1.Definicja i klasyfikacja odpadów. Organizacja i priorytety gospodarki odpadami.

Nadrzędnym celem polityki w zakresie gospodarki odpadami jest zapobieganie powstawaniu odpadów poprzez rozwiązywanie problemu odpadów „u źródła”, odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów oraz bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych. 
 Cel nadrzędny o charakterze  ogólnym został uszczegółowiony poprzez określenie celów krótkoterminowych, średnioterminowych oraz perspektywicznych. Cele te uwzględniają potrzebę realizacji zasad zrównoważonego rozwoju, zobowiązań ustalonych na szczeblu międzynarodowym oraz wymogów prawa Unii Europejskiej (w szczególności tzw. dyrektywy ramowej o odpadach). Cele krótkoterminowe, z kolei, odnoszą się do problemów wynikających z niewłaściwego postępowania z odpadami w przeszłości i związanych z tym zagrożeń środowiska.

Priorytety:

- zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów,

- zapewnienie odzysku, w tym głównie recyklingu odpadów, których powstania w danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da się uniknąć

- unieszkodliwianie odpadów

- ostateczne bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska składowanie odpadów, których nie udało się poddać procesom odzysku lub unieszkodliwiania

Odpady - przedmioty i substancje wytwarzane przez przemysł, ale nieużyteczne bez dodatkowych zabiegów technicznych (odpady przemysłowe), a także zużyte przedmioty i substancje odpadowe powstające w środowisku miejskim i osiedlowym (odpady komunalne). Jeden i drugi rodzaj odpadów jest ciężkim brzemieniem dla środowiska, ich zbieranie i przemieszczanie pochłania energię, a składowanie - przestrzeń, przy czym składowiska odpadów oddziałują szkodliwie na swoje otoczenie w dość szerokim promieniu. Ochrona środowiska przed odpadami polega na: zmniejszeniu wytwarzania odpadów, m.in. przez zerwanie z komercyjną zasadą „nietrwały produkt w trwałym opakowaniu"; wykorzystaniu odpadów jako surowców wtórnych (recykling), czego przykładem jest zbiórka makulatury i złomu, skup butelek i słoików; przetwarzaniu odpadów na kompost lub spaleniu ich w celu odzyskania energii; gromadzeniu nie wykorzystanych resztek na dobrze zorganizowanym składowisku odpadów. W Polsce ochrona przed odpadami jest zaniedbana, zwłaszcza na wsi, w małych miastach i na obrzeżu dużych miast, toteż w całym kraju, zwłaszcza w okolicach podmiejskich, nad brzegami rzek i lasów, często spotyka się nielegalne tzw. dzikie wysypiska śmieci, szpecące krajobraz.

2.Podstawy prawne dotyczące gospodarki odpadami. Najważniejsze akty prawne związane z gospodarka odpadami i ich zakres. Zapobieganie powstawaniu odpadów. Technologie bezodpadowe/minimalizacja ilości odpadów.

Ustawa  z dnia 11 maja 2001 r.  o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. Dz.U. 2001 nr 63 poz. 639

Ustawa z dnia 11 maja 2001 r.  o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach Dz.U. 2001 nr 62 poz. 628

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627
 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie raportów wojewódzkich dotyczących gospodarki opakowaniami. (Dz. U. Nr 122, poz. 1054)

Technologie mało i bezodpadowe są traktowane jako docelowy system rozwiązania problemu odpadów produkcyjnych i zanieczyszczenia nimi środowiska naturalnego.Technologia bezodpadowa (TBO) polega na niedopuszczeniu do powstawania odpadów i na pełnym, kompleksowym wykorzystaniu surowca. Stanowi ona ciąg procesów technologicznych związanych z wydobywaniem i z kompleksowym przetwarzaniem surowców na wyroby, zmierzającym do wyeliminowania odpadów a w razie niemożliwości ich całkowitego wyeliminowania, zapewniającym ich za gospodarowanie bez zanieczyszczania środowiska naturalnego. We wszystkich procesach przetwórczych jest możliwe zastosowanie tzw. czystych technologii, bez powstawania odpadów, i dlatego odpady powstające w jednej fazie procesu technologicznego powinny być bezpośrednio wykorzystane fazie następnej. Najistotniejsze w TBO jest spełnienie warunku, aby nie był odkładania odpadów. Technologię bezodpadowa można wdrażać fazami i dlatego należy ją rozumieć jako pewnego rodzaju techniczne optimum, do którego się zmierza. Takie zdefiniowanie TBO uwzględnia wiele aspektów, a mianowicie: techniczny, ekonomiczny, ekologiczny i socjalno-psychologiczny. Aspekt techniczny wynika z konieczności zastosowania takiego ciągu procesów technologicznych, który zapewni pełne wykorzystanie surowców, łącznie z ewentualnie powstającymi w jakiejś fazie odpadami.
Aspekt ekonomiczny zaś wynika z konieczności zastosowania efektywnych procesów przerobu surowca oraz spełniania warunku pełnego wykorzystania materiałów, łącznie z ewentualnie powstającymi odpadami. Ujęcie ekologiczne wynika z wymogów niedopuszczania do zanieczyszczania naturalnego środowiska odpadami.Aspekt socjologiczno-psychologiczny wynika z motywacji ludzi do ukierunkowanych działań, dzięki którym zostaną poprawione warunki korzystania przez społeczeństwo z dóbr środowiska naturalnego oraz będą zapewnione surowce do produkcji i dalszego rozwoju gospodarczego kraju. Eliminowanie odpadów powinno być wprowadzane tylko w tych procesach, w których jest to możliwe i celowe. Fakt ten musi być właściwie uwzględniany i dlatego w sformułowaniu nowej definicji TBO główny akcent położony jest na zasadę nieodkładania odpadów.
Wdrażanie technologii bezodpadowych jest uzasadnione efektywnością ekonomiczną wynikającą z pełnego wykorzystania materiałów oraz z eliminacji zagrożeń zanieczyszczenia środowiska naturalnego.Korzyści ekonomiczne z tytułu wprowadzenia TBO wynikają przede wszystkim z kompleksowego wykorzystania surowców, czego skutkiem jest eliminowanie lub ograniczanie ilości odpadów; mają one również znaczenie dla całej gospodarki, gdyż umożliwiają zwiększenie produkcji oraz pozwalają na ograniczenie importu surowców. W niektórych przypadkach wdrożenia technologii bezodpadowej uzyskuje się zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, cieplnej oraz pary technologicznej dzięki wyeliminowaniu energochłonnych procesów utylizacji odpadów i odpylania. Korzystne zmiany występują także wówczas, kiedy wprowadzenie TBO zastępuje korzystanie z drogich urządzeń do unieszkodliwiania odpadów, pyłów, oparów, ścieków itp. Cechą TBO jest znaczne obniżenie materiałochłonności, zmniejszenie strat w środowisku, a często nawet obniżenie kosztów eksploatacji.

