O przestępstwie handlu kobietami

„O przest pstwie handlu kobietami” Andrzej Kremplewski

1. Wprowadzenie.

Zmianom politycznym w pa stwach Europy Wschodniej towarzyszy wiele ujemnych zjawisk. Jednym

z nich był i jest problem prostytucji oraz, strukturalnie zwi zany z nim, handel kobietami. Zjawisku temu,

w zmieniaj cej si Europie, sprzyja obecnie wi ksza mobilno

jednostek, rozwój nielegalnej imigracji,

ść

ruch uchod ców i azylantów, rozwój nowych technologii (us ug telefonicznych, wirtualnych technik

komputerowych, wykorzystanie Internetu) powoduj cych, e wiat staje si coraz bardziej globaln wiosk

ż ś

z wizji H. M. McLuhana. Dla rozwoju prostytucji i handlu kobietami istotne jest tak e upowszechnianie si

konsumpcyjnego stylu ycia, dominacja motywów ekonomicznych oraz przyspieszenie tempa ycia i silne

nastawienie na osi gni cie sukcesu materialnego.

Spo ecze stwa Europy Wschodniej zosta y wzgl dnie szybko skonfrontowane z dobrze

zorganizowanym seks-biznesem, którego jedn z form jest handel kobietami. Zjawisku temu, poprzez swój

zwi zek z

prostytucj , z kwestiami moralnymi oraz z prawami cz owieka (prawami kobiet) niezmiernie trudno

przeciwdzia a , w tym tak e przy pomocy prawa karnego

ł ć

[1]. Prawo mo e by tylko jednym z elementów

(choć do istotnych) w polityce zapobiegania handlu kobietami. Normom prawa karnego, aby by y skuteczne

ść

musi, bowiem towarzyszy wiele innych „wzmacniaj cych” je elementów (akceptacja ze strony adresatów,

dobrze dzia aj ca procedura, sprawny system polityki kryminalnej od policji poprzez s downictwo do

ł ą

wi ziennictwa, by wymieni te najbardziej oczywiste).

2. Prawo karne a przest pstwa polegaj ce na handlu lud mi w celu uprawiania prostytucji.

Nowo ytne dziewi tnastowieczne ustawodawstwa prawnokarne nie przewidywa y pocz tkowo

penalizacji handlu kobietami. Droga prawnego przeciwdzia ania temu zjawisku kszta towa a si

od przest pstwa w

kodeksach karnych poszczególnych pa stw do

delictum iuris gentium. Znamienne jest tak e,

pierwsze próby jego zwalczania na gruncie prawa mi dzynarodowego wi

si z kwesti niewolnictwa,

ążą

z pó niejszym dopiero wyodr bnieniem si handlu kobietami, i co warto zaznaczy , najpierw instrumenty te

dotyczy y kobiet bia ych, stopniowo obejmuj c kobiety innych ras oraz dzieci.

Pierwszym mi dzynarodowym instrumentem dotycz cym interesuj cego nas zagadnienia by o

Porozumienie mi dzynarodowe z 18 maja 1904 roku w sprawie zwalczania handlu bia ymi niewolnikami

[2].

Umowa ta zobowi zywa a pa stwa do rozci gni cia nadzoru nad ruchem w kraju w celu wykrycia transportów

„ ywego towaru”. Ponadto przewidywano tam obowi zek utworzenia urz du zbieraj cego wiadomo ci

o werbowaniu kobiet i dziewcz t do zagranicznych domów rozpusty. Ofiarami handlarzy mia y zaj si

ąć

pa stwa przy pomocy odpowiednich instytucji i osób prywatnych, jak misje dworcowe i

schroniska dla kobiet

[3].

Wkrótce potem uznano jednak, e konieczne b dzie zawarcie nowej umowy wobec faktu, e

niektóre

ustawodawstwa krajowe nie przewidywa y przest pstwa handlu kobietami. By a to Konwencja z

4 maja 1910

roku O zwalczaniu handlu bia ymi niewolnikami

[4]. Konwencja zobowi zywa a jej strony do uzupe nienia

ustaw karnych o przepisy penalizuj ce handel kobietami. Konwencja g osi a, e

karze podlega ten, kto dla

zaspokojenia obcych nami tno ci godzi, uprowadza lub uwodzi nieletnie kobiety lub dziewcz ta w celach

rozpusty [5]. Natomiast w przypadku ofiar pe noletnich do zaistnienia przest pstwa Konwencja wymaga a jego

dokonania przy pomocy podst pu, gwa tu, gró b, nadu ycia w adzy lub zastosowania innego rodka

przymusu. W obu przypadkach, dla zaistnienia przest pstwa, zgoda ofiary by a prawnie oboj tna

[6].

Polska ratyfikowa a oba instrumenty mi dzynarodowe stosownie do art. 19 traktatu mi dzy G ównymi

Mocarstwami sprzymierzonymi i stowarzyszonymi a Polsk z 28 czerwca 1919 roku (tzw.

ma ego traktatu

wersalskiego) [7].

Wkrótce jednak Zgromadzenie Ligi Narodów uzupe ni o dwie poprzednie umowy, uchwalaj c

ł ł

30 wrze nia 1921 roku Konwencj o zwalczaniu handlu kobietami i dzie mi

[8]. Konwencja ta podnios a granic

wieku ma oletnich do 21 roku ycia. Z. Cybichowski podkre li , e Konwencja mówi a o

ś ł ż

handlu kobietami

w ogóle (bez podzia u na bia e i pozosta e) - mia a wi c ona zastosowanie tak e do kobiet kolorowych

[9].

Konwencja wspomina a oddzielnie o

handlu dzie mi. da a ona tak e karalno ci usi owania i przygotowania

Żą

do przest pstwa handlu kobietami. Domaga a si tak e ekstradycji handlarzy „ ywym towarem”.

Ostatnim instrumentem prawnomi dzynarodowym wydanym w okresie mi dzywojennym by a

Konwencja o zwalczaniu handlu kobietami pe noletnimi z 11 pa dziernika 1933 roku

[10] Konwencja ta

expressis verbis nakazywa a stronom poddanie karze ka dego, kto dla zaspokojenia nami tno ci innych osób

werbuje, uprowadza lub uwodzi kobiet lub dziewczyn

pe noletni

(podkroku - A. K.), nawet za jej zgod ,

maj c przy tym na celu przeznaczenie jej do uprawiania nierz du w innym kraju, cho by nawet poszczególne

dzia anie nale ce do istoty przest pstwa, pope nione by y w ró nych krajach. Usi owanie oraz w granicach

żą

ustawowych, czynno ci przygotowawcze, powinny by w

ustawodawstwach krajowych równie karalne.

Konwencja nakazywa a pa stwom-stronom wzajemne informowanie si o wyrokach skazuj cych

za handel kobietami i dzie mi. W przypadku sporów mi dzy pa stwami, dotycz cych kwestii zwi zanych

z handlem kobietami, Konwencja nakazywa a post powa przy ich rozwi zywaniu, tak

jak przy sporach

mi dzynarodowych. Je li rozwi zanie sporu na tej drodze by oby niemo liwe, ostateczn instancj

dla rozwi zania sporu mia by Sta y Trybuna Sprawiedliwo ci Mi dzynarodowej. Wreszcie ostatnim

novum

by o to, e

Konwencja by a otwarta tak e dla pa stw, które nie by y cz onkami Ligi Narodów

[11].

