Echok ardiografia dopplerowsk a

umożliwia pomiar szybkości porusza-
nia się badanych struktur. Zastosowa-
nie metod obrazowania, które ponadto
umożliwiają przedstawienie powierzch-
ni przekroju poprzecznego przepływu
(pola ujścia) umożliwia obliczenie ob-
jętości i częstości wypływającej krwi
(Fenhske 1993). Objętość przepływają-
cej krwi odpowiada ilości krwi wypły-
wającej i czasu trwania przepływu. Aby
określić objętość przepływającej krwi,
wykonuje się przekrój poprzeczny przez
miejsce, w którym dokonujemy pomia-
ru (np. aorty, otworu niedomykalności
zastawek, ubytku w przegrodach ser-
ca). Wyliczenie dokonywane jest przez
pomiar szybkości przepływającej krwi
oraz zintegrowanego czasu i szybkości
przepływu krwi (VTI) za pomocą kon-
wencjonalnych technik dopplerowskich
(PW/CW-doppler).

W naszej klinice badanie ultrasono-

graficzne wykonywane jest przy pomocy
ultrasonografu „Vigmed 600 E” (firmy
Diasonic Sonotron, Garching) z kolo-
rowym dopplerem, przy użyciu sondy
2,5 MHz. Jednocześnie z obrazem USG
prezentowany jest zapis EKG uzyskiwa-
ny z dwubiegunowego odprowadzenia
przedsercowego.

O

BLICZANIE

RZUTU

SERCA

Układ krążenia ma za zadanie zapewnić

przepływ krwi (perfuzję) odpowiadają-
cy zapotrzebowaniu metabolicznemu
tkanek i organów. Stąd wprowadzono
termin rzutu serca, który jest wyrazem
czynności serca jako pompy. Wartość ta
ma nadal kluczowe znaczenie dla oceny
aktualnej regulacji czynności serca i ukła-
du krążenia.

Pomiarów dokonuje się na zastawce

tętnicy płucnej i/lub aorty.

Wzór 1: A=(D/2)

2

x

Wzór 2: HMV = A x VTI x HR [l/min],

gdzie:

A

- powierzchnia ujścia

D -

średnica

otworu

-

3,14

VTI

- profil przepływu (całka pręd-
kości w funkcji czasu) – integral
time-velocity

HMV - rzut minutowy serca (cardiac

output)

HR

- częstość akcji serca

Objętość wyrzutowa serca obliczana

jest z następującego wzoru:

Wzór 3: SV=HMV/HR [ml]

Jeżeli znamy masę ciała zwierzęcia,

to możemy ponadto obliczyć indeks
sercowy (HI) – jest to stosunek obję-
tości wyrzutowej serca do masy ciała
zwierzęcia.

Wzór 4: HI = SV/ KGW [ml/kg]

Wzór 5: KGV = HMV/KGW [ml/min/kg]

HI –

indeks

serca

SV

– objętość wyrzutowa serca

KGV

– objętość minutowa na kg mc.

HMV

– rzut minutowy serca

KGW

– masa ciała

O

BLICZANIE

WIELKOŚCI

NIEDOMYKALNOŚCI

ZASTAWEK

I

FALI

ZWROTNEJ

Obok stwierdzenia oczywistych cech

nieprawidłowej budowy zastawek lub
przegród serca, istotne jest określenie
możliwości ich dalszego użytkowania,
szczególnie u koni. Należy tu rozważyć

także zagrożenia dla jeźdźca lub powo-
żącego. Dlatego, jeżeli stwierdzimy wady
zastawkowe lub wady przegród serca,
konieczne jest wykonanie szczegółowych
badań hemodynamicznych. Rodzaj tych
badań jest uzależniony od wielkości
niedomykalności, tj. fali zwrotnej i zwią-
zanego z tym wzrostu obciążenia serca.
Im cięższa jest wada, tym większa ilość
krwi przemieszcza się w nieprawidło-
wym kierunku. Z tego powodu powstaje
przeciążenie objętościowe, a następnie
wzrost ciśnienia.

Aby określić wielkość niedomykalno-

ści, czyli objętość fali zwrotnej, używa się
różnych technik dopplerowskich.

1) Obliczanie wielkości niedomykal-

ności przez porównanie objętości
wyrzutowej w dużym i małym krwio-
obiegu. W tej metodzie oblicza się
objętość wyrzutową serca z lewej
komory poprzez pomiar średnicy
ujścia aortalnego i przepływu przez
aortę mierzonego ciągłą falą dop-
plerowską (CW-doppler). Następnie
mierzymy średnicę pnia płucnego
i przepływ płucny, aby obliczyć ob-
jętość wyrzutową z komory prawej.
Te dwie wyznaczone wartości poka-
zują nam różnicę pomiędzy objętością
w krążeniu płucnym i systemowym
(Qp-Qs), co odpowiada objętości
strumienia zwrotnego (shunt volume),
czyli niedomykalności.