2. Produkty - Instalacje ochrony środowiska - Termiczna utylizacja odpadów

Termiczna utylizacja odpadów jest skutecznym sposobem pozbycia się ogromnych hałd śmieci.Spalanie śmieci to skomplikowane instalacje, w ktrórych skład wchodzą urządzenia do przygotowania odpadów, kotły oraz instalacje oczyszczania spalin.RAFAKO S.A. od dłuższego czasu współpracuje w dziedzinie kotłów do spalania odpadów komunalnych i przemysłowych z renomowanymi firmami zachodnimi. Wśród obiektów referencyjnych raciborskiej firmy są kotły pracujące w Szwajcarii, Niemczech, Belgii, Francji, Holandii i w Skandynawii. Jest to z pewnością rynek przyszłościowy w Polsce.

STANDARDY Dokument ten przestawia wymogi techniczne, jakim powinny odpowiadać systemy zbiórki selektywnej odpadów na terenie Gmin, jak i wymogi wobec materiałów przekazywanych do ostatecznego recyklingu.Dokument został opracowany na podstawie standardów organizacji materiałowych:  Forum Opakowań Szklanych, Stowarzyszenie Papierników Polskich oraz materiałów własnych Rekopolu.Elementy poniżej przedstawione, mają charakter ogólny. W chwili podpisywania umowy z Rekopolem istnieje możliwość skorygowania tych standardów biorąc pod uwagę charakter lokalny, np. zmiana kolorystyki pojemników, inne rozwiązania systemu zbiórki selektywnej - pojemniki przydomowe, itp.

3. Statystyka odpadów. Badania odpadów komunalnych. Analiza sitowa i morfologiczna. Czynniki wpływające na skład i ilość odpadów. Odpady niebezpieczne w odpadach komunalnych.

Odpadami komunalnymi (bytowo-gospodarczymi) nazywane są odpady powstające w wyniku działalności bytowo - gospodarczej człowieka w środowisku miejskim i osiedlowym do której zaliczamy również działalność handlowo-usługową, oświatową, kulturalną itd. itp.
W skład odpadów wchodzą głównie: odpady kuchenne (resztki jedzenia, warzywa, owoce itp.), materiały z surowców naturalnych (papier, szmaty, metale) oraz materiały z surowców syntetycznych (tworzywa sztuczne).
W odpadach stwierdzono zawartość do 75% materiałów użytecznych. W chwili obecnej średnie stosunki ilościowe poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych w Polsce przedstawiają się następująco:
-odpady organiczne 31,7%
-frakcja drobna 21,4%
-papier, tektura 18,6%
-szkło 7,5%
-tworzywa sztuczne 4%
-metale 3,5%
-pozostałe 13,3%.
W składzie bardziej szczegółowym odpadów komunalnych można wyróżnić:

- materię organiczną stanowiącą nawet do 60% odpadów komunalnych, średnio około 30%. Wartość 60%

występuje w rejonach nowoczesnych osiedli miejskich.

- materię mineralną która stanowi 44-67% odpadów komunalnych. Duża zawartość części mineralnych

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

a) Na ilość odpadów wpływa: b) Na skład odpadów wpływa:

- wielkość i struktura danego obszaru - wielkość obszaru i liczba mieszkańców

- wysokość opłat za wywóz odpadów - udział odpadów z handlu i rzemiosła w odpadach komunalnych

- poziom konsumpcji społeczeństwa - lokalne różnice w rozwoju gospodarczym, strukturze socjalnej

- wyposażenie mieszkań (ogrzewanie, kanalizacja) i terenowej

- objętość pojemników na odpady - rozwój wynikający ze zmian modelu życia

- oferowane systemy zbiórki odpadów

Typy zabudowy: - wielkość i rodzaj pojemników do zbiórki odpadów

- wysoka zabudowa blokowa - wysokość i stopniowanie opłat za wywóz odpadów

- zwarta zabudowa dzielnic śródmiejskich - pory roku

- zabudowa jednorodzinna - częstotliwość i organizacja wywozu odpadów

- zabudowa wiejska - intensywność działań motywacyjnych wspieranych przez media

Wskaźniki nagromadzenia odpadów:

- jednostkowy masowy

- jednostkowy objętościowy

4. Prognozowanie ilości odpadów. Plany gospodarki odpadami. Gminny plan gospodarki odpadami - zakres, podstawowe zagadnienia, które powinny być ujęte w planie. Kontrola realizacji planu.

METODYKA WDRAŻANIA SYSTEMU SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW
NA TERENIE GMINY STAWISKI

CEL - Osiągnięcie przedstawionych w Planie Gospodarki Odpadami rocznych limitów odzysku odpadów opakowaniowych na terenie GMINY STAWISKI.

STANDARDY ZBIÓRKI SUROWCÓW ODPADOWYCH

Dokument ten przestawia wymogi techniczne, jakim powinny odpowiadać systemy zbiórki selektywnej odpadów na terenie Gmin jak i wymogi wobec materiałów przekazywanych do ostatecznego recyklingu.

Zasady ogólne: Zbiórka papieru i kartonu, szkła i tworzyw sztucznych jest prowadzona przy pomocy różnokolorowych pojemników typu „igloo” lub innych przystosowanych do rozładunku samochodem odkrytym burtowym lub kontenerowym wyposażonym w dźwig HDS. Zbiórka stali i aluminium jest prowadzona przy pomocy oddzielnego pojemnika.

Zbiórka może być także prowadzona za pomocą kolorowych worków z tworzywa sztucznego LD-PE lub HD-PE - zwłaszcza na terenach o zabudowie niskiej - indywidualne gospodarstwa i gdy istnieje możliwość odbioru. Pojemniki/worki w ramach systemu powinny być tego samego typu, oznaczone logo operatora systemu, z adresami i kontaktem telefonicznym operatora.

Pojemniki/worki muszą posiadać widoczne oznakowanie mówiące o rodzaju materiału zbieranego w pojemniku jak i informacje, jakich materiałów nie wolno wrzucać do pojemnika/worka.

Worki w ramach systemu powinny być oddzielne na papier i karton, szkło i tworzywa sztuczne. Zbiórka stali i aluminium może być prowadzona przy pomocy jednego worka razem z tworzywami sztucznymi Lub w oddzielny worek w zależności od możliwości operatora.

5. Odpady przemysłowe. Sektory przemysłu produkujące największe ilości odpadów. Ilość odpadów przemysłowych w różnych częściach Polski.

6. Systemy selektywnej zbiórki odpadów - ich zalety i wady. Efektywność zbiórki. Organizacja “gniazd “ dla pojemników. Porównanie segregacji „u źródła” z segregacją odpadów zmieszanych w sortowniach. Selekcja pozytywna i negatywna. Podstawowe urządzenia w sortowni.

Pojemniki do zbiórki papieru i kartonu, szkła i tworzyw sztucznych powinny być ustawiane w miejscach tzw. „gniazdach” spełniających następujące kryteria: Gniazdo musi być zlokalizowane w miejscu o łatwym dojeździe dla pojazdu opróżniającego pojemniki, Gniazdo powinno być tak zlokalizowane, aby pojazd opróżniający pojemniki nie hamował ruchu drogowego, W przypadku osiedli o budownictwie wysokim gniazda powinny być umiejscowione w pobliżu altanek śmieciowych, W przypadku osiedli o zabudowie jednorodzinnej gniazda powinny być zlokalizowane w miejscach o dużym natężeniu ludności - główne przejścia, np. dojście do przystanku autobusowego, koło sklepów itp. Zbiórka stali i aluminium powinna być prowadzona przy pomocy jednego pojemnika ustawionego w miejscach strzeżonych tak, aby nie dopuścić do opróżniania pojemników przez niepowołane osoby. Nie wolno dopuścić do przepełnienia pojemnika. Worki powinny być odbierane regularnie sprzed posesji. O terminach odbioru worków należy informować uczestników zbiórki - rozdając kalendarze, harmonogramy odbioru surowców. Miejsce składowania surowców pochodzących ze zbiórki selektywnej powinno znajdować się na terenie ogrodzonym i strzeżonym.