To ogólne przedstawienie umów mi dzynarodowych okresu przedwojennego przekonuje,

instrumenty te mia y charakter ramowy, odsy aj cy co do szczegó ów do prawa wewn trznego. Taki stan

ł ą

rzeczy wymaga przedstawienia tego prawa.

Polska, po odzyskaniu niepodleg o ci w 1918 roku, odziedziczy a po pa stwach zaborczych pi

ł ś

ęć

ró nych systemów prawa. W przypadku prawa karnego by y to trzy systemy prawne. Na

terenach by ego

zaboru rosyjskiego obowi zywa Kodeks Karny z 1903 roku, zwany od nazwiska g ównego twórcy kodeksem

Tagancewa, na ziemiach by ego zaboru niemieckiego obowi zywa Kodeks Karny dla Rzeszy Niemieckiej

z 1871 roku, a na ziemiach nale cych do zaboru austriackiego obowi zywa a Ustawa Karna austriacka

żą

o zbrodniach, wyst pkach i

wykroczeniach z 1852 roku (ponadto na obszarze Spiszu i Orawy obowi zywa

Kodeks karny w gierski z 1878 roku)

Odpowiednie przepisy typizuj ce handel lud mi zawiera jedynie kodeks Tagancewa

[12]. Natomiast

Kodeks karny niemiecki oraz Ustawa Karna austriacka w chwili odzyskania niepodleg o ci przez Polsk nie

ł ś

przewidywa y karalno ci handlu kobietami (i dzie mi)

[13]. Ta niepo dana sytuacja prawna trwa a na

żą

terytorium Polski do roku 1927, tj. do chwili wydania przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozporz dzenia

z 29 lipca 1927 roku o karach za handel kobietami i dzie mi oraz za inne popieranie nierz du

[14]. F. Ryszka

stwierdzi , e

ł ż

„na mocy tego rozporz dzenia uchylone zosta y odpowiednie przepisy wszystkich trzech

kodeksów zaborczych i dodane nowe stany faktyczne, na wzór innych krajów, uczestników porozumień
mi dzynarodowych”

[15]. Bli sza analiza przepisów rozporz dzenia z

1927 roku przekonuje jednak, e uwaga ta

nie jest zbyt precyzyjna. Twórcy rozporz dzenia nie zdecydowali si mianowicie na pe ne ujednolicenie

przepisów dotycz cych handlu kobietami oraz na uchylenie przepisów zaborczych.

Na obszarze obowi zywania Ustawy Karnej austriackiej z 1852 roku rozporz dzenie przewidywa o kar

cis ego aresztu do roku dla tego, kto sk oni do wyjazdu poza granice Pa stwa lub wywióz poza granice

Pa stwa inn osob w tym celu, aby poza granicami Pa stwa oddawa a si zawodowemu nierz dowi.

Przewidziano typy kwalifikowane tego przest pstwa, gdy sprawca dopu ci si go z ch ci zysku (kara wi zienia

ś ł ę

od roku do lat pi ciu) oraz gdy ofiar przest pstwa by a osoba poni ej 21 roku ycia, ma onek, dziecko

łż

lub krewny sprawcy, osoba pozostaj ca w stosunku zale no ci lub pod dozorem sprawcy, je eli sprawca trudni

si handlem zawodowo, u y gro by gwa tu lub podst pu, albo nadu y swego stanowiska lub zawodu

ż ł

(kara ci kiego wi zienia od lat pi ciu do dziesi ciu). Rozporz dzenie z 1927 roku przewidywa o wobec

ęż

sprawców opisanych przest pstw mo liwo orzeczenia kary dodatkowej grzywny od 150 do 50.000 z

ść

oraz w niektórych przypadkach oddanie pod dozór policyjny.

Do Kodeksu Karnego niemieckiego rozporz dzenie z 1927 roku wprowadza o m. in. nowy przepis §181

c przewiduj cy kar wi zienia do lat trzech za sk onienie innej osoby do oddawania si zawodowemu

nierz dowi w zwi zku ze sk onieniem danej osoby do wyjazdu jej za granice Pa stwa lub w zwi zku

z wywiezieniem jej za granice Pa stwa. Rozporz dzenie przewidywa o dwa typy kwalifikowane tego

przest pstwa (o identycznych dyspozycjach jak na terenie obowi zywania Ustawy Karnej austriackiej).

Za dzia anie z ch ci zysku przewidziano kar ci kiego wi zienia od pi ciu lat do lat dziesi ciu oraz utrat

ęż

obywatelskich praw honorowych, natomiast w przypadku kwalifikacji ze wzgl du na pokrewie stwo,

obowi zek nadzoru i opieki oraz ze wzgl du na sposób dzia ania sprawcy przewidziano kar nie ni sz ni pi

ż ą

ęć

lat ci kiego wi zienia oraz utrat obywatelskich praw honorowych. W obu przypadkach istnia a mo liwo

ęż

ść

uwzgl dnienia okoliczno ci agodz cych, kara wi zienia nie mog a by jednak wtedy ni sza ni sze miesi cy

ść

(obok fakultatywnie orzekanej grzywny i dozoru policyjnego).

Rozporz dzenie z 1927 roku zmieni o tak e Kodeks Karny rosyjski. Wprowadzono m. in. art. 5262

przewiduj cy zamkni cie w wi zieniu winnego sk onienia do wyjazdu poza granice Pa stwa lub

wywiezienia

poza granice Pa stwa innej osoby w tym celu, aby poza granicami Pa stwa oddawa a si zawodowemu

nierz dowi. Podobnie, jak w przypadku nowelizacji Kodeksu Karnego niemieckiego oraz Ustawy Karnej

austriackiej, rozporz dzenie z 1927 roku przewidywa o dwa typy kwalifikowane tego przest pstwa,

zbie ne

z powy ej opisanymi. W

przypadku pope nienia przest pstwa kwalifikowanego ze wzgl du

na dzia anie z ch ci zysku przewidywano kar

zamkni cia w wi zieniu zast puj cym dom poprawy, natomiast

w przypadku kwalifikacji ze wzgl du na sposób dzia ania lub wiek ofiary (do 21 lat) przewidziano zamkni cie

w ci kim wi zieniu do lat dziesi ciu.

ęż

Rozporz dzenie z 1927 roku pozornie ujednolica o przepisów zaborczych. Ujednolicenie dotyczy o,

bowiem tylko typów kwalifikowanych omawianego przest pstwa. Poszczególne ustawodawstwa ró ni y si

ż ł

przede wszystkim wysoko ci sankcji karnych gro cych za pope nienie przest pstwa polegaj cego na handlu

ś ą

żą

lud mi. W obecnym stanie bada nie mo na jednoznacznie stwierdzi , czy

nie powodowa o to np.

zawy enia

liczby przypadków handlu kobietami na terytorium podlegaj cym rz dom Kodeksu Karnego rosyjskiego,

prima

facie nieco agodniejszego od pozosta ych ustawodawstw.

