PowszechnoϾ telefonii

komórkowej znacznie

przyt³umi³a pocz¹tkowe

obawy przed

negatywnymi skutkami

oddzia³ywania pola

elektromagnetycznego na

zdrowie ludzkie.

W

dniach 10-11 maja br. odby³a

siê organizowana przez SEP,

pod patronatem Ministerstwa

Ochrony Œrodowiska oraz

G³ównego Inspektora Sanitarnego, kolejna

konferencja ”Telefonia komórkowa a ochro-

na zdrowia i œrodowiska. Najnowsze przepi-

sy i badania. Fakty”. Program konferencji

obejmowa³ nastêpuj¹ce zagadnienia:

q

rozwój systemów ³¹cznoœci ruchomej,

q

oddzia³ywanie telefonii komórkowej na

zdrowie u¿ytkowników,

q

iloœciowa ocena otaczaj¹cych u¿ytkowni-

ków pól elektromagnetycznych,

q

ochrona przed promieniowaniem urz¹-

dzeñ radiokomunikacji ruchomej,

q

wp³yw telefonii komórkowej na urz¹dzenia

medyczne,

q

prawo ochrony œrodowiska.

Nowe systemy telekomunikacji

ruchomej

Rozwój telekomunikacji ruchomej przedsta-

wili W. Ho³ubowicz i A.Turowiec reprezentu-

j¹cy Instytut Technik Telekomunikacyjnych i

Informatycznych z Poznania oraz Akademiê

Techniczno-Rolnicz¹ z Bydgoszczy. Przy-

pomnieli, ¿e pierwsze komercyjne systemy te-

lefonii komórkowej pojawi³y siê w latach 80.

i wykorzysta³y, podobnie jak ówczesna radio-

fonia, technikê analogow¹. Rozwi¹zania te,

analogowe systemy pierwszej generacji

1G (bo tak s¹ one obecnie nazywane), mia-

³y wiele wad, np. ma³¹ odpornoœæ na za-

k³ócenia, brak poufnoœci oraz bardzo ograni-

czone mo¿liwoœci transmisji danych lub rea-

lizacji roamingu miêdzynarodowego. Mimo to

rozpowszechni³y siê i rozbudzi³y zapotrzebo-

wanie abonentów na bardziej wyrafinowane

us³ugi telekomunikacyjne.

W drugiej generacji (2G) systemów telefonii

komórkowej wykorzystano technikê cyfro-

w¹. Systemy cyfrowe charakteryzuj¹ siê du-

¿o wiêksz¹ pojemnoœci¹, wiêksz¹ palet¹

us³ug, wy¿sz¹ jakoœci¹ transmisji, a tak¿e

wygod¹ i bezpieczeñstwem korzystania. Mi-

mo to, sieci ³¹cznoœci ruchomej drugiej gene-

racji z roku na rok zbli¿aj¹ siê do kresu swo-

ich mo¿liwoœci.

26

KONFERENCJA

„GSM A ZDROWIE”

r

TELEKOMU

NIKCJA

sne podejœcie do ochrony ludzi i œrodowiska

przed szkodliwym oddzia³ywaniem niejonizu-

j¹cego pola elektromagnetycznego. Omówi³

stan prac prowadzonych w dwóch czo³o-

wych instytucjach normalizacyjnych, czyli

w Europejskim Komitecie Normalizacji

w Elektrotechnice (CENELEC) i Miêdzynaro-

dowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC), nad

standaryzacj¹ metodologii i procedur umo¿-

liwiaj¹cych badanie stacji bazowych i trzyma-

nych przy uchu mobilnych terminali abo-

nenckich telekomunikacji ruchomej maj¹-

cych na celu sprawdzenie zgodnoœci z zale-

ceniami i przepisami ochronnymi, dotycz¹cy-

mi oddzia³ywania na cz³owieka i œrodowisko

niejonizuj¹cego pola elektromagnetyczne-

go. Porównanie stanu zaawansowania tych

prac wypada zdecydowanie na korzyϾ CE-

NELEC-u.

Wp³yw telefonii komórkowej na urz¹dzenia

medyczne przedstawili Tadeusz Pa³ko i Zbi-

gniew Dunajski z Instytutu In¿ynierii Precyzyj-

nej i Biomedycznej Politechniki Warszaw-

skiej. Omówili wp³ywy pól elektromagnetycz-

nych wytwarzanych przez wspó³czesne tele-

fony komórkowe na urz¹dzenia medyczne,

a szczególnie na elektrokardiografy, elektro-

encefalografy oraz kardiostymulatory. Obecne

rozwi¹zania konstrukcyjne aparatury me-

dycznej w du¿ym stopniu zapobiegaj¹ wp³y-

wom telefonów komórkowych i innego typu

urz¹dzeñ wytwarzaj¹cych pola elektroma-

gnetyczne. Równie¿ telefony komórkowe

maj¹ coraz mniejsze wp³ywy zak³ócaj¹ce.