Optymalnym jest wyposażenie takiej bazy w wagę samochodową umożliwiającą kontrolę wagi materiałów zbieranych jak i ekspediowanych do dalszego przetwórstwa. Baza powinna być wyposażona w boksy na jedne surowce i wiatę na inne. Szczegółowy opis poniżej. Boksy powinny być oddzielone przegrodami uniemożliwiającymi mieszanie się surowców.Dojazd do miejsc składowania możliwy dla samochodów ciężarowych z przyczepą lub naczepą.

Standard nr 1 Pojemniki do selektywnej zbiórki zużytych opakowań szklanych

Standard określa wymagania jakie winny spełniać pojemniki stosowane do prowadzenia selektywnej zbiórki zużytych opakowań szklanych Wymagania podstawowe: Pojemniki przystosowane do zbierania stłuczki z opakowań szklanych (słoiki i butelki) w dwóch kolorach Szkło bezbarwne Szkło kolorowe (mieszane pod względem kolorów - brunatne i zielone) Pojemniki przystosowane do rozładunku samochodem odkrytym burtowym (ew. kontener) z dźwigiem HDS. Pojemniki jedno lub dwukomorowe o pojemności: od 1,5m3 do 2,5m3 Sposób oznakowania: Pojemniki w ramach jednego systemu muszą być tego samego typu, oznaczone logo administratora i operatora z adresami i kontaktem telefonicznym.

Pojemnik powinien być widocznie oznakowany dla jakiego rodzaju surowca jest przeznaczone (OPAKOWANIA SZKLANE) i jakiego rodzaju szkła (BEZBARWNE lub KOLOROWE).

Dla szkła bezbarwnego, pojemnik lub część pojemnika w kolorze białym. Dla szkła kolorowego, pojemnik lub część pojemnika w kolorze zielonym. Na pojemniku powinna być informacja mówiąca jakiego rodzaju odpady nie mogą być wrzucane do pojemnika. Informacja powinna mieć postać piktogramów.

Standard nr 2 Magazynowanie zebranej stłuczki szklanej Standard określa minimalne wymagania jakie należy spełnić przy magazynowaniu stłuczki ze zbiórki selektywnej opakowań szklanych Wymagania ogólne: Szkło, przed przekazaniem do końcowego uzdatnienia winno być magazynowane w boksach o podłożu utwardzonym nie kruszącym się, w miejscu dającym możliwość swobodnego dojazdu środków transportu (auto ciężarowe z przyczepą lub naczepą) Dopuszcza się wykonanie przegród boksów z bali drewnianych Miejsce magazynowania (punkt zborny) ma zapewniać: Brak możliwości mieszania dwóch rodzajów szkła Brak możliwości zanieczyszczenia szkła podczas składowania Możliwość załadunku i wyładunku bez uszczerbku na jakości surowca Miejsce magazynowania (punkt zborny) powinno posiadać wagę umożliwiającą ważenie surowca przyjmowanego (szkło z pojemników) jak i wywożonego do ostatecznego uzdatnienia

Obsługa Szkło znajdujące się w punkcie zbornym powinno być wstępnie oczyszczone poprzez eliminację większych zanieczyszczeń (tworzywa sztuczne, papier, ceramika, szyby, drewno, puszki metalowe itp.). Załadunek oraz obsługa boksów powinny być prowadzone w taki sposób aby na dnie boksu pozostawała zawsze 5 - 10 cm warstwa szkła uniemożliwiająca ewentualne skruszenie i pobranie przez ładowarkę odłamka podłoża W okresie zimowym boksy na szkło powinny posiadać zadaszenie chroniące przed śniegiem, umożliwiające załadunek i rozładunek surowca.

Standard nr 3 Zbiórka stłuczki szklanej - sposób prowadzenia Lokalizacja pojemników oraz ich zestawów Pojemniki na szkło muszą być ustawione w miejscu dostępnym dla konsumenta, który ma równocześnie możliwość umieszczenia w innych kontenerach swoich odpadów. Pojemniki muszą być ustawione na utwardzonym placyku, stwarzając estetyczny wygląd samych pojemników jak i całości otoczenia. Dojazd samochodu specjalistycznego do opróżniania pojemników musi być zaplanowany tak by nie dewastować infrastruktury towarzyszącej gniazdom (trawniki, krawężniki, przejścia itp.)

Rozładunek pojemników ma być bezpieczny dla postronnych uczestników miejsca pracy jak i dla obsługi (niebezpieczeństwo uszkodzenia dźwigiem linii energetycznych, telefonicznych, drzew, dachów itp.) Obsługa pojemników oraz ich zestawów: Pojemnik nie może być zapełniony w całości, bez możliwości włożenia zużytych opakowań szklanych.

Optymalne wypełnienie pojemnika to 2/3 jego pojemności Opróżnianie pojemnika musi być bezpieczne dla osób postronnych i obsługi. Po każdym opróżnieniu placyk gniazda recyklingowego musi być uprzątnięty. Obsługujący samochód specjalistyczny musi dbać o swój wygląd zewnętrzny, zachowanie jego podczas czynności rozładunkowych ma być stosowne do funkcji jaką wykonuje, wskazane jest udzielanie informacji osobom zainteresowanym rozładunkiem co dalej dzieje się z zebranym szkłem. Sprzęt rozładunkowy w nienagannej czystości by nikt nie kojarzył odpadów szklanych ze śmieciami a jedyne z cennym, szlachetnym surowcem. Należy ustalić czasokres czyszczenia pojemników by stale były estetyczne. Można te czynności robić równocześnie z rozładunkiem pojemników ale niekoniecznie. Drobne uszkodzenia pojemników regenerować natychmiast. Mocno zużyte przez długotrwałą eksploatację regenerować, ewentualnie w skrajnych przypadkach likwidować i uzupełniać sprawnym kontenerem. Nie wolno zabrać pojemnika nawet na krótki okres czasu i pozostawić puste miejsce. W miejsce pojemnika zabranego np. do regeneracji musi być ustawiony pojemnik zastępczy równie sprawny i estetyczny. Nie wolno rozładowywać zebranego surowca posegregowanego mieszając go lub łączyć z innymi odpadami.