Ten skomplikowany (i niekorzystny z punktu widzenia adresatów prawa) stan prawny obowi zywa do

1932 roku

Kodeks Karny z 11 lipca 1932 roku, najwybitniejsze dzie o przedwojennej polskiej doktryny prawa

karnego materialnego, trzykrotnie wspomina o przest pstwie handlu kobietami. W

cz ci ogólnej Kodeksu

ęś

(w art. 9 lit. d) wymieniono handel kobietami lub dzie mi w ród przest pstw, co do których obowi zywa a

zasada represji wszech wiatowej. Konsekwencj unormowania przewidzianego w

art. 9 by o stosowanie ustawy

karnej polskiej do obywatela polskiego oraz do cudzoziemca (je li

postanowiono go nie wydawa ) w razie

pope nienia przez nich m. in. przest pstwa handlu kobietami lub dzie mi za granic . Tym samym ustawodawca

przedwojenny zaliczy handel kobietami lub dzie mi do tzw.

delicta iuris gentium. Stanowi o to konsekwencj

uprzedniego ratyfikowania odpowiednich aktów prawa mi dzynarodowego, które

przedstawi em wy ej.

W cz ci szczególnej Kodeksu z 1932 roku omawiane przest pstwo spenalizowano w art. 211.

ęś

Przewidziano tam kar wi zienia do 10 lat i grzywn wobec ka dego, kto wywozi z kraju inn osob w

celu

przeznaczenia jej do uprawiania zawodowego nierz du. Przest pstwo to by o, wi c wyst pkiem.

Juliusz Makarewicz, g ówny twórca Kodeksu, komentuj c badany przepis stwierdzi s usznie, e nie jest

ł ł

wykluczone zastosowanie tego przepisu tak e do m czyzn. Do istoty przest pstwa nale a o spowodowanie,

ęż

ż ł

aby inna osoba opu ci a swój kraj (dok adniej - pa stwo swej

ś ł

przynale no ci - wobec mi dzynarodowego

charakteru przest pstwa wynikaj cego z

art. 9 Kodeksu z 1932 roku). O kierunku podró y rozstrzyga a wola

sprawcy, podobnie tak e o celu podró y („wywozi ... w celu przeznaczenia jej”). Cel

podró y musia pokrywa

si z

zawodowym uprawianiem nierz du. Musia o by jasne, e prostytucja mia a stanowi zawód osoby

wywo onej. Sprawca przest pstwa móg wywie dan osob przy u yciu przemocy albo pozbawienia

źć

wolno ci (nast powa wówczas zbieg przest pstw z art. 211 i 248), móg u y podst pu (przedstawi inny cel

ł ż ć

podró y, np.

atrakcyjne stanowisko pracy nie zwi zane z wykonywaniem nierz du), wreszcie móg dzia a

ł ć

w pe nym porozumieniu z ofiar przest pstwa. Zgoda ofiary dla zaistnienia przest pstwa nie mia a znaczenia

prawnego. Zdaniem J. Makarewicza, przest pstwa z art. 211 nie by o jedynie w

wypadku, gdy osoba

wyje d aj ca zagranic op aci a koszty podró y z w asnych rodków - wtedy nie by a „wywiezion ”,

ż ż ą

lecz wyje d a a w

ż ż ł

towarzystwie innej osoby [16].

Do kategorii zbrodni ustawodawca zaliczy natomiast posta kwalifikowan handlu „ ywym towarem”

(art. 212). Je li sprawca dopu ci si wywozu, o którym mowa w art. 211, wzgl dem w asnej ony, dziecka,

ś ł

pasierba, wnuka, osoby oddanej pod nadzór, w opiek lub na wychowanie, albo wzgl dem nieletniego poni ej

21 lat, podlega karze wi zienia na czas nie krótszy ni 3 lata oraz grzywnie. Nale y domniemywa , e dla

ć ż

zaistnienia przest pstwa w postaci kwalifikowanej, w

przypadku, gdy ofiar by a ona sprawcy, niezb dne

ł ż

by o zawarcie zwi zku ma e skiego uznawanego przez pa stwo. Ma e stwem takim nie by y luby religijne

łż ń

ł ś

zawierane przez ydów. T umaczy to fakt nadreprezentacji ydów w ród handlarzy oraz ydówek w ród ofiar

przest pstwa handlu „ ywym towarem”. Handlarze, aby u atwi sobie wielokrotny wywóz, zawierali, bowiem

rytualny zwi zek ma e ski, który nie by uznawany przez pa stwo

łż ń

[17].

Okres po II wojnie wiatowej przyniós jeden z najbardziej istotnych dokumentów mi dzynarodowych

w omawianej przez nas dziedzinie. Chodzi o Konwencj w sprawie zwalczania handlu lud mi i

eksploatacji

prostytucji z 21 marca 1950 roku [18]. Art. 1 tej Konwencji zobowi zuje pa stwo-stron do ukarania

„ka dego

kto dla zaspokojenia nami tno ci innej osoby: 1) dostarcza, zwabia lub uprowadza w celu prostytucji

inn osob , nawet za jej zgod ; 2) eksploatuje prostytucj innej osoby, nawet za jej zgod ”

Podobne zobowi zanie pa stwa-strony podj y wobec osób utrzymuj cych domy publiczne oraz wiadomie

ęł

wynajmuj cych oraz odnajmuj cych budynek lub inne pomieszczenie albo jak kolwiek ich cz

dla celów

ęść

prostytucji innych osób. Przest pstwa powy sze, zgodnie z art. 8 Konwencji, b d podlega ekstradycji.

ę ą

Konwencja zobowi zuje pa stwa do utworzenia odpowiedniego organu w danym pa stwie zobowi zanego do

koordynacji i centralizacji wyników badania przest pstw zwi zanych z eksploatacj prostytucji oraz handlem

kobietami.

Konwencja nie przewiduje adnej formy kontroli (pa stwo-strona nie ma nawet obowi zku

przedstawienia sprawozdania z wykonania Konwencji). Pa stwa maj jedynie co roku „komunikowa ”

Sekretarzowi Generalnemu NZ prawa i zarz dzenia, które zostan wydane oraz podj te rodki dotycz ce

stosowania Konwencji (art. 21). Ta podstawowa s abo Konwencji - brak mechanizmów egzekucyjnych -

ść

spowodowa a, e jest ona ostro krytykowana w literaturze

[19].

Niemniej jednak, niezale nie od oczywistych s abo ci Konwencji, nale y podkre li pozytywny fakt

ś ć

samego jej istnienia. W ko cu XX wieku jest ona ci gle wa nym elementem obliguj cym ustawodawców

i w adze pa stw do przeciwdzia ania zjawisku mi dzynarodowego handlu kobietami.

