy tuszować. Wykleja się je wiórkami z klejem

(PVAC). Gdy wykona si

ę już te prace, powierzchnię w miejscach uszkodzeń

„zakleja" si

ę jeszcze gotowym kitem do drewna (kit nanosi się szpa-chelką).

O Kit do drewna mo

żna sporządzić z drewnianego pyłu wiórkowego zmieszanego z

odrobin

ą lakieru nitrocelulozowego. Gdy naprawia się jedynie powierzchnię

zewn

ętrzną lakierowania, można dobrać lakier o właściwym kolorze lub go

odpowiednio zabarwi

ć. O Gdy powierzchnia jest utwardzona, szlifuje się ją

najpierw szorstkim papierem

ściernym, a następnie drobniejszym, np. o grubości

ziarna 100 i 180. Przy tym mo

że się okazać konieczne ponowne kitowanie. Gdy

potem oczy

ści się tę powierzchnię szczoteczką i przetrze szmatką, jest ona

przygotowana do dalszego opracowywania.
74
3.6. Usuwanie drobnych uszkodze

ń na meblach i sprzętach :

wyposa

żenia wewnętrznego

łe uszkodzenia, rysy, odpryski i zadrapania, zdarzają się na meblach

nieustannie, czyni

ąc je mniej doskonałymi. Bywa również, że powierzchnie mebli

trac

ą połysk. Oczywiście do naprawy tego rodzaju uszkodzeń potrzebne będą

dodatkowe przybory.
Środki do konserwacji mebli
Szmatka (1) ze starej bielizny potrzebna b

ędzie do czyszczenia i polerowania,

będzie ona używana często także łącznie z klockiem szlifującym (2). Do usuwania
uszkodze

ń przydadzą się klocki filcowe i papiery ścierne o różnej grubości (3).

Rozpuszczalnikami koryguj

ącymi (4) można będzie oczyścić szczególnie zabrudzone

miejsca. Woski do nart (5) s

ą potrzebne do tego, by np. szuflady i inne ruchome

ęści mogły gładko się przesuwać -„dobrze chodzić".

75O Trzeba postara

ć się o laski wosku oraz szelak w kolorze mebla i odcieniach

nieco zbli

żonych, paletę z farbami wodnymi, puszkę specjalnego lakieru, którym

żna odnawiać powierzchnie nitroelulozowe. Pędzel, lutownicę i inne konieczne

rzeczy ju

ż Państwo posiadacie.

A oto sposoby usuwania ró

żnorodnych usterek:

O Je

śli na meblu pojawiły się miejsca wklęsłe, należy wziąć wilgotną szmatkę i

żelazko; za pomocą ciepła i wilgoci można takie miejsce z powrotem „wydźwignąć".
Nale

ży jednak postępować ostrożnie, żeby nie przypalić powierzchni! Gdy potem

spryska si

ę tę powierzchnię odrobiną lakieru, uszkodzenie nie powinno być już

widoczne.
O Je

śli na meblu są zadrapania, to należy najpierw ustalić, czy zachowany na nim

lakier jest rozpuszczalny, czy te

ż nie. Można to sprawdzić watką zamoczoną w

rozpuszczalniku. W wypadku lakierów rozpuszczalnych nale

ży po prostu ostrożnie

„zmatowi

ć" powierzchnię, a potem spryskać lakierem nitro.

Tuszowanie miejsc uszkodzonych na lakierowanych powierzchniach drewnianych
Mi

ękki wosk wyrabia się palcami i wciska w miejsce usterki drewnianą lub

metalow

ą szpachelką. Pokrycie matyną lub spryskiwanie lakierem kończy

opracowywanie uszkodzenia. Wosk dost

ępny jest w różnych kolorach, które dadzą

ę mieszać.

76

Przybory do naprawy lakierowanych powierzchni drewnianych za pomoc

ą miękkich

wosków
Oprócz mi

ękkich wosków do przygotowania tych powierzchni potrzebne będzie dłuto

(z nak

ładkami ochronnymi na brzeszczot) (1), które ostrzyć się będzie osełką o

jednym boku szorstkim, a drugim delikatniejszym (2). Za pomoc

ą cykliny będziemy

wyg

ładzać zacieki (gromadzące się krople), zgrubienia i zmarszczki, jak również

innego rodzaju nierówno

ści (3). Szczotką drucianą (4) będziemy tak wydrapywać

uszkodzone miejsca, by uzyska

ć jednakową strukturę powierzchni. Miękki wosk

będzie opracowywany za pomocą szpa-chelki z twardego drewna (5). Do szlifowania
konieczne s

ą klocek, papier ścierny i wiórki stalowe (6). Na koniec naniesiona

warstwa (czego nie pokazano) spryskana zostanie matyn

ą.

Na lakierach nierozpuszczalnych szlifuje si

ę takie miejsca drobnym papierem

ściernym i również spryskuje lakierem.
O G

łębsze dziury wypełnia się woskiem w kolorze zbliżonym do oryginalnego.

Przycina si

ę jego mały kawałek i wyrabia kciukiem i palcem wskazującym. Właściwą

barw

ę uzyskać można przez zmieszanie różnokolorowych wosków. Wyrobioną kuleczkę

wciska
77si

ę teraz szpachelką w dziurę i dopasowuje, odkładając nadmiar wosku z

powrotem na lask

ę. Powierzchnia jest następnie spryskiwana lakierem nitro. O

Szelak jest twardszy, topi si

ę go po prostu lutownicą. Również i tutaj możliwe

są mieszaniny barwne. Roztopioną masę wkrapla się w uszkodzone miejsce, jej
nadmiar usuwa si

ę za pomocą dłuta. Również w tym wypadku spryskuje się

powierzchni

ę bezosado-wym lakierem. Takie lakiery nie tworzą dodatkowych

zgrubie

ń, stosując je uzyskuje się powierzchnię bez widocznych przejść.

Drobne niedoskona

łości koloru zamalowuje się po prostu farbkami akwarelowymi,

spryskuj

ąc je potem bezosadowym lakierem. Jeśli cała powierzchnia stała się

szara i nieefektowna, mo

żna próbować odnowić ją odszarzaczem w sprayu, by

uzyska

ć w ten sposób dawny blask. Po spryskaniu powierzchni podłoże staje się

najcz

ęściej z powrotem jasne.

Praca z lask

ą szelaku przy naprawianiu powierzchni drewnianych

Potrzebowa

ć będziemy lutownicy (1), za pomocą której płynny szelak kapał będzie

na uszkodzone miejsce (2). W przedstawionym przypadku na naro

żu sporządzono

„form

ę" z taśmy klejącej. Kolor nanosi się za pomocą sztyftu do retuszowania,

właściwe struktury uzyskać można pracując bokiem dłuta.
78

7
Przybory malarskie do odnawiania powierzchni drewnianych
Najprostsza paleta (1) i farby akwarelowe, jak równie

ż właściwy pędzel (2)

zupe

łnie wystarczą. Specjalne sztyfty do retuszowania kupić można we wszystkich

niemal kolorach (3). Akwarele musz

ą być pokryte lakierem bezbarwnym lub matyną

(4); przedmioty jedno-barwne mo

żna spryskiwać bezpośrednio farbą z pojemnika.

W przypadku znacznych ubytków stosowa

ć trzeba dwuskładnikowy kit, który tworzy

dobry podk

ład. Po oszlifowaniu jego powierzchnię „podmalowujemy" i spryskujemy

bezosadowym lakierem. W ten sposób mo

żna samodzielnie usuwać uszkodzenia. Jednak

konieczne s

ą przy tym wytrwałość i dokładność.

Laika cz

ęsto zdumiewa, jak dużo czasu potrzebuje doświadczony fachowiec, by tego

rodzaju prace wykona

ć. Ten ostatni wie jednak, że bez systematyczności i

celowego, przemy

ślanego postępowania, często w ostatnim momencie zaprzepaszcza

ę całą dotychczasową pracę, jeśli popełni się choćby tylko jeden mały błąd. W

przypadku powierzchni jest to bardziej wyra

źne niż gdzie indziej. Jeśli częściej

ma si

ę do czynienia z tego rodzaju pracami, można nabyć w sklepie z artykułami

stolarskimi odpowiednio dobrany zestaw specjalnych materia

łów do naprawy mebli.

793.7. Lakierowanie pod

łóg,

schodów, drzwi wewn

ętrznych

Zapoznali

śmy się już z metodami odnawiania i naprawiania wszelkiego rodzaju

powierzchni.
A jak nale

ży postępować, gdy chcemy p o -lakierować całkiem „zdrowe"

powierzchnie?
Lakiery nierozpuszczalne mog

ą być bez przeszkód stosowane na rozpuszczalne,

odwrotna sytuacja mo

że stwarzać problemy. Nawet fachowiec wypróbuje tutaj

najpierw, jak znosz

ą się nawzajem ten stary i ten nowy lakier.

Na mniej widoczne, wyszlifowane miejsce nak

łada się warstwę lakieru. Po kilku

dniach wypróbowuje si

ę, czy powłoka dobrze się trzyma i czy pojawiły się jakieś

problemy. Je

śli tak, to w podobny sposób wypróbowywać będzie można inne lakiery.

We wszystkich wypadkach dla polepszenia przyczepno

ści konieczne jest dokładne

wyg

ładzenie przez wyszlifowanie starej powierzchni.

A teraz omówimy lakierowanie poszczególnych elementów budowlanych:
Pod

łogi, przede wszystkim zaś parkiet, mogą być opracowywane w dwojaki sposób:

[i] Po pierwsze, za pomoc

ą lakierów „tworzących błony", które są

nierozpuszczalne. Poznaje si

ę ten lakier po owej „błonie", czyli warstwie

pow

łoki, która wyraźnie odgranicza się od podłoża, cechuje się dużą odpornością,

ale przy przeci

ążeniu może gdzieniegdzie odpryskiwać. Uszkodzone powierzchnie

musz

80
by

ć po właściwym odnowieniu (jak to zostało omówione na s. 69) i wyszlifowaniu

pokryte politurami lub lakierami odpornymi na kwasy. Uwaga: tego rodzaju lakiery
dopiero po kilku dniach uzyskuj

ą właściwą trwałość, pozwalającą na ich

obci

ążanie. [T] Impregnaty nie tworzą błon. Poznaje się je po tym, że drewno

wprawdzie jest nasycone, ale nie ma

żadnej powierzchniowej warstwy. Tak więc nie

że tu wystąpić ani odpryskiwanie, ani uszkodzenie błony. Przed zastosowaniem

impregnatów nale

ży powierzchnię gruntownie oczyścić, krótko wyszlifować - tylko

w celu w

łaściwego oczyszczenia i na nowo zaimpregno-wać. Można to przeprowadzać

m.in. przy u

życiu pędzla; również tutaj potrzebne będą okulary i rękawice

ochronne.
Schody opracowuje si

ę w podobny sposób. I one mogą być pokryte impregnatami lub

lakierami tworz

ącymi błony. Gdy wybierze się lakierowanie, trzeba się nastawić

na powtórzenie tej czynno

ści. Kolejność prac pozostaje ta sama; tyle tylko, że

nale

ży postępować

Zarówno podczas malowania pod

łóg, schodów, jak i drzwi należy zadbać, by

pomieszczenie, w którym pracujemy by

ło suche, wystarczająco nagrzane, wolne od

kurzu. Lakier staje si

ę nieco ocieplony, dzięki czemu łatwiej się go wówczas

rozprowadza. Maluje si

ę pędzlem płaskim, o szerokości ok. 5 cm; powinien on być

czysty. Nie mo

że być na nim ani rozpuszczalnika, ani żadnych zanieczyszczeń,

przede wszystkim za

ś wody. Przed użyciem pędzel należy dobrze „przewalcować",

tak by wypad

ła obluzowana szczecina i by nie zanieczyścić nią powierzchni.

Malowa

ć należy pociągnięciami prowadzonymi w głównym kierunku, a poprawiać

poprzecznie w stosunku do niego. Poprzeczne poci

ągnięcia pędzla służą

wyg

ładzeniu nierówności.

81jeszcze dok

ładniej, niż w przypadku podłóg, ponieważ schody są bardziej

widoczne ni

ż podłogi. Jak naprawić skrzypiące schody lub zniszczone od chodzenia

stopnie, wyja

śnione zostanie w innym miejscu, (por. s. 109).

Drzwi wewn

ętrzne należy wyjąć i ułożyć na dwóch podpórkach, ponieważ płasko

żące drzwi odnawia się i maluje łatwiej niż pionowe. Przygotowanie i dobór

lakieru s

ą takie same, jak przy innych podłożach i schodach; po wygładzeniu i

ewentualnym usuni

ęciu usterek należy drzwi pomalować.

3.8. Lakierowanie okien i drzwi zewn

ętrznych

Dotychczas omówione zosta

ły czynności związane z malowaniem i lakierowaniem w

pomieszczeniach zamkni

ętych. W takim przypadku obie powierzchnie -po obydwu

stronach - s

ą równomiernie narażone. Inaczej rzecz się ma z drzwiami

zewn

ętrznymi - należą do tej grupy także drzwi balkonowe. Podstawowe warunki

ulegaj

ą tutaj zmianie; jeśli nie ma się tego na uwadze, może dojść do wielu

szkód. Dlatego - równie

ż dla laików - na początek trochę fizyki budowlanej.

W zimie w pomieszczeniach zamkni

ętych jest cieplej niż na zewnątrz. Zarówno na

zewn

ątrz, jak i wewnątrz powietrze zawiera parę wodną. Ciepłe powietrze

wytworzy

ć może wysokie ciśnienie pary; będzie ono wówczas parło od wewnątrz na

zewn

ątrz. To oznacza, że strumień pary stale - przynajmniej w półroczu zimowym -

wydobywa si

ę z wnętrza na zewnątrz, np. przez drewniane elementy okien. Gdyprze-

82
pływ pary wodnej zostanie powstrzymany, a sama para zostanie ochłodzona,
kondensuje si

ę ona pod postacią wody, a drewno staje się wilgotne. Następstwem

tego s

ą grzybica i gnicie drewna. To oznacza innymi słowy, że jeśli zewnętrzna

warstwa lakieru w wi

ększym stopniu niż wewnętrzna nie przepuszcza pary, to para

albo b

ędzie tę warstwę wypychała, albo spowoduje powstanie pęknięć w drewnie. Na

zewn

ątrz lakier zacznie się złuszczać.

Oczywi

ście znaleziono środek zaradczy - produkuje się lakiery, które działają

„wentyluj

ąco". Powodują one, iż woda nie gromadzi się w formie płynnej, ale

wydostaje si

ę pod postacią pary. Jeśli używa się in-

bariera przeciw "parze (hamulec)
para wodna
matyna lub lakier
wentylacja

LII
6
J
o-1

?o

? ?

•;fr
0-

0

vkondensat I (skroplona para wodna) o-! lakier prze

źroczysty

Sposób prawid

łowo (z lewej) i nieprawidłowo (z prawej) opracowanej stolarki

okiennej
Matyna, lakier bezbarwny lub inny lakier „wentyluj

ący", to jest pozwalający na

swobodny przep

ływ pary na powierzchnię, zapobiega przenikaniu wody w formie

płynnej. Para wodna przez wentylację może być skutecznie odprowadzana. W drugim
przypadku na

ścianie zbudowano rodzaj zapory przeciw parze lub przynajmniej

element hamuj

ący jej przepływ, na co osadzono stolarkę bez wentylacji. Na takiej

zimnej powierzchni para wodna kondensuje si

ę pod postacią wody powodując zarówno

nasi

ąkanie powierzchni ściany, jak i drewna. Każda „naprawa" bez usunięcia tej

usterki konstrukcyjnej w krótkim czasie spowoduje wyst

ąpienie szkód. Należy więc

zamontowa

ć przynajmniej łatę z wentylacją pod profilowanymi częściami stolarki.

83N/erglasung - normalne prze szklenie izoluj

ące

tama cieplna (termoizolacja)

światło dzienne promieniowanie krótkofalowe

strona zewn

ętrzna

warto

ść g zysk energii

warstwa chroni

ąca prżetf stratą ciepła ;

promieniowanie cieplne

ętrze

nych lakierów, to efektem jest gromadzenie si

ę wilgoci, złuszczanie farby i

grzybica. Po wewn

ętrznej stronie okien lub drzwi lakier powinien mniej

przepuszcza

ć parę, po zewnętrznej zaś powinien być z kolei mniej „szczelny".

Do drewna z drzew tropikalnych u

żywać się będzie po wewnętrznej stronie okien

lakierów tworz

ących błony, na zewnątrz zaś lakieru przeźroczystego.

Lakierowanie drzwi zewn

ętrznych i okien nie różni się w sposób istotny od innych

robót zwi

ązanych z lakierowaniem drewna. Okien oczywiście nie wyciąga się z

futryn. Mocno si

ę trzymające warstwy farby po odpowiednim przygotowaniu można

pozostawi

ć, jeśli zaś są mocno uszkodzone, należy je usunąć. Ostatecznie będzie

ę powierzchnię wyrównywać, gruntować na nowo i lakierować.

W przypadku okien uszczelnie

ń nie maluje się; szklane powierzchnie mogą zostać

zaklejone, by przy okazji i ich nie „pomalowa

ć", i by powstał właściwy odstęp.

żna w tym celu posłużyć się taśmą klejącą. Jak uszczelnia się okna i drzwi,

jak je mo

żna ozdobić, pokażemy Państwu w innym miejscu (por. s. 95).

Dzia

łanie barier i warstw termoizolujących

Szklenie izoluj

ące ma wiele zalet, nic więc dziwnego, że Jest

metod

ą coraz bardziej popularną.

Umo

żliwia, w większym stopniu niż proste przeszklenie, utrzymanie ciepła w

pomieszczeniu. Tak

ą izolację można jeszcze ulepszyć przez wprowadzenie

dodatkowej warstwy termoizoluj

ącej. Prosto nakładane folie nadają się do tych

celów tylko warunkowo; szk

ła z warstwą termoizolującą natomiast, w

przeciwie

ństwie do normalnego szkła izolującego, powodują większy przepływ

ciep

ła słonecznego do wnętrza i mniejsze wydostawanie się ciepła na zewnątrz. A

że zainstalujecie sobie Państwo okno, które przepuszcza promieniowanie

ultrafioletowe i przy którym mo

żna się nawet w zimie opalać? Naprawy nie zawsze

musz

ą polegać na przywróceniu do stanu pierwotnego.

85Pozostaje do omówienia ostatni ju

ż problem - malowanie elementów usytuowanych

na wolnym powietrzu.
3.9. Lakierowanie zewn

ętrznych elementów architektonicznych z metalu i drewna

śli ma się na zewnątrz jakiś wartościowy element architektoniczny należy go

właściwie konserwować. W wypadku metalu, przede wszystkim zaś stali,
najpewniejsze b

ędzie ocynkowanie. Jest ono wprawdzie drogie i może być

przeprowadzone jedynie przez specjalne przedsi

ębiorstwo z odpowiednim sprzętem,

jednak

że jest ono przy tym najtrwalsze.

śli chodzi o naprawy albo o malowanie, nie wymagające tego typu zabiegów, to z

ęściami metalowymi postępuje się tak, jak przy naprawach w pomieszczeniach

zamkni

ętych.

Ró

żnica polega jednak na materiale. Musi on być koniecznie dostosowany do

używania na wolnym powietrzu. Żywice, pigmenty i inne składniki muszą odpowiadać
tym wysokim wymogom, by mog

ły tworzyć podkład i powłokę kryjącą.

Inaczej zabieramy si

ę do opracowywania drewna. W tym wypadku nawet najlepszy

lakier po

łożony na zewnątrz nie zapobiegnie temu, że z czasem woda przeniknie do

drewna tak

że pod warstwą błony.

Mówi

ąc krótko:

W wypadku elementów architektonicznych znajduj

ących się na zewnątrz lakiery,

które tworz

ą błony pozwalają zachować naturalne piękno drewna (tzw. lakiery

bezbarwne), z czasem jednak ulegaj

ą miejscowemu zniszczeniu i złuszczają się.

Wygl

ąda to bardzo

86
nieestetycznie, poniewa

ż obok zdrowych miejsc jeszcze bardziej zauważalne stają

ę pęcherze, rysy, plamy.

Zasadniczo odnosz

ą się te spostrzeżenia także do lakierów pigmentowanych

tworz

ących błony. Tutaj pozostanie tylko jedna możliwość - drewno należy

chemicznie oczy

ścić, stary lakier usunąć, po oczyszczeniu i przygotowaniu

powierzchni

ę pomalować na nowo odpowiednim lakierem przeźroczystym, najlepiej

Opary rozpuszczalników powoduj

ą:

niebezpiecze

ństwo wybuchu

Rozpuszczalniki organiczne lakierów, klejów i

środków czyszczących nie są

zupe

łnie bezpieczne. Długotrwały kontakt z dużą ich ilością może powodować bóle

głowy, nudności, omdlenia, osłabienie funkcji fizycznych, jak również biegunkę.
Nie nale

ży też zapominać o dużym niebezpieczeństwie eksplozji i pożarów, które

mog

ą doprowadzić do znacznych szkód.

87grubopow

łokowym. Jednak i w tym wypadku piękno ma swoją cenę: zależnie od

jako

ści i narażenia na zniszczenie drewno trzeba będzie w ciągu 1 -3 lat

ponownie malowa

ć. Należy wybierać lakiery przeźroczyste z odpowiednią ilością

pigmentu. Ograniczaj

ą one dostęp światła ultrafioletowego do drewnianego podłoża

i zwi

ększają jego trwałość.

Rada dla „domowego majsterkowicza":
By

ła tu już mowa o tym, że zarówno laik, jak i profesjonalista muszą wykonywać

wszystkie czynno

ści niezwykle dokładnie. To samo dotyczy znajomości materiałów.

Tylko wówczas, gdy zastosujemy materia

ł najbardziej się do danych prac nadający,

mamy szans

ę osiągnąć przy naprawie równie dobre rezultaty, jak fachowiec.

Dlatego owa „znajomo

ść materiałów" jest nie do uniknienia, nawet gdy nie mamy

ambicji bycia specjalistami.
Zajmijmy si

ę jeszcze jednym istotnym problemem - mianowicie substancjami

truj

ącymi: ten problem jest szczególnie aktualny, gdy ma się do czynienia ze

Dlatego te

ż kładziemy te trucizny tylko tam, gdzie nie mamy z nimi bezpośredniej

styczno

ści. W pomieszczeniu zamkniętym nie stosujemy żadnych środków do

konserwacji drewna; tylko w rzadkich przypadkach mo

że to być konieczne; na

zewn

ątrz stosujemy je tylko w takim miejscu, gdzie nie mają z nim kontaktu ani

ludzie, ani zwierz

ęta. Tak więc do mebli ogrodowych nadają się tylko lakiery

barwne i prze

źroczyste bez środków konserwujących, środki te stosować będziemy

natomiast np. do s

łupów naziemnych. W handlu nabyć można dobre pigmentowane

lakiery prze

źroczyste, które ograniczają ryzyko do minimum.

88
środkami do konserwacji drewna. Również materiały naturalne wydzielają trucizny,
odnosi si

ę to nie tylko do środków chemicznych. Różni ludzie reagują na te

trucizny z ró

żną wrażliwością.

Równie

ż stosunkowo „bezpieczne" środki do konserwacji drewna mogą wywołać u

wielu osób ci

ężkie stany alergiczne.

894. Naprawa mebli i drobnych elementów architektonicznych
Ściany i sufity zostały już wymalowane. Jak tapetować, jak malować i jak
naprawia

ć metale, drewno i inne materiały, jak odnawiać powierzchnie - wszystko

to ju

ż omówiliśmy: mamy więc za sobą lwią część remontu domu!

Zabierzmy si

ę teraz stopniowo do „drobiazgów", czyli tego wszystkiego, co jest

nieszczelne, skrzypi, ko

łacze, co nam przeszkadza. Instalacje wodno-kana-

lizacyjne, elektryczne, chroni

ące przed utratą ciepła, dźwiękoszczelne i

regulatory wilgotno

ści chcemy z tych rozważań wyłączyć i omówić je nieć^r

pó

źniej (por. s. 95) Zaczniemy od drzwi wejściowych i będziemy przemierzali

mieszkanie krok po kroku.
4.1. Co robi

ć, gdy drzwi klekocą, chwieją się lub są krzywo osadzone

Niemo

żność dokładnego zamknięcia drzwi może mieć konkretne przyczyny: mogą być

wyrwane zawiasy, spaczone o

ścieżnice lub też całkiem po prostu drzwi mogą być

niew

łaściwie osadzone, a zamek źle zamontowany. Najpierw badamy dokładnie takie

drzwi, a potem post

ępujemy systematycznie. Wystarczą do tego normalne narzędzia.

90
Dodatkowo potrzebowa

ć będziecie Państwo kilka kawałków drewna, trochę kleju

(PVAC) i odpowiednie materia

ły uszczelniające, jeśli pomiędzy drzwiami a futryną

jest za du

żo „powietrza".

Montowanie nowych zawiasów
Nale

ży sprawdzić stronę montowania zawiasów! Drzwi mogą mieć wwiercone zawiasy

(okucie wkr

ęca się wówczas po prostu w otwór) lub też zawiasy przykręcane;

wówczas taki zawias przykr

ęca się śrubami w odpowiednie miejsca.

Przypadek 1.:
Gdy zawias wwiercany jest wyrwany u do

łu lub u góry. Najpierw wyjmujemy drzwi z

futryn i odstawiamy je na bok. Uszkodzony zawias usuwamy z drzwi i z futryny.
Teraz istniej

ą dwie możliwości:

\J\ Kupujemy zestaw zawiasów, przy których ko

łki do osadzania w otworach są

nieco grubsze od poprzednich. Wówczas, gdy „podwierci" si

ę odpowiednio dobranym

wiert

łem, można zawiasy po prostu przyśrubować. Będą one mocno osadzone.

U] Nie chcemy

żadnego nowego zawiasu. Wobec tego delikatnie sztukujemy otwory

wklejanymi kawa

łkami drewna po uprzednim nasmarowaniu ich klejem. Po utrwaleniu

(w ci

ągu kilku godzin) ponownie wierci się otwory i przyśrubowuje okucia.

śli mamy resztkę żywicy syntetycznej (np. poliestrowej) i odrobinę włókna

szklanego, to wciskamy t

ę przygotowaną zgodnie z recepturą masę do wwierconego

otworu i umieszczamy w nim ko

łek tu, gdzie przypada wiercenie. Powinien on być

nieco cie

ńszy

91ni

ż gwintowanie okucia. Po utrwaleniu (około 1 dzień) ponownie wiercimy i

przy

śrubowujemy. Jeśli „zapomnimy" o kołku, możemy mieć pewne kłopoty, gdy

będziemy wiercić w żywicy i włóknie szklanym.
Przypadek 2.:
Drzwi maj

ą zawiasy, które umocowuje się śrubami. Wówczas należy je pieczołowicie

wykr

ęcić i zastąpić nieco dłuższymi i grubszymi. Jeśli nie pasują do otworów i

zag

łębień okucia, potrzebne jest dodatkowe nawiercanie. Z reguły to wystarcza.

Gdy uszkodzenia s

ą zbyt duże, należy, jak to już wyżej opisano, uzupełnić przez

doklejenie lub nadlewanie

żywicą syntetycz-. Wymaga to większych nakładów.

żne:

Takie post

ępowanie przy zamocowywaniu odnosi się - odpowiednio - do wszystkich

rodzajów oku

ć. Wszystko jedno, czy chodzić będzie o drzwi, czy o inne umocnienia

lub instalowanie z

łączy na śrubach; trzeba będzie bądź to instalować mocniejsze

śruby, bądź sztukować wiercone otwory metodą doklejania lub nadlewania żywicą
syntetyczn

ą! W wypadku okuć mebli często będziemy mieli do czynienia z tego

rodzaju napraw

ą.

Dopasowywanie spaczonych drzwi
Drzwi klekoc

ą, ponieważ się spaczyły. Z reguły częściowo usuwa się tę usterkę,

gdy zawias osadzi si

ę wystarczająco mocno we właściwym miejscu. Podczas

przykr

ęcania należy sprawdzić, czy w fugach (odstępach między drzwiami i

futryn

ą) w każdym miejscu jest jednakowo duża odległość.

Drzwi mog

ą być też spaczone na szerokość. Wtedy najłatwiej jest to wyrównać, gdy

wprawi si

ę naokoło w fugę gąbkę uszczelniającą z klejem.

92
Dopasowywanie zamków
Od strony zamykaj

ącej należy sprawdzić, czy zamek jest dobrze zamontowany. Gdy

tak nie jest, nale

ży odkręcić blachę zamku, wykleić sztukując otwory, a potem

ponownie przykr

ęcić po odpowiednim dopasowaniu.

Przy du

żych drzwiach do szafy powinno się przemyśleć, czy nie wymienić zamków.

Zamki typu „Pas-quil" posiadaj

ą pręty poprowadzone aż do górnej i dolnej

kraw

ędzi drzwi; za pomocą haka na dole i u góry można osadzać drzwi w

obramieniach. Jednak

że miejsce otworów na zamek w obydwu przypadkach powinno być

to samo.
Cz

ęsto wystarczy jedynie wyznaczyć na nowo miejsce umieszczenia blachy zamka.

Kładziemy na nią miękki papier, przyklejamy go taśmą klejącą i próbujemy zamknąć
drzwi. Od razu b

ędziemy mogli rozpoznać, gdzie należy podpiłować, by zamek

ponownie móg

ł spełniać swą funkcję.

4.2. Naprawa drzwi zewn

ętrznych w domu i mieszkaniu

ęsto nie podoba się nam już zewnętrzna strona drzwi. Wówczas trzeba je na nowo

polakierowa

ć, co już omówiono (por. s. 82) lub obić, co jeszcze zostanie

przedstawione (por. s. 194). Niekiedy w gr

ę wchodzą inne prace:

Montowanie automatu do zamykania drzwi
Nikt nie powinien zostawia

ć drzwi otwartych. Lepsze od przeklinania jest po

prostu zamontowanie automatu do zamykania drzwi.
93Mamy sporo mo

żliwości: >v fj

[7] Najprostszy automat do zamykania drzwi, który pasuje równie

ż do wąskich

futryn w blokach. VJ\ Automat ze spr

ężyną do ciężkich drzwi. |T| Automat z

systemem podwójnych zawiasów do otwierania drzwi o 180°.
[7] Automaty obrotowe, które odznaczaj

ą się dużą trwałością.

[JJ Dla ci

ężkich drzwi automaty hydrauliczne, które na krótko pozostawiają drzwi

otwarte, zanim je ostatecznie zamkn

ą.

Prosz

ę przyjrzeć się w odpowiednich sklepach tego rodzaju automatom, są one tam

zamontowane na wzór; mo

żna je więc na miejscu wypróbować. Montaż jest prosty. Są

one przykr

ęcane śrubami i dopasowywane regulatorem. Zazwyczaj możliwa jest

równie

ż regulacja siły zamykania.

Instalacja

łańcuchów i rygli zabezpieczających

Dobieramy odpowiednie typy i przykr

ęcamy śrubami. Sprzęty dobrej jakości mają

takie systemy,

że za ich pomocą można przy montowaniu postępować w prosty

sposób. Wszystkie potrzebne elementy s

ą dołączone do urządzenia.

Szczególnym powodzeniem ciesz

ą się amerykańskie rygle zabezpieczające, przy

których - jak si

ę to widzi na filmach - rygiel zakładany jest poprzecznie na

drzwi i przytrzymywany przez metalowe konstrukcje zamocowane w

ścianie. Tego

rodzaju system zapewnia znaczny stopie

ń zabezpieczenia pomieszczenia.

Zamki do drzwi
Montuj

ąc nowe zamki otwory na nie nawiercamy, dłutujemy i tak przygotowujemy, by

osi

ągnąć wysoki stopień zabezpieczenia przed włamaniem. Nacinanie,

94
nawiercanie, d

łutowanie (w zależności od typu zamka) tego rodzaju czynności

wykona

ć można z łatwością narzędziami z naszego zestawu.

Zak

ładanie większych skrzynek na listy

Stare drzwi maj

ą często skrzynkę na listy, która jest zbyt mała do dzisiejszych

formatów. Potrzebowa

ć będziemy skrzynki z wieczkiem zewnętrznym i pojemnikiem,

śli nie chcemy podnosić listów bezpośrednio z podłogi.

Oprócz zwyk

łych narzędzi potrzebna nam będzie poziomica i otwornica, wystarczy

taka do obróbki r

ęcznej (jakkolwiek otwornica elektryczna jest sprzętem, który

ęsto może być przydatny).

I Nale

ży zaznaczyć otwór do wrzucania listów, nawiercić w rogach otwory i wyciąć

je pi

łą otwornica. Następnie na zewnątrz przyśrubować wieczko skrzynki, a

wewn

ątrz pojemnik. Drzwi można ulepszać i zabezpieczać na różne sposoby.

Wystarczy mie

ć oczy otwarte, żeby zobaczyć wiele możliwości i źródeł inspiracji.

W ramach tej ksi

ążki omówiono szczegółowo tylko niektóre czynności, z uwagi na

szczup

łość miejsca wiele dobrych rozwiązań można tutaj było jedynie

zasygnalizowa

ć. Fachowca poznaje się po tym, że potrafi przejmować cudze

świadczenia, robić coś samodzielnie, a także podpatrywać.