Standard nr 4 Stłuczka szklana -własności jakościowe materiału przed uzdatnieniem Standard określa minimalne wymagania stawiane stłuczce szklanej pozyskanej ze zbiórki selektywnej zużytych opakowań. Wymagania ogólne:Opakowania szklane w pojemniku do zbiórki selektywnej nie powinny być stłuczone. Dopuszcza się stłuczenie części opakowań w pojemniku pod warunkiem, że gęstość stłuczki nie przekracza 350 kg/1 m3.Segregacja na kolory: Stłuczka z opakowań szklanych rozdzielona pod względem kolorów na co najmniej dwie frakcje:Bezbarwna Kolorowa Zanieczyszczenia: Dopuszcza się następujące zanieczyszczenia stłuczki nie uzdatnionej Pozostałość produktów w nich opakowanych Płyny wylane do końca (bez mycia opakowania) Produkty stałe wybrane „łyżeczką” (bez mycia opakowania) Etykietki, pozostałości trwale umocowanych zamknięć, uchwytów itp. Minimalne zanieczyszczenia w postaci zbiorczych opakowań papierowych, z tworzyw sztucznych itp.

Następujące rodzaje zanieczyszczeń nie są dopuszczalne i nie mogą znajdować się w pojemnikach

Zanieczyszczenia ceramiczne, porcelana, gruz, ziemia, kamień, metale. Zanieczyszczenia szkłem płaskim, szklanymi izolatorami energetycznymi, szklanymi bloczkami budowlanymi, szkłem pochodzącym z lamp kineskopowych itp.

Standard nr 5 Stłuczka szklana-parametry jakościowe stłuczki po uzdatnieniu Standard określa minimalne wymagania jakościowe stawiane stłuczce przygotowanej do zastosowania w zestawie szklarskim.Dopuszcza się następującą maksymalną zawartość zanieczyszczeń w stłuczce uzdatnionej

Kamienie, ceramika, porcelana< 50g/t Metale magnetyczne5 g/t Metale niemagnetyczne 5 g/t

Substancje organiczne500 g/t Tworzywa sztuczne< 100 g/t wilgotność3% wielkość ziarna> 5 cm - 0 / < 0,5 cm - max. 5% Określa się następujące wymagane składy poszczególnych frakcji barwnych stłuczki

Kolor: stłuczka zielona zielona: > 85% bezbarwna: < 15% oranżowa: < 5%

Kolor: stłuczka oranżowa oranżowa: > 82% zielona: < 10% bezbarwna: < 8%

Kolor: stłuczka bezbarwna bezbarwna: > 98% zielona: < 1%oranżowa: < 1%

Kolor: stłuczka mieszana brak wymagań

7. Zasady zbiórki makulatury, szkła, tworzyw sztucznych, odpadów biodegradowalnych. Organizacja systemów selektywnej zbiórki odpadów.

8. Odpady niebezpieczne w sektorze komunalnym i gospodarczym. Systemy selektywnej zbiórki tych odpadów. Zasady postępowania z odpadami niebezpiecznymi w zakładach pracy.

9. Zasady postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Organizacja zbiórki tych odpadów w sektorze komunalnym.

10. Zbiórka i transport odpadów przemysłowych i komunalnych. Systemy pojemników. Stacje przeładunkowe. Racjonalność stosowania. Rozwiązania funkcjonalne. Kompostowanie odpadów.

11. Podstawowe informacje o odpadach promieniotwórczych. Źródła pochodzenia odpadów promieniotwórczych. Rozwiązania prawne. Składowanie.

Odpady promieniotwórcze - odpady stałe, ciekłe lub gazowe, zawierające substancje promieniotwórcze lub skażone tymi substancjami.

Podział odpadów promieniotwórczych:

• niskoaktywne

• średnioaktywne

• wysokoaktywne

Podział ze względu na okres połowicznego rozpadu zawartych w nich izotopów:

• krótkożyciowe

• długożyciowe

Odpady promieniotwórcze / radioaktywne / są to wszelkiego rodzaju przedmioty, materiały o różnych stanach skupienia, substancje organiczne i nieorganiczne, nienadające się do dalszego wykorzystania, a zanieczyszczone objętościowo lub powierzchniowo substancjami promieniotwórczymi w stopniu przekraczającym dopuszczalne- według odpowiednich przepisów - ilości. Koncentracja substancji radioaktywnych w odpadach promieniotwórczych jest zwykle wyższa niż koncentracja tych substancji w zwykłych odpadach.

Źródła odpadów promieniotwórczych.
Można wyróżnić pięć głównych źródeł pochodzenia odpadów promieniotwórczych nie licząc zastosowań militarnych energii jądrowej kopalnie rud uranu oraz
• Zakłady przerobu tych rud, produkcja paliwa reaktorowego oraz przerób
• Paliwa wypalonego, eksploatacja reaktorów energetycznych i badawczych,
• Likwidacja reaktorów jądrowych,

• stosowanie izotopów promieniotwórczych w medycynie, przemyśle, rolnictwie i badaniach naukowych

W Polsce odpady promieniotwórcze powstają w wyniku stosowania izotopów w medycynie, przemyśle i badaniach naukowych oraz podczas ich wytwarzania. Odrębną grupę odpadów stanowi zużyte paliwo jądrowe z reaktorów badawczych / EWA, MARIA / Jest ono nadal silnie promieniotwórcze, a więc wymaga odpowiedniego zabezpieczenia. Ilość odpadów promieniotwórczych jest bardzo mała w porównaniu do ilości odpadów produkowanych przez przemysł chemiczny, czy też powstających w efekcie spalania węgla w elektrowniach lub elektrociepłowniach.

SKŁADOWANIE: Odpady promieniotwórcze muszą być odpowiednio składowane; im większa jest ich aktywność tym skuteczniejsze powinny być bariery przeciwdziałające ujemnemu wpływowi promieniowania na człowieka i środowisko. W Polsce stosowane są następujące bariery ochronne:

1. Chemiczna: trudno rozpuszczalne związki chemiczne izotopów promieniotwórczych, powstające w procesie przerobu i oczyszczania radioaktywnych ścieków;

2. Fizyczna: materiał wiążący / spoiwo / - służy do zestalania lub utrwalania odpadów. Proces ten polega na zmieszaniu zatężonych już odpadów / koncentratów / ze spoiwem i nadaniu im formy stabilnego ciała stałego. Zapobiega to rozsypaniu, rozproszeniu, rozpyleniu i wymywaniu substancji promieniotwórczych. Najczęściej stosowane spoiwa to: asfalt, cement i tworzywa sztuczne.;

3. I inżynierska: opakowanie / stalowy bęben lub betonowy pojemnik / zabezpiecza odpady przed uszkodzeniami mechanicznymi i kontaktem z wodą. Stanowi również osłonę biologiczną, ponieważ osłabia promieniowanie;

4. II inżynierska: betonowa konstrukcja składowiska oraz impregnująca warstwa bitumiczna- chroni pojemnik z odpadami przed wpływem opadów atmosferycznych, wilgocią i korozją;

5. Naturalna: struktura geologiczna terenu, na którym zlokalizowano składowisko. Teren taki powinien być m.in. asejsmiczny, niezatapialny i wyłączony z działalności gospodarczej. Jest to bardzo ważne, ponieważ właściwa struktura geologiczna i warunki hydrogeologiczne uniemożliwiają migrację radionuklidów, zapobiegają ich rozprzestrzenianiu w glebie oraz przenikaniu substancji promieniotwórczych do wód gruntowych i powierzchniowych.