W latach 1970-1996 prawo polskie spe nia o wymogi stawiane przez Konwencj z 1950 roku Wynika o to

z uregulowa nowego Kodeksu Karnego z 19 kwietnia 1969 roku, który przewiduje, podobnie jak poprzedni

Kodeks z 1932 roku, karalno ró nych form ekonomicznej eksploatacji prostytucji:

ść

sutenerstwa (czerpania korzy ci maj tkowej z cudzego nierz du),

kuplerstwa (u atwiania cudzego nierz du) wraz z jego szczególn form kryminologiczn -

str czycielstwem (tzn. po redniczeniem pomi dzy prostytutk a klientem - art. 174 § 2 K.K.).

Ponadto prawo polskie przewiduje tak e karalno nak aniania innej osoby do uprawiania nierz du

ść

(na mocy art. 174 § 1 K.K.) - pomimo, e Konwencja z 1950 roku nie zawiera takiego zobowi zania wobec

pa stwa-strony.

Wreszcie, co najwa niejsze, dokonano penalizacji przest pstwa dostarczania, zwabiania lub uprowadzania

w celu uprawiania nierz du innej osoby - nawet za jej zgod (art. IX § 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 roku

Przepisy wprowadzaj ce kodeks karny - dalej: P.W.K.K.). Przepis ten przewidywa za ten czyn kar

pozbawienia wolno ci na czas nie krótszy ni 3 lata. Art. IX § 2 P.W.K.K. przewidywa natomiast kar

pozbawienia wolno ci od lat 3 za uprawianie handlu kobietami, nawet za ich zgod , oraz dzie mi. Czyny te, w

my l polskiego prawa karnego stanowi y wi c zbrodni - najgro niejsz kategori przest pstw, ciganych z

oskar enia publicznego.

Przest pstwo handlu lud mi w celu uprawiania prostytucji nale a o do tzw. przest pstw konwencyjnych,

ż ł

wynikaj cych z ratyfikacji wspomnianych wy ej traktatów mi dzynarodowych przez Polsk . Nie wiadomo,

z jakich wzgl dów ustawodawca zdecydowa si umiejscowi te przest pstwa nie w samym kodeksie karnym,

lecz w posiadaj cych zasadniczo „techniczny” charakter P.W.K.K. W

doktrynie prawa karnego krytykowano

owo niefortunne usytuowanie art. IX (podobnie, jak i pozosta ych przest pstw konwencyjnych).

Wyra ono

pogl d, e w a ciwym miejscem dla przest pstw

ł ś

konwencyjnych by by, je li ju nie Kodeks Karny,

to przynajmniej inna ustawa, ale nie przepisy wprowadzaj ce

[20]. By mo e przyczyn takiego umiejscowienia

przest pstw konwencyjnych nale y upatrywa w pewnym ich lekcewa eniu oraz w

fakcie, e by y one

niewygodne „ideologicznie”. Czy w lansowanej wówczas oficjalnie ideologii „rozwini tego pa stwa

socjalistycznego” mo na by o sobie wyobrazi handel kobietami, nawet w kodeksie karnym?

[21]

Ostatnio w doktrynie wyra ono pogl dy o niefortunnym sformu owaniu art. IX P.W.K.K. Powsta y one na

tle w tpliwo ci zwi zanych z kwesti istnienia tzw. przest pstwa kierunkowego z art. IX § 2 P.W.K.K.

(stan faktyczny dotyczy handlu dzie mi w celu osi gni cia korzy ci maj tkowej pod pozorem „adopcji”).

S d

Najwy szy rozstrzygn t kwesti negatywnie, nie wymagaj c dla bytu tego przest pstwa dzia ania

ął ę

sprawcy w celu uprawiania nierz du

[22]. Okaza o si przy okazji, e

stosowanie art. IX sprawia spore trudno ci

zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Krytycy wskazywali przede wszystkim na u ycie w

ustawie terminu

„handel kobietami”, bez bli szego wyja nienia, co si przez taki handel rozumie

[23]. Wydaje si , e wobec

ę ż

zmieniaj cego si tradycyjnego obrazu zjawiska handlu kobietami (zwi zanego g ównie z nowymi sposobami

rekrutacji ofiar, dzia aniami ponadnarodowymi i coraz lepsz organizacj na szczeblu mi dzynarodowym)

ustawodawca (lub s d) polski pr dzej czy pó niej stanie przed problemem wyk adni tego poj cia

[24]. Ze swojej

strony, wychodz c naprzeciw tym potrzebom, ogranicz si do przytoczenia roboczej definicji handlu kobietami

ę ę

opracowanej przez organizacje pozarz dowe przeciwdzia aj ce temu zjawisku w skali wiatowej:

ł ą

„Handel kobietami [oznacza] wszystkie czyny zwi zane z rekrutacj i/lub przewozem kobiet wewn trz

pa stwa, jak i poza jego granice, do pracy lub us ug, przy u yciu przemocy lub gro by jej u ycia,

[wykorzystaniu] nadu ycia w adzy lub stosunku zale no ci, niewoli za d ugi, oszustwa lub innych form

przymusu”

[25]

Kodeks Karny z 6 czerwca 1997 roku przewiduje zakaz handlu lud mi w dwóch przepisach, w art. 204 §

oraz w art. 253. Pierwszy z tych przepisów umieszczono w rozdziale XXV pt. „Przest pstwa przeciwko wolno ci

seksualnej i obyczajno ci”, bezpo rednio po przepisach penalizuj cych nak anianie do prostytucji oraz

czerpanie korzy ci maj tkowej z uprawiania prostytucji przez inn osob , tudzie z nak aniania lub czerpania

takich korzy ci z prostytucji osoby ma oletniej. Przewiduje on kar pozbawienia wolno ci do lat 3 wobec

ka dego, kto

uprowadza inn osob w celu uprawiania prostytucji za granic .

Uzasadnienie do „Projektu Kodeksu Karnego” zawiera o odno nie powy szego wyst pku jedynie

lapidarny komentarz, e

„okre lony w art. 205 § 4 (wed ug ówczesnej numeracji artyku ów - A. K.)

typ zachowania odpowiada zobowi zaniom konwencyjnym”

[26].

Natomiast w rozdziale XXXII Kodeksu Karnego z 1997 roku („Przest pstwa przeciwko porz dkowi

publicznemu”) ustawodawca przewidzia w art. 253 § 1 karalno zbrodni handlu lud mi:

ść

„Kto uprawia handel

lud mi nawet za ich zgod , podlega karze pozbawienia wolno ci od lat 3”

. Uzasadnienie podobnie komentuje

wprowadzenie tego przepisu, tzn. stwierdza, e przepis powy szy umieszczono

„dla wype nienia zobowi za

konwencyjnych”[27].

Oba typy przest pstw cigane s z oskar enia publicznego.

Obok kary pozbawienia wolno ci ustawa karna przewiduje mo liwo wymierzenia wobec sprawcy

ść

przest pstwa kary grzywny, je li dopu ci si on czynu w celu osi gni cia korzy ci maj tkowej lub gdy

ś ł ę

korzyść

maj tkow osi gn . Grzywn wymierza si w stawkach dziennych (w zasadzie od 20 do 360), przy czym

ął

warto jednej stawki s d ustala od 10 do 2000 z (art. 33 K.K.). Tak skonstruowana kara grzywny mo e okaza

ść

si do dotkliw sankcj dla sprawców badanych przest pstw, tym

ść

bardziej, e trudno wyobrazi sobie inn ich

motywacj ni maj c na celu osi gni cie korzy ci.

