Antropologia religii

wybór esejów

tom III

Z

AK£AD

A

NTROPOLOGII

H

ISTORYCZNEJ

I

NSTYTUT

A

RCHEOLOGII

U

NIWERSYTETU

W

ARSZAWSKIEGO

Warszawa 2003

Wybór tekstów: Arkadiusz So³tysiak

Redakcja: Arkadiusz So³tysiak

Sk³ad: Arkadiusz So³tysiak

Projekt ok³adki: El¿bieta Jaskulska

Ilustracje dostarczone przez autorów

© Zak³ad Antropologii Historycznej,

Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego

Warszawa 2003

ISBN 83–907360–8–X

Druk: Scanner, ul. Hebanowa 16, 87–100 Toruñ

Spis treœci

——————————————————————————————————————

Wprowadzenie........................................................................................... 5

Arkadiusz So³tysiak

Kilka uwag na temat kultury, ewolucjonizmu i symboliki liczb .................. 7

Justyna Koœmiñska

Symbolika oczu w staro¿ytnej Mezopotamii............................................. 21

Krzysztof Jakubiak

Ewolucja religii staro¿ytnego Iranu.......................................................... 53

Bartosz Wiœniewski

Asmodeusz............................................................................................ 103

Przemys³aw Dulêba

Osoby bóstwa w wybranych systemach gnostyckich a

kszta³towanie siê chrzeœcijañskiej koncepcji Trójcy Œwiêtej.................... 117

Katarzyna Bielawska

Roœlina Jogi w tantrycznej jodze Kuõóalinã............................................ 145

Arkadiusz So³tysiak

Dziewi¹tka w kulturze Normanów ......................................................... 167

Jaros³aw ra³ka

Kilka uwag na temat k’uhul ahaw, legitymizacji jego w³adzy i

stroju królewskiego u Majów ................................................................. 185

Katarzyna Bielawska

Znaczenie alkoholu w rytua³ach Asatru ................................................. 209

Wprowadzenie

——————————————————————————————————————

Trzeci tom serii "Antropologii religii" zawiera dziewiêæ tekstów, z których

wiêkszoœæ powsta³a w ramach bloku specjalizacyjnego o tej samej nazwie,

dzia³aj¹cego od czterech lat w Instytucie Archeologii UW i prowadzonego

wspólnie przez prof. Andrzeja Wierciñskiego i prof. Mariusza Zió³kowskie-

go. Artyku³y zosta³y w miarê mo¿liwoœci uporz¹dkowane wed³ug klucza

chronologiczno–terytorialnego: od staro¿ytnego i œredniowiecznego Wscho-

du przez Skandynawiê i Mezoamerykê po wspó³czesnoœæ.

Zbiór otwiera esej na temat symboliki liczb, który zosta³ przedstawiony

podczas inauguracyjnego proseminarium z antropologii religii w roku

akademickim 2001/2002, poœwiêconego numerologii i symbolice liczb. By³

ów tekst pomyœlany jako swego rodzaju wprowadzenie do tematu zajêæ. Z

tego samego proseminarium pochodzi tekst Przemys³awa Dulêby o kszta³to-

waniu siê chrzeœcijañskiej koncepcji Trójcy Œwiêtej. Równie¿ artyku³ o

symbolice dziewi¹tki w kulturze Normanów, pierwotnie opublikowany w

innym miejscu w jêzyku angielskim, zosta³ w AR–3 umieszczony ze wzglê-

du na swój œcis³y zwi¹zek z tematem owego proseminarium, podczas które-

go zreszt¹ by³ prezentowany. Niestety, pierwotny zamys³ opublikowania

ca³ego zbioru opracowañ na temat numerologii nie móg³ byæ zrealizowany.

Oprócz trzech tekstów dotycz¹cych liczb, w AR–3 znalaz³o siê równie¿

opracowanie Katarzyny Bielawskiej na temat znaczenia alkoholu w rytu-

a³ach neopogañskich. By³ to pierwotnie referat wyg³oszony podczas tego

samego proseminarium z antropologii religii, tym razem w roku aka-

demickim 2000/2001, kiedy tematem przewodnim by³a ofiara.

Kolejne dwa artyku³y s¹ skróconymi wersjami prac licencjackich. Licen-

cjat Justyny Koœmiñskiej na temat symboliki oka w staro¿ytnej Mezopo-

tamii zosta³ napisany pod kierunkiem dr. Franciszka M. Stêpniowskiego, w

ramach proseminarium z archeologii Bliskiego Wschodu. Z kolei praca Ka-

tarzyny Bielawskiej na temat jogi Kuõóalinã ma bezpoœredni zwi¹zek z blo-

kiem "Antropologia religii"; jej promotorem by³ prof. Mariusz Zió³kowski,

a recenzentem prof. Maria Krzysztof Byrski z Instytutu Orientalistyki UW.

Co poza tym zawiera zbiór AR–3? Mo¿na w nim znaleŸæ jeszcze artyku³

Bartosza Wiœniewskiego o Asmodeuszu, bêd¹cy przetworzonym fragmen-

tem pracy magisterskiej na temat demonologii biblijnej, napisanej pod kie-

runkiem prof. Andrzeja Wierciñskiego. Równie¿ czêœci¹ rozprawy magi-

sterskiej jest artyku³ Jaros³awa ra³ki o legitymizacji w³adzy u Majów. Os-

tatnim – co nie znaczy, ¿e najmniej ciekawym – tekstem jest d³ugi artyku³

przegl¹dowy Krzysztofa Jakubiaka (Zak³ad Archeologii Bliskiego Wschodu

6

———

IA UW) na temat religii staro¿ytnego Iranu. Artyku³ ten stanowi rozsze-

rzony i usystematyzowany zapis wyk³adu wyg³oszonego podczas semi-

narium z antropologii religii w roku akademickim 2001/2002.

Tak w wielkim skrócie wygl¹da zawartoœæ niniejszego zbioru. Na za-

koñczenie chcia³bym podziêkowaæ cz³onkom Ko³a Naukowego Studentów

Antropologii Religii "Axis Mundi", a zw³aszcza Katarzynie Bielawskiej i

Maciejowi Szymkiewiczowi, którzy pomogli w wydaniu AR–3 i jako przed-

stawiciele Ko³a zobowi¹zali siê, ¿e przejm¹ na siebie trud publikowania

kolejnych tomów w formie recenzowanego rocznika.

Warszawa, 1 kwietnia 2003

Arkadiusz So³tysiak