12. Ciepło spalania, wartość opałowa. Termiczna utylizacja odpadów komunalnych oraz niebezpiecznych. Stosowane technologie. Gospodarka odpadami komunalnymi na obszarze działania spalarni odpadów. Za i przeciw spalaniu odpadów. Obliczanie wartości opałowej odpadów.

Ciepło spalania to ilość energii, która ulega wyzwoleniu podczas spalenia danej substancji. Jeżeli produktem spalania jest para wodna, do ciepła spalania wchodzi również ciepło kondensacji pary wodnej. Oczywiście zakładamy, że spali się całe paliwo (spalanie całkowite) i że spalanie jest zupełne (tzn. w spalinach nie ma palnych substancji).

Ciepło spalania (Q_c) - ilość ciepła, jaka powstaje przy spalaniu całkowitym i zupełnym jednostki masy lub jednostki objętości analizowanej substancji w stałej objętości, przy czym produkty spalania oziębia się do temperatury początkowej, a para wodna zawarta w spalinach skrapla się zupełnie.

Jednostką ciepła spalania jest J/kg.

Wartość opałowa jest to ilość ciepła wydzielana przy spalaniu jednostki masy lub jednostki objętości paliwa przy jego całkowitym i zupełnym spalaniu, przy założeniu, że para wodna zawarta w spalinach nie ulega skropleniu, pomimo że spaliny osiągną temperaturę początkową paliwa.

Wzór (przybliżony) na wartość opałową paliwa:

gdzie:

W_u - wartość opałowa

C, H, O, S - udziały masowe poszczególnych pierwiastków w paliwie

w - udział masowy wilgoci w paliwie

Termiczna utylizacja odpadów.

Część odpadów nie nadaje się do odzyskania, kompostowania a ich składowanie może być nie bezpieczne. Takie „niewygodne” odpady coraz częściej kończą w różnego typu spalarniach śmieci. Spalarnie stają się coraz popularniejsze i nawet ich niedawni zagorzali przeciwnicy stopniowo się do nich przekonują.

Jest to podyktowane faktem, iż najnowocześniejsze instalacje w minimalnym stopniu emitują do środowiska toksyczne gazy i pary, a także zapobiegają przedostawaniu się do niego metali ciężkich, zawartych w żużlach. Z nadwyżką spełniają wymóg nie przekraczania emisji dioksyn i furanów w spalinach. Przy tych zabezpieczeniach termiczne unieszkodliwianie odpadów ma szereg zalet, gdyż:

• redukuje masę odpadów stałych o ok. 65%, a tym samym znacznie zmniejsza

• problemy związane z ich składowaniem

• konwersja substancji organicznych przebiega bardzo szybko

• uzyskuje się energię cieplną i złom metali

• utylizacja odpadów nie nastręcza kłopotów organizacyjnych

W omawianym systemie gospodarki odpadami spalaniu podlega frakcja palna odpadów, która nic może być wykorzystywana jako surowce wtórne i nie nadaje się do kompostowania. Udział tej frakcji systematycznie wzrasta, o czym świadczy wzrost wartości opałowej odpadów w województwie stołecznym z 4 MJ/kg w 1973 roku do 6,5 MJ/kg w 1990 roku.

Obecnie pracuje w świecie wiele spalarni o różnym stopniu zabezpieczenia środowiska przed emisją toksycznych związków i metali ciężkich. Najniebezpieczniejsze są stare instalacje, które w ogóle lub niedostatecznie redukują te szkodliwe zanieczyszczenia. Zakres unieszkodliwiania odpadów metodą spalania w poszczególnych krajach jest bardzo zróżnicowany. Najszerzej tę metodę utylizacji odpadów stosują: Japonia (ponad 80%), Szwajcaria (77%), Dania (70%), natomiast w niewielkim zakresie: Wielka Brytania (10%) i Hiszpania (5%). W 1996 roku na świecie pracowało ok. 2400 wielkich spalarni odpadów, a dalszych 150 znajdowało się w budowie.

Spalanie odpadów w nieodpowiednich instalacjach i przy niewłaściwych procesach niesie ze sobą ogromne zagrożenia. Podczas spalania odpadów z PCW i innych tworzyw, zawierających chlor i brom, wytwarzają się dioksyny i furany, które są bardzo niebezpieczne dla człowieka i zwierząt.

Działanie tych związków polega przede wszystkim na zakłóceniu systemu przekazywania kodu genetycznego tworzącym się komórkom organizmów.

Nie wszystkie odmiany dioksyn są jednakowo niebezpieczne. Spośród 75 izomerów polichlorowanych i dibenzoparadioksyn oraz 135 izomerów chlorowanych dibenzofuranów - 17 odmian wskazuje silne właściwości toksyczne, pozostałe zaś słabsze. W warunkach wysokiej temperatury, jeżeli nawet dioksyny ulegną fizycznemu rozkładowi, dość łatwo nastąpi ich odtworzenie w wyniku reakcji wolnorodnikowych. Dlatego wysiłki naukowców i konstruktorów zmierzają do przeciwdziałania syntezie dioksyn oraz doskonałego usunięcia ich ze strumienia gazu spalinowego.

W tym celu w spalarniach stosuje się wysoką temperaturę (900-1200°C), przynajmniej dwusekundowy czas reakcji spalania oraz dopalanie spalin z zastosowaniem dodatkowego zasilania powietrzem. Po wychłodzeniu spalin w wymiennikach ciepła do 400°C wprowadza się do nich odpowiednie kompozycje proszkowe, zawierające węglan wapniowy z glinokrzemianami, tlenkami glinu itp. Dzięki temu wiąże się chemicznie gazowy chlorowodór, a tym samym zabezpiecza przed katalitycznym generowaniem dioksyn.

Te kompozycje proszkowe dodatkowo wychwytują dioksyny, obecne w fazie gazowej. Cząstki lotnego popiołu, również zawierające dioksyny, wyłapuje się różnymi metodami suchymi przy zastosowaniu cyklonów, elektrofiltrów, filtrów workowych oraz metodami mokrymi przy użyciu skruberów alkalicznych, przechwytujących chlorowodór i inne kwaśne gazy.

Różne firmy stosują tutaj zróżnicowane rozwiązania, np. firma BASF wykorzystuje katalizatory, filtry z węgla aktywnego itp. Dzięki tym rozwiązaniom nowoczesne spalarnie emitują poniżej O, l ng/Nm³ ITEQ (International Toxic Equivalent) dioksyn.

Działającą w Wiedniu nowoczesną spalarnię odpadów komunalnych ma przerób roczny 100 000 Mg. Z każdej Mg odpadów powstaje w niej:

• 280 kg żużla

• 27 kg pyłów (z elektrofiltrów)

• 25 kg gipsu (z filtra mokrego w wyniku dodawania wapna)

• 450 kg ścieków (z filtrów mokrych)

• 28 kg złomu

• 2 kg papkowatej masy z zawartością wyłapanych dioksyn

Powstające żużle, pyły i gips, które zawierają metale ciężkie i niebezpieczne związki, są zestalane przy wykorzystaniu cementu, a następnie składowane w postaci bloków na składowisku. Zestalenie tych odpadów zapobiega wypłukiwaniu z nich wspomnianych niebezpiecznych związków. Papkowata masa z dużą zawartością dioksyn jest spalana w specjalnych piecach, a pozostałości z tego spalania składowane są w mogilnikach.