ą ą

Przest pstwo z art. 204 § 4 nale y zaliczy do tzw. przest pstw kierunkowych ( wiadcz o tym dodatkowe

cechy strony podmiotowej – „w celu uprawiania prostytucji za granic ”). Podobnie jak w

przypadku handlu

lud mi jest to przest pstwo umy lne.

W dyspozycji art. 204 § 4 pomini to istotne znami strony przedmiotowej przest pstwa, polegaj ce na

„dostarczaniu” innej osoby w celu uprawiania prostytucji za granic . Art. 1 Konwencji z 1950 roku nak ada

natomiast wyra ny obowi zek penalizacji tego dostarczania.

Nie jest oczywiste czy art. 204 § 4 stanowi lex specialis w stosunku do art. 253 § 1. Wynika to braku definicji

„handlu lud mi”. Wyk adnia logiczna nakazuje wykluczenie z poj cia tego handlu elementów zarówno

„zagranicznych” (mo liwy jest bowiem na gruncie tej wyk adni „wewn trzkrajowy” handel lud mi), jak

i celu

polegaj cego na uprawianiu prostytucji, które s ju zawarte w art. 204 § 4 Kodeksu z 1997 roku Ustalenie to jest

istotne z punktu widzenia kwestii kwalifikacji prawnej podobnych stanów faktycznych. Ma to swe praktyczne

konsekwencje wynikaj ce cho by z faktu, e handel lud mi jest zbrodni

[28], a uprowadzenie w celu

uprawiania prostytucji za granic jest „tylko” wyst pkiem. Mo e

to rodzi powa ne skutki w sferze

odpowiedzialno ci karnej sprawcy. Podobnych k opotów z

„kwalifikacj ” nale y oczekiwa przy

postanowieniu s du o

zastosowaniu pods uchu telefonicznego (w

trybie procesowym), który jest mo liwy

zarówno w przypadku handlu lud mi (art. 237 § 3 pkt. 3 K.P.K.), jak i uprowadzenia osoby (art.

237 § 3 pkt. 4).

W zwi zku z tym nale y uwa nie obserwowa praktyk prokuratorsk i s dow w

zakresie kwalifikacji stanów

faktycznych ka dego z omawianych przepisów nowego Kodeksu Karnego.

Ostatnio art. 253 § 1 K.K. skrytykowa zdecydowanie Lech Gardocki. Autor ten wyrazi opini , e jest on

ę ż

sprzeczny z zasad jasnego i zrozumia ego formu owania przepisu karnego (

nullum crimen sine lege certa) –

nie opisuje bowiem zachowania si sprawcy w sposób pozwalaj cy zorientowa si obywatelowi czego zabrania.

ć ę

Nie wiadomo, bowiem co oznacza „uprawianie handlu lud mi”. Z tego powodu, w opinii cytowanego autora,

przepis ten nie mo e by stosowany

[29].

3. Przybli ony obraz zjawiska.

Jak przedstawiaj si dane co do liczby przest pstw z art. IX P.W.K.K. ? Statystyka s dowa wykazuje

nast puj c liczb skazanych za pope nienie przest pstw z ustawy P.W.K.K.: w 1992 roku - 1 skazany,

ą ą

w 1993 roku - 2, w 1994 roku - 5; w 1995 - 1 [30]. Nale y zaznaczy , e statystyka ta nie stanowi dobrego ród a

ć ż

ilustruj cego skal zjawiska handlu lud mi w celu uprawiania prostytucji poniewa :

zawiera czne dane dotycz ce kilku typów przest pstw konwencyjnych zawartych w

łą

P.W.K.K.

(nie wiadomo ilu skazanych dotyczy y przest pstwa z art. IX, a ilu z

pozosta ych przest pstw

z P.W.K.K.),

statystyka s dowa nie zawiera informacji o liczbie ofiaroku Nawet, gdy za o ymy hipotetycznie,

ł ż

owo jedno skazanie z 1995 roku dotyczy o omawianego przest pstwa, jego stan faktyczny móg

dotyczy jednej ofiary, jak i np. kilkudziesi ciu

[31].

W zwi zku z tym dane tej statystyki mog mie jedynie warto posi kow w konfrontacji z lepiej

ść

ilustruj cymi w tym przypadku zakres zjawiska danymi policyjnymi. Z danych tych wynika, e

w 1993 roku

policja odnotowa a 42 sprawy o handel kobietami, w 1994 - 52, w 1995 - 36, w 1996 - 23, a

w 1997 roku

(w I kwartale) - 15. Ponadto policja ustali a, e w 1995 roku liczba polskich ofiar handlu wynios a 200 osób,

a w 1996 roku (w I kwartale) - 70 [32]. W ród 97 organizatorów wywozu kobiet znajdowa o si 46 Polaków

i 24 Polki. W ród

pozosta ych 27 sprawców - cudzoziemców - najwi cej by o Niemców - 10. Aresztowano

30 sprawców, 5 skazano na kary od 8 do 4 i pó roku kary pozbawienia wolno ci (w tym niektóre

z zawieszeniem) [33].

Wobec skromnych danych z dost pnych statystyk, uzupe niaj cym ród em informacji mog by dane

organizacji dzia aj cych na rzecz kobiet-ofiar tego przest pstwa, zw aszcza w krajach o

ł ą

liberalno-permisywnym

nastawieniu do kwestii prostytucji. Wed ug danych Holenderskiej Fundacji Przeciwko Handlowi Kobietami

(STV) w 1994 roku w ród 168 ofiar handlu kobietami, którymi

zajmowa a si ta

organizacja, 69 % stanowi y

kobiety z centralnej i wschodniej Europy. Liczba ofiar pochodz cych z

Czech i Polski wzros a pomi dzy

1993 roku a 1994 roku z 7 do 40 [34]. Starsze dane belgijskie z 1991 roku wskazuj , e tylko w ci gu siedmiu

ą ż

miesi cy tego roku 16 kobiet zosta o ofiarami handlu w celu uprawiania prostytucji. To

samo ród o komentuje,

e dane te stanowi tylko szczyt góry lodowej. Wed ug szacunków w ród 20 tysi cy nielegalnych sprz taczek

i pomocy domowych w Belgii, po ow stanowi y Polki z wschodniej Polski (pozosta e to przede wszystkim

Kolumbijki z Medellin i Cali oraz Filipinki). Cytowana autorka twierdzi, e

wydaje si niemo liwe, aby tak wiele

kobiet z tych samych rejonów samodzielnie trafi o do Belgii

[35]. Znaczna cz

z nich mog a „dorabia ” sobie

ęść

pracuj c w

seks-biznesie.

Dane powy sze, przytoczone wy cznie ilustracyjnie, wskazuj , e przest pstwo handlu kobietami cechuje

łą

ą ż

si do wysok ciemn liczb . Pewna cz

ofiar to kobiety ze Wschodniej Europy. Liczba tych ofiar wzrasta

ść

ęść

[36]. Potwierdzaj to tak e ustalenia rodzimych organizacji pozarz dowych, pracuj cych w

dziedzinie

zapobiegania handlu kobietami [37].