4.3. Uszczelnianie drzwi
Nieszczelne drzwi powoduj

ą nie tylko nieprzyjemny ciąg powietrza, ale także

strat

ę dużej ilości ciepła. Drzwi mają dwie powierzchnie, przy których można je

uszczelnia

ć: 1) połączenie między murem i futryną, 2) szczelinę między futryną i

ościeżami.
95Znamy proste metody uszczelniania drzwi.
Q] Je

śli futryna źle przylega do ściany, powinno się przed malowaniem zdjąć

łaniającą ją framugę. W ten sposób dostaniemy się pomiędzy wewnętrzną futrynę

i mur, do tych szpar, które nale

ży wypełnić włóknem szklanym. W końcu zakłada

ę framugę, zagłębia się bolce, kituje dziury. Przy małych uszkodzeniach

wystarczy cz

ęsto dodatkowe obicie futryn listewkami. Po obu stronach dookoła

nale

ży zainstalować ciasno osadzone cienkie listewki, które potem lakierujemy.

[7] Drzwi wej

ściowe uszczelnia się często elastycznymi i plastycznymi masami. Te

jednak, nawet przy odpowiednim ich zastosowaniu, z biegiem czasu mog

ą pękać z

uwagi na zbytnie przeci

ążenie. Tworzą się wtedy otwory i zarysowania, które

przepuszczaj

ą ciąg powietrza. Wtedy fugi należy wydrapać i wypełnić elastyczną

mas

ą uszczelniającą. W tym celu nabywa się pojemniki z gotowym już materiałem,

przewi

ązane u góry sznurkiem. Z nich wyciska się tę masę. Typy tego rodzaju

materia

łów są różne, stąd należy ich używać dokładnie zgodnie z instrukcją; może

zaistnie

ć konieczność uprzedniego malowania. [7] Uszczelnienia pomiędzy futryną

i blatem drzwi po obu stronach i od góry mo

żna uzyskać w ten sposób, że

przy

śrubowuje się do futryny listwy uszczelniające. Są one w sprzedaży w wielu

formatach - najcz

ęściej w postaci taśmy, która równocześnie z zahamowaniem

przep

ływu powietrza zapewnia termoizolację i dźwiękoszczelność. Jeśli zamocowane

listwy przeszkadzaj

ą, należy pożyczyć frezarkę i wyżłobić rowek na uszczelnienie

w drzwiach. To jednak wymaga troch

ę praktyki i zręczności.

[7] Równie

ż na spodzie, w dolnej części drzwi, można założyć warstwę

uszczelniaj

ącą. Przyśrubowuje się ją po prostu od dołu, tak żeby przesuwała się

po pod-
96

Uszczelnianie dolnej kraw

ędzi drzwi

1. Uszczelnianie

śrubowe na żłobek i występ - pozostaje szczelina.

2. Uszczelnianie z elastycznych profili gumowych - w tym wypadku na drzwiach
nale

ży naciąć rowek wpustowy.

3. Pasy filtrowe jako g

ładkie uszczelnienie z wypustką, która nie wymaga już

oparcia na wyst

ępie w podłodze.

Za pomoc

ą jednego z tych uszczelnień można nie tylko zapobiec ciągowi powietrza,

ale tak

że znacznie polepszyć dźwiękoszczelność i termoizolację.

łodze albo też instaluje się ją na drzwiach w rowkach. W tym celu należy
wyfrezowa

ć w spodnim brzegu drzwi rowek. Do tego świetnie nadaje się frez do

uszczelniania; je

śli się go nie posiada, należy ostrożnie pracować precyzyjną

łą, a potem dłutem. Przed podjęciem prac dokonuje się przy tym wyboru, które z

czynno

ści wymagają więcej nakładu pracy: skrócenie drzwi, by założyć

uszczelnienie przykr

ęcane śrubami, czy też wykonanie rowków.

Te rysunki przedstawiaj

ą podstawowe sposoby uszczelniania - należy się

zorientowa

ć, które z nich dostępne są w sprzedaży.

Przykr

ęcane śrubami uszczelnienie w profilu drzwi każdego rodzaju

Profil z tworzywa sztucznego lub aluminium, o nie rzucaj

ącym się w oczy kolorze,

stanowi opraw

ę dla uszczelnienia, które może być założone w ciągu kilku minut.

97Godny wzmianki jest równie

ż stoper do drzwi, który powoduje, że drzwi nie

uderzaj

ą w ścianę lub mebel. Odbój taki kupuje się wraz z potrzebnymi częściami,

a nast

ępnie wierci się w odpowiednim miejscu wiertłem do twardego metalu otwór o

stosownej wielko

ści. W nim instaluje się kołek, przykręca się śrubą i nakłada

odbój.
4.4. Uszczelnianie okien
Okno ma trzy p

łaszczyzny do uszczelniania: * ?

1. Mi

ędzy ramą i murem,

2. Mi

ędzy ramą i skrzydłem,

3. Mi

ędzy szybą i skrzydłem. . ,.j. - ,

Nale

ży pamiętać, że szklane drzwi opracowuje się tak, jak okna w punkcie 3.

Właśnie przy przepuszczających światło drzwiach do pokoju dochodzi często do
nieprzyjemnego klekotania szk

ła, gdy brak jest prawidłowego wewnętrznego

uszczelnienia pomi

ędzy szybą i blatem drzwi albo też gdy kit stwardniał i

wykruszy

ł się. Do okien nie można przyśrubowywać listewek uszczelniających.

żliwe są dwa rodzaje uszczelnienia:

\T\ Elastyczne masy uszczelniaj

ące to substancje chemiczne, które wskutek

zachodz

ących w nich reakcji twardnieją pod wpływem wilgoci z powietrza lub tlenu

atmosferycznego, tworz

ąc jako uszczelkę gumo-wo-elastyczną masę. Substancje tego

typu wyciskamy ze specjalnych pojemników w przygotowany uprzednio wpust.
(T) Masy uszczelniaj

ące są dostępne również jako pasy na papierze ochronnym

kładzione warstwami o grubości od 2 do 4 mm. Mają między innymi tę zaletę,
98
że można je wprowadzać do wrębu, potem założyć szybę, potem znowu tę taśmę, a
nast

ępnie przykręcić listwę przykrywającą.

Przy oknach z tworzyw sztucznych u

żywa się elastycznych profili, także z tworzyw

syntetycznych, k

ładzionych między szybę i ramę, jednakże powinniśmy ich używać

tylko ca

łkowicie zgodnie z instrukcją.

Przy uszczelnianiu „domowy majsterkowicz" dysponuje nast

ępującymi możliwościami:

Q] Gdy pomi

ędzy murem budynku a tynkiem ściany wystąpią nieszczelności, należy

zbada

ć, czy na zewnętrznej i wewnętrznej stronie są pęknięcia i miejsca otwarte.

Trzeba je wydrapa

ć i wprowadzić w nie masę uszczelniającą. W zależności od

pod

łoża konieczne

Naprawy okien
1. Uszczelnianie po

łączenia ościeżnicy z partią ściany.

2. i 5. Zak

ładanie bądź odnawianie uszczelnień pomiędzy framugą i skrzydłem.

3. i 4. Ponowne kitowanie partii mi

ędzy skrzydłem i szybą.

6. Naprawa styku ramy z parapetem okiennym.

7. Odnawianie odprowadzania wody deszczowej i usytuowanej pod nim warstwy
ochronnej.
8. Usuwanie usterek w lakierowaniu, ewentualnie ponowne malowanie.

©
99jest odpowiednie przygotowanie - na

łożenie warstwy wstępnej, spoiwa

zwi

ększającego przyczepność.

[T| We wr

ębie, a więc pomiędzy ościeżnicą i skrzydłem, mogą być przyklejone albo

samoprzylepne pasy g

ąbki albo - tu potrzebna będzie frezarka elektryczna -

umocowane w

żłobku uszczelnienie z tworzywa sztucznego. To ostatnie instaluje

ę przy wrębie. Wykonywanie rowków wymaga wielkiej dokładności, jeśli chce się,

by okno by

ło po tej naprawie rzeczywiście szczelne. Dla początkujących czynności

te mog

ą okazać się zbyt trudne.

Inaczej jest znowu przy uszczelnianiu powierzchni
pomi

ędzy szybą i ramą okienną. W tym wypadku masy uszczelniające twardnieją,

staj

ą się na zewnątrz i od wewnątrz kruche i częściowo odpadają. Należy je

usun

ąć delikatnie małym dłutem i zastąpić nową masą uszczelniającą. Trzeba ją

dok

ładnie rozprowadzić na styku powierzchni.

[TJ Gdy klekoc

ą szyby w przeszklonych drzwiach, należy z jednej strony zdjąć

listewk

ę przytrzymującą. Za pomocą dłuta wsuniętego w szczelinę podważamy i

unosimy t

ę listewkę. Następnie zdejmujemy szybę. Po dokładnym oczyszczeniu

zak

ładamy (po odjęciu papieru) masę uszczelniającą z pasków papieru ochronnego,

mocuj

ąc ją ciasno przy górnej krawędzi. Na to przychodzi potem szkło. Teraz

zak

ładamy, również ciasno przy górnej krawędzi, taką samą taśmową masę

uszczelniaj

ącą na listewkę przytrzymującą, którą następnie dociskamy do drzwi.

Po stwardnieniu masy przeszklenie nie tylko trzyma si

ę mocno, ale dodatkowo nie

przepuszcza ci

ągu powietrza.

Gdy masy uszczelniaj

ące zostaną założone, a pomalowane i naprawione drzwi i okna

wygl

ądają jak nowe, nie należy zapominać o zawiasach. Są one „słabym punktem"

niejednego mieszkania. Raz zanie-
100
dbane, nie dadz

ą się naprawić lub też można je naprawić tylko z wielkim trudem,

nawet b

ędąc fachowcem. Jeżeli jednak są one regularnie dobrze oliwione, przy

wszystkich ruchomych cz

ęściach, ich trwałość zostaje wielokrotnie przedłużona.

4.5. Zak

ładanie urządzeń , wentylacyjnych r-

Uszczelnianie okien i drzwi prowadzi nie tylko do oszcz

ędności energii, ciepła

czy izolacji akustycznej. Takie

środki likwidują lub znacznie zmniejszają

wymian

ę wilgotności pomiędzy wnętrzem i stroną zewnętrzną. Dlatego też choć w

jednym miejscu powinno nast

ępować prawdziwe odsysanie, np. poprzez system

wentylacyjny odprowadzaj

ący parę z kuchni. W innym wypadku konieczne są

urz

ądzenia do wentylacji grawitacyjnej i mechanicznej w oknie lub oknach. Nie da

ę ich jednak zainstalować w oknach starych -tutaj możliwa jest jedynie wymiana

okien.
W pomieszczeniach z centralnym ogrzewaniem i nawil

żaczami powietrza w zimie

obserwuje si

ę relatywny wzrost wilgotności. Dlatego urządzenie z otworami

nawiewowymi w

łazience jest energooszczędne i poprawia klimat.

Montowanie tego urz

ądzenia w drzwiach do łazienki:

Najpierw mierzymy szeroko

ść drzwi, by stwierdzić, jakie mogą być maksymalne

wymiary urz

ądzenia. Dopiero teraz będziemy mogli je kupić (może być wykonane

równie

ż z tworzywa sztucznego, szkodliwość dla środowiska nie jest tutaj duża).

Urz

ądzenie to składa się z dwóch elementów - wewnętrznego i zewnętrznego.

101Instalowane w drzwiach do

łazienki urządzenie z otworami nawiewowymi ma

obudow

ę i wkład. Ta pierwsza powinna dokładnie przykrywać surowe nacięcia na

drzwiach. Struktura zewn

ętrzna drugiej części wypełni miejsce montażu. Należy

umieszcza

ć ją niezbyt blisko brzegów, by nie mogła uszkodzić nośnych części

drzwi. Teraz b

ędziemy nawiercać otwory w narożach i wycinać prostokąt. Do tego

doskonale nadaje si

ę piła grzbietnica, jeśli oczywiście nie mamy do dyspozycji

ły elektrycznej. Na zakończenie części montujemy i wzajemnie ze sobą skręcamy.

Ta prosta praca umo

żliwia wymianę powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych.

4.6. Montowanie i naprawa urz

ądzeń uzupełniających

Elementy architektoniczne i meble mog

ą być bardzo różne, w jeszcze większym

stopniu odnosi si

ę to do urządzeń uzupełniających.

Mamy tu na my

śli ramy obrazów, lustra, karnisze, pasy do żaluzji, automaty do

rozsuwania markiz i jeszcze wiele innych rzeczy. W zale

żności od ich rodzaju

nast

ępują dalsze różnice. W tym miejscu przedstawione zostaną tylko najczęstsze

typy napraw i mo

żliwości montażu. Zakładanie luster

Lustra nie s

łużą jedynie do przeglądania się w nich, ale stanowią istotny

element kszta

łtowania architektury wnętrza. Mogą wydłużać pomieszczenia,

wzmacnia

ć oświetlenie, zmieniać optykę.

Jak nale

ży je zakładać?

śli nie mamy zbyt wiele miejsca, to po prostu przylepiamy lustro do drzwi.

Jednak

że jego tylna strona musi odznaczać się dużą przyczepnością, podob-

102
nie zreszt

ą jak powierzchnia, na którą zostanie ono naklejone. Stosuje się przy

tym specjalne dwustronne ta

śmy do przyklejania luster, które nie powinny

likwidowa

ć przyczepności powierzchni. Połóżcie Państwo na podłodze lub - gdy

lustro b

ędzie zakładane wyżej - na-taborecie listwę i wypróbujcie najpierw, czy

lustro jest dobrze osadzone dopiero wówczas nale

ży przy-kleić taśmy i docisnąć

do nich lustro. Nie istnieje tu mo

żliwość korekty! Należy jednak kupić do lustra

specjaln

ą taśmę, jako że dwustronnie klejone taśmy do dywanów nie są w tym

wypadku wystarczaj

ące.

Przewody elektryczne pod listwami pod

łogowymi

Przewody elektryczne mog

ą być umieszczane pod listwami podłogowymi. W tym celu

potrzebne b

ędą odpowiednie listwy z tworzywa sztucznego bądź drewniane, które w

tylnej cz

ęści zaopatrzone będą w rowki.

Kabel z wtyczk

ą lub gniazdkiem kładzie się w szczelinę, z przodu na listwie na

wysoko

ści wyżłobienia u góry należy nawiercić otwory i wyciąć dziurki tam, gdzie

potem potrzebne b

ędzie wyprowadzenie prądu. Jest to jedna z niewielu prac przy

elektryczno

ści, którą może wykonać nawet laik.

Wieszanie szafek lub obrazów .. .
Dzisiaj ju

ż odchodzi się od wykonywania ścian z materiałów twardych. Ponieważ na

rega

łach z książkami spoczywa szczególnie duży ciężar, ich zawieszenie musi być

bardzo mocne. Pozostaje wi

ęc tutaj jedynie użycie kołków.

Min

ęły już czasy pracochłonnego wkręcania kołków poprzez wykonywanie otworu w

ścianie powolnymi ruchami wkrętła. Przy tej metodzie otwór często okazuje się
zbyt du

ży i trzeba go wypełniać szpa-

103

1. Z. .. ~
1
•' ' ? o ? . • ? o .•'..., ? • • • o-. . ?.
•?•:--.-.;o-i
o ? ? • ?

•. •?«?••??.)?
X
lii!
im

o •.' 'o.'. • -F-o- o •[

Ji
Stosowanie plastikowych ko

łków

1. Przy u

życiu łaty kątowej wiercimy w ścianie otwór, w którym umieszczony

zostanie kotek.
2. W ko

łku montujemy wkręt do drewna, który rozszerza kołek i powoduje jego

wczepianie si

ę. Gdy wywiercimy większe otwory, to przy założeniu łat zyskamy

ększe pole manewru. Dzięki wczepieniu w beton połączenie za pomocą kołka

zyskuje du

żą trwałość.

chlówk

ą. W przeciwnym razie kołki nie miałyby wystarczająco dużej przyczepności.

Za pomoc

ą wiertarki udarowej można będzie pracować dokładniej, wiercenie uzyska

idealny wymiar. Otwory wierci si

ę zazwyczaj nieco głębiej niż wymaga tego

długość kołka. Kołek wkłada się ostrożnie na taką głębokość, by jego wlot pokrył
si

ę z powierzchnią podłoża. Musi on być mocno osadzony w otworze, nie może dać

ę luźno obracać. Gdy przykręcony zostanie wkręt, kołek rozdziela się i wczepia

ę trwale w materiał ściany. W zależności od podłoża stosujemy wkręty z różnego

rodzaju ko

łkami, które montowane są według rysunku.

104
W sklepach naby

ć można osłonki do wkrętów idealne do różnych celów:

O Ko

łki miedziane, gdy wymagana jest wysoka odporność na ciągnienie.

O Ko

łki przetyczkowe, gdy np. powinny zostać przewiercone łaty, a dopiero potem

łek ma być osadzony w murze.

O Ko

łki do pustaków, przy zastosowaniu których siły odpierające ciągnienie

roz

łożone są na kilka poprzeczek.

O Ko

łki do lekkiego betonu, dające się trwale zamontować w murach lekkich

elementów architektonicznych.
O Ko

łki łuskowe, do mocowania ram oraz montażu w stałych odstępach i wiele

jeszcze innych rodzajów ko

łków.

Wszystkie typy ko

łków zakładamy jednakowo: najpierw zaznacza się miejsce ich

umieszczenia, na przyk

ład za pomocą poziomicy, potem nawierca się otwory, wkłada

łki, wprowadza w nie wkręty i przy-śrubowuje.

Łączenie dwóch płytek w przypadku, gdy tylna strona jednej z nich nie jest
dost

ępna

1. W wywierconym uprzednio otworze umieszcza si

ę kolek i wkręt.

2. Przy montowaniu wkr

ętu kołek jest tak poruszany, że jego ząbki napinają

ę i dopiero wówczas wkręt jest dobrze osadzony. Powstaje mocne

łączenie.

s
\ \
s
i
s
S
s
s s
s
105KLEJENIE USZKODZONYCH CZ

ĘŚCI MEBLI

Takie czynno

ści wykonywać trzeba bardzo często. Czasem oderwie się brzeg mebla,

innym razem za

ś rozklei się krzesło.

Uszkodzona kraw

ędź mebla

śli cały kant się odrywa, „pomagamy" mu w tym. Wówczas dokładnie czyścimy

powierzchni

ę kantu i całości, usuwając resztki starego kleju. Następnie

nak

ładamy klej kontaktowy - na obydwu sklejanych częściach. Gdy klej podeschnie

tak,

że przy dotykaniu palec się już nie przyczepia, przyklejamy oderwany kant z

powrotem na powierzchni

ę mebla. Następnie obstukujemy to miejsce młotkiem i

klockiem z os

łoną z tkaniny. Powstaje w ten sposób trwałe połączenie. Jeśli

uszkodzony brzeg nie daje si

ę całkowicie oderwać, opisane czynności

przeprowadzamy tylko w miejscu usterki.
Klejenie cz

ęści drewnianych za pomocą sznurka

Rzecz

ą ważną jest, by po sklejeniu zgadzały się wszystkie narożniki. W

najwi

ększym stopniu dotyczy to tych kątów, przy których np. ma być założona

dzia

łająca bez zarzutu szuflada. Dlatego też taką formę należy wzmocnić dwoma

patykami, które skrzy

żują się na środku. Narożniki obłożymy dla ochrony grubymi

kartonami, a przez ca

łą tę część przeciągniemy sznurek, przewiązując go węzłem.

Będziemy tak długo kręcić krępulcem, aż uzyskamy właściwe naprężenie sznurka.

„Pierwsza pomoc" dla uszkodzonych krzese

Nóg sto

łowych klej kontaktowy nie złączyłby w sposób trwały. Dlatego należy się

zaopatrzy

ć w klej biały (PVAC), który sprzedawany jest w butelkach do

wyciskania. Po ostro

żnym odbiciu poszczególnych części (gdy niektóre z nich

jeszcze si

ę trzymają, należy wstrzyknąć do szczeliny z klejem zastrzyk z

alkoholu), i oczyszczeniu miejsca po

łączenia, gniazda i wręby należy dobrze

posmarowa

ć klejem. Po krótkim czasie „nasiąkania" należy ponownie złączyć części

w ca

łość. W celu wzmocnienia i przytrzymania można zastosować ściski stolarskie,

śli się zaś ich nie ma, linę naprężoną krępulcem.

Gdy wr

ęby i złącza są nadłamane lub w jakikolwiek sposób uszkodzone, odpowiednią

stabilno

ść uzyskać można za pomocą kołków do drewna; długim wiertłem 6 mm

nawierca si

ę z zewnątrz złącze kołkowe, najlepiej w dwóch lub trzech miejscach,

na to nak

łada się klej - zarówno do otworów, jak i na kołki, które się wbija.

Przycina si

ę je tak, by „pasowały" do drewna, ewentualnie nakleja się na nie pas

forniru, szlifuje i podbarwia, a nast

ępnie lakieruje. Powstaje w ten sposób

trwa

łe połączenie.

106
Analogiczne post

ępowanie jest odpowiednie również w wypadku szuflady czy innej

ęści mebla. Poszczególne czynności są tutaj podobne.

Wyrównanie wysoko

ści nóg krzeseł

Za pomoc

ą klina ustala się, o jaką wysokość należałoby tę usterkę wyrównać. Z

płytki forniru lub drewna wycinamy pasujący kawałek i przykręcamy go śrubami.

Śruby przykrywamy filcem, by zapobiec drapaniu. W ten sposób można również
„podwy

ższać" sto-ły, krzesła itd.

107Usuwanie zawadzaj

ących kantów przy użyciu szyny profilowej

Wyk

ładziny dywanowe mają zazwyczaj luźne brzegi, które się strzępią, tak że

miejsca ich przyklejenia mog

ą się obluzować. Następstwem tego mogą być

nieszcz

ęśliwe wypadki o szczególnie groźnych konsekwencjach dla osób starszych.

Podobnie jest tu, gdzie kawa

łki wykładziny stykają się ze sobą: w tym wypadku

warto zastosowa

ć szyny łączące z metalu lub z tworzywa sztucznego (naklejane,

przybijane gwo

ździami lub przyśrubowywane).

Samoprzylepne szyny profilowe maj

ą pasy kleju: należy jedynie usunąć papier

ochronny. Jednak

że podłoże trzeba uprzednio oczyścić dobrym środkiem

czyszcz

ącym, a potem także wygładzić.

Przylepne szyny profilowe nale

ży przymocowywać klejem kontaktowym. Podłoże

czy

ści się i wygładza, podstawę szyny także. Następnie nanosi się klej, po

wyschni

ęciu spoiwa (przy dotykaniu nie powinien już być wyczuwalny efekt

lepko

ści) szyny nakłada się i mocno dociska.

Przybija

ć można je za pomocą sztyftów stalowych, gdy podłoże jest drewniane, to

znaczy wykonane z desek lub parkietu. Sztyfty wprowadza si

ę za śruba

??- ,; •
profil PVC
kryta dywanem pod

łoga

Zak

ładanie profilu

... który chroni brzeg schodów i przytrzymuje kraw

ędź dywanu. Wykładzina zostaje

przyklejona do stopnia schodów, a górny jego brzeg przyci

ęty. Po przyśrubowaniu

profilu b

ędzie się on mocno Stopień trzymał.

108

profil zawijany przed za

łożeniem wykładziny

śruba

r^_L miejsce na wyk

ładzinę

stopie

profil zawijany

śruba

z

wyk

ładzina dywanowa

stopie

Profil zawijany do zamocowania wyk

ładziny nie tylko na brzegach schodów

Profil zawijany przykr

ęca się śrubami, wykładzinę dokleja się, a następnie

równomiernie dociska si

ę ten profil za pomoc drewna. Brzeg taki jest dobrze

zamocowany i nie powinien si

ę wysuwać.

pomoc

ą młotka; muszą to być sztyfty stalowe, jako że gwoździe w twardym drewnie

mog

ą się łatwo wyginać.

Przykr

ęcać śrubami będzie się wówczas, gdy podłoże okaże się zbyt twarde.

Kładzie się wtedy szynę, zaznacza się punktakiem (jeżeli używa się go również
przy innych wierceniach) i wierci si

ę wiertarką udarową otwory, w których osadza

ę kołki i przykręca wkręty. Główki wkrętów muszą być dokładnie dopasowane, by

nikt si

ę nie skaleczył. Główki o gniazdach krzyżowych są lepsze od tych z

pod

łużnym wrąbkiem.

4.7. Naprawa schodów
Macie Pa

ństwo stare, piękne schody. Z biegiem lat drewno zużyło się, schody

skrzypi

ą przy każdym kroku. Sąwychodzone i nieładne. Pojawia się pytanie:

wymieni

ć czy unowocześnić? Ani jedno, ani drugie, jako że usterki można

stosunkowo

łatwo usunąć.

109Mamy do zrobienia nast

ępujące rzeczy:

Q] Kupujemy otwornic

ę, napiłowujemy przedni brzeg stopni o dwa centymetry i

ęść tę delikatnie odcinamy. Potem zaopatrujemy się w wyheblowane listewki z

twardego drewna, odpowiadaj

ące grubością wysokości stopnia schodów plus 5 mm,

zaokr

ąglone dwustronnie na jednej powierzchni. [7] Zamawiamy u rzemieślnika,

bądź sami docinamy, kawałki sklejki o grubości 5 mm, odpowiadające opracowywanym
stopniom. Przygotowane uprzednio zaokr

ąglone listwy przykręcamy do przedniej

ęści stopni tak, by wystawały 5 mm ku górze. Śruby zostają zagłębione i

wyszpachlowane. |j] Teraz nale

ży wydeptaną i zużytą powierzchnię stopnia tak

wyszpachlowa

ć dobrą masą szpachlówko-wą z żywicy syntetycznej, żeby zachowała w

stosunku do przedniej listwy odst

ęp 5 mm. Po stwardnięciu ma-

... szpachlówka z

żywicy wykładzina Profl1 syntetycznej dywanowa

1/
sklejka /
śruba

gwó

źdź

podk

ładka z filcu stopień

Naprawa mocno wydeptanych stopni schodów
Przedni brzeg odci

ęty zostaje za pomocą pity - otwornicy, zamiast niego

przykr

ęca się i przykleja uprzednio dopasowaną listwę. Wy-chodzone części stopni

wype

łnia się szpachlówka z żywicy syntetycznej, równoległa do posadzki

powierzchnia stopnia przykryta zostaje sklejk

ą. Na to nakleja się teraz

wyk

ładzinę, naciągając ją na przedni brzeg i dodatkowo wzmacniając. Rozwiązanie

to jest pracoch

łonne, ale efekt jest bardzo dobry.

110
sklejka parkiet szpachlówka
listwa profilowa kotek

stary stopie

Naprawa wydeptanych stopni schodów
Przednia cz

ęść zostaje spiłowana i zastąpiona zamocowaną kołkami listwą

profilow

ą. Po wyszpachlowaniu wydeptanych miejsc nakleja się płyty ze sklejki.

Na to nak

łada się gotowy parkiet lub nakleja dywan.

sklejka szpachlówka parkiet
listwa profilowa

-podk

ładka pod ? spodnią część stopnia "przyśrubowanie^

Prostszy sposób naprawy wychodzonych schodów
Ponad spodni

ą częścią stopnia nacina się jego powierzchnię zewnętrzną. Następnie

do tej spodniej cz

ęści dokleja się listwę profilową, przyśrubowując ją do części

górnej. Po wyszpachlowaniu wydeptanej powierzchni przykleja si

ę warstwę ze

sklejki, na któr

ą zakłada się parkiet lub dywan.

sy k

ładziemy i dokręcamy płyty ze sklejki, śruby zagłębiamy i szpachlujemy.

[Tj Schody maj

ą ponownie dawną formę, listwy i płyty są dobrze wygładzone. Teraz

przyklejamy chodniki, które do spodniej strony stopnia s

ą jeszcze dodatkowo

przykr

ęcone śrubami. Chodniki przykryją ślady remontu. Schody są znów jak nowe.

111sklejka szpachlówka parkiet

Klejenie wydeptanych schodów na pióro i wpust
Wydeptane schody zostaj

ą z przodu spiłowane, a po założeniu pióra dokleja się

listw

ę. Po wyszpachlowaniu powierzchni dokleja się jeszcze warstwę ze sklejki,

na któr

ą układa się parkiet lub wykładzinę dywanową.

6 mm - fornir
wierzchnie dublowanie

doklejona listwa
Odnawianie zewn

ętrznej i spodniej części stopnia mocno zużytych schodów

Przód zewn

ętrznej części stopnia zostaje spiłowany. Wydeptane powierzchnie

schodów opracowuje si

ę za pomocą dłuta, doklejając w to miejsce dublowanie z

wpustem. Na stopie

ń nakleja się fornir grubości 6 mm, uprzednio wyszlifowany,

albo p

łytę ze sklejki. Na zakończenie zakłada się listwę, wszystko wygładza i

lakieruje. Tak opracowane schody nie ró

żnią się potem niczym od nowych.

112
[T] Je

śli chcemy mieć ponownie stopnie drewniane postępujemy analogicznie, ale o

wiele staranniej. Rysunki poka

żą dalsze możliwości. Jeśli chce się uniknąć

śladów przyśrubowywania, należy kleić zamiast przykręcania. Sztyfty stalowe nie
pozostawiaj

ą wyraźnych śladów.

Co nale

ży zrobić, gdy schody skrzypią?

Zalecane s

ą dwa sposoby - odpowiednie dla różnych typów schodów:

[7] Otwarte schody s

ą tak skonstruowane, że mają stopnie składające się jedynie

z dwóch powierzchni u

łożonych w stosunku do siebie prostopadle, są w nich

prze

świty. Przy tego rodzaju schodach przyśrubo-wuje się górną część stopni do

deski licuj

ącej.za pomocą klinów z twardego drewna, przy czym jedna strona tych

klinów smarowana jest dodatkowo substancj

ą klejącą, by klin nie mógł wypaść.

Drewno nie b

ędzie się już o siebie ocierać i schody przestaną skrzypieć.

przy

śrubowanie do deski licującej

Przeciwdzia

łanie skrzypieniu schodów

Usytuowane prostopadle do siebie cz

ęści stopnia, stopnica i pod-stopnica, są

łączone śrubami. Dodatkowo część górną przykręca się do deski licującej

schodów. Za pomoc

ą wąskiego klina, wysmarowanego na spodzie klejem, przykrywa

ę śruby. Wystającą część klina spiłowuje się płatnicą.

klin
przy

śrubowanie na styku stolarki klin

stopie

śruba lico
113
listwa
?^; pionowe lico stopnia 7^<szwane podstopnic

rami

ę dźwigni

drewno napinaj

ące

Klinowanie skrzypi

ących stopni schodów

W „obluzowane" miejsca zak

łada się „wąskie" kliny z twardego drewna, wysmarowane

po jednej stronie klejem. Wystaj

ący kawałek klina odcina się płatnicą. Schody

przestaj

ą skrzypieć, ponieważ żadne luźne części już się o siebie nie ocierają.

łek _J__

nieszczelne miejsce, zlikwidowane przez przykr

ęcenie śruby

powierzchnia ocierania si

ę elementów

śruba

Skrzypienie poziomej powierzchni drewnianych stopni (stopnicy) mo

że być w prosty

sposób usuni

ęte, jeśli się ją właściwie przykręci do podstawy. Wkręt może zostać

zamaskowany dublowaniem na ko

łku. Jednakże miejsce takie mimo wszystko jest

widoczne, wi

ęc rozwiązanie to można zastosować wówczas, gdy potem dodatkowo

roz

łoży się na schodach wykładzinę dywanową.

114
Przy

śrubowanie skrzypiącej podstopnicy

Na dolny stopie

ń kładzie się drewno napinające, przy użyciu dźwigni podnosi się

stopnic

ę usytuowanego powyżej stopnia. Następnie na styku tych dwóch

usytuowanych w stosunku do siebie prostopadle cz

ęści stopnia, stopnicy i

podstopnicy, przykleja si

ę drewno kątowe, tak je przyśrubowując, żeby było mocno

zespojone z obydwoma elementami.

przyklejona
i dokr

ęcona listwa

podstopnic

ą o zaokrąglonym brzegu

Likwidowanie skrzypienia podstopnicy
W k

ąt na styku stolarki wkleja się i przykręca listwę, która likwiduje ocieranie

ę o siebie elementów stopnia, a przez to także jego skrzypienie.

115
środek pieniący
wype

łnienie

pianka
Usuwanie „ha

łasów" powstających przy chodzeniu po schodach zamkniętych z każdej

strony
W

środku stopnia nawierca się otwory, przez które podłoże schodów wypełnione

zostanie syntetyczn

ą pianką. Pianka rozprzestrzenia się i skleja wszystkie

ęści. Nie mogą się one już więcej o siebie ocierać - skrzypienie ustaje; nie

będą już także występować „dźwięki dudniące" powstające wskutek odbicia podczas
st

ąpania.

|T| Schody zamkni

ęte mają nie tylko drewnianą spodnią część, ale również

przykrycie od strony tylnej. W tym wypadku w najmniej widocznych miejscach przy
skrzypi

ących szczelinach wiercimy otwory i wypełniamy je syntetyczną pianką

(pianka monta

żowa, dostępna na rynku materiałów budowlanych). Tworzywo to ma

bardzo dobre w

łasności klejące i trwale łączy elementy drewniane. Schody

przestaj

ą skrzypieć.

116
4.8. Co robi

ć, gdy w meblu lub desce zagnieździ się kornik lub inny szkodnik?