Uzyskiwane ciepło i energia elektryczna oraz wysokie opłaty za unieszkodliwianie odpadów równoważą koszty eksploatacyjne spalarni, natomiast koszty zagospodarowania pozostałości z procesu spalania pokrywają władze miasta.

W pierwszym etapie spaliny oczyszczane są poprzez ługowanie roztworem z kwasem solnym. Następnie dokonuje się wytrącenia metali ciężkich (kadmu, cynku itp.), które z kolei usuwane są roztworu za pomocą mikrofiltracji oraz wymiany jonowej.

W etapie drugim, po procesie ługowania pyłów i paletowania substancji stałej wydzielonej w procesie próżniowego filtrowania, zostaje ona zawrócona do komory spalania o temperaturze 900°C. Tam następuje redukcja związków organicznych, m.in. dioksyn i furanów, 99-procentowa.

Koszty spalania odpadów w warunkach tlenowych maleją w miarę zwiększania wydajności instalacji, co ilustruje tabelka.

Metoda "Thermoselect"

Ostatnio firmy zachodnie oferują nową metodę i instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych i szlamów z oczyszczalni ścieków, określaną jako "Thcrmoselect". Metoda ta jest oparta na technologii zgazowania węgla (pirolizie).

Proces rozpoczyna się zagęszczeniem odpadów (w prasie używanej do złomu) do 10% pierwotnej objętości. W ten sposób utworzone pakiety transportowane są do kanału, w którym w temperaturze 600°C następuje "skoksowanie" i odparowanie wody. W wyniku tego procesu uzyskuje się węgiel, który z mineralnymi i metalicznymi pozostałościami scala się w brykiety. Z kolei rozgrzane brykiety przechodzą do reaktora, gdzie w temperaturze 2000°C i z dopływem czystego tlenu następuje zgazowanie węgla. Pozostałe składniki ulegają stopieniu, a po schłodzeniu mają postać surówki metali oraz materiałów mineralnych. Materiały mineralne w postaci granulatu mogą być wykorzystane w budowie dróg jako domieszka do betonu. Metale ciężkie zostają wtopione w materiały mineralne i dlatego trudne są do wypłukania przez wodę. Wysoka temperatura w reaktorze niszczy związki organiczne, w tym dioksyny i furany. Gaz o temperaturze 1200°C, wydostający się z reaktora, jest uderzeniowo chłodzony wodą do 90°C. Szybki sposób chłodzenia oraz brak tlenu zapobiega ponownemu powstawaniu związków dioksynowych i furanowych. Gaz ten poddawany jest następnie wielostopniowej kąpieli, w której oddzielane są wodorotlenki i inne materiały (np. związek soli), a w końcowej fazie dodatkowo czyszczony węglem aktywnym. Otrzymany czysty gaz może być wykorzystywany do wytwarzania energii elektrycznej, ogrzewania itp.

Półmobilna instalacja do unieszkodliwiania odpadów toksycznych

Przedsiębiorstwo prywatne Elpasys w Warszawie, współpracujące z firmą GSU -Systemtechnik, reklamuje semimobilną instalację do unieszkodliwiania odpadów toksycznych, w której utylizacja następuje w złożu fluidalnym w gazie ochronnym, składającym się z wodoru i azotu. W jednym module zdolność przerobowa wynosi 170 Mg/rok rozcieńczonego PCB o zawartości chloru 50%, a przez łącznie modułów można dowolnie zwiększać wydajność. Cząstki toksyn, wprowadzane do złoża fluidalnego o temperaturze ok. 900°C, przebywają tam 20s, ulegając całkowitemu rozkładowi oraz dehydrohalogenacji, czyli zastąpieniu atomów chloru przez atomy wodoru. W rezultacie tego rozkładu tworzą się proste węglowodory (metan, etan itp.) a uwalniany chlor wiąże się z wodorem, tworząc HCl, zaś tlen - mogący występować w toksynie wprowadzanej do złoża - wiąże się z wodorem, tworząc wodę. Mieszanina gazów (produktów procesu rozkładu) opuszczająca złoże fluidalne podlega wypłukiwaniu HCl i następnie jego neutralizacji, zaś pozostałość (mieszanina prostych węglowodorów) jest spalana w palniku. Omawiana instalacja nie wymaga rozcieńczenia toksyn przed ich właściwym zniszczeniem.

Końcowym produktem procesu rozkładu toksycznych chlorowanych węglowodorów (np. PCB) jest słona woda. Instalacja nadaje się do rozkładu każdej substancji toksycznej, w tym dioksyn, przy czym w każdym przypadku instalacja podlega indywidualnej parametryzacji pod nadzorem systemu monitoringu. Gwarantowany przez oferenta stopień rozkładu organicznych odpadów toksycznych wynosi ponad 99,9999%.

Instalacja może być przewożona, a zatem pracować okresowo w różnych miejscach, co już nie wywołuje tak znacznych protestów społeczeństwa, jak instalowanie spalarni stacjonarnych.

Unieszkodliwianie niebezpiecznych odpadów organicznych metodą "Swingtherm - Ekos"

W odpadach komunalnych występują odpady niebezpieczne, które nie mogą być składowane na składowisku i powinny być unieszkodliwione. Można stosować w tym celu na przykład metodę "Swingtherm - Ekos", opartą na niskotemperaturowej pirolizie. Proces ten zachodzi w komorach pirolitycznych w temperaturze 200-500°C. W wyniku tego procesu powstają substancje gazowe, które dopalane są w reaktorze katalitycznym typu "Swingtherm-Bikat". Końcowymi produktami katalitycznego dopalania są woda i dwutlenek węgla.

W fazie pierwszej pirolizy, przy niższej temperaturze, odparowuje woda i lotne substancje zawarte w przetwarzanych odpadach.

W fazie drugiej, w wyższej temperaturze, tworzą się węglowodory wyższe alifatyczne i aromatyczne, a w trzeciej fazie - węglowodory niskie z zawartością węgla od l do 4. Jako popiół pozostają części mineralne, jak pigmenty, wypełniacze itp.

Instalacja taka składa się z jednej lub więcej komór pirolitycznych, wyposażonych w palniki na olej opałowy lub gaz, urządzenia do katalitycznego dopalania substancji organicznych oraz wentylatora. Instalacja ta może być także zaopatrzona w wymiennik ciepła umożliwiający wykorzystanie energii. Komory pirolityczne o różnych wymiarach produkowane są przez Laboratorium Katalizy Stosowanej "Swing-Therm" w Krakowie (ul. Adama Vetulaniego l a).

Dla poszczególnych grup odpadów odpowiednio dostosowuje się instalację. Na przykład do niszczenia odpadów chlorowo-organicznych służy instalacja "Swingt-herm-Ekos/Cl". Komory mogą być wyposażone w palniki na wszystkie standardowe paliwa, zgodnie z życzeniem klienta. Odpady przeznaczone do unieszkodliwienia wprowadza się do komory pirolitycznej w pojemnikach 50-litrowych lub też na specjalnych tacach, umieszczonych na wózkach. Temperatura w komorach sterowana jest regulatorami elektronicznymi o zakresie temperatury od 100 do 600°C. W instalacji "Swingtherm-Ekos-06" można spalić w ciągu godziny nie więcej niż 15 kg substancji organicznej w przeliczeniu na ksylen.