4. Dyskusja.

Zastanowi si nale y nad przyczynieniem si ofiar do tego, e pope niono wobec nich przest pstwo.

Wydaje si , e do syndromu ofiary przest pstwa handlu kobietami nale y zaliczy trudne po o enie

ę ż

ł ż

ekonomiczne (cz sto brak pracy)

[38], wiar w bardzo wysokie zarobki za granic , naiwno , nieznajomo

ść

j zyka obcego i realiów ycia za granic , nisk wiadomo prawn oraz m odo i

ą ś

ść

urod . Nale y tak e

wymieni podatno niektórych kobiet na stanie si ofiar tego przest pstwa. Tak jak istniej osoby,

ść

które zgadzaj si na to, aby nimi handlowano (nie w celach uprawiania prostytucji) - np. pi karze

odsprzedawani klubom sportowym oferuj cym wy sz cen , tak – jak

ż ą

twierdz niektórzy - pewna cz

kobiet,

ęść

która godzi si na prac na Zachodzie, przynajmniej „domy la si ”, e b dzie to praca w prostytucji lub liczy si

z tak mo liwo ci i z mniejszym lub wi kszym oporem akceptuje nowe zaj cie

ś ą

[39]. Dopiero, gdy okazuje si ,

e trzeba pracowa bez mo liwo ci odmowy, z bardzo ró nymi klientami, obs ugiwa ich bardzo wielu w ci gu

doby, wiadczy us ugi bardzo nisko op acane i bez zabezpieczenia - dochodzi do konfliktu mi dzy sutenerem

a prostytutk . Próby oporu spotykaj si z fizyczn i psychiczn presj , pobiciem, zgwa ceniem, odebraniem

dokumentów, uwi zieniem po czonym ze cis kontrol . Stosuje si te szanta polegaj cy na filmowaniu

łą

lub fotografowaniu kobiety podczas obs ugi klienta lub jej gwa cenia, gro c wys aniem kasety lub zdj

żą

ęć

m owi, rodzicom lub znajomym.

ęż

Wszystkie te elementy wiktymizacyjne wskazuj na jeden z podstawowych kierunków przeciwdzia ania

handlowi kobietami - prac edukacyjn w ród kobiet, zw aszcza tych o wysokim wska niku ryzyka

(czyli przede wszystkim bezrobotnych i bez wykszta cenia).

Fakt, e przest pstwa handlu kobietami i uprowadzenia za granic w celu uprawiania prostytucji

umieszczono w nowym Kodeksie Karnym, nale y oceni pozytywnie. Oznacza to, e ustawodawca przywi zuje

znaczn wag do funkcji ochronnej prawa karnego oraz do zobowi za wynikaj cych z

traktatów

mi dzynarodowych wi

cych Polsk . Tak e z punktu widzenia wiadomo ci prawnej ewentualnych sprawców

ążą

tego przest pstwa lepiej oddzia ywuj zakazy wynikaj ce z przepisów kodeksowych, ni umieszczonych poza

nim, w tzw. ustawach dodatkowych. Z aprobat nale y tak e przyj rozszerzenia poj cia handlu o m czyzn

ąć

ęż

(„handel lud mi”), co powoduje równo kobiet i

ść

m czyzn i likwiduje luk w zakresie ochrony prawnej tych

ęż

ostatnich.

Niemniej jednak regulacja w nowym Kodeksie Karnym, jak si wydaje, rodzi b dzie spore trudno ci

ć ę

interpretacyjne zwi zane z wzajemn relacj przest pstw z art. 204 § 4 i art. 253 § 1 oraz z brakiem definicji

handlu lud mi. Pozostaje mie nadziej , e luk t wype ni wkrótce orzecznictwo s dowe.

ę ż

ę ę

Przest pstwo handlu kobietami nale y do przest pstw, które bardzo trudno wykry . Przyczyniaj si do

ą ę

tego elementy zagraniczne (szybkie przemieszczanie ofiary mi dzy pa stwami), wstyd ofiary, która cz sto nie

chce poinformowa policji (z obawy przed ujawnieniem faktu pracy w prostytucji, wydaleniem i zemst

przest pców). Jest oczywiste, e zarówno handlarze, jak i ich klienci, s

zainteresowani w ukryciu swego

procederu.

Wszystko to powoduje ponowne zwrócenie uwagi na ofiar przest pstwa, ale w kontek cie

post powania karnego. Istotne s tu procedury przewiduj ce odpowiedni pozycj prawn ofiary przest pstwa,

jak i jego wiadka. Dotyczy to odpowiednio szybkiego przeprowadzenia post powania

przygotowawczego i s dowego, ochrony wiadka i ofiary oraz zapewnienia im mo liwo ci uczestniczenia

w post powaniu oraz pobytu w pa stwie, w którym pope niono przest pstwo podczas procesu

[40].

Nie bez znaczenia jest tak e odpowiednie przeszkolenie policjantów, prokuratorów oraz s dziów w zakresie

post powania z ofiarami tych przest pstw.

Analiza handlu kobietami prowadzi do trywialnej, acz aktualnej prawdy o ograniczonym zakresie

oddzia ywania zakazu p yn cego z normy prawa karnego. Zakaz ten b dzie tym silniej internalizowany

przez adresatów tej normy, im bardziej b dzie on zwi zany z moralno ci . W

ś ą

czasach kryzysu i zw tpienia

w warto ci, ci g ego zmagania si „by ” z „mie ”, nale y ci gle przypomina , e „(...) wszystko, co ubli a

ą ł

ć ż

godno ci ludzkiej, jak (...) handel kobietami i m odzie (...), wszystkie te i tym podobne sprawy i praktyki s

żą

czym haniebnym; zaka aj c cywilizacj ludzk , bardziej ha bi tych, którzy si ich dopuszczaj , ni

ż ą

ń ą

tych,

którzy doznaj krzywdy, a jak najbardziej sprzeciwiaj si chwale Stwórcy”.

ą ę

[41]

Przypisy:

[1] W historii prostytucji stosunkowo ma o znany jest fakt, e niekiedy samo pa stwo, zw aszcza totalitarne,

by o

zainteresowane w kontrolowanym rozwoju prostytucji. Mam tu na my li wykorzystanie prostytutek przez

policje polityczne jako informatorek albo do celów szanta u. H.

Dominiczak podaje, e S u ba Bezpiecze stwa

ł ż

przy wykorzystaniu milicyjnych sekcji do walki z nierz dem wykorzystywa a grup atrakcyjnych i znaj cych

j zyki prostytutek do szanta u i

stosowania innych metod operacyjnych. Zob. H. Dominiczak: Organy

bezpiecze stwa PRL 1944-1990. Rozwój i dzia alno w

ść

wietle dokumentów MSW. Warszawa. Bellona 1997,

s. 264.

[2] Zmienione Protoko em zatwierdzonym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ z 3 grudnia 1949 roku

[3] Z. Cybichowski: Handel kobietami i dzie mi. (W:) Encyklopedja podr czna prawa publicznego

(konstytucyjnego, administracyjnego i mi dzynarodowego). (red.