W codziennym

życu towarzyszą nam różne zwierzęta. Mogą to być złote rybki, ale

równie

ż pająki, myszy czy rozmaite „robaki" (korniki, kołatki /anobium

puntatum/, mrówki, kleszcze).
Co mo

żemy przedsięwziąć w ramach napraw domowych, gdy szkodniki niszczą nasz

dom, mieszkanie i meble?
Z regu

ły trzeba sięgnąć po radę fachowca. W poszczególnych przypadkach, np. gdy

silne korniki powoli, ale skutecznie niszcz

ą nam balustradę domu,

CT) ro

Anobia larwa
(Anobium striatum 01.)

E
B \4\
E
E
T 1 I 1
E <r>
-2.0

Lf)
o_
n ffT

I
di r i
chodniki
Owady, larwy i chodniki anobii, popularnie zwanej ko

łatkiem domowym

Ten owad, zw

łaszcza zaś jego larwa, może się utrzymać również w normalnym

klimacie naszych pomieszcze

ń mieszkalnych. Jego obecność odkrywa się poprzez pył

z drewna, który pojawia si

ę w niewielkich kupkach. Larwy zwalczamy w taki

sposób,

że w co dziesiąty otwór wstrzykujemy za pomocą strzykawki odpowiedni

środek trujący. Mebel należy przy tym owinąć w folię i na długi okres pozostawić
w nie u

żywanym pokoju, po zdjęciu folii trzeba będzie jeszcze długo wietrzyć.

? . .,.;, ,._4 . :ii, ••-• ji\
117bez w

ątpienia kuracja z gorącym powietrzem jest ekonomicznym i ekologicznie

właściwym środkiem. Doświadczony, prawdziwy fachowiec, gdyby potem nieuniknione
okaza

ło się zastosowanie trucizn, użyje ich tylko tyle, ile koniecznie potrzeba.

Co przedsi

ęwziąć, gdyby przyszło nam mieszkać w mocno już „nadgryzionym" przez

kornika czy ko

łatka domu? Czy zakładać truciznę i samemu narażać się na

niebezpiecze

ństwo zatrucia? Niestety, pogląd, jakoby wiele trucizn, które

zabijaj

ą insekty i grzyby, oszczędzało człowieka, okazał się błędny. Może więc

lepiej by

łoby pogodzić się ze stukaniem kołatka, zwłaszcza gdy jesteśmy pewni,

że budy-nek i tak nas „przeżyje"._______________________
Mimo to pewne

środki należałoby wziąć pod uwagę:

S Je

śli posiadamy mebel, z którego z powodu owa-w lub glistnicy sypią się

trociny, powinno si

ę zastosować zastrzyki z wypróbowanego środka ochronnego, by

przep

ędzić kołatka. Środek ów, zgodnie z instrukcją, wstrzykuje się po prostu w

otwory wylotowe. [7] Je

śli chce się wzmocnić działanie środka, należy go

wstrzykiwa

ć w co dziesiąty otwór wylotowy, a pozostałe zamknąć woskiem o

odpowiednio dobranym kolorze. Nast

ępnie zawijamy mebel w folię, zaklejamy taśmą

klej

ącą i pozostawiamy tak na tydzień. [T| Jeśli nie chce się nam zadać sobie

tyle trudu, to umieszczamy mebel w plastikowym worku, wk

ładając do worka

miseczk

ę z parującym środkiem ochronnym. Trucizna wsiąka potem stopniowo w

mebel. Eksperyment taki nale

ży przeprowadzać w nie zamieszkanym przez dłuższy

czas pomieszczeniu, poniewa

ż ulatniające się trucizny mogą osiadać na tynku i

szkodzi

ć zdrowiu domowników.

118
\T\ Plaga mrówek w starych domach mo

że być bardzo dokuczliwa. Stosowanie tutaj

chemikaliów jest problematyczne; zazwyczaj kto

ś jest na nie uczulony.

Skuteczniejsze, aczkolwiek niezwykle pracoch

łonne, jest zamknięcie insektom

dost

ępu.

Pewna babcia znalaz

ła gniazdo i potraktowała je gorącą wodą. Po wielu

podej

ściach w końcu to poskutkowało - mrówki były martwe, reszta wyprowadziła

ę.

Ta ostatnia metoda, jako biologiczna, poza mrówkami (czy osami) nie zaszkodzi
nikomu, chyba,

że się ktoś przy tym poparzy. Ale zabijać mrówki? Tego rodzaju

rada mo

że nie każdego zadowolić. Wielokrotne zaklejanie wszystkich otworów

wylotowych zapraw

ą cementową również bywa skuteczne. Ale proszę nie stosować w

tym celu materia

łów celulozowych. Z nich te „bestie" budują sobie potem gniazda,

a i zjadaj

ą to z przyjemnością.

4.9. Zak

ładanie i naprawa zasłon i rolet

Wystrój okna przeszed

ł w ostatnich czasach szczególne zmiany.

Teraz stosujemy nie tylko znane od dawna zas

łony, ale również rolety, różnego

rodzaju instalacje chroni

ące przed słońcem, markizy przy oknach balkonowych -

ęsto z wszelkimi dodatkami w rodzaju czujników światła, ciemności, naturalnie

wyposa

żone w napęd elektryczny. Tak daleko nie zamierzamy sięgać. Zajmiemy się

jedynie drobnymi usterkami, które mog

ą okazać się uciążliwe.

119WYMIANA PASÓW PRZY ROLETACH
Przeprowadzone w por

ę odnowienie pasów do rolet zapobiega późniejszemu dużemu

nak

ładowi pracy, gdy wszystko od początku trzeba rozpinać i układać.

Nale

ży postąpić w sposób następujący:

Odkr

ęcić ostrożnie śruby mocujące przy brzegu rolety i zdjąć płytę pokrywy.

śli jest ona wytapeto-wana, to należy naciąć tapetę na krawędziach. Należy

teraz dobrze si

ę przyjrzeć, jak jest założony ten stary pas. Może być

przykr

ęcony śrubami, ale także zawieszony pętelką na haczyku. Nowy pas będziemy

równie

ż przykręcać śrubami albo zawieszać.

Nale

ży zwracać uwagę na kierunek zwijania. Przed zamocowaniem pasa na stałe musi

zosta

ć napięta sprężyna w rolecie lub też trzeba stworzyć naprężenie przeciw

sile spr

ężyny. Koniec pasa napina się potem specjalnym zaczepem na wałku.

Nast

ępnie składamy obudowę rolety, a urządzenie wypróbowujemy, sprawdzając, czy

wszystko dobrze funkcjonuje. W zale

żności od okoliczności naprężenie regulujemy.

Na koniec skr

ęcamy obudowę śrubami. Analogicznie postąpimy z wszelkiego rodzaju

żaluzjami.
Zak

ładanie szyn profilowych

Szyny profilowe, karnisze z drewna, tworzyw sztucznych czy metalu, przymocowuje
si

ę kołkami. Szynę w tym celu należy przewiercić, wiercąc równocześnie

odpowiednio g

łęboki otwór w podłożu. Następnie do otworu wprowadza się kołek z

wkr

ętem tak głęboko, żeby górny brzeg kołka wypadał między profilem a sufitem.

120
Po odkr

ęceniu śruby kołek wczepia się w sufit, główka wkrętu jest na tyle duża i

o takim kszta

łcie, że leży płasko na profilu.

Gdy przy

łoży się szynę, pierwszy kołek dokręca się na środku, jeszcze raz

wyrównuje si

ę jej położenie, a potem wkręca się kołki na końcach. Jeśli

zamocujemy szyn

ę w ten sposób, można będzie bez trudu nawiercić i zainstalować

pozosta

łe kołki.

Monta

ż rolet

Z jednej strony mo

żliwość zaglądania nam do okien z ulicy lub z innych mieszkań

że dotkliwie nam przeszkadzać, wówczas instalujemy rolety, z drugiej jednak

strony cz

ęsto już zainstalowane wymagać będą naprawy. Rolety obracają się na

resorowanym pr

ęcie. Pręty mają różne długości, należy zdjąć pokrywę przy lewym

ęcie, dociąć sobie ów pręt na pożądaną długość i z powrotem założyć pokrywę. W

przypadku szerokich okien u

żywać się będzie kilku rolet. Gdy docina się materiał

na rolet

ę, powinien on być o około 30 cm dłuższy niż wysokość okna, tak aby

zawsze na pr

ęcie zostało kilka warstw.

Rolety zamocowane s

ą sztyftami lub klamrami o maksymalnej długości 4 mm. Oba

uchwyty mog

ą być zamocowane kołkami zarówno na ścianie, jak i na suficie.

Materia

ł zwija się zawsze w kierunku pomieszczenia, a nie okna.

Przy zak

ładaniu rolety sprężynę napina się tak długo, aż rolowanie przebiegać

będzie bez trudu.
Wieszanie rolet sznurkowych
Rolety sznurkowe zak

ładane są podobnie. Składają się one z materiału rolującego,

do którego w re-
121gularnych odst

ępach po obu stronach przyszyte są kółka. W kółka te wewleczono

sznurki.
U góry i na dole instaluje si

ę listwy, które utrzymują system. Górna listwa

przymocowana jest do

ściany lub sufitu za pomocą kołków z wkrętami.

Za pomoc

ą dwóch sznurków podnosi się rolety które układają się pod sufitem w

łdy.

łka lub uchwyt na framudze okiennej umożliwiają odłożenie sznurków względnie

ich przywi

ązanie.

Omówili

śmy już, jak odnawia się ściany, sufity, wyposażenie mieszkania, drzwi i

okna. Chcemy teraz zaj

ąć się pewnym nieprzyjemnym, a często występującym

problemem.
122
5. Naprawy instalacji
Jest wiele typów instalacji: od doprowadze

ń wody pitnej, rur i zaworów, poprzez

ęcia wody w kuchni, łazience i innych pomieszczeniach, prysznice i termy, aż

do odp

ływu. Do tego dochodzą jeszcze instalacje gazowe i elektryczne oraz cafy

szereg problemów z ró

żnego rodzaju ogrzewaniem.

Przy dotychczas omawianych naprawach problem bezpieczecze

ństwa sprowadzał się do

tego,

że nikt nie powinien był spaść z drabiny i zranić się, ale także żadna z

łączonych raz części nie powinna była odpaść. Przy pracach instalacyjnych

zagro

żenie jest większe - może nawet być śmiertelne. Nawet dobrym fachowcom może

ę zdarzyć, że przez niefortunną zamianę dwóch kabli narażą życie wielu ludzi;

o ile

ż nie-bezpieczniejsze może być postępowanie laika! Będziemy musieli tutaj

starannie wyja

śnić, na co możemy sobie pozwolić, a na co nie.

5.1. Naprawa doprowadzenia wody pitnej
W ramach „napraw domowych" oczywi

ście nie wymieniamy rur, nie zakładamy nowych

pod

łączeń ani nie przeprowadzamy innych robót instalacyjnych. Do tego potrzebna

jest obszerna fachowa wiedza, której nie mo

żemy przekazać w naszym

„przyspieszonym kursie". Pod pewnym wzgl

ędem byłoby to nawet niebezpieczne - nie

tylko dlatego,

że ktoś mógłby ulec ciężkim obrażeniom, ale także z punktu

widzenia mo-
123

żliwych awarii: przeciekająca z powodu nieprawidłowego zamontowania rura może

spowodowa

ć poważne szkody, często na wielu piętrach i w wielu mieszkaniach. Tym,

co pozostaje w granicach mo

żliwości każdego, jest właściwie jedynie wymiana

uszczelek w zaworach. Zawory, zwane równie

ż kurkami w kranach - są różnorodne i

zró

żnicowane pod względem konstrukcji, w związku z czym nie można tutaj dać

żadnej uniwersalnej „recepty". Pomimo to omówimy ogólne zasady postępowania z
ciekn

ącym kranem.

Dokr

ęcanie muterki trzpienia

Gdy spomi

ędzy trzpienia kurka i główki wycieka woda, należy postąpić w sposób

nast

ępujący:

Kurek bez zakr

ęcania dopływu wody, odkręca się najdalej, jak to tylko jest

żliwe. Następnie za pomocą śrubokręta odkręca się nakrętkę mocującą pokrętło.

Za pomoc

ą klucza do śrub, używając ręcznika jako ochrony w wypadku uszkodzenia,

odkr

ęca się główkę ściągając ją razem z pokrętłem. Teraz kluczem do śrub dokręca

ę o pół obrotu sześciokątną muterkę na odsłoniętym trzpieniu zaworu, nie

używając zbyt dużej siły.
Teraz nasadza si

ę prowizorycznie pokrętło i sprawdza, czy daje się ono lekko

przekr

ęcać i czy już nie wycieka woda. Jeśli tak właśnie jest, można główkę

łożyć i zamocować prawidłowo pokrętło.

Gdy zakr

ęcanie kranu idzie zbyt ciężko, muterkę można lekko poluzować. Jeśli zaś

wci

ąż cieknie woda, muterkę trzpienia należy podkręcić do góry, a do dławika

wcisn

ąć pakuły uszczelniające. Następnie powtarza się opisaną wyżej próbę.

124
Naprawa kurków w kranach
1. Poni

żej wypływu wody zamyka się zawór zabiezpieczający; jeśli takiego nie

ma, nale

ży zamknąć doprowadzenie wody do mieszkania.

2. Przy pokr

ętle zaworu zdejmuje się nakrętkę mocującą wraz ze znajdującą się

pod ni

ą śrubą. Pokrętło należy zdjąć. Śrubki mocujące często usytuowane

bywaj

ą również z boków.

3. Zdj

ęcie pokrętła umożliwia przyjrzenie się przyśrubowaniu dławika.

4. D

ławik często daje się uszczelnić przez podkręcenie, jeśli to się nie udaje,

nale

ży odkręcić śrubę i założyć materiał uszczelniający.

5. Za pomoc

ą szmaty i obcęgów do rur zdejmuje się lub odkręca części zaworu.

6. Nale

ży zdjąć nakrętkę mocującą uszczelkę zaworu, uszczelkę tę wymienić, a

nakr

ętkę z powrotem założyć. Skręcenie zaworu następuje przez wykonanie

poszczególnych czynno

ści w kolejności odwrotnej.

Naprawa uszczelnie

ń zaworów odcinających dopływ wody

Zawory skonstruowane s

ą różnorako. Często pod-krętło podtrzymywane jest jedną

śrubą mocującą od góry. Wówczas za pomocą śrubokręta delikatnie usuwa się
os

łonkę i odkręca śrubę.

Jak nale

ży postąpić przy wymianie uszczelnień zaworu lub kurka?

Najpierw zamyka si

ę dopływ wody przy górnym zaworze. Przy zaworze wylotowym rury

zostaj

ą opróż-

125

nione. Dopiero wówczas uszczelka, która umieszczona jest przy zamkni

ętym zaworze

na grzybku, mo

że zostać wymieniona.

Za pomoc

ą klucza do śrub - stosując ochronę z tkaniny - odkręcamy i zdejmujemy

górny korpus zaworu.
Teraz mamy ju

ż dostęp do miejsca z uszczelką; widzimy, że uszczelka przymocowana

jest do grzybka ma

łą nakrętką. Grzybek przytrzymuje się obcęgami, a kluczem

odkr

ęca się muterkę.

Zdejmujemy uszczelk

ę, a w jej miejsce zakładamy nową. Muterkę przymocowujemy z

powrotem dok

ładnie, ale nie za mocno. Jej gwinty można łatwo naoliwić.

Ręką dokręcamy górny korpus zaworu, następnie zaś poprawiamy kluczem. Zawór
nale

ży wypróbować i w razie potrzeby dokręcić muterkę trzpienia.

W ogólnych za

łożeniach naprawa wszystkich zaworów instalacji wodno-

kanalizacyjnych przebiega w podobny sposób. Odnosi si

ę to zarówno do

nowoczesnych zaworów czerpalnych, mieszanych, odcinaj

ących dopływ wody, jak i

innych.
Naprawa p

łuczki (spłuczki) ustępowej

śli w zbiorniku płuczki stale spływa woda, należy postąpić w sposób

nast

ępujący:

Przed napraw

ą należy zakręcić wodę albo podciągnąć pływak tak wysoko, żeby

dop

ływ wody był powstrzymany. Niektóre zawory mają specjalne śruby, za pomocą

których mo

żna zamknąć dopływ wody.

Pokrywa p

łuczki zamocowana jest jedynie klamrami, daje się więc łatwo zdjąć. Po

lewej stronie widzimy teraz zawór dop

ływowy połączony prętem z pływakiem. Gdy

pływak podniesiony jest wysoko ku górze, woda nie może już wpływać, nawet jeśli
si

ę go odsta-

126
wi. W

środku znajduje się dzwon lub trzpień spustowy płuczki, zaopatrzony w

uszczelk

ę.

Dzwon p

łuczki odczepiamy z ramienia dźwigni i wyciągamy. W jego dolnej części

znajduje si

ę stara uszczelka, umieszczona w rowku. Wyciąga się ją i zakłada się

w jej miejsce now

ą. Musi ona nie tylko dokładnie pasować, ale również być dobrze

nasadzona.
W ten sposób w

łaściwie mamy załatwioną sprawę wymiany uszczelnienia. Teraz już

tylko wypróbowuje-my, czy wszystko jest w porz

ądku. Kwestią kłopotliwą jest

jedynie to, by dosta

ć prawidłową uszczelkę, proszę kupować zawsze o kilka sztuk

ęcej; są to wydatki groszowe. Ma się wówczas nie tylko zapas w razie potrzeby,

ale jeszcze wzór, gdy konieczne stanie si

ę założenie nowej uszczelki.

śli zawór, przez który woda dopływa, nie jest sprawny, należy całkowicie

zamkn

ąć dopływ wody.

Z uwagi na ró

żne rodzaje konstrukcji, zaleca się następujące postępowanie:

Nale

ży odkręcić ostrożnie część po części, ponumerować je i naszkicować

prawid

łowe ich ułożenie.

śli części lub uszczelki nie są typowe, należy je zabrać ze sobą do sklepu

jako wzór. Je

śli się takie posiada, to należy zamontować z powrotem zawór,

stosuj

ąc kolejność odwrotną do poprzedniej.

Właściwie przy wszelkiego rodzaju trudnych czynnościach należałoby postąpić w
taki sposób. Mo

żna dzięki temu zaoszczędzić wiele pracy i nerwów! O Poza tym:

pływak w zbiorniku płuczki ma regulowaną wysokość. Do każdorazowego spłukiwania
nie potrzeba tak wielu litrów wody; prosz

ę to po prostu wypróbować! Jeszcze

jedna rada: je

śli go Państwo nie macie, to rozejrzyjcie się za specjalnym

„urz

ądzeniem do oszczędzania wody", które może być zamontowane do wzoru bądź

trzpienia p

łuczki. W zależności

127od wielko

ści rodziny można w ten sposób zaoszczędzić około 10 do 20 kubików

wody rocznie. To mog

łoby się - w zależności od ceny wody - już opłacać.

Odwapnianie rur, zaworów i innych cz

ęści

Odwapnianie rur, zaworów itp. jest konieczne dlatego,

że potem, gdy woda

podgrzewa si

ę do ponad 55 °C, odkłada się „kamień wodny". Do tego momentu

niewidoczne, rozpuszczone w wodzie sole, osadzaj

ą się i twardnieją. To zdarza

ę również w wypadku kurków; przede wszystkim jednak w prysznicach, gdzie na

główce sitka odkłada się więcej wapna, co zmniejsza strumień wody w prysznicu.
Rada: Prosz

ę przygotować gorącą kąpiel octową i zamoczyć w niej części z

wapiennym osadem. Po kilku godzinacgh prosz

ę je wyczyścić szczotką i zanurzyć w

nowej k

ąpieli octowej. Jest to lepsze niż wciskanie do dziurek gwoździ (grozi

uszkodzeniem wylotu wykonanego np. z chromu). G

łówki prysznica można potem

wymieni

ć, jeśli tylko starych nie daje się już naprawić lub też jeśli nie

jeste

śmy ze starego prysznica zadowoleni.

Post

ępowanie jest w tym wypadku stosunkowo proste:

Główka prysznica przymocowana jest do węża za pomocą „muterki wylotowej".
Odkr

ęca się ją przy użyciu obcęgów do prac wodno-kanalizacyjnych. Można

nast

ępnie pójść do sklepu z wężem prysznica lub z nim samym i dobrać część

najlepiej pasuj

ącą W razie konieczności trzeba się będzie również zadowolić samą

muterk

ą wylotową.

128
Poza tym - nale

ży ze sobą zabierać do sklepu także zatyczki („korki") do wanny

lub zlewu. U

żywane do ich wyrobu materiały syntetyczne przy zetknięciu się z

okre

ślonymi substancjami, mają tę właściwość, że twardnieją bądź nawet

zmniejszaj

ą się. Przekonacie się Państwo, że nowe korki będą miafy obwód o ok. 1

mm wi

ększy niż te stare.

5.2. Czyszczenie zapchanego
odp

ływu Bn

Nie nale

ży od razu sięgać do ciężkich chemikaliów, ani usuwać tej usterki za

pomoc

ą mocno działających kwasów czy zasad! To może się źle skończyć. Tego

rodzaju substancje nie tylko mocno zanieczyszczaj

ą środowisko, mogą także

uszkodzi

ć metale, powierzchnie emaliowane lub uszczelki! W takich

okoliczno

ściach może dojść do bardzo kosztownych napraw!

Inne metody s

ą mniej szkodliwe i bardziej efektywne.

Używanie przyssawki przepychacza
Bierze si

ę wilgotną szmatkę, zatyka gruntownie odpływ i wypełnia się zlewozmywak

bądź umywalkę do połowy wodą.
Przy dost

ępie powietrza metoda ta nie funkcjonuje - wówczas spręża się i naciska

powietrze, a nie wod

ę. Powietrze działa na zasadzie poduszki. Przy użyciu

śnienia wody można za pomocą przepychacza bezpośrednio zlikwidować awarię, na

zasadzie dzia

łania ciśnienia i podciśnienia.

Gdy si

ę to udało, i woda spływa, trzeba gruntownie spłukać urządzenie wodą, by

rur

ę rzeczywiście udrożnić i oczyścić.

129Otwieranie i czyszczenie syfonu kanalizacyjnego
Je

śli nie przywróci się swobodnego przepływu wody za pomocą przepychacza, trzeba

otworzy

ć znajdujący się pod umywalką syfon.

Przy tym nale

ży postępować w sposób ?'*

nast

ępujący:

O Najpierw pod syfonem umieszczamy puste wiadro, do którego b

ędzie mogła ściekać

woda. Syfon w najni

ższej jego części posiada korek rewizyjny albo też owa dolna

ęść, wygięcie zwane osadnikiem, daje się odkręcić.

O Za pomoc

ą obcęgów do rur można odkręcić mu-terkę przy zamknięciu wodnym i

wyj

ąć korek rewizyjny albo też zdjąć osadnik.

O Grubsze nieczysto

ści można po prostu wyjąć łyżką, resztę oczyścić szczotką do

butelek.
Przepychanie za pomoc

ą spirali czyszczącej

Po zastosowaniu powy

ższej metody istnieją znowu dwie możliwości: albo woda

ływa, albo wciąż jeszcze nie spływa.

W tym ostatnim wypadku nale

ży sięgnąć po bardziej radykalny środek:

O Wetkn

ąć do rury spiralę z drutu i tak nią kręcić, by przepchać nieczystości.

O Nale

ży dostawać się do rury tak długo i tak głęboko, aż wreszcie uzyska się

przep

ływ.

Czyszczenie odp

ływów przy muszli klozetowej

O W

żadnym wypadku nie można nieczystości usuniętych ze zlewu wrzucić do muszli

klozetowej, której odp

ływ jest trudniejszy do przeczyszczenia.

130
Podstawowe mo

żliwości czyszczenia odpływu umywalki

1. Pod kolankiem w odp

ływie znajduje się osadnik, w którym odkłada się

brud, a tak

że drobne części. Tę metalową lub plastikową część czyścimy szmatką,

odkr

ęcając pojemnik za pomocą obcęgów do prac wodnokanalizacyjnych i opróżniając

go. Nale

ży podstawić wiadro!

2. W tym wypadku zamiast osadnika odkr

ęca się i opróżnia zamknięcie wodne.

3. Przy zastosowaniu korka rewizyjnego nie trzeba na tym odcinku odkr

ęcać

łączeń, jest on też pewniejszym zabezpieczeniem przed wypływem wo-

dy-

O Mo

żna spróbowć użyć przepychacza. Jednakże powinien on mieć ponad przyssawką

okr

ągłą metalową płytkę, żeby przyssawka nie mogła się obracać podczas ruchów do

góry i na dó

ł. O Jeśli to nic nie pomaga, pewną szansę daje jeszcze spirala z

drutu. Ostro

żnie wsuwamy ją do otwartego wlotu przewodu odprowadzającego, a przy

tym
131stale ni

ą obracamy. Oczywiście tylko wówczas, jeśli jest tam wlot otwarty,

jako

że muszle skonstruowane mogą być różnie.

śli to wszystko nie zadziała, pozostaje jedynie hydraulik. Musi on wówczas

usun

ąć przeszkodę z rury-

5.3. Naprawa centralnego ogrzewania
Je

śli jest się najemcą lokalu, nie powinno się naprawiać centralnego ogrzewania.

Jest to obowi

ązek właściciela lub administratora. Nawet gdy ma się ogrzewanie

eta

żowe, przedkłada się w wypadku awarii umowę o dozorze nad nim.

Ale o pewnych niewielkich pracach naprawczych warto przynajmniej mie

ć pojęcie.

Odpowietrzanie kaloryferów
Odpowietrzanie kaloryferów konieczne jest wówczas, gdy zaczynaj

ą „hałasować"

albo te

ż jeśli po prostu nie są odpowiednio dobrze nagrzewane.

O Poniewa

ż przy ogrzewaniu zawsze uwalnia się powietrze bądź mieszanina gazów,

żebra kaloryfera mogą stale wypełniać się powietrzem, które trzeba będzie
odprowadza

ć.

O W górnej cz

ęści kaloryferów znajdują się śruby odpowietrzające, które otwiera

ę przeciwnie do zaworów grzejnika.

O Po otworzeniu zaworu pod ci

śnieniem może wydostawać się nie tylko powietrze,

ale i zimna woda. Dlatego zawsze nale

ży mieć przygotowaną miskę lub wiadro.

132
Je

śli z zaworu odprowadzającego powietrze wydostaje się tylko woda, to zakręca

ę go do momentu, w którym nie będzie już wypływać ani jedna kropla. O

Delikatnego gwintu zaworu nie mo

żna zbytnio nadwerężać, bo łatwo go uszkodzić.

Wówczas konieczna sta

łaby się jego kompletna wymiana. Jeśli taki przypadek

nast

ąpił, należy zawór odkręcić kluczem do śrub i wymienić, przy czym trzeba

uwa

żać, by nie zabrakło tam uszczelki.

śli nie jesteśmy fachowcem, lepiej nie wykonujmy przy ogrzewaniu żadnych prac

poza odpowietrzaniem. Z regu

ły więcej można stracić niż zyskać.

Wyj

ątek: Jeśli ktoś bawił się wyłącznikami i zaworami, powinien umieć

doprowadzi

ć je do stanu wyjściowego.

żna posłużyć się tutaj instrukcją obsługi, można też uprzednio naszkicować,

jak dane wska

źniki i wyłączniki są ustawione, gdy sprzęt jest w porządku. Taki

szkic pomaga szybko i pewnie przywróci

ć stan „pierwotny". Często wystarczy tylko

wci

śnięcie automatycznego bezpiecznika. Jeśli zostanie on jednak ponownie

wybity, nale

ży powiadomić fachowca.

Termoizolacja we wn

ękach kaloryferowych

W jednej jeszcze dziedzinie nawet laik mo

że dokonać usprawnień: w zakresie

niepotrzebnego promieniowania grzejnika na

ścianę.

Nale

ży przy tym zwrócić uwagę na następujące rzeczy:

ęka kaloryferowa jest jednym z najsłabszych punktów w termoizolacji domu. W

tym miejscu bowiem

ściana jest cieńsza.

133Je

śli na ścianę za kaloryferem przyklejona zostanie lustrzana folia

aluminiowa, odbija ona ciep

ło i pokój jest szybciej nagrzany, do utrzymania

właściwej temperatury zużywa się mniej energii.
Jeszcze korzystniej jest zainstalowa

ć wraz z folią aluminiową warstwę twardej

pianki, uzyskuje si

ę bowiem w ten sposób lepszą termoizolację. Jednak warstwa ta

że być tylko tak gruba, żeby pomiędzy ścianą i grzejnikiem utrzymana została

przerwa na oko

ło 5 cm.

5.4. Wymiana elementów o

świetlenia

O poj

ęciach „naprawa" i „odnawianie" już powiedzieliśmy, gdy chodzi zaś o sprawę

bezpiecze

ństwa, przedstawione dotychczas uwagi są nadal obowiązujące. Kwestia

ochrony przed nieszcz

ęśliwym wypadkiem będzie mieć zawsze pierwszeństwo przed

usuni

ęciem usterki!

Przy wymianie elementów o

świetlenia należy zachować szczególną ostrożność.

Zagro

żenie wypadkami może być dwojakie: po pierwsze szkody mogą być spowodowane

przez zwarcie, po drugie mo

żna np. spaść z drabiny albo też - co byłoby jeszcze

gorsze -zdarz

ą się obydwie te rzeczy naraz.

Wymiana

żarówek

Nawet wymiana zwyk

łej żarówki może okazać się niebezpieczna.

Dlatego najpierw nale

ży odciąć dopływ prądu do urządzenia. W przypadku lampy

sto

łowej wyciągamy wtyczkę z gniazdka, przy lampie sufitowej bądź kinkietach

wykr

ęcamy lub wyłączamy bezpieczniki.

134
Dopiero wówczas mo

żna bezpiecznie wymienić żarówkę. Warto używać przy tym

ścierki lub innego kawałka tkaniny: z jednej strony lampa może być jeszcze
gor

ąca, z drugiej zaś używając ścierki nie pozostawimy żadnych tłustych plam.

Nie nale

ży wkręcać żarówek mocniejszych niż używane poprzednio.

Pobór mocy pr

ądu określić można po oznakowaniu przy lampie lub na stelażu - np.

60W. Je

śli założy się zbyt mocną żarówkę, może to spowodować przegrzanie kabla i

innych cz

ęści elektrycznych, a w rezultacie doprowadzić do zwarcia.

Nale

ży zwracać uwagę na wydzielanie przez lampę ciepła; przy silnych żarówkach

że ono być tak duże, że otoczenie zaczyna się palić. W ten sposób może powstać

wiele szkód.
Je

śli żarówka w lampie jest widoczna na zewnątrz, należy wybrać przy wymianie

żarówkę z matowego szkła. Lampy kryptonowe wypełnione są gazem szlachetnym i są
mniejsze. Specjalne

żarówki posiadają trwałość znacznie większą od zwykłych i

mog

ą wprowadzać znaczne oszczędności w zużyciu energii elektrycznej.

Gdy podczas wykr

ęcania żarówki rozbije się szkło lub też już wcześniej zostało

ono rozbite, to wówczas gwint

żarówki ujmuje się izolowanymi, zabezpieczonymi

szpiczastymi obc

ęgami i wykręca się go w lewo.

Wymiana starterów w

świetlówkach

Innym rodzajem lamp s

ą świetlówki. Dzisiaj można już dostać takie, które

wkr

ęcone mogą być do normalnej oprawki (E 27); oszczędzają około 75% energii i

maj

ą pięciokrotnie dłuższą trwałość niż normalna żarówka.

Dla standardowych

świetlówek potrzebne są jednakże specjalne instalacje.

135Co nale

ży wiedzieć o świetlówkach:

[7J

Świetlówki wydzielają bardzo małe ilości ciepła, potrzebują jednak własnego

„startera". S

łuży on do zainicjowania i do ograniczania przepływu prądu w

ładzie wyładowczym. Istnieją startery normalne i startery przyspieszone z

bezpiecznikami, redukuj

ące czas zapalenia o połowę. „Brzęczące" startery wyjmuje

ę przez wykręcenie, a następnie wymienia. \J] By wyjąć samą lampę, wykonuje

ę nią jedną czwartą obrotu, a następnie wyciąga sieją. Często, by dostać się

do startera, trzeba wcze

śniej wyjąć lampę.

Problem bezpieczników
Bezpieczniki - o ile nie wymieni

ło się ich jeszcze na automatyczne - należy

wymienia

ć. Specjalne wkładki zapobiegają wkręcaniu zbyt mocnych korków. Należy

odkr

ęcić oprawkę, wymienić umieszczony w jej środku bezpiecznik i całość z

powrotem wkr

ęcić.

Z regu

ły stosuje się jednak już dzisiaj nowoczesne bezpieczniki, w których

trzeba jedynie wcisn

ąć lub przychylić wyłącznik.

Uwaga:
Cz

ęść „elektryczna" tej książki początkowo planowana była jako znacznie

obszerniejsza. Jednak wspólnie z konsultantami-fachowcami doszli

śmy do wniosku,

że opisywanie specjalistycznych prac elektrycznych w poradniku domowym byłoby
nieodpowiedzialne. To samo odnosi si

ę do Państwa: próba podjęcia się tego

rodzaju prac i ich wykonywanie obci

ąża Państwa odpowiedzialnością za ich

konsekwencje! Wzywajcie wi

ęc fachowca albo oddawajcie do naprawy uszkodzony

sprz

ęt. Ostatecznie jest to lepsze i tańsze oraz uwalnia od ryzyka związanego z

pracami przy elektryczno

ści.