W przypadku unieszkodliwiania odpadów, które powodują wytwarzanie chlorowodoru, instalacja jest dodatkowo zaopatrywana w komorę umożliwiającą absorpcję chlorowodoru.

Omawiane instalacje przeznaczone są do unieszkodliwiania niebezpiecznych odpadów, takich jak:

• odpady żywic fenolowych, poliestrowych, poliuretanowych

• warstwy lakiernicze na powierzchniach metalowych

• smary i oleje

• tworzywa sztuczne

• szlamy

• zaolejona ziemia

• korund

• zaolejone wióry metalowe

• zaolejone czyściwo

• zużyty węgiel aktywny itp.

Unieszkodliwianie opisaną metodą cechuje m.in. stosunkowo niskie zużycie energii, brak ścieków, brak emisji dioksyn, niski koszt inwestycyjny, niewielka powierzchnia niezbędna do zainstalowania urządzenia.

Unieszkodliwianie odpadów drogą spopielania na przykładzie zastosowanym w Lyonie

Odpady komunalne można również unieszkodliwiać drogą spopielania, przy jednoczesnym wykorzystaniu wytwarzanej energii cieplnej i płukaniu dymów. Unowocześnioną metodę spopielania, po kilkudziesięciu latach doświadczeń, zastosowano w latach dziewięćdziesiątych w Lyonie we Francji.

Proces spopielania odpadów jest przeprowadzany w piecach samotokowych. Odpady wsypuje się do specjalnego zbiornika, gdzie są mieszane chwytakiem wielo-łupinowym, a następnie przenoszone do kosza zasypowego, skąd grawitacyjnie opadają wzdłuż rynny na stół zasilający. Z kolei podajnik rozgęszcza odpady i spycha je na ruszt, gdzie są spalane. Ruszt Cnim - Martin, o mchu posuwisto-zwrotnym, ma dwa hydraulicznie sterowane pasma ruchu oraz trzynaście rzędów prętów umieszczonych schodkowo. Odpowiednie ruchy prętów zapewniają wymieszanie odpadów oraz oczyszczanie szczelin doprowadzających powietrze. Ruch prętów od dołu do góry, przeciwny do ruchu odpadów, umożliwia tworzenie się jednolitej ich warstwy i wynoszenie na wierzch rusztu części rozżarzonej masy suszącej i zapalającej nowo dostarczane odpady. Świeże powietrze doprowadzone jest pod ruszt w pięciu kesonach, odpowiednio do poszczególnych etapów spalania, natomiast powietrze wtórne wtryskiwane jest do ścian paleniska w celu uzupełnienia mieszaniny gazów, zakończenia spalania oraz uzyskania niskiego i stałego płomienia. Proces spalania kończy się w 3/4 długości rusztu. Na ostatnim odcinku odpady zamieniają się w żużel paleniskowy, który jest stopniowo ochładzany świeżym powietrzem. Żużel ten stanowi około 25% nominalnej masy spopielanych odpadów i wykorzystywany jest do robót publicznych w drogownictwie.

Wytworzone dymy poddawane są procesom eliminującym gazy i pyły, w tym chlor, pochodzący głównie ze spalania tworzyw sztucznych, oraz metale ciężkie.

W pierwszej fazie dymy są odpylane w elektrofiltrze, natomiast kwas chlorowodorowy i fluorowodorowy są neutralizowane metodą mokrą, tlenkiem wapniowym w płuczce. Ciężkie metale, nie zatrzymywane przez elektrofiltr, czadzone są w płuczce. Odpylone gorące dymy w elektrofiltrach przenikają pionowo do skrubera, gdzie przechodzą przez serię ekranów utworzonych z drobnych kropelek wody, emitowanych z dużą prędkością przez specjalne rozpylacze, zawierające mleko wapienne. W tej fazie gazy kwaśne są neutralizowane, natomiast metale ciężkie i drobne pyły wychwytywane. Dymy przechodzą następnie przez separatory, zatrzymujące kropelki wody pod działaniem ruchu odśrodkowego. Oczyszczone dymy są zasysane przez wentylator i odprowadzane do komina.

Woda płucząca przed recyklingiem poddawana jest procesom:

• ujednorodnienia i neutralizacji uzupełniającej

• koagulacji i kłaczkowania przez dodanie chlorku żelazawego i polielektrolitu

• dekantacji dającej osady oraz wodę przezroczystą i obojętną, pozbawioną metali ciężkich

• odwadniania osadów przez prasę filtracyjną, dającego lity placek filtracyjny, chemicznie stały, wywożony następnie na składowisko I klasy.

Opisany proces spalania odpadów komunalnych spełnia wymagania europejskich norm w zakresie emisji gazów i pyłów oraz dzięki nie odprowadzaniu z niego zanieczyszczonych wód lyońskie instalacje do spopielania odpadów komunalnych zostały uznane w 1993 roku jako najlepsze w Europie.

Termiczna utylizacja odpadów jest bardzo skuteczną metodą radzenia sobie z odpadami. Jest w miarę uniwersalna i pozwala odzyskiwać energię ze spalania odpadów, które w żaden inny sposób nie byłyby wartościowe. Problemem mogą być tylko źle skonstruowane lub eksploatowane spalarnie, które są potencjalnym źródłem bardzo szkodliwych toksyn.

Spalarnie są doskonałą alternatywą dla zwykłych wysypisk śmieci. Mniejsza szkodliwość (dla w pełni sprawnych spalarni), możliwy zysk i duża oszczędność powierzchni. Niestety, potrzeba wielkiej inwestycji początkowej czyni raczej nierealnym wyparcie wysypisk przez takie instalacje, przynajmniej w najbliższych latach.

13. Składowiska odpadów: Lokalizacja, budowa i wyposażenie składowisk. Techniczne i społeczne uwarunkowania lokalizacji. System wielu barier.

Składowisko odpadów, potocznie wysypisko śmieci - to zlokalizowany i urządzony zgodnie z przepisami obiekt zorganizowanego deponowania odpadów. Pojęcie składowisko obejmuje również wylewisko odpadów ciekłych, wysypisko odpadów komunalnych, a także zwałowiska mas ziemnych. Składowanie odpadów może odbywać się wyłącznie w miejscu do tego wyznaczonym. Niekiedy w tym samym miejscu prowadzi się też selekcję i częściowy odzysk surowców wtórnych. Właścicielem składowiska jest zazwyczaj miejscowy samorząd terytorialny.

Pod względem budowlanym składowiska odpadów należą do najtrudniejszych technicznie obiektów, ponieważ wymaga się od nich maksymalnej szczelności i zapewnienia minimalnego oddziaływania na otoczenie, a równocześnie są to obiekty o bardzo dużej powierzchni i pojemności oraz czasie eksploatacji trwającym kilkadziesiąt lat.