We wnioskach autorzy stwierdzili, ¿e:

q

przeprowadzone badania zak³ócaj¹cego

wp³ywu telefonów komórkowych na dzia³anie

elektrokardiografu (jakoϾ krzywej EKG) wy-

kaza³y, ¿e przy odleg³oœciach powy¿ej 10

cm miêdzy telefonem a elektrodami EKG,

wp³ywy te s¹ pomijalne,

q

nie stwierdzono wp³ywu telefonów komór-

kowych na czynnoœci kardiostymulatorów

sterowanych, jeœli odleg³oœæ miêdzy

nimi by³a wiêksza ni¿ 20 cm,

q

stwierdzono wiêkszy zak³ócaj¹cy wp³yw te-

lefonów cyfrowych ni¿ analogowych na urz¹-

dzenia medyczne.

Przegl¹d programów badawczych i wyników

badañ oddzia³ywania telefonii komórkowej na

zdrowie u¿ytkowników przedstawi³ Marek

Zmyœlony z Pracowni Zagro¿eñ Elektroma-

gnetycznych Zak³adu Zagro¿eñ Fizycznych

Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr Jerze-

Dziœ nikt nie ma ju¿ w¹tpliwoœci, ¿e przejœcie

do kolejnej – trzeciej generacji (3G) systemów

³¹cznoœci komórkowej jest konieczne. O œwia-

domoœci zwi¹zanej z koniecznoœci¹ wprowa-

dzenia nowej generacji najlepiej chyba œwiad-

cz¹ kwoty, które przyszli operatorzy tych sy-

stemów zap³acili za przyznanie koncesji:

w Wielkiej Brytanii ³¹czna wartoœæ przekroczy-

³a 30 mld Euro, zaœ w RFN – 50 mld Euro.

Powstaj¹ce sieci 3G bêd¹ kolejnym etapem

rozwoju telekomunikacji na œwiecie, zrewo-

lucjonizuj¹ sposób dostêpu do Internetu, me-

tody pracy i handlu, a nawet codzienne obo-

wi¹zki znacznej czêœci spo³eczeñstw krajów

uprzemys³owionych. Zaoferuj¹ abonentom

przep³ywnoœci dot¹d nieosi¹galne w syste-

mach ³¹cznoœci ruchomej, a tak¿e mo¿li-

woœæ komunikowania siê, z praktycznie ka¿-

dego miejsca na œwiecie, z istniej¹cymi sie-

ciami PSTN, ISDN oraz z Internetem.

Sieci 3G oferuj¹ wiêksze przep³ywnoœci da-

nych, pocz¹wszy od 144 kbit/s, która bê-

dzie wprowadzana w pierwszej kolejnoœci

i na stosunkowo najwiêkszym obszarze,

przez 384 kbit/s w fazie drugiej, do 2

Mbit/s w fazie docelowej.

Trzecia generacja systemów ³¹cznoœci ru-

chomej nie bêdzie ostatnim z przewidywa-

nych etapów rozwoju telekomunikacji. Ju¿ te-

raz dzia³y badawczo-rozwojowe najwiêk-

szych firm produkuj¹cych sprzêt oraz kadra

naukowa znanych oœrodków akademickich

pracuj¹ nad czwart¹ generacj¹ urz¹dzeñ,

które maj¹ pojawiæ siê w ci¹gu najbli¿szych

10–12 lat. Terminale 4G bêd¹ prawdopo-

dobnie umo¿liwia³y transmisjê danych z prze-

p³ywnoœci¹ nawet 12 Mbit/s. I, choæ produ-

cenci deklaruj¹ np. mo¿liwoœæ realizacji po-

³¹czeñ wideokonferencyjnych ju¿ za pomo-

c¹ terminali trzeciej generacji, to jednak jakoœæ

takiej transmisji bêdzie odbiegaæ zapewne

znacz¹co od oczekiwañ u¿ytkowników. Do-

piero czwarta generacja zapewni realizacjê

transmisji obrazów ruchomych o jakoœci po-

równywalnej z jakoœci¹ oferowan¹ dziœ, np.

przez sieci telewizji kablowej.