136
By

łoby jednak błędem stałe wciskanie wyłącznika, gdy bezpiecznik zostanie

wybity. Wskazuje on bowiem na przeci

ążenie sieci elektrycznej, należy więc

najpierw usun

ąć przyczynę. I w tym wypadku z reguły bywamy już bezradni -

potrzebna jest pomoc fachowca.
5.5. Konserwacja urz

ądzeń gazowych

Nieustannie s

łyszy się o nieszczęśliwych wypadkach, które spowodowane zostały

przez ulatniaj

ący się gaz. Dlatego też już na początku wyjaśnimy sobie rzecz

podstawow

ą: wymiana uszczelek termostatów i roboty przy sieci gazociągowej to

prace, które nale

ży zostawić fachowcom! Nam pozostaje stosownie do stanu rzeczy

czeka

ć i rozpoznać niebezpieczeństwa, na jakie poszczególne urządzenia mogą nas

narazi

ć.

Nowoczesne piece gazowe posiadaj

ą bezpieczniki, .dzięki czemu po wygaśnięciu

płomienia gaz nie może się już ulatniać. Stare piece takich bezpieczników nie
maj

ą; jako że przebudowa nie jest tutaj możliwa, piece takie są ryzykowne.

Nowoczesne piece s

ą odpowiednie do wszelkiego rodzaju gazów.

Bezpieczniki sk

ładają się zazwyczaj z termoele-mentów: gdy przyciska się

łącznik przez około minutę, powoduje się ich dostateczne nagrzanie, przy

wyga

śnięciu płomienia bezpiecznik znowu się połączy i zamknie zawór.

Takie po

łączenie powodują także wyłączniki pieca; gdy się je przekręci, zawór

zostaje zamkni

ęty. Palniki i ich pokrywy dają się łatwo podnieść i oczyścić.

137Pomimo wy

łącznika fachowiec powinien piec zapalić i odpowiednio wyregulować,

by osi

ągnąć maksimum bezpieczeństwa.

Palniki i ich pokrywy czy

ści się wilgotną szmatką, a jeśli to konieczne, także

szczotk

ą. Również włókna stalowe i drobny papier ścierny bywają przydatne,

podobnie jak p

łyny i środki czyszczące.

Termostaty piekarników sprawdza si

ę poprzez włączenie tych urządzeń na około 10

minut, nastawiaj

ąc je na największe grzanie. Płomień powinien być wówczas

równie

ż duży. Gdy przekręci się wyłącznik na najmniejszy ogień, efekt powinien

ć widoczny natychmiast. Jeśli występują jakieś zakłócenia, należy wezwać

fachowca.
Eksplozje gazowe maj

ą dużą siłę niszczenia. Jeśli poczuje się gaz, nie powinno

ę używać żadnych wyłączników, należy otworzyć wszystkie okna oraz wezwać pomoc

korzystaj

ąc z najbliższego telefonu (ale nie ze znajdującego się w tym samym

pomieszczeniu, z uwagi na niebezpiecze

ństwo zaiskrzenia!).

5.6. Naprawa ok

ładzin !

ceramicznych w kuchni i w

łazience

Gdy

łazienka lub kuchnia wyłożone są kafelkami, podczas wszelkiego rodzaju

napraw b

ądź przez nieuwagę można je uszkodzić.

Przy likwidacji tego rodzaju uszkodze

ń postępuje się w sposób następujący:

O Gdy na

ścianie uszkodzona jest tylko jedna płytka, a w zapasie mamy

identyczn

ą, należy najpierw wyjąć tę uszkodzoną, posługując się przy tym dłutem

i m

łotkiem.

138
O Potem usuwamy znajduj

ący się pod spodem klej do okładzin, sięgając niezbyt

głęboko, jako że zagłębienie, które będzie nam tutaj potrzebne, może mieć
najwy

żej 10 mm grubości.

O W plastikowym naczyniu, zgodnie z instrukcj

ą, rozrobić należy klej i

wysmarowa

ć nim zagłębienie za pomocą szpachelki.

Klej nanosimy tak

że na tylną stronę płytki ceramicznej - łącznie więc powinno

ę go użyć tyle, by płytka usytuowana była na równi z otaczającą ją

powierzchni

ą ściany.

O Teraz nale

ży płytkę docisnąć (wystarczy „siła pięści"). Gdy da się za dużo

zaprawy lub kleju, uderzenia w niczym nie pomog

ą - najwyżej pęknie płytka. O

Dopiero gdy klej (zgodnie ze wskazówkami producenta) w pe

łni stwardnieje, fugi

wype

łnia się masą o pożądanym przez nas kolorze. Fugi wypełnia się wzdłużnie, a

resztki masy zmywa si

ę z płytek gąbką, używając dużej ilości wody.

Kto post

ępuje w taki sposób, uzyskuje piękny efekt; po pewnym czasie

naprawianego miejsca nie mo

żna już rozpoznać.

W podobny sposób powinno si

ę postąpić, gdy do wymiany kwalifikują się uszkodzone

płytki okładziny podłogowej albo też popękany kamień naturalny. Przy małej ich
ilo

ści nie będziemy z reguły używać zwykłego cementu, lecz klej lub zaprawę do

zag

łębień.

Do polerowania ok

ładziny podłogowej można użyć kawałka drewna.

żne na przyszłość: należy zawsze kupować o kilka płytek więcej; nigdy nie

wiadomo, czy potem b

ędzie jeszcze można dostać identyczne.

1395.7. Uszczelnianie instalacji

Urz

ądzenia łazienkowe i toalety powinny być przy ścianach i w miejscach ich

osadzenia dobrze uszczelnione, w przeciwnym bowiem razie woda przedostaje si

ę w

szczeliny i powoduje osadzanie si

ę pleśni.

W takich miejscach zwykle ju

ż po krótkim czasie występują usterki, ponieważ

ró

żne substancje mają zróżnicowaną zdolność wydzielania ciepła. Z uwagi na tę

ich w

łaściwość powstają pęknięcia. Podobny problem omawialiśmy w rozdziałach o

oknach i drzwiach. Masy uszczelniaj

ące o odpowiednich własnościach można nabyć w

handlu w ró

żnych kolorach, sprzedawane są one w tubkach.

Przy uszczelnianiu post

ępujemy według następujących zasad (dotyczy szczelin o

maksymalnej szeroko

ści 8-20 mm):

O Uszkodzone masy uszczelniaj

ące należy dokładnie wyjąć, a miejsce oczyścić

szczotk

ą. Przy porowatym podłożu konieczne będzie gruntowanie, podkład. O

Głębokie szczeliny wypełniać się będzie odpowiednimi materiałami np. pianką
poliuretanow

ą. Masa szczelinowa nie powinna w żadnym wypadku przyczepić się do

pod

łogi: w tym celu wycinamy z folii polietylenowej pasek o odpowiedniej

szeroko

ści i kładziemy go tam dla osłony.

O Po takich przygotowaniach w pojemniku ze

środkiem uszczelniającym odcinamy

„dziubek", pojemnik umieszczamy w wyciskaczu. Pocz

ątkowo wypełniamy małe

szczeliny, potem za

ś po powiększeniu otworu przez wykonanie dodatkowego

naci

ęcia, zabieramy się do tych szerszych.

-
140
O Teraz zabezpiecza si

ę szczeliny po obydwu stronach karbowaną taśmą. Oczywiście

nie powinno si

ę po nich chodzić. Wanny, podłączenia toaletowe itp. spłukuje się

dooko

ła. Takie zabezpieczenie potrzebne jest ze wszystkich stron, nie tylko z

tych bezpo

średnio widocznych.

Świeżą masę uszczelniającą wygładzamy palcami przy użycu niewielkiej ilości

wody mydlanej, nast

ępnie zdejmujemy pasy taśmy papierowej. Nawet jeśli stykają

ę ze sobą materiały tego samego rodzaju, np. kafelki, powinno się dokładnie

opracowa

ć szczelinę pomiędzy nimi.

Zanim masy uszczelniaj

ące całkiem stwardnieją może minąć kilka dni. Najbliższe

zadanie polega wi

ęc na znalezieniu właściwego przykrycia czy innego środka

ochronnego; w handlu jest wiele ró

żnych przedmiotów, których zastosowanie można

tutaj wzi

ąć pod uwagę. Nie należy też za wszelką cenę wycierać masy z

zabrudzonych miejsc, gdy jest ona jeszcze w stanie plastyczno-p

łynnym; po

zako

ńczeniu reakcji utwardzających brudne miejsca można dokładnie oczyścić nożem

lub szpachelk

ą.

5.8. Izolacja termiczna i akustyczna rur
Długość rur w instalacjach i ich niewystarczająca izolacja powodują przy
doprowadzeniu ciep

łej wody znaczne straty energii. Ma to miejsce przede

wszystkim wówczas, gdy instalacja poprowadzona jest bezpo

średnio przy ścianach i

przez nie ogrzewane, lub s

łabo ogrzewane, pomieszczenia. W wypadku instalacji

zimnej wody izolacja nie stanowi ochrony przed zamarzni

ęciem, ale przed

osadzaniem si

ę skro-

141plonej pary, która przez nadmierne nawil

żanie spowodować może szkody. Ciepłe

powietrze zawiera du

żo pary wodnej, która mogłaby kondensować się na rurach.

Rury mo

żna izolować prostymi środkami - po pierwsze materiał izolujący owija się

i mocuje wokó

ł rury, po drugie zaś do ochrony przed stratą ciepła doskonale

nadaj

ą się gotowe izolacje, dostępne w handlu. Te materiały pomagają również w

tłumieniu hałasu; dźwięk odbija się w nich tak długo, aż ów hałas przemieni się
w energi

ę cieplną i już nie przeszkadza. Poza krótkimi otwartymi rurami

izolowanymi w sprzeda

ży dostępne są również „wężowe", długości 30 m, które mogą

ć cięte według potrzeb.

Rury i ich kawa

łki są bądź to wklejane w szczelinę, bądź też zaślepiane

specjaln

ą taśmą. Stosowane są również bezszczelinowe połączenia piankowe oraz

mankiety z w

łókna mineralnego, stanowiące rodzaj przypinanej osłony z PCV.

Coraz bardziej popularne staje si

ę piankowe wypełnienie pomiędzy rurami

centralnego ogrzewania. W tym wypadku powierzchniowa os

łona służy zarówno

izolacji termicznej, jak i akustycznej.
5.9. Konserwacja instalacji

Przy centralnym ogrzewaniu eta

żowym bądź też przy instalacjach opracowywanych na

indywidualne zlecenie mo

żna zawrzeć po dostawie i montażu umowę o konserwację; z

regu

ły raz w roku przychodzi wówczas specjalista i sprawdza urządzenia,

uzupe

łnia i wymienia zużyte części.

Zarówno dla klientów, jak i dla przedsi

ębiorstwa układ taki jest opłacalny;

pojedyncza wizyta, np. w wypadku awarii ogrzewania kosztuje znacznie wi

ęcej niż

142
regularny dozór. To oznacza,

że umowa o konserwację pozostaje najlepszą formą

dbania o tego rodzaju urz

ądzenia.

Ale mimo to, pozostaje nam jeszcze wiele do zrobienia:
O Dlaczego nie wymieni

ć raz w roku uszczelek przy zaworach i płuczkach (por. s.

123) - wszystkich za jednym zamachem! Tylko raz rozpakowujemy wówczas narz

ędzia,

tylko raz stara

ć się będziemy o potrzebne drobne części; potem przez rok nie

będzie już kapało z żadnego kranu. Zróbmy to łącznie z generalnymi porządkami!
O Dlaczego by nie przepompowywa

ć regularnie za pomocą przyssawki przepychacza

wszystkich odp

ływów, skoro i tak muszą one kiedyś zostać przeczyszczone (por. s.

129). Potem ju

ż instalacje wodno-kana-lizacyjne na pewno nie będą tak zapchane,

by trzeba by

ło sprowadzać „ciężki sprzęt" i fachowca. O Dlaczego nie

odpowietrza

ć wszystkich kaloryferów regularnie w sezonie grzewczym (por. s.132)?

Troch

ę wysiłku, ale za to wszystkie pomieszczenia będą ciepłe, a kaloryfery

zyskaj

ą pełną sprawność. Nakład czasu będzie mniejszy, gdy będziemy pracować

„seryjnie".
O Dlaczego nie przeznaczy

ć raz w roku kilku godzin na ulepszenie wszystkich

uszczelnie

ń za jednym zamachem, przy drzwiach, oknach, w łazience i kuchni, w

ubikacji (por. s. 98)? Rozpocz

ęta tubką masy uszczelniającej wysycha i

twardnieje, je

śli nie zużyje się jej od razu do końca.

O Dlaczego nie odwapni

ć wszystkich pryszniców i innych zagrożonych osadem

urz

ądzeń - wszystkich naraz, aby nie denerwować się potem, gdy prysznic ledwie

cieknie (por. s.129)?
143O Dlaczego by nie zmieni

ć co trzy lata węża gumowego w pralce automatycznej,

zanim si

ę zepsuje i spowoduje zalanie mieszkania (por. s.172)?

Jest wiele takich „dlaczego", które nale

żałoby rozważyć. Proszę sporządzić dla

własnego mieszkania indywidualną, służącą tylko Państwu listę kontrolną, według
której b

ędzie można przy porządkach wiosennych przeprowadzić tego rodzaju prace

konserwatorskie.
Do tego konieczne jest planowanie, pewien system porz

ądkowania. Tutaj omówione

zosta

ły jedynie instalacje. Ale w mieszkaniach jest jeszcze wiele takich

obszarów, gdzie potrzebna jest sta

ła konserwacja. Porządek może zaoszczędzić

wiele czasu, zarówno przy przygotowywaniu i przeprowadzaniu napraw, jak te

ż przy

profilaktyce i ochronie przed nieszcz

ęśliwym wypadkiem.

Czy nie op

łaciłoby się jednak trochę nad tym pomyśleć?

144
6. Usuwanie plam i drobnych usterek
Problem napraw domowych, które mog

ą zostać przeprowadzone we własnym zakresie,

obejmuje tak

że wywabianie plam i usuwanie drobnych usterek. Już omawiając

malowanie i tapetowanie

ścian i sufitów poruszyliśmy problem uszkodzeń,

zadrapa

ń, rys i dziur (por. s. 145), (podobnie zresztą jak w części poświęconej

lakierowaniu (por. s. 61).
Pozostaje jeszcze wiele takich „drobnych" czynno

ści w innych dziedzinach, np.

odnawianie dywanów, usuwanie plam na skórze, tkaninach, pokrowcach i innych
materia

łach, w końcu zaś problem - niemały zresztą- używania właściwych środków

czyszcz

ących.

6.1. Likwidacja dziur wypalonych w wyk

ładzinach dywanowych

Warto mie

ć w domu zapasowe kawałki każdej wykładziny. Podłoga może zostać

uszkodzona z wielu przyczyn, zapobiegliwo

ść na pewno się opłaci.

Do naprawy wypalonych dziur potrzebne b

ędzie specjalne narzędzie - sztanca do

wbijania otworów, zwana równie

ż przebijakiem.

Kolejno

ść czynności jest następująca:

[JJ Bierzemy przebijak i przy u

życiu kawałka drewna jako podłoża wybijamy z

zapasowego fragmentu wyk

ładziny odpowiedni kawałek. Należy przy tym dopilnować,

by wyci

ęty materiał odpowiadał wielkością dziurze.

145iii
{J} Za pomoc

ą tej samej sztancy wybijamy ostrożnie w miejscu uszkodzenia

identyczn

ą część. Należy przy tym możliwie jak najbardziej naprężyć dywan.

Wybit

ą część usuwamy.

[T] W powsta

ły otwór ostrożnie wprowadzamy klej kontaktowy, smarując nim również

spodni

ą część łaty. H Gdy klej odpowiednio zgęstnieje, wstawiamy i przyklejamy

łatę. Oczywiście należy zwrócić uwagę na bieg ściegu, by nie zakłócić wzoru
dywanu.
Przy wzorze istotne s

ą również kolory. Naturalnie wycinamy łaty w tych samych

odcieniach.
Wi

ększe uszkodzenia opracowuje się w sposób następujący:

Kładziemy na wykładzinę zapasowy kawałek, jeśli materiał jest wzorzysty,
dopasowujemy dok

ładnie układ wzoru - a w każdym razie bieg nici. Kawałek mocno

przypinamy szpilkami.
No

żem do dywanów - trzyma się go pionowo, by cięcie było właściwie dopasowane -

wyrzyna-my w obydwu powierzchniach odpowiedni wycinek. Tak uzyskan

ą łatę

przyk

ładamy do miejsca uszkodzenia.

Za pomoc

ą śrubokręta bądź dłuta unosimy ostrożnie dywan i usuwamy szpachelką

resztki kleju z jego pod

łoża.

W miejsce uszkodzenia, od strony pod

łoża, nanosimy klej kontaktowy i czekamy, aż

ęstnieje. Gdy przy dotyku nie odczuwa się już lepkości, możemy ostrożnie

dopasowa

ć łatę.

Nale

ży uważać, by włosie dywanu lub łaty nie dostało się w strefę klejenia.

śli praca ta zostanie dobrze przeprowadzona, miejsce uszkodzenia nie będzie

ż widoczne.

146
6.2. Usuwanie plam z rdzy
Żelazo, w połączeniu np. z kwasami garbnikowymi drewna, tworzy ciemnoniebieskie
plamy, które mog

ą spowodować, iż cenny mebel stanie się bezwartościowy.

Ale równie

ż sama rdza może doprowadzić do pojawienia się nieładnych plam.

W zale

żności od sytuacji będziemy usuwać

za pomoc

ą następujących środków: "?

O Po usuni

ęciu zardzewiałych lub rdzewiejących części stosujemy kwas cytrynowy,

a je

śli plama nie znika, próbujemy zadziałać rozcieńczoną solą szcza-

wikow

ą(uwaga: środek trujący!) Należy uważać, by nawet najmniejsze cząstki

zardzewia

łe nie dostały się na drewno dębowe. Mogłyby to być np. wiórki, które

powsta

ły podczas szlifowania żelaza taśmami szlifierskimi. Jeśli dostanie się

tam woda, ka

żda cząstka pozostawi czarną plamę! O Gdy rdza pojawi się tylko w

szczelinach muru, znaczy to,

że w zaprawie było żelazo. Zaprawę taką należy

głęboko wydrapać, następnie trzeba ją zastąpić zaprawą nie zawierającą żelaza.
Przy jakiejkolwiek innej metodzie plamy pojawi

ą się ponownie - podobnie zresztą,

jak w przypadku pozostawienia zardzewia

łego gwoździa.

O Rdza na

ścianach i sufitach pochodzić może również od żelaznych prętów

uzbrojenia. Poniewa

ż rdza ma objętość większą niż żelazo i przez to wykazuje

ększą tendencję do rozprzestrzeniania się, odpadający tynk musi zostać odbity

dłutem, części zardzewiałe należy wyszlifować lub opracować dmuchawką piaskową,
a potem pomalowa

ć minią. Po kolejnym po-

147kryciu zapraw

ą cementową mur zostanie na nowo otynkowany.

O Rdzawe plamy na tkaninach usuwa si

ę trzema środkami: materiały białe, wełnę i

jedwab czy

ści się kwaskiem cytrynowym, a następnie pierze się je. Aksamit,

plusze syntetyczne i materia

ły delikatne, jak również takie, których się nie

pierze, naciera si

ę najpierw spirytusem mydlanym, potem kwaskiem cytrynowym, a

na koniec czystym spirytusem.
Je

śli wszystko to nie pomaga, rozcieńcza się kwas szczawiowy (u w a g a,

truj

ący!) i nakłada go; następnie czeka się chwilę, by mógł zadziałać, po czym

łukuje się go, a tkaninę pierze w dużej ilości wody. Metoda ta jest

szczególnie skuteczna w wypadku dywanów i tapicerki. Woda ciep

ła jest tu

bardziej skuteczna ni

ż zimna.

Z plamami wywo

łanymi przez inne metale postępujemy jak z plamami z rdzy;

najpierw nale

ży przede wszystkim usunąć przyczynę lub też ją odizolować (co

żliwe jest np. przez pomalowanie po uprzednim oszlifowaniu). Przebarwienia

usuwa si

ę za pomocą substancji, która powodować będzie redukcję tlenku lub

innego zwi

ązku. Nawet fachowiec będzie tu musiał wykonać wiele prób.

6.3. Plamy na pokryciach

ścian i podłóg

Gdy na zas

łonę lub dywan wylana zostanie szklanka barwnego płynu lub też zdarzy

ę inne tego typu nieszczęście, należy tak szybko i dokładnie, jak to tylko

jest mo

żliwe, zebrać płyn za pomocą szmatki - posuwając się od brzegów ku

środkowi.
148
Mo

żna tu użyć także gąbki, chusteczki chigienicz-nej lub innego wsiąkliwego

materia

łu. Nie należy tego miejsca szorować ani też nalewać na nie wody, trzeba

zaczeka

ć, aż plama zostanie w możliwie największym stopniu pozbawiona cieczy,

która j

ą spowodowała.

I
Nast

ępnie należy spróbować następujących metod:

Bierzemy czyst

ą wodę mineralną, wlewamy ją na pjamę, czekamy, by mogła

zadzia

łać, a potem wchłaniamy ją w gąbkę lub szmatkę. Często już to wystarczy,

by plam

ę usunąć.

śli jednak plama pozostaje, mieszamy w naczyńku troszkę proszku do prania z

octem. W roztworze tym zanurzamy mi

ękką szczoteczkę i czyścimy nią plamę wzdłuż

i w poprzek. To skutkuje nieomal we wszystkich przypadkach.
Je

śli jednak nadal plama jest nieco widoczna, dajemy na nią trochę pianki do

golenia, a potem szorujemy poplamione miejsce szczoteczk

ą maczaną w

rozcie

ńczonym occie (w każdym razie w taki sposób usuwać się będzie plamy z

długopisu); zawsze spłukujemy dużą ilością wody.
Sól pomaga w wypadku plam z czerwonego wina - wsypuje si

ę ją na wilgotną plamę,

czeka si

ę aż zadziała, a potem zmywa się to miejsce szamponem. W taki sposób na

pewno pozb

ędziemy się też plam z miodu i marmolady.

Benzyna czyszcz

ąca (uwaga, niebezpieczeństwo pożaru!) dobra jest do wszystkiego,

co si

ę w niej rozpuszcza. Wosk należy najpierw zdrapać, a potem dopiero resztki

rozpuszcza

ć. Również plamy z kleju usuwa się w ten sposób.

149Guma do

żucia spowodować może okropne plamy; proszę zawsze poczekać, aż ona

stwardnieje! Nast

ępnie należy na to miejsce położyć kostkę lodu. Wówczas możliwe

stanie si

ę usunięcie gumy nożem. Jeszcze lepszy byłby „spray" do zamrażania z

domowej apteczki.
' Miejsca nacisku mebli mog

ą przygnieść włosie dywanu. Wówczas kładziemy tam

szmatk

ę i używając żelazka wytwarzamy dużą ilość pary, prasując delikatnie

wgnieciony kawa

łek. Włosie musi potem zostać dokładnie wyszczotkowane.

śli po wyczyszczeniu dywanu na mokro nieopatrznie postawiliśmy na nim meble z

rur stalowych i efektem s

ą rdzawe plamy, można je wywabić rozcieńczoną solą

szczawikow

ą (trująca!).

Do tej pory omówione tutaj zosta

ły środki, które, poza solą szczawikową,

zaliczane mog

ą być jeszcze do nieszkodliwych dla środowiska. Przyjrzyjmy się

teraz, jakie inne domowe

środki stosować można do wywabiania wszelkiego rodzaju

plam.
6.4. Naturalne

środki do wywabiania plam

„Ostre"

środki do wywabiania plam powodują często więcej szkód niż sama plama.

Rozs

ądek nakazuje więc najpierw wypróbować metody „łagodne", zanim sięgnie się

po t

ę „ciężką artylerię"

Zajmijmy si

ę więc takimi „babcinymi" środkami:

Q] Za pomoc

ą chleba czyścimy nawet cenne obrazy; tkaniny i inne powierzchnie

pociera

ć się będzie miękkim chlebem; w ten sposób usunąć można kurz, brud, a

nawet sadz

ę.

150
jj] Mas

ło, margaryna, oleje i kremy doskonale nada-wają się do usuwania plam ze

smo

ły. Rozprowadzamy je nie smarując plamy zbyt obficie, tak aby można je było

potem bez trudu zdj

ąć. Następnie przemywamy to miejsce acetonem lub benzyną

czyszcz

ącą.

yp Kwa

śne mleko lub maślanka są doskonałym środ-lem rozmiękczającym przy plamach

z owoców lub innych plamach kolorowych. Trzeba jednak potem sp

łukiwać

powierzchni

ę dużą ilością zimnej wody! Serwatka pomaga likwidować plamy z białka

kurzego; skuteczne jest tu tak

że zwykłe mleko.

\J\ Ocet zapobiega bledni

ędu kolorowych farb i odświeża intensywność barw.

Środki ługowe, takie jak płynny amoniak, będą potem neutralizować jego
dzia

łanie. Ocet lub koncentrat octowy używane są rozcieńczone, dodaje się je

równie

ż do wody przy płukaniu prania.

[T| Sok z rabarbaru zawiera kwas szczawiowy, który jest bardzo silnym

środkiem,

stosowanym przede wszystkim do wywabiania plam z rdzy. Czysty kwas szczawiowy
nale

ży przechowywać pod zamknięciem, ponieważ jest trujący. Rabarbar jest za to

nieszkodliwy, ale nie zawsze mo

żna go mieć pod ręką.

\J\ Spirytus oraz inne wysokoprocentowe alkohole stosuje si

ę w stanie czystym, a

nie w postaci denaturatu. Wódka czysta jest tutaj tak

że odpowiednia. Środki te

są najlepszymi rozpuszczalnikami do resztek mydła, wszelkiego rodzaju żywic i

tłuszczu.
[7] Kwa

śny winian potasu nadaje się świetnie do usuwania plam z owoców i roślin,

a tak

że z atramentu. Jak w przypadku każdego innego kwasu musimy dokładnie

łukiwać powierzchnię wodą, ponieważ nawet nieznaczne resztki mogą po pewnym

czasie podzia

łać żrąco.

151DO Sok b

ądź kwasek cytrynowy jest najmniej szkodliwym, a nie mniej skutecznym

kwasem. Mo

żna nim czyścić nawet ręce i twarz. Wystarczy połówka cytryny.

[j] Terpentyna jest doskona

łym rozpuszczalnikiem dla smoły, farb i żywic. Jest

jednak

łatwopalna i działa tak silnie, że delikatne tkaniny mogą pod jej wpływem

wyblakn

ąć; należy zawsze najpierw przeprowadzić próbne czyszczenie na mniej

widocznym miejscu.
[10] P

łynny amoniak jest środkiem żrącym, który może być używany tylko w stanie

rozcie

ńczonym. Jest bardzo skuteczny, ale powinno się go stosować jedynie na

wolnym powietrzu! Do jego neutralizacji s

łuży ocet.

[Ti] Myd

ło, zwłaszcza zaś piana mydlana, działa skutecznie przede wszystkim

wówczas, gdy doda si

ę nieco płynnego amoniaku. Należy pamiętać, by czyszczone w

ten sposób miejsce obficie sp

łukać potem wodą

[12] Boraks jednocze

śnie czyści i wybiela. Takie działanie mają jednak także

sól, s

łońce, kwasek cytrynowy, nie są one przy tym tak żrące, jak boraks. Boraks

zrobi

ł ostatnio furorę jako środek do biologicznej konserwacji drewna.

To, czy u

żyjemy chemicznego środka do wywabiania plam, zgodnie z recepturą, czy

ż sięgniemy po środki naturalne, pozostawiamy Państwa decyzji. Proszę zawsze

pami

ętać o tym, że wiele wywabiaczy do plam - również tych polecanych jako

„naturalne" -zawiera ró

żnego rodzaju trucizny.

152
6.5. Zasady wywabiania plam w pomieszczeniach mieszkalnych
Za

łóżmy, że kupujecie Państwo wywabiacz do plam, który stosuje się do wszystkich

rodzajów powierzchni. Nale

żałoby się zastanowić, czy środek taki nie wydziela

oparów szkodliwych dla zdrowia. Zawsze nale

ży najpierw poznać składniki zawarte

w preparatach, a potem dopiero krytycznie zastanowi

ć się nad tym, który z nich

najlepiej nadaje si

ę do naszych celów.

Stosuj

ąc środki uniwersalne, jak zresztą i wszystkie inne - należy sprawdzić,

czy one same nie spowoduj

ą uszkodzenia lub co gorsza nawet zniszczenia

materia

łu, który ma zostać oczyszczony. Próba na mniej widocznym miejscu będzie

zawsze niezb

ędna, o ile nie chcemy „wpaść z deszczu pod rynnę".

Brud na

ścianach i drewnie oraz na innego rodzaju materiałach próbujemy najpierw

usuwa

ć za pomocą niealkalicznych i łagodnych środków i płynów do czyszczenia

oraz zmywania.

Środki takie nie niszczą skóry rąk, pozwolą też zaoszczędzić

wiele pracy. Na powierzchni nie ma potem

żadnych widocznych obrzeży ani

zacieków.
Je

śli to nie poskutkuje, w zależności od materiału stosować będziemy drobny

papier

ścierny lub wiórki stalowe, umożliwiające dokładne wyczyszczenie

powierzchni. Mo

żna tutaj zastosować także silniejsze środki, takie jak benzyna,

terpentyna czy nawet truj

ący trójchloroetylen lub perchloroetylen; w tym wypadku

warto jest uprzednio przeprowadzi

ć gdzieś w mniej widocznym miejscu test.

Żrąco działają również rozpuszczające tłuszcz i wosk środki alkaliczne, takie
jak soda i amoniak. Za-
153nim u

żyje się tych środków, należy rozważyć jakąś inną metodę; gdy mamy do

czynienia z trudn

ą do wywabienia plamą należy na nią nalepić odpowiednim klejem

foli

ę, by w ten sposób plamę odizolować. Teraz można ją będzie nakryć stosownymi

materia

łami, bez obawy, że będzie prześwitywać.

Ściany mogą być pokryte wykwitami soli; w takim wypadku należałoby zasięgnąć
rady specjalisty; fachowiec rozpozna bowiem przyczyn

ę wykwitu i poleci

odpowiedni dla danego miejsca

środek neutralizujący. Środkiem tym należy

pomalowa

ć ścianę dwa lub trzy razy przy czym pomiędzy kolejnymi malowaniami

nale

ży zostawić odpowiedno dużo czasu na wietrzenie.

Przez zastosowanie niew

łaściwego materiału do wypełniania fug, na kafelkach

powsta

ć mogą rozmazy z cementu. W celu ich usunięcia nabywamy odpowiedni

preparat, który po przygotowaniu nanosimy na pod

łoże - tak długo, aż rozmazy w

ńcu znikną. Przed smarowaniem i po skończeniu pracy należy podłoże gruntownie

łukać wodą.

Plamy na kamieniu naturalnym, jak równie

ż na wszelkiego rodzaju łupkach,

terakotach, kamieniu sztucznym i p

łytkach ceramicznych, można usuwać przy użyciu

specjalnych wosków do kamienia, po uprzednim wymyciu ich domowym

środkiem

czyszcz

ącym. Warstwa wosku zapobiega tworzeniu się nowych plam, jest ona

szczególnie dobr

ą ochroną przed płynami.

Gips i stiuk, gdy nie mo

żna ich pomalować, bardzo trudno dają się oczyścić.

Zazwyczaj pomaga tutaj szorowanie sztywn

ą szczotką i polerowanie drobnym

papierem

ściernym. Jednakże należy przy tym bardzo uważać, by nie powstały żadne

zarysowania; te metody skutkuj

ą jedynie przy plamach powierzchniowych. Gdy zaś

przebarwienie si

ęgnęło w głąb, pomaga zazwyczaj już tylko skucie i założenie

nowej powierzchni.
154
Plamy na parkiecie, ok

ładzinach syntetycznych, linoleum lub nawet na korku,

najpierw zdrapuje si

ę drapakiem, a potem zmywa wilgotną szmatką. Dopiero wówczas

łożyć można pastę do podłogi; w ten sposób zlikwidować można wiele plam.

Powierzchni

ę poleruje się następnie froterką mechaniczną lub ręcznie.

6.6. Usuwanie szkód wynik

łych , z wilgoci i pleśni

Uszkodzenia spowodowane wilgoci

ą:

łóżmy, że uszczelniliśmy dobrze okna i drzwi; że w rezultacie izolacja

termiczna i akustyczna pomieszczenia jest dobra, ale nie pomy

śleliśmy o tym, by

zainstalowa

ć wentylację mechaniczną bądź też zmienić przyzwyczajenia w zakresie

wietrzenia mieszkania. W nast

ępstwie tego na zewnątrz wydostawać się może

znacznie mniej pary wodnej.
Wzgl

ędna wilgotność powietrza stopniowo wzrasta aż wreszcie, w najchłodniejszym

miejscu pokoju, woda skrapla si

ę i osadza na ścianach. Z reguły dzieje się tak w

naro

żnikach, one najszybciej padają ofiarą tego zjawiska. Pojawia się wówczas

ple

śń, która zmienia zabarwienie powierzchni.

O Najpierw naturalnie musi zosta

ć wykryta przyczyną uszkodzenia.Potem recepta

jest prosta: wietrzy

ć, wietrzyć i jeszcze raz wietrzyć! Narożnik, lub też jakieś

inne miejsce, gdzie skropli

ła się para, musi wyschnąć. Właściwie przed ponownym

wyst

ąpieniem plam z wilgoci można skutecznie zabezpieczyć się tylko, jeśli -

niezale

żnie od wietrzenia - zainstaluje się zewnętrzną izolację termiczną. Z

regu

ły jednak zakładanie izolacji nie wchodzi w grę, gdyż jest to zbyt

skomplikowane i za drogie.
155Równie

ż wewnętrzna izolacja termiczna ma pewne minusy. Powoduje, że ściana

nie nagrzewa si

ę, lecz pozostaje zimna, dlatego od strony zewnętrznej powinna

zosta

ć zainstalowana bariera „powstrzymująca" parę, np. folia. Zazwyczaj jest to

ść kłopotliwe, ponieważ z powodu jednego narożnika trzeba założyć taką

izolacj

ę na co najmniej dwóch ścianach.