2) Obliczanie wielkości niedomy-

kalności przy użyciu kolorowego
d o p p l e r a . Wy ko n uj e my w t e d y
bezpośrednie obrazowanie miej-
sca wady i strumienia zwrotnego.
Dokonujemy pomiar u średnicy
zaznaczonego kolorem nieprawi-
dłowego przepływu w miejscu jego
powstania (tzw. metoda vena-con-
tracta). Następnie dokonujemy prze-

58

RTYKUŁ KONGRESOWY

A

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005

Oznaczanie

objętości

serca koni

przy pomocy echokardiografii

dopplerowskiej

dr Heidrun Gehlen,

prof. dr hab. Ecgehart Deegen,

prof. dr hab. Peter Stadler

fot. D. Cholew

a

liczenia powierzchni przepływu (A)
wg wzoru 1. Przy pomocy dopplera
o fali pulsacy jnej dokonujemy
pomiarów szybkości przepływu
fali zwrotnej (shunt jets) i prof ilu
przepływu patologicznego (VTI).
Mnożąc powierzchnię przepływu
i VTI możemy ocenić półilościo-
wo niedomykalność i objętość fali
zwrotnej (wzór 6).

Wzór 6: Vol = A x VTI,

gdzie:

A -

średnica

przekroju

D -

powierzchnia

przepływu

VTI - profil

przepływu

Vol - objętość fali zwrotnej,

czyli

niedomykalności

Wyniki uzyskiwane obiema metodami

są zasadniczo identyczne.

Echokardiografia dopplerowska ko-

dowana kolorem ma pewne zalety w sto-
sunku do metod konwencjonalnych.
Ma ona większą czułość w diagnostyce
wad zastawkowych i ubytków w prze-
grodach serca, ponieważ nieprawidłowy
przepływ jest łatwy do zauważenia jako
strumień odmiennego koloru. Można
wtedy w miejscu nieprawidłowego prze-
pływu dokonać dokładnego pomiaru
profilu przepływu (VTI). Metoda koloro-
wego dopplera jest mniej czasochłonna
i w ten sposób ułatwia wykonanie bada-
nia. Konwencjonalne badanie dopple-
rowskie może dawać sfałszowany wynik,
gdy istnieje kilka wad zastawkowych
jednocześnie.

Wyliczenia objętości krwi w żadnej

z metod nie są absolutnie stałe. Wykazują
one zmienność w czasie jednego badania

i w czasie powtórzeń, jest to jednak wyra-
zem zmian hemodynamicznych i pozwala
śledzić zmiany dokonujące się z upływem
czasu. Wyliczenia te pozwalają jednak
określić możliwości użytkowania konia
i stopień zagrożenia wynikający stąd dla
jeźdźca i konia.

‰

Piśmiennictwo

1. Bonagura

J.D.:

Clinical evaluation and

management of heart disease. „Equine
Vet. J.”, Suppl. 19, 1990, 47-55.

2. Gehlen H.: Beurteilung von Mitral-

klappeninsuffizienzen beim Pferd mittels
Farbdopplerechokardiographie. „Pferde-
heilkunde”, 1997, 14, 303-307.

3. Gehlen

H.:

Möglichkeiten der Farbdop-

plerechokardiographie und der Herzka-
thheteruntersuchung zur Beurteilung der
Hämodynamik eines Ventrikelseptumde-
fektes/Fallbericht. „Pferdeheilkunde”,
1999, 4, 313-318.

4. Gratopp M.: Die Herzzeitvolumenbe-

stimmung mittels Dopplerechokardiogra-
phie beim herzgesunden und herzkranken
Pferd. Hannover, Tierärztl. Hoch-
schule, Diss 1996.

5. Kinkel

N.:

Die Herzzeitvolumenbestim-

mung mit der Dopplerultraschalltechnik
im Vergleich zu konventionellen Metho-
den beim Pferd. Hannover, Tierärztl.
Hochschule, Diss 1993.

6. Knauer K.W., McMullan W.C., Clark

D.R.: Diagnosis of an interventricular
septal defect in horse. “Vet. Med. Small
Anim. Clin.” 1973, 68, 75-78.

7. Lombard C.W., Scar ratt W.K.,

Buergelt C.D.: Ventricular septal defects
in the horse. “J. Am. Vet. Med. Assoc.”
1983, 183, 562-565.

8. Ludomirsky A., Hutha J.C., Vick

G.W., Murphy D.J., Danford D.A.,
Morrow W.R.: Color Doppler detection

of multiple ventricular septal defects.
“Circulation” 1986, 74, 1317.

9. Nesser

H.J.:

Bestimmung von Shuntgrös-

se und interventrikulärer Druckdifferenz
beim Ventrikelseptumdefekt mit Hilfe der
CW- und Farbdopplerechokardiographie
bei Kindern und Erwachsenen, [w:]
Farb-Doppler und Kontrastechokar-
diographie. Eberhard Grube, Georg
Thieme, Stuttgart – New York 1989.

10. Piper F.S., Reef V., Wilson J.: Echocar-

diographic detection of ventricular septal
defects in large animals. “J. Am. Vet.
Assoc.” 1985, 187, 810-816.

11. Reef V.B.: Evaluation of ventricular

septal defects in horses using two
dimensional, and Doppler
echocardiography. “Equ-
ine Vet. J.”, Suppl.
1995, 19, 86-96.

12. Stadler P.: Ultraschalldiagnostik bei He-

rzerkrankungen des Pferdes. Hannover,
Tierärztl. Hochschule, Habilsvhrift
1996.

13. Weinberger T.: Dopplerechokardiogra-

phie beim Pferd. Hannover, Tierärztl.
Hochschule, Diss 1991.

59

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

ARTYKUŁ KONGRESOWY

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2005