Telefonia komórkowa a zdrowie

Aktualny stan prac normalizacyjnych w zakre-

sie ochrony przed promieniowaniem urz¹-

dzeñ telekomunikacji ruchomej przedstawi³

Andrzej Karwowski z Politechniki Œl¹skiej

w Gliwicach. Scharakteryzowa³ wspó³cze-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 8/2001

27

go Nofera w £odzi. W koñcowych wnioskach

stwierdzi³, ¿e:

q

wywa¿onych opinii naukowych na temat

szkodliwego dzia³ania pól elektromagnetycz-

nych emitowanych przez urz¹dzenia nadaw-

cze telefonii komórkowej nale¿y siê spodzie-

waæ za 2-3 lata, kiedy zakoñczy siê realiza-

cja du¿ych miêdzynarodowych programów

badawczych;

q

dane naukowe, jakimi obecnie dysponu-

jemy, nie uzasadniaj¹ hipotezy o szkodli-

wym wp³ywie telefonów komórkowych na

zdrowie;

q

istniej¹ dane wskazuj¹ce na biologiczne

dzia³anie PEM emitowanych przez te urz¹-

dzenia;

q

ze wzglêdu na stosunkowo krótki okres sto-

sowania telefonii komórkowej i szybkie tem-

po wzrostu liczby jej u¿ytkowników, koniecz-

ne s¹ badania epidemiologiczne i kliniczne;

q

konieczne jest kontynuowanie dotychcza-

sowych i rozpoczêcie nowych badañ nad

skutkami biologicznymi i mechanizmami dzia-

³ania, przy wykorzystaniu standardowych

protoko³ów eksperymentalnych, co umo¿liwi

porównywanie ich wyników i uzyskanie da-

nych potrzebnych do metaanaliz.

Joe Wiart z Oœrodka Badawczo-Rozwojo-

miarowych, mimo istnienia czynników nie-

wiadomych, jest mo¿liwa zgodnie z norm¹

CENELEC, jeœli nie przekraczaj¹ one 30%.

Ochrona prawna

Zagadnienia zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska

w procesie inwestycyjnym w œwietle ustawy

o dostêpie do informacji o œrodowisku i jego

ochronie oraz o ocenach oddzia³ywania na

œrodowisko i innych ustaw przedstawi³a Ire-

na Mazur z Ministerstwa Ochrony Œrodowi-

ska, a zagadnienia dotycz¹ce ochrony przed

polami elektromagnetycznymi, znajduj¹ce

swe odbicie w rozporz¹dzeniach wykonaw-

czych do nowej ustawy „Prawo ochrony œro-

dowiska”, zaprezentowa³ Stefan Ró¿ycki

z Instytutu Energetyki w Warszawie.

n

Cezary Rudnicki

1)

SAR (ang. Specific Absorption Rate) okreœla absorp-

cjê energii zgromadzonej w tkankach wyra¿an¹ w wa-

tach na kilogram. SAR oblicza siê wed³ug nastêpuj¹ce-

go wzoru:

w którym:

s _ przewodnoœæ w³aœciwa tkanki,

ρ

_ gêstoœæ tkanki, E _ natê¿enie pola elektrycznego.

SAR

E

=

⋅

σ

ρ

2

2

wego firmy France Telecom przedstawi³ wy-

niki prac dotycz¹ce analizy poziomów

ekspozycji na czêstotliwoœci w zakresie fal ra-

diowych od telefonów ruchomych oraz stacji

bazowych.

Od kilku lat s¹ prowadzone bardziej intensyw-

ne prace nad sondami do pomiarów dozyme-

trycznych pola elektromagnetycznego. Do

ich rozwoju przyczyni³y siê prowadzone eks-

perymenty biologiczne oraz wprowadzenie

wymagañ zgodnoœci telefonów z normami.

Przeprowadzono wiele badañ maj¹cych do-

prowadziæ do wyprodukowania sondy wy-

sokiej jakoœci. Mimo, ¿e pomiary wykonuje siê

na jednorodnym modelu, bardzo niejednorod-

ny rozk³ad pola w dielektryku o du¿ej t³u-

miennoœci nak³ada du¿e ograniczenia na

ma³e sondy izotropowe SAR

1)

. W pomia-

rach SAR bada siê parametry, które skazu-

j¹ metodê na niedok³adnoœæ. Globalnie istnie-

nie wielu niewiadomych w pomiarach SAR

wynika z izotropii przestrzennej, przestrzen-

nej rozdzielczoœci, czu³oœci i kalibracji sondy.

Maj¹ one du¿y wp³yw na wynik, który zale¿y

ponadto od wielu mo¿liwoœci umiejscowienia

telefonu ruchomego i w³aœciwoœci izolacyj-

nych cieczy, sposobu dalszego przetwarza-

nia danych. Ca³oœciowa analiza wyników po-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 8/2001