O Tym, co pozostaje, jest unikanie szkód przez zmian

ę nawyków. Kto nie założy

sobie

żadnej mechanicznej wentylacji, która w określonym czasie i przy

przekroczeniu okre

ślonej względnej wilgotności powietrza uruchamiać będzie

wietrzenie automatyczne, ten b

ędzie musiał przeprowadzać to równie regularnie w

sposób tradycyjny, to jest „r

ęcznie".

Jakie

środki należy przedsięwziąć w wypadku wystąpienia grzyba? Gdy tynk jest

ż zagrzybiony i zaczyna się sypać, należy go skuć. Wszystkie warstwy zajęte

przez grzyb, musz

ą zostać zdjęte. Następnie oczyszczone miejsce spryskuje się

środkiem przeciw grzybicy, pozostawia się je do wyschnięcia, a na koniec
ponownie zak

łada się tynk.

Ple

śń

Rzeczywi

ście - niemały problem - a zaczęło się od niepozornej, małej plamki...

Z regu

ły przypadek pojawienia się pleśni nie jest wynikiem jednej, dającej się

okre

ślić przyczyny, lecz całego łańcuchowego związku przyczynowo-skutko-wego:

osadzenie si

ę skroplonej pary wodnej, zasianie się pleśni, jej,

rozprzestrzenianie si

ę, przebarwienie powierzchni. Środki zapobiegawcze nie

ró

żnią się od tych stosowanych w wypadku grzyba.

156
I
I
Wietrzenie i suszenie to jedyne metody, które w ostateczno

ści mogą przynieść

pomoc, gdy odpada mo

żliwość dobrej izolacji zewnętrznej. Nawet bardzo silna

kuracja chemiczna nie da po

żądanego efektu, jeśli nie zostanie przerwane stałe

osadzanie si

ę skroplonej pary.

6.7. Plamy na powierzchniach skórzanych
Ze skóry wykonane s

ą nie tylko elementy ubioru, ale także pokrycia drogich

kompletów wypoczynkowych. Skóra jest dzi

ś tą „najlepszą z najlepszych" i

pozostaje, mo

żna tak powiedzieć, pod „szczególną ochroną domową"!

Nale

ży zadbać o to, by nie była przetrzymywana w zbyt wilgotnych

pomieszczeniach: i ona mo

że bowiem zapleśnieć.

Na co nale

ży zwrócić szczególną uwagę:

[Tj Meble skórzane nale

ży regularnie wycierać z kurzu czystą i miękką szmatką.

śli istnieje potrzeba usunięcia plam, szmatkę nawilżamy, ale w żadnym wypadku

nie moczymy.
U\ Je

śli brudu nie daje się łatwo usunąć, trzeba będzie zastosować specjalny

środek. Zawsze jednak środek taki wypróbowujemy najpierw na mniej widocznym
miejscu!
\t} Nast

ępnie wycieramy mebel miękką, suchą i czystą ściereczką. Suszymy go na

powietrzu, przy niezbyt wysokich temperaturach. [7] Skóra z czasem nabiera
patyny; nie s

ą to żadne przebarwienia i plamy, ale „szacowny odcień starości".

Nie ma tutaj nic do czyszczenia.
157
\T\ Przez impregnacj

ę skór welurowych uzyskuje się odporność na wodę i na

wczepianie si

ę brudu. Późniejsza dodatkowa impregnacja jest skutecznym środkiem

chroni

ącym przed zabrudzeniem. [7] Raz lub dwa razy do roku tapicerkę skórzaną

nale

ży wyczyścić specjalnym środkiem pielęgnującym. Tłuste plamy po

wyczyszczeniu pociera si

ę miękką szczotką gumową.

\J\ G

ładkich powierzchni skórzanych nigdy nie powinno się pokrywać tłuszczem,

olejem, past

ą do butów lub woskiem froterskim i pastą do podłogi. Producent

zwykle zaleca wypróbowany

środek, który odpowiada przebiegowi procesu

garbowania.
Dro

ższe meble skórzane są bardzo delikatne; nie „czują się" dobrze w zbyt

wilgotnym lub zbyt suchym klimacie pomieszczenia. Je

śli już kupujecie Państwo

bardzo drogi zestaw mebli skórzanych, to piel

ęgnujcie je potem starannie i

gruntownie. Jest to z pewno

ścią jedyna gwarancja utrzymania tych wyrobów w

dobrej „formie".
Omówili

śmy już wiele rodzajów plam; mimo wszystko jednak wywabianie plam

pozostaje wiedz

ą niezgłębioną. Nawet przy tak dużym doświadczeniu trzeba jeszcze

będzie wiele rzeczy ponownie wypróbować.
6.8. Plamy na tkaninach
Dzisiejsze tkaniny i powierzchnie nie sk

ładają się z materiałów jednorodnych,

lecz z pewnej ogromnie trudnej do rozpoznania mieszaniny najró

żniejszych

naturalnych i syntetycznych w

łókien.

158
Co przede wszystkim powinno si

ę doradzić, gdy wystąpią różnego rodzaju

zabrudzenia, a rodzaju tkaniny nie daje si

ę łatwo określić?

Prosz

ę zastosować łagodny środek czyszczący w postaci piany, który nawilża

jedynie w nieznacznym stopniu i po którym nie trzeba ju

ż prać ani płukać; należy

pokry

ć nim całą powierzchnię.

ększość plam wówczas zniknie, usunięte zostaną ślady wgniecenia, a kolory

zaczn

ą lśnić. Proszę jednak używać czystej i nie pozostawiającej włókien

ściereczki.
Utrzymuj

ące się na tkaninie plamy lepiej pozostawić, jeśli tylko będziecie

ństwo mogli się z tym pogodzić. Ktoś obcy nie będzie ich dostrzegać, tylko

ństwo jesteście na nie wyczuleni.

Gdyby za

ś jakiś środek do usuwania plam nałożony został jedynie na miejsca

wyplamione, z regu

ły pozostanie wokół niego zauważalna obwódka. Ją także należy

spokojnie pozostawi

ć.

Po usuni

ęciu wszystkich pojedynczych plamek proszę jeszcze raz nałożyć suchą

piank

ę na całą czyszczoną powierzchnię, usunie ona wówczas większość powstałych

przy czyszczeniu obwódek.
W wypadku tkaniny, skóry i politury mebli nale

ży unikać nadgorliwości przy

czyszczeniu -

łatwo można przy tym wyrządzić nieodwracalne szkody. Nie żądajcie

ęc Państwo ani od siebie, ani od Waszego poradnika rzeczy niemożliwych!

ABC wywabiania plam
Oto zestawienie najistotniejszych pfzyc

żyfl powstawania plam i sposobów ich

usuwania: r
159
Przyczyna wyst

ąpienia plamy

środek lub sposób czyszczenia (za każdym razem należy stosować tylko jeden z
nich)
Alkohol
Letnia woda, ciep

łe ługi mydlinowe, rozpuszczalnik do spirytusu winnego,

rozcie

ńczony amoniak;

Krew
Letni roztwór wody ze

środkiem piorącym, rozcieńczony amoniak, zimna woda z

boraksem;
Piwo
Rozcie

ńczony ocet, spirytus winny, amoniak, ciepła woda z mydłem, letnia kąpiel

środku piorącym;

Plamy wypalone
Kwasek cytrynowy, mieszanina wody i spirytusu, woda z boraksem;
Cola
Letnia woda z

łagodnym środkiem piorącym;

Jajko
Letnia woda z

łagodnym środkiem piorącym, zimna woda słona, mocno rozcieńczony

amoniak, piana mydlana;
Farba
Czysta terpentyna, rozpuszczalnik lub woda z odpowiednim wywabiaczem do plam;
Tłuszcz
Rozpuszczalnik benzynowy, wywabiacz do plam, rozcie

ńczony spirytus;

Sok owocowy
Letnia k

ąpiel z dodatkiem proszku do prania;

Jarzyny
Rozpuszczalnik boraksowy, ciep

ła woda z mydlinami, kwasek cytrynowy, woda z

odpowiednim proszkiem do prania;
Trawa
Sok cytrynowy, spirytus winny, rozcie

ńczony amoniak;

160
Żywice
Alkohol, spirytus, terpentyna, spirytus winny (mas

ło dla neutralizacji),

spirytus mydlany;
Kawa
Myd

ło benzynowe, potem ciepła woda;

Kakao
Letnia k

ąpiel w odpowiednim środku piorącym;

Guma do

żucia

Rozpuszczalnik benzynowy, wywabiacz do plam, przedtem zamra

żacz lub kostka lodu,

które spowoduj

ą wykruszenie się gumy;

Stearyna

Wydrapa

ć, resztę zetrzeć rozpuszczalnikiem benzynowym;

Klej
Zdrapa

ć, następnie rozpuszczalnik benzynowy, spirytus, woda mydlana, środki

pior

ące, woda z octem - w zależności od rodzaju kleju;

Długopis
Benzyna, benzol (trze

ć od zewnątrz do środka);

Tran rybi
Kwa

śny winian potasu, roztwór sody krystalicznej, potem przetrzeć octem;

Lakier
Terpentyna;
Likier
Czysty alkohol, nast

ępnie kąpiel w odpowiednim środku piorącym;

Pomadka do ust
Benzyna, roztwór 1 cz

ęści spirytusu z 2 częściami wody;

Mleko
Rozpuszczalnik benzynowy, potem k

ąpiel w odpowiednim środku piorącym;

Kawa mleczna
Rozcie

ńczony amoniak i woda z solą;

Majonez
Woda, spirytus, spirytus winny;
161I
I
Lakier do paznokci
Aceton (uwaga: rozpuszcza w

łókna syntetyczne!);

Plamy z owoców
Letnia k

ąpiel w odpowiednim środku piorącym;

Smo

ła

Alkohol, spirytus, spirytus mydlany, terpentyna;
Rdza
Rozcie

ńczona sól szczawikowa, zmyć potem wodą;

Sadza
Najpierw benzyna, potem myd

ło rdzeniowe, potem ciepła woda;

Śmietana
Rozpuszczalnik benzynowy i ciep

ła kąpiel w środku piorącym;

Lody
Ciep

ła woda, rozcieńczony spirytus, amoniak;

Musztarda
Ciep

ła woda, spirytus, spirytus winny;

Sosy
Rozpuszczalnik benzynowy, k

ąpiel w odpowiednim środku piorącym;

Pasta do butów
Rozpuszczalnik benzynowy, woda z odpowiednim

środkiem piorącym;

Ple

śń

Amoniak, sól, woda, kwas szczawiowy, natron (soda oczyszczona), terpentyna;
Kwasy
Du

żo wody, natron - amoniak, woda z octem, boraks;

Czekolada
Zdrapa

ć, następnie czysta woda, boraks, spirytus winny, kwasek cytrynowy;

Pot
Ciep

ła woda z octem, kąpiel w odpowiednim środku piorącym;

162
Kurz
Oczy

ścić szczotką, resztę zetrzeć wodą z dodatkiem amoniaku;

Tyto

Gliceryna, spirytus, spirytus winny, sok cytrynowy, alkohol, woda mydlana;
Herbata
Spirytus winny, boraks, gliceryna;
Lepik
Zetrze

ć ciepłym spirytusem;

Atrament
Kwasek cytrynowy, rozcie

ńczony spirytus, neutralizować potem amoniakiem;

Mocz
Roztwór sody z czyst

ą wodą;

Miejsca osmolone
Sól, kwas cytrynowy, kwas octowy, boraks, alkohol;
Ptasie odchody
Ciep

ła woda, dobrze spłukać;

Wosk
Zdrapa

ć, następnie rozpuszczalnik ben-zynowy.spirytus;

Woda (zacieki)
Rozcie

ńczony amoniak lub ocet;

Wino
Sól, sok cytrynowy, woda, rozcie

ńczony amoniak;

Cukier
Woda destylowana, woda z cytryn

ą.

łna, jedwab, aksamit, materiały kolorowe i białe - na ogół nie zdajemy sobie

sprawy z jak

ą różnorodnością tkanin mamy na co dzień do czynienia.

Wywabianie z nich plam jest nieraz tak ekscytuj

ące, jak dobry kryminał!

1636.9. Czy

środki chemiczne są niebezpieczne

Czy to, co oferuje nam przemys

ł chemiczny w istocie jest takie „zbrodnicze"?

Najlepiej jest obejrze

ć sobie dokładnie skład środków czyszczących i wywabiaczy

plam, które kupujemy jako produkty gotowe:
[JJ Do dywanów stosowane b

ędą środki typu „spray" bądź szampony, przy tym

pojedyncze plamy nale

ży czyścić szczególnie dokładnie. Zawierać one będą m.in.

alkohol, drobno zmielon

ą mączkę drzewną lub substancje nieorganiczne, jak

równie

ż tensydy. Te ostatnie mogą wywoływać uczulenie. Nagłe wymioty,

podra

żnienie błony śluzowej i pobyt w szpitalu - wszystko to może być wynikiem

uczulenia, je

śli nie zażyje się odpowiedniej odtrutki! Małe dzieci są bardziej

wra

żliwe; przy wielkim sprzątaniu proszę ich nie wpuszczać do danego

pomieszczenia, jak równie

ż nie pozwalać im raczkować po świeżo oczyszczonym

dywanie.
Te

środki mają zawsze działanie uboczne, nawet wówczas, gdy stosuje się je

zgodnie ze wskazaniami. Odnosi si

ę to zwłaszcza do płynnych wywabiaczy plam.

Skóra mo

że zostać odtłuszczona, a błona śluzowa podrażniona. Ze szczególną

rezerw

ą należy odnosić się do rozpuszczalników zawierających chlor. Do tego

dochodzi jeszcze fakt,

że większa część tych trujących substancji ulatnia się do

atmosfery, a pozosta

ła część do ścieków!

Przezorny zawsze ubezpieczony - poza tym w przeciwnym razie dzieci ponownie
szybko zabrudz

ą ten dywan. Proszę więc wstrzymać się z czyszcze-

164
niem do momentu, w którym b

ędą one umiały przynajmniej biegać. Odkurzanie

równie

ż bywa skuteczne. [T] Środki do wywabiania plam składają się zazwy-

czaj z emulsji utworzonych z wody, myd

ła i rozpuszczalników organicznych, takich

jak benzyna, terpentyna itp.
[3] W sk

ład past do usuwania plam wchodzi sproszkowana celuloza lub tlenek

magnezu.

Środki typu „spray" zawierają dodatkowo węglowodany fluoru, jj] Ptyny

do wywabiania plam s

ą mieszaniną rozpuszczalników organicznych, do których

dodano w

ęglowodory chloru, takich jak trójchloroetylen lub perchlo-roetylen.

W ostatnich latach przemys

ł przestał stosować te najbardziej szkodliwe

substancje; równie

ż tutaj wzrasta świadomość ekologiczna. W większości wypadków

żna sobie poradzić stosując ciepłą wodę, ocet, sól, płynny amoniak, alkohol,

terpentyn

ę, boraks i inne mniej niebezpieczne substancje. Również producenci

coraz cz

ęściej ograniczają się do tych środków - nie tylko z uwagi na miłość do

natury: coraz cz

ęściej również do materiałów naturalnych dodaje się odznaczające

ę dużą wrażliwością włókna syntetyczne. Te z kolei, przy niewłaściwym

zastosowaniu rozpuszczalników organicznych mog

ą ulec znacznemu uszkodzeniu, w

ekstremalnych przypadkach nawet porozpuszczeniu.
1657. Czyszczenie i piel

ęgnacja sprzętu gospodarstwa domowego

W codziennym

życiu towarzyszy nam wiele urządzeń ułatwiających wykonywanie

rutynowych czynno

ści, pozwalających zaoszczędzić czas i minimalizujących wysiłek

zwi

ązany z prowadzeniem domu. W ostatnich latach jednym z istotnych kryteriów

przy doborze sprz

ętu stała się sprawa oszczędności energii elektrycznej. Nie

mniej wa

żna jest kwestia bezpieczeństwa, ale tu wiele zależy od użytkownika.

Równie

ż o tym, czy poszczególne urządzenia będą służyły długo i bezawaryjnie w

żej mierze decyduje nasz stosunek do nich.

7.1. U

żytkowanie

sprz

ętu technicznego

Pami

ętajmy o następujących zasadach:

[7] Kupujemy tylko taki sprz

ęt, który został sprawdzony pod względem

bezpiecze

ństwa. Na przykład dla niemieckiego sprzętu elektronicznego oznacza to,

że na etykietce typizującej powinien znajdować się znak VDE albo też GS. Znaki
te s

ą gwarancją bezpieczeństwa mechanicznego i elektronicznego.

166
DVE Znak jako

ści Związku Niemieckich Elektrotechników (Ver-band der Deutschen

Bektrote-chiker), oznaczaj

ący, że sprzęt jest bezpieczny.

GS Znak oznaczaj

ący mechaniczne bepieczeństwo zgodne z prawem ochrony maszyn i

urz

ądzeń: sprawdzono pod względem bezpieczeństwa (Gepriifte Sicher-heit).

DIN-DVGW Ten znak oznacza,

że sprzęt skonstruowany został w oparciu o normy DIN,

jest to znak próby Niemieckiego Zwi

ązku Ga-zo-Wodociągowego (Deutscher Ve-rein

des Gasund Wasserfaches) gwarantuj

ący wysoki standard urządzenia.

!-DVGW©
DIN-DVGW GS Sprz

ęty z taką kombinacją znaków spełniają wszelkie wymogi

bezpiecze

ństwa.

167\T\ Instrukcja obs

ługi ma za zadanie zapobiegać popełnianiu błędów, które

prowadzi

ć mogą do niepotrzebnych napraw. Instrukcję należy dokładnie

przestudiowa

ć, manipulowanie przy obsłudze należy przećwiczyć, by uniknąć

jakich

ś zakłóceń. rrn Bezpieczniki, podłączenia elektryczne, wtyczki i

gniazdka powinny by

ć w idealnym stanie. Nieosłonięte druty i pęknięte gniazdka

są śmiertelnie niebezpieczne. Powinny być naprawiane przez fachowca. Proszę
nigdy samodzielnie nie podejmowa

ć się naprawy sprzętu elektrycznego!

Zanim oczy

ścicie Państwo urządzenie elektrycz-

ne, powinni

ście zawsze najpierw Wyjąć wtyczkę z gniazdka. Proszę nigdy nie

zanurza

ć urządzeń elektrycznych w wodzie, mogłaby ona przedostać się do

łącznika i przy ponownym uruchomieniu nastąpiłoby zwarcie.

[7] Nigdy nie naprawiamy samodzielnie urz

ądzeń gazowych. Gdy pojawia się zapach

gazu, nale

ży natychmiast wygasić wszystkie palniki, otworzyć drzwi i okna, nie

zapala

ć żadnego otwartego płomienia, nie dotykać żadnych wyłączników

elektrycznych, nie wyci

ągać żadnej wtyczki i w żadnym razie nie palić! Proszę

natychmiast zakr

ęcić wszystkie zawory, przede wszystkim zaś te w piwnicy.

7.2. Czyszczenie pieców kuchennych
Będziemy mieć do czynienia z dwoma typami tych urządzeń: piecami elektrycznymi i
gazowymi. W obydwu wypadkach istnieje jeszcze ca

ły szereg wariantów. Do

czyszczenia nadaj

ą się dwa obszary - po pierwsze płytki do gotowania, po drugie

ś piekarnik.

168
Płytki do gotowania odlewane z żelaza należy chronić przed korozją i rdzą- gdy
jaka

ś potrawa wykipi, należy je oczyścić łagodnym środkiem czyszczącym; po

wyschni

ęciu (płytkę na krótko włączyć!) można polerować wazeliną. Uwaga: wiele

środków do pielęgnacji czernieje przy zetknięciu z grafitem!
Ceramiczne p

łytki do gotowania czyścimy podobnie, następnie zaś wycieramy do

sucha czyst

ą szmatką. Używa się tu także środków do czyszczenia metali

szlachetnych.
Piekarniki mog

ą być przystosowane do •

samoczyszczenia na dwa ró

żne sposoby:

p] Przy metodzie pirolitycznej piekarnik ogrzany zostaje do ok. 500°C.
Powstaj

ące przy tym spaliny wprowadzane są na gorącą spiralę, pary utleniają

ę. Pozostały kurz wyciera się potem wilgotną ściereczką. Przy tej metodzie

najpierw blokuje si

ę drzwiczki piekarnika, z uwagi na powstawanie wysokiej

temperatury piekarniki takie pokryte s

ą specjalną emulsją, również pozostałe

ęści mają specjalne zabezpieczenia. Przebieg czyszczenia następuje

automatycznie. Piece wyposa

żone w ten piekarnik są droższe od innych. [T] Przy

metodzie katalitycznej specjalna emalia powoduje,

że odpryski tłuszczu ulegają

utlenieniu. Rozleg

łe zabrudzenia należy potem jeszcze czyścić

Spray do czyszczenia piekarnika uwalnia szkodliwe opary. Osoba stosuj

ąca

preparat powinna robi

ć to w rękawiczkach gumowych i okularach ochronnych, przede

wszystkim za

ś nie powinna wdychać oparów. O tym, czy należy stosować

rozmi

ękczanie i czyszczenie proszkiem do szorowania metodą prababci, każdy

powinien zadecydowa

ć sam.

169r

ęcznie - ale łatwo przy,tym można zniweczyć działanie katalityczne emalii.

Ścianki wewnętrzne piekarnika mogą zostać wymienione.
7.3. Likwidacja zapachów: okapy wentylacyjne
Opary kuchenne zawieraj

ą substancje zapachowe, tłuszcz i parę wodną, które mogą

osadza

ć się na meblach i ścianach.

Aby nie by

ć już dłużej narażonym na „woń kuchenną", możecie Państwo dokonać

wyboru pomi

ędzy dwoma rodzajami okapów wentylacyjnych:

(T] Urz

ądzenia wentylacyjne odprowadzające powietrze mają bezpośrednie wyjście

na zewn

ątrz, które poprowadzone jest przez mur. Filtr przeciwtłuszczowy

zapobiega zabrudzeniu samego urz

ądzenia, kanału wentylacyjnego i ściany.

Niekorzystne jest to,

że ogrzane powietrze odtransportowane zostaje na zewnątrz

i w ten sposób nast

ępuje strata energii. Taka sama ilość powietrza musi byc

doprowadzona kana

łem wentylacyjnym, po czym musi zostać ponownie ogrzana. W

wypadku instalacji odprowadzaj

ących powietrze mogą wystąpić kłopoty z

uszczelnianiem, a tak

że osadzanie się pary wodnej w obrębie muru i okapu. Klapa

zatrzaskowa, w po

łączeniu z izolacją termiczną, zapobiega gromadzeniu się

wilgoci.
[T| Urz

ądzenia z obiegiem filtrującym przeprowadzają powietrze przez filtry

przeciw/t

łuszczowe oraz filtry z aktywnym węglem, które powinny wiązać zapachy.

Nast

ępnie powietrze jest z powrotem wprowadzane do pomieszczenia.

170
ponowne doprowadzenie powietrza do kuchni
filtr ttusz- _
czowo-
zapachowy
wyprowadzanie powietrza na zewn

ątrz

Dwa podstawowe typy kuchennych okapów wentylacyjnych
Podczas gdy na rysunku z lewej nast

ępuje tylko filtrujący obieg powietrza, na

prawo przedstawiony jest typ z odprowadzeniem powietrza na zewn

ątrz.

Przeprowadzona w por

ę wymiana filtrów jest konieczna już z tego względu, że

umo

żliwia uniknięcie silnego zabrudzenia, które w przeciwnym razie trudne jest

do usuni

ęcia.

Obydwa typy urz

ądzeń wyposażone są w wentylatory wprowadzające powietrze w ruch.

Niekorzystne w wypadku sprz

ętów z obiegiem filtrującym jest to, że absorbowane

substancje zapachowe ponownie si

ę uwalniają już w temperaturze ok. 40 °C - a

wentylator wdmuchuje je wówczas do kuchni.
W obydwu tych typach filtry t

łuszczowe muszą być przemywane letnią wodą z

odpowiednim p

łynem. Filtry z aktywnym węglem należy wymieniać po około 4

miesi

ącach od daty produkcji.

1717.4. Czyszczenie i piel

ęgnacja lodówek i zamrażarek

Wszelkiego rodzaju ch

łodziarki wymagają regularnej pielęgnacji.

Piel

ęgnacja i czyszczenie lodówki:

Jako

że przy każdorazowym otwarciu lodówki do jej wnętrza dostaje się ciepłe

powietrze z par

ą wodną, owa nadmierna wilgoć podczas chłodzenia ulega

skropleniu, na

ścianach zamrażalnika pojawia się warstwa szronu, która osłabia

efekt ch

łodzenia.

Odmra

żanie ręczne. Po wyłączeniu agregatora lodówki temperatura w jej wnętrzu

podnosi si

ę, warstwa szronu na parowniku zaczyna topnieć, woda kapie do

pojemnika, który mo

że zostać opróżniony ręcznie.

Przy pó

łautomatycznym rozmrażaniu wszystko przebiega podobnie, tyle tylko, że po

rozmro

żeniu urządzenie samo się włącza i przez to gwarantuje większe

bezpiecze

ństwo.

Odmra

żanie automatyczne możliwe jest tylko w sprzętach z parownikiem

umieszczonym w

ścianie tylnej. Warstwa szronu topnieje w przerwach pomiędzy

włączaniem się lodówki, woda za pomocą rurki odprowadzana jest do pojemnika
znajduj

ącego się w tyle lodówki. Stąd woda wyparowuje - albo w sposób naturalny,

albo te

ż przyspieszony - przez elektryczne podgrzanie.

łodziarko-zamrażarki (z dwoma parownikami) mają najczęściej taki system

odmra

żania, że chłodziarka odmraża się automatycznie, a zamrażarka musi być

rozmra

żana ręcznie.

Bakterie, które pojawiaj

ą się także w temperaturze lodówek - muszą być

regularnie zwalczane. Wn

ętrza lodówki powinno się przemywać wodą z płynem, a po-

172
tem dok

ładnie osuszyć, jako że każda wilgoć osadzać się będzie jako szron na

parowniku. Ze wzgl

ędów bezpieczeństwa należy uprzednio wyjąć wtyczkę z gniazdka.

Kompresor i skraplacz regularnie czy

ścimy z kurzu, obudowę zewnętrzną zaś

przecieramy wilgotn

ą szmatką. Jeśli w urządzeniu znajduje się pochłaniacz

zapachów, to ów filtr z aktywnym w

ęglem i krzemem należy od czasu do czasu,

zgodnie ze wskazaniami producenta, regenerowa

ć w piekarniku. Tylko wówczas może

spe

łniać swoje zadanie przez dłuższy okres.

Piel

ęgnacja i czyszczenie zamrażarek

Równie

ż chłodnie i zamrażarki od czasu do czasu trzeba wyczyścić.

Zamro

żona żywność zostaje przy tym przełożona, warstwa szronu jest po prostu

zeskrobywana, bez wy

łączania urządzenia. Gdy raz lub dwa razy do roku

przeprowadza si

ę „generalne porządki", najpierw włącza się urządzenie na 12

godzin na najwy

ższe obroty, następnie wyciąga się zamrożoną żywność i zawija ją

grubo w papier gazetowy. Wyci

ąga się wtyczkę z gniazdka, a urządzenie myje się

ciep

łą wodą. Jeśli nie ma systemu odprowadzania topniejącej wody, należy

wybiera

ć ją szmatką. Dopiero po dokładnym wysuszeniu urządzenie zostaje ponownie

włączone, przy ok. -15 °C zamrożoną żywność wkładamy z powrotem do zamrażarki.
7.5. Konserwacja i piel

ęgnacja urządzeń do zmywania naczyń

Poniewa

ż zbyt twarda woda powoduje, że wewnątrz zmywarki i na naczyniach

pozostaje osad, pocz

ąwszy od drugiego stopnia twardości woda podda-

173wana jest zmi

ękczaniu. Urządzenie do zmiękczania zainstalowane jest w

systemie doprowadzaj

ącym wodę, pomiędzy zaworem dopływu, a komorą do zmywania.

Nale

żące do niego wymieniacze jonów składają się z żywic syntetycznych, w

których jony sodu mog

ą zostać zastąpione innymi (dzieje się tak w masie filtru z

jonami wapnia i magnezu, które powoduj

ą twardość wody).

Wymieniacze jonów musz

ą być od czasu do czasu regenerowane przez rozpuszczanie

soli sodowych; jony magnezu i wapnia zostaj

ą wówczas wypłukane.

Dobrze wyregulowana zmywarka do naczy

ń, z czynnymi wymieniaczami jonów, czyści

ę wewnątrz samoczynnie - aż po sitko i uszczelnienie drzwiczek. Trzeba tylko

regularnie uzupe

łniać środek do mycia i sól regenerującą.

7.6. Konserwacja i piel

ęgnacja pralek

Pralki s

ą proste do pielęgnacji, jednak to one mogą spowodować najgorsze (wodne)

szkody w domu. Tote

ż należy od czasu do czasu oczyścić pojemni-czek na proszek

do prania, czyszczone musz

ą być również sitka.

Po praniu otwiera si

ę drzwiczki, aby bęben mógł wyschnąć. W ten spsób unika się

powstawania nieprzyjemnych zapachów. Oszcz

ędza się także materiał

uszczelniaj

ący. To samo odnosi się do zakręcania zaworu doprowadzającego wodę,

który zamykamy po ka

żdym praniu.

Wąż doprowadzający wodę należy sprawdzić przynajmniej raz do roku (ewentualne

pęknięcia, mniejsza przepustowość).
174
Konserwowanie suszarki do bielizny
Suszarka do bielizny wyposa

żona jest w sitka do zbierania włókien, które należy

regularnie czy

ścić. W przeciwnym razie hamują przepływ powietrza i suszenie

zostaje zak

łócone. Włókna tworzą się już wcześniej, a przez ciąg powietrza przy

suszeniu s

ą one jedynie rozdmuchiwane. Samo urządzenie czyści się za pomocą

łagodnego środka czyszczącego.
7.7. Proste metody czyszczenia metali - od A do Z

O rdzy, która jest przyczyn

ą różnych szkód, była mowa już wcześniej. W tym

miejscu zostanie podj

ęty problem „codziennego" czyszczenia metali w

gospodarstwie domowym.
Armatura
Daje si

ę dobrze i szybko oczyścić za pomocą domowych środków czyszczących, osady

wapienne usuwa si

ę stosując płyn do mycia naczyń.

Armatura chromowana
Wyciera si

ę ją miękką szmatką, skropioną spirytusem.

żuteria

Zanurzy

ć w wodzie, do której dodało się kilka kropel amoniaku. Lepiej jeszcze

dzia

łają środki do czyszczenia protez zębowych.

Cyna
Wytrze

ć liśćmi kapusty lub skrzypu polnego. Zawiesina z kredy pławionej i

spirytusu mo

że tutaj posłużyć również do polerowania.

175I
Grynszpan
Tworz

ący się na stopach metali usuwamy za pomocą octu, następnie płuczemy

przedmiot i polerujemy.
Mied

Czy

ści się ją roztworem wody z amoniakiem, następnie zaś suszy, poleruje i

zapuszcza

środkiem do konserwacji miedzi.

Obr

ączki

Czy

ści się je pastą do zębów lub środkiem do czyszczenia protez zębowych

rozcie

ńczonym w szklance. Następnie płucze się i wyciera do sucha.

Powierzchnie stalowe
Czy

ści się je octem bądź spirytusem. Odnosi się to również do grzałek nurkowych.

Siatki przeciw muchom
Czy

ści się je szczotką - inaczej się nie da. Często zalecana tutaj wazelina

powoduje tylko mocniejsze osadzanie si

ę pyłów.

Srebrne sztu

ćce

Włożyć do garnka z gotującą wodą, nałożyć na to folię aluminiową. Wyjąć, wytrzeć
i gotowe. Równie skuteczne jest w

łożenie do kwaśnego mleka, a następnie

wyp

łukanie.

Świeczniki
Nie wolno ich czy

ścić nożem, jeśli są oblepione woskiem. Wosk bądź to rozpuszcza

ę terpentyną, bądź - jeszcze lepiej - wkłada się świeczniki do lodówki, po

czym wosk sam odpada.
Zawiasy drzwiowe
Pokrywa si

ę je cienką warstwą lakieru caponowego.

Żelazko
W

żelazku wytwarzającym parę gromadzić się będą osady wapienne, które można

usuwa

ć roztworem wody z octem w proporcjach 1:1. Należy wypełnić nim pojemnik na

wod

ę, doprowadzić do odparowania płynu, wyłączyć, pozostawić na godzinę,

opró

żnić i napełnić czystą wodą. Na zewnątrz żelazko czyści sie środkiem do

polerowania metalu (nadaje si

ę do tego również pasta do zębów).

176
7.8.

Środki pomocne przy

sprz

ątaniu kuchni, łazienki i pomieszczeń roboczych w domu

Chemiczne

środki czyszczące stosowane w gospodarstwie domowym nie są na ogół

oboj

ętne dla zdrowia, a szkodzą także środowisku naturalnemu. Zużywamy ich

bardzo du

żo - np. na statystycznego Niemca przypada niemal 50 kg rocznie.