Z. Cybichowski). T. 1 (Abolicja-Pa stwo).

Warszawa. Nak . Instytutu Wydawniczego „Bibljoteka Polska”, b.rokuw., s. 183.

[4] Dz. U. z 1922 roku nr 87, poz. 783 (sprost. Dz. U. z 1929, nr 62, poz. 487). Zmieniona Protoko em

zatwierdzonym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 3 grudnia 1949 roku

[5] Konwencja uznawa a za nieletnie kobiety poni ej 20 roku ycia.

[6] Z. Cybichowski: Handel..., op. cit., P. Horoszowski: Handel kobietami i dzie mi. (W:)

Encyklopedja

podr czna prawa karnego. (red. W. Makowski). T. 3. Warszawa. Nak . Instytutu Wydawniczego

„Bibljoteka Polska”, b.r.w., s. 1124 [fragment has a „Nierz d”].

[7] Dz. U. z 1920, nr 110, poz. 728.

[8] Dz. U. z 1925 roku nr 125, poz. 893. Zmieniona Protoko em zatwierdzonym przez Zgromadzenie Ogólne

ONZ z 20 pa dziernika 1947 roku

[9] Z. Cybichowski: Handel..., op. cit.

[10] Dz. U. z 1938 roku nr 7, poz. 37. Zmieniona Protoko em zatwierdzonym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ

20 pa dziernika 1947 roku

[11] O pracach Ligi Narodów pisze S. Podole ski: Walka z handlem kobietami i dzie mi.

„Przegl d

Powszechny”. T. 189, 1931, s. 55-60.

[12] Poroku art. 5261 Kodeksu. Zob. Kodeks karny z roku 1903 (przek ad z rosyjskiego) z

uwzgl dnieniem

zmian i uzupe nie obowi zuj cych w Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1

maja 1921 roku Warszawa. Wydaw.

Ministerstwa Sprawiedliwo ci 1922, s. 178.

[13] W przypadku Kodeksu niemieckiego karalne by o kwalifikowane str czenie do nierz du (§

181 pkt. 2),

a w przypadku Ustawy austriackiej karalne by o jedynie „str czenie do nierz du osoby niewinnej” (§ 132 IV).

Zob. Kodeks karny obowi zuj cy na Ziemiach Zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej (oprac. ROKU A. Le e ski).

ż ń

Pozna . Nak . Wojewódzkiego Instytutu Wydawniczego w Poznaniu 1930, s. 143 oraz Ustawa karna austrjacka

o zbrodniach, wyst pkach i przekroczeniach z 27 maja 1852 roku No 177 Dpp obowi zuj ca w

okr gach S dów

Apelacyjnych w Krakowie i we Lwowie oraz S du Okr gowego w

Cieszynie. (Oprac. J. Przeworski).Warszawa.

Nak . Ksi garni F. Hoesicka 1924.

[14] Dz. U. RP Nr 70, poz. 614.

[15] Historia pa stwa i prawa Polski 1918-1939. Cz. II (red. F. Ryszka). Warszawa. PWN 1968, s. 73.

[16] J. Makarewicz: Kodeks karny z komentarzem. Lwów. Wydaw. Zak adu Narodowego im.

Ossoli skich 1938,

s. 494-495.

[17] Zob. P. Horoszowski: Handel kobietami..., op. cit., s. 1124-1125. S. Podole ski wspomina, e jeden

z handlarzy, pos uguj c si metod „ lubu wyznaniowego”, wywióz do domów publicznych Brazylii

i Argentyny ponad 30 ydówek. S. Podole ski: Walka z handlem..., op. cit., s. 59.

[18] Ratyfikowanej przez Polsk 29 lutego 1952 roku (Dz. U. z 1952 roku, Nr 41, poz. 278, za cznik).

łą

[19] Poroku M. Nowicki: O Konwencji w Sprawie Zwalczania Handlu Lud mi i Eksploatacji Prostytucji.

(w:) Pierwszy Rok La Strady. Rezultaty pierwszego w Europie Wschodniej i Centralnej Programu Prewencji

Handlu Kobietami. [Warszawa:] wrzesie 1996, s. 6 (mat. powiel.); S.-A. Mnsson: International Prostitution and

Traffic in Persons in Relation to Costs and Benefits of Europeization. (w:) Changing Faces of Prostitution.

Helsinki 3-5 May, 1995. Ed. M. Jyrkinen. Helsinki. Unioni-the League of Finnish Feminists 1996, s. 29-30 oraz
S. Farrior: The International Law on Trafficking in Women and Children for Prostitution: Making it Live Up to its

Potential. „Harvard Human Rights Journal”. Vol. 10, Spring 1997, s. 217-220.

[20] Pogl d taki wyrazi I. Andrejew: Kodeks karny. Krótki komentarz. Warszawa. PWN 1988, s. 275.

[21] W tym samym czasie, gdy w polskich podr cznikach prawa karnego pisano o przest pstwie handlu

kobietami, e jest „przewa nie nieaktualne”, w ramach ONZ uchwalono Konwencj w sprawie likwidacji

wszelkich form dyskryminacji kobiet z 18 grudnia 1979 roku, której art. 6 zobowi zuje pa stwa-strony do

podj cia wszelkich odpowiednich rodków, w cznie z ustawodawczymi, w celu po o enia kresu wszelkim

łą

ł ż

formom handlu kobietami oraz eksploatacji prostytucji kobiet. Konwencja zosta a ratyfikowana przez Polsk

18 lipca 1980 roku z zastrze eniem co do art. 29 § 1 (Dz. U. z 1982 roku, Nr 10, poz. 71).

[22] Uchwa a z dnia 29 listopada 1995 roku I KZP 33/95. OSNKW 1996, z. 1-2, poz. 3.

[23] Poroku L. Gardocki: Organizowanie adopcji a handel dzie mi. „Palestra” 1994, nr 11, s. 45 oraz M.

Filar:

Glosa do uchwa y z 29 XI 1995, I KZP 33/95. „Pa stwo i Prawo” 1996, nr 12, s. 111.

[24] Zagadnienia nie przybli aj komentarze do Kodeksu Karnego z 1969 roku Zarówno komentarz J.

ż ą

Bafii,

K. Mioduskiego i M. Siewierskiego (Kodeks karny. Komentarz. Warszawa. Wydaw. Prawnicze 1971, s. 725),
jak i I. Andrejewa, W. widy i W. Woltera (Kodeks karny z komentarzem. Warszawa. Wydaw. Prawnicze 1973,

s. 993) wyliczaj jedynie akty mi dzynarodowe, których stron jest Polska w

zakresie handlu kobietami.

[25] M. Wijers, L. Lap-Chew: Trafficking in Women. Forced Labour and Slavery-like Practices in Marriage,

Domestic Labour and Prostitution. Utrecht. STV, The Global Alliance Against Traffic in Women, 1997, s. 183.

[26] Projekt Kodeksu Karnego. Warszawa, sierpie 1995 [Sejm RP II kadencji, druk Sejmowy nr 1274], s.

Uzasadnienia.

[27] Ibidem, s. 96.

