Definicje religii, klasyfikacja i funkcje.

Jest wiele definicji religii, oto kilka z nich:

• Wg Fryderyka Engelsa- fantastyczne odzwierciedlenie w głowach ludzkich zewnętrznych sił, które rządzą codziennym bytem ludzi, to odzwierciedlenia, które przybierają postać sił nadziemskich,

• Wg Tadeusza Morgula- stosunek człowieka do czegoś ponadludzkiego , w co wierzy i do czego odnosi się z ufnością a zarazem z lękiem,

• Wg J.B. Pralta (amerykański psycholog)- pełna powagi społeczna postawa jednostek lub grup wobec sił lub siły, które sprawiają ostateczny nadzór nad ich losem.

Do istotnych elementów religii należą:

• Elementy intelektualne- przekonanie o istnieniu jednej lub wielu sił sprawujących nadzór nad losem człowieka,

• Emocjonalne- odczucie zależności od siły, sił oraz nawiązanie z nią, z nimi, kontaktu w różny sposób,

• Behawioralne- religia przejawia się w określonych czynnościach albo w określonym zachowaniu,

• Społeczne- religia wymaga wspólnoty i tworzy różne formy wspólnoty, w których ludzie wspólnie usiłują osiągnąć wartości propagowane przez religię.

Kryteria podziału religii:

1. Kryterium rejonalizacji- podział według geograficznych obszarów występowania, dzięki temu wyróżnić można religie Europy, Afryki, Ameryki, Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Ważnym jego elementem jest podział według zasięgu występowania- z tego punktu widzenia można wyróżnić religie plemienne, narodowe i światowe,

2. Kryterium istnienia- tu możemy wyróżnić religie wymarłe, żywe, istniejące i funkcjonujące. Niektóre z religii pojawiły się w określonym miejscu i czasie, spełniły pewne funkcje i na pewnym etapie historycznym wymarły. Religie żywe to te, religie, sekty, wierzenia, które posiadają określoną liczbę wyznawców, występują na określonym terytorium, które oddziałują na życie jednostki i całych społeczności

3. Kryterium pewnego zestawu cech- chodzi o charakter istot nadprzyrodzonych. Wyróżnia się więc monoteizm- jeden bóg, politeizm- wielu, niezależnych bogów.

4. Kryterium genezy powstania:

1. Powstałe pod wpływem bodźców naturalnych- ( przyrodniczych, społecznych)- przekazywane są z pokolenia na pokolenie, zaliczamy tu religie naturalistyczne oraz takie formy wierzeń jak: fetyszyzm, totemizm, manizm, animizm, magia oraz systemy religijne, które nie powołują się na fakt boskiego objawienia jako początku istnienia,

2. Religie objawione- powołują się na boskie objawienie, udzielone wybranemu człowiekowi, prorokowi, założycielowi, reformatorowi,

1. Kryterium według stopnia wewnętrznego zorganizowania- tu wyróżniamy:

1. Religie prymitywne- wierzenia, które pod względem kultu, doktryny i organizacji nie są wyraźnie sprecyzowane, nie są oddzielone od całokształtu życia społecznego, nie są usystematyzowane w zwarty i spójny wewnętrznie system,

2. Religie złożone- obejmują wszystkie systemy wierzeń, które pod względem kultu, doktryny i organizacji są wyraźnie sprecyzowane. Zaliczamy tutaj wierzenia politeistyczne i monoteistyczne. Tutaj spotykamy się z jasno określonym pojęciem boga, sacrum i laicum.

Z uwagi na pojmowanie roli Boga w świecie naturalnym wyróżnia się następujące religie:

• Teistyczne- Bóg jest stwórcą i kreatorem świata, interweniującym w bieg jego zdarzeń,

• Deistyczne- Bóg jest przyczyną istnienia świata, ale po dokonaniu aktu stworzenia nie ingeruje już więcej w jego losy,

• Panteistyczne- Bóg jest wszechobecny w świecie jako jego pierwsza i najistotniejsza zasada,

• Spirytualistyczne- istnieją różne formy boskiej bytności w świecie, dla których wspólnym jest to, że mają duchowy charakter,

• Ateistyczne- uznaje się wprawdzie istnienie Boga lub nawet bóstw, ale odmawia się im jakiegokolwiek wpływu na świat naturalny, w tym na człowieka jako jego część.

Funkcje religii:

• Światopoglądowa- forma świadomości, która wyjaśnia pewne zagadki świata, stara się interpretować pewne procesy zachodzące we wszechświecie, przyrodzie, społeczeństwie i w samym człowieku. Poprzez doktrynę wpływa na światopogląd człowieka wierzącego,

• Wychowawcza- religia posiada określone kanony etyczne, wzorce osobowe, nakazy, zakazy, kształtuje osobowość i postawę człowieka wg przyjętego schematu. Poprzez doktrynę, kult i organizację „ oddziałuje wychowawczo”,

• Polityczno- ideologiczna- oprócz treści czysto sakralnych, światopoglądowych i wychowawczych, rości sobie pretensje do tworzenia określonego modelu społecznego o sprecyzowanym obliczu polityczno ideowym

• Kulturalno- estetyczne- religia, posiadając szeroko rozwiniętą stronę kultową, a więc ekspresyjną, oddziałuje na uczucia ludzkie, kształtuje poczucie estetyczne i kulturowe, pozwala człowiekowi poprzez obrzędy zaspokajać swoje wewnętrzne potrzeby.

Typy źródeł religii:

• Przyrodnicze- czynniki religio twórcze, które wynikają ze stosunku człowieka do przyrody,

• Psychiczne- stwarzają lub podtrzymują religię w samej psychice człowieka,

• Społeczne- czynniki religio twórcze, które wynikają z panujących w danym czasie stosunków społecznych, do najważniejszych z nich należą klasowe źródła religii.