ć może jest to właśnie ta ilość, która spowodować może szkody. Każdy środek,

który w ma

łych ilościach jest niegroźny, w dużych przeciwnie, podziałać może

nawet

śmiertelnie.

Tak wi

ęc powinniśmy dozować środki czystości dokładnie według wskazań

producenta. Powinni

śmy też być bardziej krytyczni przy ich doborze.

Oto „zestaw

środków czystości" dla Państwa gospodarstwa domowego, w którym

znalaz

ły się stosunkowo nieszkodliwe, ekologiczne i tanie środki:

177[7] Zawieraj

ący tensydy preparat w formie łagodnego środka czystości do

ró

żnych celów, np. szare mydło lub płyn do mycia naczyń.

\J} Proszek szoruj

ący pomocny przy czyszczeniu ręcznym.

U\ Rozcie

ńczony koncentrat octu do odwapniania, usuwania plam wapiennych i

czyszczenia WC. (T| Spirytus bez pirydyny, ska

żony najwyżej petrolete-rem, przy

użyciu którego usuwamy kłopotliwe plamy, a także myjemy szyby i lustra.
Stosuj

ąc te środki w normalnych warunkach można uzyskać zupełnie dobre efekty.

,: o
7.9.

Środki do czyszczenia urządzeń sanitarnych

Środki do czyszczenia urządzeń sanitarnych mają z reguły silne działanie
zasadowe i mog

ą zawierać chlor, naturalnie w formie związanej. Podczas ich

używania chlor stale się uwalnia, działając wybielająco i dezynfekujące
Chlor jednak dzia

ła na substancje organiczne, np. lakier na drewnie lub samo

drewno, na skór

ę, błonę śluzową i oczy człowieka. Już samo to kryje w sobie

zagro

żenie.

Mimo wszystko, bardzo trudno jest czasem usun

ąć ciężkie zabrudzenia. Cóż zrobi

wówczas pracowita gospodyni lub pilny pan domu? Maj

ąc jeszcze inny środek pod

ręką nie zawahają się go użyć. Jeśli w rezultacie zasadowy środek do czyszczenia
urz

ądzeń sanitarnych zostanie zmieszany z kwaśnym środkiem do czyszczenia WC,

toaleta w sekund

ę zamieniona zostanie w fabrykę trujących gazów: uwolniony

zostanie silny

żrący chlor!

178
Ten jeden przyk

ład ilustruje już problem stosowania ostrych środków

czyszcz

ących. Świadomy i odpowiedzialny producent umieści wprawdzie z pewnością

na opakowaniu odpowiednie ostrze

żenie, któż jednak będzie to czytać dokładnie?

Środki czystości są aktywnymi chemikaliami - w przeciwnym razie nie spełniałyby
swojej funkcji. Maj

ą tę właściwość, że reagują z innymi substancjami, uwalniając

i likwiduj

ąc albo też doprowadzając do stanu, w którym możliwe będzie ich

usuni

ęcie.

Lista przyk

ładów mówiących o tym, co też mogłoby się zdarzyć, gdyby różne

preparaty by

ły (w sposób niedopuszczalny) mieszane, może być wydłużana w

niesko

ńczoność. Pojedynczy środek z pewnością uda się nam opanować, ale wiele

naraz powodowa

ć będzie reakcje, których nawet profesor chemii nie jest w stanie

jednoznacznie przewidzie

ć!

Nasza rada: je

śli z różnych powodów nie będą Państwo chcieli zrezygnować z

chemikaliów, prosz

ę uważnie czytać sposób ich użycia. I nie mieszać różnych

preparatów!
Lepiej nie doprowadza

ć do tego, że po wykonaniu prostej czynności przy

porz

ądkach sami będziemy potrzebować „generalnej naprawy" w szpitalu!

Przezorno

ść jest najlepszym rozwiązaniem. I jeszcze jedno -silne środki

czysto

ści powinny być przechowywane poza zasięgiem dzieci, najlepiej w

zamkni

ętej szafce.

1791
8. Trwa

łe ozdabianie ścian, sufitów

?

Któ

ż by tego nie chciał - mieć raz na zawsze święty spokój ze ścianami, sufitami

i pod

łogami, z malowaniem, tapetowaniem itp.? Umożliwiające to metody odnawiania

- w

łączając w to izolację termiczną i akustyczną - możliwe są we wszystkich

ęściach mieszkania! Warto się zdecydować na te radykalne rozwiązania zwłaszcza

wtedy, gdy w ten sposób mog

ą zostać wyrównane krzywe i wybrzuszone ściany.

8.1. P

łytki dekoracyjne na ścianach i sufitach

Płytki dekoracyjne mogą być wykonane z różnego rodzaju materiałów:
Korek Jest to materia

ł dekoracyjny, a przy tym

dobry izolator akustyczny.
Płytki z włókna Mogą być białe, szkieletowane, dziurko-
mi

ękkiego wane, fakturowane.

Płytki z two- Są one wykonane z tworzyw syntetycz-
rzyw pianko- nych, mog

ą mieć formę reliefów.

wych
Włókna twarde Jest ono tłoczone i dziurkowane.

Płytki wiórowe Pokryte są szlachetnym fornirem lub tkaniną.
180
Przy zak

ładaniu płytek należy przestrzegać następujących zasad:

O Przy p

łytkach fakturowanych trzeba zwracać uwagę na układ wzoru, podobnie jak

przy fornirze na uk

ład słojów.

O Stosownie do wielko

ści poszczególnych elementów należy sporządzić plan ich

rozmieszczenia na

ścianach i suficie. Jeśli chce się pokryć nimi cały sufit,

ąd z „resztówkami" należy zaplanować od strony źródła światła.

O Je

śli chce się montować jedynie całe płytki, trzeba zostawić na suficie pas

wolny, który potem b

ędzie się malować lub tapetować. W przypadku ściany płytki

docinane przypada

ć będą blisko podłogi - w ostatnim rzędzie.

O Pod

łoże należy uprzednio przygotować, usuwając tapety, stare warstwy farby i

zniszczone pow

łoki kryjące. Niekiedy konieczne jest nałożenie warstwy tynku. W

przypadku sufitów ich punkt

środkowy wyznacza się za pomocą sznurka - rozpinając

go wzd

łuż i wszerz w formie krzyża.

O Na

ścianę, sufit albo na tylną stronę płytki nakłada się odpowiedni klej

(sprzedawca dobiera go do rodzaju p

łytki), płytkę przystawia się na około 4 cm

przed miejscem przeznaczenia, a potem siej

ą nakłada. O Ślady dociskania

retuszowane b

ędą za pomocą wałka z jagnięciej sierści. Inną, prostszą metodą

będzie nanoszenie kleju zębatą szpachelką - w zależności od wielkości zębów
dozowa

ć się będzie ilość substancji klejącej.

O W celu równomiernego rozk

ładania płytek pracujemy od środka na zewnątrz. W ten

sposób dochodzimy a

ż do rzędu brzegowego - tu, gdzie to możliwe, wyróżnionego

innym kolorem - albo te

ż do pasa, w którym „końcówki" muszą zostać odpowiednio

doci

ęte.

1
181W tym ostatnim wypadku p

łytki „zarysowuje się"-to jest zaznacza za pomocą

ołówka - a następnie do-cina nożem. Wszelkie nierówności przykryje ozdobny
profil, który przyklejamy na zako

ńczenie do kątów.

O Opracowuj

ąc kąt pionowy - pomiędzy sufitem i dwoma ścianami profil przycinamy

na gierowaniu* po-trójnie. Prosz

ę wypróbować to najpierw na resztkach; gdy już

opanuje si

ę ten manewr, nie będzie to stanowiło żadnej trudności. Należy

pami

ętać o tym, by najpierw przycinać ozdobny profil sufitowy, a potem docinać

profil

ścienny. Jeśli będziemy pracować bardzo starannie i czysto, unikniemy

potrzeby zak

ładania w narożnikach ścian ozdobnych profili.

Opisan

ą metodę przyklejania można zastosować jedynie wtedy, gdy ściany są

jednolite i g

ładkie, jeśli nie mają żadnych wybrzuszeń i wklęsłości. W

przeciwnym razie konieczne stanie si

ę założenie od spodu łat.

8.2. Zak

ładanie łat na ścianę

Za pomoc

ą łat można wyrównać na ścianie i suficie zauważalne krzywizny. Poza tym

dzi

ęki nim pomiędzy ścianą i okładziną dekoracyjną powstaje warstwa powietrza,

co poprawia izolacj

ę termiczną i akustyczną. Sposób postępowania różnicujemy w

zale

żności od tego, czy profile zakładane będą poziomo, czy też pionowo.

Przy poziomym zak

ładaniu profili zakładać się będzie i przykręcać łaty pionowe -

30 x 20 mm. Wystarczy tutaj jedna.
* gierowanie - k

ąt przy złączniu części drewnianych lub metalowych, pod którym

stykaj

ą się poszczególne płaszczyzny, załamanie.

182
W takim wypadku otwór w

ścianie przewierca się przez łatę, a przy jej zakładaniu

używa się wkrętów z kołkami.
Przy pionowym montowaniu profili

łaty zakładamy poziomo, zostawiając szczelinę,

która przez uk

ład przemienny łat, umożliwia przepływ powietrza między ścianą i

profilami.
Za pomoc

ą poziomicy oznaczamy rozmieszczenie łat. Najpierw zakładamy je z przodu

pionowo, nast

ępnie zgodnie z ruchem wskazówek zegara u góry i na prawo, jak

równie

ż na dole. Gdy ściana jest nierówna, rozluźnia się nieco śruby, a pomiędzy

ścianę i łatę kładzie sie pas sklejki lub też po prostu drewna, po czym
przykr

ęca się śrubę ponownie.

Zasada zak

ładania boazerii z dodatkową wenętrzną termo-izolacją

Warstwa termoizoluj

ąca została tutaj założona bezpośrednio na ścianie, przy czym

chroni j

ą substancja stanowiąca barierę dla pary. Doprowadzenie powietrza od

łu zapewnia usuwanie mogącej się tu skraplać pary wodnej. Bez takiej strefy

przep

ływu powietrza może dojść do powstawania grzybicy. Wówczas naprawa musi

polega

ć na wymianie całej konstrukcji.

zako

ńczenie przy suficie

cokó

ł odpowietrzający

183W ten sposób za pomoc

ą łat uzyskaliśmy pionowo ustawiony kąt prosty. Długość

śrub zależeć będzie od nierówności, które chcemy zatuszować. Obok podłączeń
elektrycznych i innych miejsc wymagaj

ących „umocnień" założone zostaną dodatkowe

łaty - dokładnie dopasowane, rozlokowane równo w jednej li-
nii
mi.

prawidtowa_o
konstrukcja nieprawid

łowa

nasi

ąkanie wilgocią

boazeria poprzeczna
Prawid

łowa i nieprawidłowa konstrukcja boazerii w pomieszczeniach wilgotnych

Deski profilowe s

ą tak założone na zapewniających wietrzenie od tyłu

kontr

łatach, że żadne pryskanie nie powoduje osiadania wody. W przeciwnym razie

szybko wyst

ąpiłyby tutaj szkody wynikłe z wilgoci, a co za tym idzie konieczne

sta

łyby się prace naprawcze.

184
„Kontr

łatowanie" powstaje wówczas, gdy przeprowadzone zostanie kładzenie łat w

drugim kierunku. Jest ono wtedy celowe, gdy np. w

łazienkach tylna strona

ładziny musi mieć bardzo dobry dostęp powietrza. Taki system kładzenia łat w

drugim kierunku wymaga wprawdzie nieco wi

ęcej miejsca, ale jest skuteczny. Łaty

przykr

ęcamy śrubami.

powie-
T*y-— trza (pr

ędkość '??? 0,1-0,2 m/s)

t
/>— uko

śne ścięcia

ułatwiające odpływ wody
podwójny system)

łat

listwa ochronna
boazeria pod

łużna

Pionowe uk

ładanie boazerii w pomieszczeniach wilgotnych

Kontr

łaty zapewniają nieprzerwaną cyrkulację powietrza, ukośne ścięcia

zapobiegaj

ą osadzaniu się wody na naczółkach drewna i jej wsiąkaniu. Błędnie

łożone deski należy „prześrubować", inne metody powodują tylko ponowne

pojawienie si

ę szkód.

185
konstrukcja b

łędna

niebezpiecze

ństwo nasiąknięcia wilgocią

dobrze opracowany monta

ż przez zawieszenie

W pomieszczeniach wilgotnych, takich jak

łazienki, idealnie jest móc zawiesić

deski boazerii tak, by dawa

ło się kontrolować podłoże i w razie potrzeby

wysuszy

ć je. Przy tym system zawieszania musi być tak skonstruowany, by nie

tworzy

ły się zastoje wodne.

8.3. Zak

ładanie paneli

Tylko przy bardzo dobrych i równych

ścianach można sobie pozwolić na

przyklejanie paneli bezpo

średnio do ściany. Lepsze jest jednakże ułożenie łat,

które umo

żliwiać będzie dopływ powietrza od spodu. Panele są to płyty ze sklejki

lub innego materia

łu, zaopatrzone we wręby i pióra, dostępne są w sprzedaży z

gotow

ą już powierzchnią.

Zak

ładanie paneli

Po doci

ęciu paneli na długość czyścimy jej brzeg. Na łaty nakładamy klej, zawsze

na powierzchni odpowiadaj

ącej jednemu tylko polu. Klej należy gładko

rozprowadzi

ć.

186
Za pomoc

ą klocka układamy płytkę tak, by wrąb dokładnie pokrywał się z piórem. W

przypadku zastosowania kleju kontaktowego konieczne b

ędzie lekkie przyciskanie i

ponowne odci

ąganie po to, aby do kleju dostało się powietrze i by mógł

ęstnieć.

Przy klejach kontaktowych po oko

ło 8 minutach będzie trzeba zespajane elementy

dok

ładnie obstu-kać. Jeśli stosujemy inne kleje odpowietrzanie nie jest

konieczne; obstukuje si

ę tutaj od razu, osadzając elementy mocno we wrębach.

Oczywi

ście do obstukiwania używamy podkładki i młotka ze szmatką, aby nie

spowodowa

ć przy tym uszkodzeń. Powierzchnie lakierowane i pokryte maty-ną są

bardzo delikatne.
Wyprowadzenia dla instalacji elektrycznych zaznaczamy jeszcze przed klejeniem, a
w punktach naro

żnych nawiercamy otwory. Potem można je będzie łatwo wyciąć

otwornic

ą.

Nie powinno si

ę prowadzić paneli bezpośrednio od podłogi do sufitu. Lepiej jest

pozostawi

ć odstęp o szerokości ok. 1 cm.

Z jednej strony bowiem taki odstaj

ący cieniowany wrąb jest ładniejszy, z drugiej

ś umożliwi swobodny przepływ powietrza.

8.4. Ok

ładziny ścienne z tkanin i folii

Wielkie powierzchnie drewniane, jakie mo

żna uzyskać przy użyciu paneli, nie będą

odpowiada

ły każdemu.

żna bowiem nie chcieć żyć w „drewnianej szkatułce", ale jednocześnie też nie

chcie

ć malować i tapetować. Pokrywanie ścian materiałami i różnego rodzaju

tkaninami ma d

ługą tradycję.

187Dzisiaj stosowane s

ą następujące rodzaje okładzin ściennych:

O Rzadkie p

łótno jutowe, o strukturze grubowłókni-stej, dostępne jest w handlu w

wielu kolorach i przy tym jest stosunkowo niedrogie. O Suknem pokrzywkowym
nazywa si

ę jednobarwny materiał wełniany, można go nabyć w postaci naturalnej

lub te

ż w poręczniejszych bardzo szerokich belach.

O Równie

ż filc dekoracyjny sprzedawany jest w szerokich belach, produkowany

jest w wielu odcieniach. O Materia

łami na zasłony mogą być różne tkaniny. Gdy

chce si

ę je zastosować jako okładziny ścienne, nie można wybierać tych cienkich

i prze

źroczystych.

Tkaniny z w

łókien syntetycznych dają się łatwo czyścić i posiadają różnego

rodzaju faktur

ę.

Ściany można nie tylko całkowicie pokrywać tkaniną, przy dużych powierzchniach
mo

żna też stosować jako dekorację materiał rozpięty na ramie. Ramę taką wycina

ę grzbietnicą, trwałość połączeń zapewniają kołki. Do klejenia stosuje się

odpowiednio dobrany klej. Ram

ę rozkłada się na rozłożony i prosto naciągnięty

materia

ł, który przymocowuje się do niej ćwiekami. W ścianie zakłada się na

kotkach cztery haki, na których na oczkach instaluje si

ę tę dekorację. Tego

rodzaju tkanina stanowi znaczn

ą izolację akustyczną.

Konstruowanie ramy do rozpi

ęcia tkaniny

Oczywi

ście tego rodzaju rama może być - bez konieczności wzajemnych połączeń

ędzy drewnem - przykręcona do podłoża śrubami. Potem jednak trzeba zbić tę

konstrukcj

ę przy brzegu gwoździkami, co wcale nie jest łatwe. Lepiej jest

przygotowa

ć odpowiednio dopasowaną ramę (1), z połączeniami między deskami na

naro

żach (2) i w miejscach wzmocnienia (3), w tym przypadku użyto kotków do

drewna. Po

łączenia przykryte zostają listwą brzegową (4); jest to konieczne

wówczas, gdy gwo

ździe wyciągnie się po stronie czołowej lub też gdy w miejscach

łączeń (5) zamontuje się zaślepienia fug. Można tutaj zastosować również

ruchome zamkni

ęcia, które pozwolą na zdjęcie i wypranie tkaniny.

żna się znudzić, podczas gdy jednobarwne,

skomponowane ewentualnie z obrazami, tworz

ą dobre tło, przez co można stale

modyfikowa

ć wnętrze. Również materiał można przykleić jak tapetę, jednakże w tym

celu

ściany muszą być gładkie i odpowiednio przygotowane.

Wszelkie nierówno

ści odbiłyby się na tkaninie. Tapetowanie tkaniną przerasta z

regu

ły możliwości amatora. Ściany zazwyczaj nie są równe i bez wad. W takich

wypadkach zaleca si

ę stosowanie całkowicie płaskich ozdób z tkanin rozpiętych na

konstrukcji szkieletowej. Konstrukcj

ę tę sporządza się tak, jak łatę (por. s.

194), zak

ładając ją jednak dookoła na całą

189

ścianę, przy czym tu, gdzie potem będziemy chcieli np. zawiesić obraz, należy

zainstalowa

ć pionowe „podpory". Podpory te należy wykonać z cieńszych łat, tak

by nie odznacza

ły się na tkaninie.

Przybija

ć będzie się ten szeroki bryt (lub już zszyte razem bryty) za pomocą

specjalnych

ćwieków (małych gwoździków z szerokimi główkami), zawsze zaczynając

środka. Aby z tyłu, za tkaniną, nie było całkowitej „pustki", można w tych

samych polach za

łożyć płyty z tworzyw piankowych, które stanowią nie tylko,dobrą

izolacj

ę akustyczną, ale i termiczną.

Ściana z tkaniną ozdobną zawsze będzie posiadać zdolność wygłaszania dźwięków,

będzie tłumić hałas w pomieszczeniach, a więc będzie go przejmować. Tak więc
warto zastanowi

ć się nad takim rozwiązaniem.

Najpierw mocujemy tkanin

ę we wszystkich czterech narożach, by wyznaczyć w każdym

boku

środek. Następnie dokładnie na środku jednego z boków, przybijamy gwóźdź.

Kolejny wbijamy na tej samej wysoko

ści po przeciwnej stronie. Przy tym po obu

stro-
Kolejno

ść przytwierdzania gwoździków przy rozpinaniu tkaniny na ramie lub płycie

W naszym przyk

ładzie wzorcowym z częściami ramy sklejona została, w celu

wzmocnienia, p

łyta paździerzowa, która usztywnia połączenia. Analogicznie

post

ąpi się zarówno przy ramach, jak i wszelkiego rodzaju płytkach. Ważne jest,

by za pomoc

ą klocka szlifującego z papierem ściernym „stępić" brzeg na zewnątrz

i na naro

żach, ostre brzegi powodują szybkie niszczenie tkaniny.

190
nach bieg w

łókna musi być jednakowy. Najlepiej można to sprawdzić poziomicą.

Dopiero potem przybija si

ę gwoździe na narożach, u góry, a następnie u dołu. W

taki sposób materia

ł łatwo będzie można rozpiąć, a jeśli będzie to konieczne,

bez problemu b

ędziemy mogli skorygować bieg włókien. Z filcem przebiega to

wszystko znacznie

łatwiej, ponieważ materiał ten nie ma ukierunkowanego biegu

włókien. Tkaninę przypinamy na zmianę. Przy górnym brzegu po lewej i po prawej
stronie, wychodz

ąc od środka. Podobnie postępujemy przypinając brzeg dolny.

Przy kraw

ędziach bocznych należy zwracać uwagę, by tkanina nie wyciągała się.

Główki gwoździ przykrywamy listwami do tapet, o odpowiednio dobranym kolorze.
Bezpo

średnie mocowanie na ścianie jest wprawdzie pracochłonną, ale za to tanią

metod

ą.

Inne metody s

ą łatwiejsze, a oto jedna z nich:

Dzielimy

ścianę na równe powierzchnie i na złączach szwów oraz na brzegach

zak

ładamy łaty; przy okazji łatwo będzie można zamaskować nierówności. Łaty

mocujemy na ko

łkach, tak, jak to już zostało omówione.

Wybieramy materia

ł oraz kolor listew wykończeniowych - albo ciemniejszy, albo

ż jaśniejszy od materiału. W zależności od upodobań listwy mogą być szersze

lub w

ęższe. Jako płytek używamy przyciętych na grubość 8 mm płyt paździerzowych,

natomiast jako listew wyko

ńczeniowych profili do płyt dekoracyjnych.

Profile przybijamy lub przy

śrubowujemy tak, by gwoździe (lub śruby) nie były na

nich widoczne. W pustych polach sztyftami stalowymi przybijamy p

łyty z tworzyw

piankowych w celu termoizolacji.
Zeszlifowujemy nieco brzegi na p

łycie paździe-rzowej, tak by powstało tam

zag

łębienie na ok. 2 mm.

191Nast

ępnie rozkładamy bryty materiału „właściwą" stroną ku dołowi, używając

jako pod

łoża dużego stołu lub płyty pilśniowej.

Na to po

łożona zostanie płyta przeznaczona na ścianę, przy czym należy zadbać o

dok

ładne ułożenie tkaniny. Po każdej stronie materiał powinien wystawać na ok. 8

cm. Naro

żniki trzeba będzie odciąć, ale niezbyt daleko, tak by i na narożach

brzegi p

łyty były dobrze obłożone tkaniną.

Nast

ępnie za pomocą przyborów do przypinania mocujemy brzegi materiału na tylnej

stronie p

łyty paździerzowej, zaczynając od środka. Przede wszystkim należy

dok

ładnie przypiąć, lub przybić, materiał w miejscach założenia.

Do gotowych p

łyt, na ich tylnej stronie, przykręca się śruby, które w środku

maj

ą główkę, a po obu stronach gwinty. Za pomocą tych śrub możemy ostrożnie

przykr

ęcać płytę do łat, by ją przymocować. Nie powinny być widoczne żadne śruby

ani gwo

ździe, trzeba by je było wówczas zasłonić.

Naturalnie do tych czynno

ści można też użyć ramy. Musi ona jednak być stabilna,

w przeciwnym razie mog

łaby się przekrzywić. Cała praca poszłaby wówczas na

marne. P

łyty są tańsze, lepsze i bardziej stabilne.

Zamiast gwo

ździ lub przyczepów można też użyć tutaj zamknięć zatrzaskowych - są

to dwa niejednakowe pasy, które

łatwo dają się w każdej chwili otworzyć. Można

je za

łożyć bezpośrednio na ścianę, jak również na ramę czy płytę. W przypadku,

gdy powierzchnie b

ędą musiały często być czyszczone - takie pasy też można prać

- b

ędzie to najlepsze rozwiązanie. Często jednak ich zakładanie przekraczać

będzie możliwości amatora.
Z foliami post

ępować się będzie tak samo - jednak znacznie trudniejsze może być

ich napinanie, poniewa

ż ich powierzchnie nie układają się łatwo w

192
Napinanie tkaniny za pomoc

ą metalowych profili klamrowych

Profil taki zostaje doci

ęty na giero-waniu i odpowiednio do rozkładu

poszczególnych elementów nalepiony b

ądź przyśrubowany do podłoża. Graniczące ze

sob

ą bryty układa się (1); naciąga (2) i napręża (3). Takie połączenie często

żna w dowolnej chwili odpinać. Jeśli napina się jednostronnie, ten aluminiowy

profil widoczny b

ędzie przy brzegu (4), co tworzy dodatkową ozdobę. Jest to

rozwi

ązanie tanie dla ścian gładkich i równych; przy ścianach krzywych należy w

celu ich wyrównania za

łożyć łaty.

regularne tafle. Lepiej jest da

ć takie folie pod prasę stolarską, a potem

jedynie za

łożyć brzegi, względnie przykleić je. Wówczas powierzchnie nie będą

ż się marszczyć.

Poza tym istnieje dzisiaj wiele rodzajów p

łytek - z dekoracją z tworzywa

sztucznego na powierzchni, od jednobarwnych po wzorzyste, a nawet takie o
fakturze drewna.
Je

śli wybierzemy dobrą imitację powierzchni drewnianej, razem z listwami

brzegowymi, które kupuje si

ę w stanie gotowym już wylakierowane, nawet fachowiec

nie stwierdzi niemal

żadnej różnicy pomiędzy nimi a szlachetnym gatunkiem

drewna.
Trudnego klejenia brzegów mo

żemy uniknąć, jeśli kupimy gotowe brzegi drewniane,

dopasowane do faktury p

łyty a następnie przykleimy je i zamocujemy „gierując"

(przycinaj

ąc skośnie wzajemnie dopasowane naroża) na brzegach. Otwory do

zamocowania -jak najmniejsze - zostan

ą po prostu wyszpachlowane.

1938.5. Monta

ż desek profilowych

Jako pod

łoża potrzebować będziemy łat, tak jak to już zostało omówione. Mają one

ć tak założone, by możliwa była wentylacja od spodu. Zwłaszcza przy ścianach

zewn

ętrznych trzeba zostawić od góry i dołu szczelinę, by mogła przebiegać

swobodna cyrkulacja powietrza.
Rzecz bardzo istotna: skraplaj

ąca się para wodna musi koniecznie mieć możliwość

ulotnienia si

ę, w przeciwnym razie za stolarką (także za szafami) tworzyć się

będzie hodowla grzybów, która nie tylko niszczy zaatakowany materiał, ale
powoduje pojawienie si

ę nieprzyjemnych zapachów.

Obicie drzwi do piwnicy deskami profilowanymi
Stare drzwi zaopatruje si

ę w listwy ramujące i ukośne, pomiędzy które zakłada

ę płyty termoizolujące. Na te listwy przykręca się śrubami deski profilowane z

drewna odpornego na dzia

łanie warunków atmosferycznych, które to deski pokrywa

ę na zewnątrz pig-mentowanym grubopowłokowym lakierem przeźroczystym. W ten

sposób niewielkim kosztem poprawimy izolacj

ę termiczną i akustyczną, a

zak

ładając przy okazji nowy zamek lepiej zabezpieczymy się przed włamaniem. Gdy

chodzi o wygl

ąd do wyboru mamy wiele wariantów.

194
Oto jak nale

ży to wykonać:

p] W przypadku pionowego obijania deskami

łaty należy tak założyć, by bez

przeszkód funkcjonowa

ć mogła wentylacja od spodu. Gwoździe wbijać się będzie we

ęby bądź też w specjalne nierdzewne klamry.

\1\ Przy poziomym zak

ładaniu desek postępuje się podobnie, jednakże w

pomieszczeniach wilgotnych, np. w

łazienkach, boazeria taka jest bardziej

nara

żona na zniszczenie niż pionowa. Woda dłużej utrzymuje się na występach i

przenika do

środka drewna. \J\ Jeśli chce się uzyskać lepsze ukształtowanie

odst

ępów pomiędzy deskami, należy zaopatrzyć się w takie, które po obu stronach

posiadaj

ą wręby. We wręby te wbija się sztyfty mocujące, a następnie wykłada się

je pasami dekoracyjnymi o odpowiedniej szeroko

ści. Taka konstrukcja będzie przez

to ta

ńsza!

lato : 10-13%

zima przy centralnym ogrzewaniu : 5-8% ró

żnica objętości przy szerokości 100 mm

do 2 mm
Przy boazeriach powinno si

ę używać desek o już opracowanych powierzchniach albo

ż jeszcze przed montażem pokryć je odpowiednim lakierem. Pomiędzy latem i zimą

deski profilowe b

ędą przechodzić znaczne ruchy spowodowane ich kurczeniem się i

rozszerzaniem. Gdy powierzchni

ę desek opracowywać się będzie dopiero po montażu,

w zimie - jako

że centralne ogrzewanie przynosi ze sobą suche powietrze -

pokryj

ą się one niezbyt eleganckimi rysami.

195
po

łączenie narożnika przy użyciu listwy z wrębami

Naro

żnik boazerii z podwójnie założonymi łatami i z wentylacją od spodu - złącze

z listw

ą z wrębami

Listwa z wr

ębami może być ukształtowana inaczej; w handlu dostępne są różne jej

formy.

Świerk jest drewnem tanim i bardzo dobrze nadającym się do pomieszczeń

wilgotnych.

konstrukcja naro

żnika

z cieniowan

ą fugą między deskami

Opracowanie naro

żnika przy boazerii profilowej z zachowaniem fugi. i...

... uzyskuje si

ę poprzez zamocowanie listwy pomiędzy deskami. Przy montażu -

ęsto jeszcze przed założeniem - skręca się narożną deskę profilową z listwą

kątową, a także przykleja się ją. Drugą deskę przykręca się już podczas
montowania. Tak

ą konstrukcję można stosować również w stolarce zewnętrznej.

196
W pomieszczeniach o du

żej wilgotności zakładać się będzie podwójne łaty; poza

tym powinna tu by

ć, tak jak przy płytkach, możliwość zdjęcia stolarki, np. po

to, by mo

żna było skontrolować podłoże. Jest to istotne przede wszystkim tam,

gdzie nale

ży zrezygnować ze środków do konserwacji drewna. Szczegóły takiego

zak

ładania lepiej przedstawią rysunki niż słowa.

8.6. Zak

ładanie tkanin i płyt na sufity

To, co do tej pory zosta

ło powiedziane o zakładaniu płyt ozdobnych, boazerii i

folii, mo

że być w pełni zastosowane do kształtowania powierzchni sufitów. Z

pewn

ą jednak różnicą: ciężar ozdób powinien być w tym przypadku mniejszy, a ich

łożenie niezwykle pewne. Taką możliwość stwarza nam nowoczesna technika

stosowania dubli. Mimo to lepiej za

łożyć o jeden dubel więcej, jeśli tylko mamy

jakie

ś wątpliwości.

Warto przeprowadzi

ć tę najprostszą z możliwych prób: przywiesić się z całej siły

na ka

żdym z zamocowanych dubli; musi on to wytrzymać, jeśli chcemy być pewni, że

sufit utrzyma si

ę na górze i nie spadnie nam na głowę.

ęsto czytamy w gazetach o tym, że w jakiejś szkole czy w urzędzie oberwał się

sufit. To powinno pokaza

ć, jak odpowiedzialnie należy tutaj pracować. Mimo to -

z prób

ą siły - problem ten udaje się opanować.

Zak

ładanie sufitu podwieszanego jest właściwie zbyt trudne dla amatora. Pod tym

poj

ęciem rozumie się sufit, za pomocą którego np. zbyt wysokie pomieszczenie

doprowadza si

ę do wysokości standardowej.

197Przy wy

ższych pomieszczeniach montować się będzie całą serię specjalnych

zwisów z ko

łkami, umieszczonych na starym suficie. Na tym zawiesza się szkielet

ramowy, który utrzymywa

ć będzie nowe płytki lub boazerię. Ale jest to jednak

praca dla fachowca.
Je

śli natomiast mamy korytarz szerokości mniejszej niż 2,5 m i pragniemy ukryć

rury, armatury i nieregularne sufity mo

żemy bez problemu sami „coś" z tym

zrobi

ć.

Proponujemy nast

ępujące rozwiązanie:

Za pomoc

ą poziomicy i łaty zaznaczamy po jednej stronie dolny brzeg nowego

sufitu, a potem robimy to po drugiej stronie, naoko

ło w całym pomieszczeniu.

żliwości zakładania niższego sufitu w pomieszczeniach z rurami i o zbyt

wysokich stropach
Z góry jednak nale

ży założyć, że szerokość takiego pomieszczenia nie przekracza

2,5 do 3 m. Wi

ększe przekrycie wymaga systemu podpór z belkami tragarzowymi,

które utrzymywa

ć będą płyty sufitu (1). Prostsze są jednakże listwy (2), winkle

aluminiowe (3) lub profile (5), które przykr

ęca się do ograniczających ścian

wkr

ętami. Za pomocą konstrukcji ramowej, na którą płyty będą nakładane (4) lub

naklejane (6), mo

żna przekrywać również większe szerokości.

198
Wykonanie naro

żnika zewnętrznego przy boazerii założonej na podwójnych łatach, z

wentylacj

ą od spodu

Za pomoc

ą podobnej listwy można również połączyć boazerię w kącie wewnętrznym.