[2]8 Projekt... (w wersji z 1995 roku) proponowa aby handel lud mi by wyst pkiem zagro onym kar

pozbawienia wolno ci od 6 miesi cy do lat 8.

[29] L. Gardocki: Prawo karne. Warszawa. Wydaw. C.H. Beck 1998, s. 283-284.

[30] Statystyka s dowa 1994 roku Cz

III. Prawomocne os dzenia osób doros ych. Warszawa. Ministerstwo

ęść

Sprawiedliwo ci 1996, s. 206 oraz Statystyka s dowa 1995 roku Cz

III. Prawomocne os dzenia osób

ęść

doros ych. Warszawa. Ministerstwo Sprawiedliwo ci 1997, s. 234.

[31] W jednej ze spraw, które toczy y si przed S dem Wojewódzkim w Szczecinie w 1997 roku oskar ono Piotra

ROKU o wywiezienie 53 kobiet z Polski do domów publicznych. Policja szacowa a natomiast, e

w ci gu 2

lat

dzia alno ci móg on po redniczy w dostarczeniu na Zachód od 400 do 500 dziewcz t. A. Zadworny:

Sprzedana narzeczona. „Gazeta Wyborcza” 1997 nr 18, s. 14. Natomiast w siedmiu sprawach o handel kobietami

zawis ych przed S dem Wojewódzkim w Katowicach w

latach 1993-1997 ofiarami tego przest pstwa pad o

ogó em 20

kobiet. A. Zi ba: Handel kobietami. Warszawa: IPSiR UW 1997, s. 64-88 (niepublikowana praca

magisterska).

[32] Raport specjalnej sprawozdawczyni Radhiki Coomaraswamy na temat przemocy stosowanej wobec kobiet,

jej przyczyn i konsekwencji. Za cznik: Raport specjalnej sprawozdawczyni z misji do Polski, dotycz cy handlu

łą

kobietami i wymuszonej prostytucji (od 24 maja do 1 czerwca 1996 roku) [E/CN. 4/1997/47/Add1. 10 grudnia

1996]. Warszawa. La Strada - Fundacja Przeciwko Handlowi Kobietami, wrzesie 1997, s. 31; Sprawozdanie

stenograficzne ze 114 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 27-29 sierpnia 1997 roku Warszawa.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, II Kadencja 1997, s. 13 (za . 2) [odpowied na ponown interpelacj poselsk

ROKU Nowaka w sprawie „w sprawie podst pnego sprowadzania Polek do krajów Europy Zachodniej

i zmuszania ich do uprawiania nierz du”]. Jak

poinformowano mnie w Komendzie G ównej Policji,

cytowane dane nie odnosz si wy cznie do spraw formalnie wszcz tych, ale ustalonych operacyjnie, tzn. e

łą

nie w ka dej wykazanej tu sprawie policja wszcz a post powanie karne (np. z braku wystarczaj cych

ęł

dowodów).

[33] B. Tomta a: Przest pczo zorganizowana zwi zana z yciem nocnym. (W:) Policja polska wobec

ść

przest pczo ci zorganizowanej (red. W. P ywaczewski i J. wierczewski).

Szczytno. Wydaw. Wy szej Szko y

Policji 1997, s. 255.

[34] Trafficking and Prostitution: The Growing Exploitation of Migrant Women from Central and Eastern

Europe, May 1995. Budapest: Migration Information Programme 1995, s. 9.

[35] C. Davies: Free and Equal in Dignity and Rights ? The Trafficing of Women of Europe. Brussels: Quaker

Council For European Affairs 1992, s. 5, 7.

[36] S.-A. Mnsson stwierdza, e „tylko w Europie stajemy wobec handlu i dzia alno ci”

[37] Nale y tu wymieni Program Prewencji Handlu Kobietami z Europy rodkowej i Wschodniej „La

Strada”,

dzia aj cy w Polsce od wrze nia 1995 roku, prowadzony przez cztery partnerskie organizacje: Holendersk

ł ą

Fundacj Przeciwko Handlowi Kobietami (STV), Polskie Stowarzyszenie Feministyczne, Zwi zek Dziewcz t

i Kobiet Chrze cija skich (YWCA) oraz czeskie rodkowoeuropejskie Centrum Konsultacyjne Projektów

Kobiecych ProFem.

[38] Podkre laj to m. in.

B. Limanowska i T. Oleszczuk: Frauenhandel - Bericht aus Polen, 1994.

(w:) Ulice- Silnice - Dálnice. Strassen und Grenzwege. Praha. ProFem a Rozko� bez Rizika 1996, s. 55.

[39] B. Tomta a: Przest pczo ..., op. cit., s. 256. Z bada A. Zi by obejmuj cych 20 ofiar handlu kobietami z

ść

lat

1993-97 wynika, e 14 spo ród nich wiedzia o, e b d pracowa za granic jako prostytutki. A. Zi ba: Handel

ę ą

kobietami, op. cit.

[40] Wzorcow procedur (tzw. B-17) w tym zakresie przewiduje prawo holenderskie. Zob. J.

Hermans:

Dzia ania policji holenderskiej przeciwko handlowi kobietami. (W:) Pierwszy rok La Strady. Rezultaty..., op.

cit.,

s. 22-23.

[41] Konstytucja duszpasterska o Ko ciele w wiecie wspó czesnym „Gaudium et Spes” [z 7 grudnia 1965 roku].

(w:) M. Radwan, L. Dyczewski, A. Stanowski (red.) Dokumenty nauki spo ecznej Ko cio a, cz

ęść

Rzym Lublin 1987, s. 330.

http://www.femina.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=7&Itemid=28
http://www.femina.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=8&Itemid=28

http://www.femina.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=9&Itemid=28

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
przestepstwo handlu ludzmi, Praca magisterska - Europeistyka - Współczesne niewolnictwo. Handel żywy
przestępstwo handlu ludźmi z perspektywy regulacji międzynarodowych
Międzynarodowa Konwencja o zwalczaniu handlu kobietami i dziećmi
D19250894 Oświadczenie Rządowe z dnia 25 września 1925 r o złożeniu dokumentu ratyfikacyjnego Międz
D19240211 Ustawa z dnia 13 lutego 1924 r w przedmiocie ratyfikacji konwencji międzynarodowej, dotyc
Jak się handluje kobietami Absolutnie łatwo
miejsce kobiet w przestepsteie, Resocjaliacja
Kobiety w Biblii Przestrogi proroka
M Cabalski Kobiety jako sprawczynie przestępstw i aktów przemocy
Znana aktorka przestrzega kobiety przed seksem przedślubnym!
Ta kobieta przestała się starzeć w wieku 20 lat
Przyczyny przestępczości kobiet, UWMSC, resocjalizacja, Kryminologia
Jak zmieniał się wizerunek kobiety w literaturze na przestrzeni wieków, Wypracowania- przykłady
Udzial kobiet w przestepstwie, Resocjalizacja; Pedagogika; Dydaktyka;Socjologia, filozofia, psycholo
Kobiety z Ukrainy i Białorusi najczęstszymi ofiarami handlu ludźmi
miejsce kobiet w przestepsteie, Resocjaliacja

więcej podobnych podstron