Szkodliwość wysypiska odpadów dla środowiska zależy od wielu czynników, a w szczególności od właściwości odpadów (fizycznych, chemicznych, biologicznych), jakości gruntu, sposobu zagospodarowania środowiska przyległego do wysypiska oraz jego eksploatacji, a także sposobu rekultywacji i docelowego zagospodarowania terenu wysypiska. O uciążliwości dla otoczenia i trudnościach w eksploatacji składowiska w dużej mierze decydują właściwości wybranego miejsca. Wyróżnia się położenie wgłębne (wyrobiska, parowy, wąwozy), zboczowe (fragmenty parowów, kotlin lub nasypów ziemnych) i płaskie (konieczność wyniesienia bryły wysypiska ponad otaczający teren). Wysypiska można również podzielić na nadpoziomowe (znajdujące się na terenie płaskim), podpoziomowe (powstałe na obniżeniach terenu) oraz boczne (oparte o zbocza).

W Polsce istnieją trzy rodzaje składowisk:

• Niezorganizowane - zajmują wyrobiska lub naturalne zagłębienia terenu, bez specjalnego przygotowania. Skutkiem takiego składowania odpadów jest m.in. zanieczyszczenie wód gruntowych, niekontrolowana emisja gazów do atmosfery oraz nadmierny rozwój ptactwa i gryzoni.

• Półzorganizowane - budowa takich wysypisk w ostatnich latach jest podejmowana dość często. Od poprzedniego rodzaju wysypisk odróżnia je zastosowanie izolacji składowanych odpadów od podłoża. Sposób ten jednak również nie zabezpiecza środowiska przed emisją ciekłych i gazowych odpadów. Stanowi przejściową formę w dążeniu do prawidłowego urządzenia i eksploatacji wysypisk.

• Zorganizowane - posiadają one specjalną lokalizację, z uwzględnieniem kryteriów hydrogeologicznych i geotechnicznych, spełniają obowiązujące wymogi techniczne oraz są odpowiednio eksploatowane.

Na składowiskach uporządkowanych można składować odpady bytowo-gospodarcze, odpady rolnicze, odwodnione odpady ściekowe, żużel, popiół, gruz budowlany oraz różnego rodzaju odpady wielkogabarytowe. Zabrania się natomiast składowania odpadów zakaźnych, płynnych, radioaktywnych, naftopodobnych oraz toksycznych i wybuchowych.

W Polsce największe składowisko odpadów "Łubna" mieści się niedaleko Warszawy w miejscowości Baniocha (nieopodal wsi Łubna), w gminie Góra Kalwaria.

Lokalizacja składowiska powinna uwzględniać:

1. Konieczność pozyskania gruntów określonej jakości - najlepiej, jeśli są to wszelkiego rodzaju nieużytki gruntowe suche i najsłabsze grunty orne (klasy VI lub V) - nie wolno lokalizować składowisk na glebach I i II klasy bonitacyjnej.

2. Budowę geologiczną:

• układ warstw i ich litologia, która decyduje o przepuszczalności wody i możliwości zatrzymywania zanieczyszczeń

Niedozwolone jest lokalizowanie składowisk:

• w strefach osuwisk i zapadlisk terenu, w tym powstałych w wyniku zjawisk krasowych, oraz zagrożonych lawinami

• na terenach o nachyleniu powyżej 10°

• na terenach, na których mogą wystąpić deformacje ich powierzchni na skutek szkód górniczych

3. Warunki hydrologiczne

W celu ochrony wód powierzchniowych i podziemnych nie należy lokalizować składowisk:

• na tarasach akumulacyjnych rzek,

• w pradolinach,

• na zboczach dolin rzecznych i mis jeziornych (odległość od otwartych zbior­ników wodnych, jezior lub stawów > 300 m, dla małych składowisk odległość może być mniejsza; odległość od rzek > 90 m, w pewnych przypadkach może być mniejsza, ale co najmniej 30 m od brzegu),

• na krawędziach wysoczyzn,

• w wyrobiskach z otwartym zwierciadłem wód podziemnych,

• w strefach ochronnych istniejących i planowanych ujęć wód podziemnych,

• na terenach obecnych i przyszłych zbiorników wody (> 300 m) oraz wy­znaczonych zbiorników GZWP i UPWP,

• na terenach źródliskowych, krasowych, osuwiskowych,

• na torfach i bagnach (europejski standard wysypisk wyklucza możliwość bu­dowy wysypiska na gruntach bardzo przepuszczalnych, słabonośnych),

• na terenach powodziowych (lokalizacja poza strefą 100-letniego zasięgu po­wodzi).Możliwa jest lokalizacja składowiska w obrębie zasięgu powodziowego cieków drugorzędnych, jeżeli zostanie wybudowany wał przeciwpowodziowy wzdłuż cie­ku. Niedozwolona jest natomiast budowa składowisk odpadów w obrębie zasięgu powodziowego głównych rzek kraju.

4. Walory przyrodniczo-krajobrazowe

Lokalizację wysypiska ogranicza występowanie w pobliżu:

- obszarów (obiektów) przyrody szczególnie chronionej, w tym parków kra­jobrazowych, lasów ochronnych, terenów (obiektów) rekreacyjnych, zakładów lecznictwa itp.,

- osiedli mieszkaniowych,

- dobrej jakości gruntów,

- terenów wysokiej kultury rolnej, zwłaszcza plantacji sadowniczych i wa­rzywniczych,

- tras komunikacyjnych i autostrad (> 300 m - ograniczenie głównie ze względów estetycznych, jeżeli drzewa i inne zapory ziemne będą zasłaniały składowisko, może być ono zbudowane bliżej),

- lotnisk (> 3000 m - ograniczenie wynika głównie z niebezpieczeństwa związanego z obecnością ptaków).

5. Długość trasy dowozu odpadów (1-15 km)

6. Uciążliwość i zagrożenia dla okolicznych mieszkańców

Urządzenia pomocnicze składowiska i wyposażenie techniczne

* bramka izotopowa na stanowiskach wjazdowych do wykrywania substancji promieniotwórczych.

* wagi elektroniczne dla rejestracji strumieni odpadów 2szt.

* stanowisko kontrolne dla weryfikacji jakości i zgodności z normatywami wwożonych na składowisko odpadów

* myjnia do mycia i dezynfekcji kół i podwozi samochodów opuszczających składowisko

* stanowisko do mycia sprzętu i pojazdów własnych

* oczyszczalnia odcieku działająca na zasadzie odwróconej osmozy.

* zbiorniki retencyjne odcieku o pojemności łącznej 3300 m3.

* wydzielony plac do gromadzenia gałęzi i ich zrębkowania

* kwatera selektywnego składowania surowców wtórnych

* kompaktor K-34

kompaktor

Kompaktor BOMAG

* kompaktor BOMAG

* kompaktor BOMAG BC 772 RB-2

* rozdrabniarka odpadów wielkogabarytowych "TERMINATOR"

* spycharki typ DT 3szt.

* ładowarka L-34

* samochód wywrotka Jelcz 3szt.

* samochód asenizacyjny Jelcz 2szt

* myjka wysokociśnieniowa typu KARCHER

* opryskiwacz typu RAU

* przyczepa asenizacyjna do chlorowania

* rębarka do gałęzi BANDIT (USA)

* kosiarki elektryczne i spalinowe

* rozrzutnik nawozu

* samochód specjalistyczny do zbiórki odpadów niebezpiecznych -

Mobilny Punkt Zbiórki

Odpadów Niebezpiecznych (MPZON)

---