łączenie narożnika iistwą z piórami

zwyczajnie klejona konstrukcja naro

żna

Naro

żnik przy boazerii z wentylacją od spodu

Tutaj zrezygnowano z dodatkowej termoizolacji wewn

ątrz pomieszczenia. Tego

rodzaju boazeria - zak

ładając użycie właściwego drewna - nadaje się również do

łazienek. Można także zaniechać klejenia, ale wówczas tworzy się tam szczelina.
Uk

ład boazerii w łazienkach i w okładzinach zewnętrznych

Podstawowym wymogiem jest to, by woda nie osiada

ła na czołowych powierzchniach

profili. To samo dotyczy ca

łego lica boazerii. Korzystniejszy jest pionowy układ

desek. Lepiej jest unikn

ąć napraw, niż musieć je potem przeprowadzać; dlatego

tak istotna jest prawid

łowa konstrukcja.

korzystne odprowadzenie wody przy uko

śnie ściętych profilach i pionowym układzie

desek
199I

.Martwe k

ąty", do których nie dochodzi powietrze, stwarzają

iistwy uk

ładane na przemian zapewniają dobry dostęp powietrza

listwy wydr

ążone

ładanie na przemian łat do boazerii i paneli

żadnym razie przy wentylacji od spodu nie powinny powstać „martwe kąty",

tworzy

łyby się tam skupiska wilgoci i pleśni. Jeśli nie da się wprowadzić

podwójnego systemu

łat, należy układać listwy na przemian. Również wydrążenie

listwy przy u

życiu piły taśmowej przynosi pożądany efekt. Szczelina wentylacyjna

musi mie

ć jednak co najmniej 20 mm szerokości.

200
Zalety podwójnego systemu

łat przy stolarce na zewnątrz budowli, w łazienkach,

jak równie

ż w innych pomieszczeniach o dużej wilgotności Zwłaszcza w piwnicy ze

ścian wyparowywać będzie pewna ilość wody. Dlatego tak istotną sprawą jest
wentylacja od spodu. Przy podwójnym systemie

łat każda część stolarki i

konstrukcji szkieletowej ma na tyle dobry dost

ępu powietrza, by nawet po wielu

latach przetrwa

ć bez uszkodzeń.

I Podwójny sy-^ |stem

łatzapew^" 'nh najlepszą wentylację fasady od spodu.

Nast

ępnie zakładamy dookoła listwy tragarzowe z kołkami, których dolna część ma

ż „gotowe" wykończenia. Listwy te powinny być tylko tak szerokie, by płyty

sufitowe, boazerie i ramy mo

żna było unieść po jednej stronie i potem założyć na

drug

ą. Szkic wyjaśni, jak to zrobić.

Sztyftami przymocowuje si

ę listwy sufitowe, które zakrywają kołki. Teraz

zak

ładamy przygotowane uprzednio ramy sufitowe z tkaniną, płyty lub deski

profilowe. Nie b

ędziemy ich przytwierdzać na stałe, będą instalowane pomiędzy

ścianami bez pozostawiania większych szczelin.

Płyty lub ramy z tkaniną muszą być „samonośne". Nadaje się im statycznie takie
wymiary, by szeroko

ść ganku lub przedpokoju przykryta została nimi w spo-

Jeszcze jedna dobra rada: warto pozostawi

ć na stronie czołowej i pomiędzy

płytkami około jednego centymetra odstępu. Będzie to wyglądać jak wyfa-zowana
fuga. Dzi

ęki temu zachowana zostanie cyrkulacja powietrza i będzie mogła ulotnić

ę nagromadzona skroplona para wodna. W ten sposób uniknie się „zatęchłych"

pomieszcze

ń.

201I
sób pewny. Zalet

ą tej konstrukcji jest fakt, że takie elementy sufitu mogą być

żdorazowo z niewielkim wysiłkiem zdjęte, tak że zawsze ma się dostęp do

instalacji.
8.7. Problemy zwi

ązane *

z termoizolacj

O termoizolacji by

ła mowa, w związku z okładzinami ściennymi, zakładaniem folii

za grzejnikiem centralnego ogrzewania (por. s. 141), by uzyska

ć w ten sposób

odbicie promieniowania, a potem przy tapetach i p

łytach dekoracyjnych, które po

stronie tylnej mia

ły materiał termoizolujący (por. s. 141). Warto nadmienić, że

dobra termoizolacj

ą stwarza w rezultacie również dobrą izolację akustyczną. Ale

o tej b

ędziemy

to =-10"C
tz.: temperatura na zewn

ątrz

przedzia

ły temperatur

H=f20°C
tw: iemperaturan wewn

ątrz

202
Przyczyny tworzenia si

ę pleśni w narożnikach pomieszczeń

Przy naro

żnikach pomieszczeń strumień ciepła ma dogodniejsze warunki przepływu

ż przy płaskich powierzchniach ścian. Oznacza to, że w kącie będzie zimniej

ż na pozostałych częściach ściany. Jeśli, np. przy gotowaniu lub w sypialni z

zamkni

ętymi oknami, wzrośnie względna wilgotność powietrza w narożnikach osadza

ę skroplona para wodna, która napełnia je wilgocią. Powstają plamy i tworzy

sie ple

śń. Środek zaradczy: albo dobra termoizolacją zewnętrzna, albo też

wietrzenie, wietrzenie i jeszcze raz wietrzenie, a

ż powierzchnia muru stanie się

sucha! Dopiero wówczas mo

żliwe stanie się trwałe odnowienie narożnika.

nasi

ąknięcie wilgocią

zimny obszar dachu
tworzenie si

ę lodu

powierzchnia nara

żona ; na działanie wilgoci

termoizolacj

warstwa hamuj

ąca przepływ pary

stolarka
sufit z warstw

ą tynku

ciep

łe pomieszczenie wewnętrzne

Przyczyny wyst

ępowania plam w następstwie przecieku wody przy drewnianych

belkach dachu lub na jego po

łaciach

Przy tego rodzaju konstrukcjach belki lub szczeliny s

ą często „pomostami

cieplnymi", przez które para wodna w

ędruje z pomieszczenia przez drewno na

zewn

ątrz, gdzie zamarza, tworząc taflę lodu. Gcly tafla ta topi się, woda z

powrotem w

ędruje przez drewno, napełniając w końcu wilgocią sufit i ściany.

Środki zaradcze: warstwa powstrzymująca przepływ pary poniżej belki i dodatkowa
termoizolacj

ą po stronie zewnętrznej. Jeśli nie przeprowadzi się takiej

„terapii" uszkodzenia pojawi

ą się ponownie.

mówi

ć osobno. Przy jednej jeszcze okazji wspomnieliśmy o podobnej sprawie -

omawiaj

ąc uszczelnianie okien i drzwi. Każda przeszkoda w swobodnym przepływie

powietrza jest jednocze

śnie izolacją termiczną i akustyczną.

Czy warto wstawi

ć dodatkową szybę do okna?

Wyj

ąwszy nieliczne przypadki, należy z tego zrezygnować. Z jednej bowiem strony

tego rodzaju rozwi

ązanie jest kosztowne, z drugiej zaś przekracza ono możliwości

amatora. A co jeszcze istotniejsze, jak to si

ę okaże przy kolejnej mroźnej

zimie, usprawnienia tego typu i tak nie dorównaj

ą nowoczesnym oknom.

203W dziedzinie termoizolacji pozostaje jeszcze do omówienia kwestia
uszczelnienia i przebudowy kondygnacji dachu, która pod pewnymi wzgl

ędami należy

jeszcze do mieszkania. Z pewno

ścią domowy majster-kowicz może tu wiele zdziałać

sam. Jednak

że problematyka ta jest tak rozległa, że nie mieści się już w

zakresie typowych prac przeprowadzanych przy remontach wykonywanych w domu
samodzielnie. Je

śli chcemy się tym zająć, trzeba kupić specjalistyczny

podr

ęcznik.

8.8. Ozdabianie

ścian i izolacja akustyczna

Nadmiar d

źwięków, a wiec hałas, można wytłumić na trzy sposoby:

Q] Przez oddzielenie pomieszczenia mas

ą, a więc ciężkimi strukturami

architektonicznymi; [T| Przez za

łożenie specjalnej, składającej się z wielu

warstw konstrukcji, która dodatkowo zapewnia

ć będzie izolację akustyczną,

podobnie jak za

łożenie na szkielecie z łat boazerii stwarza izolację termiczną;

[7] Przez zamontowanie konstrukcji powstrzymuj

ących przepływ fal dźwiękowych

przez szczeliny i p

ęknięcia.

Poza tym istniej

ą jeszcze dalsze możliwości:

(Tj D

źwięk powstający na powierzchniach (jeśli zostaną one właściwie

skonstruowane) mo

że być wytłumiony i przekształcony w ciepło, a więc po prostu

„zlikwidowany".
(T| Mo

żna wytłumić dźwięk już w momencie jego powstawania, np. dźwięk stąpania

wyciszamy rozk

łada-

204
jąc miękki i gruby dywan z flauszu, który po prostu absorbuje odgłos kroków.
[JJ Uci

ążliwy dźwięk roznoszący się przez rury lub instalacje oraz przez

konstrukcje sufitowe mo

żna wytłumić stosując „szczeliny rozdzielające".

Jak mo

żna poprawić izolację akustyczną?

Przyjrzyjmy si

ę metodom, jakie możemy zastosować używając powszechnie dostępnych

środków.
Q] Za pomoc

ą masy osiąga się podwyższoną powietrzną izolację akustyczną.

Zwi

ększanie masy pomiędzy pomieszczeniami w mieszkaniu jest problematycznym

wyj

ściem. Słabymi punktami będą tutaj drzwi - zwłaszcza gdy mają duże

powierzchnie szklane.
r 7 7 7 '
7
/
/
/
/
/ ,
/ / / / /
/

i

1

HM
MM

;.
--5--
—s—

-— sufit betonowy
tynk
zawieszone profile z blachy
termoizolacja
z waty mineralnej-
konstrukcja
deski profilowe no

śna z łat

łas może być niezwykle uciążliwy, może stanowić znaczną przeszkodę dla

osi

ągnięcia dobrego duchowego samopoczucia. Szczególnie odnosi się to do

ąpania ponad naszymi głowami. Co z tym zrobić? W tym wypadku pomoże jedynie

podwieszany sufit. Tutaj przedstawiono podstawow

ą jego zasadę - wykonanie lepiej

pozostawi

ć fachowcom.

205
stare drzwi mocno . i trwale podklejone \
nowe drzwi jako konstrukcja no

śna

W przypadku drzwi wymagaj

ących naprawy istnieją dwie możliwości:

1. Dobieramy - jak to przedstawiono na ilustracji - nowe drzwi i naklejamy na
nie te stare jako ozdob

ę. Postępuje się tak podczas restauracji wielu domów,

gdzie stare drzwi posiadaj

ą dużą wartość, ale są już mocno zniszczone.

2. Nasze stare drzwi w ich strukturze i materiale s

ą nienaruszone, jednak

wygl

ądają nieładnie. Można wówczas na ich powierzchni po obu stronach przykręcić

wkr

ętami stolarkę, która nie tylko poprawi ich wygląd, ale także stworzy

dodatkow

ą izolację termiczną i akustyczną.

{J}

Środek zaradczy: Proszę dokupić drugą szybę, je-sli to możliwe, to grubszą

od pierwszej. Nast

ępnie proszę zdjąć listwy i obłożyć - jak to już raz opisano

(por. s. 98) - t

ę starą szybę kitem taśmowym. Listewkę należy przyciąć tak, by

odpowiada

ła grubości pąsu z kitem i tej drugiej szyby (można ją ewentualnie

przedzieli

ć na dwie części). Teraz listewkę tę należy przymocować. W ten sposób

powstaje izolacja akustyczna zarówno przez zwi

ększenie masy, jak i przez wie-

lowarstwowo

ść konstrukcji.

y[| Je

śli, np. ze względów statystycznych, można je-ynie nieznacznie zwiększyć

mas

ę, decydujemy się na konstrukcję wielowarstwową. Konieczne przy tym środki

zaradcze omówione zosta

ły wszędzie tam, gdzie opisywano zakładanie okładzin

dekoracyjnych na

ścianach - zarówno z tkaniny, jak i z tworzyw pian-

206
kowych lub stolarki (por. s. 187). Metoda ta sprawdza si

ę także przy drzwiach,

np. przez ich zdublowanie. \j\ Likwidacja mo

żliwości przenikania dźwięków

omówiona zosta

ła przy okazji uszczelniania okien i drzwi (por. s. 95). Dotyczy

to wszystkich elementów architektonicznych. Jednak

że uszczelnienie należy

przeprowadzi

ć bardzo dokładnie, ponieważ nawet najmniejszy „pomost dźwiękowy"

że zaprzepaścić wszystkie inne działania - przez nieszczelne miejsce będzie

ę przedostawać tyle dźwięków, że inne uszczelnienia działać będą jedynie w

ograniczonym zakresie.

Podstawowe zasady t

łumienia dźwięków w pomieszczeniach zamkniętych

1. G

ładkie, twarde powierzchnie wykazują silne właściwości odbijania fal

dźwiękowych, a przez to ich wzmacniania.
2. Powierzchnie mocno porowate s

ą w stanie stłumić niemal każdy dźwięk. Nie

dochodzi tutaj niemal do odbicia. Powstaje pomieszczenie „g

łuche".

. ,.,,,..,

3. P

łyty z nacięciami i otworami odbijają jedynie częsc fal dźwiękowych, część

ś absorbują. Powstaje pomieszczenie o przyjemnej akustyce.

Poza powierzchniami równie

ż ich podłoże ma swój udział w tworzeniu idealnej

akustyki. Bez w

ątpienia jednak założone na łatach płyty z otworami i nacięciami

daj

ą tutaj najlepsze efekty.

207[7] Powierzchnie porowate, takie jak tkaniny lub tworzywa piankowe,
wyg

łuszają i „likwidują" dźwięk. Wszystkie przykłady, jakie podawaliśmy przy

omawianiu ozdabiania

ścian, są skuteczne w zakresie tłumienia hałasu. Zwłaszcza

wtedy, gdy p

łyty lub okładziny nie są instalowane bezpośrednio na ścianie, lecz

pod ich powierzchni

ą pozostawia się jeszcze szczelinę powietrzną i warstwę

termoizoluj

ącą. Szczególnie dobrze sprawdzają się tutaj perforowane płyty z

tworzyw piankowych lub p

łyty paździerzowe. [T] Hałas tłumi się w momencie jego

powstawania, je

śli np. na kamienną posadzkę położy się miękki dywan.

Rozchodzenie si

ę dźwięku zostanie zredukowane,

parkiet
płyta wykładzinowa
pasy-wyg

łuszające odgłosy

ąpania

belki sufitowe
termoizolacja
wype

łnienie

pod

łoże zaślepiające

system

łat

system

łat z podkładkami

do wyrównywania
krzywizn
płyta gipsowa
Izolacja akustyczna i termiczna przy suficie z belek
Stropy - powy

żej ze sklejki, poniżej zaś z płyty gipsowej - połączone są z

belkami za pomoc

ą warstw pośrednich; umieszczona po bokach warstwa izolacji

powoduje,

że żaden dźwięk nie jest dalej przenoszony. Wypełnienie stanowi masę,

a tak

że izolację termiczną i akustyczną, warstwa z waty szklanej jeszcze ją

wzmacnia. Tego rodzaju konstrukcje mog

ą być zakładane zarówno od góry-jedynie od

strony pod

łogi - jak też wyłącznie od dołu. Często opłacać się będzie również

zdj

ęcie podłogi jej ponowne założenie, przy jednoczesnym jej odnowieniu i

uzupe

łnieniu.

208

parkiet lub wyk

ładzina

?y sklejka
pasy izolacji bitumicznej system belek
deski mi

ędzy belkami stropu izolacja Jn zaślepienie

Vtaty
\pasy izolacji bitumicznej sklejka z tynkiem z

żywicy I syntetycznej

Zak

ładanie izolacji termicznej i akustycznej na suficie drewnianym

Deski mi

ędzy belkami stropu oraz izolacja powodują, że w środku tej struktury

powstaje dobra warstwa ochronna. Pasy izolacji z bitumu na i pod belkami
drewnianymi zapobiegaj

ą rozchodzeniu się odgłosów stąpania i innych dźwięków. Od

łu zakłada się płytę ze sklejki i tynk z żywicy syntetycznej, od góry zaś, na

płytkach ze sklejki, parkiet lub dywan.
je

śli taką część architektoniczną jak kamienna posadzka osadzi się „płynnie", to

znaczy oddzieli si

ę ją izolacją akustyczną od wszystkich innych części budowli.

\T\ Powsta

ły już dźwięk trudno jest zredukować po fakcie. Konieczne by tutaj

ło oddzielenie poszczególnych części architektonicznych, należałoby założyć

izolacj

ę akustyczną w pomieszczeniach pośrednich. Można jednak złagodzić dźwięk,

śli przy hałasach z instalacji wodno-kanalizacyjnych i toalet zastosuje się

ich owini

ęcie izolacją - a w wypadku centralnego ogrzewania, gdy odpowietrzymy

kaloryfery.
Metody pozbywania si

ę niechcianych dźwięków i hałasu są dość proste, ale nie

zawsze udaje si

ę w pełni osiągnąć oczekiwany rezultat.

2098.9. Naprawa pod

łogi

łóżmy, że już znudziły się nam wykładziny dywanowe i dla odmiany chcielibyśmy

teraz mie

ć piękny parkiet? Tego rodzaju prace mogą być w całości przeprowadzone

tak

że przez majsterkowicza amatora.

Post

ępujemy w następujący sposób:

Zdejmujemy naoko

ło listwy przyścienne, tak by podłoga od ściany do ściany

tworzy

ła równomierną powierzchnię. Następnie wyrównujemy miejsca uszkodzenia

dywanu (przez ca

ły czas pozostaje on rozłożony) przy użyciu materiału

wype

łniającego, mogą to być tworzywa bitumiczne, piankowe, mineralne, w ten

sposób uzyska si

ę gładką powierzchnię.

Powierzchni

ę tę przykrywamy teraz matą z filcu, nadaje się do tego również

cienka p

łyta z miękkiego włókna. Na nią nakłada się, zostawiając odstęp

brzegowy, cienki gotowy parkiet, zespojony klejem na pióro i wr

ąb. Taki sposób

zak

ładania parkietu określa się jako „płynny", nie ma tutaj bowiem przyklejania

parkietu do pod

łogi.

Na odst

ęp brzegowy zakładamy listwy zabezpieczające o szerokości ok.1 cm, w taki

sposób, by mo

żna je było potem ponownie zdjąć. Teraz należy zakleić szczelinę i

jeszcze raz zbi

ć płytkę z płytką lub deskę z deską, by powstała w pełni gładka

powierzchnia. Wówczas z powrotem za

łożymy listwy brzegowe, na nowo je

przykr

ęcając.

Elementy gotowego parkietu maj

ą powierzchnię już lakierowaną. Z reguły warstwa

lakieru jest wystarczaj

ąco gruba i trwała. Jeśli mimo to jednak zdecydujemy się

na grubsz

ą warstwę, powierzchnię trzeba będzie wygładzić klockiem szlifującym i

pokry

ć lakierem, takim, jaki zalecany jest przez producenta. Nowa warstwa dobrze

wówczas po

łączy się z poprzednią.

210
Drzwi nale

ży dopasować do nowej wysokości posadzki. W tym celu należy je zdjąć,

a nast

ępnie dociąć i oczyścić, przede wszystkim ich brzegi. Dlaczego wciąż

rozk

ładać dywany na parkiecie, a nie odwrotnie, raz chociaż położyć gotowy

parkiet na dywan? Nowoczesne materia

ły umożliwiają taką zamianę.

Co mo

żna zrobić, skrzypi?

gdy drewniana pod

łoga

Tego rodzaju naprawa wymaga wi

ększego nakładu pracy, ale praktycznie zawsze jest

skuteczna.
A
mozaika parkietowa klej
/ lekka p

łyta budowlana z waty /drzewnej, o zamkniętych porach /-papa

JmU U U \J \Ju 2 ^ wype

łnienie wyrównujące

folia polietylenowa surowy mur stropu
—tynk
Zak

ładanie nowej podłogi na nierównym stropie z surowego betonu

Folia polietylenowa zapobiega przenikaniu do pod

łogi pary i wilgoci, np. ze

znajduj

ącej się poniżej kuchni. Wypełnienie wyrównujące tworzy gładką

powierzchni

ę. Papa (jak również cienka płyta z wełny drzewnej) stanowią podkład.

Na ów podk

ład zakłada się sklejkę lub też lekkie płyty budowlane z wełny

drzewnej, o porach zamkni

ętych. Następnie przyklejona zostanie mozaika

parkietowa lub gotowy parkiet. Powstaje w ten sposób konstrukcja z izolacj

termiczn

ą, przede wszystkim zaś z izolacją akustyczną, która będzie łatwa w

piel

ęgnacji i nie będzie wymagać częstych napraw.

211Proponujemy nast

ępujące sposoby:

Pod

łogi skrzypią, gdy drewno ociera się o drewno. By temu zapobiec, bierzemy

wiertark

ę i długie śruby, następnie przywiercamy poluzowane klepki i przykręcamy

je tak,

że główka wkrętu jest dość głęboko osadzona, ok. 2 do 3 mm poniżej

poziomu posadzki. Cz

ęsto taki środek zaradczy w zupełności wystarcza.

śli podłoga skrzypi miejscami nadal, to na powierzchni w partiach, z których

wydobywa si

ę hałas, wiercimy otwory, przez które wprowadzać będziemy piankę

monta

żową wyciskaną z tubki. Pianka ta tak sklei poszczególne części, że nie

będą się one o siebie już dłużej ocierać. Stosunkowo nieduże otwory zostaną
potem wype

łnione pianką lub zasklepione kołkiem.

śli jednocześnie pragniemy uzyskać nową powierzchnię parkietową, zaopatrujemy

ę w cienkie płytki gotowego parkietu. Przy, użyciu cykliniarki do podłóg, po

uprzednim zdj

ęciu listew brzegowych, szlifujemy podłogę raz poprzecznie i raz

wzd

łuż - albo też dwa razy po prztkątnych - stosując przy tym gruby papier

ścierny. To właśnie z uwagi na tę czynność należy głęboko osadzać wkręty.

Płytki gotowego parkietu kleimy na podłożu, pozostawiając odstęp brzegowy o
szeroko

ści 1 cm. Ich powierzchnia będzie uprzednio pomalowana, każdą płytkę

przyk

ładać będziemy ok. 3 cm przed miejscem przeznaczenia, następnie będzie się

ją układać i ostukiwać. Całą powierzchnię będzie się także ostukiwać, używając
do tego drewna z os

łoną.

Po sko

ńczeniu pracy trzeba będzie ewentualnie ponownie lakierować, by uzyskać

jeszcze jedn

ą trwałą warstwę powierzchniową. Gdy założone zostaną listwy

brzegowe, uk

ładanie posadzki jest gotowe. Tworzy się w ten sposób zwarta płyta,

która wewn

ątrz jest klejona, ale tak, że podłoga zostaje nienaruszona.

212
9. Naprawy i prace " w otoczeniu zewn

ętrznym mieszkania lub domu

W zale

żności od rodzaju gospodarstwa domowego i mieszkania, przejścia pomiędzy

przestrzeni

ą we-wnątrzną i otoczeniem zewnętrznym są mniej lub bardziej płynne.

Otoczenie zewn

ętrzne mogą stanowić: balkon, cieplarnia, weranda, basen itp.

Tego rodzaju otoczenie domu czy mieszkania to dla wielu ludzi odwieczne
marzenie, tre

ść wszelkich życzeń. Ale nie wszyscy zdają sobie sprawę, ile rzeczy

wci

ąż trzeba naprawiać. Właśnie teraz chcemy się przyjrzeć przynajmniej części

zwi

ązanych z tym czynności. Ale uwaga - jest tego znacznie więcej niż w

przypadku normalnego gospodarstwa domowego; przy tym prace w ogrodzie chcemy
tutaj pomin

ąć. Pozostaje i tak wystarczająco dużo do zrobienia!

9.1. Jak utrzyma

ć balkon w dobrym stanie

Balkony i okapy dachów nale

żą w ogóle do najbardziej kłopotliwych elementów

architektonicznych. Jednym z najcz

ęstszych błędów budowlanych jest wykonanie

wyst

ępów, jakimi są również balkony, bez od-

213powiedniej izolacji. P

łyta balkonu przewodzi wówczas, niczym instalacja

łodząca, zimno do wnętrza domu. Z ciepłego i wilgotnego powietrza w pokoju

osadza si

ę na tych zimnych częściach skroplona para wodna, która początkowo

prowadzi do pojawienia si

ę wilgotnych plam, potem zaś do nasiąknięcia wilgocią

łych pomieszczeń. Sufity pokojów pod tym balkonem stają się w okolicy okna

wilgotne, wilgo

ć tworzy się też przy balkonie na wysokości podłogi. Proszę tylko

nie próbowa

ć naprawiać tego samodzielnie! Z pomocą może przyjść jedynie

fachowiec, wykonuj

ąc obszerną, drogą, obejmującą wszystkie części termoizoiację.

To nie jest praca dla amatora.
Przy balkonie powinno si

ę jednak przeprowadzać regularnie, wraz z naprawą

drobnych usterek, nast

ępujące prace konserwatorskie:

[JJ Co roku nale

ży przeczyścić odpływy, sprawdzić, czy na płytach i kafelkach

nie wyst

ąpiły pęknięcia, czy w ścianie czołowej i dolnej części balkonu nie ma

uszkodze

ń powstałych z wilgoci. Rozpozna się to po odpadaniu okładzin i farby.

śli w porę przedsięwzięte zostaną właściwe środki, można takie uszkodzenie

przynajmniej utrzyma

ć w pewnych granicach. \j\ Wszystkie szczeliny należy

sprawdzi

ć pod kątem uszkodzeń, wszystkie uszczelnienia pod względem ich

trwa

łości. To samo odnosi się do wszystkich przy-ległości, zbrojeń i balustrad.

Przede wszystkim skontrolowa

ć należy wypełnione masami uszczelniającymi fugi na

złączach, jeśli to konieczne, trzeba je będzie odnowić.
Cz

ęści metalowe należy sprawdzić z uwagi na

I Ul *fc»^^M \ ^^i V III ^^ ni ? ^^ w w ^^
p ? *^» ? ^* »» w ^^ p* ? "^ ? ? ^»-^— - -^ -----
— - - — - — j - —
niebezpiecze

ństwo pojawiena się rdzy, która powodować będzie odpryskiwanie

lakieru. Je

śli tak się stanie, rdza musi zostać natychmiast skuta i

zeszlifowana, a powierzchnia na nowo wylakierowana. To samo doty-
214
czy balustrad balkonowych, które potraktowane musz

ą zostać odpowiednio do

materia

łu, z jakiego zostały wykonane. Pokryte lakierem przeźroczystym drewno

będzie co ok. 2 lata wymagało ponownego wymalowania.

[T| Nie zapominajmy o meblach balkonowych i innych przedmiotach wyposa

żenia.

Wszystko jedno, czy sta

ły one przez zimę na zewnątrz, czy w piwnicy - tkaniny

trzeba odnowi

ć, a uszkodzone miejsca pomalować. To samo odnosi się do markizy,

której bardziej szkodzi zima wilgotna ni

ż mroźna.

Taka coroczna inspekcja pomo

że zaoszczędzić kłopotów, zwłaszcza gdy

przeprowadzona zostanie jeszcze w terminie gwarancji na poszczególne prace.
9.2. Okapy dachów
Przy okapie dachu w przekroju spotykaj

ą się elementy dachu, ściany i części

elewacji. Wszystko to musi by

ć dokładnie uszczelnione, w przeciwnym razie

powsta

ć mogą duże szkody.

Wiele elementów wymaga sprawdzenia:
[JJ W przekryciu dachu mog

ą powstać wgłębienia i szczeliny, uszkodzone mogą też

ć pojedyncze dachówki. Należy naprawić zwietrzałą zaprawę. Usunąć zabrudzenia

i naro

śle mchu. Oczyścić rynny dachowe.

[I] Przede wszystkim nale

ży sprawdzić drewnianą więźbę dachową, a także części

metalowe. W przypadku rdzy konieczna jest natychmiastowa naprawa (malowanie).
Wiele osób zapomina,

że również ocynkowana blacha co 5 - 6 lat wymaga

pomalowania.
215
Prace kontrolne i remontowe przy dachu
1 Czyszczenie i kontrola rynien dachowych.
2-7 Sprawdzanie i remont pokrycia, konstrukcji drewnianej i uszczelnienia okapów
dachów.
8 i 9 Kontroli wymagaj

ą także donice na kwiaty i balustrady, które ewentualnie

trzeba b

ędzie naprawić.

10 - 15 Uk

ładanie podłogi z uszczelnieniem, termoizolacją i okładziną, łącznie

ze sprawdzeniem odprowadzania wody, które powinno zosta

ć w porę naprawione.

19 Regularnie malujemy przekrycie i szkielet konstrukcyjny.
20 - 22 Nale

ży sprawdzać termoizolację, wentylację i więźbę dachową.

23 - 25 Naprawia

ć będziemy okna i drzwi - framugi, uszczelnienia, powłoki

kryj

ące i powierzchnie.

26 do 30 Pod

łogę sprawdza się regularnie z uwagi na niebezpieczeństwo

nasi

ąknięcia wodą; w razie wystąpienia takiego uszkodzenia, należy natychmiast

podj

ąć odpowiednie środki zaradcze.

216

O tym, jak trudne s

ą prace przy budowie i uszczelnianiu kondygnacji dachu,

powinien da

ć wyobrażenie ten rysunek:

Przy nie zabudowanej kondygnacji dachu cyrkulacja powietrza (B) mo

że przebiegać

przez ceg

łę wentylacyjną (AD) i w górnej połaci dachu. Przy dobrej konstrukcji

dachowej konieczne s

ą dodatkowo jeszcze dwie cyrkulacje powietrza, z jednej

strony pomi

ędzy łatami więźby [1] i przykryciem [2] oraz folią przeciw

topniej

ącym śniegom [3] (E), a następnie poprzez więźbę [4] i uszczelnienie [5]

(F), jak równie

ż poza zaporą uszczelniającą [6], w wentylacji od spodu [7] i w

oszalowaniu [8] (G). Naprawa wymaga

łaby sporo pracy!

217fT| Pod

łoże okapu dachu odpowiada poziomowi osadzenia dachu płaskiego. Należy

usuwa

ć wszelkie zabrudzenia i naroślą, sprawdzać, tak jak w wypadku balkonów,

płyty i występy. Kanały i kratki ściekowe należy oczyścić, skontrolować ich
po

łączenia. [7] Przy miejscach z zielenią należy usuwać roślinność rosnącą

dziko, mog

łaby ona uszkodzić uszczelnienia; połączenia i odptywy sprawdza się

pod k

ątem ich funkcjonowania. Miejsca, po których się chodzi, sprawdza się

przede wszystkim pod k

ątem ich bezpieczeństwa.

Okapy dachów

łączą się bezpośrednio z ich poła-

ciami. W tym przypadku wszystkie widoczne miejsca powinny by

ć sprawdzane kilka

razy do roku, konstrukcja wi

ęźby pod kątem szczelności - również z uwagi na

topniej

ący śnieg i wilgoć.

9.3. Konserwacja szklanej architektury
Ogród zimowy - marzenie niemal ka

żdej rodziny - może dla tego, komu przyjdzie go

naprawia

ć i utrzymać w dobrym stanie szybko stać się prawdziwą zmorą. Ma to

miejsce zw

łaszcza wtedy, gdy projektant i wykonawca nie wywiązali się właściwie

z powierzonego im zadania.

Pami

ętajmy o następujących zasadach:

|T) Wszystkie powierzchnie trzeba chroni

ć przed zabrudzeniem, a także przed

„utrwalaniem" si

ę warstwy kurzu - należy je w porę wyczyścić. Odnosi się to

tak

że do glonów i mchu, które pojawiać się będą z uwagi na stałe nawilżanie. Na

fundamentach wyst

ąpić mogą wykwity soli, które po wysuszeniu zdrapywać się

będzie szczotką.
218
\T\ Ok

ładziny ceramiczne pokryte wapnem czyści się specjalnym środkiem do

odwapniania, czyszcz

ąc i naprawiając przy tym znajdujące się pomiędzy nimi fugi.

Po wysokich tonach przy obstukiwaniu poznawa

ć będziemy, w którym miejscu płytki

zaczynaj

ą odpadać. Należy je zdjąć i zainstalować na nowo, opracowując dokładnie

fugi.
\T\ W zale

żności od materiału i rodzaju konstrukcji odpowiednio należy usuwać

szkody wynik

łe z osadzania się skroplonej pary wodnej w zimie, odnawiać i

poprawia

ć fugi z uszczelnieniami, kitować. Powierzchnie zewnętrzne sprawdza się

przede wszystkim w miejscach po

łączeń, naprawiając je w razie potrzeby. [7]

Ruchome cz

ęści klap, drzwi i innych elementów konstrukcyjnych sprawdza się pod

kątem prawidłowego ich funkcjonowania, naoliwiając je i naprawiając w przypadku
uszkodze

ń. To samo dotyczy urządzeń zacieniających i wentylacyjnych, a zwłaszcza

ich cz

ęści elektronicznych.

[7] Przy czyszczeniu wewn

ętrznych i zewnętrznych szyb należy sprawdzić fugi na

złączach, zakitować uszkodzone miejsca, a profile z tworzyw sztucznych wymienić
na nowe. Nale

ży przede wszystkim zwracać uwagę na uszkodzenia

9.4. Wentylacja piwnicy
Do szeroko rozumianego poj

ęcia mieszkania należy także piwnica, można ją

urz

ądzić jako spiżarnię lub - o ile jest odpowiednio obszerna - wykorzystywać

jako miejsce do uprawiania sportu, gier, do przyj

ęć, a często również jako pokój

muzyczny (nie dotyczy to oczywi

ście „komórek przydzielanych mieszkańcom bloków).

Co zrobi

ć jednak, gdy nagle pojawia się wilgoć, jedna z najczęstszych i

najgorszych kl

ęsk?

219
Co zrobi

ć z wodą, która zaczyna wsiąkać w mur budowli

Ściany zewnętrzne maluje się preparatami, które zapobiegają przenikaniu

deszczówki po gwa

łtownych ulewach albo też umożliwiają odparowanie wody.

2 A co z wod

ą z pomieszczeń zamkniętych i z instalacji? N^eży je poddać szybkiej

naprawie.
3,4,5 i 6 Wody powierzchniowe i p

łynące strumieniami: w tym przypadku należy

rozkopa

ć, drenować i odprowadzić wodę, na ścianę zaś założyć uszczelnienie.

\ 7,8 i 9 Tryskaj

ąca do góry woda gmntowa: w tym wypadku nie ma prawie żadnej

skutecznej metody na pozbycie si

ę wody z wnętrza piwnicy.

idealna forma do

świetlenia, wentylacji i założenia podłogi w pomieszczeniach

piwnicznych
„Domowe naprawy" w obr

ębie piwnicy

1 Rzecz

ą idealną jest daleko rozciągający się widok z piwnicy na zewnątrz - tak

ęc należałoby wykonać wykopy. •,.

2 Skarpy nale

ży zabezpieczyć przed ich osuwaniem się. *

3 Sp

ływającą wodę odprowadza w sposób pewny system odwadniający.

Ściany należy oczyścić, a uszkodzenia naprawiać. ?,

5 System doprowadzaj

ący powietrze od tyłu pod płytami na '., suficie należy

skontrolowa

ć, sprawdzając, czy nie ma tam miejsc wilgotnych.

«
6 Nale

ży stale reperować uszczelnienia i lakier na oknach. :

7 Równie

ż przy ścianach należy sprawdzać stan stolarki z wentylacją od spodu.

8 Kontroluje si

ę także miejsca wilgotne na podłodze w piwnicy, naprawiając je w

razie potrzeby.
9 Nale

ży zadbać o przyjemny widok z okna piwnicy, jeśli , wykorzystuje się ją

jako miejsce sp

ędzania wolnego czasu lub urządzania przyjęć.

220
221Nale

ży wówczas przedsięwziąć następujące działania:

O Najpierw sprawdzamy sk

ąd przedostaje się woda. Mogą być trzy przyczyny:

\T\ Z uwagi na niew

łaściwą izolację dochodzi do

skraplania si

ę pary wodnej.

[7] Woda wp

ływa z zewnątrz przez okna, pęknięcia,

nieszczelnie instalacje, a nawet przez drzwi.
QF] Woda przedostaje si

ę do domu w wyniku zmiany

jej biegu, zw

łaszcza zaś poziomu wód gruntowych,

przez pod

łogę lub przez ścianę.

Właściwie rozwiązaniem wszystkich tych problemów powinien się zająć fachowiec.
Mimo to udzielimy tu pewnych rad: W wypadku osadzania si

ę skroplonej pary wodnej

pomaga konsekwentne, regularne wietrzenie. Je

śli woda pojawi się za elementami

takimi jak szafki czy ok

ładziny, należy założyć tylną wentylację. Termoi-zolacja

nawet dla fachowca b

ędzie trudnym orzechem do zgryzienia.

O Gdy instalacje s

ą nieszczelne lub pojawia się na nich skroplona para wodna,

nale

ży je odpowiednio uszczelnić; dodatkowo zakładając także środki termo-

izoluj

ące. Ponieważ przypadki uszkodzeń bywają różnorodne, lepiej jest, gdy

fachowiec poka

że, jak się to przeprowadza. Przynajmniej w tym zakresie będzie

potrzebna jego pomoc.
O Je

śli woda przedostaje się z zewnątrz, należy na zewnątrz wykonać „wykopy" i

odprowadzi

ć ją. Również tutaj rzadko obywa się bez większych remontów; np.

podwy

ższenia progu drzwi (w takiej formie, w jakiej robi się to na statkach), co

zapobiec ma wilgoci
222
\
powstaj

ącej przez wodę gromadzącą się za drzwiami. Często skuteczna będzie

zmiana biegu wody i drena

ż. O Gdy ściany są popękane, z zewnątrz przez pęknięcia

przedostaje si

ę woda, w coraz większej ilości, tak, że konieczne mogą się okazać

porz

ądne wykopy, uszczelnianie ścian aż po ławę fundamentów i drenaż. W takich

wypadkach nie pomo

że już zwykły fachowiec - „złota rączka". Proszę wezwać

specjalist

ę i kazać sobie sporządzić kosztorys! Często bardziej opłacalna będzie

rezygnacja z piwnicy.
By

ć może znajdziecie Państwo kogoś, kto podejmie się zmienić stan wody za pomocą

muru, jakiej

ś metody budowlanej lub stworzenia sztucznego obiegu. Rozwiązanie

że nie znaleźć się łatwo. Wykroczyliśmy tutaj daleko poza granice

przeprowadzania napraw domowych we w

łasnym zakresie, ale mamy nadzieję, że ta

wycieczka by

ła dla Państwa interesująca!

9.5. Naprawa i odnawianie mebli ogrodowych
Warunki atmosferyczne wp

ływają na stan mebli. W większym stopniu niż szkieletu z

drewna i metalu dotyczy to pokry

ć z tkaniny. Istotne znaczenie ma tutaj

zapobieganie szkodom - przede wszystkim dobre wysuszenie przed ka

żdym złożeniem

do przechowania. Nity i inne ruchome miejsca z zawiasami nale

ży naoliwić, by nie

zacz

ęły rdzewieć.

Warto sprawdzi

ć meble ogrodowe pod następującymi względami:

[T] Cz

ęści drewniane i metalowe sprawdza się badając, czy lakier lub inne

pow

łoki kryjące mają zaryso-

223wania i miejsca uszkodzenia. W takich wypadkach nale

ży je zdrapać,

zagruntowa

ć i ponownie polakiero-wać. Przy lakierach przeźroczystych na drewnie

zazwyczaj ca

ły szkielet trzeba lakierować na nowo. [T] Ruchome części należy

doprowadzi

ć do takiego stanu, by mogły właściwie spełniać pierwotne funkcje.

Obluzowane nity k

ładzie się na twarde podłoże i ich główkę przyklepuje się

obuchem m

łotka. Śruby należy mocno dokręcić, zardzewiałe zawiasy odkręcić,

zeszli-fowa

ć, zagruntować i pomalować, a następnie ponownie dokręcić.

[T] Cz

ęści z materiału należy dokładnie obejrzeć. Je-sfi ich łatanie wymagać

będzie zbyt dużego wysiłku, należy je zdjąć rozpruwając stare szwy. W handlu
dost

ępne są odpowiednie zapasowe pokrycia albo też stosownie docięte materiały,

o trwa

łych barwach i dużej odporności na działanie warunków atmosferycznych.

[t] Wymieniane kawa

łki nierzadko naprężać się będzie na szkielecie za pomocą

sznurka, w tym celu drelich na markizy zaopatrzony jest cz

ęsto w roz-miesz-

czone w równych odst

ępach dziurki. Wówczas plastikowym sznurkiem naciągać się

będzie materiał w obrębie oczka dziurki i ramy mebla. Jeśli nie mamy do
dyspozycji gotowego kompletu z oczkami, szewc mo

że na ciężkiej maszynie do

szycia nanie

ść odpowiednie szwy, zrobić dziurki i osadzić oczka z metalu.

[j] Mo

żna również odpowiedni pas tkaniny (wówczas brzegi nie mają już

wywini

ętych i przeszytych krawędzi) zawinąć bezpośrednio na ramie i przyszyć.

Jest to mozolne zaj

ęcie! Najpierw trzeba bowiem te zawijane brzegi

„przytwierdzi

ć", to znaczy przypiąć szpilkami, a następnie przyszyć je dużą igłą

ściegiem „maszynowym".
\T\ W zale

żności od konstrukcji mebli konieczne będzie różne postępowanie:

krzes

ła ogrodowe oplecione

224
sznurkami z tworzyw sztucznych b

ędziemy na nowo oplatać sznurkiem, prowadzonym

tak, jak ten pierwotny.
Przy le

żakach tkaninę będzie niekiedy trzeba mocować za pomocą krótkich mocnych

gwo

ździków. Istnieją także zapasowe pokrycia zaopatrzone w pasy przytrzymujące.

To samo odnosi

ć się będzie do łat służących do naprawy pęknięć.

Przykleja si

ę je na spodniej stronie, przy czym zazwyczaj nie trzeba ich już

przyszywa

ć. Jeśli jednak chcecie Państwo być pewni, że łata będzie się trzymać,

prosz

ę ją dodatkowo przyszyć gęstym ściegiem „obrzucającym", zamykając uprzednio

gęstym szwem także samo pęknięcie.
9.6. Konserwacja i piel

ęgnacja płotów i ogrodzeń

Ogrodzenia sk

ładają się zazwyczaj z elementów betonowych lub murowanych, z

płotem względnie bramą lub drzwiami z drewna bądź metalu. Obydwa te główne
elementy musz

ą zostać potraktowane odmiennie. Słupy z drewna i z metalu, przy

ich bezpo

średnim osadzeniu w ziemi są szczególnie narażone na zniszczenie.

Zwró

ćmy uwagę na następujące rzeczy:

Q] Niezwykle wa

żna jest konserwacja części murowanych. Należy uważać, by nawet

najmniejsze uszkodzenia zostafy naprawione jeszcze zanim woda przeniknie do
muru, zamarznie i zacznie rozpiera

ć szczelinę. Korzenie roślin również wywierają

znaczny nacisk; i one mog

ą rozpierać budulec muru.

225
jT] Fundamenty muru ogrodowego musz

ą być głębokie na ok. 1 m! W przeciwnym razie

poszczególne cz

ęści „zamarzają"' powstają wówczas pęknięcia i załamania. W tej

sytuacji albo b

ędziemy musieli zadowolić się krzywym i popękanym murem, albo też

łożymy głębsze fundamenty, a więc postawimy mur od nowa. Przy tego rodzaju

wadliwym murze wykonywanie ci

ągłych napraw nie ma żadnego sensu! Q] Jeśli

obluzuj

ą sie cegły lub górne płytki, starą zaprawę należy skuć ostrożnie aż do

surowego muru i kamienia. Za pomoc

ą sznurka ustala się dokładny „bieg" muru i na

jego surow

ą powierzchnię nakłada się zaprawę.

RJ Kolejn

ą czynnością będzie ponowne układanie Kamieni, warstwa po warstwie. To

samo odnosi si

ę do płytek górnych. Pion i poziom sprawdzamy za pomocą poziomicy.

Na koniec starannie opracowujemy fugi, a powierzchnie kamieni przecieramy
wilgotn

ą ścierecz-ką.

ęści metalowe przy słupach, bramach i innych elementach ogrodzenia, należy

pieczo

łowicie oczyścić z rdzy - najlepiej zeszlifować, odpowiednio zagruntować i

polakierowa

ć. Często będą one już mocno zaatakowane i stracą wiele ze swej

„substancji". Rury, równie

ż te czworokątne, można nabyć w takich przekrojach,

żeby można było wetknąć jedną w drugą. Proszę wzmocnić słup taką rurą, bądź też
okr

ągłym prętem. Będzie się potem trzymał jeszcze przez wiele lat.

ęści drewniane pokrywa się preparatami impregnującymi i lakierami

prze

źroczystymi, które nie są szkodliwe ani dla roślin, ani dla ludzi. Czynności

te omówione zostan

ą przy konserwacji i odnawianiu per-goli (por. następny

rozdzia

ł), ponieważ zarówno środki, jak i sposób postępowania są tutaj

identyczne.
226
9.7. Konserwacja i naprawa pergoli
Drewno jest surowcem trwa

łym, tanim i eleganckim, doskonale nadaje się do

konstrukcji szkieletowych. Pogl

ąd, jakoby drewno musiało butwieć jest przesądem!

Gdy konstrukcja jest tak pomy

ślana, żeby drewno szybko schło, kiedy zmoczy je

deszcz, je

śli powietrze wszędzie ma do niego dostęp, gdy jest ono chłodzone nocą

i ogrzewane w ci

ągu dnia, wówczas nawet przez stulecia, bez stosowania środków

chemicznych, przetrwa w stanie nienaruszonym! Nale

ży jedynie „właściwie" i

„stosownie do materia

łu" zaprojektować konstrukcję. Potwierdzają to stare domy

wiejskie. Gdy jednak konstrukcja zostanie spartaczona, to nawet chemiczny

środek

do konserwacji drewna, ze wszystkimi swoimi truj

ącymi właściwościami, nie

powstrzyma procesu naturalnego niszczenia.
Oto jak nale

ży postępować:

|T| Pergole, a tak

że płoty ogrodowe i drewniane bramy muszą być tak

skonstruowane, by woda w ka

żdym miejscu mogła swobodnie odpływać. Zapewniają to

uko

śne ścięcia od góry i dołu na słupach i innych częściach płotu. Również górne

powierzchnie rygli musz

ą być usytuowane ukośnie.

\j} Du

że znaczenie ma gatunek drewna. Biel sosnowa jest podatna na szkodniki

drewna, a

świerk nie. Świerki łatwo pokrywa się lakierami pigmentowymi, zyskując

w ten sposób inny, po

żądany odcień. Q] Części drewniane należy łączyć ze sobą i

z innymi materia

łami tak, by powietrze mogło przedostawać się pomiędzy złącza i

by wilgo

ć mogła odparowywać. Osiągnąć to można przy użyciu stopek stalowych, w

innych za

ś miejscach za pomocą podkładek z trwałych pierścieni, wykonanych z

tworzyw sztucznych.
227Je

śli zadbamy o to, by drewno użyte zostało do konstrukcji suchych, chłodnych

i dobrze wentylowanych, to odpadn

ą wszelkie naprawy. Dotyczy to także części

stalowych - wilgo

ć powoduje korozję. Należy więc zwrócić uwagę na to, by płoty i

pergole nie by

ły zbytnio zarośnięte; również rośliny wydzielają wilgoć,

utrzymywanie si

ę wilgotnego mikroklimatu przez dłuższy czas doprowadza do

powa

żnych zniszczeń. Jeśli jednak spełnimy te warunki wstępne, odpadną wszelkie

naprawy, nawet wówczas, gdy nie b

ędziemy stosować ostrych środków

konserwuj

ących. Wystarczy malowanie lakierem przeźroczystym co dwa lub trzy

lata, by utrzyma

ć piękno drewna przez dłuższy czas.

9.8. Naprawa werandy i chodników
Płyty chodnikowe, części werandy, krawężniki mogą się obluzować, w betonie zaś
tworzy

ć się mogą pęknięcia i dziury. Przyczyną tego może być osiadanie tych

elementów lub te

ż zbyt płaski, płytko zagruntowany cokół, który w zimie będzie

zamarza

ł. Być może do warstwy betonowej użyto zbyt dużo lub zbyt mało cementu,

albo pozosta

łe składniki zostały niewłaściwie dobrane.

Jak nale

ży wówczas postąpić:

Q] Przy wyra

źnym osiadaniu chodnika trwałe rozwiązanie osiągnie się jedynie

zak

ładając go na nowo. To samo odnosi się do podłoża werandy. Małe uszkodzenia

betonu lub p

łytek chodnikowych można jednakże usunąć.

[7] Gdy przy betonowych chodnikach stale krusz

ą s/ę brzegi, należałoby jako

odgraniczenie za

łożyć krawężniki, które będą te brzegi osłaniać. Istniejące

pęknięcia
228
i dziury w betonie powi

ększa się za pomocą dłuta do szer. ok. 3 cm, powstałe tak

naci

ęcia muszą mieć nowe, mocne brzegi. Drobne cząstki betonu usuwa się szczotką

drucian

ą.

[Tj Nast

ępnie miejsca takie dokładnie zamiata się miotłą, a potem, przy użyciu

pędzla, nakłada się emulsję zwiększającą przyczepność. W przypadku blachy jako
pod

łoża, należy sporządzić mieszaninę piasku i cementu w proporcjach 4:1, z

dodatkiem

środka wiążącego PVA - wypełnia się nią wszystkie szczeliny.

Powierzchnie wyg

ładzamy kielnią, zaś zbędną zaprawę usuwamy.

[7J Zniszczone p

łytki chodnikowe należy wyjąć, następnie ubić zapadnięte podłoże

i kielni

ą wprowadzić zaprawę z 6 części piasku zmieszanych z 1 częścią cementu,

łość na koniec wygładzając. Wysokość naprawianego miejsca musi odpowiadać

wysoko

ści pozostałych płytek. Nową płytę zakłada się za pomocą metalowych haków,

ubijaj

ąc ją ostrożnie drewnem. \j\ Poziomicą sprawdza się, czy zachowana została

właściwa wysokość. Fugi opracowuje się zaprawą z 6 części piasku zmieszanych z 1
cz

ęścią cementu. Podobnie postępuje się przy krawężnikach, jeśli jednak nie mamy

płytek chodnikowych, ani krawężnikowych o odpowiednich wymiarach, odlewamy je na
miejscu, u

żywając specjalnej „formy odlewniczej".

|T| Zaprawa betonowa sk

łada się w tym wypadku z 4 części żwiru i 1 części

cementu, wype

łnia się nią miejsce po brakującej płytce, powierzchnię wygładza

ę lub wyprofilowuje tak, jak ukształtowane są pozostałe elementy. Po 48

godzinach utwardzania po nowej p

łytce będzie można już chodzić.

\T\ Przy zniszczonych brzegach lub kraw

ężnikach stare płytki usuwa się,

nast

ępnie za pomocą łat lub desek „konstruuje się" formę, którą wzmacnia się

ceg

łami. Pomiędzy obie deski wlewa się beton, a powie-

229rzchni

ę wygładza się. Ewentualne zaokrąglenia kształtuje się tak, jak

wygl

ądają one przy pozostałych elementach, sprawdzając ich równość za pomocą

łaty.
\T\ Przy cegle osadzanej w korycie z piasku post

ępuje się podobnie. Uszkodzone

ceg

ły wyjmuje się i w ich miejsce zakłada się nowe, uzupełniając uprzednio

ubytki piasku w pod

łożu. Można tak założyć również nowe chodniki z cegły. W

przypadku zaro

śniętych gruntów jako podłoża wystarczy warstwa grubszego żwiru na

15 cm i 8 cm warstwa piasku.
System umocnie

ń, nawierzchni na tarasach i ścieżkach może być różny. W przypadku

podobnego typu za

łożeń doświadczenia nabyte w związku z jednym materiałem można

z regu

ły zastosować przy następnych. Często również fachowiec będzie się musiał

zastanowi

ć, jak odnowić stare podłoże, o którego technice wykonania niewiele da

ę już dzisiaj powiedzieć.

9.9. Remonty

ścian i dachu

ż kilka razy mówiliśmy tutaj o wilgoci wewnątrz i na zewnątrz elementów

architektonicznych. Mówili

śmy o zapleśniałych narożnikach w pokoju, o zmurszałej

pod

łodze przy drzwiach na werandę lub balkon, a wreszcie o trudnym do

rozwi

ązania problemie wody przenikającej do piwnicy. Dowiedzieliśmy się, że w

tym wypadku potrzebna b

ędzie pomoc fachowca, ale i jemu często pozostanie

jedynie kapitulacja. Ca

łe tomy literatury fachowej zajmują się wyłącznie tym

tematem. Woda mo

że być wynikiem skraplania się pary, może wyciekać z instalacji

w postaci kropli, wydobywa

ć się na powierzchnię z wód gruntowych, wypływać jako

wody powierzchniowe z rynien dachów i dróg, spada

ć w

230
formie ulewnego deszczu lub - co jest szczególnie niebezpieczne - przenika

ć w

głąb z osadzającego się śniegu, powodując za każdym razem ogromne straty.

1 deszcz

chemiczne zanieczyszczeni "_ . powietrza
słońce
lwilgo

ć mieni się przy 'odparowywaniu

— temperatura
wilgo

ć flhuru

Zasada funkcjonowania zewn

ętrznie izolowanej ściany ookn-tej drewnem

'
Mo

żna uniknąć powstawania wilgoci, a nawet tworzenia się lodu W tym celu przed

warstw

ą termoizolującą zakłada się system wentylacji od spodu, wykonany w

drewnie. Gdy ta konstrukcja funkcjonuje nienagannie, nie powinno si

ę przy niej

majsterkowa

ć, np, zamykając dostęp powietrza. W ramach prac wykonywanych we

własnym zakresie mieści się tutaj jedynie odnawianie warstwy lakieru na strome
zewn

ętrznej, uszkodzonej działaniem zmiennych warunków atmosferycznych. Używamy

lakierów wodoodpornych, ale przepuszczaj

ących parę z podłoża.

231W obr

ębie dachu i ściany kilka miejsc narażonych jest na szczególne

niebezpiecze

ństwo: z jednej strony pokrycie dachu lub lico ściany, zwłaszcza

przy oknach i kominie, elementach nawzajem si

ę przenikających, pod połacią

dachu, na jego dolnych naro

żnikach, w obrębie rynien, na stolarce, przy oknach i

drzwiach do piwnicy, przy kraw

ędziach fundamentu.

Có

ż jeszcze pozostaje do zrobienia w ramach napraw w domu?

ć może utrzymanie w dobrym stanie stolarki, przy czym postępować się będzie

analogicznie jak przy konserwacji pergoli. My jednak

że pozostawiamy już tę

problematyk

ę - dokonując - tak jak już niejednokrotnie - wielu koniecznych cięć,

i przechodzimy do spraw nierozdzielnie zwi

ązanych z naprawą domu, jego

konserwacj

ą, utrzymaniem w dobrym stanie i remontem. W tych dziedzinach amator

„z fantazj

ą" może wiele dokonać samodzielnie, jednakże powinien uprzednio nabyć

podstawow

ą wiedzę z zakresu fizyki budowlanej i techniki wykonywania robót.

Wielu nieprofesjonalistom i to si

ę uda. Pozostaje tylko ostatni problem -

ochrona przed nieszcz

ęśliwym wypadkiem - i to przy wszelkiego rodzaju

czynno

ściach.

232
10. Zapobieganie nieszcz

ęśliwym

, wypadkom podczas wykonywania napraw domowych
Mo

że trudno w to uwierzyć, ale jest faktem, że wypadki śmiertelne w domu i

podczas sp

ędzania wolnego czasu zdarzają się o połowę częściej niż śmiertelne

wypadki drogowe i ponad dwa razy cz

ęściej niż tego rodzaju wypadki w miejscu

pracy! To powinno nam da

ć wiele do myślenia.

Podsumujmy elementarne zasady domowego „bhp" na w

łasny użytek:

[7] Chwiejne drabiny, ale tak

że nierówności i kable, krzesła i stoły pełniące

funkcj

ę drabiny, ślizgające się dywany i gładkie podłogi stanowią największe

niebezpiecze

ństwo.

|T| Absolutnie niezb

ędne jest utrzymaniejiależytego porządku, używanie

bezpiecznego ubrania i obuwia; pier

ścionki, łańcuszki i bransoletki mogą

stanowi

ć szczególne zagrożenie, jeśli się gdzieś zaczepią. Ważne są również nie

ślizgające się powierzchnie i podłoża dla dywanów.
233[T] Nale

ży uważać na ręce, twarz, na całe ciało: można się zapalić, pokłuć,

poci

ąć, zmiażdżyć. Przy otwieraniu garnków zwracamy uwagę na parę, nie

odstawiamy nieuwa

żnie gorących garnków, przy cięciu proszę mieć na uwadze

niebezpiecze

ństwo skaleczenia się.

[T] U

żywamy zbyt wielu toksycznych substancji, le-Karstw, niebezpiecznych

środków czyszczących. Zdarza się, że wkładamy trucizny do butelek na napoje!
Cz

ęsto wynika to wprawdzie z niewiedzy, ale to nie może być usprawiedliwieniem -

ofiarami wypadków z tym zwi

ązanych są najczęściej dzieci. Q] W domu używamy

czasem substancji, które zmieszane w niew

łaściwych proporcjach wytworzyć mogą

truj

ące opary, grożące tak jak benzyna czy opary rozpuszczalników - eksplozjami

i po

żarami. Czy w obchodzeniu się z nimi i z opakowaniami typu „spray" zawsze

jeste

śmy wystarczająco ostrożni? Z uwagi na niebezpieczeństwo eksplozji proszę

nigdy nie wylewa

ć resztek tych substancji do zlewu! U\ Kupując sprzęt

gospodarstwa domowego zwracajmy uwag

ę nie tylko na ich cenę i funkcjonalność,

ale równie

ż na bezpieczeństwo, gwarantowane przez odpowiednie oznaczenia. Nigdy

nie próbujmy naprawia

Jeszcze jedna istotna uwaga: nie obawiajmy si

ę zostania „fanatykiem" bądź

„fanatyczk

ą" bezpieczeństwa; może w końcu liczba nieszczęśliwych wypadków w domu

zacznie spada

ć. Każdy wypadek to o jeden wypadek za dużo! Za każdym z nich kryje

ę tragedia człowieka, jakiejś rodziny; w każdym tkwią cierpienie i ból.

Podejmujemy w domu prace, które maj

ą podnosić standard życia, ułatwić codzienną

krz

ątaninę. Na bezmyślność nie ma tutaj miejsca!

1/101
benzyny
20 I oparów benzyny
2000 I mieszaniny oparów benzyny z powietrzem

zapalenie
eksplozja
234
Powstawanie eksplozji w domu
Niewielkie ilo

ści rozpuszczalników - tutaj 1/10 I benzyny (mogą to być również

inne rozpuszczalniki, które stosowane s

ą w wywabia-czach plam, lakierach,

klejach i wielu innych preparatach) - zwi

ększają o około 200 razy objętość,

staj

ąc się oparami, które następnie, gdy wymieszają się ze stukrotną ilością

powietrza, pod wp

ływem iskry zapalają się i potężnie eksplodują. Niespodziewanie

uwalnia si

ę ok. 5000 kW energii! W domu należy obchodzić się z

rozpuszczalnikamijak najostro

żniej.

sprz

ętów elektrycznych, na których się dobrze nie znamy. Czy zawsze zdajemy

sobie spraw

ę z tego, gdzie w naszym wypadku leży granica, poza którą należy już

ęgać po radę fachowca? \T\ Czy znamy wszystkie słabe punkty naszych sprzętów?

Kominków, w

łaściwego doprowadzenia powietrza, urządzeń gazowych? Czy ich

dodatkowe zabezpieczenia s

ą rzeczywiście w porządku? Czy np. po każdym praniu

zakr

ęcamy doprowadzenie wody do pralki? Czy pracujemy ostrożnie i w pełnej

koncen-

235J
tracji i czy

świadomi jesteśmy wszystkich niebezpieczeństw?

Nigdzie prawie nie ma tak wielostronnego miejsca pracy jak w domu! Równie
ró

żnorodne jak prace domowe są także czynności związane z konserwacją,

piel

ęgnacją i w końcu z naprawami sprzętów. Wiele z nich tutaj omówiono, wiele

pozostaje jeszcze do zrobienia. Znaczn

ą część tego, co chcielibyśmy sami

naprawi

ć, musimy pozostawić fachowcom. Nie stawiajmy sobie zbyt dużych wymagań i

nie przeceniajmy swoich mo

żliwości. Uczmy się od każdego, kto coś potrafi. Przez

łe życie człowiek musi pobierać nauki.

?;?-.?(, ?
SPIS TRE

ŚCI

Słowo wstępne..........................................................3
Najcz

ęstsze typy napraw..........................................5

1. Sprz

ęt i narzędzia do prac remontowo-naprawczych w

domu...........................................8
1.1. Narz

ędzia do pracy w drewnie.......................8

f 1.2. Wiertarka.....................................................18
1.3. Przyrz

ądy malarskie....................................20

1.4. Przyrz

ądy potrzebne do tapetowania..........24

1.5. Narz

ędzia do naprawy instalacji i środki

ochronne......................................................26
1.6. Narz

ędzia do obróbki metalu.......................27

1.7. Uwaga - napi

ęcie elektryczne......................31

1.8. Inne przydatne narz

ędzia............................32

1.9. Oszcz

ędności..............................................33

2. Odnawianie

ścian i sufitów.............................34

2.1. Pod

łoże: przygotowanie ścian i sufitów.......34

2.2. Materia

ły do malowania ścian i sufitów........40

2.3. Malowanie

ścian i sufitów............................41

2.4. Przygotowanie powierzchni
do tapetowania.............................................45
2.5. Tapety i klej do tapet....................................47
2.6. Tapetowanie

ścian.......................................48

- i 2.7. Tapetowanie sufitów....................................53
2.8. Szczególne rodzaje tapetowania.................56
2.9. Renowacja powierzchni

ścian i sufitów........57

3. Lakierowanie drzwi, okien, schodów
i pod

łóg................................................................61

3.1. Wybór w

łaściwego lakieru...........................61

.„?., 3.2. Usuwanie starych warstw lakieru.................67
2363.3. Przygotowanie pod

łoża pokrytego starym

lakierem........................................................69
3.4. Przygotowanie metalu do lakierowania.......71
3.5. Gruntowanie pod

łoża przy malowaniu elementów

drewnianych...............................73
3.6. Usuwanie drobnych uszkodze

ń na meblach

i sprz

ętach wyposażenia wewnętrznego......75

3.7. Lakierowanie pod

łóg, schodów, drzwi

wewn

ętrznych..............................................80

3.8. Lakierowanie okien i drzwi zewn

ętrznych....82

3.9. Lakierowanie zewn

ętrznych elementów architektonicznych z metalu i

drewna..........86
4. Naprawa mebli i drobnych elementów
architektonicznych......................................................90
4.1. Co robi

ć, gdy drzwi klekocą, chwieją się

lub s

ą krzywo osadzone...............................90

4.2. Naprawa drzwi zewn

ętrznych w domu

i mieszkaniu.................................................93
4.3. Uszczelnianie drzwi.....................................95
4.4. Uszczelnianie okien.....................................98
4.5. Zak

ładanie urządzeń wentylacyjnych........101

4.6. Montowanie i naprawa urz

ądzeń

uzupe

łniających..........................................102

4.7. Naprawa schodów.....................................109
4.8. Co robi

ć, gdy w meblu lub desce zagnieździ się kornik lub inny

szkodnik?.... 117
4.9. Zak

ładanie i naprawa zasłon i rolet...........119

5. Naprawy instalacji..........................................123
5.1. Naprawa doprowadzenia wody pitnej........123
5.2. Czyszczenie zapchanego odp

ływu............129

5.3. Naprawa centralnego ogrzewania.............132
5.4. Wymiana elementów o

świetlenia...............134

5.5. Konserwacja urz

ądzeń gazowych.............137

5.6. Naprawa ok

ładzin ceramicznych

w kuchni i w

łazience..................................138

5.7. Uszczelnianie instalacji..............................140
5.8. Izolacja termiczna i akustyczna rur............141
5.9. Konserwacja instalacji...............................142
6. Usuwanie plam i drobnych usterek..............145
6.1. Likwidacja dziur wypalonych
w wyk

ładzinach dywanowych.....................145

6.2. Usuwanie plam z rdzy................................147
6.3. Plamy na pokryciach

ścian i podłóg...........148

6.4. Naturalne

środki do wywabiania plam.......150

6.5. Zasady wywabiania plam
w pomieszczeniach mieszkalnych.............153
6.6. Usuwanie szkód wynik

łych z wilgoci

i ple

śni........................................................155

6.7. Plamy na powierzchniach skórzanych.......157
6.8. Plamy na tkaninach...................................158
6.9.Czy

środki chemiczne są niebezpieczne.... 164

7. Czyszczenie i piel

ęgnacja sprzętu gospodarstwa

domowego................................................166
7.1. U

żytkowanie sprzętu technicznego...........166

7.2. Czyszczenie pieców kuchennych..............168
7.3. Likwidacja zapachów: okapy
wentylacyjne...............................................170
7.4. Czyszczenie i piel

ęgnacja lodówek

i zamra

żarek...............................................172

7.5. Konserwacja i piel

ęgnacja urządzeń

do zmywania naczy

ń..................................173

7.6. Konserwacja i piel

ęgnacja pralek..............174

7.7. Proste metody czyszczenia metali
-od A do...................................................175
7.8.

Środki pomocne przy sprzątaniu kuchni, łazienki i pomieszczeń roboczych w

domu... 177
7.9.

Środki do czyszczenia urządzeń

sanitarnych.................................................178
8 Trwa

łe ozdabianie ścian, sufitów i podłóg—180

8.1. P

łytki dekoracyjne na ścianach i sufitach .. 1804, j

8.2. Zak

ładanie łat na ścianę...........................182

8.3. Zak

ładanie paneli.......................................186

8.4. Ok

ładziny ścienne z tkanin i folii................187

8.5. Monta

ż desek profilowych.........................194

8.6. Zak

ładanie tkanin i płyt na sufity................197

8.7. Problemy zwi

ązane z termoizolacją...........202

8.8. Ozdabianie

ścian i izolacja akustyczna.....204

8.9. Naprawa pod

łogi........................................210

9. Naprawy i prace w otoczeniu zewn

ętrznym mieszkania lub

domu........................................213
9.1. Jak utrzyma

ć balkon w dobrym stanie.......213

9.2. Okapy dachów...........................................215